Europejski nakaz aresztowania (ENA) to autonomiczna instytucja karnoprocesowa w prawie wspólnotowym, często błędnie utożsamiana z procedurą ekstradycyjną.

Historia

Europejski nakaz aresztowania jest pierwszym środkiem w dziedzinie prawa karnego urzeczywistniającym zasadę wzajemnego uznawania decyzji, którą Rada Europejska na posiedzeniu w Tempere w 1999 roku uznała za fundamentalną we współpracy sądowej państw członkowskich. ENA został ustanowiony Decyzją Ramową Rady z dnia 13 czerwca 2002 roku w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi. Decyzja weszła w życie 7 sierpnia 2002 roku, a w stosunku do Polski 1 stycznia 2004 roku na mocy ustawy z 18 marca 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy Kodeks postępowania karnego oraz ustawy Kodeks wykroczeń [Dz.U. z 2004 r. nr 69, poz. 626].

Instytucja

Europejski nakaz aresztowania jest decyzją sądową wydaną przez państwo członkowskie Unii Europejskiej celem aresztowania i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek dla przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności lub innego środka polegającego na pozbawieniu wolności. Umożliwia aresztowanie osoby podejrzanej lub oskarżonej o popełnienie przestępstwa (lub już za nie skazanej) i wydanie jej do kraju, w którym zostanie postawiona przed sądem lub przekazana do wykonania wcześniej orzeczonej kary. O wydaniu osoby decyduje sąd kraju, na którego terytorium osoba przebywa. W odróżnieniu od ekstradycji, w przypadku ENA rezygnuje się z zasady podwójnej karalności, co oznacza, iż nie badamy, czy kraj, który jest obowiązany do wydania osoby również penalizuje czyn, za popełnienie którego inny stara się o przejęcie osoby. Wystarczy karalność czynu w kraju, w którym ENA wydano.

Funkcjonowanie

W ramach realizacji ENA można wyróżnić dwa etapy - jego wydania i wykonania. Wydanie to wystąpienie do państwa członkowskiego o przekazanie osoby ściganej, natomiast wykonanie to postępowanie w przypadku wystąpienia przez inne państwa członkowskie UE o przekazanie podejrzanego lub skazanego na podstawie ENA. Organami uprawnionymi do występowania do państw członkowskich UE o przekazanie osoby ściganej na podstawie ENA są, na wniosek prokuratora, właściwe miejscowo sądy okręgowe.

Zastosowanie

ENA może mieć zastosowanie w stosunku do:

- wszystkich czynów, które w świetle obowiązującego prawa w państwie wydającym nakaz zagrożone są karą co najmniej roku pozbawienia wolności,

- czynów, co do których zapadł wyrok orzekający karę pozbawienia wolności w wymiarze powyżej 4 miesięcy,

lub wydano inny środek polegający na pozbawieniu wolności na czas przekraczający 4 miesiące.