PANORAMA RENESANSU

"Gdy nadchodzi wieczór, wracam do domu i idę do mego studiolo. Na progu zrzucam nieświeże, codzienne ubranie i wkładam strój dworski, pałacowy, i w tym bardziej uroczystym stroju wkraczam na dwory starożytnych, gdzie chętnie mnie witają ... I na cztery godziny zapominam o świecie, o kłopotach, ubóstwie, strachu przed śmiercią; naprawdę wkraczam w ich świat." Te słynne słowa Niccolo Machiavellego, uczonego i męża stanu, pozwalają nam zrozumieć emocje mieszkańców piętnastowiecznej Florencji, zapoznających się z dziełami wielkich mistrzów starożytnej Grecji i Rzymu. Właśnie owa ekscytacja była źródłem przewrotu, który nazywamy renesansem, odrodzeniem filozofii, literatury, sztuki i architektury. Żaden inny okres w historii ludzkości nie był przedmiotem tylu dyskusji i sporów, chociaż w każdym następowało jakieś swoiste odrodzenie. W miarę jednak jak mijały wieki i zmieniała się perspektywa, dawne oceny zaczęły wydawać się zbyt uproszczone. Dziś dostrzega się wszechstronną i złożoną naturę renesansu i to, w jaki sposób humanistyczne idee, polityka, religia, społeczeństwo, sztuka i nauka były ze sobą powiązane, i jak wzajemnie na siebie wpływały. Jak moglibyśmy mówić o odrodzeniu nauki klasycznej bez wspominania o drukarstwie, o powstawaniu miast-państw, nie pamiętając o filozofii, o roli kobiet, nie wspomniawszy o nadwątleniu tradycyjnych dogmatów?

"Panorama renesansu" jest wyrazem współczesnego poglądu na badania naukowe i propozycją nowej formuły, stawiającej w centrum uwagi obrazy i wykraczającej poza ścisłe podziały za pośrednictwem przejrzystego systemu odsyłaczy. Przedstawia czytelnikowi renesansową Europę; dwory i mecenasów, malarzy i rzeźbiarzy, duchownych i kupców, mężczyzn, kobiety i dzieci - posiłkując się ponad 1000 ilustracji, starannie dobranych i podzielonych na ponad 100 grup tematycznych.

Celem jest przybliżenie czytelnikowi poszczególnych problemów, nie zaś konkretnych wydarzeń z historii sztuki. Na końcu książki zamieszczono obszerny dodatek informacyjny, ze słownikiem biograficznym, tabelami chronologicznymi, bibliografią i indeksem. Margaret Aston, autorka wprowadzenia i wstępów do poszczególnych rozdziałów, jest historykiem o światowej sławie. Dzięki jej przewodnictwu Panorama renesansu zapewnia czytelnikom wyczerpujący obraz dawnego, pełnego uroku świata.

Panorama renesansu to efektowny, bogato ilustrowany przewodnik po epoce renesansu, w siedmiu rozdziałach przedstawiający najważniejsze aspekty umysłowości renesansowej. Autorka w zwięzłych, syntetycznych rozdziałach przedstawia ówczesne poglądy na religię, władzę, tradycję starożytną, życie i śmierć oraz sztukę. Wcześniej w tym samym cyklu ukazała się "Panorama średniowiecza".

Panorama renesansu jest wyrazem współczesnego poglądu na badania naukowe i propozycją nowej formuły, stawiającej w centrum uwagi obrazy i wykraczającej poza ścisłe podziały za pośrednictwem przejrzystego systemu odsyłaczy.

Epoka renesansu została przedstawiona w formie podobnej do "Panoramy średniowiecza". W zwięzłych, syntetycznych komentarzach ujęto najważniejsze aspekty umysłowości renesansowej: ponowne odkrycie sztuki antycznej, stosunek do władzy i Boga, obraz świata realnego i fantastycznego, poglądy na temat śmierci itd.

W niniejszym opracowaniu nie przedstawiamy osobno dokonań poszczególnych artystów, szkół artystycznych czy twórców żyjących w pewnych regionach geograficznych, lecz porządkujemy materiał, biorąc pod uwagę idee czy tematykę – by wypełnić lukę i osadzić ponownie wielkie dzieła malarskie, rzeźbiarskie i architektoniczne w kontekście, w jakim zostały stworzone. Tylko jeden z rozdziałów poświęcony jest czystej sztuce. Pozostałe omawiają głównie zagadnienia charakterystyczne dla owych czasów – ponowne odkrycie starożytności, tło polityczne, religię, rozwój miast, życie codzienne, naukę i odkrycia – prezentując je poprzez wybrane z olbrzymiej liczby obrazy.
 

Album, ilustrowany ponad 1000 doskonałymi fotografiami zabytków architektury oraz rzeźby i malarstwa, obejmuje cały okres renesansu pochodzących z archiwów, bibliotek i muzeów na całym świecie. Zawiera biogramy wybitnych postaci, tabele chronologiczne, mapy, słownik i wykaz zbiorów zabytków. Przemyślany układ tematyczny i liczne odsyłacze sprawiają, że praca ta umożliwia czytelnikowi wszechstronne poznanie i zrozumienie bogatej problematyki renesansu. Wspaniałe ilustracje opatrzone komentarzami ukazują osiągnięcia artystyczne, a zarazem wydarzenia historyczne, obyczajowość, wiarę i wiedze.

Panorama renesansu przybliża nam jedną z wielkich epok cywilizacji europejskiej. Obejmuje cały okres renesansu od schyłku średniowiecza aż po początki baroku.

Składa się z ośmiu rozdziałów omawiających wszystkie aspekty życia w renesansie, takie jak: - odkrywanie starożytności, władcy świata, bóg i człowiek, obraz świata, śmierć i życie, potęga sztuki, nauka, wynalazki i odkrycia, odbudowanie starożytności. Album kończy się aneksem, słownikiem biograficznym, tabelami chronologicznymi, mapami, słowniczkiem, wykazem muzeów i galerii, bibliografią, źródłami ilustracji, indeksem. 

W albumie zamieszczono ponad 1000 ilustracji, liczba stron to 367, wydany został w twardej oprawie w obwolucie przez wydawnictwo arkady w 2003 roku.

Rozdział VII i VIII dotyczy architektury i sztuki tego okresu.

Spis treści:

Renesans w perspektywie historycznej MARGARET ASTON

ODKRYWANIE STAROŻYTNOŚCI
Wstęp
Pierwsi humaniści
Humaniści z krajów północnych
Klasyczne wzorce i nowa literatura
Świat humanizmu
Nauka stara i nowa
Platon i Hermes
Alegoria
Jak wykorzystywano mity
Herkules
Wenus
Czar antyku
Ruiny Rzymu
Konstantynopol i nauka greki
Kolekcjonerzy i kolekcje

WŁADCY ŚWIATA
Wstęp
Papiestwo
Święte Cesarstwo Rzymskie
Monarchie północne
Władcy Włoch
Rządy
Prawo i kary
Pałace i palazzi
Wnętrza pałacu
Renesansowa dyplomacja
Oblicza bitew
Pomniki konne
Procesje religijne
Pochody świeckie
Tajemnicza mowa stroju
Zwierciadło mody
Szlachta się bawi
Dworskie rozrywki
Włoskie pomniki nagrobne
Pomniki nagrobne krajów północnych

BÓG I CZŁOWIEK
Wstęp
Klasycyzm chrześcijański: renesansowe kościoły
Wnętrza kościołów
Sakramenty
Historia reformacji
Kazania
Biblia
Reformacja: wojna obrazów
Obrazoburstwo: purytańska reakcja
Kontrreformacja
Pomoc ubogim
Bóg Ojciec
Narodziny Chrystusa
Matka Boska z Dzieciątkiem
Chrzest Chrystusa
Rozmawiający święci
Ostatnia Wieczerza
Ukrzyżowanie
Opłakiwanie
Zmartwychwstanie
Sąd Ostateczny

OBRAZ ŚWIATA
Wstęp
Mapy świata
Florencja
Rzym
Wenecja
Miasta środkowej Europy
Londyn/Paryż
Budowle obronne
Krajobrazy rzeczywiste
Krajobrazy fantastyczne
Sztuka ogrodowa

ŻYCIE I ŚMIERĆ
Wstęp
Okresy w życiu człowieka
Podróże i transport
Przyjemności i rozrywki
Królestwo zwierząt
Na wsi
Wytwarzanie i handel
Domy mieszkalne
Małżeństwo i rodzina
Nowa erotyka
Kobiety renesansu
Miłość zmysłowa i płeć
Rasa i kolor skóry
Choroba i śmierć

POTĘGA SZTUKI
Wstęp
Wizerunki artystów
Renesansowe medale
Mistrzowsko ukazana przestrzeń
Ludzkie ciało
Ideał bohatera
Włochy: język dekoracji
Wnętrze jako dzieło sztuki
Sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej
Groteska
Płaskorzeźba
Rzeźba: jej nowy wymiar

NAUKA, WYNALAZKI I ODKRYCIA
Wstęp
Rewolucja w drukarstwie
Teksty drukowane
Podróże i odkrycia
Statki 212 Astronomia
Alchemia i astrologia
Matematyka: potęga liczb
Muzyka
Sztuka wojenna
Medycyna: teoria i praktyka
Anatomia: budowa ciała
Botanika: medycyna i sztuka
Czas i mierzenie czasu
Nowy świat finansów
Woda dla przyjemności i pożytku
Skarby z metalu

ODBUDOWYWANIE STAROŻYTNOŚCI
Klasyczne porządki
Planowanie miast
Jeszcze gotyk
Kościoły na planie centralnym
Kariera kopuły
Koloseum
Łuki triumfalne
Teatr
Wille
Obeliski: piramidy sięgające gwiazd
Manieryzm: koniec czy początek?

ANEKS
SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
TABELE CHRONOLOGICZNE
MAPA
SŁOWNICZEK
WYKAZ MUZEÓW I GALERII
BIBLIOGRAFIA
ŹRÓDŁA ILUSTRACJI
INDEKS