14. 10. 2008
Wychowanie w Sparcie
Idea wychowania w Sparcie (efebia).
Etapy wychowania spartańskiego
Program - poziomy nauczania.
Wychowanie w Atenach
Idea wychowania ogólnego (muzyczne, umysłowe, fizyczne, moralne)
Sofiści i ich poglądy na wychowanie
Przedmioty i metody nauczania Sokratesa
System wychowawczy Platona (akademia)
Stopień poznania i etapy nauczania Arystotelesa (liceum)
I Wychowanie spartańskie
Grecja dzieliła się na szczepy doryjskie i jońskie
Doryjczycy to głównie Spartanie
Wolni Spartanie 6-9 tysięcy, niewolników zaś 250 - 1000 tyś
Odznaczali się:
szorstkością usposobienia
cenili tylko siłę
zamiłowanie do życia wojowniczego
pragnienie władzy i zdobyczy
nie dbali o wartości umysłowe i estetyczne
zbierali się tylko w celach militarnych
dzieci były szalone w ten sam jednolity sposób
Tylko dzięki surowej dyscyplinie, gotowości militarnej i wysoko rozwiniętej świadomości stanowej moich współobywateli mogli utrzymać się u władzy. W Sparcie urządzono wychowanie młodzieży tylko dla celów państwa i wojny nie uwzględniając żadnych potrzeb indywidualnych. Wychowanie gromadne, bezosobowych sług idei państwowej.
Likurg uważany za twórcę prawodawstwa w Sparcie.
Dzieci były własnością państwa i ich wychowanie należy do państwa. Przydatne były tylko dla państwa zdrowe dzieci i silne. Chore i ułomne wyrzucano z góry Tajgetos. Specjalne domy, w których karmiono dzieci, aby one nie przywiązywały się do matek. Dzieci w zimnie, kłuto je aby były przyzwyczajone do bólu od małego.
Sparta- 2 królów, Geruzja/Rada Starszych/=Eforowie
W 7 roku życia państwo odbierało dzieci rodzinie (chłopców, dziewczęta). Obie płci były chowane według tego samego systemu. Tylko kobieta dobrze rozwinięta fizycznie mogła urodzić zdrowych synów.
W 7 roku życia - zrobić posłanie z trzciny, traw, ale bez narzędzi, zerwać dłońmi.
Pajdonomos - stał na czele edukacji w Sparcie.
Chłopców umieszczano na 23 lata w swego rodzaju koszarach.
Nie zajmowano się jednostkami (ich potrzebami, zdolnościami).
Brak różnic finansowych. Kąpiel 2-3 razy do roku.
Wszystkich obowiązywały te same zabawy, ćwiczenia, wspólne posiłki.
Żyli w bardzo surowych warunkach - spartańskie.
Raz do roku prowadzono ich do Świątyni Artemidy, gdzie ich chłostano (bez płaczu, nie mogli pokazać bólu.
Dzieci dzielono na kompanie. Na ich czele stali najdzielniejsi z młodzieży - Iren - młodzieniec dojrzały, 18 - 20 lat, surowa kara, jeśli wydał złe rozkazy, spędzał karę w odosobnieniu . Pajdonomos czuwał nad Irenem. Rozkazy i kary były wykonywane bez słowa - szkoła posłuszeństwa.
Dzięki żelaznej dyscyplinie utrzymywano młodociane kompanie w ryzach.
Pływanie, polowanie, tańce i ćwiczenia gimnastyczne wyrabiały sprężystość fizyczną.
Warunki w obozie były bardzo surowe, chłopców karmiono skąpo (część musieli kraść z magazynów w tak sprytny sposób, aby nie złapali ich strażnicy). Odziewano ich w jedną szatę, którą nosili przez cały rok. Spali razem w grupach na jakie byli podzieleni (częsty homoseksualizm). W grach uczestniczyli nago, strzyżono im włosy i przyzwyczajano ich do chodzenia na boso. Kładziono nacisk na zdobycie sprawności fizycznej, odporności na głód, zimno i ból, wytrzymałość, umiejętność walki w szyku hoplickin. Ćwiczono ich w marszach i we władaniu bronią.
W osiemnastym roku życia młodzież wchodziła w okres Efebii.
Obowiązkiem Efebów było:
odbywanie ćwiczeń wyłącznie wojennych
spędzanie życia obozowego
Po dwuletniej było dziesięciolecie służby wojskowej. Dopiero w wieku 30 lat Spartan otrzymywał prawa obywatelskie.
Cechy które dawały obywatelowi Sparty szacunek i rozgłos:
obojętność na wygody ciała
pogarda dla miękkości i zniewieściałości
trzeźwość i skromność
hart w cierpieniach
niewzruszona odwaga w niebezpieczeństwach
jędrność i zwięzłość rozmów - lakoniczne powiedzenia
Krypteje - rodzaj inicjacji, młodzi Spartanie zostawiani nago, jedynie ze sztyletem, zmuszeni do zabijania niewolników.
Kształcenie umysłu w Sparcie:
czytania uczono niewiele i tylko prywatnie
uczono się tyle, by ułatwić zapamiętywanie i zrozumienie poezji
znał na pamięć wiele pieśni
wielu nie musiało rachować
najbardziej ceniony był śpiew liryczny (przydatny do marszu)
znali na pamięć ustawy ojczyste, znał historię swoich członków rodu, przodków
Wychowanie toczyło się w jednolitym duchu- zapewnić państwu dzielnych żołnierzy.
Ujemne skutki wychowania spartańskiego:
szorstkość zewnętrzna i wewnętrzna
monotonność życia i zajęć
ciasnota duchowa
brak indywidualności w społeczeństwie
ograniczony horyzont
obojętność dla zagadnień umysłowych (literatura, malarstwo, sztuka)
W III wieku przed Chrystusem upadło państwo spartańskie z powodu degeneracji, głównym powodem był jednostronny system wychowawczy.
Podział niewolników:
heloci - z upadniętych miast, a którzy się buntowali, żadnych praw
periojkowie - z napadniętych miast, poddawali się władzy Spartan, lepiej traktowani
Jeżeli dziecko miało niedowagę, polewano je winem, jeśli siniało skazywano na śmierć.
II Wychowanie w Atenach
Odmienny od szczepu doryjskiego jest szczep joński. Szczep joński - mieszkańcy wysp Egejskich, wybrzeże Azji Mniejszej, Ateńczycy.
Odznaczali się:
niezwykłą ruchliwością
błyskotliwość i ciekawość
zamiłowanie do piękna i tężyzny fizycznej
pociąg do ruchu umysłowego
pociąg do zagadnień kulturalnych, naukowych i artystycznych
przedsiębiorczość i obrotność w interesach
Obywatele jońscy, uważali, że indywidualność i prawo są towarem ludzkim, który istnieje by dać szczęście i dobrobyt.
By tak właśnie było trzeba zostawić obywatelowi swobodę.
Dlatego też nie mogło się utrzymywać wychowanie gromadne, na wzór Sparty.
Obywatele jońscy, uważali, że:
Kalokagatia = ideał wychowania (kultura fizyczna lub intelekt)
czytać musiał umieć każdy
rodzice i nauczyciele posiadali swobodę w wychowaniu
Ateńczyków nie różniły duże różnice stanowe
Zgromadzenie Narodowe i urzędy nie ingerowały
Ubożsi musieli się ograniczać do elementarnego stopnia wykształcenia
Tylko wychowaniem gimnastycznym interesowało się państwo (względy militarne)
,, Kto nie umiał pisać i czytać, tego nie uważano za człowieka''
3 okresy wychowania w Atenach:
lata dzieciństwa spędzone na łonie natury
lata szkolne, u dowolnie wybranych mistrzów
okres efebii, ujęty przez organizację państwową
Nie wyrzucano chorowitych dzieci, niemowlę przechodziło od matki do matki.
Do 6 roku życia - dziecko bawiło się w domu
rodzice nie interesowali się zbytnio dzieckiem
bardzo swobodnie, bez większych obaw o jego przyszłość
Od 7 roku życia - chłopiec szedł do szkoły ( do 18 lat)
był pod szczególnym nadzorem pedagoga - zwykle zaufany niewolnik
pedagog zajmował się głównie kształceniem obyczajów, zwłaszcza zachowanie przy stole i na ulicy
Pedagog = ,,Pais'' chłopiec, ,,Ago''- prowadzić. Pedagog również prowadził chłopca do szkoły niosąc jego książki.
Pierwsze 7 lat - tzw. wychowanie muzyczne (elementarne, poetyckie, muzyczne)
grammatistes (wraz z lutnistą) - nauczyciel elementarny
brodaty nauczyciel przyjmował indywidualnie chłopca, siadał na wysokim krześle i nauczał przemawiając do ucznia
nauka rozpoczynała się od alfabetu ( najpierw wyuczenie nazw potem kształt)
po zapoznaniu z alfabetem rozpoczynało się sylabizowanie
po czytaniu przychodziła kolej na pisanie (zajmowało to 3 lata)
uczono się też najprostszych działań rachunkowych
Trzeba było biegle władać tabliczką mnożenia.
Od 10 roku życia - przychodził gramatysta, do lektury poetów:
dzieci słuchały deklamowanego wiersza i uczyły się go w ten sposób na pamięć, dopiero po czasie uczył się wierszy napisanych
celem nie było jak dziś rozwijanie smaku i wrażliwości artystycznej lecz kształcenie moralne, wpajanie cnotliwości
dla Greków poeta był przewodnikiem w życiu, istotnym wychowawcą
najwyżej ceniono poematy, które w najprostszy sposób przynosiły materiał kształcący prawdy moralne, ujęte w jasne sentencje
Prawdziwym wychowawcą narodowym był Homer. Gramatysta korzystał także z tekstów tragików i prozaików. Po nauczeniu się czytania poezji zaczynało się nauczanie muzyczne, czyli gra na siedmiostrunowej lutni. Uczyło to pobudzenia szlachetnych uczuć, łagodzenia namiętności, urozmaicenia czasu.
Od 14. roku życia - przechodził do Pedotriby - nauczyciel gimnastyki
większość gimnastyki, dużo ćwiczeń
Palestra - miejsce ćwiczeń, ogrodzone boisko, prywatny zakład
Zajęcia : zabawa w obręcz, gra w piłkę
Po klęsce pod Cheroneą (338r.) wychowanie to przeszło w ręce państwa jako Efebia. Efebem był każdy Ateńczyk ze stanu obowiązkowego do służby wojskowej przez dwa lata, 18-20 lat.
Kosmeta - utrzymywał nadzór nad efebami, wyznaczony urzędnik przez państwo
Gimnazja- miejsce ćwiczeń
Gimnazjarcha - sprawował pieczę nad gimnazjami
Safronista - nadany przez państwo, otrzymał nadzór
Dowódca uczestniczył w układaniu ćwiczeń. Młodzieniec rozpoczynający Efebię składał przysięgę, Po niej stawał się własnością państwa i wchodził w życie publiczne.
I rok efebii - upływał na walce bronią, odbywanie honorowej straży przy uroczystościach, a kończył uroczystym przeglądem szeregów w teatrze.
II rok efebii - marsze i obozowanie w polu pod kierownictwem sofistów, strażowanie w twierdzy
Po efebii Ateńczyk zostawał obywatelem.
Platon (428/427 - 347 p.n.e w Atenach)
Urodził się w rodzinie arystokratycznej, a do jego przodków zalicza się prawodawca Solan. W wieku 20 lat został uczniem Sokratesa. O początkach nauki Platona pisze później Arystotelesa. Platon nadto studiował idee presokratyków, Heraklitów, pitagorejczyków oraz eleatów. Po śmierci Sokratesa, spędził krótki czas na wygnaniu w Megarze. Platon rozpoczął pisanie swoich dzieł prawdopodobnie między rokiem 390, a 380 r. p.n.e. Z wyjątkiem ,,Obrony Sokratesa'' i trzynastu listów, wszystkie pisma utrzymane są w formie dialogu. We wszystkich też, z wyjątkiem ,, Praw'', dużą rolę odgrywa postać Sokratesa.
Nauka: Punktem wyjścia nauki Platona jest krytyka panujących wówczas stosunków politycznych i stanu ówczesnej wiedzy. Platon krytycznie odnosi się do sofistów, a zwłaszcza do relatywizacji prawdy w ich naukach i poziomu prezentowanej wiedzy.
Przeciwstawia im swoją naukę o ideach, w której to nie człowiek jest miarą wszechrzeczy, a ideą prawdy, piękna i dobra. Podobnie krytycznie odnosi się do współczesnych porządków państwowych, postulujących zasadę państwa idealnego, w którym władzę powinni sprawować filozofowie.
Platon uważa człowieka za więźnia zmysłów, wolność może dać mu jedynie rozum dzięki któremu będzie mógł on dostrzec więcej niż świat postrzegany zmysłowo. Na szczycie świata stoi zasada dobra, najwyższa idea, która jest przyczyną wszystkiego.
Nauka o poznaniu: człowiek poznaje idee za pośrednictwem duszy. Dusza istnieje w świecie idei jeszcze zanim wejdzie w ciało człowieka. Jednakże wraz z tym wcieleniem wiedza o ideach ulega zatarciu. Można ja jednak wydobyć na nowo jeśli spełnione zastaną odpowiednie warunki. Dlatego nie wszyscy ludzie posiadają tą samą wiedzę. Trzeba oczyścić duszę od wpływu zmysłów. A sposobem jest dialektyka, sztuka mądrych rozumów.
Nauka o duszy: dusza dla Platona jest nieśmiertelna i jedynie przejściowo zamieszkuje ciało jakiegoś człowieka. Dusza składa się z trzech części:
rozumnej; właściwej tylko człowiekowi, której siedzibą jest głowa
szlachetnej; czyli odwagi, którą posiadają także zwierzęta
niższej, zmysłowej; właściwej tylko roślinom.
Roztropność, męstwo i umiarkowanie są cnotami, do których należy dążyć. Razem ze sprawiedliwością tworzą one tak zwane cnoty kardynalne. Nieśmiertelna jest tylko rozumna część duszy.
Etyka: dobrem jest ład, który człowiek może pojąć, gdy oprze się żądzom, gdy żyje wstrzemięźliwie, gdy podporządkowuje się rządzom duszy. Dobro jest naczelną spośród wszystkich idei - przewyższającą prawdę i będącą celem wszelkiego dążenia.
Akademia:
została założona przez Platona w roku 387 p.n.e.
Była ,, pierwszym uniwersytetem Europy''. Nazwa pochodzi od miejsca gdzie miała siedzibę, a mianowicie do gaju platanów i drzew oliwnych, poświeconego herosowi Akademosowi.
Akademia nie była tylko miejscem nauczania, ale i badań naukowych. Kształcenie służyło celom na wskroś praktycznym, takim jak przygotowania do służby państwowej.
Szczególną uwagę przykładano do nauczania matematyki. Nad wejściem ponoć widniał napis zabraniający wstępu do Akademii osobom nie znającym geometrii. Przyczyną mogły być naciski chrześcijańskich biskupów lub chęć zagarnięcia majątku
Arystoteles ( 384/383 p.n.e. w Stagirze - 322 p.n.e. w Chalkis)
Trzeci wielki grecki filozof okresu klasycznego. Podchodził z prowincji z zamożnej rodziny.
Uczył się w Akademii, gdzie zapoznał się z systemem filozoficznym Platona oraz zgłębił całą ówczesną wiedzę i naukę.
W 343 r.p.n.e. kiedy filozof przebywał w Lesbos, król macedonski Filip II wezwał go na swój dwór w Pelli. Poszukiwał nauczyciela dla swojego 14-letniego syna i przypuszczalnie następcy Aleksandra.
Arystoteles był wszechstronnym uczonym, zajmował się kosmologią, astronomią, meteorologią, fizyką, geologią, biologią, psychologią, ekonomią, retoryką, liryką.
Nauka: ,,Przyjacielem mi Platon, ale większą przyjaciółką prawda'' - tak podobno miał powiedzieć Arystoteles. W celu dochodzenia do prawdy rozwinął logikę, ustalając reguły naszego myślenia . Arystotelesa uważa się za TWÓRCĘ LOGIKI. Wyodrębnił ją jako oddzielną dyscyplinę.
Logika: Arystoteles nazywał ją analityką, jest nauką o prawidłowym myśleniu. Jako nauka formalna, która pokazuje jak należy myśleć, ma ona podstawowe znaczenie dla nauk przyrodniczych.
Metafizyka: traktuje o tym co istnieje w sposób oczywisty. O bycie który jest niezmienny, w przeciwieństwie do przedmiotów fizycznych, będących przedmiotami zmiennymi i niestałymi. Odrzuca naukę Platona o istnieniu świata rzeczywistego oraz świata idei. Dla Arystotelesa tym co niezmienne jest forma. Nie widzimy jej w rzeczach, ale gdy ją odrzucić, rzecz nie jest już jednostkowym bytem. Tylko forma jest rzeczywista.
Etyka: najwyższym dobrem człowieka jest szczęście, eudajmonia, czyli doskonałość jednostki. Uważał, że można osiągnąć doskonałość, a zatem szczęście, jedynie poprzez dobre wykształcenie, wykorzystanie właściwych i danych mu możliwości - poprzez działanie zgodne z rozumem i cnotliwe. Do osiągnięcia eudajmonii niezbędne człowiekowi jest także zaspokojenie potrzeb cielesnych.
Arystoteles wyróżnia dwa rodzaje cnót:
- intelektualne, których można się wyuczyć, ale nie można ich posiąść w sposób doskonały, ostateczny (wiedza, mądrość)
- moralne, nabywane przez wychowanie, takie jak męstwo czy wielkoduszność.
Liceum:
została założona przez Arystotelesa w IV wieku p.n.e.
nazwa pochodzi od greckiej nazwy Likejon, gdzie zbudowano liceum, w gaju przy sanktuarium Appolina Likejosa.
W liceum prowadzono po raz pierwszy zespołowe badania naukowe, zwłaszcza w zakresie przyrodoznawstwa i humanistyki. Koncentrowano się na naukach szczegółowych, nie na dedukcyjnych.
Przechadzano się prowadząc naukowe dyskusje. Stąd wzięła się nazwa szkoły ,,perypatetycy''- ,, przechadzający się''.
Sokrates (470r. p.n.e. w Atenach - 399r. p.n.e. w Atenach)
Brał udział w bitwach podczas wojen peloponeskich (431-430 oraz 424 p.n.e.).
Żył bardzo skromnie, ożeniony z Ksantypą, której imię przeszło do historii jako synonim kłótliwej żony, miał z nią 3 synów.
Swoją działalność, jako nauczyciel, prowadził, chodząc codziennie po Atenach, boso i skromnie ubrany, oraz prowadząc z uczniami i napotykanymi przechodniami rozmowy, przypominające grę w pytania i odpowiedzi.
W roku 399 p.n.e. Sokrates został skazany na śmierć pod zarzutem braku poszanowania dla bogów państwowych oraz złego wpływu na młodzież. Filozof bowiem, chociaż nie założył żadnej szkoły zebrał wokół siebie dużą grupę zwolenników. Skazano go na śmierć poprzez wypicie trucizny - cykutę.
Dzieła: Sokrates nie zostawił po sobie żadnego dzieła. Przekazy na jego temat dostarcza Platon, w jego wszystkich dziełach (oprócz jednego) pojawia się postać Sokratesa.
Nauka:
Celem Sokratesa było uświadamianie ludziom, jak to, co mówią, ma się do faktycznej wiedzy i działania.
Istnieją dla niego wartości, których odkryć może jedynie rozum.
Przyświecał mu jeden cel : poszukiwanie prawdy.
Metoda jaką się posługiwał, nazywana jest sokratyczną. Był to sposób dyskusji. Metoda składała się z dwóch części:
- metody elenktycznej (negatywnej, krytycznej) polegała na pokazaniu rozmówcy fałszywości tezy poprzez sprowadzenie jej do absurdu, przez stawianie odpowiednich pytań. Tak prowadził rozmowę, aż rozmówca sam doszedł do wniosku sprzecznego ze swoją tezą
- metody majeutycznej (pozytywnej, konstruktywnej) [,,położnicy'', jego matka była akuszerką]
Sokrates stawiał odpowiednie pytania, pomagając rozmówcy dojść do prawdy, wydać na świat myśli, i wydobywał z niego wiedzę.
Tak Sokrates dowodził uczniom jak niewiele wiedzą.
Sprawdzała się tym samym najbardziej znana jego myśl ,,Wiem, że nic nie wiem''.
28.10. 2008r.
Szkolnictwo i system wychowawczy w Starożytnym Rzymie:
Stosunek Rzymian do tradycji i kultury Grecji
Wychowanie w czasach republiki i cesarstwa rzymskiego
Narodziny 7 sztuk wyzwolonych (M.Capella)
Szkoły elementarne i średnie w Starożytnym Rzymie.
Wychowanie retoryczne (M.F. Kwintylian)
Szkolnictwo kościelne w okresie średniowiecza:
Sytuacja oświaty i szkolnictwa w okresie wczesnego średniowiecza
Wpływ św. Augustyna i św. Tomasza na wychowanie
Rodzaje szkół kościelnych: katedralne, kolegiackie, parafialne, klasztorne
Stosunek kościoła do 7 sztuk wyzwolonych
Szkolnictwo kościelne w średniowiecznej Polsce
Margan Capella
Nauczyciel z północnej Afryki,
napisał dzieło pt.: ,, O zaślubinach Merkurego i Filologii'' opracowane w I wieku, obejmuje 5 ksiąg.
Dwie pierwsze omawiają uroczystości weselne Merkurego, któremu Apollo sprowadził z ziemi narzeczoną, Filologię w towarzystwie 7 druhen, reprezentujących gramatykę, retorykę, dialektykę, geometrię, astronomię i muzykę. Gramatyka np. trzymała w dłoniach przyrząd do rozwiązywania języków dzieci.
Rzymianie, a tradycja i kultura grecka
Pierwsze kontakty z olbrzymim dorobkiem umysłowym klasycznej Grecji wyrobiły w przywódcach rzymskich przekonanie, że ani zręczne władanie armią ani dobra polityka nie pozwolą w pełni opanować dalszych terenów hellenistycznej kultury. Jeżeli Rzym nie zbliży się do niej swoim poziomem umysłowym, a przede wszystkim jeżeli przynajmniej część społeczeństwa nie nauczy się języka greckiego.
Pod względem znaczenia bogactw najbardziej zbliżonym do patrycjuszowskich rodów senatorskich byli ekwici, stan wywodzący się z plebejuszów, który na dostawach wojennych dzierżawach i różnego rodzajach operacjach finansowych dorobili się olbrzymiej fortuny, przewyższając tym arystokrację ziemiańską. Ten na pół użyteczny i snobistyczny prąd umysłowy doprowadził do powszedniego niemal w bogatych domach nauczania języka greckiego i literatury oraz do powstania pierwszych średnich szkół prywatnych, prowadzonych przez nauczycieli greckich.
Kwintylian
Stworzył dzieło, w całości poświęcone sprawom wychowania. Pochodził z Hiszpanii, adwokat z zawodu, poważany jako mówca, pierwszy poważany nauczyciel retoryki w Rzymie, płatny z kasy państwowej.
Dzieło swoje zatytułował ,, O wychowaniu mówcy''. Zgodnie z ideałem rzymskim, doskonałego człowieka widzą tylko w wykształconym mówcy.
Kwintylian jest optymistą, co do uzdolnienia człowieka, mało jest ludzi niezdolnych do nauki.
Był stanowczym zwolennikiem wychowania publicznego. Przyznawał nauczaniu domowemu pewne zalety, które stwarzały większą możliwość uwzględniania indywidualnych cech dziecka oraz ochronę przed złymi wpływami otoczenia. Otwarcie jednak twierdził, że w szkole publicznej dzieci uczą się zasad współżycia społecznego, rozwija się w nich ambicja, która w wieku dojrzałym może zaowocować pięknymi czynami i cnotami moralnymi. Praca w grupie działa także motywująco na nauczyciela.
Kwintylian nie zalecał tworzenia szkół ze zbyt dużą liczbą dzieci. Miało to na celu wniknięcie anonimowości uczniów.
Nie był również zwolennikiem kar cielesnych. Uważał, że dzieci trzymane w zbyt dużej dyscyplinie tracą wiarę we własne możliwości. Stosowanie kar może być również powodem nienawiści uczniów do wychowawcy.
Chciał, aby węzłem łączącym obie strony była miłość i przyjaźń. Większa ilość uczniów pobudza nauczyciela do gorliwszej pracy, umożliwia mu wydobycie z siebie większej energii i zapału.
Szkoły średnie
Rzymianie dążyli do realizacji w szkole średniej wysuniętego przez kulturę hellenistyczną programu 7 sztuk wyzwolonych. Obejmowało ono: - gramatykę
- retorykę
- dialektykę
- astronomię
- muzykę
- geometrię
- arytmetykę
W praktyce ten program wydał się Rzymianom za obszerny. Usunęli dialektykę, muzykę i taniec. Z nieukrywaną pogardą odnosili się do wychowania fizycznego w szkole. Rzymianie stronili od systemów filozoficznych, uznawali w całości jedynie filozofię stoicką widząc w niej duże podobieństwo z własną surowością moralną. Dobry mówca stanowił najwyższy ideał człowieka, uosobienie wszystkich cnót moralnych i obywatelskich, synonim wielkiej wiedzy i głębokiej mądrości. Nauka dostępna tylko dla warstw uprzywilejowanych, była ona znacznie mniej rozpowszechniona, ale bardziej potrzeba niż szkoła elementarna. Nauczającego w szkolę gramatystę otaczano powszechnym szacunkiem i lepiej wynagradzano. Najważniejszą częścią programu była lektura i objaśnienie utworów poetyckich ( Homer, Horacy, Wergiliusz). Znajomość poezji uważano za podstawę wykształcenia średniego i za podstawę do przygotowania do nauki retoryki. W początkach cesarstwa retoryka oddzieliła się ostatecznie od szkoły średniej i dała początek szkolnictwu wyższemu zbliżonemu do dzisiejszych szkół zawodowych.
Szkoły elementarne
Do nauki elementarnej państwo jak i dawniej się nie mieszało, zostawiając swobodę rodzicom, u bogatszych niewolnik wprowadzał dzieci w naukę czytania i pisania, dla spoufalenia ich z alfabetem dawano im do zabawy litery rzeźbione z drzewa lub kości słoniowej, ubożsi uczęszczali do szkółki. Los nauczycieli elementarnych utrzymujących własne szkółki bywał z zasady mizerny, państwo nie miało dla nich żadnych względów i traktowano ich jak rzemieślników, ale mimo to było ich bardzo dużo. Liczne ślady stanowią, że za czasów cesarstwa szerokie masy umiały czytać i pisać: w wojsku rozkazy aż do najniższego podoficera podawane były na piśmie.
Kwintylian uważał za błędną praktykę, która uczyła nazw liter i całego alfabetu, nie pokazując liter i ich kształtu. Szczególny nacisk kładł Kwintylian właśnie na pisanie, zamiast prowadzenia ręki piszącego radzi pisać wzory na woskowej tabliczce i kazać uczniom wodzić rylcem po gotowych zagłębieniach.
Katon Starszy - żył w VII/VI w p.n.e. reprezentant arystokracji rzymskiej, polityk
Do 7 roku życia wychowaniem zajmowała się sama matka, od 7 roku życia chłopiec przechodził pod opiekę ojca, zwracano uwagę na rozwój fizyczny, znajomość prawa
Nauka historii ojczystej, zwracano uwagę na bohaterów, czyny przodków
Nauka postępowania z niewolnikami
Wychowanie - republika i cesarstwo
W ostatnich wiekach cesarstwa widzimy oddzielanie się wyższego typu szkół od średniego, powstanie niejako szkolnictwa uniwersyteckiego. W imperium nie wytworzyła się jednolita zasadnicza koncepcja szkolnictwa wyższego. Ciężar utrzymywania szkół wyższych składali cesarzowie na zarządy miast. Pomimo to nadzór nad szkołami zastrzegali swoim namiestnikom.
Cesarstwo rzymskie nie wniosło zasadniczych zmian ani metod wychowawczych do programu szkolnego. Odnosi się to szczególnie do szkoły elementarnej, która w czasach cesarstwa stała się wyłącznie instytucją kształcącą biedne dzieci. Zewnętrznym wymiarem tych zmian był zanik szkół w centralnych dzielnicach miasta i przeniesienie ich na przedmieście. Rozszerzył się nieco ich program oraz wprowadzono elementy geografii i astrologii.
Średniowiecze
Filozofia św. Augusta (354r. w Tagaście - 430r. w Hipponie)
Znamy dobrze jego życie, co zawdzięczamy jemu samemu. Swą biografię spisał w ,,Wyznaniach''.
Ojciec był poganinem, a matka chrześcijanką. Matka ze wszystkich sił starała się nawrócić rodzinę i wkrótce to osiągnęła.
Otrzymał wykształcenie klasyczne (studiował sztukę wymowy)
Silne wrażenie wywarło na nim zaginione dzieło Cycerona ,,Hortensius''. To ono poprowadziło go ku filozofii.
Był przeciwko kształceniu młodzieży w naukach pogańskich ,,które zanurzają nas w morzu kłamstw''. Piętnował sztuki wyzwolone jako zbiór bezbożnych bajek poetów, zuchwałych kłamstw retorów i wykrętnych gadanin filozofów. To znów chcąc stworzyć podporę dla wiedzy, zalecał studium nauk świeckich i sam zabrał się do tworzenia podręczników gramatyki, retoryki, dialektyki i muzyki.
W swym dziele ,, O kształceniu uczonego chrześcijanina'' rozwijał konieczność utrzymania nauk szkolnych jako przygotowania do stadium Pisma Świętego.
Przez pewien czas pracował jako nauczyciel retoryki, kierował szkołą w Mediolanie. Dialog ,, De Magistro'' poświęcony skuteczności i celowości pracy nauczyciela w procesie zdobywania wiedzy przez młode umysły.
Poznanie jest tylko możliwe przez oświecenie duszy przez Boga. Do poznania bowiem prawd wiecznych dochodzi bez rozumienia, na podstawie jedynie intuicji, którą otrzymuje od Boga. Prawdziwym i jedynym nauczycielem człowieka, a zarazem jedynym źródłem wiedzy jest Bóg.
Filozofia św. Tomasza ( 1224/1225r. w Roccasecca - 1274r. w Fassanuova)
Urodził się na zamku w pobliżu Neapolu.
Jego wychowanie powierzono benedyktynom z pobliskiego klasztoru Monte Cassino. Następnie w Neapolu kształcił się w sztukach wyzwolonych. Gdy tylko wstąpił do dominikanów, zakon wysłał go na Uniwersytet Paryski, gdzie Tomasz został uczniem Alberta Wielkiego.
Ostatnie lata życia poświęcił Tomasz na organizowanie dominikańskiej uczelni w Neapolu - tzw. studium generale. Zmarł podczas podróży na II sobór lyoński.
Poglądy pedagogiczne - określane mianem ,,pedagogiki wieczystej'', do dziś filar pedagogiki katolickiej. Pedagogika ta rozróżnia, lecz nie rozdziela wychowania ciała, w skład którego wchodzi przede wszystkim wykształcenie umysłu, wyrabianie woli, charakteru, przygotowanie do wypełniania obowiązków wynikających z prawa boskiego i kościelnego.
Szkolnictwo we wczesnym średniowieczu
Ustawiczne napady barbarzyńskich plemion pustoszyły ziemię i wprawiały w stan ciągłego postrachu ich mieszkańców, którzy z rezygnacją przyjęli upadek cesarstwa i powstanie na jego gruzach nowych państw barbarzyńskich. Wśród napływu nowych hord szybko kurczyła się dawna cywilizowana kultura rzymska. Zburzenie miast spowodowało nagły zanik szkół.
Skromną rolę jedynego piastuna oświaty pełnił tylko Kościół. Wraz z nadejściem nowej epoki zmieniły się ideały. Nierozwój indywidualności, ale zaprzeczenie własnej osobowości znamionowało ideał chrześcijański, uczucie pokory, a nawet pogardy dla samego siebie. Taka treść nowych poglądów musiała kształtować ideały wychowawcze.
Przede wszystkim usunięto wszelką myśl o wychowaniu ciała ( ćwiczenia fizyczne, kąpiel, ruch, zabawa), która kłóciła się z poglądem na ciało jako siedzibę żądz zmysłowych. Ciało należało uwrażliwiać, aby zmusić je do zmuszenia swych potrzeb i wyłącznego poddania się duchowi. Stąd wyszedł kierunek ascetyczny: biczowanie się, twarde łoże, włosiennice na ciele, szpecenie się. Umartwianie ciała zmierzało do tego by człowiek umiał lekceważyć wszelkie pokusy ziemskie.
Znajomość nauk, sztuk, autorów wydawała się obojętna. Wobec Boga, każda dusza była jednakowa. Wszyscy powinni być równie wychowywani w cnotach i pobożności.
W IV w. klasztory greckie (bazyliańskie) zaczęły gromadzić chłopców po owych klasztorach, poddawać ich systematycznemu oddziaływaniu pedagogicznemu. Urabiano ich charakter, uczucia, wolę, przyzwyczajano do ascetycznego trybu życia, wprawiano w pracę ręczną, ale także kształcono umysł, aby rozumiał zasady religii. Uczono religii chrześcijańskiej, czytania i orientacji w języku. Zaczęto tworzyć encyklopedię, podręczniki skupiające niezbędną wiedzę. Wyrażano pogardę dla nauk świeckich.
Kassiodor
Chrześcijanin wykładał nauki świeckie, nie interesowały go same przez się, miały być one jedynie środkiem do studiowania Pisma Świętego. Twierdził, że wykształcenie kleru przyczyni się do rozwoju oświaty. Radził w nauce korzystać z fragmentów dzieł starożytnych tłumaczonych na łacinę. Jako pierwszy scharakteryzował program nauczania na bazie 7 sztuk wyzwolonych. Wprowadził nazwy:
*trivium (3 drogi)- gramatyka, retoryka, dialektyka
*quadrivium (4 drogi) - arytmetyka, muzyka, geometria, astrologia
Dla tych, którzy chcieli poznać lepiej poszczególne przedmioty, wskazuje Kassiodor dzieła szczegółowe, zadręczając tym samym zagłębienie rozbudzonej już ciekawości naukowej. Jednak ta próba nie została od razu przyjęta przez Kościół, dopiero późniejsze pokolenia doceniły jego inicjatywę. Po zelżeniu pierwotnej podejrzliwości, w VII zaczęły rozwijać się szkoły klasztorne.
Szkoły klasztorne
Zakonnicy zaczęli tworzyć w domach swych szkoły klasztorne, aby wykształcić przyszłych braci. W klasztorach tych nie tylko uczono chłopców przeznaczonych do reguły zakonnej, ale także gromadzono skarby wiedzy, zapomnianych pisarzy starożytnych przepisywano podręczniki i stare rękopisy.
Rozkwit szkół klasztornych przypada na wiek IX. Wówczas uprawiano naukę świecką i szerzono zamiłowanie do wiedzy. Ale w następnym wieku zaczęły upadać pod wpływem chaosu politycznego jak i barbarzyńskich obyczajów. Trzy drogi nauczania. (trivium)
Szkoły katedralne
Miejsce podupadających szkół klasztornych zajęły szkoły katedralne. Rozwój ich był tak powolny i nierównomierny, ponieważ zależał od gorliwości i kultury umysłowej biskupa każdej diecezji.
Wielu biskupów nie zdawało sobie sprawy z powagi sprawy, zarządzali dobrami, ale nie kwapili się do nauk. Już w X wieku cieszyły się rozgłosem szkoły katedralne w Rzymie, Magdeburgu.
Pierwotnie kierownikiem był sam biskup i często osobiście nauczał. Z czasem pod jego zwierzchnictwem przejmował kierownictwo jeden z kanoników tzw. scholastyk, który dobierał nauczycieli. W tych szkołach mistrzowie i uczniowie uważali się za jedną rodzinę, uczniowie przez całe życie odczuwali łączność nazywając się braćmi mlecznymi.
Główną metodą nauczania była metoda scholastyczna polegająca na uczeniu się na pamięć bez zrozumienia, a główną metodą wychowawczą były kary cielesne.
Zajmowano się analizą lektur szkolnych, gruntowna znajomość łaciny, żywoty świętych, nauka retoryki, dialektyki, logiki, pisania urzędowych dokumentów. Quadrivium
Szkoły parafialne
Zakładać je nakazał sobór w 853r. za papieża Leona, rozwijały się one bardzo opornie, najwięcej powstawało ich we Włoszech, w innych krajach warunki lokalne nie pozwalały jeszcze ani na zrozumienie potrzeby ani na umożliwienie egzystencji tego typu szkoły.
Miały za cel kształcenie wiejskich proboszczy. Uczono śpiewania psalmów, czytania, pisania. Duży nacisk na czytanie tekstów na nabożeństwo. Początki gramatyki łacińskiej, znajomość śpiewów kościelnych i kalendarza.
Szkoły kolegiackie
Zakładano je przy katedrach, kościołach parafialnych, miastach, wsiach.
Zakładało je duchowieństwo świeckie i zakonne. Biskupi wydawali przepisy o ich urządzeniu i sprawowali nadzór.
Głównym celem szkoły było wychowanie i nauczanie religijne.
Dziewczęta pobierały nauki w domach lub zakonach żeńskich.
W szkołach nauczali proboszczowie lub wyręczali się klerykami. Proboszcz mógł również zatrudnić świeckich nauczycieli o stopniu bakałarza, magistra, kantora lub organisty.
W zimie przerywano naukę ze względu na brak opału. W dostępie do szkoły nie było ograniczeń stanowych, jedynie zabronione było uczenie się wspólne chłopców i dziewcząt.
Szkolnictwo w średniowiecznej Polsce
Spodziewaćby się należało, że gdzie powstawały klasztory i biskupstwa, tam powinny tworzyć się szkoły. W Polsce jednak tak nie było. Pierwsze zakony przyszły z Włoch, Francji i Belgii, nie pielęgnowały nauki, otaczali się współrodakami i gospodarowali na dużych przestrzeniach rolnych. Polacy dążąc do wiedzy musieli udawać się za granicę, głównie byli to przyszli władcy.
Dopiero za Bolesława Krzywoustego widzimy uczonych księży pochodzenia miejscowego. W roku 1110 na Wawelu spotykamy bibliotekę potrzebną do studiów szkolnych, do gramatyki, poetyki, dialektyki, teologii, prawa kanonicznego. Szczególnie pomyślnym okresem dla oświaty było panowanie Kazimierza Sprawiedliwego. Ogniskami jej są krajowe szkoły katedralne. Powstają szkoły przy kolegiatach, a zarazem zaczyna tworzyć się szkolnictwo parafialne.
W 1248 roku synod wrocławski podjął decyzję, że księża mają uczyć pacierza po polsku. Co niedziela modlitwy mają być wygłaszane po polsku.
Nakaz powoływania na rektorów szkół klasztornych, katedralnych i innych tylko osób znających język polski. Szkoły parafialne ścieśniano do nauk elementarnych, właściwe kształcenie kleru rezerwując dla szkoły katedralnej, w której jedynie można udzielać nauk wyzwolonych.
25.11.2008
Wychowanie świeckie i stanowe w dobie średniowiecza.
Stosunek Kościoła do wiedzy i szkolnictwa świeckiego
Działalność Karola Wielkiego
Wychowanie rycerskie
Wychowanie mieszczańskie i rzemieślnicze
Powstanie i rozwój średniowiecznych uniwersytetów
Powstanie Akademii Krakowskiej
Działalność Karola Wielkiego
Wydawał kapitularze
Stworzył wielkie państwo Frankowskie o ustroju wczesno - feudalnym
Zaciekawienie oświatą wynikało z żywości umysłu Karola Wielkiego
Domagał się od uczonych wiedzy i państwie i wzorowego zarządzania majątkami
Chciał utrzymać rządy centralistyczne, za pomocą pisemnych zarządzeń, tzw. kapitularzy i przy pomocy urzędników
Postanowił uczynić chrześcijaństwo czynnikiem cementującym poszczególne prowincje
Uważał, że kler i religię należy podporządkować ściśle władzom świeckim i uczynić z nich posłuszne narzędzie jego monarchii
Wychowanie rycerskie
Ideał rycerza:
Człowiek czynu, żołnierz, dworzanin, a równocześnie szlachetny chrześcijanin, lojalny wobec zwierzchników, łaskawy dla poddanych i oddany sługa Kościoła
W średniowieczu nie było szkół, w których wychowywano rycerzy, a więc o ich wykształcenie dbały dwory feudalne (wychowanie dworskie)
Średniowieczne wychowanie dworskie obejmowało 3 etapy:
7 rok życia chłopca, który uprzednio przebywał pod opieką matki, przyzwyczajał się do grzeczności wobec starszych i posłuszeństwa dla zwierzchników, oddawano go na dwór pana feudalnego, zostawał tam Paziem i zajmował miejsce wśród najniższych członków dworu. Świadczył on różne usługi swojemu panu i jego małżonce, towarzyszył w spotkaniach, ucztach, podróżach, odwiedzinach, turniejach itp. Zapoznając się z obyczajami dworskimi, przyzwyczajał się do honorowego (zachowania) postępowania, ćwiczono go w biegach, władaniu bronią, zapasach
14- 15 rok życia Paź otrzymywał uroczyście godność Giermka. Kapłan pod ołtarzem wręczał mu poświęcony miecz, a chrzestni srebrne ostrogi i ostatni wymierzony w twarz, bez obrazy policzek. Odchodził pod nadzór właściciela dworu albo jednego z najdzielniejszych rycerzy, uczył się nadal zawodu rycerskiego przez udział w wyprawach wojennych, turniejach rycerskich i polowaniach. Nabywał 7 cnót rycerskich: jazda konna, pływanie, rzut oszczepem, szermierka, gra w warcaby, śpiewanie z układaniem pieśni ku czci swego pana lub damy serca, myślistwo. W okresie tym wybierał sobie damę serca, miał być jej zawsze oddany, nawet gdy ożeni się z inną.
Około 21 roku życia dostępował pasowania na Rycerza, po uprzednim wykazaniu się na polu bitwy lub podczas turnieju, oznaczało to, że opanował wszystkie umiejętności rycerskie. Składał przysięgę. Książe, na którego dobrze wychowywał się giermek przypasowuje mu miecz i pas, otrzymywał ostrogi, zbroję i konia. Potem otrzymywał od pana feudalnego ziemię, przed pasowaniem udawał się do kościoła na spowiedź.
Dwa okresy rycerskie zachodniej Europy.
I okres trwał od połowy XII w., uważany za okres bohaterski (rycerz zobowiązany był do służby krajowi, bezwzględnego posłuszeństwa królowi i ofiarnego wypełniania wszystkich zadań feudalnych zwierzchników
II okres rycerskiej kultury dworskiej: charakterystyczne cechy można stwierdzić u bogatego rycerstwa południowej Francji. Były one owocem wypraw krzyżowych. Cnoty rycerskie uległy powoli zapomnieniu pod wpływem zdobytych bogactw zamiast prostoty i surowości w życiu rycerza pojawiła się galanteria troska o piękny wygląd oraz zamiłowanie do przygód.
Wychowanie mieszczańskie
Naukę zawodu rozpoczynali chłopcy w 7 roku życia w warsztacie mistrza - jako terminatorzy. Nauka była bez zapłaty, uczeń najczęściej był źle traktowany. Po nabyciu pełnej wprawy i po samodzielnej pracy, którą wykonał, nadawano mu godność mistrza. Aby nie dopuścić do zbytniej konkurencji. Rada była bardzo ostrożna w nadawaniu tego tytułu.
Wychowanie rzemieślnicze
Polegało ono głównie na przekazywaniu z ojca na syna umiejętności i tajemnic zawodowych oraz na naśladownictwie. Głównym celem organizowania cechów była troska o jakość i zapobieganie nadprodukcji: Terminowanie - ośrodek przygotowania chłopców do określonego zawodu.
Stopnie wychowania
Stopień terminatora- zaczynał się w 7 lub 8 roku życia, trwał od 3 do 11 lat, spisywano umowę wg. Której chłopiec był przez majstra uczony rzemiosła, czytania, pisania, majster troszczył się o wychowanie morale, a chłopiec obiecał zachować tajemnicę zawodu.
Stopień czeladnika- mógł swobodnie wybierać sobie patronów lub podróżować po różnych krajach, wynajmować się do pracy w charakterze dziennego robotnika u majstrów za wynagrodzeniem ustalonym przez władze cechowe
Stopień majstra- gdy młody człowiek potrafił wykazać przed cechami zdobyte umiejętności i wykonał popisową pracę stawał się członkiem cechu, jako pełnowartościowy rzemieślnik mógł wtedy otworzyć warsztat rzemieślniczy, ewentualnie sklep, przyjmować na naukę terminatorów oraz czeladników
Warunki przyjęcia do terminu:
Wykazanie się prawnym pochodzeniem
Określone wyznanie
Należyte zachowanie się
Akt wpisania się na rzemieślnika w obecności świadków cechowych do cechu, przy akcie tym uczeń składał opłatę do cechu.
Powstanie Uniwersytetów
Powstały w Europie
Posiadały 3 przywileje : autonomię, prawo strajku, monopolu.
4 wydziały: niższy - sztuk wyzwolonych (14-20lat)
wyższy -prawo, medycyna (20- 25lat), teologia (po ukończeniu 35lat)
Wiek XIII rozkwit uczelni
Profesorowie materialnie uzależnieni od kościoła
Uniwersytety w zachodniej Europie: PARYSKI, W PADWIE, CAMBRIDGE, BOLOŃSKI, OXFORD
Akademia Krakowska - 1364r
Przyczyny:
Kazimierz Wielki dostrzegł zapotrzebowanie na dobrze przygotowanych urzędników administracji państwowej i w szkolnictwie
Stworzono szansę na kształcenie prawników
Uniwersytet mógł sam decydować o organizacji uczelni (był bardziej autonomiczny)
Został oparty na Uniwersytecie Bolońskim
Śmierć Kazimierza Wielkiego spowodowała upadek uczelni i jej zamknięcie
Odnowieniem i reorganizacją zajął się Władysław Jagiełło 1400r. reaktywacja uczelni na wzór uniwersytetu praskiego i paryskiego, wiodącym wydziałem teologia.
Jagiełło zabiegał o umocnienie swojej pozycji międzynarodowej. Uniwersytet zyskał dobrą opinię w Europie, posiadała wysoki poziom wiedzy i nauczania. Podstawową formą nauczania były wykłady.
40% studenci zagraniczni
50% studenci pochodzenia chłopskiego
Cechy średniowiecznych wykładów
Prowadzili profesorowie i magistrowie
Częśc wykładów była obowiązkowa, a część nie
Obowiązkowe- zajęcia zwyczajne, prowadzone przez profesorów
Nieobowiązkowe- zajęcia nadzwyczajne, prowadzone przez magistrów
Najczęściej wykłady czytano
Podstawą dyskusji było konsekwentne postrzeganie reguł logicznego dowodzenia
Osiągnięcia
Utworzenie szkolnictwa wyższego (zaczęto kształcić nauczycieli)
Pierwsza próba wprowadzenia w Europie obowiązku szkolnego (Karol Wielki)
Zespolenie celów nauczania i wychowania
Początki opieki nad dziećmi opuszczonymi
Wady
Metoda nauczania o charakterze typowym (nauczyciel czyta i komentuje, uczeń słucha i zapamiętuje)
Kary cielesne (stosowano nie tylko jako karę, ale jako doping, profilaktykę)
9.12.2008
Odrodzenie
Prekursorzy odrodzenia w Europie:
Erazm z Rotterdamu
Jan Ludwik Vives
Tomasz Morus
Reformacja - Marcin Luter
Kontrreformacja - zakon Jezuitów i jego działalność
1a) Erazm z Rotterdamu (1465- 1536)
Starał się on ukrywać wolny związek rodziców i usprawiedliwiać go różnymi argumentami.
Zaliczany do najwybitniejszych uczonych kultury humanistycznej i nazywany ,,uczonym uczonych''.
Jego działalność zamykała się w ramach prac filologicznych i dydaktycznych napisał podręcznik łaciński, używany we wszystkich szkołach europejskich. W ramach filologicznej działalności mieściły się też jego prace filologiczno - moralne i polityczno- społeczne. Wszystkie miały na celu przebudowę życia, zerwanie z tradycjami i urządzeniami średniowiecza, wyzwolenie zmysłów z ram filozofii scholastycznej.
Erazm zapatrzony w starożytność, postulował powrót do dawnych ideałów, do oparcia pracy umysłowej oraz zasad moralnych na wskazaniach literatury klasycznej i Biblii.
Religia w pojęciu Erazma nie polegała na mistycznej wierze, lecz jest sprawą rozumu. Głęboka wiara w rozsądek i rozum kierowała jego zainteresowania do klasyków, które umożliwiają zreformowanie wychowania, religii, a nawet całego życia.
Erazm z Rotterdamu był kosmopolitą XVI w. Mimo, że życie jego upłynęło we Francji, Anglii, Włoszech i Szwajcarii, nie uczył się ich języków, nie interesował się ich narodowym piśmiennictwem.
Jego ideałem było stworzenie w Europie jednolitej kultury, wspólnej dla wszystkich narodów, a opartej na dorobku starożytnych.
,,Pochwała głupoty'' - wydana po raz pierwszy we Francji 1511
Ukazuje krytyczne podejście Erazma do panujących
Satyryczne ataki godzą w kler rycerstwo, w szkoły nauczycieli
Atakował nadużycia kleru
Drwił z nieuctwa księży i zakonników
Wykazywał moralny upadek mnichów, ich pasożytnicze życie
Piętnował niewłaściwe postępowanie i dążenia polityczne papiestwa
Erazm był zwolennikiem udostępniania oświaty i szkoły zarówno bogatym jak i biednym, w jednakowym stopniu, kobietom i mężczyznom. Podkreślał, że jedynym czynnikiem, który może decydować o sumie wiedzy, powinny być jego zdolności, a nie bogactwo, płeć czy pochodzenie.
,, O wczesnym rozpoczynaniu kształcenia chłopców''
Dzieci już na kolanach matki powinny uczyć się dobrego zachowania, higieny, czytania, pisania, rysunków
By nie przemęczyć dziecka, radził uciekać się do pomocy bajek, obrazków i gier
Wszystkie czynności wychowawcze należy prowadzić z łagodnością i niezwykłą wyrozumiałością
Nauczyciel powinien osiągnąć swoje cele przez rozwijanie ambicji dziecka, a nie przez bicie
Nauczanie przez bicie jest sprzeczne z wszelkimi zasadami
,,Nauka pisania i czytania jest dość żmudna, nauczyciel powinien osłodzić jej uciążliwość przez stosowanie metody uprzyjemniającej.''
Program szkoły średniej wg. Erazma:
Potępiał nauczanie dzieci filozofii scholastycznej, dialektyki, zagadnień teologicznych, a nawet zbyt drobiazgowe nauczanie gramatyki łacińskiej
W traktacie ,, O sposobie studiów'' Erazm domaga się ograniczenia nauki gramatyki do najzbędniejszych zasad. Wprawę bowiem w posługiwaniu się językiem człowiek zdobywa poprzez rozmowę, a nie przez ,,kucie reguł''
Propagowany przez Erazma program szkoły średniej (szlachta, bogate mieszczaństwo) opierał się na językach łacińskim i greckim, należało równocześnie rozpocząć naukę tych języków od reguł gramatycznych i szybko przejść do lektury dzieł
Dla lepszego zrozumienia tekstu Erazm zalecał również naukę mitologii, geografii, rolnictwa, architektury, różnych zagadnień wojskowych, wiadomości o przyrodzie, astronomii, muzyki, historii
Poglądy na wychowanie
Wyróżniał 3 czynniki, od których zależy rozwój umysłowy:
natura
ćwiczenia
praktyka
Nie zapominał także o indywidualnych zdolnościach dzieci. Uważał jednak, że uczeń może otrzymać dobre wyniki w przedmiotach, które nie są jego dobrą stroną jeżeli wychowawca zastosuje odpowiednie metody.
Podkreślał wielką rolę wychowania domowego oraz zasad wpajanych dziecku na łonie rodziny
Przypominał, że rodzice powinni pamiętać o obowiązkach dziecka wobec zbiorowości
Podkreślał, że duży obowiązek spoczywa na państwie i kościele, którzy powinni dobrze przygotowywać późniejszych nauczycieli
Przyczyną niskiego nauczania jest brak troski o należyte przygotowanie przyszłych nauczycieli
Dziewczęta powinny uczyć się robót ręcznych, ażeby na wszelki wypadek miały na utrzymanie
Dla dziewcząt z bogatych domów doradzał stworzyć szkoły średnie oparte na programie klasycznym
Działalność Erazma z Rotterdamu cieszyła się dużą popularnością wśród Polaków. Utrzymywali z nim ożywione stosunki tacy przedstawiciele kultury jak:
Decjusz
Andrzej Radwan Zebrzydowski
Andrzej Krzycki
Piotr Tomicki
Jan Dantyszek
Szczególnie zaś ród Łaskich, Jan Łaski pragnąc pomóc materialnie Erazmowi, zakupił za dużą sumę jego bibliotekę pozwalając mu korzystać z niej do końca życia. Erazm chcąc odwdzięczyć się Polakom za pomoc, dedykował im i Zygmuntowi Staremu swoje dzieła.
1b) Jan Ludwik Vives (1492 - 1540)
Urodzony w Hiszpanii, był w latach młodości zwolennikiem filozofii scholastycznej. Dopiero studia w Paryżu, w Lowarium i Oxfordzie spowodowały całkowity przewrót jego poglądów. Wyrazem tego była wydana w 1512r. rozprawa ,,Na pseudodialektyków'', gdzie poddał krytyce całą wiedzę scholastyczną oraz pedagogikę.
Przyjaźnił się z Erazmem i Tomaszkiem Morusem
W 1523r. wyjechał do Londynu, gdzie został wychowawcą córki Henryka VIII, księżniczki Marii.
,, O naukach'' - pełny wobec średniowiecznej kultury
,, O duszy i życiu''- sprawy psychologiczne oraz wpływ psychologii na nauczanie i wychowanie
Krytyczna postawa wobec średniowiecznej kultury
Starał się dotrzeć do korzeni zła średniowiecznej kultury
Przyczyną braków średniowiecznej wiedzy było stanowisko uczonych uznających istnienie powszechnych pojęć i ogólnie uznawanych idei
Należy porzucić fałszywe przekonania, na rzecz istniejących faktów, opartych na doświadczeniach
Prawdziwą metodą naukową jest indukcja, droga naukowego poznania prowadzi do zmysłów i wyobraźni do rozumu
Język średniowiecza hamował rozwój literatury
Łacina była tylko wypaczeniem tego języka
Upadek obyczajów nauczycieli (nieoświeceni, zdeprawowani, chciwi)
System pedagogiczny Vivesa
Uwzględniając olbrzymi wpływ miast na stosunki społeczno- ekonomiczne Flandrii, Vives ograniczył się do potrzeb mieszczaństwa
Domagał się, aby szkoła była w każdym mieście
Twierdził, że powinno kształcić się tylko tych chłopców, którzy mają zdolności umysłowe i odznaczają się zamiłowaniem do nauki
Domagał się ostrej selekcji w szkołach
Selekcji tej mieli dokonywać rodzice, szkoła, która miała obserwować ucznia przez określony czas oraz decydować o dalszych losach
Oceny uczniów powinni dokonywać wszyscy nauczyciele na organizowanych kilka razy do roku specjalnych konferencjach nauczycielskich
Budynki szkolne radził umieszczać z dala od hałasu miejskiego w okolicy zdrowej, ale nie na odludziu, aby uczniowie mieli kontakt ze społeczeństwem
Odpowiedni dobór nauczycieli i wychowawców, ponieważ we wczesnym okresie rozwoju wychowanek bezkrytycznie naśladuje dorosłych
Zwracał uwagę rodzicom, aby ci unikali rubasznych słów, piosenek i hucznych biesiad, bo to może wypaczać młode umysły
Żądał od kandydatów na nauczycieli zaświadczenia o walorach moralnych
Uczeń powinien kochać nauczyciela jak ojca, będzie chętniej pracował, a to wpłynie zachęcająco na nauczyciela
Nauczyciel powinien odznaczać się głęboką wiedzą, postępować rozważnie, sprawiedliwie, w stosunku do początkujących powinien unikać nagan, a częściej chwalić
,,Strach to najgorszy strażnik obowiązku, jeżeli jest mocno w sercu zakorzeniony, czyni człowieka niewolnikiem.''
Przeciwnik kar cielesnych, jedynie w ostateczności, ale tak aby nie uszkodzić ciała i nie poniżyć chłopca
Wskazania pedagogiczne Vivesa
Codzienne uczenie się czegoś na pamięć, wpływa to na pamięć
Uczeń powinien zapisywać to co mówi nauczyciel, powtarzać rano to czego nauczył się wieczorem
Nauczyciel powinien wprowadzać przerwy, np. gry ruchowe na powietrzu
Należy poświęcać więcej uwagi indywidualnym cechom umysłowym chłopca, co doprowadziło do stworzenia specjalnych programów dla dzieci zaniedbanych i kalekich
1c) Tomasz Morus ( 1478- 1539 w Londynie)
Pochodził z rodziny prawników angielskich. Jego ojciec był jednym z sędziów wyższego sądu królewskiego. Interesował się zagadnieniami ekonomicznymi oraz niedomaganiami gospodarczymi, które gnębiły ówczesny świat
Studiował na Oxfordzie, gdzie zgodnie z planami ojca miał oddać się nauce prawa angielskiego, ten jednak zaczął studia humanistyczne.
Ojciec odwołał go i umieścił w londyńskiej szkole prawniczej. Stał się głośnym adwokatem
Później rozpoczął karierę polityczną, został posłem mieszczaństwa londyńskiego do Izby Gmin. Wraz z popularnością adwokacką rosła również jego sława jako uczonego humanisty.
Niezwykłą serdecznością otaczał dzieci, dużo czasu poświęcał kształceniu trzech córek własnych i jednej przybranej.
,,Utopia'' 1516r. wydana w języku łacińskim, zakładała przebudowę świata pod względem ideowym i społecznym.
Henryk VIII ofiarował mu różne godności. Morus jednak odrzucał je w obawie przed gwałtownością króla, wkrótce przyjął je.
Mianowany początkowo tajnym radcą, następnie strażnikiem skarbu królewskiego, w 1532r. został ministrem skarbu oraz spikerem Izby gmin, a niebawem lordem - kanclerzem państwa.
Nie mogąc pogodzić się z polityką Henryka VIII przeszedł do opozycji, zrzekł się godności.
Niebawem został uwięziony pod fałszywym zarzutem spisku przeciw królowi, zginął z ręki kata w 1535r.
Idee społeczne ,,Utopia''
Pomysł napisania zrodził się pod wpływem przeczytania ,,Rzeczpospolitej'' Platona i opowiadań współpracownika Arengo Vespucci
Wystąpił przeciwko szerzącej się tyrani (wyzysk biednych, niskie płace)
Główną krzywdą w przekonaniu Morusa była własność prywatna
Utopia była wizją państwa ludzi szczęśliwych
Wychowanie na wyspie Utopii
Funkcję wychowawczą spełniała szkoła i cała organizacja życia społecznego
Prawa Utopijczyków były tak zredagowane, aby odstraszyły od popełnienia zbrodni, ale zachęcały do pielęgnowania cnót za które były nagrody
Szczególnie zasłużonym stawiano posągi aby młodzież ich naśladowała
System powszechnej oświaty zarówno chłopcy jak i dziewczęta
Głównym zadaniem szkoły było wychowanie moralne
Wpajanie zamiłowania do pracy, zapoznanie uczniów z pracą na roli i zachęcano do wybierania zawodów rzemieślniczych
Przysposobienie wojskowe
Całkowita swoboda wyboru zawodu
Szkoła Utopijczyków dawała również wykształcenie ogólnokształcące
Poza nauką czytania, program trivium i quadrivium
Usunął gramatykę i retorykę
Wykształcenie wyższe tylko nieliczni, tajne głosowanie dorosłych, zwolnieni z pracy fizycznej, aby później objąć funkcje przywódcze
2) Reformacja - Marcin Luter ( 1483- 1546)
1517r. przybił na drzwiach kaplicy uniwersyteckiej w Wittenberdze swoje zasadnicze oskarżenia wobec kościoła katolickiego
Cieszył się niemal poparciem całego narodu
Luter podkreślał, że jego kościół jest niezależny, nie służy interesom innych lecz wyłącznie potrzebom religii
Potępiał wszystkie przedmioty szkolne, metody nauczania i podręczniki średniowieczne, bo całe szkolnictwo związane było z kościołem katolickim
Coraz więcej rodziców zabierała dzieci ze szkół i kierowała ich do handlu
Przetłumaczył ,,Biblię'' na język niemiecki, co sprawiło, że stała się dostępna, więc uczenie się łaciny w szkole jest zbędne
Nauka wbija ludzi w dumę, rozwija chciwość, skłania do oszukiwania niewykształconych
Przestały działać stare szkoły jak i uniwersytety
Zaczęto domagać się od Lutra odbudowy szkolnictwa
Propagował przymus szkolny, dotyczył on synów bogatych rodziców, którzy mieli się kształcić w szkołach łacińskich
Program obejmował łacinę, grekę, język hebrajski, polecał czytać dzieła pisarzy chrześcijańskich oraz dzieła historyczne
Przyczyny reformacji:
religijno - ideowe:
przyjmowanie komunii świętej w dwóch postaciach
zniesienie celibatu duchownych
rezygnacja Kościoła z posiadania majątków
rozpowszechnienie przez Lutra tez dotyczących odpustów
3 )Kontrreformacja - zakon Jezuitów i jego działalność
Jezuici :
zakon, który wychowanie młodzieży w duchu potrzeb młodzieży uważał za główne zadanie.
Założycielem zakonu był hiszpański szlachcic Ignacy Loyola ( 1491-1556), który w młodości był żołnierzem, odniósł poważną ranę na polu bitwy. Postanowił przez resztę życia szerzyć religię (nawrócenie pogan i zniszczenie herezji).
Cele zakonu:
walka o wzmocnienie autorytetu papieża
zachowanie wierności dla papiestwa
zabicie wszelkich przejawów samodzielności myślenia
Zakon swój Loyola nazywał ,,pułkiem Jezusa''. Wymagał posłuszeństwa, bezwzględnego utrzymywania poleceń nawet wtedy, gdy było to wbrew zasadom danego jezuity.
Wychowanie jezuickie obejmowało jedynie szkoły średnie i wyższe. Nauczanie niższych warstw byłoby bardzo pożyteczną akcją charytatywną, ale nie posiadają takiej liczby nauczycieli. W istocie obawiali się oświaty ludu.
,,Ratio studiorum'' 1599r. , Klaudiusz Aquaviva powołał grupę sześciu najlepszych pedagogów zakonnych powierzając im opracowanie dokładnych zaleceń i planów wychowawczych ( jak nauczyciel ma prowadzić lekcję, egzaminy, czuwać nad robieniem notatek). Zabijały wszelką inicjatywę w nauczycielu, ponieważ przepisy były bardzo szczegółowe.
Kolegia jezuickie:
Podział na 5 klas:
Uczono gramatyki niższej ( początki łaciny i greki)
Gramatyka średnia (cała gramatyka)
Gramatyka wyższa ( doskonalenie gramatyki i wprowadzenie poetyki)
Nauka wymowy (ćwiczenia i retoryka)
Doskonalenie wymowy
17.02.2009
Krytyka wychowania humanistycznego
Postępowy charakter pedagogiki Jana Amosa Komeńskiego
Koncepcja pedagogiczna Johna Locke'a
Naturalizm pedagogiczny J.J Rousseau.
Krytyka wychowania humanistycznego
jako pierwszy Michał Montaigne, XXI wiek, zamożny szlachcic z Francji
nienawidził jałowej edukacji, erudycji (gruntowna i rozległa wiedza)
zarzucał szkole, że pracuje tylko dla pamięci
PROGRAM WYCHOWANIA MONTAIGNE:
wychowywać młodzież dla potrzeb życia
szkoła ma wychowywać ludzi praktycznych, nie literatów czy uczonych
wychowanie ogólne, które przyda się każdemu
szkoła powinna rozwijać rozsądek, charakter, morale
poszczególne przedmioty nie mają wartości, pomagają jedynie osiągnąć cel
studia, które nie rozwijają rozumu i moralności należy pominąć
nie kształcić się jedynie przez książki
człowieka kształci doświadczenie, obcowanie z ludźmi, obserwacje
trzeba rozbudzać ciekawość w wychowanku
częste podróże i nauka języków obcych
kobiety nie powinny pobierać nauk, bo to szkodzi ich wdziękom
Postępowy charakter pedagogiki Jana Amosa Komeńskiego
uczony czeski pedagog
wychowywał się w rodzinie należącej do sekty braci czeskich
wcześnie stracił rodziców
dopiero w 16 r.ż. zaczął chodzić do szkoły średniej
będąc dojrzałym uczniem poczynił wiele obserwacji
w 20 r.ż. wyjechał na studia teologiczne do Niemiec, gdzie studiował pod kierownictwem Jana Altsteda (,,Encyklopedia powszechna'')
duże zainteresowanie reformą szkolną ( wyjechał do Holandii)
po powrocie pełnił obowiązki nauczyciela i duchownego
studiował dzieła Kopernika, Keplera, Galileusza
1628r. opuścił kraj i udał się do Polski, ze względu na nakaz ze strony Habsburgów
Okres dzieciństwa - Do 6 r.ż - szkoła dzieciństwa, szkoła macierzysta
Okres chłopięctwa - Od 6 - 12 - szkoła elementarna z językiem ojczystym, chłopcy i dziewczęta
Okres młodzieńczości - 12 - 18 - szkoła języka łacińskiego i szkoła średnia, gimnazjum, uczyc może się każdy, w każdym mieście
Okres dojrzewającej męskości - 18 - 24 - Akademia, ci którzy mają być uczonymi. W każdym państwie.
Działalność Komeńskiego w Polsce
Zamieszkał w Lesznie, pod opieką magnackiego rodu Leszczyńskich
Nauczał w szkole w Lesznie, objął stanowisko nauczyciela i zastępcy rektora
Prowadził badania naukowe, dzięki czemu stworzył własny system wychowania
Pracował nad encyklopedia, zarysem przedmiotów wykładanych w szkole
Usiłował opracować własny podręcznik dydaktyki (rewizja własnych poglądów i wywodów Ratichiusa)
Studiował dzieła Bacona, dydaktyka powinna być oparta na obserwacji zjawisk natury i rządzonych nimi prawami
Podręcznik ,,Dydaktyka''
Staranna opieka na dziećmi i młodzieżą
Warstwa plebejska przynajmniej w zakresie elementarnym
Wiedza jest niezbędna, bez względu na zawód czy pochodzenie
Opracował dla działaczy politycznych memoriał oraz rzeczy, które mogą przynieść korzyść w dalszym życiu (chłopcy, dziewczęta, biedni, bogaci)
Okres obowiązkowego uczęszczania obejmuje 6 lat
Zdolna młodzież po 6-letniej szkole elementarnej powinna uczęszczać do 6 letniej szkoły średniej przygotowując się w niej do studiów uniwersyteckich
Cele ,,Pansofii'' - Wszechwiedza
Pragnął opracować dzieło obejmujące cała dotychczasową wiedzę ludzką
Miało być dostępne dla całego świata
Chciał przetłumaczyć na większość języków świata
Propagowanie demokratyzmu w dziedzinie oświaty
Należy uczyć dzieci zdolne, mało zdolne
Nieograniczony dostęp do nauki powinien mieć każdy naród
Aby udostępnić wiedzę wszystkim narodom, należy wszystkie księgi przetłumaczyć na języki poszczególnych ludów
Proponował zakładać szkoły we wszystkich miejscowościach
Pragnął powołać międzynarodowe kolegium uczonych z siedzibą w Londynie - mieli przygotować program szkół, opracować podręczniki do każdego przedmiotu oraz ich tłumaczenie
,,Drzwi języków otworzone'' - ,,Janua linguarum reserata''
Podręcznik do języka łacińskiego
Odrzuca naukę gramatyki
Wprowadza naukę o świecie, człowieku, przyrodzie
Po raz pierwszy budowa ciała, jego funkcjonowanie
Gruntowna reforma gimnazjum w Lesznie, wkrótce został rektorem
Napisał podręcznik do astronomii, geometrii, kosmografii, historii powszechnej itp.
Organizacja i program wychowania
Szkoła musi posiadać :
Dobre podręczniki
Dobrych nauczycieli
Dobre metody nauczania
Powinna przypominać plac zabaw (dzieci potrzebują ruchu, współzawodnictwa)
Wychowanie musi objąć każde dziecko, aby stało się ono człowiekiem
Poświęcał wiele wychowaniu przedszkolnemu - szkoła macierzyńska
Omawiał tryb życia kobiet ciężarnych- wychowanie fizyczne
Dobrze postępować przed dzieckiem. Budzenie ambicji - wychowanie moralne
Nauczać trzeba już w pierwszych latach życia, ale trzeba dostosować wiedzę do rozwoju psychicznego i możliwości dziecka
Pisał o nauczaniu geografii, astronomii, historii, geometrii, ale liczył się z możliwościami dziecka np.: przyswajanie pojęć geometrii - mały, duży, krótki
Głównym celem nauczania przedszkolnego było przygotowanie dziecka do nauki w szkole, aby uważało szkołę za niezbędną do życia
Podział życia człowieka
0-6 - szkoła macierzyńska
6-12 - szkoła języka ojczystego
12-18 - szkoła średnia - łacińska
18-24 - studia uniwersyteckie
Szkoła elementarna - najważniejsza dla wszystkich nie tylko dla biednych, powinna być w każdej miejscowości, konieczność uczenia w języku ojczystym
Obejmowała naukę: czytania, pisania, rachunków, geometrii, śpiewu, religii, moralności, ekonomii, polityki, historii powszechnej, kosmografii i fizyki
Szkoła średnia - dla wszystkich chłopców z ambicjami
Domagał się, aby istniały w każdym mieście
Połączenie wiedzy filologiczno - retorycznej z naukami przyrodniczymi
Nauka 4 języków :
- język ojczysty
- łacina
- greka
- język hebrajski
Podział na 6 klas
Dydaktyka
Niepowodzenia spowodowane niewłaściwymi metodami nauczania
Pragnął żeby udzielana wiedza była jasna, gruntowna oraz miła i łatwa
Wychowanie i nauczanie należy rozpocząć tuż po narodzinach
Chciał usunąć bezmyślne wkuwanie definicji, należy najpierw przyswoić wiedzę, którą się zrozumie
Nauczanie powinno przechodzić powoli z jednego stopnia na drugi
Rozwijanie przez myślenie abstrakcyjne
Poznanie zmysłowe, najpierw coś zobaczyć, a później definicja
Nakazywał rozwieszanie w klasach i na korytarzach rycin i map
Żądanie, aby chłopiec uczył kolegę lub opowiadał rodzicom to czego się nauczył, to utrwalało wiedzę
Odejście od kar fizycznych i przymusu
Koncepcja pedagogiczna Johna Locke'a
John Locke (1632- 1704) wybitny filozof i teoretyk wychowania
Przedstawiciel liberalizmu naukowego
Zajmował niechętne stanowisko wobec rządów królewskich
,,Listy o tolerancji''
Domagał się całkowitej wolności sumienia
Przeciwko rozrzucaniu siłą poglądów czy wierzeń religijnych
Zrażony do szkoły publicznej, uczęszczał do szkoły kierowanej przez Ryszarda Busby - zwolennika wychowania przez rózgę
Zrażony do filozofii scholastycznej, łaciny, greki, języka hebrajskiego
Popierał nauczanie prywatne w rodzinnym domu
Studiował w Oxfordzie, gdzie nauczał greki i retoryki
Ukończył medycynę, słabego zdrowia
Teoria wrodzonych idei:
Badania nad rozumem ludzkim:
Główną przeszkodą w rozwoju intelektualnym i moralnym jest teoria o istnieniu i umyśle człowieka wrodzonych idei
Uniemożliwiały one rozszerzanie wiedzy, szczególnie w dziedzinie przyrodniczej
Gdyby te idee istniały, oznaczało to by jednakowe myślenie wszystkich dzieci, a przecież każdy ma inne poglądy
Tabula rasa- biała karta, dziecko z przyjściem na świat jest niczym biała, niezapisana kartka
Dwa źródła wiedzy ludzkiej:
Zmysły - stanowią o zewnętrznym świecie
Wewnętrzna praca umysłu
Jeżeli dziecko i jego umysł jest białą kartką, to nie może ono być z natury złe
W wyniku wychowania staje się dobre lub złe
Oznaczało to, że w chwili narodzin każdy jest równy
Stosunek Locke'a do oświaty ludu:
,,Szkoła pracy''
Zakładanie szkół zawodowych
Od 4 - 14 roku życia
Dzieci robotników korzystających z zapomóg parafialnych
Przygotowanie do pracy w manufakturze
Latem karmiono chlebem i wodą, zimą dodatkowo gorąca owsianka
Po ukończeniu 14 r.ż. przechodzili do okolicznych rzemieślników na terminatorów
Nie przewidywano w tych ,,szkołach'' nauki pisania i czytania
Wychowanie gentelmana
Zalecał uczenie na pamięć modlitw, wyznania wiary, katechizmu
Żądał wyeliminowania ,,Biblii'' ze szkoły, ponieważ uważał, że jest to trudne
Wpajanie miłości, prawdy oraz przekonywanie o przestrzeganiu prawdy w całym życiu
Uczenie uprzejmości wobec innych ludzi oraz elegancji
Zalety te miały przypomnieć o uzyskaniu powodzenia
Przyzwyczajenie się do kierowania rozumem
Stała kontrola swoich czynów i pragnień
,,Myśli o wychowaniu''
Przeciwstawienie się wszelkim skłonnościom, a dążenie do tego co podpowiada rozum
Rozum powinien stanowić kryterium wychowawcze
Dzieci powinny podlegać surowej dyscyplinie - wskazaniach rozumu
Starał się nie obarczać dzieci zbyt dużą ilością nakazów i zakazów
Zasady wychowania powinny być rozumne
Należy poznać wychowanka poprzez obserwację w czasie zabaw
Przeciwnik kar cielesnych, jedynie gdy wszystkie metody zawodzą
Swobodny rozwój osobowości
Stosowanie pochwał i nagan
Wykształcenie Gentelmana
Najważniejszy rozwój fizyczny i moralny dopiero później wykształcenie
Sprawa czytania i pisania była na uboczu
Każdy gentelman musi się troszczyć o swój majątek, świadczyć usługi życiu publicznemu, zabiegać o utrzymanie pozycji w społeczeństwie
Niezbędna wiedza moralna i polityczna
Biegle opanować język ojczysty, ale bez wkuwania gramatyki
Język francuski - popularny i przydatny
Łacina, ale tylko ograniczona do czytania klasyków
Język grecki w wieku dojrzałym
Zalecał naukę jakiegoś rzemiosła, zachwalał ogrodnictwo, stolarstwo
Zachwalał jazdę konną, szermierkę oraz naukę tańca
Nauka tylko dla klasy panującej
Wychowanie fizyczne
Wyrabianie nawyków higienicznych zasad profilaktyki, dietetyki
Zalecał hartowanie - w zimę dziurawe buty lub wkładanie do lodowatej wody
Wychowywać synów tak jak chłopi to zapewni tężyznę
Przebywanie na wolnym powietrzu, nie nakrywać głowy, nie nosić rękawiczek, obcisłych ubrań, znosić głód i pragnienie, uprawiać kąpiele słoneczne i wodne, spać na twardym podłożu
naturalizm pedagogiczny J.J Rousseau (1712 - 1778)
Filozofia studiowania
,,Emil czyli o wychowaniu''
Zadaniem wychowawcy jest przekształcenie dziecka w pełnowartościowego człowieka
Przygotowanie człowieka do spełnienienia społecznych i obywatelskich obowiązków
Rozum czyni na ludźmi, ale to uczucia prowadzą nas przez życie
Wychowanie jest sztuką
Należy wyrobić przyzwyczajenia zgodne z naturą
Wychowanie naturalne - wszyscy są równi
Obowiązek naturalnego wychowania spoczywa na rodzicach, szczególna rola matki, dzięki niej dziecko kocha rodzinny dom
Wychowawca ma być przyjacielem dziecka, a nie płatnym najemnikiem
Funkcja wychowawcy jest bardzo podniosła
Wychowanie dostosowanie do rozwoju fizycznego i umysłowego
Okres dzieciństwa - do 12 roku życia
Wychowanie na wsi, na łonie natury
Wolne od regularnej nauki
Swobodne zabawy i ćwiczenia na wolnym powietrzu
Rozwój sił fizycznych i zmysłów
Do 12 r.ż. dziecko wzrasta w rzeczywistości, ugruntowuje świadomość samego siebie
Nauczyciel nie zmusza do posłuszeństwa czy uznania własnego autorytetu
Rozeznanie dziecka między swoimi pragnieniami, a możliwościami
Nie narzucać własnych myśli dziecku, sam ma poczynić obserwacje
Okres kształcenia umysłu - 12 15 roku życia
Chłopięctwo
Poznawanie użytecznej wiedzy
Budzenie ciekawości i zainteresowania, kierowanie chłopcem, aby dostrzegał i rozumiał to co go otacza
Wdrażanie się do samodzielnego myślenia
Wykazywał niechęć do gotowych podręczników
Duże znaczenie w tzw. rzemiosłach naturalnych
Wychowanie społeczno- ideowe - 16 - 20 rok życia
Pragnie miłości i przyjaźni osób, które się o swego troszczą
Trzeba uczyć częstej miłości, wartości szczerej przyjaźni
Powstrzymywanie rozwoju namiętności
Wychowawca powinien umiejętnie dobierać towarzystwo, zajęcia
Smak, albo gust jest umiejętnością wychowania sądu, w tym co się podoba lub nie większości
Młody człowiek powinien kochać piętno
Wychowanie kobiet
Musi być bierna i słaba
Należy kształcić wdzięk
Przyzwyczajać do jasnego myślenia i rozumowania
W dzieciństwie pod wpływem matki, a później męża
Pedagogika oświecenia zachodnioeuropejskiego i polskiego
1. Myśl pedagogiczna oświecenia francuskiego
2. Wielka rewolucja francuska wychowanie
3. Jan Henryk Pestalozzi ojciec szkoły ludowej
4. Ogródki dziecięce F.W. Frǒbla
5. Upadek szkolnictwa w czasach saskich
6. Stanisław Konarski reforma szkół pijarskich, Collegium Nobilium
7. Szkoła rycerska Stanisława Poniatowskiego
1.Myśl pedagogiczna oświecenia francuskiego
nowa filozofia, połączenie racjonalizmu Kartezjusza oraz empiryzmu Locke'a
odrzucenie scholastyki, oraz wiary w objawienie
głęboka wiara w zdolności człowieka i jego możliwości poznawcze
wielkie osiągnięcia na polu matematyki, fizyki, anatomii
ostry atak wiedzy filozoficzno filologicznej
nauka Religi uznana za szkodliwą
łacina pochłania zbyt dużo czasu młodzieży
szkoła oparta na kulturze starożytnej powinna zostać zastąpiona nową, która uwzględni dorobek umysłowy narodu francuskiego, poszerzenie znajomości języka francuskiego i historii państwa
Encyklopedia Diderot, Wolter, Rousseau, Monteskiusz, Helwecjusz
zastąpienie nauczycieli duchownych przez świeckich
niechęć do szkół jezuickich - stosowanie częstych kar cielesnych , despotyzm, tworzą własne organizacje
nadzór nad szkolnictwem powinno trzymać państwo a nie kościół
językiem wykładowym, język ojczysty
dodatkowo język angielski, niemiecki, łacina, nauki przyrodnicze
powołanie 5 - 6 osobowej komisji, która ustalałaby program, opracowywałaby podręczniki, oraz dobierała nauczycieli
Plan Rollanda:
- podzielił raj na okręgi
- najwyższą władzą pedagogiczną odpowiedzialną za poziom oświaty mały być uniwersytet
- wysyłał wizytatorów do każdej szkoły, opracowywał programy, kształcił nauczycieli
- przy każdym uniwersytecie radził założyć seminarium dla nauczycieli
- powszechnością oświaty chciał objąć także nauczycieli
2. Wielka Rewolucja Francuska - wychowanie
Projekt Mirabeau:
- propozycja utworzenia liceum narodowego
- wychowanie młodzieży miało utrwalić nowy ustrój
- wychowanie miało ta ukształtować psychiki ludzi biednych aby poddali się kierownictwu mieszczaństwa
- upaństwowienie wszystkich szkół
- nauczanie bezpłatne na najniższym poziomie
- w szkole średniej zniesienie opłat tylko dla burżuazji
- wykształcenie dziewcząt ograniczono do nauki gospodarstwa domowego
- publiczne święta narodowe miały zastąpić uroczystości kościelne
Projekt Talleyranda:
- nauczanie powszechne
- szkoła elementarna bezpłatna
- każdy dom ma prawo tworzyć szkołę elementarną
- każdy ma prawo wykonywać zawód nauczyciela
- pozostawiono religie w programie szkoły elementarnej
- przygotowanie do zawodu dopiero w szkole średniej - płatna
- szkoła elementarna - czytanie, pisanie, logika, historia, geografia
- powszechne dokształcanie dorosłych
- proponował organizowanie popularnych odczytów oraz wykładów
Projekt Condorceta:
-Projekt organizacji wychowania publicznego
- przewodniczący Zgromadzenia Narodowego
- rozszerzenie oświaty dla dorosłych
- zdobywanie wiedzy powinno trwać całe życie
- domagał się, organizacji wykładów publicznych oraz udostępnienia dla wszystkich bibliotek muzeów, oraz zbiorów naukowych
- publiczne i powszechne wychowanie
- usunięta religia, zbyteczna, niema nic wspólnego z moralnością
- państwo powinno pozwolić po za szkołą nauczać rodzicom religii jakiej zechcą
- szkoła elementarna czytanie pisanie, rachunki, nauka o konstytucji, wiadomości o postępowych zadaniach pracy przemysłowej i rolniczej
- szkoła średnia- głownie nauki matematyczno przyrodnicze
- głównym celem szkoły było niwelowanie różnic pomiędzy ludźmi
- dziewczęta mają prawo do nauki tak jak chłopcy
Projekt Lepeletiera
- konwent obradujący w 1792r. dwa stronnictwa żyrondyści i jakobini
- żyrondyści ugrupowanie republikańskie, średnia burżuazja, projekty odznaczały się dużym konserwatyzmem
- jakobini przeciwnicy monarchii zwolennicy reform
- tworzenie szkół elementarnych, w miejscowościach ponad 400 mieszkańców, nauka czytania, pisania, rachunków oraz praw obywatelskich i naukę gospodarstwa domowego
Ludwik Michał Lepeletiere (1760 - 1793)
- działacz rewolucyjny,
- prawnik, autor projektu prawa karnego
- zmierzał do takiego wychowania społeczeństwa francuskiego, aby unikało przekraczania norm prawnych
- jako jakobin, uważał te rządy rewolucyjne przyniosły małe korzyści masom ludowym
- oświata dla wszystkich dzieci, zapewniając im jednakową wiedze
- krytykował poprzednie plany reformy oświatowej, zarzucał nierówne tratowanie dzieci oraz ich praw do korzystania z oświaty
- żądał aby chłopcy od 5 -12 roku życia i dziewczynki od 5-11 roku życia byli wychowywani wspólnie na koszt republiki
- wychowanie w pewnej izolacji od tradycji
- okres 7 lat wystarczy do fizycznego, moralnego, i umysłowego wychowania młodzieży
- 12 rok życia odpowiedni aby chłopcy rozpoczęli naukę zawodu
- domagał się organizowania pracy dla młodzieży przy uprawie roli
- szkoły elementarne miały uczyć pisania, czytania, dokonywania pomiarów powszechni, zasad konstytucji, moralności świeckiej, gospodarstwa domowego, historii wolnych ludów i historii ruchów rewolucyjnych
- powszechny obowiązek szkoły przynajmniej na poziomie elementarnym
- doradzał zorganizowanie dość gęstej sieci szkół
- nie został wprowadzony w życie
- uchwalili zgodną z projektem Lepeletierem ustawę o organizowaniu domów wspólnego wychowania dzieci
- 1793r. ustawa gwarantująca wolność nauczania, każdy obywatel mógł otworzyć szkołę
- wszystkie szkoły jednakowe prawa, a rodzic miał wolny wybór szkoły
- nauczanie nadal bezpłatne
- obowiązek szkolny ograniczony do 3 lat ( od 6-8 roku życia)
- po zakończeniu nauki dzieci rozpoczynały pracę na roli lub warsztacie rzemieślniczym
- osoby, które do 10 roku życia nie opanowały żadnego zawodu mieli być karani - pozbawienie wolności na 10 lat
Jan Henryk Pestalozzi - ojciec szkoły ludowej (poznał kontrast pomiędzy nędzą chłopów a bogactwami)
(1746 - 1827) urodzony w Zurychu
Przedwczesna śmierć ojca, duży wpływ wychowawczy służącej
Rozbudziła w nim miłość i poszanowanie ludu
Na wsi poznał kontrast pomiędzy chłopem, jego nędzą, a bogactwami
Po zdobyciu wyższego wykształcenia, rozpoczął studia wyższe w Collegium Carolinum w Zurychu
Początkowo poświęcił się teologii, później przeniósł się na prawo
Wstąpił do Helweckiego Towarzystwa pod Garbarnią zwanego Związkiem Patriotów propagował ideologię społeczną Rousseau,
Opinia niebezpiecznego radykała, która zaprowadziła go do więzienia
Po wyjściu z więzienia postanowił poświęcić się rolnictwu
Neuhof - gospodarstwo rolne, wzorowe, z czasem zaczęło podupadać, musiał sprzedać całą ziemię, aby spłacić długi
Neuhof- ośrodek rolniczo - wychowawczy dla biednych dzieci
Pragnął w ten sposób uchronić resztki swojego gospodarstwa (dzieci pracowałyby na swoje utrzymanie)
Chciał uczyć zarabiania na chleb, wpoić im zasady moralne
Latem- praca na roli, zima- tkanie, w wolnych chwilach nauka pisania i czytania oraz rachunków
Kształcenie zawodowe
Zaznajomienie z pracą rolnika (rodzaje gleb, stosowanie nawozów)
Dziewczęta zaś uczyły się prowadzenia gospodarstwa domowego (szycie, tkanie, uprawa, roślin ogrodowych)
Pestalozziemu głównie chodziła o rozwój wrodzonych sił moralnych, intelektualnych i fizycznych, aby potrafili własną sytuacją materialną
Zakład w Neuhof został zamknięty z powodu braku środków materialnych
,,Wieczory Pustelnika'' 1780
Celem wychowania jest rozwój i wyrobienie wewnętrznych sił natury ludzkiej
Do wykształcenia mają prawo wszyscy ludzie
Podłożem wychowawczym, na którym ma rozwijać się prawdziwe człowieczeństwo jest rodzina
Szkoła elementarna powinna kontynuować działalność wychowawczą rodziny
Należy dać jej nie zawodowy lecz ogólny charakter
,, Leonard i Gertruda''
Przedstawiała obraz szkoły ludowej
Idea wychowania ogólnego
W Berlinie i w Wiedniu nie znalazł poparcia dla swojej koncepcji
Dopiero we Francji, gdzie otrzymał honorowe obywatelstwo
Pracował z sierotami wojennymi, w zakładzie wychowawczym w Stanz
Sprawił, że dzieci pracowały, były zgodne, a nie półdzikie jak wcześniej
Podobnie jak w Neuhof łączył pracę produkcyjną z nauką
Kładł nacisk na ćwiczenia i rozwój umysłowy dzieci
Wprowadził rytmiczną naukę chóralną
Uczniowie nie przerywając zajęć ręcznych uczyli się sylabizować bez znajomości abecadła
Nauka kilku liter i składanie z nich prostych wyrazów
Zakład został zamknięty i zamieniony na szpital
Otrzymał pracę w szkole ludowej w Burgdorf, a następnie w zakładzie dla dzieci bezdomnych
Zasady wychowania
Pobudka między 5 a godziną
Myły się na dziedzińcu przy studni do połowy ciała
Przez godzinę nauka moralna z Pestalozzim
Od 8 - 12 lekcję, trwały godzinę, przerwy 5 - 7 minut
12 - 14 obiad, czas na zabawę, gry
14 - 20 zajęcia, z przerwą na podwieczorek
Kolacja, spacer i nauka moralna
Zwracał uwagę, aby nie przemęczyć dzieci naukę
Ścisłe przedmioty rano, inne po południu
W środy i soboty ustne popołudnia - wycieczki krajoznawcze
Językiem wykładowym był niemiecki i francuski
Duża swoboda ruchów podczas zajęć
Główne idee pedagogiczne Pestalozziego:
Wychowanie to wyzwalanie warstw niższych od zależności możnych, od wpojonego im przekonania, że są słabi i nieudolni umysłowo
Harmonijny rozwój sił fizycznych i intelektualnych
Idea organicznego rozwoju - człowiek jak roślina, stan wegetacji i wzrostu
O rozwoju dziecka decydują trzy siły
siła intelektualna (głowa)
siła fizyczna (ręka)
siła moralna (serce)
należy równocześnie rozwijać te siły, inaczej jedność natury ludzkiej rozerwie się i człowiek nie będzie zdolny do normalnego życia
głównym celem nauczania jest podawanie wiedzy, ale ważniejsze jest kształcenie i rozwijanie funkcji psychicznych
stał się twórcą teorii formalnego nauczania
Dydaktyka Pestalozziego:
rozwijanie spostrzegawczości, zapoznawanie z przedmiotami i zjawiskami
opracował kierowanie procesem formowania w dzieciach właściwych pojęć i wyobrażeń
uczniowie powinni szczegółowo i ogólnie wyróżnić cechy danej rzeczy
starał się wprowadzić analizę i syntezę do procesu nauczania
Nauczyciel powinien:
Nauczać widzieć przedmiot jako jedność
Zaznajomić dzieci z kształtem
Zapoznać je z całym zakresem wyrażasz poznanych już przedmiotów
Nauczanie początkowe powinny być tak zorganizowane, aby od elementu do elementu uczeń poznał całość
Dążył do nadania nauczania kształcącego charakteru, aktywizującego ucznia
Nauczanie dostosowane do sił i możliwości dziecka
Przestrzegał przed przeciążeniem praca, co może wywołać wstręt
Program nauczania:
Poznanie liczby, kształtu i słowa
Nauka języka geometrii, rachunków i rysunków
Nauka mówienia, aby dziecko wyrażało się z rozmysłem
Praca wytwórcza i zajęcia praktyczne
Nauka na kwadracie
Ogródki dziecięce F.W Fróebla
1792- 1852 urodzony w Oberweisbach w Turyngii
Wczesna utrata matki - surowość i oschłość stosunków rodzinnych
Wczesna praca w służbie leśnej
Studia na wydziale filozoficznym w Jenie
Nauczyciel, zwolennik Pestalozziego
Pracował nad metodami nauczania przedszkolnego
Kładł nacisk na naukę matematyki, przyrody, chemii, fizyki, geografii oraz zajęć praktycznych
Zakład w Keilhau
,,Wychowanie człowieka''
Podstawą jest kształcenie umysłu i charakteru dziecka
Ważne są wrodzone i naturalne skłonności jak i tryb życia w okresie dzieciństwa
Zabawa- istotny czynnik pedagogiczny
Zakład w Blankenburgu - Zakład dla Rozwijania Zamiłowań Dzieci i Młodzieży do Pracy
Grupa dzieci w wieku przedszkolnym, zespół eksperymentalny
Teoria roli zabawki - dar dla dziecka
Kursy ,,przewodniczki zabaw''
Wydawał tygodnik pedagogiczny ,,Sonntagsblatt'', wygłaszał odczyty
Zachęcał do zakładania stowarzyszeń wychowawczych dla nauczycieli i rodziców
Projekt wzorowego zakładu ,,ogródek dziecięcy `'
Najlepsza forma wychowania, niezależne od pochodzenia
Ogromna rola wychowania domowego
Zakaz otwierania ogródków dziecięcych (rząd pruski wydał zakaz pod pretekstem, że te szerzą idde socjalistyczne i ateistyczne)
Przedszkolna pedagogika Froebla:
Należy stosować inne metody niż wobec dzieci starszych
Zbiorowe zabawy i gry
Dzieci w wieku przedszkolnym cechuje duża witalność, co znajduje ujście w zabawach
Zabawy dowolne—samodzielność, są twórcze, wyraz inwencji dziecka
Wiek przedszkolny dzielił na trzy okresy:
Piłka
Kula, walec, sześcian
Klocki
Duży nacisk na zajęcia praktyczne - klejenie, lepienie, wyszywanie
Wychowanie estetyczne - wzornictwo, śpiew, rysunek
Zabawy ruchów, zauważył skłonność dzieci do naśladownictwa
Obcowanie z przyrodą
Program przeładowany materiałem nauczającym
5) Upadek szkolnictwa w czasach saskich
Okres największego upadku wszystkich dziedzin życia
Powszechna nędza warstw niższych
Przeznaczone szkoły dla synów szlacheckich, prowadzone przez jezuitów, pijarów lub kolonie akademickie
Wykształcenie filozoficzne, blisko 6 lat, nauczanie łaciny, wkuwanie reguł gramatycznych, słówek, zwrotów
Jezuici wprowadzali do łaciny tzw. makaronizmy, czyli szerzyli zły styl i gust
Przestarzałe metody pamięciowe, długoletnie opanowywanie jednego przedmiotu
Chłopcy często opuszczali szkołę przed klasą retoryki
Wysoki poziom analfabetów
Program szkolnictwa niezmienny od XVI w, do I poł. XVIII w.
Nieużyteczność podawanej wiedzy w codziennym życiu
Odwracanie uwagi młodzieży od wszelkich aktualnych spraw politycznych
Nauka retoryki jako wprowadzenie do zagadnień aktualnego życia
Retoryka ograniczona do wygłaszania mów pochwalnych, sławiących zasługi rodów magnackich
Panegiryzm wolności szlacheckiej i wszystkiego co polskie
Szkolnictwo wyższe i parafialne
Uniwerki prowadzone we Lwowie i Wilnie, prowadzone przez jezuitów poziomem podobnie do kursów organizowanych przez szkoły luterańskie
Dziedzina filozofii nie wychodziła poza Arystotelesa
Kursy prawnicze ograniczone do prawa kościelnego
Akademia Krakowska zagłębiła się w scholastyce
Saska szkoła parafialna- uzależniona materialnie od proboszcza i dobrych chęci właściciela wsi, szybko znikały z parafii wiejskich
Pomorskie szkoły luterańskie
Mieszczańskie gimnazja w Toruniu, Gdańsku
Program filozoficzno - retoryczny przesiąknięty religią
Wybitni nauczyciele oraz postępowi mieszczanie
Gotfryd Lengnich - historyk Prus, organizuje pierwsze towarzystwo naukowe
Badania nad historią Gdańska, panowaniem Krzyżaków na Pomorzu, oraz historię literatury polskiej
Badania przyrodnicze ( chemia, fizyka)
Towarzystwa Przyrodnicze - podania nad florą i fauną
Piotr Jeanichen - rektor szkoły w Toruniu, historia mahometanizmu, ruchu ariańskiego
Stanisław Konarski - reforma szkół pijarskich, Collegium Nobilium
urodzony w 1700 r. w Żarczycach
Ukończył kolegium pijarskie w Piotrkowie
Przeciwnik jezuitów
Pracował jako nauczyciel poetyki i retoryki
Olbrzymie wrażenie wywarł na nim nowoczesny program
Po powrocie do Polski, nawiązał współpracę z biskupem kijowskim Józefem Załuskim
,, Volumina legum'' - dzięki studiom archiwalnym poznał dokładnie historię własnego narodu
Zbliżył się do Stronnictwa Czartoryskich i Stanisława Augusta Poniatowskiego
Aktywna działalność na rzecz elekcji Stanisława Leszczyńskiego
Zlecono mu przeprowadzenie reformy całego szkolnictwa pijarskiego
Collegium Nobilium 1740r. w Warszawie
,,Gramatyka łacińśka'' i ,, O poprawie błędów wymowy'' - podręczniki
Nie miał środków materialnych ani pomocy naukowych
Wszystkie reguły podane prostym językiem, dostosowanie do poziomu umysłowego ucznia
Podręcznik ułożony w formie pytań i odpowiedzi
,, O poprawie błędów wymowy'' potępiał gadulstwo mów, brak treści, bezużyteczna gra słów, napuszoność, sztuczność i niejasność
Retoryka miała być bronią w walce o reformy polityczne
Nie przełamał niechęci starszyzny pijarskiej, dlatego musiał wstrzymać się z reformami
Cele Collegium Nobilium
Polityczne i moralne odrodzenie magnatów
Wychowanie dzieci, aby widziały konieczność przeprowadzania reform
Propagatorzy szeregu zmian w ówczesnym życiu społecznym
Podkreślał, że Collegium Nobilium oparte jest na wzorach zagranicznych
Kładł nacisk, aby w sypialni było tylko 2 chłopców
Zabraniał przeludniania sal szkolnych
Angażował dla każdych 3-4 chłopców cudzoziemskich lokajów
Zwracał uwagę na higienę i czystość w szkole
Zalecał podawanie obfitych posiłków
Nauka języków obcych i wychowanie salonowe
Częste bywanie na dworze królewskim i w rezydencjach magnackich, aby nauczyć ich swobody obcowania z wielkimi ludźmi
Przyjmowano chłopców tylko z dobrych domów szlacheckich
Edukacja religijna- wychowanie moralne na które składał się honor, pragnienie sławy i czci własnej wyrobione w dzieciństwie
Kary cielesne uważał za coś poniżającego, zabijającego ludzką godność
Starał się wyrobić w wychowankach szereg cnót ( posłuszeństwo, sprawiedliwość, miłość do ojczyzny)
Nakazywał uczyć czci i posłuszeństwa do króla, poszanowania praw publicznych
Lekcje historii powszechnej i polskiej, nauka publicznego prawa polskiego, filozofia, prawa natury oraz wiedza przyrodnicza
Program nauczania Collegium Nobilium
Nauka trwała 8 lat
Podział na 5 klas, gdzie klasa II, IV, V były dwuletnie
Po ukończeniu konwiktorowi mogli uczęszczać na dwuletni kurs prawa ojczystego i międzynarodowego
Głównym przedmiotem - łacina
Polecał podręczniki Komeńskiego
Wprowadził arytmetykę, języki obce, historię, geografię
Zalecał lekturę gazet francuskich i niemieckich
Teatr Collegium Nobilium - miał przyzwyczajać uczniów do publicznych występów
W każdym karnawale wystawiano jedną tragedię w języku polskim i komedię w języku francuskim, aby szerzyć postępowe idee polityczne
Poważna rola w szkole języka ojczystego
W klasie II uczyli się w języku polskim historii ojczystej
W klasie III i IV staje się on językiem równorzędnym z łaciną
Dążył, aby jak najwięcej przedmiotów nadawało wychowaniu charakter narodowy
Nie zalecał wysyłania synów na studia zagraniczne
Odważnie atakował przekupstwo magnatów
Powinni zostać wygnani, a ich majątki skonfiskowane
Domagał się zwolnienia chłopców od podatków, czynsz zamiast pańszczyzny, zniesienie sądownictwa panów i przekazanie go władzom państwowym
Nauka tańca, ćwiczenia gimnastyczne, musztra wojskowa, jazda konna
Reforma kolegiów pijarskich
Skrócenie nauki języka łacińskiego
Nowe przedmioty nauczania
Nacisk na historię czterech monarchii starożytnych
Klasa retoryki, geografii
Brak języków nowożytnych, ze względu na fundusze
Zakaz organizowania teatrów przy szkołach publicznych
Brak kunsztów kawalerskich
Troska Konarskiego o nauczycieli
Troska o należyte wykształcenie nauczycieli
Zapewnienie odpowiednich warunków pracy
8 lat studiów pedagogicznych
Wykształcenie zawodowe można podzielić na 3 etapy
dokładne poznanie przedmiotów nauczanych w szkole
pogłębianie zdobytych wiadomości przez prywatną lekturę
dokładne zapoznanie się z podręcznikami oraz studia pedagogiczne oparte na lekturze dzieł (Locke)
w ,, Ordynacjach'' opracował pragmatykę nauczycielską (omówił studia nauczyciela, jego pracę w szkole, sposoby przenoszenia nauczycieli do innych szkół, 18 lat pracy, a potem może przejść na odpoczynek)
Szkoła Rycerska ST. A. Poniatowskiego
1765r. - Akademia Szlachecka Korpusu Kadetów
Pacta conventa - król powinien własnym kosztem założyć szkołę wojskową
Chciał pozyskać biedą szlachtę, w której akademii synowie mieli się uczyć, zdolni do wprowadzenia w życie jego planów politycznych
Na czele Szkoły Rycerskiej stał komendant - generał ziem polskich, Adam Czartoryski
Zapewniał on szkole wysoki poziom oraz polityczno - wychowawczą atmosferę
Kandydaci pochodzili z niezamożnej szlachty
Program nauczania:
Szkoła średnia ogólnokształcąca z przedmiotami zawodowymi
W pierwszych latach charakter wojskowy, 16- 18 lat, matematyka, zasady fortyfikacji, rysunki, języki nowożytne, nauki wyzwolone i prawa natury
Reforma w 1768r., chłopcy od 8 roku życia, podział programu nauczania:
Część przygotowawcza
Część ogólnokształcąca - uformowanie dobrego obywatela
1