SPOŁECZNA

1. Czym i jak zajmuje się społeczna?

Artefakt – źródła, minimalizacja występowania.

Artefakt – pseudofakt. Źródła (pułapki): tendencyjne poszukiwanie przesłanek, błędny dobór metody badania, nierzetelna realizacja badania, tendencyjna analiza danych, nieprawidłowe wnioskowanie. Minimalizacja: randomizacja (losowy dobór), traktowanie uczestników badania tak samo, jednakowe warunki badania, standaryzacja procedur, rzetelne narzędzia, np. testy)

Eksperyment – rodzaje, właściwości, zalety, wady

Istota to badanie wpływu. Testuje hipotezy o związku przyczynowo-skutkowym. Eksperyment – naturalny (zaleta: trafność zewnętrzna, realizm sytuacyjny) i laboratoryjny (zaleta: trafność wewnętrzna, kontrola zmiennych ubocznych). Zalety eksperymentów w ogóle: duża powtarzalność, badanie związków przyczynowo-skutkowych, pozwala kontrolować wpływ zmiennych; wady: wymaga dużej wiedzy badacza, nakładów finansowych, konstruktorem jest badacz, a nie osoba badana.

Korelacja – istota, ograniczenia

Istota korelacji to zależność (liniowa – dodatnia lub ujemna). Szuka odpowiedzi na pytanie: czy zmianom jednej zmiennej towarzyszą zmiany drugiej zmiennej? Określa siłę i kierunek zależności. Nie pozwala formułować wniosków przyczynowo-skutkowych. Uwaga na korelacje pozorne!! Zalety: małe nakłady finansowe, mała wiedza badacza, duża powtarzalność, pomiar wielu zmiennych. Wady: słaba kontrola badacza nad zmiennymi zakłócającymi, niewrażliwość na pozorność związków, nie wykrywa związków przyczynowo-skutkowych.

Manipulacja eksperymentalna –

Randomizacja (losowy przydział osób do warunków)

Kontrola zmiennych ubocznych

Manipulacja wartością co najmniej jednej zmiennej niezależnej

Badanie zmiennej zależnej

Manipulacja quasi-eksperymentalna – nie ma w niej doboru losowego i brak manipulacji zmienną niezależną, nie można wyciągać wniosków przyczynowo-skutkowych

Mediator – pośrednik, zmienna pośrednicząca, proces lub stan psychiczny pośredniczący między zmienną niezależną (przyczyną) a zmienną zależną (skutkiem). Poszukiwanie mediatora to szukanie przyczyny zjawiska, najważniejszy element programu badawczego.

Moderator – czynnik, który decyduje o sile lub kierunku zależności (często moderatorem różnych zależności jest płeć). Zmienna, której wartość określa warunki konieczne do wystąpienia danego efektu (kto? Kiedy? W jakich warunkach?) – np. osoby starsze są słabsze od osób młodszych w zakresie pamięci prospektywnej tylko wtedy, gdy badanie ma miejsce w laboratorium

Metody badań w psychologii społecznej – rodzaje, istota, specyfika, zalety, ograniczenia

Obserwacja (opis) – zobiektywizowany sposób zbierania danych, kategoryzacja i zapis ludzkich zachowań; typy: a) uczestnicząca, b) analiza danych archiwalnych, c) systematyczna (próbki zachowań, próbki zdarzeń)

Zbieranie opinii/reakcji: ankieta, kwestionariusz – rejestrowanie odpowiedzi na pytania; pytania

Manipulacja eksperymentalna (patrz wyżej)

Badanie korelacyjne (patrz wyżej)

Inne metody: modele zwierzęce,

symulacje komputerowe – zalety: pozwala przywidywać zachowanie układów złożonych, znosi ograniczenie etyczne i techniczne, umożliwia badanie zjawisk długotrwałych, trudnych do obserwacji; wady: duża wiedza badacza, wymagają precyzyjnie sformułowanej teorii, nie są dowodem empirycznym, a tylko argumentem myślowym

neuroobrazowanie – zalety: obiektywne, niezależne od świadomości badanych, bada procesy na bieżąco, a nie tylko skutki, bada procesy nieobserwowalne w zachowaniu. Wady: mała precyzja, inwazyjność w sensie psychicznym (badanie może zmieniać przebieg badanych procesów)

Perspektywy teoretyczne w psychologii:

Poznawcza – szuka odpowiedzi na pytanie: „dlaczego człowiek TAK działa”? To, co człowiek czuje, myśli, jak się zachowuje zależy głównie od procesów przetwarzania docierających informacji

Motywacyjna – szuka odpowiedzi na pytanie: „DLACZEGO człowiek tak działa?”. Koncentruje się na motywacji myśli i zachowań – np. minimalizacji strat, a maksymalizacji zysków

Uczenia się – mówi o roli doświadczenia; patrz: warunkowanie klasyczne i warunkowanie sprawcze:

Warunkowanie klasyczne – uczenie się znaczenia jakiegoś pierwotnie obojętnego bodźca, dzięki temu, że systematycznie poprzedza on jakiś bodziec, który znaczenie już ma. ( np bodziec dla psa jest nieobojętny, lampka obojętna; jeśli lampka będzie zapalana przed mięsem, stanie się nieobojętna; po paru wizytach u dentysty już sam zapach wywołuje dreszcz przerażenia)

Warunkowanie sprawcze – uczenie się znaczenia pierwotnie obojętnej reakcji dzięki temu, że po niej pojawia się jakiś pożądany stan rzeczy (nagroda) albo unikamy czegoś niepożądanego (kara)

Społeczno – kulturowa – zachowanie człowieka traktowane jako wynik socjalizacji w określonym kręgu kulturowym (rola grupy społecznej, okresu historycznego, szerszego kontekstu)

Ewolucjonistyczna – postępowanie człowieka traktowane jako rezultat doświadczeń gatunku ludzkiego, mechanizmów wykształconych w toku ewolucji

Trafność zewnętrzna – gdy wynik badania można uogólniać na inne osoby niż badane

Trafność wewnętrzna – wielkość badanego efektu (czyli różnicy między grupą eksperymentalną a kontrolną)

Wskaźniki – cechy, zdarzenia lub zjawiska, na podstawie którego wnioskujemy z określonym prawdopodobieństwem o: a) występowaniu danej zmiennej b) wartości/poziomie danej zmiennej (np. częstość uśmiechania wskazuje na poziom zadowolenia)

Zmienna – właściwość/cecha, ze względu na którą ludzie się różnią

Zmienna zależna – celem badania jest sprawdzenie, czy/w jakim stopniu ta cecha zależy od pewnego czynnika

Zmienna niezależna – celem badania jest sprawdzenie, czy dany czynnik jest przyczyną danego zjawiska

2. Spostrzeganie osób

Efekt „aktor-obserwator” – asymetria atrybucji

• cudze zachowania wyjaśniamy raczej czynnikami wewnętrznymi (Marysia kocha się w Janku – jest kochliwa)

• własne zachowania raczej wyjaśniamy czynnikami zewnętrzymi (Marysia mówi: kocham Jasia, bo on taki barczysty i w ogóle super)

• Badania pokazały jednak, że nie ma jednak tej asymetrii, albo jest słaba i łatwo zanika dla ochrony samooceny – moje pozytywne zachowanie przypiszę raczej czynnikom wewnętrznym.

Inne wyjaśnienia ze slajdów:

Ludzie pożądają sprawności (sprawczości) bardziej u siebie niż u innych, a moralności bardziej u innych niż u siebie

- samoocena zależy głównie od oceny własnych cech sprawnościowych

- ocena innych zależy przede wszystkim od oceny ich moralności

Nie jestem pewna czy poniższe też łapie się pod kategorię asymetrii atrybucji:

Odmienne konsekwencje zastosowania kategorii sprawczych lub wspólnotowych w interpretacji zachowań dla wrażenia/opinii/sądu społecznego o danej osobie

– większa waga zachowań niemoralnych (informacji negatywnych) i silniejsze reakcje na te zachowania w ogólnej ocenie wspólnotowości (moralności) danej osoby

– większa waga i silniejsze reakcje dla zachowań wskazujących na kompetencje (informacji pozytywnych) w ocenie sprawczości (sprawności/skuteczności) danej osoby

– silniejsza integracja (spójność) wiedzy i sądów o ocenie wspólnotowości (moralności) danej osoby, słabsza w ocenie sprawczości (skuteczności)

Egocentryzm atrybucyjny – przecenianie własnego udziału w działaniach grupy

Egotyzm atrybucyjny – tendencja do wyjaśniania własnych zachowań w pochlebny sposób (szczególnie upatrywanie przyczyn sukcesu w czynnikach wewn., porażki w czynnikach zewn.)

formułowanie sądów społecznych (spostrzegając ludzi nie tylko ich opisujemy ale i oceniamy) – główne mechanizmy:

1) oceny schematopochodne oparte na schematach (policjant), które zawierają informacje opisowe o typowych właściwościach egzemplarza schematu (umundurowany, wysoki, zasadniczy) i typowe reakcje afektywne (strach, niechęć, ocena negatywna)

Ocena jest więc przeniesieniem reakcji z prototypu na tę osobę.

Warunki do ich formułowania:

1 – wśród danych o człowieku mamy identyfikator kategorii/schematu (policjant, mundur) + dane o jego szczegółowych cechach nie dotyczą schematu (chadza na ryby), albo są z nim zgodne (wysoki)

2 – identyfikator nie jest dany, ale chechy są tak charakterystyczne dla kategorii, że automatycznie wywołują ją z pamięci (osoba wysoka, zasadnicza i niezbyt rozgarnięta jednocześnie)

2) oddolna integracja danych – jeśli specyficzne cechy człowieka okazują się sprzeczne z kategorią lub nie wywołują żadnego schematu – nie możeme wykorzystać gotowej oceny i musi ona zostać sformułowana od podstaw na mocy właśnie oddolnej integracji danych. Formułujemy tak ocenę kiedy zależy nam na trafności ocen (to sposób bardziej przemyślany).

Integracja ocen cząstkowych poprzez: sumowanie, uśrednianie, ważone uśrednianie. Zachodzą tu też mechanizmy efektu pierwszeństwa, inklinacji pozytywnej i negatywnej.

3) tendencyjne sprawdzanie hipotez

Punktem wyjścia procesu oceniania są nasze świadome lub nie HIPOTEZY na temat tego, jaka ta ocena będzie (tworzymy je na podstawie motywacji, dotychczasowej wiedzy ogólnej lub o danej osobie, nasze stany emocjonalne).

Hipoteza ta prowadzi do tendencyjnego zbierania informacji potwierdzających ją w ocenie danej osoby.

Strategia diagnostyczności – reguła poszukiwania danych istotnych dla rozstrzygnięcia o prawdziwości hipotezy i ignorowania tego, co nieważne (sprawdzanie inteligencji nastawia na informacje o sprawności, szybkości uczenia się, a nie na poglądy polityczne).

Strategia konfirmacji – poszukiwanie danych potwierdzających hipotezę i ignorowanie danych z nią sprzecznych (sprawdzając hipotezę o czyjejś niskiej inteligencji bardziej interesujemy się przejawami głupoty niż mądrości).

Efekt pierwszeństwa – informacje uzyskane jako pierwsze wywierają silniejszy wpływ na ocenę globalną niż te otrzymane w dalszej kolejności. Osoba opisana jako inteligentna-przedsiębiorcza-impulsywna-krytyczna-uparta-zazdrosna jest ceniona wyżej niż osoba opisana w odwrotnej kolejności;

Przyczyny: spadek uwagi / dyskredytacja ważnych informacji sprzecznych z posiadanymi (dysonans poznawczy, odstęp czasowy od kolejnych informacji) / ukierunkowane rozwijanie naszego sądu (mądry – lojalny, głupi – lojalny).

Eefekt świeżości - polega na silniejszym oddziaływaniu informacji, które nadeszły jako ostatnie (najświeższych), niż tych, które pojawiły się wcześniej. Przeważy on, gdy odbiorcy informacji muszą podjąć decyzję natychmiast po wysłuchaniu drugiego przekazu.

Przyczyny: powtarzanie, ocena na bieżąco, przerwanie ciągłości procesu integracji danych.

Samospełniająca się przepowiednia –

• obserwator formułuje błędną hipotezę na temat obserwowanej osoby (ten nowy sąsiad wygląda na agresywnego – ma takie zrośnięte, gęste brwi)

• traktuje tę osobę stosownie do swoich oczekiwań (sprawdzę, czy faktycznie taki jest i rzucę w jego psa kamieniem)

• osoba ta zaczyna reagować na to zachowaniem potwierdzającym hipotezę (krzyczy i wygraża, miałem rację – jest agresywny)

Warunek: bezpośredni kontakt obserwatora i obiektu hipotezy i relatywnie większa zdolność obserwatora do narzucania własnej definicji sytuacji).

Inklinacja pozytywna – tendencja do formułowania raczej pozytywnych ocen siebie, innych ludzi i otoczenia

Wnioski korespondencyjne/ korespondentne

• wyjaśnianie ludzkiego zachowania rozumiane jako poszukiwanie korespondencji (odpowiedniości) między zaobserwowanym działaniem, intencją działającego człowieka (aktora) i jego predyspozycjami (cechami osobowości) – WNIOSKOWANIE Z CZYNNIKÓW TOWARZYSZĄCYCH

• wnioski takie, że za obserwowanym zachowaniem kryje się jakaś odpowiadająca mu trwała cecha aktora, pozwala zrozumieć przyczyny zachowania i przewidywania zachowania danego aktora w przyszłości

• konieczna odpowiedź na dwa pytania: 1. czy zachowanie było intencjonalne?, 2. jaka była intencja?

• działanie jest intencjonalne, jeśli aktor zna jego konsekwencje oraz ma swobodę działania i może doprowadzić do określonych skutków

Podstawowy błąd atrybucji - automatyczna skłonność do przypisywania cudzych zachowań czynnikom wewnętrzym przy niedocenieniu roli wyznaczników sytuacyjnych tych zachowań (Janek wykrzykuje na kolegę bo jest agresywny, a nie bo ten go sprowokował złośliwą uwagą).

źródła: efekt aktor-obserwator (wyrazistość), czynniki motywacyjne (konsekwencje zachowań dla nas, my jako obiekt zachowań), zakotwiczenie na automatycznym przypisaniu cechy, kultura zachodu – odwoływanie się do dyspozycji)

Wyrazistość spostrzegania - koncentrujemy się na obiektach wyrazistych:

- stanowiących figurę na tle innych wskutek tego, ze są bardziej intensywne (kolorowe, hałaśliwe), aktywne (ruch), nieoczekiwane (chodzenie na rękach w bibliotece), odróżniające się od innych obiektów współwystępujących (soliści – jedna kobieta wśród mężczyzn).

Osoby wyraziste bardziej przyciągają uwagę, są spostrzegane w sposób bardziej skrajny oraz jako mające większy niż inni wpływ na innych.

Ukryte Teorie Osobowości (UTO) – bezwiednie używane przekonania o tym, jakie cechy ludzi współwystępują ze sobą; pozwalają wyciągnąć wnioski o dalszych cechach człowieka na podstawie cech już zaobserwowanych, np. zachowanie: unika spotkań w dużym gronie (odrzuca zaproszenia na przyjęcia) – cecha: nietowarzyski – cechy związane z tą cechą: ponury, pesymista, zamknięty, bez poczucia humoru, nielubiany, niepopularny,…

Teorie atrybucji opisują i wyjaśniają potoczne interpretacje przyczyn zachowania innych osób (i własnego). Heider – klasyczna teoria atrybucji (1958)

Atrybucja – zdroworozsądkowy wniosek o przyczynie zachowania/zdarzenia.

Zachowanie jest łączną konsekwencją:

• sił tkwiących w otoczeniu (czynniki zewnętrzne)

• sił tkwiących w działającej jednostce (czynniki wewnętrzne)

Naiwne wnioskowanie przyczynowe:

• atrybucje wewnętrzne (przyczyny osobowe – uderzył, bo jest agresywny)

• atrybucje zewnętrzne (przyczyny sytuacyjne – uderzył, bo musiał się bronić; zdał, bo miał więcej szczęścia niż rozumy; awansował, bo miał plecy)

3. Porządkowanie informacji o innych

generatywny (rekonstruktywny) i reproduktywny charakter pamięci

Pamięć:

Reproduktywna – zapis rzeczywiście zaobserwowanych faktów. Zapis wierny i bierny.

Generatywna – konstruująca przetwarzanie informacji – uzupełnianie niewiedzy o danym egzemplarzu informacjami pochodzącymi ze schematu.

heurystyki - rodzaje, istota, konsekwencje stosowania

Heurystyki wydawania sądów – uproszczone reguły wnioskowania

- Nieświadomie stosowana „droga na skróty” – uproszczona reguła myślenia pozwalająca na formułowanie sądów bez analizy większości informacji, na których sąd powinien się opierać. Amos Tversky i D. Kahneman

Rodzaje (trzy pierwsze wymienia Wojciszke w książce):

Heurystyka dostępności -

Ocena częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia w oparciu o łatwość, z jaką jego przykłady przychodzą nam na myśl (stąd błędne wnioskowanie).

Np. pyt: czego w ciągu roku jest więcej: morderstw czy samobójstw? Odp częstsza: morderstw, (bo częściej o tym mówi telewizja) a statystyki w liczbach mówią, że samobójstw.

Heurystyka zakotwiczenia-dostosowania

Oceniając jakąś wartość liczbową (częstość lub szanse wystąpienia czegoś) za punkt wyjścia przyjmujemy łatwo dostępną wartość (także wartości arbitralnie narzucone), a następnie modyfikujemy (na ogół niewystarczająco) swój sąd na podstawie kontekstu i wiedzy

Heurystyka reprezentatywności

Ocena przynależności obiektu do kategorii na podstawie jego podobieństwa do typowych egzemplarzy tej kategorii. Jeśli ktoś jest schludny, cichy i zgarbiony i właśnie czyta książkę, to powiemy, że to raczej bibliotekarz niż rolnik.

*-dodatkowe znalezione w słowniku Wojciszke, (nie w rozdziale), a na wykładzie Sweklejowa o nich wspominała i pojawiały się w slajdach….

*Heurystyka – „jak to czuję”:

Wykorzystywanie bieżącego nastroju, jako podstawy globalnych lub złożonych sądów wartościujących,

*Heurystyka uległości

Sygnały wywołujące chwilową zmianę postaw lub zachowania, wykorzystywane bezwiednie w warunkach małej motywacji i/lub malej możliwości przetwarzania informacji (duża liczba argumentów, atrakcyjność nadawcy, entuzjazm współodbiorców przekazu)

*Heurystyka symulacji

Wydawanie sądów na podstawie umysłowej symulacji (wyobrażenia przebiegu zdarzenia, który wydaje się bardziej prawdopodobny)

Konsekwencje:

Badania nad heurystykami wykazały dużo różnych deformacji ludzkiego poznania. Klasycznym przykładem jest- Efekt wyjaśniania – z powodu zaangażowania w myślenie o przyczynach jakiegoś zdarzenia (wyobrażonego), wstępnie oceniamy je, jako bardziej prawdopodobne.

Kolejna deformacja -Złudzenia mądrości po fakcie – efekt wyjaśniania działający wstecz, „z góry to wiedziałem”. Np. Kibice po meczu zawsze mówią, że wystarczyło zabezpieczyć prawe skrzydło i oni to wiedzieli, a piłkarze nie wiedzieli. Tymczasem nikt nie wiedział do póki nie zaistniała sytuacja przegranego meczu. Ale kibice analizując po fakcie przekonani są, że wiedzieli wcześniej

Heurystyki jako zastępniki – posłużenie się informacją, którą łatwiej pozyskać i/lub przetworzyć w zastępstwie informacji trudnej lub niemożliwej do uzyskania

Heurystyki jako adaptacje – zapewniają lepsze przystosowanie, są szybkie oszczędne i skuteczne.

Przykładowe heurystyki rozumiane, jako adaptacja:

- naśladowanie większości, (podobnych do ciebie ludzi - rób to samo)

- naśladowanie skutecznych

- wet za wet (we wspólnym działaniu, najpierw stawiaj na współpracę, ale potem rób to, co Twój partner)

- opcja podpowiedziana (korzystaj z podpowiedzi osób o podobnych wartościach)

- rozpoznanie (jeśli jedną z dwóch rzeczy poznałeś zakładaj, że to ta lepsza)

- wybór satysfakcjonujący (niekoniecznie najlepszy)

Podsumowując heurystyki…..

Sądy przemyślane są skuteczniejsze od heurystyk. Stwierdzenie to znane jest, jako:

Przetarg między wysiłkiem a dokładnością – im większy wysiłek wkładany w sformułowanie sądów lub decyzji tym ich dokładność jest większa.

konsekwencje poziomu abstrakcyjności w opisie ludzi

Wiedza kategorialna (wiedza o „rodzajach” osób, np. młody) wpływa na spostrzeganie konkretnych osób w większym stopniu, niż informacja o ich cechach indywidualnych (np. osoba z poczuciem humoru), ponieważ:

– jest łatwiej zauważana i szybciej przetwarzana

– pozwala wyciągnąć więcej wniosków (jest bardziej ogólna) i sformułować więcej przewidywań

- Znaczenie cechy zależy m.in. od kategorii, do której należy dana osoba np. agresywność prawnika i przedszkolanki

nastrój a przetwarzanie

słownik Wojciszke: nastrój – globalny niespecyficzny stan afektywny, bez wzrostu pobudzenia emocjonalnego, wyraźnego źródła i odniesienia. Stanowi kroczącą średnią niedawnych doświadczeń emocjonalnych.

Nastrój wpływa na interpretację zdarzeń, pamięć, zachowanie, przetwarzanie informacji

•nastrój pozytywny – przetwarzanie globalne, pobieżne, heurystyczne

•nastrój negatywny – przetwarzanie systematyczne, głębsze, analityczne

nastrój to podstawa sądów wartościujących – patrz wyżej- heurystyka „ja to czuję”

Nastrój a relacja z otoczeniem:

Nastrój pozytywny – bezpiecznie,

Nastrój negatywny – potencjalne zagrożenie, czujność

ocenianie ludzi na podstawie obserwacji zachowań, zdjęć, filmów

Choć wydaje nam się być idealnymi obserwatorami - tak nie jest, Różnym elementom otoczenia poświęcamy nie taką samą uwagę. Np. oglądając mecz koszykówki nie widzimy, że na trybunie siedzi szympans i też ogląda mecz. Oglądając fragmenty filmu jedna grupa ludzi, co innego zaobserwuje sądząc, że ogląda włamywacza w mieszkaniu, a co innego grupa ludzi oglądająca ten sam fragment, kiedy myśli, że jest to człowiek zainteresowany kupnem tego mieszkania. Nasz umysł uwrażliwia nas na pewne treści, a utrudnia spostrzeganie innych - selektywność.

schematy - istota, funkcje rodzaje, znaczenie, czynniki zwiększające ich rolę –

Schemat poznawczy - podstawowy element wiedzy o świecie społecznym, rozumiany jako organizacja naszych uprzednich doświadczeń z jakimś rodzajem zdarzeń osób lub obiektów. Jest wiedzą uogólnioną, wyabstrahowaną.

Schematy poznawcze wpływają na selekcję informacji, które z docierających informacji zauważamy, o których myślimy i które zapamiętujemy.

Prototypowość schematu – każdy schemat obejmuje:

- aspekty opisujące egzemplarze schematu (np. sytuacja kupowania: sprzedawca, asortyment, nabywca, środki płatnicze)

- typowe relacje między egzemplarzami schematu (np. w sytuacji kupowania: wymiana)

- prototyp – zbiór najbardziej typowych wartości przybieranych przez egzemplarze schematu pod względem w/w aspektów (np. sprzedawca to najczęściej człowiek, asortyment to najczęściej usługi lub dobra materialne, nabywca to osoba wypłacalna, środki płatnicze - pieniądze)

Hierarchiczność – kodowanie informacji następuje na określonym piętrze wiedzy

(schemat ogólny – podschematy – schemat pierwotny):

–relacja część – całość (np. twarz – oko – tęczówka)

–relacja ogólności (np. dokonywanie zakupów – kupowanie samochodu – kupowanie samochodu na giełdzie)

Ze względu na rodzaj reprezentatywnych w nim obiektów podzielić można na:

- - schematy zdarzeń/działań

- schematy cech

- stereotypy- schematy ludzi i ról społecznych

Skrypty:

Schematy zdarzeń/działań lub ich ciągów:

- reprezentacja typowych elementów, okoliczności i następstwa zdarzeń na ogół występujących w danym zdarzeniu

1. scenki i ich kolejność

2. aktorzy i ich role

3. rekwizyty

4. wyzwalacze

5. rezultaty całej sekwencji

Skrypt to zarówno:

- struktura poznawcza (narzędzie przetwarzania danych)

- struktura wykonawcza (program działania, jeśli jest się aktorem skryptu)

Schematy cech, nie odzwierciedlają ani całych ludzi, ani całych zdarzeń, lecz jedynie pewne rodzaje ich zmienności. Np. Inteligencja, uczciwość, towarzyskość, wrogość. Przejawem cech jest zachowanie. Dla poszczególnych cech możemy wymienić konkretne zachowanie (Np. dla inteligencji- sposób wypowiadania się). Są jednak również zachowania wieloznaczne, które trudno interpretować. Np. ktoś jedzie taksówkę by się nie spóźnić na spotkanie - to może świadczyć o wygodnictwie lub odpowiedzialności.

Stereotypy – będą osobno niżej opisane.

Źródła problemów ze zrozumieniem docierających informacji, czyli czynniki zwiększające rolę schematów:

- niejasne sygnały wywoławcze (nie wiemy, których struktur wiedzy / kategorii interpretacyjnych użyć)

- brak odpowiedniej wiedzy (używamy niewłaściwej wiedzy, skutek - błędna interpretacja)

Aby dany schemat został zastosowany musi:

– być wykształcony (np. mam wykształcony schemat psychologa, jeśli nie jest wykształcony schemat osoby psychologa mogę kojarzyć, że to osoba zajmująca się np. psami)

–zostać zaktywizowany: - schemat z wiedzy potencjalnej i nieczynnej przeradza się w wiedzę dostępną, aktualnie przez nas używaną.

•aktywacja odbodźcowa – pojawienie się egzemplarza

•aktywacja przedpercepcyjna – podwyższona dostępność zanim pojawi się egzemplarz * sprzyja temu:

–siła subiektywnego oczekiwania (egzaminator pewnie będzie złośliwy, zatem nawet jego niewinny uśmiech zostanie zinterpretowany za złośliwy)

–siła związku z celami i motywami (głodny częściej widzi reklamy z jedzeniem niż nasycony)

–bliskość czasowa poprzedniej aktywizacji (wychodząc z horroru z kina jesteśmy przeczuleni w ciemnej uliczce)

–częstość uprzednich aktywizacji (lekarze-choroby)

-być stosowalny – zaktualizowany schemat musi być w pewnym stopniu podobny do obecnie postrzeganego.

prototyp – egzemplarz najbardziej typowy, najlepiej spełniający schemat i w tym sensie idealny

sprawczość i wspólnotowość - istota, rola w ocenie siebie i innych

Z mojego rozdziału nic nie wyłuskałam na ten temat podpieram się słownikiem Wojciszke: i wyszukałam cos na innych stronach str 193 i str 127,128

Sprawczość – orientacja na cele i zadania, jeden z podstawowych wymiarów spostrzegania społecznego

Przykłady to: wytwarzanie narzędzi, mapy umysłowe, ćwiczenia umiejętności.

Wspólnotowość – nastawienie na relacje społeczne z jednostkami lub grupami.

Przykłady to: empatia, podziw, szczodrość.

Zróżnicowana ważność cech sprawnościowych i moralnych u siebie i innych ma konsekwencje dla ocen siebie i innych. Badania Wojciszke wykazały, że u innych bardziej pożądamy moralności niż sprawności. Pozytywny lub negatywny stosunek do drugiej osoby wynika przede wszystkim z tego, czy uważamy ją za moralną czy niemoralną, sprawność jej działań (np. inteligencja) zaś tylko nieznacznie modyfikuje ten stosunek.

Natomiast Samoocena silnie zależy od tego, co myślimy o własnej sprawności (im bardziej sprawni jesteśmy i za takich się uważamy tym samoocena wyższa), natomiast samoocena wcale nie zależy od tego co myślimy o własnej moralności.

Korelacja: Im lepsze Kontakty społeczne tym wyższa samoocena, czyli także im ludzie mają wyższą samooceną, tym mają lepsze kontakty społeczne.

Człowiek jest istotą ultraspołeczną - uczestnikiem relacji społecznych, członkiem grup.

Stereotyp, uprzedzenie, dyskryminacja- sens, konsekwencje, wyznaczniki powstawania i korzystania, sposoby redukcji. Tu musiałam przegrzebać w ROZDZIAŁ 19 Były tam nie proporcjonalne opisane S i U i D .

Te Trzy pojęcia opisują w psychologii społecznej stosunki międzygrupowe.

Wszystkie trzy zwykle ze sobą współwystępują, ich związek bywa jednak słaby i nie można ich utożsamiać.

Dyskryminacja

- nieusprawiedliwione, krzywdzące działanie przeciwko danej grupie lub jej przedstawicielowi.

Uprzedzenie – negatywny (najczęściej) lub pozytywny (rzadko) stosunek do jakiejś osoby wynikający z przynależności tej osoby do określonej grupy społecznej

RODZAJE:

- Dominatywne

Powstałe na bazie pogardy, przekonań o własnej wyższości (lub własnej grupy) lub przekonania o tym, że odmienność innych uwłacza ludzkiej godności

Reakcja: atak, poszukiwanie kozła ofiarnego

- Awersywne

Ukształtowane na bazie silnych emocji negatywnych: lęku, wstrętu, nienawiści

Reakcja: unikanie bezpośredniego kontaktu

- Ambiwalentne

Wewnętrznie sprzeczne: np. podziw i lęk

Reakcja: w konsekwencji zwiększenie dystansu

Stereotypy – uogólniona reprezentacja grupy osób, wyodrębniona na podstawie pewnej (łatwo zauważalnej) cechy (np. rasa, płeć, wiek, kolor włosów) określającej społeczną tożsamość członków danej grupy.

- stereotypy- schematy ludzi i ról społecznych

Role społeczne – zbiór oczekiwań dotyczących zachowań właściwych osobie zajmującej daną pozycję społeczną zawodową lub rodzinną, np. stereotypy ról płciowych

Cechy stereotypu:

-nadmierne uproszczenie, uogólnienie (nadgeneralizacja), silne wartościowanie, oporność na zmiany

Cechy indywidualne sprzyjające posiadaniu stereotypów i kierowaniu się nimi:

- szerokość kategorii poznawczych

- dostrzeganie korelacji pozornych

Kanały transmisji:

- Język, kultura (normy), media

– podręczniki / książki / bajki / czasopisma

– tendencyjność podawania informacji

– reklama np.: płeć a role rodzinne/zawodowe, płeć a intelekt czy uroda, uroda a intelekt

– rodzice i bezpośrednie otoczenie społeczne

– prawo („pisane” i „nie pisane”)

*samospełniające się proroctwa, a utrzymywanie się/wzmacnianie stereotypów

Przykładowe Stereotypy:

- Stereotyp jako efekt procesu kategoryzacji- Cechy kategorialne: narodowość, rasa, płeć, preferencje seksualne, religia, wygląd, hobby,…

- Podział: grupa własna vs grupa obca. Tendencyjność przetwarzania informacji i wydawania sądów wobec grupy własnej i obcej - faworyzacja grupy własnej i deprecjacja grup.

Okoliczności sprzyjające powstawaniu stereotypów i posługiwaniu się nimi:

- sytuacje stawiające duże wymagania poznawcze (myślenie schematyczne w wyniku przeciążenia poznawczego)

- silna potrzeba struktury i spójności grupowej

- potrzeba podniesienia samooceny i poczucia własnej wartości

Potrzeba uproszczenia i uporządkowania informacji nasila się szczególnie w sytuacjach kryzysowych, np.:

- wojna, recesja gospodarcza, klęski żywiołowe

- znaczące doświadczenia osobiste/

Dwustopniowy model poznawczego przetwarzania stereotypów (Devine, 1989)

- Automatyczne (w reakcji na pojawienie się wyzwalacza – członka grupy, odpowiedniego stwierdzenia lub etykiety) – udostępnienie /wydobycie z pamięci/ stereotypowego myślenia o danej grupie i jej przedstawicielach). Np. widzisz Biedronia o myślisz seksie homo

*Utajone poznanie - Automatycznie wzbudzane wartościowanie innych ludzi wpływa na nasze zachowanie/postawy względem nich, bez uświadomienia przez nas tej zależności, a więc bez możliwości kontroli

- Kontrolowane – świadome odrzucanie, ignorowanie myśli /informacji stereotypowych/ udostępnionych pamięci przez pojawienie się bodźca wyzwalającego

METODY POMIARU

- Skala przymiotnikowa (badani wybierają z obszernej listy przymiotników te, które w ich przekonaniu charakteryzują członków danej grupy)

- Metoda procentowa (badani wskazują, jaki procent członków danej grupy posiada każdą z wymienionych cech)

- Metoda stopy diagnostyczności (badani wskazują, jaki procent członków danej grupy posiada każdą z wymienionych cech, a następnie określają, jaki odsetek ludzi w ogóle posiada daną cechę)

Konsekwencje stereotypów:

- interpersonalne – wpływ stereotypów na to, jak osoby stygmatyzowane są traktowane przez innych

- intrapersonalne – wpływ stereotypów na to, co osoby stygmatyzowane myślą o sobie (pojęcie ja) i jak postępują

OSŁABIANIE Uprzedzeń i Stereotypów:

- Przeciwdziałanie przez świadomą kontrolę

(monitorowanie i kontrolowanie myśli i działań) to w efekcie może doprowadzić do efektu sprężyny (późniejszy wzrost wpływu stereotypu) Lub może doprowadzić do Automatyzacji kontroli (van Knippenberg i Dijksterhuis, 2000)

- Wyróżniamy trzy modele zmiany stereotypów wg. Weber i Crocker:

• model buchalteryjny – dostarczenie szeregu informacji niezgodnych ze stereotypem;

• model przekształceniowy – wystąpienie jednej silnej, wyrazistej informacji zmieniającej stereotyp;

• model wykształcenia stereotypu niższego rzędu (substereotypu, „aneksu” do stereotypu) – informacja niezgodna ze stereotypem prowadzi do stworzenia subkategorii pozwalającej na przyswojenie jej bez konieczności zmiany początkowego stereotypu.

- Hipoteza kontaktu (czy „Żywa Biblioteka” lub Marsze Równości mogą zadziałać?)

- współpraca / wzajemna zależność

-wspólny cel

- równy status

- indywidualizacja kontaktu

- nieformalne interakcje / sprzyjające warunki nieformalne

- społeczne normy równości

Kontakt:

-personalizujący – zacieranie przynależności grupowej, podważanie negatywnego stereotypu członków danej grupy (+)

-międzygrupowy – akcentowanie przynależności grupowej (-)

Rola czynników społecznych (normy, wcześniejsze relacje między grupami) i demograficznych (wiek, wykształcenie, klasa społeczna)

- Rekategoryzacja

Redukowanie uprzedzeń i stereotypów poprzez inspirowanie ludzi, by spostrzegali innych nie jako przedstawicieli grupy obcej, lecz jako egzemplarze szerszych kategorii, do których tez należy spostrzegający podmiot, albo jako przedstawiciel kategorii niewywołujących negatywnych uprzedzeń.

system impulsywny i refleksyjny - istota i różnice

Fritz Strack i Ronald Deutsh – system impulsywny i refleksyjny – systemy przetwarzania informacji.

System impulsywny składa się z elementów skojarzonych na mocy podobieństwa i współwystępowania. Ich aktywizacja ma charakter rozchodzącej się w pamięci fali pobudzenia, np. widok siwych włosów jakiejś osoby automatycznie aktywizuje pozostałe elementy powiązane ze starością – powolność, mądrość, rozsądność.

System refleksyjny obejmuje elementy połączone relacjami semantycznymi, które wyrażone są zdaniami składającymi się na deklaratywne, ujęte w słowa system wiedzy rządzącej się zasadą wewnętrznej zgodności, np. widok osoby starszej, lub samo pomyślenie o niej aktywizuje wiedzę o starości, która może być dowolnie rozbudowywana za pomocą myślenia i wyciągania wniosków.

Spostrzeganie i działanie jest efektem równoległego funkcjonowania obu systemów, choć system impulsywny działa zawsze, podczas gdy refleksyjny może być czasowo wyłączony. System impulsywny działa szybko, bez intencji, pochłaniania zasobów poznawczych, cechuje się sztywnością. System refleksyjny działa powoli, pochłania zasoby poznawcze, jest plastyczny i pozwala generować nową wiedzę.

Ucieleśnienie

Wpływ stanów ciała na przetwarzanie informacji, jest zjawiskiem powszechnym zarówno podczas przebiegających na bieżąco interakcji społecznych jak i myślenia o nieobecnych osobach czy obiektach.

Teoria ucieleśnionego poznania zakłada, że reprezentacje poznawcze tworzone w umyśle, mogą być aktywowane poprzez ruchy ciała, które je odtwarzają

(Barsalou, 2008)

wyrazistość

Obiekty wyraziste to takie, które stanowią figurę na tle innych wskutek tego ze są bardziej intensywne (kolorowe, hałaśliwe, ruchliwe, chodzące na rękach)

• figura – tło (ruch, kolor, hałaśliwość, niespodziewane zachowanie,…)

* osoby wyraziste bardziej przyciągają uwagę, są spostrzegane w sposób bardziej skrajny oraz jako mające większy niż inni wpływ na innych

3. Atrakcyjność

atrakcyjność - wyznaczniki, teorie i modele, konsekwencje: Pewni ludzie bardziej nas przyciągają niż inni – to zjawisko nazywamy atrakcyjnością (przyciąganiem). Wyróżniamy: - atrakcyjność fizyczną, czyli urodę wywodzącą się z atrakcyjności seksualnej, choć jej efekty wykraczają daleko poza sferę seksu - atrakcyjność interpersonalną, czyli ogólną postawę wobec drugiej osoby (osoby atrakcyjne versus odpychające tj. awersyjne w naszym odczuciu) Wyznaczniki •Atrakcyjność fizyczna - efekt aureoli: fiz. atrakcyjność jest sama w sobie przyjemna, powoduje więc skłonność do ogólnej pozytywnej oceny danej osoby i ta opinia „promienieje” (niczym aureola) na wszystkie pozostałe jej cechy. - stereotyp osoby atrakcyjnej: wygląd jest łatwy do zaobserwowania, więc według niego dzielimy ludzi na różne kategorie. Jeśli uznamy kogoś za atrakcyjnego, uaktywniamy nasz stereotyp i automatycznie przypisujemy danej osobie pozytywny afekt, jaki budzi w nas ów stereotyp. -złudzenie „dobre jest piękne”: przypisywanie osobom atrakcyjnym fiz. Innych pozytywnych cech -samospełniające się proroctwo (przepowiednia): potwierdzenie czyiś pierwotnie fałszywych oczekiwań przez zachowanie osoby, której oczekiwania te dotyczą -pławienie się w cudzej chwale: •Częstość kontaktów: lubimy osoby często spotykane, a wzrost częstości kontaktów nasila lubienie danej osoby (jeśli nie jest na wstępie awersyjna). - usuwanie niepewności: obiekty nowe budzą w człowieku niepewność. W miarę narastania liczby kontaktów niepewność spada. Obiekty dobrze znane są przewidywalne, co powoduje poprawę samopoczucia (nawet jeśli przewidywania nie są przyjemne – może dlatego niektórzy u dentysty pytają: czy będzie bolało?) - związek z responsywnością – partner jest responsywny w kontakcie, o tyle, o ile to, co mówi i robi stanowi odpowiedź (respons) na nasze działania. •Cechy – zalety i wady (wady ważniejsze niż zalety tj. wykrycie wady ma bardziej nieodwracalne skutki niż odkrycie zalety; ocena czy coś jest czyjąś wadą czy zaletą zależy często od kontekstu np. pracoholizm dobry dla szefa, kiepski dla żony; wartościowanie cech w zależności od ich znaczenia dla naszej samooceny) •Podobieństwo: - podobny = pozytywny; - podobieństwo jest samo w sobie nagradzające, ponieważ jego napotkanie jest dla człowieka dowodem jego własnych racji; - oczekujemy, że ludzie do nas podobni będą nas również lubili. • Komplementy • Przysługi: im więcej przysług ktoś nam wyświadcza, tym go bardziej lubimy (w praktyce bywa z tym różnie), a im więcej szkód, tym jest dla nas bardziej antypatyczny (to się lepiej sprawdza). • Zachowania wiążące: działania na rzecz naszych interesów, ich główną funkcją jest budowanie i podtrzymywanie więzi społecznych, np. mimo że jedną z funkcji kontaktu seksualnego jest reprodukcja, na 1 dziecko przypada śr. 500-1000 kontaktów – czyli ich główną funkcją nie jest spłodzenie potomka, ale budowa i podtrzymanie więzi. •Lubienie, okazywanie sympatii (efekt zysku-straty: polega na tym, że tym bardziej lubimy daną osobę, im więcej wysiłku musieliśmy włożyć w zmianę jej pierwotnej opinii o nas (tj. nielubiani na początku znajomości teraz jesteśmy lubiani), natomiast tym mniej lubimy daną osobę, im więcej jej pierwotnej sympatii straciliśmy (tj. jeżeli na początku znajomości nas lubiła, a teraz nas nie lubi) Teorie atrakcyjności: •Teoria nagród i kar: lubimy jakąś osobę, jeżeli jest skojarzona z nagrodami (zdarzeniami przyjemnymi), nie lubimy tych skojarzonych z karami (zdarzeniami nieprzyjemnymi). •Teorie zgodności: według tych teorii lubimy ludzi, którzy zapewniają bądź przywracają zgodność w obrębie systemu naszych przekonań, a nasze sympatie/antypatie układają się w sposób, który zapewnia zgodność między naszymi różnymi postawami, albo postawami i zachowaniem. - teoria dysonansu poznawczego: stan nieprzyjemnego napięcia psychicznego, pojawiający się u danej osoby wtedy, gdy jednocześnie występują dwa elementy poznawcze (np. myśli i sądy), które są niezgodne ze sobą, np. palę papierosy i dowiaduję się, że wywołują one wiele chorób. W związku z tym np. podważam zasadność twierdzeń o szkodliwości palenia – „Moja babcia ma 90 lat, od 70 lat pije, pali i... żyje”. - teoria równowagi (F. Heider): zakłada ona dążenie do wewnętrznej zgodności postaw w stosunku do obiektów tworzących jednostkę poznawczą . Według tej koncepcji nasze lubienie jakiejś osoby może być konsekwencją jedynie faktu, że jesteśmy z tą osobą jakoś powiązani (czyli tworzymy z nią właśnie jednostkę poznawczą – trójka ludzi/dwójka ludzi i obiekt np. dwóch kolegów i ich ulubiony blog). Pozwala nam ona przewidzieć, że: - jeśli kogoś lubię, to lubię to, co on lubi („przyjaciel mojego przyjaciela jest moim przyjacielem”); a jeśli kogoś nie lubię, lubię to, czego on/ona nie lubi („wróg mojego wroga jest moim przyjacielem”). •Bezwiedny egotyzm: nieświadome przenoszenie pozytywnego stosunku do własnej osoby na dowolny obiekt z nią skojarzony, czyli lubimy ludzi skojarzonych z nami Konsekwencje atrakcyjności: •Reakcje emocjonalne (na inną osobę i jej zachowanie): - schadenfreude (złośliwa radość z cudzego nieszczęścia) - zawiść Jest to zw. z teorią równowagi (cieszą nas sukcesy przyjaciół i porażki wrogów, i odwrotnie). •Sądy i oceny: - znaczenie niejasnych informacji: włącza się lubienie/nielubienie i wtedy niejasna informacja wpada i tak do jednej z tych dwóch szuflad tak jak cała osoba. (Dzieje się tak na zasadzie asymilacji – zmiana sądu o jakimś obiekcie tak, że staje się on podobny do własnej postawy) - samospełniająca się przepowiednia - heurystyka „jak to czuję”: wykorzystanie bieżącego nastroju jako podstawy ocen - efekt aureoli •Zachowania, czyli działamy na rzecz tych, których lubimy poprzez - wybory, napiwki, pomaganie

atrakcyjność fizyczna: Sylwetka: •u mężczyzn liczy się: wzrost, proporcja ramiona – biodra (pożądany większy obwód w ramionach niż w pasie, sylwetka w kształcie litery V) •u kobiet liczy się: proporcja talia – biodra (współczynnik WHR (waist-hip ratio) = 0,7 tj. idealna proporcja), masa ciała (optymalnie: szczupła – zw. z wyższym statusem) * markery hormonalne - im więcej estrogenu, tym kobieta atrakcyjniejsza (właśnie owo wcięcie w talii jest wskaźnikiem płodności etc), u mężczyzny dużo testosteronu – atrakcyjny, ale (uwaga!) za dużo – mniej lub nieatrakcyjny * cykliczne zmiany atrakcyjności - np. striptizerki dostają największe napiwki za lap dancing, gdy owulują, są wtedy najbardziej pociągające dla mężczyzn Twarz: Wyznacznikami urody twarzy są: średniość (im bardziej zbliżona twarz do prototypu, tj. uśredniona, tym piękniejsza.), symetria i męskość – kobiecość (tzw. dymorfizm płciowy, czyli odmienność twarzy męskich i kobiecych). Mężczyźni preferują kobiety o przeciętnej twarzy z nieprzeciętnymi cechami związanymi z poziomem hormonów żeńskich, takimi jak: gładka skóra, duże oczy, wydatne kości policzkowe, pełne usta, długa szyja. Kobiety uważają za atrakcyjne u mężczyzn cechy związane z poziomem testosteronu takie jak: mocne łuki brwiowe, szeroka szczęka •Przewidywanie powodzenia w szkole wojskowej na podstawie „męskości” twarzy •Jednocześnie dla kobiet atrakcyjne są twarze męskie o pewnym poziomie „kobiecości”.

autoprezentacja - istota, techniki, strategie: istota: Autoprezentacja to: - kształtowanie (kontrola) sposobu, w jaki spostrzegają nas inni ludzie; manipulowanie wrażeniem wywieranym na innych - komunikowanie kim jesteśmy lub jak chcielibyśmy być postrzegani Często procesowi autoprezentacji towarzyszy kierowanie wrażeniem. 2) techniki (taktyki) •Obronne taktyki autoprezentacji: zachowania autoprezentacyjne ukierunkowane na obronę zaatakowanej tożsamości i poczucia wartości, charakterystyczne dla osób o niskiej samoocenie: –samoutrudnianie: angażowanie się w działania, myśli, uczucia, które obniżają szansę sukcesu, ale zwalniają z osobistej odpowiedzialności za porażkę (i nasilają chwałę osobistą w wypadku sukcesu) –suplikacja: przedstawienie siebie jako osoby bezradnej, „nieudacznika” (różnice międzypłciowe - mężczyźni częściej udają głupka wobec szefa, kobiety częściej okazują bezradność w relacji z mężem) –wymówki: zaprzeczanie intencji wyrządzenia szkody i/lub przekonywanie, że nie miało się kontroli nad przebiegiem zachowania –usprawiedliwienia: akceptowanie własnej odpowiedzialności przy jednoczesnym przekonaniu, że „długoterminowe” korzyści z naszych działań przewyższają „pozorne” lub „krótkoterminowe” szkody –przeprosiny: akceptowanie własnej odpowiedzialności za szkodę, okazanie żalu, kompensowanie szkody ofierze •Asertywno – zdobywcze taktyki autoprezentacj: zachowania ukierunkowane na zbudowanie, pozyskanie i utrwalenie nowej tożsamości naszej osoby: – ingracjacja: podlizywanie się, taktyka autoprezencji polegająca na pozyskiwaniu cudzej sympatii dylemat zróżnicowanej publiczności: ludzie różnią się wartościami/upodobaniami i to, co jednym się podoba odstręcza innych (chłopak – jego dziewczyna i koledzy). Jedyne rozwiązanie to segregacja widowni (szczególnie o silnej obserwacyjnej samokontroli zachowań, np. chłopak spotyka się oddzielnie z dziewczyną, gdzie chce być postrzegany jako troskliwy i opiekuńczy, a oddzielnie z kolegami jako twardziel). dylemat lizusa: im ważniejsze jest dla nas pozyskanie sympatii jakiejś osoby, tym większa jest szansa, że osoba ta zdaje sobie sprawę i wątpić będzie w szczerość naszych zabiegów autoprezentacyjnych. Rozwiązanie dylematu lizusa: 1. prezentowanie poglądów sprzecznych z wartościami partnera/szefa etc, ale w mniej ważnych sprawach. 2. Konstruowanie sytuacji w taki sposób, że druga str sama zapytuje o jakąś cechę/pogląd. – autopromocja: przedstawianie siebie jako osoby kompetentnej, podkreślanie, że nasze dokonania są większe niż innym się wydaje, są rzadko osiągane, zostały osiągnięte pomimo przeszkód. dylemat skromności: więcej sympatii zdobywamy w cudzych oczach, jeśli pomniejszamy znaczenie naszych sukcesów niż chwalimy się nimi; z drugiej strony ludzie mogą potraktować nasze skromne autoprezentacje dosłownie (uważać, że nasze sukcesy są niewielkie), bądź też nawet jako wyraz niskiej samooceny. dylemat autentyczności: im bardziej pożądany jest w oczach innych obraz naszej osoby, tym bardziej odbiega od naszych przekonań na swój temat. Możemy przedstawić siebie: -w sposób autentyczny (odbiegający od tego jaki jest pożądany) -przedstawiamy siebie omijając niebezpieczne tematy -przedstawiamy siebie w sposób kłamliwy, ale zgodny z wizerunkiem pożądanym. pławienie się w cudzej chwale: autoprezentacja pośrednia. wzrost samooceny pod wpływem bliskości osoby odnoszącej sukcesy (zwykle w dziedzinie, w której my nie aspirujemy do osiągnięć. Pośredni charakter działania polega na tym, że autoprezenter tworzy swój publiczny wizerunek poprzez informacje o innych osobach), a nie bezpośrednio poprzez opisywanie siebie. – świecenie przykładem: wizerunek człowieka moralnego. Osoba dokonująca autoprezentacji „moralnej” podkreśla swoją uczciwość, zdyscyplinowanie i obowiązkowość, skłonność do dobroczynności oraz samowyrzeczeń. – zastraszanie (intymidacja): wizerunek człowieka niebezpiecznego. Celem zastraszania jest dążenie do tego, aby partner przypisał aktorowi właściwości „bycia niebezpiecznym”. Podejmując zastraszanie próbujemy zwiększyć swą moc społeczną, grożąc sprawianiem bólu, dyskomfortu i/lub możliwością poniesienia różnorodnych kosztów psychologicznych.

autoprezentacje strategiczne: przemyślane, intencjonalne działania, planowane często w odległej perspektywie czasowej

autoprezentacje taktyczne: nawykowe, zautomatyzowane prezentowanie siebie w sytuacjach codziennych, rutynowych (charakter skryptowy)

etapy odchodzenia: •Faza intrapersonalna: myślimy, jak bardzo niesatysfakcjonujący jest dla nas ten związek, u kobiet zwykle ta faza jest dłuższa •Faza diady: dyskutowanie na temat rozstania z partnerem •Faza społeczna: przekazywanie informacji o rozstaniu innym osobom •Faza intrapersonalna*: fakt rozstania zostaje przyjęty do wiadomości i podejmujemy próbę sformułowania własnej oceny tego, co się stało * I i IV faza nazywają się tak samo, Sweklej potwierdziła w mailu.

inwestycyjny model związku: teoria, według której zaangażowanie w związek zależy nie tylko od zadowolenia partnerów, określonego w kategoriach korzyści, kosztów, poziomu odniesienia i porównawczego poziomu odniesienia, ale również od tego ile mogliby stracić w razie zerwania ich związku.

kierowanie wrażeniem: środki, funkcje, warunki, skutki: Kierowanie wrażeniem - świadome lub nieświadome aranżowanie prezentacji Ja pożądanego ze względu na nasze cele i potrzeby społeczne (czyli dążenie do tego, aby inni widzieli nas tak, jak chcemy być widziani.) •Środki kierowania wrażeniem: ubiór, makijaż, tembr głosu, słownictwo, „gadżety, postawa ciała, gestykulacja, dystans, podkreślanie/ukrywanie znajomości •Funkcje kierowania wrażeniem –korzyści społeczne i materialne –autowaloryzacja –tożsamość osobista •Warunki sprzyjające: –ważność i zależność realizacji celu od innych –aprobata społeczna –poprawa samooceny po porażce –obserwacyjna samokontrola zachowania i samoświadomość publiczna •Skutki –interpersonalne: wpływ na relacje z innymi ze względu na to, jakie wrażenie wywieramy, co o nas myślą. –intrapersonalne: jak sami postrzegamy własną autoprezentację i jej skuteczność, jak to wpływa na nasze zachowanie. *nigdzie (ani Wojciszke, ani net) o tym kierowaniu wrażeniem nic nie ma. Napisałam w tej sprawie do Sweklej i jak uzyskam więcej niż te szczątki info powyżej (ze slajdów), dam znać.

koordynacja (związana z mimikrą): silne naśladowanie ruchów drugiej osoby. samospIm więcej koordynacji miedzy ludźmi, tym się bardziej lubią. mimikra: nieświadome i automatyczne naśladowanie zachowań innych ludzi (np. sposobu mówienia, ziewania, śmiechu, gestami, mimiką, a nawet nastrojem i uczuciami) – zw. z efektem kameleona efekt kameleona: ludzie w sposób nieświadomy spontanicznie naśladują innych (to co robią/czują) i bardziej lubią ludzie, których naśladują oraz którzy naśladują ich.

miłość - składniki, rodzaje, dynamika: rodzaje i składniki –Romantyczna (bliskość + namiętność) –Braterska (bliskość + zaangażowanie) –Fatalna (namiętność + zaangażowanie) O to chodzi przy dynamice związku (Wojciszke):

2) (pewnie niepotrzebne, ale nie wiem do końca o które rodzaje miłości chodzi Sweklej) Klasyfikacja rodzajów miłości wg Lee a) Archetypowe •Storge (przyjaźń i troska) •Eros (namiętność romantyczna) •Ludus (zabawa, manipulacja) b) Pochodne miłości archetypowych •Agape (storge + eros  altruizm i oddanie) •Pragma (storge + ludus  racjonalna lokata uczuć) •Mania (eros + ludus  obsesja i opętanie)

pragmatyczna / pryncypialna wizja siebie: Związek z obserwacyjną samokontrolą zachowania: stopień, w jakim ludzie potrafią kierować swoją ekspresją i autoprezencją. Osoba o silnej OSZ potrafi obserwować swoje zachowania i manipulować nimi, tak by dostosować je do wymogów sytuacji, szczególnie oczekiwań innych ludzi. Ma pragmatyczną wizję siebie: przekonanie, że jest to sposób prowadzący do odpowiedniego zaprezentowania się innym i niekoniecznie musi wyrażać jej rzeczywiste poglądy czy stany wewnętrzne. Osoba o słabej OSZ nie potrafi i nie chce obserwować własnego zachowania ani celowo nim manipulować celem dostosowania go do wymogów sytuacji. Ma pryncypialną wizję siebie: przekonanie, że jest to środek wyrażania rzeczywistych poglądów czy stanów wewnętrznych.

rozwój związku miłosnego (etapy): •Zakochanie (namiętność) •Romantyczne początki (namiętność i intymność) •Związek kompletny (namiętność, intymność, zaangażowanie) •Związek przyjacielski (intymność i zaangażowanie) •Związek pusty (zaangażowanie) •Rozpad związku (wycofanie zaangażowania)

strategie rozstania: •Ton oznajmujący •Werbalne zmniejszanie zaangażowania •Ucinanie zachowaniem •Tworzenie negatywnego obrazu siebie •Usprawiedliwianie

style przywiązania : •Oczekiwania co do kontaktów z innymi ludźmi wynikają z więzi z opiekunami w niemowlęctwie i we wczesnym dzieciństwie •Rodzaje: – Oparty na poczuciu bezpieczeństwa: wykształcony dzięki dostępności i właściwym reakcjom rodzica na potrzeby dziecka. Jako dorosły: wysoka samoocena, poczucie zasługiwania na miłość, zainteresowanie i wsparcie, oczekiwanie akceptacji i realizacji naszych potrzeb przez innych; w bliskich relacjach brak poczucia utraty autonomii -styl cechujący się poczuciem bezpieczeństwa, ufnością do partnera i przekonaniem, że będzie on kontynuował udzielanie nam wsparcia –Lękowo-ambiwalentny: efekt niespójności reakcji na potrzeby dziecka (niekonsekwentnie: reakcja/niedostępność/nadopiekuńczość). Jako dorosły: niska samoocena, ale wysoka ocena innych, zależność od uzyskiwanego zainteresowania i aprobaty; zaangażowanie w utrzymywanie bliskich relacji, asertywna koncentracja na własnych emocjach, nie na poznaniu partnera i eksploracji; łatwość zakochiwania się, skłonność do zazdrości - Lękowo-unikaniowy: oparty na unikaniu; skutek niedostępności rodzica (brak przywiązania, bliskości, hamowanie prób fizycznego zbliżania się dziecka do nich). Jako dorosły: niska samoocena i negatywna ocena innych; oczekiwanie braku zainteresowania/odrzucenia ze strony innych; unikanie bliskich relacji z obawy przed brakiem akceptacji, odrzuceniem lub krzywdą; - styl cechujący się lękiem przed intymnością i zaprzeczeniem własnej potrzebie więzi

trójczynnikowa teoria miłości (Robert Sternberg, 1986-7): koncepcja zakładająca, że na miłość składają się trzy składniki o odmiennej naturze i dynamice: –Intymność (przywiązanie, bliskość, współzależność) –Namiętność (pożądanie, tkliwość, zazdrość, tęsknota) –Zaangażowanie/Zobowiązanie (działania ukierunkowane na utrzymanie trwałej relacji)

3. Motywy społeczne

Autoafirmacja – potwierdzenie integralności, czyli ogólnej wartości własnej osoby, szczególnie przez ekspresję i ochronę wartości, z którymi jednostka się utożsamia, bądź dzięki skupieniu uwagi na silnych stronach własnej osoby

Instynkt – wrodzony (niewymagający uczenia się) wzorzec zachowania, automatycznie wzbudzany pojawieniem się w otoczeniu odpowiednich bodźców wyzwalajacych.

Cele – to pewne niewyobrażone, jeszcze nieistniejące stany rzeczy, do których zmierzamy.

Motywy - to podstawowe pojęcie psychologii społecznej, rozumiane jako świadome lub automatyczne procesy nadające ludzkiemu działaniu energię i kierunek.

Potrzeby – wrodzone lub wyuczone, rozumiane jako, coś co jest niezbędne dla normalnego funkcjonowania organizmu i psychiki.

Cztery najważniejsze (podstawowe) motywy społeczne to: 1-przynależność społeczna, 2-sprawczość, 3-poznanie i 4-samoocena. Czynniki włączające te główne motywy społeczne to:

• specyficzne i niespecyficzne czynniki aktywizujące podstawowe motywy społeczne, motyw przynależności jest włączany prze wykluczenie społeczne, motyw sprawczości przez deprywację kontroli, brak potrzebnych umiejętności sprawczych, podporządkowanie innym, motyw poznania przez brak struktury, niepewność, konieczność wydania sądu lub podjęcia decyzji, motyw samooceny przez zagrożenie wartości i ważności własnej osoby (np. porażka), zagrożenie wartości własnej grupy

• skutki deprywacji motywu przynależności, to: samotność, pobudzenie, zagrożenie, poczucie bezsensu; sprawczości to: beznadziejność, pobudzenie, zagrożenie, poczucie bezsensu; poznania to: niezrozumienie, pobudzenie, zagrożenie, poczucie bezsensu; samooceny to: depresja, pobudzenie, zagrożenie, poczucie bezsensu

• Sposoby realizacji motywów – motyw przynależności realizujemy przez naprawę relacji, budowanie nowych relacji, utożsamianie się z własna grupą, odrzucenie grup obcych; motyw sprawczości zaś przez osiąganie celów, poprawę kompetencji, pozyskanie kompetencji w innej dziedzinie, odzyskanie kontroli, pozyskanie kontroli w innej dziedzinie; motyw poznania realizujemy przez pozyskanie wiedzy, przejęcie poglądów grupy, obronę własnego światopoglądu, odrzucenie cudzego światopoglądu; motyw samooceny realizujemy przez poprawę osiągnięć, pozyskanie osiągnięć w innej dziedzinie, zmianę atrybucji, autoafirmację, autoprezentację, redukcję dysonansu

• Specyficzne kryteria nasycenia motywów – odpowiednio, poczucie przynależności, poczucie kontroli i sprawstwa, poczucie zrozumienia, poczucie własnej wartości

• Niespecyficzne konsekwencje nasycenia – dla każdego motywu są identyczne, czyli afekt pozytywny, bezpieczeństwo, poczucie sensu.

1. Przynależność społeczna – in. motyw przynależności, afiliacja, dążenie do bliskich kontaktów z innymi lub przynależności do jakiejś grupy społecznej. Główną korzyścią jaką odnosimy z przynależności, jest wsparcie społeczne, czyli zasoby psychiczne lub materialne, jakich inni ludzie udzielają nam, aby podwyższyć nasza zdolność do radzenia sobie ze stresem. Są to trzy rodzaje zasobów: emocjonalne, informacyjne, praktyczne. Podobnie jak wsparcie działa integracja społeczna, rozumiana jako uczestnictwo w szerszej sieci kontaktów społecznych, jako poczucie wspólnoty i identyfikowanie się z odgrywanymi rolami społecznymi. Brak wsparcia społecznego i odrzucenie społeczne (wykluczenie społeczne) niosą za sobą negatywne konsekwencje. Najważniejsze konsekwencje wykluczenia społecznego, to:

• Stan odrętwienia emocjonalnego, ogólne, przemijające zobojętnienie na ludzi

• Spadek sprawności logicznego myślenia, rozumowania, formułowania wniosków, choć nie osłabia prostych umiejętności umysłowych, które przebiegają automatycznie, takich jak zapamiętywanie słów

• Spadek samokontroli, czyli skłonność do dowolnej zmiany swoich impulsywnych reakcji. Powodem spadku samokontroli wskutek odrzucenia jest raczej brak motywacji, niż zdolności do niej.

Badania nad konsekwencjami odrzucenia za pomocą różnych metod eksperymentalnych, z których najważniejsze to:

• Ostracyzm, grupa ignoruje jednostkę i wyklucza ją w bezpośrednim kontakcie ze swoich działań- nie odpowiada na jej wypowiedzi, pomija ją, choć nie ma mowy wprost o odrzuceniu

• Nazwane odrzucenia przez innych, osoby są informowane, że nikt ich nie wybrał

• Ponowne przeżycia lub prymowanie wykluczenia, badani przypominają sobie sytuacje ze swojego życia w której zostali wykluczeni, lub inna wersja – wyświetlanie słów związanych wykluczeniem

• Życie w samotności, badani wypełniają kwestionariusz osobowości i otrzymują informację po badaniu, że będą żyć w samotności

Analiza badań wykazała, że akceptacja społeczna poprawia stan emocjonalny, powodując wzrost uczuć pozytywnych, a spadek negatywnych.

2. Motywy sprawcze to rodzina motywów związana z osiąganiem celów – sprawstwo, kontrola, osiągnięcia, dominacja.

Do motywów sprawczych należy dążenie do kontroli nad biegiem wydarzeń, osiągnięć, władzy i dominacji oraz pozyskania kompetencji pozwalających na osiąganie celów. Najważniejszym motywem sprawczym jest motyw kontroli. Motyw kontroli to dążenie do wpływania na bieg zdarzeń (kontrola behawioralna) lub przynajmniej zrozumienia, co na nie wpływa (kontrola poznawcza).

Złudzenie kontroli – błędne przekonanie o własnej możliwości wpływania na zdarzenia, nad którymi faktycznie nie ma się kontroli, które zależą od przypadku lub woli innych.

Kompensacyjna kontrola – kompensacja spadku osobistego poczucia kontroli nad biegiem zdarzeń poprzez nasiloną wiarę, że źródło porządku jest na zewnątrz (naturze świata, siłach nadprzyrodzonych)

Poczucie kontroli – przekonanie, ze to, co się dzieje zależy od nas samych (wewnętrzne poczucie kontroli) bądź też od jakichś innych czynników, na które nie mamy wpływu (zewnętrzne poczucie kontroli).

Reaktancja – nieprzyjemny stan napięcia powstający w skutek odebrania jednostce swobody wyboru lub zagrożenia takim odebraniem.

Informacyjny model bezradności – zakłada, że bezpośrednim powodem deficytów bezradności (wyuczona bezradność jest syndromem trzech deficytów: motywacyjnego, poznawczego, emocjonalnego) jest stan wyczerpania poznawczego, w jaki człowiek popada wskutek wielokrotnych prób poradzenia sobie z nierozwiązywalnymi zadaniami z fazy treningowej.

Trening bezradności - doświadczenie faktycznego braku kontroli (niezależność wyników od własnych działań)

Koło zachowań interpersonalnych – to dwuwymiarowa przestrzeń znaczeń zachowania interpersonalnego, posługuje się terminami sprawczość (obejmująca dominację, kontrolę, motywy osiągnięć, podwyższania statusu i władzy), wspólnotowość (obejmująca afiliacje, przynależność społeczną, motywy przyjaźni, opieki, miłości) Sprawczość – orientacja na cele i zadania, jeden z podstawowych wymiarów spostrzegania społecznego (obok wspólnotowości). Wspólnotowość to nastawienie na relacje społeczne z jednostkami lub grupami, jeden z podstawowych wymiarów spostrzegania społecznego obok sprawczości. Jedną z idei związanych z kołem interpersonalnym jest hipoteza, że wymiana zachowań wzdłuż osi wspólnotowości rządzi się regułą podobieństwa, podczas gdy wymiana zachowań wzdłuż osi sprawczości – regułą komplementarności, czyli dopełnienia.

Reguła podobieństwa – pozytywne zachowania wspólnotowe, takie jak współpraca czy okazywanie sympatii, wywołują podobne reakcje osób, na które są ukierunkowane (reguła wzajemności czy kształtowania się sympatii)

Reguła komplementarności – in. dopełnienia, dopasowanie przeciwstawnych potrzeb partnerów w taki sposób, że mogą one być równocześnie zaspokajane (np. dominacja i uległość).

3. Motywy poznania - grupa motywów związanych z przetwarzaniem informacji – potrzeba poznania, potrzeba domknięcia poznawczego, poszukiwanie sensu.

• Potrzeba poznania – wszyscy ludzie czują potrzebę poznawania i rozumienia świata, jednak nie każdy robi to w jednakowy sposób. Jedni robią to z przyjemności, inni z konieczności. Jedni czują silna potrzebę poznania, lubią szukać informacji, drudzy słabą, wolą swoje sądy przejmować od innych.

• Potrzeba domknięcia poznawczego – tendencja do osiągnięcia subiektywnej pewnej wiedzy kończąca przetwarzanie informacji. Silny motyw domknięcia oznacza pragnienie, aby jak najszybciej mieć za sobą przetwarzanie informacji i dojść do nawet pochopnych wniosków, których człowiek gotów jest potem kurczowo się trzymać.

Pospieszne chwytanie informacji – polega na opieraniu sądów i decyzji na wcześnie pojawiających się danych kosztem tych napływających w dalszej kolejności. Przejawem tego jest efekt pierwszeństwa – motyw domknięcia poznawczego prowadzi do opierania sądów na początkowych informacjach o spostrzeganej osobie

Zamrożenie przekonań – drugą konsekwencją motywu domknięcia poznawczego jest zamrożenie przekonań, czyli podtrzymywanie raz uzyskanego domknięcia. Przejawia się to skłonnością do przyjmowania przekonań, które są podzielane przez większość, dzięki czemu będą rzadziej atakowane w przyszłości. Dlatego osoby o dużej potrzebie domknięcia wykazują tendencję do przyjmowania poglądów konserwatywnych i uproszczonych. Innym sposobem na zamrożenie przekonań jest ujmowanie .ich w kategoriach raczej abstrakcyjnych niż konkretnych. Przypisywanie abstrakcyjnych cech pozwala zatem przewidywać więcej zachowań spostrzeganej osoby.

• Potrzeba sensu – oprócz zapotrzebowania na wiedzę umożliwiającą podejmowanie działań, ludziom potrzebna jest także wiedza składająca się na ogólne poczucie sensu.

Model utrzymywania znaczenia – zakłada, że dążenie do poczucia sensu jest ogólnym motywem leżącym u podstaw wielu ludzkich zachowań. Motyw poszukiwania sensu wzbudzany jest pojawieniem się bezsensu czyli anomalii, które są sprzeczne z naszymi teoriami świata. Z anomalią można poradzić sobie na dwa sposoby, pierwszy to akomodacja, drugi to asymilacja, czyli podciągnięcie informacji sprzecznej z oczekiwaniami

Akomodacja – zmiana struktury wiedzy w taki sposób, by dopasować ją do nowej, sprzecznej z nią informacji.

Asymilacja – zmiana sądu o jakimś obiekcie w taki sposób, że staje się on podobny do własnej postawy, schematu lub oczekiwania bądź też do bodźców kontekstowych współwystępujących z ocenianym obiektem.

Płynna kompensacja – w przypadku zagrożenia poczucia sensu i przewidywalności zdarzeń, ludzie uciekają się do kompensacyjnego wzrostu wiary w przekonania dotyczące czegoś zupełnie innego (ale podsuniętego przez bieżącą sytuację).

4. Samoocena – to afektywna reakcja człowieka na samego siebie (postawa wobec siebie). Samoocena ukryta – bezwiedna reakcja afektywna człowieka na samego siebie (ukryta postawa wobec siebie), wynikająca ze stopnia pozytywności-negatywności aktualnie zaktywizowanych skojarzeń z własną osobą.

Zastępowalność motywów: Powyżej wyodrębniono cztery główne motywy społeczne w postaci przynależności, sprawczości, poznania i samooceny. Dowolny motyw społeczny, może zostać choćby częściowo nasycony przez realizację innego motywu. Wspólnym mianownikiem umożliwiającym tę wzajemną zastępowalność motywów społecznych jest społeczne budowanie znaczenia świata i ludzkich działań.

Punktowość i przedziałowość jako strategie wyboru celów.

Strategia punktowa – polega na tym, że na wstępie odrzucamy liczne możliwości i budujemy wąską kategorie celów.

Strategia przedziałowa – polega na tym, że na wstępie akceptujemy szeroki zakres możliwości, spośród których ostatecznie wybieramy cel.

Niektóre osoby mają skłonność do strategii przedziałowych, inne do punktowych.

3. PROSPOŁECZNOŚĆ

1. Zachowania pomocne - działanie ukierunkowane na spowodowanie czyjejś korzyści (materialnych, biologicznych, psychicznych)

może mieć charakter:

- materialny (np. oferowanie datku, pomoc w wykonaniu zadania)

- biologiczny ( np. dawanie własnej krwi)

- psychiczny (np. wsparcie emocjonalne)

2. Pojęciem nieco ogólniejszym od pomagania (zachowanie pomocne) jest prospołeczność - działanie ukierunkowane na korzyści pozaosobiste – dobro innych jednostek, społeczności, ogółu

3. Altruizm - szczególny rodzaj zachowania pomocnego, który albo nie przynosi żadnych korzyści samemu sprawcy, albo przynosi mu straty.

Jest to zachowanie przynoszące korzyści innym, pod nieobecność motywacji egoistycznej. Taką motywację jednak często ciężko wykluczyć , ponieważ wiele korzyści egoistycznych ma charakter nieobserwowalny, jak wzrost dobrego mniemania o sobie albo poprawa nastroju dzięki udzieleniu pomocy

* Altruizm wzajemny (Trivers, 1971)

- pomaganie jest korzystne, o ile jest odwzajemniane

- wdzięczność

- troska o reputację

Występuje we współczesnych społeczeństwach kapitalistycznych, gdzie obserwuje się korzyści kooperacyjnych relacji między pracodawcami a pracownikami: firmy nagradzające pracowników za większy wysiłek uzyskują od nich jeszcze większą lojalność i wzrost wydajności pracy.

motywacja egzocentryczna – (skierowana na zewnątrz) to pomaganie innym po to, by polepszyć ich samopoczucie, w szczególności zaspokoić ich potrzeby

motywacja endocentryczna - (skierowana do wewnątrz) pomaganie innym po to by polepszyć własne samopoczucie, a w szczególności podnieść albo utrzymać samoocenę dzięki przypisywaniu sobie pochlebnych właściwości w wyniku postępowania zgodnie z normami.

Autokoncentracja - stan skupienia świadomej uwagi na sobie

Samoocena - (postawa wobec siebie) afektywna reakcja człowieka na samego siebie

Decyzyjny model interwencji w sytuacji kryzysowej (Latane i Darley, 1970)

– ten model zakłada, że udzielnie pomocy w sytuacji kryzysowej wymaga kilku warunków, podczas gdy do jego zaniechania wystarcza brak spełnienia zaledwie jednego.

Etapy/warunki udzielenia pomocy:

- zauważyć – zawsze istnieje zagrożenie, że możemy takiego potrzebującego nie zauważyć np. na zatłoczonej ulicy

- uznać sytuację za kryzysową – zinterpretowanie sytuacji jako kryzysowej a więc takiej, w której człowiekowi potrzebna jest pilna pomoc

* jednoznaczne domaganie się pomocy przez ofiarę podnosi szansę na uzyskanie pomocy z 29% na 81%

niewiedza wielu – świadkowie krytycznego zdarzenia stwierdzają, że nic się nie stało, na podstawie wzajemnego obserwowania braku reakcji

zjawisko obojętnego przechodnia (to zjawisko nazwali Latane i Darley) – im większa liczba świadków przygląda się jakiemuś krytycznemu zdarzeniu , tym mniejsza jest szansa udzielnie pomocy ofierze.

√ Zjawisko to znika gdy sytuacja nabiera jednoznaczności i nie sposób jej inaczej zinterpretować jak tylko wypadek. Aby mieć pewność, że pomoc zostanie udzielona należy poprosić o taką pomoc wprost – wskazać konkretną osobę, która takiej pomocy powinna wam udzielić – w takiej sytuacji szansa na uzyskanie pomocy stała się dwukrotnie wyższa

- przyjąć odpowiedzialność – podjąć działanie w kierunku udzielenia pomocy

rozproszenie odpowiedzialności – rozłożenie się odpowiedzialności za podjęcie działania na współobecne w danej sytuacji osoby.

√ Rozproszenie odpowiedzialności wzrasta wraz z liczbą świadków krytycznego zdarzenia. Obecność choćby jeszcze jednego świadka sprzyja uchylaniu się od odpowiedzialności za działanie – choć pewne role społeczne hamują to zjawisko ( np. rola lidera grupy). Tutaj warto także wspomnieć o decyzji świadka w kontekście kompetencji, które posiada bądź nie by udzielić pomocy. Wzrost kompetencji sprzyja pomaganiu (np. zawodowe pielęgniarki częściej udzielają pomocy niż studenci).

Wyjaśnienia ewolucjonistyczne

Dostosowanie łączne (Hamilton, 1964)- zakłada, że pomaganie krewnym włącznie z poświęceniem dla nich swojego życia, jest w istocie zachowaniem mającym na celu propagacje własnych genów, tyle, że nie bezpośrednio (własna reprodukcja) lecz pośrednio (reprodukcja własnych krewnych). Prawo Hamiltona zakłada pojawienie się altruizmu (czyli faworyzację takiego zachowania na mocy samego doboru naturalnego), gdy:

K – koszty zachowania altruistycznego

P – współczynnik pokrewieństwa między altruistą i odbiorcą pomocy ( to frakcja genów identycznych u dwóch osobników w wyniku wspólnego pochodzenia)

Z – zysk odbiorcy

1. Cel: pośrednie propagowanie genów

2. Warunek: koszty (k) są mniejsze niż poziom pokrewieństwa (p) i zysk (z) odbiorcy pomocy (K < pz)

3. Poziom pokrewieństwa (p)

• bliźniąt jednojajowych: 1,

• rodzeństwa: 0,5

• dziecko-rodzic, ciotka/wujek - siostrzenica/bratanek: 0,25

• kuzyni: 0,125 chętniej

częściej ratujemy życie bliskiej, niż dalszej rodziny i niż obcych

4. Pokrewieństwo a odczuwana bliskość

5. Rola wieku odbiorcy pomocy: * ratowanie życia – im młodszy odbiorca tym większa szansa otrzymania pomocy * codzienne przysługi – norma odpowiedzialności – najchętniej i najczęściej pomagamy najmłodszym i najstarszym

6. Rola pokrewieństwa, bliskości emocjonalnej, odległości zamieszkania

modelowanie- uczenie się na podstawie obserwacji zachowań innego człowieka ( modela) i ich konsekwencji

Teoria pobudzenia

Pobudzenie wywołane cudzym nieszczęściem jest nieprzyjemne (motywacja do redukcji tego pobudzenia)

- pobudzenie empatyczne (redukcja cudzego cierpienia):

* zachowanie intencjonalne

* automatyczne zarażanie się emocjami (co czuje / co czułbyś na jego miejscu; (nie)udane

- pobudzenie egoistyczne

model pobudzenia-bilansu ( Jane Piliavin) – koncepcja zakładająca iż pomaganie jest uwarunkowane własnym pobudzeniem emocjonalnym pomagającego ( widzianym jako wywoływane przykrą sytuacją odbiorcy pomocy) i rachunkiem zysków/strat związanych z różnymi sposobami redukcji tego pobudzenia

Model zawiera trzy główne twierdzenia:

1. zaobserwowanie cudzych kłopotów wywołuje u obserwatora pobudzenie emocjonalne

2. pobudzenie wywołane cudzymi kłopotami i im przypisywane jest nieprzyjemne dla obserwatora

3. obserwator krytycznego zdarzenia wybiera taki sposób redukcji przeżywanego przez siebie pobudzenia, które działa najszybciej

Piliavin, Rodin, Piliavin (1969, za Aronson, Wilson,Akert, 1996, str 459) przedstawili zyski i koszty w przypadku nieudzielenia pomocy.

	Udzielenie pomocy	Nieudzielenie pomocy
KOSZTY	Krótkotrwała/długotrwała strata czasu Bezpośrednie zagrożenie dla życia i własnego zdrowia Prawna odpowiedzialność, gdy pogorszymy stan zdrowia rannej osoby Osoba której pomagamy staje się od nas zależna Odroczone zagroże nie dla własnego zdrowia i życia – zemsta napastnika	Obniżenie samooceny Dezaprobata ze strony pozostałych świadów, którzy pomogli Prawna odpowiedzialność – konieczność udzielenia pierwszej pomocy
ZYSKI	Poprawa samooceny Uznanie ze strony pozostałych świadków Uniknięcie prawnej odpowiedzialności za uchylenie się od pomocy Umacnianie zachowań prospołecznych Nagroda pieniężna Czasami rozgłos i sława Niekiedy postawienie przestępców przed sądem	Uniknięcie krótkotrwałej/długotrwałej straty czasu Uniknięcie bezpośredniego/ odroczonego zagrożenia dla życia i własnego zdrowia Uniknięcie dalszej odpowiedzialnści za losy ofiary Uniknięcie odpowiedzialności karnej za pogorszenie stanu zdrowia

- Cudze problemy wywołują pobudzenie emocjonalne:

• tym silniejsze, im większe natężenie, jednoznaczność i dłuższy czas trwania

tym słabsze, im większy dystans dzieli nas od osoby w potrzebie

- Motywacja do usunięcia pobudzenia – im silniejsze pobudzenie, tym silniejsza motywacja

- Wybór najskuteczniejszego sposobu redukcji napięcia (bilans kosztów i zysków)

Bilans kosztów i zysków związanych z podjęciem lub rezygnacją z zachowania prospołecznego

! Warunek konieczny – przekonanie, że źródłem pobudzenia jest opresja ofiary

naśladowanie- przyjmowanie od innych osób jakichś sposobów postępowania, myślenia lub odczuwani

Teorie norm

Pomaganie jako efekt ulegania nakazom i zakazom społecznym

a – normy opisowe (jak się zachować?) b – normy powinnościowe (co zrobić?)

norma odpowiedzialności społecznej- oczekiwanie i nakaz pomagania tym osobą, których losy zależą od naszych działań.

Zależność losów innej osoby od naszych działań nasila skłonność dopomagania, nawet jeśli nie mamy z tego żadnych korzyści materialnych, nawet jeśli niespecjalnie lubimy tę osobę, a nawet jeśli w ogóle nie dowie się o naszej pomocy.

norma wzajemności – oczekiwanie i nakaz pomagania osobom, które pomogły nam w przeszłości. Norma ta zawiera trzy reguły szczegółowe:

1. nakaz pomagania i wyświadczania przysług innym

2. nakaz przyjmowania cudzej pomocy

3. nakaz odwzajemniania się przysługą za przysługę

Uzyskanie pomocy od innej osoby silnie obliguje nas do jej odwzajemnienia

norma osobista (Shalom Schwartz, 1977 )- poczucie osobistej obligacji moralnej do postepowania w określony sposób w konkretnej sytuacji. Ta norma stanowi więc odniesioną do specyficznej sytuacji konkretyzację jakiejś normy ogólnospołecznej, jej spełnienie zaś pozwala na odczucie moralnego zadowolenia z samego siebie

Podstawowe typy relacji społecznych:

1. relacja hierarchiczna- się asymetrycznym uporządkowaniem uczestników relacji w hierarchii wpływu i władzy; stojący wyżej mają więcej praw, przywilejów i obowiązków niż stojący niżej

2. relacja równościowa – typ relacji społecznych; uczestnicy dobierają się na zasadzie współpracy równych sobie jednostek; pilnują równowagi i wzajemności, dobra dzielą po równo

3. relacja wspólnotowa – uczestnicy takiej relacji utożsamiają się ze sobą, traktują ekwiwalentnie, ignorują indywidualną tożsamość ( liczy się jedynie wspólnota, „my”)

4. relacja wymiany rynkowej – uczestnicy takiej relacji działają ( i utrzymują swój związek) na zasadzie opłacalności wyznaczanej bilansem zysków i strat. Istotną rolę odgrywają siły rynkowe – popyt, podaż, cena, stopa zysku itd.

rywalizacja – postępowanie ukierunkowane na osiągnięcie przewagi nad partnerem; w sytuacji konfliktu maksymalizacja własnego interesu kosztem interesu partnerów.

Reakcje na otrzymanie pomocy

Wdzięczność* (poczuwanie się do zobowiązań za doznane od kogoś dobro; chęć odwzajemnienia się); tym większa im:

1) większe koszty ponosi dobroczyńca,

2) większa wartość dla biorcy,

3) większa intencjonalność pomocy,

4) brak zobowiązań dobroczyńcy (Gruszecka, 2008) * sprzyja pomocności, nie tylko względem dobroczyńcy, podnosi poziom zaufania do nieznajomych

Czynniki modyfikujące reakcję na otrzymaną lub oferowaną pomoc:

1. Cechy dawcy i odbiorcy pomocy a interpretacja zachowania pomocnego

– biorca pomocy – największą szansę na otrzymanie pomocy mają dzieci i osoby starsze, chętniej pomagamy osobom, które bardziej lubimy; chętniej pomagamy osobom /członkom „własnej grupy” – psychologowie chętniej pomagają psychologom. Pomoc innego człowieka wspiera naszą samoocenę (świadczy o tym, że jesteśmy lubiani) lub jej zagrażać ( nie potrafimy sobie poradzić)

- dawca pomocy – skłonność do pomagania trudno uznać za odrębną cechę osobowości, ponieważ osoby, które wykazują większą skłonność w tej sytuacji (np. w autobusie), wcale nie pomagają bardziej w innych, nawet podobnych sytuacjach. Badania wskazują, że np. wolontariusze są szczęśliwsi, bardziej optymistyczni, mają wyższą samoocenę.

Pewne cechy nasilają pomaganie innym- są to :

- ugodowość

- empatia- przyjmowanie i rozumienie cudzego punktu widzenia, szczególnie w postaci współbrzmienia emocjonalnego i w odniesieniu do uczuć.

Pobudzenie wywołane cierpieniem osoby potrzebującej pomocy może być dwojakiego rodzaju:

- pobudzenie egoistyczne – osobiste cierpienie powstałe na skutek obcowania z osobą doznającą cierpienia, motywuje do pomocy tej osobie z chęci zniwelowania swojego stanu dyskomfortu i napięcia emocjonalnego

- pobudzenie empatyczne inaczej cierpienie współczujące ( Davis 1999) – powoduje wzbudzenie motywacji skoncentrowanej na osobie potrzebującej, poprawa własnego stanu emocjonalnego i samopoczucia jest tutaj rzeczą drugorzędną.

- poczucie bezpieczeństwa

2. Sprawiedliwość wymiany usług - czy jesteśmy w stanie odwzajemnić przysługę, pomoc?

3. Reaktancja - nieprzyjemny stan napięcia powstający w skutek odebrania jednostce swobody wyboru lub zagrożenia takim odebraniem

nieproszona pomoc domniemanie uwikłania we wzajemność niechęć czasem „odwdzięczenie się z nawiązką”

właściwości biorcy pomocy

- zależność od nas

- wiek

- czy z własnej „winy” potrzebuje pomocy

- sympatyczność

- atrakcyjność

- podobieństwo

- my

właściwości osoby pomagającej

- ugodowość (+)

- empatia (+)

- poczucie bezpieczeństwa (+)

- poczucie winy (+)

- wstyd (- lub 0)

- nastrój pozytywny (+, ale…)

- nastrój negatywny (-, ale…)

Relacje między dawcą a biorcą

- bycie naśladowanym

- autokoncentracja, samoocena, poczucie własnej wartości

- motywacja endocentryczna vs egzocentryczna (pomaganie dla własnego/cudzego samopoczucia)

- związki oparte na wspólnocie (brak powiązania Ja i reprezentacji innej osoby, brak osobistej odpowiedzialności za potrzeby/stan partnera, krótka perspektywa czasowa, reguły podziału dóbr, słabe oczekiwanie pomocy, poszukiwanie pomocy małej, pomaganie słabo zależne od emocji biorcy, zależne od sytuacji, oczekiwanie wzajemności, szybkie odwdzięczanie się) /wymianie (związek z ja, długa perspektywa czasowa, poczucie osobistej odpowiedzialności za potrzeby/stan partnera, podział dóbr wg potrzeb, oczekiwanie pomocy, poszukiwanie pomocy małej i dużej, pomaganie zależne od emocji biorcy, niezależne od sytuacji, wzajemność odroczona w czasie)

- typy relacji społecznych wspólnotowa, hierarchiczna, równościowa, wymiany rynkowej

Subiektywna ocena, czy udzielenie pomocy jest najskuteczniejszym sposobem redukcji tego dyskomfortu (nieprzyjemnych emocji związanych z cudzą krzywdą)

3. AGRESJA

Wojciszke, B. (2011). Psychologia społeczna, rozdz. 14: Agresja (s. 375-399).

a niektóre rzeczy uzupełnione slajdami Sweklej.

Bandura (z listy nazwisk)

Uczenie się zachowań agresywnych

Naśladowanie (teoria społecznego uczenia się). Mechanizm ten opisywał Albert Bandura od 1973 r. W jednym ze swoich najsłynniejszych eksperymentów pokazywał dzieciom film, na którym dorosła osoba niszczyła manekina. Dzieci, które następnie miały szanse bawić się z podobnym manekinem również go niszczyły i robiły to także w sposób nie zaobserwowany na filmie. Dzieci, które nie oglądały wcześniej filmu, nie niszczyły manekina. Bandura twierdził, że jest to mechanizm naśladowania zachowań agresywnych. Nazywa się go również modelowaniem. Człowiek będzie naśladować zachowania, który zaobserwuje u innych ludzi (modeli). Koncepcja ta ma szerokie poparcie empiryczne.

Agresja – zachowanie ukierunkowane na zadanie cierpienia innemu człowiekowi, który jest motywowany do jej uniknięcia. Dentysta nie jest sprawcą, bo „ofiara” nie ma nic przeciwko.

Do uznania poczynań sprawcy za agresję nie konieczne jest cierpienie ofiary. Liczy się intencja wyrządzenia krzywdy a nie faktyczne cierpienie. Sprawca może być nieskuteczny, ale to nie zmienia faktu, że jest sprawcą agresji.

agresja wroga (reaktywna) – gniew jest podstawowym motorem, często jest ona nieplanowaną reakcją na bieżące wydarzenie, takie jak prowokacja.

Agresja instrumentalna (proaktywna) – kiedy zadawane cierpienie służy sprawcy jedynie jako instrument do osiągnięcia innego celu (np. w przypadku rabunku, czy wymuszenia).

agresja bezpośrednia – kierowana bezpośrednio na czynnik wywołujący frustrację

agresja przeniesiona/przemieszczona – skierowana na inny obiekt, gdzie zagrożenie karą jest mniejsze. Zamiast na szefie wyżywam się na mężu. W ramach tego przeniesienia może nastąpić zmiana postaci agresji: zamiast otwarcie atakować męża, opowiadam złośliwe dowcipy o facetach.

efekt broni – wzrost zachowań agresywnych w syt. ekspozycji broni

Badani poproszeni o zadawanie szoków elektrycznych innym. Osoby już rozgniewane zadawały silniejsze szoki, kiedy obok aparatu leżała bron. Widok broni jest jednym z „sygnałów wywoławczych” agresji.

Agresja jako rezultat uczenia się

Uczenie się agresji następuje za pośrednictwem procesów

1. warunkowania sprawczego

2. modelowania

Warunkowanie sprawcze jest procesem, za pomocą którego organizm uczy się znaczenia pierwotnie obojętnej reakcji, czyli tego, że sprawia ona pojawianie się pożądanych stanów rzeczy (czyli nagrody).

Nagroda może być zew. (pieniądze, wygrana rywalizacji, uznanie u innych) albo wew. w postaci wzrostu samooceny.

Badania wykazują, że w wyniku 80% aktów agresji dziecko przedszkolu uzyskuje to, czego chce.

Nagradzanie agresji prowadzi do wzrostu natężenia wrogich emocji, treści poznawczych i zachowania.

Modelowanie – uczenie się na podstawie cudzych doświadczeń

Podsumowanie podrozdziału Agresja jako rezultat uczenia się:

duża liczba danych dowodzi, że zachowania agresywne są nabywane, wywoływane, podtrzymywane i wygaszane stosownie do naszych przekonań o karach i nagrodach z jakimi się spotkają. Przekonania te nie wywodzą się tylko z naszych doświadczeń (warunkowanie sprawcze) lecz także z obserwacji doświadczeń cudzych (modelowanie).

Ogólny model agresji

zerknijcie u Wojciszke na rycinę 15.5, str. 382, nie mam obecnie smartfona.

2 klasy wyznaczników agresji – osobiste/indywidualne i sytuacyjne.

One decydują o agresywnym lub nieagresywnym zachowaniu, bo kształtują bieżący stan wew. podmiotu.

W skład bieżącego stanu wew. podmiotu wchodzą:

1. procesy poznawcze

kluczowy dla agresji rodzaj poznania to pojawianie się wrogich myśli – interpretacji cudzych zachowań jako wrogich

2. procesy afektywne

kluczowe są tu gniew i stres.

3. procesy pobudzenia fizjologicznego

jego wzrost nasila wszelkie reakcje dominujące w danej syt., z drugiej str. może wywołać transfer pobudzenia emocjonalnego.

Te 3 rodzaje procesów decydują o efektach końcowych.

Ponadto zarówno oceny jak i działania można podzielić na przemyślane bądź impulsywne i automatyczne.

Zgodnie z OMA (ogólny model agresji):

1.Wyznaczniki indywidualne agresji

A. agresywność jako cecha,

B. cechy osobowości

C. płeć

A

wrogi styl/wzorzec atrybucji – skłonność do interpretowania wieloznacznych zachowań innych ludzi jako wrogich („oblał mnie mlekiem, bo taki miał zamiar, a nie dlatego, że się potknął”)

to wg. Dodge’a (1980) najważniejszy czynnik odpowiedzialny za chronicznie podwyższoną skłonność do agresji. Z podrozdziału „Agresywność jako cecha”.

B

Rola cech osobowości

Cechy silnie związane z zachowaniami agresywnymi: agresywność i drażliwość, obie te cechy są silnie ze sobą skorelowane i powiązane z neurotyzmem (+) i ugodowością (-).

Kolejne cechy związane są z agresja tylko w warunkach prowokacji:

gniewność, ogólna podatność emocjonalna (stała skłonność do zestresowania, własnej nieadekwatności i nadwrażliwości na zagrożenia),

tendencja do ruminacji, ruminacja – przeżuwanie i długotrwałe zaleganie emocji wywołanych prowokacją bądź zniewagą.

Osobowość typu A, impulsywność, narcyzm (bo wysoka ale niestabilna samoocena, poczucie zagrożenia własnej wartości)

.

pobudliwość (slajdy, u Wojciszke nie ma) – „skłonność do reagowania w sposób impulsywny, zaczepny, nieuprzejmy na najmniejszą prowokację lub niezgodę”

(Caprara, Perugini i Barbaranelli, 1994, s.125)

podatność emocjonalna (slajdy)– „skłonność do doświadczania uczuć dyskomfortu, bezradności, nieodpowiedniości i narażenia na krzywdę” (Caprara i in., 1994, s.125)

Slajdy - rozproszenie (niskie) i ruminacja (silna) – zaabsorbowanie

poznawcze w wydarzenie, „przeżuwanie”, planowanie odwetu

Slajdy Osłabia agresję przyjmowanie perspektywy – zdolność do dostrzeżenia innych punktów widzenia – preferencja nieagresywnych reakcji na atak

werbalny, rzadsze reagowanie agresją na prowokację

2. Wyznaczniki sytuacyjne agresji

(najważniejsze to: prowokacja, pobudzenie emocjonalne, normy i oczekiwania społeczne, alkohol i przemoc obserwowana)

Prowokacja

Najsilniejszy psychologiczny wyznacznik agresji

Wywołanie gniewu i cierpienia motywuje „ofiarę” do ataku (lub ucieczki)

Poznawcza kontrola reakcji na prowokację – uznanie odpowiedzialności prowokatora za wyrządzenie przewidywalnej szkody motywuje do rewanżu, do odzyskania dobrego mniemania o sobie i reputacji, zwłaszcza u osób wychowanych w „kulturze honoru”.

Brak różnic płciowych przy silnej prowokacji

Pobudzenie emocjonalne – jego wzrost wzmaga agresje z 2 powodów:

1. Pobudzenie nasila oddziaływanie prowokacji

2. Osłabia poznawcza kontrole zachowania

Teoria przesunięcia pobudzenia, zakłada, ze pochodzące z różnych źródeł pobudzenie emoc. sumuje się w organizmie i zalega nawet po zaniknięciu źródła i może zostać przesunięte na nowy bodziec. W rezultacie aktualna prowokacja odbierana jest jako silniejsza, co prowadzi do wzrostu gniewu i agresji.

Prawo Yerkesa-Dodsona orzeka krzywoliniowy związek miedzy wielkością pobudzenia a sprawnością działania. Czyli najpierw przyrost a potem spadek sprawności działania.

Przy umiarkowanym poziomie pobudzenia reagowanie na prowokacje regulowane jest poznawczo.

Im silniejsze pobudzenie, tym większa dezintegracja kontroli.

Podobnie krzywoliniowo przebiega reakcja na upał, b. wys. temp. Początkowy wzrost temp. Nasila agresje, po przekroczeniu jednak pewnego punktu tendencja do agresji spada.

przemoc w mass-mediach

kolejny czynnik sytuacyjny to obserwowanie agresji u innych i w mass-mediach.

Liczne badania wskazują jednoznacznie, że oglądanie przemocy w mass mediach wzmaga agresję we własnym zachowaniu widzów, a także skłonność do wrogich myśli i uczuć oraz wywołuje wzrost pobudzenia fizjologicznego, a hamuje zachowania prospołeczne.

Odroczone efekty SA silniejsze u dzieci a natychmiastowe u dorosłych.

kolejny czynnik sytuacyjny - normy i oczekiwania społeczne

Obecność innych ludzi potępiających agresje hamują ja a obserwatorzy chwalący agresje powodują nasilenie jej.

1. Przestrzeganie norm pozwala na samo nagradzanie się a ich łamanie na samopotępienie.

2. Związek ten ma szczególne znaczenie w warunkach autokoncentracji (stan skupienia na sobie a nie na otoczeniu). Silne wyznawanie normy nieagresji hamuje agresje głównie bądź tylko w warunkach autokoncentracji.

Alkohol - potocznie alkohol nasila agresje. Statystyki to potwierdzają.

Krótkowzroczność alkoholowa - Alkohol zawęża pole uwagi do nielicznych i najbardziej wyrazistych bodźców centralnych (takich jak prowokacja czy stresory) te zaś często nasilają agresje. A czynniki hamujące agresje (normy, świadomość przyszłych konsekwencji) są mało wyraziste w tej syt.

Alkohol osłabia tez strach, a wiec to, co hamuje agresje.

Podsumowanie podrozdziału sytuacyjne wyznaczniki agresji:

Najsilniejszym sytuacyjnym wyznacznikiem agresji jest prowokacja i pobudzenie emocjonalne przeżywane tuż przed nią lub po niej.(np. z powodu skrajnych temperatur)

Nieco słabsze ale ważne: alkohol i anonimowość (zanik wpływu norm społecznego)

Najsłabszy jest wpływ samych sygnałów wywoławczych oraz nawykowego oglądania przemocy w filmach i grach komp.

Spośród zmiennych indywidualnych najsilniejszy wyznacznik agresji to nawykowa skłonność do popadania w gniew, osobowość typu A oraz agresywność jako cecha.

Cecha lekko hamującą agresję jest empatia, szczególnie o char. poznawczym, nie zaś emocjonalnym.

Hamowanie agresji – 2 sposoby: przez rozładowanie napięcia i jej karanie

Badania naukowe każą patrzeć na hipotezę katharsis bardzo sceptycznie

katharsis właściwa – rozładowanie rodzącego agresje pobudzenia dzięki dokonaniu aktu agresji. Spada wtedy pobudzenie i ryzyko dalszego zachowania agresywnego.

katharsis pomocnicza – rozładowanie rodzącego agresję pobudzenia dzięki wykonaniu innego niż agresja działania obniżającego napięcia (akt. fizyczna, gry sportowe, fantazje na temat przemocy)

katharsis zastępcza – rozładowanie dzięki obserwowaniu innego człowieka, który w zastępstwie obserwatora rozładowuje swoje (i jego) pobudzenie. (mecze, kino)

Wbrew hipotezie-katharsis przemoc rodzi dalsze stosowanie przemocy tzn. spiralę przemocy.

Powody spirali przemocy: 1. Akt agresji może funkcjonować jako nagroda, bo powoduje on spadek napięcia. 2. Akt agresji wywołuje tendencję do jego uzasadniania negatywnymi cechami ofiary. 3. Akt agresji prowadzi do desensytyzacji, czyli osłabienia awersyjnej rekacji fizjologicznej , jaką na ogół reagujemy na przemoc.

Odstraszająca (ukaranie agresji hamuje jej występowanie u osób, które się jej jeszcze nie dopuściły) i korekcyjna ( u ukaranej osoby) funkcja kary – udowodniona naukowo.

W przypadku odstraszającej funkcji kary surowość kary nie ma specjalnego znaczenia. Czynnikiem decydującym jest nieuchronność kary.

Przy korekcyjnej wiele czynników. Kara może być traktowana jako agresja, co budzi neg. emocje a więc efekt przeciwny do zamierzonego. Najskuteczniej, kiedy karaniu towarzyszy nagradzanie alternatywnych sposobów zachowania.

spirala wzajemnego przymusu (rozdział złożone interwencje psychologiczne)

poważne nasilenie agresji u dzieci jest skutkiem wychowania w rodzinie charakteryzującej się spiralą wzajemnego przymusu między rodzicami i dziećmi. W rodzinach takich rodzice usiłują wpływać na dziecko za pośrednictwem różnych form przymusu (dezaprobata, poniżanie, wyśmiewanie, agresja słowna i fizyczna), dzieci zaś również próbują wymusić określone zachowania na rodzicach przez płacz, napady złości, wycie, agresją słowną i fizyczną. Tego rodzaju kontrataki dziecka okazuj się w 70% przypadków skuteczne,kończą się bowiem wycofaniem rodzica z próby interwencji, co powoduje utrwalenie się zarówno agresji u dziecka, jak i wycofywania się u rodzica.

Interwencja: Rodzice instruowani są, w jaki sposób spiralę przerwać za pomocą pozbawionych przymusu zachowań, jak komunikować się i negocjować z dzieckiem i jak nagradzać je za zachowania prospołeczne.

warunki indywiduacji / deindywiduacji

Slajdy, u Wojciszke nie znalazłam:

Warunki indywiduacji (plakietka z imieniem i nazwiskiem) – wyższa

agresywność ♂, deindywiduacja (anonimowość) – brak różnic

między ♂ a ♀ (Lightdale i Prentice, 1994)

frustracja – zablokowanie skierowanej na cel aktywności organizmu bądź też stan wew. wynikający z takiej przeszkody (W Wikipedii używają bardziej normalnego języka: „zespół przykrych emocji związanych z niemożliwością realizacji potrzeby lub osiągnięcia określonego celu.”)

Między frustracja i agresją jest związek ale nie jest tak, że frustracja stanowi konieczny i wystarczający warunek agresji. Frustracja jedynie często stanowi prowokację do wrogich myśli, a prawie zawsze nasila pobudzenie emocjonalne, ale nie musi prowadzić do agresji. Slajdy - frustracja nie wywołuje agresji, lecz nasila zachowania agresywne u osób, które wcześniej wyuczyły się agresywnego reagowania.

Wiele badań wykazało, że frustracja nasila agresji szczególnie lub wyłącznie wtedy, kiedy jest ona arbitralna, czyli zamierzona przez sprawcę, choć niczym nieuzasadniona. Ludzie generalnie zdają sią wyznawać normę, że jeżeli zadana im frustracja jest czymś uzasadniona, to mniej zasługuje ona na wzajemność i agresji w stosunku do sprawcy niż wtedy, kiedy pozostaje jedynie skutkiem jego widzimisię.

fiksacja - jedna z możliwych reakcji na frustrację - uporczywe powtarzanie jakiejś reakcji niemającej instrumentalnego znaczenia (zawieszenie wzroku, majtanie nogą)

kultura honoru –

z netu - Kulturą honoru antropologowie nazywają kulturę, gdzie panuje szerokie przyzwolenie na tzw. wymierzanie sprawiedliwości na własną rękę i gdzie „zniewaga krwi wymaga”, raczej w dosłownym znaczeniu. Mężczyzna (zazwyczaj chodzi tylko o mężczyzn), któremu okazano brak szacunku, jest tu zobowiązany do agresywnej reakcji. Podobnie w wypadku wyrządzenia fizycznej krzywdy jemu czy bliskiej osobie. Brak agresywnej reakcji jest generalnie źle widziany.

Wojciszke - Społeczną podstaw kultury honoru jest głównie zróżnicowanie statusu społecznego, jej mechanizmem psychologicznym zaś kompensowanie niskiego statusu agresji w obliczu prowokacji. Prowokacja budziła silniejsze reakcje fizjologiczne u osób wychowanych w kulturze honoru. Uważały one także, że zaszkodziła ich męskości w oczach obserwatorów prowokacji oraz bardziej angażowały się w działania odbudowujące nadszarpniętą męskość - bezpośrednio po prowokacji witały się silniejszym uściskiem dłoni z nieznajomym.

8. GRUPA SPOŁECZNA

Cechy grupy a siła wpływu ..

Zadania dyskrecjonalne : ??

Zadania kompensacyjne: ?????

1.Afiliacja – dążenie do kontaktu z innymi. Z punktu widzenia psychologii afiliacja jest jedną z podstawowych potrzeb psychicznych człowieka, wyrażającą się w dążeniu do bycia razem z innymi ludźmi, przyłączenia się do osób i grup społecznych oraz poszukiwania ich akceptacji; jej zasadniczym źródłem jest potrzeba bezpieczeństwa. Ważnym też źródłem jej kształtowania się są standardy społeczne, wyznaczające jednostce, jak i grupom społecznym wzorce zachowań, a w tym zwłaszcza dotyczące bezpieczeństw.

2.Autokategoryzacja … SCT – self categorization theory (Turner i in.

1987) W przeciwieństwie do SIT, SCT zakłada współwystępowanie kontaktów/zachowań indywidualnych i grupowych. Koncentracja na aspektach poznawczych Spostrzeganie JA na 3 poziomach

• Ja jako istota ludzka

•Ja jako członek rozmaitych grup społecznych – kategoryzacja oparta na podobieństwie i różnicach wynikających z przynależności do jednych grup nie przynależności do innych.

• Ja jako niepowtarzalna jednostka – kategoryzacja oparta na porównaniach jednostki z innymi członkami grupy własnej Z jednej strony jednostka spostrzega siebie jako osobę unikalną, różną od członków grupy własnej - > tożsamość osobista

• Z drugiej widzi siebie poprzez pryzmat grupy, jako osobę podobną do innych członków grupy i/ale różną od członków grupy obcej -> tożsamość społeczna

• Tożsamość społeczna to inaczej społeczne ja kategorialne -> wynikające z podziału MY – ONI Kategoryzacja Ja – poznawcze włączenie siebie do pewnej klasy i traktowanie jak identycznego – podobnego, wymiennego.

• Poziomy abstrakcji – hierarchia kategorii – kategorie na niższych poziomach mogą wchodzić do kategorii na poziomie wyższym.

• Normalnie obydwa poziomy kategoryzacji (osobisty i grupowy) są do pewnego stopnia wyraziste. (Ja Mikołaj Winiewski i Ja członekjakiejś grupy)

3.Burza mózgów – grupowe rozwiązywanie problemów polegające na wspólnym tworzeniu ich rozwiązań w warunkach odroczenia oceny jakości pomysłów ( najpierw jak najwięcej pomysłów potem ich ocena) .

Zjawisko polegające na łamaniu norm grupowych jest silniej potępiane, natomiast ich podtrzymywanie zaś bardziej pochwalane, jeżeli postępuje tak członek grupy własnej niż obcej.

4.Bytowość - to postrzegany stopień jej realnego istnienia, czyli stopień w jakim grupa jest spostrzegana jako koherentna całość, której członkowie są w jakiś sposób ze sobą związani.

5. Cechy grupy a siła wpływu ..

6. Deindywiduacja - zjawisko potocznie określane jako zagubienie się tłumie. Oznacza zatarcie się poczucia indywidualności, a w konsekwencji utratę kontroli nad własnym zachowaniem. Ten stan ograniczonej samoświadomości pojawia się w warunkach bycia anonimowym w dużej grupie ludzi. Skutkiem tego stanu jest zniesienie hamulców i uwolnienie się spod kontroli norm i standardów społecznych.

7. Esencjalizm - oznacza przekonanie o niezmienności tożsamości i niemożność zastąpienia jej inną tożsamością , co wzmacnia stereotypy i wynikające z nich zachowania.

8. Dylemat więźnia- sytuacja wyboru pomiędzy współpracą (która jest najbardziej korzystna dla wszystkich zainteresowanych stron, ale naraża na wykorzystanie przez innych, jeżeli zachowują się rywalizacyjnie) a rywalizacją (która jest mniej korzystna, ale zabezpiecza przed wykorzystaniem).

9.Facylitacja i hamowanie społeczne

Facylitacja społeczna (ułatwiania społeczne) - wzrost poziomu wykonania zadań pod wpływem obecności innych.

Hamowanie społeczne- inni badacze stwierdzili , że obecność innych powoduje spadek poziomu wykonania w porównaniu z działaniem w samotności.

Po 30 latach ponowiono badania i stwierdzono , że efekt facylitacji dotyczy wykonywania zadań łatwych, zaś efekt hamowania występuje przy wykonywaniu zadań trudnych.

10.Grupa społeczna- istota, struktura, cechy, przyczyny tworzenia grup społecznych, potencjalne korzyści:

Grupa społeczna: to dwie lub więcej osób, które: 1) komunikują się ze sobą i wzajemnie na siebie wpływają, szczególnie w bezpośrednich kontaktach, 2) maja poczucie przynależności nawzajem do siebie („my”), 3) maja wspólny cel.

Zwykle ma strukturę (organizację wewnętrzną), którą można rozważać z punktu widzenia jej elementów (konkretnych osób lub ról do odegrania) oraz mechanizmów integracyjnych, takich jak komunikacja i różnicowanie się statusu oraz normy i spójność grupowa.

Normy grupowe: reguły określające właściwe i niewłaściwe sposoby zachowania członków grupy, czyli podzielane przez grupę nakazy i zakazy co do sposobu postępowania, myślenia i odczuwania, jaki obowiązuje jej członków.

Ludzie tworzą grupy co najmniej z 3 powodów:

1. mają silne potrzebę afiliacji (przebywania z innymi) i przynależności społecznej.

2. Grupy udzielają swoim członkom wsparcia społecznego rozumianego jako interakcje, poprzez które ludzie sobie nawzajem pomagają, są źródłem wzajemnej akceptacji

3. Grupy umożliwiają realizacje przedsięwzięć, których jednostka nie byłaby w stanie urzeczywistnić z powodu ich rozmiarów i stopnia komplikacji.

11. grupocentryzm

Krańcowym przypadkiem społecznego podzielenia rzeczywistości jest zidentyfikowany przez Arie Kruglanskiego i współpracowników grupocentryzm - zestaw 8 symptomów poznawczego i społecznego funkcjonowania grupy pojawiający się w sytuacji, kiedy staje się ona dla swoich członków dostarczycielem jasnej i pewnej wiedzy na temat rzeczywistości. Może to wynikać z potrzeby domknięcia poznawczego członków grupy a także z konieczności podejmowania przez grupę działań z powodu zagrożenia lub presji czasowej.

8 składników:

- nacisk na jednolitość opinii w grupie

- autokratyczne przywództwo i podejmowanie decyzji

- nietolerancja różnorodności składu grupy

- odrzucanie dysydentów i wzrost akceptacji konformistów

- nasilenie faworyzacji grupy własnej i deprecjacji grup obcych

- pociąg do grup przejawiających silne podzielanie rzeczywistości

- konserwatyzm i przestrzeganie norm grupowych

-lojalność w stosunku do własnej grupy zależna od stopnia, w jakim grupa dostarcza podzielanej rzeczywistości

12. Konflikt o sumie zerowej

Konflikt gdzie tylko jedna strona może donieść zwycięstwo, jedna strona wygrywa, druga strona przegrywa (np. wybory na prezydenta).

13.Małe grupy zadaniowe: specyfika, funkcje, rodzaje lidera

Lider: jedna z ról grupowych podejmowanych przez osobę cieszącą się akceptacją reszty zespołu albo wykazującą konkretne umiejętności i kompetencje niezbędne do realizacji powierzonych zadań.

14. Polaryzacja grupowa

Zjawisko to polega na zajmowaniu przez grupę stanowiska bardziej skrajnego od stanowiska jednostek, co przejawia się na trzy sposoby:

1. grupy podejmują bardziej krańcowe decyzje niż ich indywidualni członkowie działający w samotności

2. poglądy indywidualnych członków grupy staja się bardziej krańcowe po dyskusji z innymi ( pod warunkiem , że opinie wszystkich już na wstępie są podobne)

3. rywalizacja grupowa jest silniejsza niż rywalizacja indywidualna – co nazywane jest zjawiskiem –nieciągłości grupy

15. Próżniactwo społeczne, czyli efekt Reingelmanna

Dotyczy kolektywnie uzyskiwanych wyników w zadaniach tak różnych, jak ciągnięcie liny, krzyczenie i klaskanie, a nawet wymyślanie nowych zastosowań dla różnych obiektów, czyli „burza mózgów”.

Np. zespoły 3osobowe wkładały w ciągnięcie liny 85%, a 8osobowe tylko 49%.

Efekt próżniactwa pozostaje bardzo silny i rzetelny ( powtarzalny z badania na badanie).

Steiner (1972) wykazał, że spadek rezultatów osiąganych w warunkach działania razem z innymi może wynikać przede wszystkim ze zmniejszenia motywacji działających jednostek i/lub ze strat spowodowanych niedoskonałą koordynacją ich wysiłków.

Np. próżniactwo występuje także wtedy, gdy badani są przekonani, że działają razem z innymi, choć w rzeczywistości działają w pojedynkę (np. ze związanymi oczami).

Efekt próżniactwa społecznego zanika, kiedy wkład jednostek w ogólny wynik grupy, pozostaje możliwy do zidentyfikowania i uważają go za niemożliwy do zastąpienia, a także, gdy uczestnictwo w grupie i jej zadania są dla jednostek ważne.

16. Rola społeczna

Jest to wzorzec zachowań, których grupa oczekuje od osób zajmujących określoną pozycję w grupie.

17. Społeczne podzielanie rzeczywistości (podzielanie poglądów)

Ludzie wierzą w to, w co wierzą inni członkowie ich własnych grup, a starają się zdystansować od tego, w co wierzą obcy. Są przy tym motywowani do utrzymywania porozumienia z członkami własnej grupy i podzielania z nimi poglądów, ponieważ pozwala to zaspokoić zarówno potrzebę afiliacji (nawiązania i podtrzymywania więzi z innymi), jak i poznania, czyli spostrzegania siebie i innych jako czegoś zrozumiałego, stałego i przewidywalnego, a w konsekwencji poddającego się kontroli (Hardin i Haggins, 1996).

18.Spójność-istota i konsekwencja

Jest rozumiana jako suma sił skłaniających jednostki do pozostania w grupie(Festinger, 1950). Trzy główne siły wynikają z:

a)atrakcyjności innych jej członków,

b)atrakcyjności wykonywanego wspólnie zadania (zaangażowanie w zadanie),

c)atrakcyjności całej grupy, czyli jej prestiżu (duma grupowa).

Silnym wyznacznikiem spójności grupowej jest zaangażowanie w działanie, a w szczególności uzasadnianie własnego wysiłku- grupa jest tym bardziej spójna, im trudniej do niej wejść.

Spójność grupy jest tym znaczniejsza, im mniej liczy ona członków, im trudniej ją opuścić, im większe są jej dotychczasowe sukcesy oraz im poważniejsze jest zewnętrzne zagrożenie realizacji celów grupy czy samego jej istnienia.

Sposobem utrzymywania spójności grup jest wzajemne wpływanie na siebie ich członków, szczególnie większości na mniejszość i odwrotnie. Wpływy większości wywołują bardziej powierzchowne przetwarzanie informacji i silniejsze uleganie (konformizm zewnętrzny), wpływy mniejszości bardziej refleksyjne przetwarzanie informacji i silniejszą konwersję (rzeczywistą, choć niekoniecznie ujawnianą zmianę poglądów).

KONSEKWENCJA ...

19.Status wewnątrzgrupowy

To względna ważność jednostki w porównaniu z innymi członkami grupy. Status wyraża się stopniem, w jakim dana jednostka obdarzana jest uwagą, respektem i prestiżem. Może wynikać z przesłanek formalnych (tj. pozycja w organizacji) lub nieformalnych, w rodzaju dotychczasowych zasług dla grupy, a przede wszystkim stopnia, w jakim dana osoba jest zbliżona do prototypu, czyli idealnego reprezentanta grupy, który najlepiej ja uosabia.

20 Strata ponoszona w toku procesu:

Każdy aspekt interakcji w grupie, utrudniający znalezienie dobrego rozwiązania problemu

21.Stategia punktowa vs przedziałowa: Punktowa strategia aktywności wiąże się

z tworzeniem punktowej, wyraźnej, dobrze określonej reprezentacji poznawczej

celu, przywiązywaniem wagi do szczegółów, głębokim skaningiem, tworzeniem

planów działania, tendencją do rutynizacji, trudnością w adaptacji do zmian. Przedziałową strategię aktywności, z kolei, określają przedziałowy (wieloobiektowy – równoważny bądź jednoobiektowy rozmyty) charakter reprezentacji poznawczej celu, brak precyzji w codziennym działaniu, rozległy i niezbyt głęboki skaning, brak planowania, niechęć do rutynizacji oraz łatwość adaptacji do zmian. G. Wieczorkowska (1995) wskazała, że strategia punktowa aktywności wiąże się z unikaniem stymulacji.

22. Strategie wpływu mniejszości na większość

Strategia I ( Serge’a Moscoviciego, 1980)

KONSEKWENTNE ODSTĘPSTWO

Mniejszość wywiera skuteczny wpływ, jeżeli jest silnie zaangażowana w swoje poglądy i konsekwentna (nie zmienia swoich poglądów i prezentuje jednomyślność) oraz jeżeli pozostaje otwarta na argumenty większości, choć potrafi publicznie i dobrowolnie stanąć w obronie własnych poglądów i nie ugiąć się pod presją.

Strategia II (Hollander, 1964)

DWUFAZOWA STRATEGIA DZIAŁANIA MNIEJSZOŚCI

W fazie I odstępcy zachowują swoje poglądy dla siebie, a na zewnątrz ulegają większości, celem zyskania jej zaufania i akceptacji. Dopiero później, gdy nadejdzie właściwa chwila, ujawniają poglądy sprzeczne z opiniami większości, którą łatwiej będą mogli przekonać dzięki uprzednio uzyskanemu zaufaniu.

Zarówno konsekwentne odstępstwo, jak i odstępstwo poprzedzone początkowym uleganiem wystarczają do skutecznego wpływu mniejszości na większość, żadna z tych dwóch strategii nie jest jego warunkiem koniecznym.

23.SYNDROM MYŚLENIA GRUPOWEGO

Jego istotą jest podejmowanie błędnych decyzji przez zespół wskutek tego, że wewnętrzna dynamika grupowa (głównie motywacja do utrzymywania spójności) przeważa nad motywacją do podjęcia decyzji merytorycznie zasadnych.

Warunki sprzyjające pojawieniu się tego syndromu to:

-silna spójność grupy,

- izolacja grupy od szerszego otoczenia,

-brak systematycznego stosowania procedur poszukiwania i oceny rozwiązań,

- dyrektywny przywódca,

- silny stres w połączeniu z brakiem nadziei na inne rozwiązanie, lepsze od rozważanego.

Główne symptomy(objawy) myślenia grupowego:

a)złudzenie bezpieczeństwa własnej grupy i nadmierny optymizm („nic mi się nie uda”)

b)przekonanie o moralnej wyższości własnej grupy,

c)angażowanie się grupy w kolektywne racjonalizacje (wyjaśnienia i usprawiedliwienia) podejmowanych działań oraz w stereo typizację oponentów.

24. TENDENCYJNA KOMUNIKACJA INFORMACJI PODZIELANYCH

Polega na tym, że przeciętny członek grupy częściej porusza w dyskusji i przekazuje innym te informacje, które oni już znają (a więc informacje podzielane), niż te, którymi dysponuje tylko on sam, a więc niepodzielane przez grupę.

Komunikacja informacji podzielanych jest sposobem na podwyższanie własnego statusu w grupie: potwierdza kompetencje zadaniowe jednostki w oczach partnerów ( i własnych) oraz spotyka się z aprobatą i uznaniem członków grupy, którzy wzajemnie siebie wzmacniają w komunikowaniu tych właśnie informacji.

25. TOŻSAMOŚĆ GRUPOWA, czyli ludzie jako członkowie grup społecznych.

Tożsamość jest najważniejszym mechanizmem integrującym grupę i zapewniającym jej trwałość.

WYMIARY TOŻSAMOŚCI GRUPOWEJ:

a)ważność bycia członkiem danej grupy dla definicji własnego ja

dotycząca tego, jak dalece jednostka uważa przynależność do danej grupy za ważną część tego, kim sama jest. Identyfikacja w tym sensie oznacza definiowanie siebie samego poprzez przynależność do grupy, o której myśli się „my”, zwykle w opozycji do jakiegoś „oni”.

b) zaangażowanie w działanie na rzecz dobra grupy,

dotyczące motywacji do działania na rzecz dobra grupy, nawet kosztem własnych, indywidualnych interesów. Identyfikacja w tym sensie oznacza silnie pozytywne uczucia do grupy własnej i skłonność do bronienia jej za wszelką cenę. Tak rozumiane zaangażowanie jest typową składową patriotyzmu, a także kolektywizmu.

c)podporządkowanie normom i przywódcom grupy,

to stopień, w jakim jednostka darzy rewerencją i podporządkowuje się normom, symbolom i przywódcom grupy. Identyfikacja w tym sensie oznacza przekonanie, że wszelkim regułom grupy należy się podporządkować bezdyskusyjnie i to niezależnie od stopnia sensowności jakiejś reguły w konkretnej sytuacji.

d)poczucie wyższości nad innymi grupami przeradzające się czasami w kolektywny narcyzm czyli przekonanie, że grupa własna jest lepsza od innych. Takie przekonanie jest niemal automatyczną konsekwencją podziału świata społecznego na swoich i obcych w połączeniu z powszechną tendencją do dowartościowania siebie.

26. TOŻSAMOŚĆ OSOBISTA ( INDYWIDUALNA)

Składa się na nią to, co człowieka subiektywnie odróżnia od innych członków grupy własnej (której sam też jest członkiem). Tożsamość indywidualna jest nieodmiennie najważniejsza przynajmniej w sensie motywacyjnym.

27.TOŻSAMOŚĆ SPOŁECZNA

Jest to, co odróżnia człowieka jako członka grupy własnej lub grup obcych ( do których nie należy).

28.

Zadania addytywne: jego wykonanie jest uzależnione od wysiłku wszystkich osób w grupie, grupy te są dużo lepsze w wykonywaniu zadań od pojedynczych osób.

Zadania koniunktywne: wynik zależy od działania najsłabszej osoby w grupie, która obniża poziom działania w grupie

Zadania dysjunktywne: poziom rozwiązania zależny jest od najsprawniejszego członka grupy.

Zadania dyskrecjonalne : ??

Zadania kompensacyjne: ?????

29.ZASADA METAKONTRASTU Kategoryzujemy ludzi, w tym siebie, w taki sposób, aby różnice między osobami zaliczonymi do tej samej kategorii były mniejsze od różnic pomiędzy osobami zaliczonymi do różnych kategorii.

Różnice wewnątrzkategorialne mają być mniejsze od różnic międzykategorialnych – dowolna kategoryzacja ma tym większy sens, im bardziej stosuje się do tego kryterium, wtedy dostarcza nam maksimum możliwych informacji.

30.ZJAWISKO CZARNEJ OWCY

Polega na tym, że łamanie norm grupowych jest silniej potępiane, natomiast ich podtrzymywanie – bardziej pochwalane, jeżeli postępuje tak członek grupy własnej niż obcy. Zjawisko czarnej owcy pojawia się głównie w odniesieniu do pełnoprawnych członków grupy, którzy najbardziej powinni się trzymać norm grupowych

9. Konformizm. Wpływ społeczny

• Antykonformizm

• Skrajna forma nonkonformizmu, przeciwstawianie się wpływowi grupy, kwestionowanie istniejących, obowiązujących zasad i wzorów postępowania...

Bezrefleksyjny konformizm

Posłuszne zinternalizowanie norm społecznych, bez zastanowienia się nad ich działaniem” (Aronson, 1997).

Podporządkowanie się normom społecznym bez refleksji nad ich sensem i celowością. Charakterystyczne dla osobowości autorytarnej.

Efekt Wertera

Zaraźliwość samobójstw. Wzrost liczby samobójstw w populacji pod wpływem samobójczej śmierci 
popularnej, znanej osoby (wzrost w ciągu 2-ch miesiący).

• Przyczyna:

• - wzrost psychicznej dostępności samobójstwa, jako sposobu na rozwiązanie problemów życiowych 


• - naśladownictwo, głównie wśród osób podobnych demograficznie (płec, wiek) do sławnego samobójcy 


Indukowanie emocji/zachowań


szybkie rozprzestrzenianie się emocji lub zachowań w tłumie; kiedy człowiek znajdzie się w niejasnej sytuacji, będzie się odwoływał do interpretacji innych ludzi.

Kapitanoza


Uleganie autorytetom (Cialdini, 2001)

bezrefleksyjne przeniesienie kontroli nad sytuacją na osoby uważane za autorytety, przejawiające się nieanalizowaniem słuszności podejmowanych przez nich decyzji lub niekorygowaniem zauważonych błędów

Pojawia się tam gdzie występuje zależność hierarchiczna przełożony-podwładny np. załogi samolotów- kapitan ; lekarz - pielęgniarki)

Konformizm dostosowywanie przez ludzi własnych postaw, przekonań i zachowania do tego, co robi lub w co wierzy większość internalizacja – uwewnętrznianie norm konformizm zewnętrzny (publiczna uległość) konformizm wewnętrzny (prywatna akceptacja) konformizm informacyjny - istota, przyczyna, czynniki zwiększające/ograniczające podatność – (bo chcemy mieć słuszność) (informacyjny wpływ społeczny) – obok konformizmu normatywnego jest działaniem polegającym na dostosowywaniu się. Ten typ konformizmu motywowany jest pragnieniem posiadania racji i podejmowania słusznych, odpowiednich i adekwatnych działań. W sytuacji braku odpowiedniej ilości obiektywnych informacji człowiek obserwuje zachowania innych ludzi i traktuje je jako wskazówki co do tego, w jaki sposób sam powinien zachowywać się, myśleć, postępować, co prowadzi do ujednolicenia zachowań w grupie. W warunkach konformizmu informacyjnego proces myślenia jednostki przebiega ogólnie w ten sposób, że zastanawiając się nad tym jak należy w danej sytuacji postąpić człowiek kieruje swoją uwagę najpierw na obiektywne, fizyczne informacje, a gdy takie są niedostępne lub niedostateczne (niedostatek informacji obiektywnych), obserwuje zachowania innych, które traktuje jako wskazówki. Dochodzi do sytuacji ujednolicenia zachowań w grupie (naśladowania). Gdy nie wiem, jaką odpowiedź należy wpisać na teście egzaminacyjnym, będę naśladować moich sąsiadów, zakładając, że lepiej znają odpowiedź na dane pytanie, niż ja.

konformizm normatywny - istota, przyczyna, czynniki zwiększające/ograniczające podatność (bo chcemy być lubiani), inaczej: normatywny wpływ społeczny

Uleganie jednostki temu, co uważa ona za normę społeczną, a w szczególności za normę wyznawaną przez grupę odniesienia, tj. tę, na której człowiekowi zależy, o której mówi "my". Jednostki łamiące normę narażają się na odrzucenie społeczne - śmieszność, potępienie, złą opinię , agresję czy wykluczenie z grupy. Upodobnienie zachowania do tego co robią inni pozwala uniknąć nieprzyjemności. Wpływ normatywny opiera się na dążeniu by być lubianym i akceptowanym przez innych. nonkonformizm postawa krytyczna wobec zasad, zachowań i norm społecznych, grupowych, przeciwstawiająca im własny system wartości, przeciwieństwo konformizmu. Potocznie rozumiany nonkonformizm cechuje te jednostki, które nie poddając się społecznej presji żyją w zgodzie z własnymi przekonaniami. Skrajną, demonstracyjną formą nonkonformizmu jest antykonformizm.

posłuszeństwo wobec autorytetu - badanie Milgrama - cel, metoda, wyniki, przyczyny obserwowanej uległości eksperyment psychologiczny, zaprojektowany i przeprowadzony w pierwotnej wersji przez psychologa społecznego Stanleya Milgrama. Eksperyment badał posłuszeństwo wobec autorytetów. Przeprowadzony był w 1961 i 1962 roku. http://pl.wikipedia.org/wiki/Eksperyment_Milgrama W słynnym eksperymencie przeprowadzonym przez Milgrama większość badanych uległa sile autorytetu i wymierzała "uczniom" karę w postaci wstrząsu o sile 450 V za udzielenie złej odpowiedzi. Mimo że słyszeli ich błagania, krzyki i płacz, woleli ulec wpływowi normatywnemu, niż przeciwstawić się autorytetowi i zrobić coś, co mogłoby ich zdyskredytować w jego oczach. Poza tym sytuacja, w której się znaleźli, była na tyle trudna i niejasna, że poszukiwali informacji o tym, jak należy się zachować w najbliższym otoczeniu. Jedynym źródłem informacji w tym przypadku był ekspert - czyli eksperymentator, który zapewniał, że aplikowanie wstrząsów jest konieczne i nie powoduje trwałych uszkodzeń tkanek. Poza tym eksperyment toczył się tak szybko, że "nauczyciele" nie mieli czasu na przeanalizowanie sytuacji, na zastanowienie się nad tym, czy trzeba podporządkować się regułom czy może sprzeciwić się i oszczędzić "uczniom" bólu. Brak czasu spowodował, że uczestnicy eksperymentu zachowali się bezrefleksyjnie, automatycznie podporządkowując się nakazom autorytetu.

psychoza tłumu

Szybkie rozprzestrzenianie się emocji i zachowań w tłumie zostało nazwane przez Gustava Le Bon’a indukowaniem. Jedną z form indukowania może być tzw. psychoza tłumu, która polega na tym, że w pewnej grupie ludzie zaczynają odczuwać podobne fizyczne objawy, bez wyraźnej przyczyny. Informacja o pojawieniu się danego objawu rozprzestrzenia się bardzo szybko wraz z jakąś teorią wyjaśniającą. W miarę upływu czasu coraz większa liczba osób zaczyna dostrzegać u siebie te objawy i tłumaczy je w ogólnie przyjęty sposób, nawet jeśli byłby najbardziej absurdalny i nieprawdopodobny. Ogromną rolę w rozprzestrzenianiu się psychozy tłumu odgrywają media, dlatego ważne jest, żeby wykorzystać ich potencjał do przekazywania logicznych wyjaśnień.

40