Islam to jedna z trzech wielkich religii monoteistycznych, która powstała na podstawie dwóch swoich równie wielkich poprzedników – chrześcijaństwa oraz judaizmu. Chociaż islam bardzo różni się od tych religii, to jednak posiada z nimi wiele cech wspólnych.

Chrześcijaństwo powstało około 6 wieków przed islamem. Jego początki wiążą się z ukrzyżowaniem Jezusa. Wtedy to doszło do pewnego „rozłamu” – ludzie, którzy nie uznali Chrystusa za Syna Bożego nadal czekali na Mesjasza i wyznawali religię mojżeszową. Chrześcijanie przyjęli, iż Jezus był wysłannikiem swego Ojca i umarł w celu odkupienia grzechów śmiertelników. Od tego momentu nieformalnie drogi chrześcijan i Żydów się rozeszły.

Islam powstał formalnie w roku 622 , kiedy to Mahomet został wygnany (hidżra) z rodzinnej Mekki do Medyny. Nieformalnie religia ta istniała już wcześniej choćby dlatego, iż jak twierdził Mahomet doznawał on objawień archanioła Gabriela. Jednak Arabowie powszechnie czcili wielu bogów pogańskich.

Twórcą religii chrześcijańskiej był Jezus Chrystus, który jako Syn Boży przybył na ziemię, aby przez swoja śmierć na krzyżu odkupić winy śmiertelników i w ten sposób umożliwić im zabawienie. Jego matka (Maryja) była świadoma, iż urodzi Syna Bożego. Jezus przyszedł na świat w dość ubogiej rodzinie. Urodził się w stajence, gdyż nie znaleziono miejsca w żadnej gospodzie. Działalność Jezus zaczął kiedy miał 30 lat. O jego życiu w młodych latach nie wiemy praktycznie nic – zachowała się jedynie wzmianka o jego pobycie w świątyni, gdzie rozmawiał o poważnych rzeczach z jej kapłanami.

Założycielem formalnym islamu był Mahomet. Urodził się około roku 570. Pochodził ze zubożałej rodziny kupieckiej. Jego rodzice zmarli bardzo szybko, a sam Mahomet prowadził typowo beduiński styl życia do 23 roku – pasał wielbłądy. Po tym okresie zatrudnił się do pracy u bogatej wdowy Chadidży, jako przewodnik jej karawan. Nieco później ożenił się ze swoją pracodawczynią. Wcześniej podczas podróży z karawanami stykał się dość często z chrześcijaństwem oraz judaizmem. Był to bardzo ważny okres życia Mahometa, ponieważ będzie rzutował bardzo na islamie. Trzeba jednak zaznaczyć, że ówcześnie kiedy jeszcze nie było dokładnie wypracowanej doktryny i filozofii chrześcijańskiej, Mahomet spotykał się głównie z formami apokryficznymi. Pierwszego objawienia doznał od archanioła Gabriela na górze Hira. Później były kolejne. Postanowił nauczać o wierze w Jednego Boga w swoim rodzinnym mieście – Mekce. Jednak bardzo się to nie spodobało możnym tego miasta ponieważ czerpali oni bardzo duże dochody z pielgrzymek jakie odbywali Arabowie do panteonu, który właśnie mieścił się w Mekce. Mahomet zostaje zmuszony do opuszczenie miasta 15 lipca 622 roku. Tę datę uznaje się za formalny początek nowej religii – islamu.

Aby religia spełniała swoje funkcje musi posiadać zbiór prawd i zasad. Jest to najczęściej jakaś święta księga objawiona przez samo bóstwo. W chrześcijaństwie taką rolę pełni Pismo Święte, choć trzeba wyraźnie zaznaczyć, iż ważniejszy dla chrześcijanina jest Nowy Testament, z tego powodu, iż zawiera on informacje na temat Jezusa i Jego nauk a także Listy, Dzieje Apostolskie oraz Apokalipsa. Stary Testament jest równie ważny, jednak nie odgrywa on aż tak wielkiej roli jak księgi Nowego Testamentu. W Starym Testamencie opisane są dzieje Narodu Wybranego, natomiast w Nowym – nauki Jezusa, dzieje apostołów Piotra i Pawła.

Świętą księga Arabów jest Koran. Muzułmanie bardzo często i dobitnie podkreślają, iż jest to bezpośrednie objawienie boże, a nie słowo Proroka. Sam Mahomet dbał o to, żeby rozgraniczać co jest jego własną interpretacją lub własnym zdaniem a co jest objawieniem Allacha. Koran składa się ze 114 sur i 6200 wersetów. 90 sur uznaje się za sury mekkańskie a pozostałe 24 za sury medyńskie. W przeciwieństwie do Pisma Świętego, które jest uporządkowane a opisywane tam wydarzenia posiadają swój porządek chronologiczny, kompozycja Koranu jest zupełnie przypadkowa. Nie ma w Nim żadnej chronologii, ani też żadnego porządku. Sury zostały umieszczone w dowolnej kolejności bez względu na ich długość czy też tematykę. Co więcej specjalistyczne badania nad Koranem dowiodły, iż w niektórych surach mekkańskich są wstawki z sur medyńskich i na odwrót.

Koran w przeciwieństwie do Pisma Świętego zawiera nie tylko prawdy wiary i przykazania moralne. Są w nim zawarte także zasady prawne a nawet zasady dobrego zachowania się. W Starym ani w Nowym Testamencie nie ma żadnych nakazów na temat organizacji państwa czy prawa, jakie ma obowiązywać.

Obie religie opierają się na przykazaniach – w islamie jest to 5 filarów wiary (jałmużna, post, pielgrzymka, modlitwa, wyznanie wiary[1]), natomiast w chrześcijaństwie – dekalog.

W obu religiach ważną rolę odgrywają posty. W religii chrześcijańskiej post trwa 40 dni i jest zarazem pamiątką postu Jezusa na pustyni oraz przygotowaniem do dni Wielkanocy, czyli święta Śmierci oraz Zmartwychwstania Pańskiego. W islamie post jest równie ważny i choć trwa 29 lub 30 dni to ma nieco inne znaczenie. Przede wszystkim nazwa postu (ramadan) wywodzi się od nazwy dziewiątego miesiąca ramadanu, w którym to wedle tradycji objawiony został Koran. W tym czasie każdy Arab musi wstrzymać się od jedzenia, picia, używek i przyjemności od wschodu do zachodu słońca (uważają, że po zachodzie słońca Allah nie widzi). Wyjątek stanowią dzieci poniżej 10 roku życia, kobiety ciężarne lub karmiące, podróżni oraz chorzy. W chrześcijaństwie nie ma aż tak wielkich wymogów ponieważ wystarczy ograniczyć posiłki do trzech (w tym jeden może być do syta).

Religia chrześcijańska jest naturalnie religia monoteistyczną, chociaż dogmat o Trójcy Świętej mówi, iż Bóg jest jeden, ale w trzech Osobach Boskich (Bóg Ojciec, Syn Boży, Duch Święty). W islamie dogmat monoteistyczny jest dogmatem fundamentalnym i posuniętym, aż do skrajności czego nie widać w chrześcijaństwie. Cały czas podkreśla się dobitnie o wierze w jedynego Boga- Allaha oraz o misji ostatniego z Proroków – Mahometa. Monoteizm muzułmański jest bezkompromisowy. Oznacza to, iż w islamie nie istnieje kult. Dogmat Trójcy Świętej jest przez muzułmanów bardzo surowo oceniany w chrześcijaństwie. Istnieją także przypadki, iż co bardziej radykalni i fanatyczni muzułmanie zarzucają chrześcijanom politeizm. Taki stan rzeczy bardzo wyraźnie odbił się na sztuce. Aby ludzie nie byli kuszeni, przedstawianie postaci figuralnych zostało surowo zabronione. Dlatego w sztuce dominują przeważnie motywy roślinne. Poza tym islam odrzucał stanowczo ideę inkarnacji Boga, a także ideę odkupienia. Są to dwa fundamentalne dogmaty chrześcijańskie.

Porównując islam i chrześcijaństwo należy także spojrzeć na instytucjonalizm w obu Kościołach, a dokładniej jego brak w islamie i niezwykle rozbudowaną hierarchię w chrześcijaństwie. Początkowo wyznawcy Chrystusa tworzyli gminy, w których się skupiali. Wszystkie gminy były równe, a na czele każdej stał biskup. Gminy bardzo często i żywo wymieniały się poglądami na tematy wiary, przykazań itp. Jednak ostatecznie zwierzchnikiem całego Kościoła czyli wszystkich gmin został biskup Rzymu (papież),
który uważany jest za następcę św. Piotra. Co więcej I Sobór Watykański nadał mu atrybut nieomylności w kwestiach wiary i moralności. Od tego momentu hierarchia oraz instytucjonalizm w Kościele narastał i obecnie posiada rozmiary ogromne.

W islamie nie istnieje praktycznie żadna hierarchia, a sytuacja jest całkowicie odmienna. Przede wszystkim brakuje odpowiednika papieża – zwierzchnik do spraw religii nie istnieje. Kalif był jedynie stróżem religii oraz stał na czele władzy świeckiej. Nie istnieją także sakramenty święte. Zalecana jest tylko wspólna modlitwa w meczecie pod kierunkiem imama. Tę funkcję może pełnić każdy, kto tylko zna sposób i kolejność oddawania pokłonów. Religia jest na tyle mocno zakorzeniona w społeczeństwie arabskim, że problemami wiary może zajmować się każdy. Koran badają nie tylko zawodowi uczeni, profesorowie, ale także zwykli ludzie zainteresowani sprawami społecznymi, kulturalnymi. W chrześcijaństwie jedynym interpretatorem Pisma jest kościół i kapłani.

Chociaż islam powstawał czerpiąc pełnymi garściami z chrześcijaństwa, to jednak bardzo różni się od tej religii. Być może powodem tego jest to, że kiedy chrześcijaństwo rozwijało się, dochodziło do rozłamów, reformacji, kontrreformacji, islam stał w miejscu i jeżeli się zmieniał to bardzo powoli.