Ad1.

Osocze[edytuj]

 Osobny artykuł: osocze krwi.

Osocze czyli wodny roztwór (90% wody) białek, soli i związków chemicznych o niewielkiej masie cząsteczkowej, jak np. monosacharydy. Zawiera głównie jony sodu, potasu, magnezu, wapnia oraz fosforany i chlorki.

Białka występują w osoczu w stężeniu 60 do 80 g/l, co odpowiada 8% objętości osocza. Ze względu na ich rozmiary i ruchliwość w procesie elektroforezydzieli się białka na albuminy oraz globuliny. Wśród tych ostatnich można wyodrębnić: α₁-, α₂-, β- i γ-globuliny. Białka osocza pełnią istotną rolę w transporcie produktów odżywczych, procesach immunologicznych, krzepnięciu krwi, stabilizacji jej pH, jak również w utrzymywaniu stałego ciśnienia osmotycznego.

Osocze krwi pozbawione czynników krzepliwości nazywa się surowicą. Uzyskuje się ją przez odwirowanie krwi, po tym gdy ta wcześniej skrzepła. Dolną część probówki (lub innego naczynia) zajmujeskrzep, a ponad nim, w górnej części, znajduje się lżejsza frakcja tj. surowica, zwykle mająca postać przejrzystego płynu. Surowica różni się składem w stosunku do osocza i zawiera również składniki nieznajdujące się w osoczu, przede wszystkim czynniki wzrostu jak PDGF, wydzielany podczas tworzenia skrzepu. Surowica składa się w 91% z wody i w 7% z białek (m.in. hormonów). Resztę stanowią elektrolity, substancje odżywcze. Żółte zabarwienie o różnym nasileniu nadaje surowicy rozpuszczona bilirubina.

Skład i właściwości krwi[edytuj]

W skład krwi wchodzą składniki komórkowe (ok. 44%) i osocze (ok. 55%). Dalsze składniki krwi to hormony, rozpuszczone gazy oraz substancje odżywcze (cukier, tłuszcze i witaminy), transportowane do komórek, a także produkty przemiany materii (np. mocznik i kwas moczowy), niesione z komórek do miejsc gdzie mają być wydalone.

Z fizykochemicznego punktu widzenia krew jest zawiesiną, czyli mieszaniną cieczy oraz ciał stałych (elementy komórkowe) i zachowuje się jak płyn nienewtonowski. Znajdujące się we krwi erytrocyty powodują, że krew ma większą lepkość niż osocze. Lepkość rośnie jeszcze bardziej przy wysokim hematokrycie i niskiej prędkości przepływu. Dzięki zdolności erytrocytów do zmieniania swojego kształtu, przy wyższych prędkościach krew przypomina właściwościami raczej emulsję niż zawiesinę.

pH krwi w prawidłowych warunkach waha się między 7,35 a 7,45. Przy wartościach poniżej tego zakresu mówi się o kwasicy, natomiast przy wyższych ozasadowicy. Równowaga kwasowo-zasadowa krwi jest utrzymywana dzięki licznym układom buforującym, oraz aktywnie regulowana przez organy i tkanki, przede wszystkim płuca i nerki.

Swoją czerwoną barwę krew zawdzięcza hemoglobinie, a właściwie zawartej w niej grupie hemowej, odpowiedzialnej za wiązanie tlenu. Krew nasycona tlenem ma jaśniejszy i żywszy odcień niż krew uboga w tlen. Jest to skutkiem zmiany konformacji, zachodzącej po przyłączeniu atomów tlenu i zmieniającej właściwości absorpcyjne hemu.

Funkcje krwi[edytuj]

Krew i jej poszczególne składniki spełniają wiele istotnych zadań, mających na celu podtrzymanie procesów życiowych. Głównym zadaniem jest transport tlenu i składników pokarmowych do komórek i transport powrotny produktów końcowych przemiany materii np.dwutlenku węgla czy mocznika. Poza tym krew transportuje hormony i inne substancje pomiędzy komórkami. Ponadto krew zapewnia homeostazę, tzn. utrzymanie równowagi wodnej i elektrolitowej, regulację wartości pH oraz temperatury ciała.

Jako część układu odpornościowego krew pełni funkcje obronne przeciwko ciałom obcym (odpowiedź odpornościowa nieswoista) i antygenom (odpowiedź odpornościowa swoista) dzięki fagocytom(komórkom żernym) oraz przeciwciałom. Krew jest ważnym elementem przy reakcji na skaleczenia (krzepnięcie krwi i fibrynoliza).

Oprócz tego, poprzez stałe ciśnienie wywierane na ściany naczyń krwionośnych, krew spełnia także funkcje podporowe.

Ciągły przepływ krwi zapewnia stałą ciepłotę ciała (stałocieplność). U zdrowych ludzi wynosi ona około 36,5 °C i wartość ta dotyczy temperatury narządów wewnętrznych organizmu (temperatura powierzchownie położonych narządów, np. skóry może być inna w związku z procesami termoregulacji).

Ad.2

Krążenie płucne, krążenie małe lub mniejsze, krwiobieg mały (łac. circulatio magna s. generalis)- część układu krążenia obejmująca: prawy przedsionek serca, prawą komorę serca, pień płucny, tętnice płucne i żyły płucne (prowadzące krew do lewego przedsionka serca). W krążeniu płucnym (małym), odwrotnie niż w krążeniu dużym, tętnice prowadzą krew odtlenowaną, a żyły krew utlenowaną.

Duży krwiobieg[edytuj]

Krew (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca przez zastawkę aortalną do głównej tętnicy ciała, aorty, rozgałęzia się na mniejsze tętnice, dalej na tętniczki, a następnie przechodzi przez sieć naczyń włosowatych (tzw. kapilarnych) we wszystkich narządach ciała. Naczynia włosowate przechodzą w drobne żyłki, które przechodzą w żyły większego kalibru i żyłę główną górną i dolną. Krew powracająca żyłami jest odtlenowana (uboga w tlen) i przechodzi do prawego przedsionka serca, po czym przez zastawkę trójdzielną wpływa do prawej komory.

Ad3.

Naczynia krwionośne są częścią układu krążenia. Służą one do transportowania krwi przez organizm. Są trzy główne rodzaje naczyń krwionośnych:tętnice, które odtransportowują krew z serca, naczynia włosowate, za pośrednictwem których następuje wymiana substancji między krwią a tkankami i żyły, które transportuję krew z powrotem do serca.

Podział[edytuj]

Naczynia krwionośne podlegają następującemu podziałowi:

• Tętnice

  • Aorta (największa tętnica, wyprowadza krew bezpośrednio z serca)

  • Gałęzie aorty, na przykład tętnice szyjne, tętnica podobojczykowa, pień trzewny, tętnice krezkowe, tętnica nerkowa czy tętnice biodrowe.

• Tętniczki

• Żyły

  • Żyły główne (dwie największe żyły, wprowadzają krew bezpośrednio do serca)

  • Żyły wpadające do żyły głównej, na przykład żyła podobojczykowa, żyły szyjne, żyły nerkowe czy żyła udowa

• Żyłki

• Naczynia włosowate (najmniejsze naczynia krwionośne)

Naczynia krwionośne można też po prostu podzielić na naczynia tętnicze, które kierują krew od serca do tkanek, i żylne, które kierują krew od tkanek do serca. Tętnica płucna prowadzi do płuc krew z niską zawartością tlenu, aby została tam natlenowana, zaś żyła płucna wyprowadza z płuc krew z wysoką zawartością tlenu; mimo to terminy krew tętnicza i krew żylna oznaczają odpowiednio krew natlenowaną i krew odtlenowaną.

Budowa naczyń krwionośnych

Ludzki układ krążenia składa się serca oraz znaczyń krwionośnych: tętnic, żył oraz łączących ich sieci naczyń włosowatych. Naczynia są rodzajem przewodów, rur, jednak ich funkcja wykracza poza jedynie transport krwi z serca do narządów i z narządów do serca. Naczynia biorą także czynny udział w regulacji krążenia i ciśnienia krwi.

Tętnice

Tętnice dzielimy na tętnice dużego, średniego i małego kalibru. Do pierwszych zaliczamy aortę i jej główne odgałęzienia. Tętnice średniego kalibru to tak zwane tętnice mięśniowe, na przykład tętnice wieńcowe serca czy tętnice krezkowe układu pokarmowego. Małe tętnice nazywane są tętniczkami i przechodzą bezpośrednio w naczynia włosowate.

Ściana tętnic każdego z wymienionych typów składa się z warstwy wewnętrzne wysłanej nabłonkiem (śródbłonkiem), warstwy środkowej składającej się głównie z komórek mięśni gładkich oraz warstwy łącznotkankowej zewnętrznej. Trzy typy tętnic różnią się grubością poszczególnych warstw ściany oraz wzajemnym stosunkiem ilości komórek mięśniowych, włókien kolagenowych i sprężystych.

Naczynia włosowate

Sieć mikroskopijnych naczyń włosowatych tworzy 99% masy całego układu naczyniowego. Kapilary są zbudowane z warstwy śródbłonka, błony postawnej i warstwy komórek tkanki łącznej. Taka budowa umożliwia sprawną wymianę składników odżywczych, tlenu i dwutlenku węgla oraz metabolitów pomiędzy komórkami danego narządu a krwią płynącą w kapilarach.

Żyły

Naczynia żylne dzielimy podobnie jak tętnice. W odróżnieniu od naczyń tętniczych mają jednak większe światło, a warstwy ścian (również wewnętrzna, środkowa zewnętrzna) posiadają więcej elementów łącznotkankowych niż mięśniowych. Pierwsze dwie warstwy są cienkie, najgrubsza jest warstwa zewnętrzna. W dużych żyła warstwa wewnętrzna tworzy fałdy zwane zastawkami. Zapobiegają one cofaniu się krwi.

Ad4.

Układ bodźcotwórczo-przewodzący (układ bodźco-przewodzący serca; układ bodźcowo-przewodzący) – określona grupa komórek mięśnia sercowego, która ma zdolność do wytwarzania oraz rozprowadzania rytmicznych impulsów nerwowych wywołujących skurcz serca.

Automatyzm serca to termin stosowany w fizjologii, oznaczający że serce ma zdolność do samopobudzania się czyli właśnie do automatyzmu.

W tym układzie wyróżnia się:

• węzeł zatokowo-przedsionkowy

• szlaki międzywęzłowe: przedni, środkowy i tylny

• węzeł przedsionkowo-komorowy

• pęczek przedsionkowo-komorowy (pęczek Hisa)

• odnogi pęczka Hisa

• włókna Purkiniego

Źródłem pobudzeń elektrycznych w mięśniu sercowym, są wyspecjalizowane komórki rozrusznikowe (zlokalizowane w węźle zatokowo-przedsionkowym i węźle przedsionkowo-komorowym), których potencjał spoczynkowy nie jest stały (jak w komórkach roboczych mięśnia sercowego) tylko ulega spontanicznie i samoistnie podwyższeniu (co bywa nazywane powolną spoczynkową depolaryzacją), aż do osiągnięcia potencjału progowego, co wiąże się z wytworzeniempotencjału czynnościowego i powstaniem pobudzenia rozchodzącego się wzdłuż przebiegu układu bodźcoprzewodzącego, a następnie roboczego mięśnia komór, co przejawia się wystąpieniem skurczu serca. Następnie cały cykl powtarza się.

Automatyzm komórek układu bodźcotwórczo-przewodzącego polega na przerwaniu stymulacji z wyższych pięter tego układu, gdyż każda ze składowych jest w stanie samodzielnie wytworzyć określone impulsy nerwowe, z których największa częstość jest w węźle zatokowym, a najmniejsza we włóknach Purkiniego oraz w kardiomiocytach. W warunkach chorobowych, np. po niedokrwieniu, gdy szlaki międzywęzłowe są uszkodzone, węzeł przedsionkowo-komorowy przejmuje funkcję rozrusznika i nadaje sercu własny, wolniejszy rytm.

Komórki węzła zatokowo-przedsionkowego, tzw. komórki P, są wrzecionowate, mniejsze od przeciętnych kardiomiocytów, o słabo kwasochłonnej cytoplazmie (stąd nazwa komórek P, od angielskiego pale, blady).