WYKŁAD PRAWO CYWILNE 28.02.2015r

egzamin – 2 części

1. rozwiązywanie mini kazusów- można korzystać z kodeksów

2. część opisowa- nie można korzystać z kodeksu

przedtermin będzie na ostatnim wykładzie czerwiec 2015r. -> to nie jest zerówka

zagadnienia w zakładce „kształcenie”-> „sylabusy” -> tam można znaleźć wszystko, co nas obowiązuje

podręcznik C.H.Beck

druga z funkcji części szczegółowej prawa zobowiązań polega na ograniczaniu woli stron poprzez przepisy bezwzględnie wiążące. Są ta przepisy, które strony muszą koniecznie przestrzegać i nie mogą kształtować treści umowy wbrew ich postanowieniom.

Umowa najmu cdl.

Polega na korzystaniu z cudzych rzeczy w zamian za czynsz

DAROWIZNA 888k.c.

Darowizna zazwyczaj jest kojarzona z przenoszeniem jakiegoś prawa z jedne strony na drugą, jednakże jest to pojęcie szersze, bo jest to umowa zobowiązująca do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego

Jest to UMOWA a nie jednostronna czynność prawna, aczkolwiek najczęściej jednostronnie zobowiązująca. Darczyńcy nie można obdarować bez jego zgody, czyli bez jego oświadczenia woli, dlatego mówimy, że DAROWIZNA JEST UMOWĄ, bo wymaga oświadczeń woli dwóch stron.

Jednostronna czynność prawna, np. testament . Tutaj tylko jeden podmiot prawa cywilnego zachowuje się w określony sposób, chcąc wywołać określone skutki. W testamencie oświadczenie woli drugiej strony (spadkobiercy) nie jest potrzebne dla ważności testamentu.

Podział umów na jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące wskazuje, czy zawarcie umowy wywołuje skutki po obydwóch stronach czy też tylko po jednej.

Obdarowany, skoro składa oświadczenie woli, musi mieć co najmniej ograniczoną zdolność od czynności prawnych (art. 17 k.c. ). Tutaj nie jest wymagana zgoda osoby trzeciej, ponieważ darowizna nie jest umową zobowiązującą ze strony obdarowanego ani rozporządzającą.

przybliżenie art. 888 k.c. – to nie tylko przeniesienie prawa własności, ale np. przeniesienie prawa wierzytelności. Poza tym darowizna może odnosić się do ustanowienia jakiegoś prawa użytkowego, np. prawo przechodu na nieruchomości darczyńcy.

Świadczenie nieodpłatnych usług (kosztem majątku świadczącego) nie może być darowizną, bo tutaj świadczący nie traci nic na swoim majątku.

art. 889 k.c. – co nie może być darowizną:

• zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia, które nastąpiło w ramach umowy uregulowanej w innych przepisach k.c. , np. użyczenie (art. 710 k.c.)

• gdy ktoś zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył, albo je nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo

art. 889 par. 2 odnoszą się do zrzeczenia się spadku i odrzucenia spadku.

• zrzeczenie się spadku- dochodzi w drodze umowy pomiędzy potencjalnych spadkobiercą a potencjalnym spadkodawcą – jest ona zawierana za życia spadkodawcy a kimś, kto należy do kręgu spadkobierców. Jest to stosowane w celu uniknięcia długów.

• odrzucenie spadku to jednostronna czynności spadkobiercy dokonywana poprzez złożenie oświadczenia woli, mocą którego spadkobierca odrzuca spadek już po śmierci spadkodawcy (bo dziedziczenie następuje z chwilą śmierci spadkodawcy, wtedy mamy tzw. otwarcie spadku).

Jeżeli ktoś odrzuci spadek, to do dziedziczenia dochodzi ktoś z dalszym spadkobierców. Jeżeli byłoby to traktowane jako darowizna, to dalszy spadkobierca mógłby próbować odwołać darowiznę, by się od niej uchylić.

Darowizna może przyjmować bardzo różną postać, ale w praktyce najczęściej polega ona na tym, że darczyńca przenosi nieodpłatnie własność na obdarowanego.

W tym momencie należy pamiętać o art. 155 k.c., którego sens się sprowadza do tego, że zawarcie umowy odnoszącej się do zobowiązania do przeniesienia własności oznaczonej rzeczy co do tożsamości na drugą osobę automatycznie przenosi własność tej rzeczy na nabywcę.

Ta zasada dotyczy tylko i wyłącznie rzeczy oznaczonych co do tożsamości.

art. 890 k.c. – FORMA

par. 1.

• forma szczególna – akt notarialny dla oświadczenia woli darczyńcy. O formie oświadczenia woli obdarowanego przepis nie mówi nic, co oznacza, że może wyrazić on swoje oświadczenie woli w formie dowolnej.

• jeżeli umowa zostanie zawarta nawet bez formy szczególnej, to staje się ona ważna jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione<- to określenie przysparza trochę problemów (ale przy rzeczach oznaczonych co do tożsamości).

na potrzeby egzaminu przyjmujemy, że samo złożenie oświadczenia woli przeniesienia własności skutkuje faktycznym przeniesieniem własności rzeczy (art.155 k.c. ale pamiętajmy, że odnosi się to do rzeczy oznaczonych co do tożsamości).

Szczególna forma wymagana jest po to, by darczyńca przemyślał dokładnie swoją decyzję o chęci dokonania darowizny – zmusza do pewnych refleksji, zapobiega spontaniczności.

(przy rzeczach oznaczonych co do gatunku darczyńca jest chroniony bardziej niż przy rzeczach oznaczonych co do tożsamości, bo do przeniesienia własności konieczne jest wydanie rzeczy. )

par. 2 – jeżeli ze względu na przedmiot darowizny wymagana jest forma szczególna, stosuje się formę przewidzianą w przepisach dla tej czynności, a par. 1 nie ma tu zastosowania. np. art. 158 – przeniesienie własności nieruchomości tylko w formie aktu notarialnego.

ODWOŁANIE DAROWIZNY

instytucja, która umożliwia jednostronne anulowanie darowizny. Jednostronne- uprawnienie przysługujące darczyńcy, polegające na tym, że składa on oświadczenie woli bez zgody drugiej strony i jego mocą powoduje, że darowizna jest uważana za nie zawartą. Jeżeli nie była dokonana, to darczyńcę nie obowiązuje zobowiązanie przeniesienia własności jakiejś rzeczy, a jeżeli już została dokonana, to obdarowany musi zwrócić to, co otrzymał

• dopuszczalne w razie rażącej niewdzięczności obdarowanego- darczyńca może odwołać zawsze (wykonaną i niewykonaną). Np. uporczywe niewykonywanie obowiązków rodzinnych (brak wsparcia psychicznego, pomocy w razie choroby), lub uporczywe niewykonywanie obowiązku alimentacyjnego.

• popadnięcie darczyńcy w niedostatek- możliwe tylko i wyłącznie na etapie po zawarciu umowy ale jeszcze przed jej wykonaniem (wydaniem rzeczy)

tutaj, w odniesieniu do w/w sytuacji, w orzecznictwie przyjmuje się, że wykonanie darowizny w przypadku przeniesienia własności rzeczy, spełnienie umowy to wydanie tej rzeczy.

art. 900 k.c. do odwołania darowizny dochodzi poprzez złożenie oświadczenia woli darczyńcy w formie pisemnej obdarowanemu. Teoretycznie nie wymaga wstąpienia na drogę sądową . Moment, w którym oświadczenie woli dociera do darczyńcy o tym, że obdarowany oddaje to, co otrzymał, jest momentem odwołaniem darowizny. Dlatego musimy wstąpić na drogę sądową.

Jeżeli odwołanie powodowałoby skutek rozporządzający, to z momentem otrzymania oświadczenie przez obdarowanego, darczyńca z powrotem staje się właścicielem. Tylko w przypadku gdy przedmiotem darowizny była NIERUCHOMOŚĆ

Jeżeli wywołuje tylko i wyłącznie skutek obligacyjny, to moment otrzymania oświadczenia przez obdarowanego, to po jego stronie powstaje obowiązek przeniesienia własności na darczyńcę ale nie to, że staje się on automatycznie właścicielem. Tylko gdy przedmiotem darowizny była RUCHOMOŚĆ! Tutaj po odwołaniu darowizny, darczyńca ma roszczenie o przeniesienie własności (a nie jest właścicielem ). Swoich praw może on dochodzić nie na podstawie art. 222 k.c. lecz może idą do sądu z przedmiotową sprawą na podstawie art. 64 k.c. – żądanie oświadczenia woli przez drugą stronę. Jeżeli sąd uzna, że takie oświadczenie pozwany faktycznie musi złożyć, to orzeczenie sądu zastępuje to oświadczenie. WYROK ZASTĘPUJE UMOWE.

Ważne, by wiedzieć jaki skutek wywołuje odwołanie :

Gdyby się okazało, że odwołanie wywołuje tylko skutek obligacyjny a darczyńca składa powództwo o wydanie jego własności (bo myśli, że jest już automatycznie z chwilą otrzymania przez obdarowanego odwołanie), to sąd musi oddalić takie powództwo, ponieważ powód nie jest jeszcze właścicielem.

Możliwość odwołania z powodu rażącej niewdzięczności jest możliwe tylko w ciągu ROKU od momentu dowiedzenia się o rażącej niewdzięczności. Przebaczenie darczyńcy obdarowanemu wyłącza możliwość odwołania, a przebaczenie to nie jest oświadczeniem woli (darczyńca nie musi mieć pełnej zdolności do czynności prawnej) i nie ma ono określonej formy słownej.

Ponadto może ono być dokonane nie tylko przez darczyńcę ale również przez spadkobierców darczyńcy po jego śmierci. Ale ich uprawnienie ogranicza się do sytuacji, gdy przed śmiercią darczyńca był uprawniony do złożenia odwołania ale nie zdążył tego zrobić, albo (druga sytuacja) na skutek tej rażącej niewdzięczności darczyńca zmarł (zabójstwo lub rozstrój psychiczny ).

Z powodu niedostatku darczyńca może odwołać darowizną tylko i wyłącznie jeszcze niedokonaną -> art. 897 k.c. wyjątek -> darczyńca ma możliwość żądania od obdarowanego dostarczania środków utrzymania (alimentacja w ramach wzbogacenia jakie uzyskał na skutek obdarowania).

Obdarowany może zwolnić się spod tego obowiązku alimentacji poprzez wydanie przedmiotu jaki otrzymał w takim stanie, w jakim się ono znajduje.

POLECENIE czyli MODUS – darowizna polecająca

polecenie to postanowienie mogące się znaleźć w umowie darowizny, które ją modyfikuje w taki sposób, że pojawiają się jakieś obowiązki także po stronie obdarowanego -> art. 893 k.c.

„(...)nie czyniąc nikogo wierzycielem” – obowiązek włożony na obdarowanego jest bardziej moralny ale w rzeczywistości tak nie jest. Należy to rozumieć, że spełnienia polecenia może żądać tylko sam darczyńca albo ewentualnie jego spadkobiercy. Czyli np. dziadek daruje synowi nieruchomość pod warunkiem, że odda on wnuczkowi jeden pokój po osiągnięciu 18 lat -> ten wnuczek nie ma roszczenia o spełnienia tego polecenia.

Darczyńca ma roszczenie o wykonanie polecenia dopiero po spełnieniu darowizny.

Wypełnienia polecenia może żądać również jakiś organ władzy publicznej, jeżeli polecenie to odnosiło się do kwestii publicznych.

Polecenie, np. przekazanie części darowizny na rzecz osoby trzeciej po jakimś czasie / daruje synowi dom pod warunkiem, że się nie ożeni z córką sąsiadki.

W przypadku polecenia uczynionego tylko i wyłącznie na korzyść samego obdarowanego (np. że ma on przestać palić), wtedy tutaj nikomu nie przysługuje roszczenie o spełnienie danego polecenia.

art. 901 k.c. -> sądowe rozwiązanie umowy darowizny. Przedstawiciel ustawowy darczyńcy może zwrócić się do sądu o rozwiązanie umowy, jeżeli ona została podjęta przed ubezwłasnowolnieniem darczyńcy. Nie jest to jednak odwołanie darowizny.