POSTIMPRESJONIZM- termin ten oznacza zwrot przeciwko impresjonizmowi. Najczęściej ujawnia się on u tych artystów, którzy kiedyś byli związani z impresjonizmem ( a w późniejszym czasie odłączyli ). Po odłączeniu się od impresjonizmu znaleźli sobie własną technikę wypowiedzi, która wykorzystywała zdobycze impresjonizmu ( rozjaśnienie palety barwnej, wyjście w plener, małe formaty, wyrażenie nowego stosunku do przestrzeni- nowa kompozycja). Głównymi przedstawicielami postimpresjonizmu byli: Vincent van Gogh, P. Gaugin, Henri Toulouse- Lautrec, Paul Cezanne.
VINCENT VAN GOGH-( mieszkał w żółtym domku) syn pastora, zaczynała jako sprzedawca, nauczyciel, wykładowca Pisma Św., robotnik. Był człowiekiem bardzo szczerym, który za życia sprzedał tylko jeden obraz ( „ Czerwona winnica”). Całe życie utrzymywał go brat Theo. Była artystą który bardzo szybko, za pomocą krótkich nerwowych pociągnięć pędzla, malował. W jego twórczości można wyróżnić V okresów:
I OKRES- malarstwo czysto holenderskie, przypada na lata 1880-86, widać tu wyraźne nawiązania do Courbeta i Mileta („ Tkacz”, ”Jedzący kartofle”)
II OKRES- jest on związany z Paryżem, przypada na lata1886-88, artysta spotyka się z impresjonistami, a także inspiruje się sztuką japońską. W tym okresie Vincent zaczyna malować charakterystycznym dla siebie stylem- czyli krótkimi pociągnięciami pędzla. („Kobieta siedząca w kawiarni Tamburin”, „Martwa na z cytrynami” oraz pierwsze Słoneczniki)
III OKRES- (Van Gogh mieszka w Arles )jest to czas kiedy powstają najbardziej znane obrazy- eksplozja kolorów ( „ Słoneczniki”, „ Kwitnący sad”)- w tych obrazach widoczny jest w pełni styl malowania artysty. ( „ Portret listonosza”, „ Nocna kawiarnia”- uwidaczniaja się tam pierwsze symptomy choroby, „ Kawiarniany taras”- największe kontrasty, „Arlezjanka”). Kolor był dla niego symboliczny. Inspirując się wsią nawiązuje do Mileta ( „Siewca”). W tych latach artysta zaprasza do siebie Gaugina ( który po długich namowach zgadza się), niestety spotkanie kończy się tragicznie- Van Gogh obcina sobie ucho ( zaraz po tym zdarzeniu powstają obrazy: „ Autoportret z obciętym uchem”, dwa krzesła.
IV OKRES- powstają wtedy obrazy ukazujące sytuacje psychiczną artysty („ Widok Arler”, „ Dziedziniec szpitala w Arles”)
V OKRES- 1889-90 ookres ekspresyjno- symboliczny, trafia do szpitala dla psychicznie chorych- zapisy malarskie, walka ze sobą, deformacja, ruch, dynamizm ( „Irys”, „Gwieździsta noc”, „Portret doktora Drachet”- on go leczył, „ Kruki nad łanem pszenicy”). Kolor jest podstawowym środkiem wyrazu, jest uproszczony i zmaga nastrój.
PAUL GAUGIN- był prawnikiem, zaczął malować dosyć późno, na początku był także związany z impresjonistami, później przeniósł się na wioski bretońskie, na Martenikę i Thaiti. Od razu miała skłonności dekoracyjne i to u niego przetrwało, wyrazisty rysunek i kolor, często stosował linearne obrysy postaci i plam, barwne cienie. Styl który wytworzył nazywamy syntetyzmem-uproszczone kształty podporządkowane dekoracyjnemu rytmowi i harmonii barw, posługuje się symboliką- ma ona 2 wymiary rzeczywisty i nadrealny, prymitywizm, dekoracyjność. Przykłady DZIEŁ („ Anna z Jamajki”, `autoportret”, „ Widzenie po kazaniu”, „Jakub walczący z aniołem”, „ Żółty Chrystus”, „Tajskie kobiety na plaży”, „Nigdy więcej”, Duch zmarłych czuwa”, „ Skąd przychodzimy, kim jesteśmy, dokąd idziemy”, „ Biały koń”)
HENRI DE TOULOUS-LAUTREC- pochodzi z arystokratycznej rodziny, był kaleką ( nie rosły mu nogi), zaprzyjaźnił się z ludźmi którzy bywali na Mont Mart ( kabarety, domy publiczne- nawet w pewnym momencie zamieszkał w jednym z nich). Miał solidne akademickie wykształcenie, z łatwością rysował, nie malował pejzaży i otwartych przestrzeni, zawsze malował w pomieszczeniach ( sztuczny świat paryskiego życia). Sztuczne światło, które mu towarzyszyło w nocnych klubach nie jest zbyt kokieteryjne- ujawniają się cechy psychologiczne- to było dla niego inspiracją. Był bezwzględnym obserwatorem ( wyolbrzymia)- jest uczestnikiem tego świata- obserwatorem. Cechy charakterystyczne- deformacja( nie wynika z nieumiejętności), migawkowość, karykatura i groteska( wynika to z chęci ukazania prawdy). Z impresjonizmu wziął jasne kolory, swoboda w poruszaniu pędzlem, stosuje pastele dzięki czemu uzyskuje dużą swobodę. Zasłynął z plakatu w technice litografii( plakaty do przedstawień). Są to pierwsze plakaty w Europie- stosuje płaską plamę barwną, kontur i liternictwo . DZIEŁA: „ Toaleta”, „ Wchodząca do Molin Rouge”, „Bywalcy”, „ Wnętrze domu publicznego”, „Pod zdechłym szczurem”.
PAUL CEZANNE- pochodzi z zamożnej rodziny, całe życie mógł poświęcić sztuce, w młodości brał udział w wystawie impresjonistów, całe życie walczył o osiągniecie w swoim malarstwie doskonałości, znany był z poszukiwania doskonałości, bardzo szybko zyskał wielu wielbicieli- szybko zaczął konkretyzować i teoretyzować swoja sztukę ( pisze). Dla Cezanna akademickie sposoby kształtowania obrazu były niezgodne z prawdą! Duże wrażenie zrobił na nim impresjonizm, podziwiał nowe odkrycia w dziedzinie koloru. W całej twórczości zawsze chciał malować to co widział- malować według wrażeń. Odrzuca to co wie o przedmiocie- maluje tylko to co widzi. Cezanne nienawidził bałaganu- nawet na płaszczyźnie obrazu- wszystko miało być ustalone. Używał mocnych, intensywnych barw, akompozycja była klarowna. Ponieważ mieszkał na południu Francji malował intensywnymi barwami, które chciał utrwalić z tym miejscem. Dbał bardzo o warsztat- ślady pędzla zgodne są z liniami kompozycji. Postrzegał naturę najpierw ja analizując ( badając określone problemy), jeżeli np. w jego obrazach zdarzał się deformacja to tylko żeby osiągnąć zamierzony efekt- wszystko jest przemyślane. Do końca życia uważa że nie umie malować, nigdy nie jest zadowolony z efektów swojej pracy. Cezanne jako pierwszy stwierdził, że malarstwo ma stać się dyscyplina intelektualną. W jednym z listów do swojego przyjaciela Emila Bernard ( malarza) Cezanne napisał „ w naturze należy starać się odnaleźć formy kuli, stożka i walca”- wykorzystali to później malarze współcześni. Oprócz tego że malował pejzaże i portrety w jego twórczości pojawia się motyw góry św. Wiktorii ( w Aix). Wszystko co maluje wyraża przez kolor, używa perspektywy powietrznej, maluje subtelnie. Jeżeli pracował z modelem to wymagał wielu posiedzeń- aby osiągnąć zamierzony cel. Jeżeli naginał coś w naturze to tylko dla tworzenia doskonałych zespołów form. Często występuje biel nie surowa. Malował bez kontrolowania rzeczywistości. DZIEŁA: „ Grający w karty”, „martwa natura z Amorem”, „góra św. Wiktorii”- wiele wersji, „ kąpiąca się”, „ chłopiec w czerwonej kamizelce”.
SECESJA W ANGLII- AUBERY BEARDSLEY- w Anglii działa A. Beardsley - jest ilustratorem, dekoratorem, a także zajmuje się poezja i muzyka. Był samoukiem ale krótko studiował, z namową przyjaciół. Najważniejszymi jego pracami są cykle ilustracji do Salome- Oskara Wilde'a , do Poego i do Balzaka. Wykonywał także plakaty. Styl jego rysunków oddziaływał silnie na rozwój ornamentyki i grafiki książkowej. Jego styl jest podobbny do Lautreca i Blejka- podobna kreska. Ugrupowanie francuskie NABIŚCI- od nabi ( prorok) jest to ugrupowanie utworzone ok. 1890 r. ( tak jak ujawnia się secesja)- dzięki inicjatywie Paula Serusiera, który był uczniem Gaugina. Najwięksi członkowie tej grupy to: Pierr Bonnard i Eduard Vuillard, a teoretycznym członkiem tego ugrupowania był Maurice Denis. Kierunek ten wychodzi od osiagnięć Gaugina i w 1890 ukierunkowuje się ideologia neotradycjonalizmu( tematy umieszczone w tradycji). Zamiast sztuki wrażeniowej inspirowanej przez naturę nabiści będą postulowali malarstwo wynikające z refleksji, ze znaczącej idei i też oparte na tradycji. Forma budowana za pomocą dużych płaszczyzn barwnych, ograniczonych wyrafinowanym falistym konturem. Oprócz malarstwa sztalugowego mają osiągnięcia w dziedzinie witrażu, litografii, ilustracji i scenografii.
BONNARD- jest jedną z głównych postaci paryskiej awangardy. Ma bardzo charakterystyczne obrazy przedstawiające sceny rodzinne, akty i pejzaże. DZIEŁA: w litografii „ Afisz”, a cykl typowo nabistyczny to „ kobiety w ogrodzie”, „kobiety z psem”, „ intymność”, „jadalnia na wsi”, „ otwarte okno”, „błękitna harmonia”, „ akt w kom pieli”.
GUSTAV KLIMT- malarz austryjacki, studiował we Wiedniu, był jednym z założycieli secesji wiedeńskiej. W większości swoich dzieł podejmował tematykę erotyczną interpretowaną symbolicznie. Tworzył malowidła linearne o delikatnym kolorycie i dekoracyjnej płaskiej kompozycji. Ornamentyka secesji wiedeńskiej jest wyjątkowo wyrafinowana, skłonna do geometryzowania form, bardzo często występuje tam kształt kwadratu i koła. Już w szkole podstawowej zauważono u niego zdolności i dostał stypendium do szkoły plastycznej. Pracował wspólnie z bratem. W tamtym czasie jego malarstwo było rewolucyjne. DZIEŁA: „ widownia w starym Burgtheater”- iluzja, „ Pallas Atena”, „ Hygieja- bogini medycyny”, „portret Emilii Floge”- ukochanej Klimta, „ brzezina”- dekoracyjny pejzaż, wertykalny, „ wiejski ogród”, „ drzewo życia”- symbol złotego wieku, „ pocałunek”, „śmierć”, „życie”, „ dziewica”, „niemowlę”, „ panna młoda”, „ 3 etapy życia ludzkiego”, „ nadzieja”, „Judyta”, „ Adam i Ewa”, „ fryz Bethovena”- farby kazeinowe na tynku, sztukateria, podkład ze złota z zastosowanie półszlachetnych kamieni, szkło i masa perłowa, jest to 7 części podzielonych na 3 ściany wysokości 220cm i długości 2400cm, znajduje się w gmachu secesji we Wiedniu.
SECESJA [ łac.], Styl 1900, franc. Art Nouveau, niem. Jugendstil, Sezessionsstil, ang. Modern Style, wł. Stile floreale, Stile liberty, ruch artyst., rozwijał się 1895-1905, obejmował gł. architekturę wnętrz i sztukę użytkową oraz wytworzony przez nie styl ornamentacji; wywodzi się z ang. ruchu Arts and Crafts, założeń artyst. prerafaelitów, estetyzmu fin de siècle'u oraz z literatury i malarstwa symbolizmu i wczesnego modernizmu. Secesja była skierowana przeciw akademizmowi, wszelkim formom iluzjonizmu (gł. impresjonizmowi), a zwł. historyzmowi i „bezstylowości” w sztuce; jej gł. celem było dążenie do stworzenia syntet. stylu obejmującego wszystkie dziedziny twórczości plast., a założeniem — równość wszystkich dziedzin sztuki, zniesienie różnicy między tzw. sztuką czystą a sztuką stosowaną. Charakterystycznymi cechami secesji było zamiłowanie do falistych i płynnych linii, ornament o formach abstrakc. i stylizowanych motywach roślinnych i zwierzęcych, pełne wyrafinowania swobodne układy kompozycyjne, najczęściej asymetryczne, dekoracyjność i płaszczyznowość, linearyzm oraz subtelna, jasna kolorystyka.
Secesja przejawiła się najpełniej w architekturze wnętrz, malarstwie dekor., witrażu, metaloplastyce, złotnictwie, ceramice i szkle artyst., grafice użytkowej (książka, druki ulotne, plakat), introligatorstwie, tkactwie artyst., stroju i jego akcesoriach, meblarstwie. W malarstwie z secesją wiąże się gł. nurt symbolizmu — twórczość nabistów oraz G. Klimta, F. Hodlera, E. Muncha, a w Polsce — J. Mehoffera, W. Wojtkiewicza, F. Ruszczyca, S. Wyspiańskiego; secesja wystąpiła w sztuce wielu krajów eur., m.in.: W. Brytanii (Ch.F.A. Voysey, A.V. Beardsley, Ch.R. Mackintosh), Francji (H. Guimard, L. Majorelle, E. Gallé, E. Gaillard, R. Lalique), Belgii (V. Horta, H. van de Velde, P. Wolfers), Holandii (J. Toorop), Niemiec (Secesja Monachijska, Secesja Berlińska) i Austrii (Secesja Wiedeńska), przyjmując w różnych ośr. odrębne oblicze. Wybitnym i odosobnionym zjawiskiem była twórczość hiszp. architekta A. Gaudiego, amer. złotnika i projektanta szkła L.C. Tiffany'ego oraz czes. malarza i grafika A. Muchy. Z secesją wiążą się także idee ros. ugrupowania Mir iskusstwa, związki te dotyczą szczególnie sztuk plast. w okresie Młodej Polski.
GAUDÍ ANTONIO (1852-1926), architekt hiszp.; działał w Barcelonie; początkowo tworzył pod wpływem eklektyzmu; ok. 1890 rozwinął własny styl, twórczo kontynuujący osiągnięcia architektury got. z zachowaniem jej treści symbol., będący równocześnie swoistą odmianą secesji; nawiązywał do form org. (faliste linie, nieregularne rzuty, rzeźbiarsko kształtowane elementy arch., efekty koloryst.); łączył nowatorstwo konstrukcji z plast. kształtowaniem bryły; gł. dzieła: kościół Sagrada Familia (1884-1926), Casa Milá, Casa Batlló, Casa Vicens, budowle w parku Güell (1900-14) i w posiadłości Gaudiego w Las Corts w Barcelonie; twórczość Gaudiego należy do najwybitniejszych osiągnięć architektury pocz. XX w.