Rewolucja bolszewicka:
Geneza:
1. Przyczyną rewolucji były głęboko zakorzenione słabości polityczne i kulturalne, które nie pozwoliły caratowi przystosować się do ekonomicznego i kulturalnego rozwoju kraju i okazały się zabójcze w sytuacji stworzonej przez I wojnę światową
2. Rewolucja była szeregiem niszczących i gwałtownych wypadków, których uczestnicy mieli różne i w pewnym stopniu sprzeczne cele. Zaczęła się od wypowiedzenia posłuszeństwa carowi przez konserwatywne odłamy społeczeństwa rosyjskiego, zgorszone wybrykami Rasputina i nieudolnym prowadzeniem wojny. Po konserwatystach zbuntowali się liberałowie, którzy rzucili wyzwanie monarchii z obawy, że jeśli ona się utrzyma, dojdzie do rewolucji.
3. Początkowo społeczne niezadowolenie nie odegrały większej roli w wydarzeniach, jednak wysunęło się na pierwszy plan, gdy upadła władza cesarska. Chłopi zaczęli zajmować ziemię nie należącą do gmin i rozdzielać ją między siebie. Potem bunt objął żołnierzy wojskowych, którzy dezerterowali masowo, aby wziąć udział w podziale łupów. Bunt objął również mniejszości narodowe, domagające się większej autonomii. Każda grupa dążyła do swoich celów, a połączony efekt ich działań doprowadził do anarchii.
4. Stale spadał prestiż caratu w oczach poddanych, a po 150 latach ekspansji i zwycięskich wojen od połowy IX wieku do 1917 roku, Rosja doznała szeregu upokarzających niepowodzeń: porażka na własnej ziemi w wojnie krymskiej, utrata na kongresie berlińskim owoców zwycięstwa nad Turkami, klęska w wojnie z Japonią i pogrom z rąk Niemców podczas I wojny światowej
5. Następną przyczyną była mentalność rosyjskiego chłopstwa, które nigdy nie znalazło swojego miejsca w systemie politycznym, a stanowiło 80 procent całej ludności. Ich problem polegał na odcięciu od świata. Więzy uczuciowe łączyły chłopa tylko z gospodarstwem i gminą. Nie czuł miłości do ojczyzny i żadnych związków z władzą państwową był z natury anarchistą, nie brał udziału w życiu narodowym, gardził miastem i ludźmi bez bród. Chłopi nie mieli żadnych praw, nie rozumieli więc, czym jest prawo. Robotnicy rosyjscy byli potencjalnym czynnikiem destabilizacji.
6. Do wybuchu rewolucji w dużej mierze, jeśli nie w decydującej przyczyniła się inteligencja, która w Rosji osiągnęła jeszcze większe znaczenie, niż w jakimkolwiek innym kraju. Osobliwy system „rang” carskiego stanu urzędniczego zrażał ludzi najlepiej wykształconych do służby w administracji państwowej.
7. Inteligencja w Rosji tworzyła kastę, w których nie miała prawnych możliwości działania. Prowadzili oni działalność wojowniczą, zdecydowani obalić rząd i użyć Rosji, jako poligonu rewolucji światowej. Była ona jedyną grupą, której rzeczywiście zależało na rewolucji.
8. Monarchia, zagrożona żądaniami chłopskimi i atakowana przez radykalną inteligencję mogła obronić się przed upadkiem, tylko w jeden sposób- poszerzając swoją bazę przez podzielenie się władzą z konserwatywnymi odłamami społeczeństwa. Należało wcielić to w życie w latach 60. XIX wieku, w czasach Wielkich Reform ale nie zrobiono tego.
9. Po I WŚ wszystkie wojujące państwa zmuszone były do ogromnego wysiłku, którego mogły się poddać, tylko dzięki ścisłej współpracy między rządem, a obywatelami dla dobrej ojczyzny. W Rosji taka współpraca nigdy nie doszła do skutku.
10. Car i jego doradcy bali się również, że dopuszczenie do władzy choćby niewielkiej części społeczeństwa zdezorganizuje aparat biurokratyczny i zachęci do kolejnych żądań, a chłopi źle zrozumieją takie ustępstwa i ruszą pustoszyć kraj. Reformom przeciwstawiała się także biurokracja, która rządziła wedle własnego uznania i czerpała z tego liczne korzyści.