Muzyka opowiada
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Zapoznanie uczniów z pojęciem muzyki ilustracyjnej. Wskazanie jej miejsca w kontekście historii muzyki. Rozpoznanie kompozytorów tworzących w tym kierunku. Percypowanie i rozróżnianie dzieł muzyki programowej, takich kompozytorów jak: Antonio Vivaldi, Mikołaj Rimski-Korsakow, Edward Grieg. Wyróżnianie brzmienia i środków wykonawczych zastosowanych w dziełach wymienionych kompozytorów. Wskazanie funkcji muzyki programowej oraz jej treści symboliczno - programowych. Wyjaśnić różnicę między muzyką programową a absolutną.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
Wyjaśnić pojęcie muzyki ilustracyjnej.
Wskazać miejsce muzyki ilustracyjnej w historii muzyki.
Rozpoznać kompozytorów tworzących w nurcie muzyki programowej.
Rozróżnić - omawiane na lekcji - dzieła muzyki programowej i wskazać kompozytorów danych utworów.
Wskazać funkcje muzyki programowej oraz jej treści symboliczno - programowe.
Umiejętnie rozpoznać nastrój, ekspresję percypowanego utworu.
Wskazać różnice między muzyką programową a absolutną.
2. Metoda pracy
Lekcja przeprowadzona metodą pogadanki oraz z elementami percepcji muzycznej. Opis.
3. Środki dydaktyczne
Elżbieta Korowajczyk, Moja muzyka. Podręcznik dla klas 4-6.
Stanowisko do odtwarzania muzyki.
Odtwarzacz płyt.
Nagrania utworów:
Antonio Vivaldi - Cztery pory roku - część I Wiosna.
Mikołaj Rimski Korsakow - Lot trzmiela.
Wojciech Kilar - Orawa.
5. Karta pracy ucznia.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
- przywitanie
- sprawdzenie obecności
- sprawdzenie zadania domowego
- podanie tematu lekcji.
(5 min)
b) Faza realizacyjna
Metodą pogadanki, zapoznanie uczniów z pojęciem muzyki ilustracyjnej. Omówienie jej zastosowania i formy przedstawiającej sytuację programową. Wskazanie elementów dzieła muzycznego składających się na cechy charakterystyczne przedstawiania muzycznej opowieści.
Wysłuchanie i percepcja I części koncertu skrzypcowego „Wiosna” Antoniego Vivaldiego z cyklu „Cztery pory roku”. Omówienie cech brzmieniowych, kolorystycznych, agogicznych, dynamicznych mówiących o programowości muzyki i jej ilustracyjności.
Wspólne konstruowanie definicji muzyki programowej.
Zapisanie definicji podanej przez nauczyciela.
Notatka
Muzyka ilustracyjna - utwory przedstawiające za pomocą środków muzycznych - fabułę literacką, obraz, ideę. Muzyka programowa wywołuje u słuchacza określone skojarzenia wywołane za pomocą tytułu, komentarza do utworu lub motta podanych czasem przez kompozytora, w połączeniu z odpowiednimi sugestiami dźwiękowymi, na przykład w zestawieniu z motywami przewodnimi czy naśladowaniem zjawisk akustycznych (szum wiatru, śpiew ptaków). Muzyka programowa pełni funkcję ekspresywną.
Wysłuchanie i percepcja utworu Mikołaja Rimskiego Korsakowa - „Lot trzmiela”. Wskazanie, metodą pogadanki, cech charakterystycznych dla muzyki ilustracyjnej w tym utworze. Wskazanie tych elementów dzieła muzycznego, które określają ilustracyjność muzyki.
Wysłuchanie i percepcja „Orawy” Wojciecha Kilara. Objaśnienie programu utworu oraz omówienie - metodą pogadanki - odczuć i emocji związanych z wysłuchaniem utworu.
Wyjaśnienie pojęcia muzyka absolutna. Wskazanie różnicy między muzyką programową i muzyką absolutną.
(35 min)
c) Faza podsumowująca
Zapisanie notatki przez uczniów do zeszytów.
Notatka:
Muzyka absolutna - jest to muzyka, która nie posiada tytułu ani programu. Utwory wyzwalają w słuchaczach różne, często odmienne, uczucia i obrazy. Jednak obrazy te zależą tylko i wyłącznie od wyobraźni ludzi i ich wrażliwości.
(5 min)
5. Bibliografia
Janusz Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia.
Elżbieta Korowajczyk, Moja muzyka. Podręcznik dla klas 4-6.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
Wyjaśnianie najważniejszych zagadnień z zakresu muzyki programowej.