Wojna peloponeska (431 - 404) oraz wzrost znaczenia Macedonii w okresie panowania Filipa II (359 - 336). podr. s. 107 - 111 oprac. RM
1. Kryzys greckich polis u schyłku V i w IV w. pne. (podr. s, s. 107)
- ustrój greckich polis kształtował się kilka wieków wcześniej, okazał się anachroniczny w IV w. pne (przestał
„odpowiadać wymogom wysokorozwiniętych społeczeństw”, podr., s. 107)
2. Wojna peloponeska w latach 431 - 404 (przyczyny, przebieg, znaczenie)
- przyczyny: rywalizacja Aten i Sparty o hegemonię w Grecji, niezadowolenie części polis z hegemonii Aten
w Związku Morskim i ich wyzysku finansowego przez Ateny, bunt części polis Związku Morskiego przeciw
hegemonii Aten (zob. relacja Tukidydesa - podr., s. 110)
- atuty obu stron konfliktu: Ateny (flota, Długie Mury łączące Ateny z Pireusem), Sparta (armia na lądzie,
wsparcie Persów dla Sparty)
- skutki (znaczenie) wojny peloponeskiej: wyniszczenie Grecji, osłabienie jej możliwości obronnych
przed zagrożeniem zewnętrznym, obniżenie poziomu kultury politycznej w Grecji (w wyniku
totalnego charakteru wojny, rozmiarów zniszczeń, okrucieństw, ludobójstwa), klęska Aten, zwycięstwo Sparty,
likwidacja Związku Morskiego, zakończenie hegemonii Aten w życiu politycznym Grecji, koniec
tzw. złotego wieku w historii Aten, śmierć Peryklesa w początkach wojny w wyniku epidemii (429 r.), pod
naciskiem Sparty nastąpiła w Atenach zmiana ustroju politycznego (odejście od demokracji, powrót do
oligarchii, następnie znów powrót do demokracji) oraz zburzono Długie Mury, początek hegemonii Sparty
w życiu politycznym Grecji (wzrost znaczenia symmachii spartańskiej - Związku Peloponeskiego), duże straty
Sparty w wojnie peloponeskiej (spadek liczebności spartiatów a zarazem armii spartańskiej - podr.,s. 79),
pogłębiający się chaos w życiu politycznym Grecji (tekst źródłowy, podr. s. 110)
3. Tukidydes jako historyk wojny peloponeskiej (Tukidydes o swojej pracy - pracy historyka, podr., s. 106)
4. Hegemonia Sparty w życiu politycznym Grecji (od zakończenia wojny peloponeskiej do bitwy pod
Leuktrami w 371 pne)
5. Hegemonia Teb w życiu politycznym Grecji (od bitwy pod Leuktrami w 371 pne do bitwy pod Cheroneą
w 338 pne)
6. Macedonia w okresie panowania Filipa II (359 - 336): wzmocnienie państwa, reforma armii, procesy
urbanizacyjne (miastotwórcze), wzrost poziomu kulturowo - cywilizacyjnego Macedonii, stolica: Pella,
podporządkowanie Tracji (mapa w podr., s. 109, il. w podr. .s. 109)
7. Dążenie Filipa II do narzucenia zwierzchnictwa Grecji (mapa w podr., s. 109)
- dążenie Aten do utrzymania niezależności od Macedonii (rola Demostenesa i jego filipik)
filipiki - mowy Demostenesa przeciw królowi Macedonii Filipowi II
- bitwa pod Cheroneą w 338 r. pne (zwycięstwo Filipa II nad koalicją Aten i Teb)
skutki i znaczenie bitwy pod Cheroneą:
▪ podporządkowanie Macedonii greckich polis (w tym także Aten)
▪ utworzenie Związku Korynckiego (związku greckich polis pod przewodnictwem króla macedońskiego Filipa II)
▪ powody utworzenia Związku Korynckiego: dążenie do trwałego podporządkowanie Macedonii greckich
polis, zamiar zorganizowania przez Macedonię i greckie polis wspólnej wyprawy przeciw Persji (jej
oficjalnym uzasadnieniem była chęć odwetu na Persach za zniszczenie greckich świątyń w czasie wyprawy
Kserksesa w 480 r. pne, faktycznie chodziło o podbój obszarów należących do imperium perskiego, zdobycie
łupów i ziem do skolonizowania przez Greków i Macedończyków)
- nowy styl walki wojsk macedońskich Filipa II (podr., s. 107 - 108, 111): np. zastosowanie długich
włóczni (podr., s. 107), duża rola konnicy (kawalerii) atakującej w szyku trójkątnym (podr., s. 108),
zob. tekst źródłowy, podr. ,s. 111
8. Przygotowywanie przez Filipa II wspólnej wyprawy Macedończyków i Greków na Persję (tekst
źródłowy, podr. ,s. 111)
9. Śmierć Filipa II w wyniku zamachu i objęcie rządów przez jego syna Aleksandra (336 pne)
10. Teksty źródłowe - podr., s. 110 - 111
- przyczyny wojny peloponeskiej w świetle relacji Tukidydesa, skutki wojny peloponeskiej,
nowy styl walki Filipa II, cele utworzenia Związku Korynckiego (podr., s. 110 - 111)