Temat: Metamorfoza bohatera jako istotny etap w dziejach wybranych bohaterów. Omów temat na podstawie analizy wybranych utworów.
Teza: Metamorfoza, dokonująca się pod wpływem różnorakich czynników psychologicznych i społecznych, prowadzi do przeorganizowania dotychczasowych postaw życiowych bohaterów literackich.
Literatura podmiotu:
1. Mickiewicz A., Dziady (cz. IV i III), Kraków 2000.
2. Sienkiewicz H., Quo vadis. Powieść z czasów Nerona, oprac. T. Żabski, Wrocław 2002.
3. Dickens Ch., Opowieść wigilijna, z ang. przeł. M. Filipczuk, Warszawa 2008.
4. Mickiewicz A., Pan Tadeusz, Warszawa 1995.
5. Biblia Tysiąclecia, Poznań 2003, Dz 9, 1-19.
Literatura przedmiotu:
1. Ursel M., Romantyzm. Leksykon, Wrocław 2004.
2. Przybylski R., Witkowska A., Romantyzm, Warszawa 2002, PWN.
3. Łoboz M., Żabski T., Pozytywizm. Leksykon, Wrocław 2004.
Krzyżanowski J., Twórczość Henryka Sienkiewicza, Warszawa 1976.
Zbierski H., Literatura angielska, [w:] Dzieje literatur europejskich, pod red. W. Floryana, t.2, cz. 1, Warszawa 1982, s. 481-489.
Ramowy plan wypowiedzi:
Wstęp: Wyjaśnienie pojęcia `metamorfoza' i nakreślenie pola zainteresowań, w którym będzie poruszał się autor wystąpienia. Rozważania nad zmiennością ludzkiej osobowości oraz wpływom, jakim podlega ona wskutek działania czynników zewnętrznych oraz wewnętrznych.
Kolejność argumentów:
a, nawrócenie św. Pawła jako przykład metamorfozy totalnej, traktowanej jako punkt wyjścia dla kreacji zmieniających się bohaterów literackich;
b, Gustaw-Więzień-Konrad — czyli porzucenie oblicza romantycznego kochanka na rzecz poety-wieszcza gotowego wadzić się z Bogiem w imię szczęścia własnego narodu w Dziadach Adama Mickiewicza. Przejście od postawy werterowskiej do prometeizmu; Gustaw-Konrad jako postać spajająca IV i III część Dziadów;
c, Jacek Soplica vel ksiądz Robak — zawadiacka przeszłość i pełna skruchy teraźniejszość. Porzucenie butnego, a jednocześnie skłóconego ze światem sposobu życia, na rzecz cichej i skromnej pracy dla dobra ojczyzny. Przemiana z bohatera bajronicznego w wielkiego patriotę;
d, Ebenezer Scrooge — od chciwego i nieczułego na ubóstwo skąpca do dobroczyńcy o wielkim sercu. Postać literacka, która pomogła Dickensowi w przedstawieniu programu naprawy społeczeństwa angielskiego;
e, Marek Winicjusz — bohater, którego przemiana wewnętrzna stała się zapowiedzią przemiany świata; ukazanie przyczyn przemiany i procesu przechodzenia od sadystycznego patrycjusza rzymskiego do pogrążonego w modlitwie wyznawcy Chrystusa; rola tej przemiany w powieści Quo vadis.
3. Wnioski: Metamorfoza bohatera stanowi nie tylko ważny rys w charakterystyce postaci literackiej, lecz także jest ważnym zabiegiem wykorzystanym przez autorów w konstrukcji poszczególnych utworów. Metamorfoza bohaterów literackich jest wstępem do ich nowego życia i dowodzi zmienności ludzkiej natury.
1