Marc Bloch i Lucien Fabre – w 1930 roku postulują przełamanie izolacji dziedzin historii. Okresy przejściowe sprzyjają syntezie dziedzin nauki i niszczeniu dawniejszych skostniałych podziałów.
mit odrębnego „świata sztuki”, utrwalany prze powstanie w II poł. XVIII wieku historii sztuki.
CZYM SIĘ ZAJMUJE HISTORIA SZTUKI?
brak jednolitości przedmiotu badań w czasie – badamy przedmioty istniejące b.długo;
nie rodzaj czy przeznaczenie przedmiotu ale ich wartość estetyczna warunkuje to czy zajmuje się nimi HS;
dzieła sztuki „nadal emitują z siebie zawartą w nich ekspresyjną energię”.
Johann Joachim Wincklemann – uważa że zajmuje się filologią klasyczną.
WPŁYW NA INNE DYSCYPLINY, głownie HISTORIĘ:
HISTORIA SZTUKI tworzy podział na epoki, który przyjmują inne dyscypliny
dominacja HS wśród nauk humanistycznych – Johann Huizinga
Jacob Burckhardt (Szwajcar, wykładowca HS, XIXw) - historia sztuki jako dziedzina, która określa stopień cywilizacji w dawnych wiekach i jest najważniejszym narzędziem badania tych epok.
Herman Grimm, Karl Justi – cenili równie wysoko.
Hipolit Taine, Gofryd Semper – HS jako studium uwarunkowań materialnych w dawnych wiekach
Max Dvorak – historia sztuki = historia myśli
KRYTYKA HS:
Ernst Robert Cutrius – literatura przewyższa sztukę, bo jest nosicielką myśli. Ut pictura poesis – podporządkowanie sztuki literaturze.
ogólne zarzuty od innych dyscyplin historycznych:
-brak ogólnej teorii. Kontrargument: nie można izolować dział sztuki z kontekstu historycznego i sprowadzać ich do wspólnego mianownika.
-brak krytycznego wartościowania. Kontrargument: krytyczne wartościowanie prowadzi do tego co wyżej. HS ciekawą różne aspekty, również typowość pewnych przedstawień, badanie cech atrakcyjnych dla społeczeństwa w danej epoce, przyczyn i sposobów jej wykorzystania.
Aby Warburg – społeczna historia sztuki – dzieje wizualnej ekspresji człowieka bez względu na jej art. poziom, Dziś sztuki nie definiuje już charakter przedmiotu, ale zadeklarowana postawa wobec niego.
Alojzy Riegl - porzuca jednolite normy wartościowania, dostosowując je do poszczególnych epok, eliminuje pojęcie „schyłku” w sztuce. Wyróżnia trzy typy zabytków:
pomnik - dzieło utrwalające
dzieło sztuki - obiekt o wartości artystycznej
zabytek historyczny - wartość historyczna
„Czy forma i nakład energii do ukształtowania dzieła przekraczają potrzeby jego funkcji jako nośnika informacji?”
-oderwanie od życia.
STYL
podziały topograficzne
chronologiczno-stratyfikacyjne (na epoki)
Thomas Kuhn – teoria odcinków nauki i paradygmatów. Okres ich utrzymywania, skostnienia i zdogmatyzowania danych prawd jest długotrwały i jest okresem tzw „normalnym”. Okresy normalne są oddzielone okresami rewolucyjnymi, które obalają stare i wprowadzają nowe paradygmaty.
James Ackermann – terminy stylowe przeniknęły do naszej podświadomości i ograniczają nasze myślenie
Alojz Riegl – analiza dzieł poszczególnych okresów prowadzi do rozwiązania zagadki wszechświata (sic!). Ewolucja historyczna stylów jest podporządkowana prawom historii.
Wolfflin
trzy możliwości rozumienia stylu i jego teorie:
norma, doskonałość (normatywna)
modus, tonacja (modalna). W takim rozumieniu używa go 1)Goethe, wartościując ujęcia sztuki w malejącym stosunku wartości: od naśladowania datury, przez manierę, po styl.
wyraz,
symptom
(ekspresyjna, symptomatyczna) 1)Nietsche
– jedność stylu artystyczno-kulturalna danego narodu wskazuje na
to czy jest on cywilizowany; w przeciwnym razie jest barbarzyński.
2) Hans Sedlmayr – styl jako modus, kiedy krytykuje analizę stylu
a nie struktury 3)Ernst
Gombrich
krytykuje szczególnie ten sposób ujmowania stylu. To samo
J.
Schmoll
– przekonanie o stylowej jedności okresów historycznych wywodzi
się z romantyzmu i jest nieprawdziwe. „Wczoraj” – jedność
życia i sztuki, „teraz” – pluralizm stylów, chaos. 4)Wilhelm
Pinder
– „teoria pokoleń” rozwinięta przez Karla
Manheima
– styl jest właściwy pokoleniu, a w tym samym czasie żyją
różne pokolenia. Wilhelm
Dilthey
też ją wyznaje.
George Kubler – „Kształt czasu”. Teoria wiązek długich i krótkich. Każde zjawisko historyczne lub historyczno-artystyczne jest wiązką. Dopiero zebranie tych wiązek, określenie czy w danym momencie to ich początek czy koniec daje nam pełny obraz danej epoki/dzieła/zjawiska.
Fernand Braudel – wiele równocześnie rozwijających się historii, każde dzieło wiązką okresów i tradycji.
STRUKTURA
Hans Sedlmayr – analizując styl, pomijamy strukturę i zatracamy indywidualność działa; nie można się skupiać tylko na tradycji i „cechach charakterystycznych”; analiza struktury podstawą wartościowania. „Całość dzieląca się na elementy, a nie elementy tworzące całość”. Zawsze istnieje jedna rzecz, która nadaje strukturę – np. dominacja plamy, ciężkość kamienia (materiał), atomizacja itp.
Francastel – wartościowanie dyscyplin na podstawie użycia słowa „struktura” – HS i biologia złe!
Wilhelm Dilthey – niem. filozof. Struktura to ład wiążący poszczególne elementy -> Alois Riegl – naczelny teoretyk analizy stylistycznej -> znalezienie centralnego elementu dzieła (Sedlmayr, Carl von Lorck); zrozumienie całości dzieła umożliwia i określa interpretację szczegółu.
Claude Levi-Strauss – struktura jako system relacji tkwiący w przedmiocie
Hegel – wspólna zasada w różnych dziedzinach kultury
Lucien Goldmann – „struktura genetyczna” – powiązanie wszystkich dziedzin kultury
J.P.Vernant
struktury społeczne -> struktury myślowe -> problem artystyczny.
„Zadaniem malarza jest malować obrazy, a nie budować filozoficzne teorie” ;)
OBRAZ
Aby Warburg – obraz i symbol w centrum. Interdyscyplinarność. Zaczyna się na referacie o freskach Cossy w Ferrarze.
trwanie archetypów obrazowych dłużej niż ich interpretacji!!!
Maud Brodkin – „cultural patterns”. To co wyżej.
znak nieprzezroczysty – odnoszący się tylko do samego siebie, autoznak. (?)
Porębski – analiza równoczesna tekstu i dzieła daje pełny obraz.
analiza intencjonalna (co miało być przekazane?)
analiza symptomatyczna (jak może odebrać to odbiorca?)
Wilhelm Dilthey – interpretacja to rozumienie.