Wojna peloponeska Tukidydes
Podział na księgi. Opisy wydarzeń, dialogi.
Tukidydes historykiem politycznym przede wszystkim, także filozofem.
Tukidydes twórcą zasad realizmu politycznego.
Tematem dzieła imperium ateńskie w konfrontacji z wyspą Melos.
Wojna albo niewola melijska, utrata suwerenności.
Kwestia sprawiedliwości w dziele.
Mowy uczestników wydarzeń, np. Peryklesa nie są do końca autentyczne, zmieniły się w przekazie ustnym, są zrekonstruowane, stronnicze, są uprawdopodobnieniem. Tukidydes przedstawił fakty z niezwykłą skrupulatnością. Informacje o wydarzeniach czerpał z własnych przeżyć, lub z relacji wiarygodnych świadków. Wszelkie informacje poddaje racjonalnej weryfikacji. Jeśli znajduje sprzeczne wersje, porównuje je ze sobą i próbuje dociec prawdy. Zdaje sobie sprawę z możliwych nieścisłości ze względu na zawodną pamięć ludzką.
Okoliczności:
Wyspa Melos, niezależna państwowość sprzymierzona ze Spartą, połaczona więzami krwi. Melos założyli osadnicy spartańscy, płaciła ona Sparcie daninę i udzielała schronienia jej flocie. Niemniej wyspa nie prowadziła działań wojennych przeciwko Atenom i starała się zachować najdalej idącą samodzielność. Na wyspę przybywają wysłannicy wysłannicy Aten. Rozmawiają z przedstawicielami Melos, nie rozmawiają jednak z ludem. Nie dają dojść do głosu ludowi, gdyż boją się podjęcia pochopnej decyzji.
Ateńczycy postawili Melijczykom ultimatum - albo przystąpią do Ateńskiego Związku Morskiego (a tym samym stracą niezależność i zwrócą się przeciwko swoim dotychczasowym sprzymierzeńcom), albo wyspa zostanie zniszczona przez ateńskie wojska. Ateńscy posłowie podkreślają też, że atak na Melos nie jest wynikiem chęci zagarnięcia ich terytorium, lecz nakazem konieczności. Istnienie neutralnych państw wyspiarskich powoduje niepokój wśród sprzymierzeńców (a właściwie poddanych) ateńskich. Podbijając Melos Ateńczycy zabezpieczają więc swoje posiadłości. Tak więc jak u pozostałych realistów, polityka państw kształtowana jest pod wpływem strachu przed utratą pozycji i upadkiem. Nie ma tu miejsca na słabość, moralność i sentymenty.
Melijczycy odmówili poddania się i Ateńczycy spełnili swą groźbę - podbili wyspę, wymordowali mężczyzn, a kobiety sprzedali w niewolę.
Ateńczycy występują tu jako mocarstwo toczące wojnę hegemoniczną. Argumenty przez nich przytaczane wiążą się z międzynarodowym układem sił i interesów.
Sugestia Melijczyków dotycząca tego, że potęga Aten kiedyś osłabnie i że role się odwrócą.
Grecka wiara w cykliczność historii, ponieważ natura ludzka jest niezmienna.
Kontekst:
Sytuacja uniwersalna, odwzorowana sytuacja Polski w 20leciu międzywojennym.4
Podjęcie działań ku ratowaniu czegokolwiek kosztem utraty honoru, obrona przed unicestwieniem.