Spis treści

Wstęp 2

1. Anatomia układu oddechowego 3

1.1 Informacje ogólne : 3

1.2 Anatomia nosa zewnętrznego : 3

1.3 Anatomia jamy nosowej 4

1.4 Anatomia gardła 5

1.5 Anatomia krtani 5

1.6 Anatomia tchawicy 6

1.7 Anatomia płua 7

2. Astma jako jednostka chorobowa 8

2.1 Astma – mechanizm powstania 8

2.2 Astma – objawy i leczenie ogólne i farmakologiczne 9

3. Podstawowe metody badania układu oddechowego 10

3.1 Badanie podmiotowe 10

3.2 Badanie przedmiotowe 10

3.3. Badania pomocnicze 11

4. Rehabilitacja 13

4.1 Zasady , cel i organizacja pracy rehabilitanta 13

4.2 Fizjoterapeutyczne testy i oceny wydolnościowe 13

5. Studium przypadku 16

5.1 Informacje ogólne 16

5.2 Ocena funkcjonalna chorego 19

5.3 Plan leczenia 19

5.4Wykonywane zabiegi i ich rezultaty 20

6 Zakończenie 24

7 Bibliografia 25

Wstęp

Astma oskrzelowa jest jedną z najczęściej występujących chorób przewlekłych na świcie. Szacuje się, iż schorzenie to dotyka niemal 30 % naszego społeczeństwa. Według statystyk prowadzonych przez WHO obecnie na świecie astma oskrzelowa dotyka około 300 milionów osób. Liczba zachorowań ciągle wzrasta i przypuszcza się, że w 2025 roku liczba ta powiększy się o kolejne 100 milionów ( Eder i wsp. 2006).

Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą dróg oddechowych o charakterze zapalnym. Przewlekły stan zapalny jest przyczyną nadreaktywności oskrzeli na wiele czynników takich jak: wysiłek fizyczny, alergeny, zimne powietrze , dym tytoniowy i inne. Choroba ta najczęściej manifestuje się epizodami duszności, kaszlem, świszczącym oddechem, a także uczuciem ucisku klatki piersiowej. Niestety choroba ta nie jest schorzeniem które można wyleczyć , ale jedynie zapobiec intensywności objawów.

Cały proces leczenia i usprawniania osoby z tą jednostką chorobową generuje za sobą ścisłą współpracę zespołu medycznego – lekarza pulmologa , lekarza alergologa , pielęgniarki , psychologo oraz przede wszystkim fizjoterapeuty. To właśnie kompleksowa rehabilitacja pomaga pacjentowi z tą chorobą podnieść jego jakość życia. Dodatkowo indywidualne podejście do pacjenta pozwala na jego szybszy powrót do zdrowia

Celem tej pracy jest udowodnienie roli fizjoterapeuty w procesie leczenia osób z astmą , oraz ukazanie jak procedury te wpływają korzystnie na codzienne funkcjonowanie w życiu codziennym.

1. Anatomia układu oddechowego

   1. Informacje ogólne :

Układ oddechowy jest najważniejszą częścią składową organizmu ludzkiego. To właśnie on jest odpowiedzialny za dostarczanie organizmowi niezbędnych ilości tlenu , a także odprowadzanie szkodliwego dwutlenku węgla[ CITATION Sud04 \l 1045 ] . Na układ oddechowy składa się szereg narządów wśród których wyróżniamy :

• Nos zewnętrzny

• Jamę nosową

• Gardło

• Krtań

• Tchawicę

• Płuca

Rysunek 1 Budowa ogólna układu oddechowego

Źródło : WWW.twojezdrowie.pl

2. Anatomia nosa zewnętrznego :

Szkielet nosa stanowi tkanka kostno chrzęstna. Wyróżniamy w nim część kostną utworzoną poprzez kości nosowe oraz wyrostki obydwu szczęk , a także część chrzęstną którą stanowią parzyste chrząstki skrzydłowe a także chrząstki boczne i przegrody nosa.

Rysunek 2 Budowa nosa zewnętrznego widok z przodu i boku

Źródło : WWW. Zatrzymaj młodość.pl

3. Anatomia jamy nosowej

Jama nosowa stanowi bardzo ważny ‘’techniczny’’ element układu oddechowego. To właśnie tu , na wczesnym etapie powietrze ulega ogrzaniu oczyszczeniu a przede wszystkim uzyskuje odpowiednie nawilżenie dzięki czemu może być wprowadzone do płuc.

Rysunek 3 Budowa jamy nosowej

Źródło : WWW.anatomiaczłowieka

Jama nosowa jest bardzo mocno unaczyniona , z uwagi na fakt silnego wyścielenia jej nabłonkiem wielorzędowym migawkowym. Jak widać na powyższym rysunku nr 3 jama nosowa dzieli się na dwie połowy. Każda z obu jam , posiada cztery następujące ściany : górną , dolną , przyśrodkową i boczną [ CITATION www18 \l 1045 ] Ściana przyśrodkowa utworzona jest przez przegrodę nosa , dolna – poprzez podniebienie natomiast ścianę górną tworzy kość sitowa i klinowa. Na oddzielne omówienie zasługuje ściana boczna która zawiera dość szczególową budowę anatomiczną – to w jej odrębie znajdują się trzy małżowiny nosowe – górna , środkowa i dolna. Małżowiny z kolei dzielą boczną część jamy nosowej na trzy przewody , gdzie następnie uchodzą zatoki przynosowe oraz przewód nosowo-łzowe.

4. Anatomia gardła

Gardło jest pewnego rodzaju łącznikiem . To właśnie w tym miejscu krzyżują się drogi dwóch układów – oddechowego oraz pokarmowego. Gardło rozpościera się wzdłuż kręgosłupa od podstawy czaszki , aż do szóstego kręgu szyjnego. W związku z tym że ta struktura anatomiczna ma dość szeroki zasięg wyróżniamy w niej następujące części : górną , środkową oraz dolną

Rysunek 4 Budowa gardła

Źródło :onkologia.org.pl

W części górnej , czyli nosowej znajdują się dość ciekawe elementy anatomiczne – ujście gębowe trąbek słuchowych, oraz migdałek gardłowy , zwany również ‘’migdałkiem trzecim. W części środkowej cieśń gardzieli łączy się wraz z jamą ustną , zaś w części dolnej dochodzi do skrzyżowania dwóch układów – oddechowego (krtań) i pokarmowego (przełyk)

5. Anatomia krtani

Krtań oprócz tego że stanowi skrzyżowanie dwóch układów , pełni inną bardzo ważną funkcję – jest narządem głosotwórczym. Zlokalizowana jest w przedniej okolicy szyii , za nią zaś znajduje się gardło. Krtań swoim kształtem przypomina trzyścienną piramidę - szerszą u góry zaś zwężającą się u dołu. Krtań jest dość silnie umięśniona – mięśnie zewnętrzne łączą ją z kością gnykową oraz mostkiem , natomiast mięśnie wewnętrzne odpowiadają za szereg funkcji tj : oddziaływanie na struny głosowe , rozszerzanie i zwężanie szpary głośni a także zamykające wejście do krtani.

Rysunek 5 Budowa krtani

Zródło : Zdrowie-Gazeta.pl

W krtani wyróżniamy cztery ważne chrząstki widoczne na rysunku 5 – chrząstkę : nagłośniową , tarczowatą , pierścieniowatą oraz parzyste chrząstki nalewkowate

6. Anatomia tchawicy

Tchawica swoją budową przypomina spłaszczoną od tyłu , sprężystą rurę. W przekroju poprzecznym jej wygląd zbliżony jest do podkowy Tchawica łączy się górnym końcem z krtanią , gdzie następnie przechodzi do wnętrza klatki piersiowej dzieląc się na dwa główne oskrzela. W tchawicy wyróżnić możemy dwie części : szyjną – łączącą się wraz z chrząstką pierścieniowatą krtani poprzez więzadło pierścienno-tchawicze , oraz piersiową. Rusztowanie tchawicy stanowią chrząstki tchawicze , które są bardzo sprężyste przez co pozwalają na utrzymanie drożności oraz zapobiegają zapadaniu się jej ścian

Rysunek 6 Budowa tchawicy

Zródło : http://anatomy.cba.pl/uklad%20oddechowy.html

7. Anatomia płua

Płuco jest narządem parzystym , zlokalizowanym w jamie klatki piersiowej. Ich wielkość jest zależna od stopnia wypełnienia powietrzem. Każde z płuc ma kształt stożka , posiada zatem – szczyt , podstawę oraz powierzchnię żebrową

2. Astma jako jednostka chorobowa

Astma to choroba przewlekła oraz zapalna dróg oddechowych. Charakterystyczne dla niej objawy to : świszczący oddech , duszność , uczucie ucisku w klatce piersiowej a także kaszel. Główną istotą tej jednostki chorobowej jest przewlekły stan zapalny oskrzeli , który skutkuje ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Ograniczenie to jest spowodowane skurczem mięśni gładkich oskrzeli , obrzękiem błony śluzowej a także tworzeniem czopów śłuzowych w obrębie oskrzeli , co skutkuje przebudową struktury oskrzeli.[ CITATION Nad15 \l 1045 ]

1. Astma – mechanizm powstania

Astmę ze względu na jej etiologię dzieli się na alergiczną i niealergiczną.

W astmie alergicznej wiązanie alergenu wraz z przeciwciałami IgE na powierzchni mastocytów , wyzwala uwolnienie mediatorów takich jak – histaminę , leukotriemy cysteinowe , enzymy protolityzne które powodują obturację oskrzeli. Ponad to w znacznej części przypadków około 6-8 godzin następuje druga faza w której bazofile mastocyty i inne komórki uwalniają substancje powodując tym samym nagłe namnożenie komórek zapalnych – eozynofilów.[ CITATION Szc09 \l 1045 ]

Jeżeli chodzi o mechanizm powstania astmy niealergicznej , nie jest on na chwilę obecną znany , jednakże w obrazie histopatologicznym jest on bardzo zbliżony do mechanizmu astmy alergicznej. W tym rodzaju , uszkodzenie nabłonka oskrzeli pobudza przez organizm mechanizmy naprawcze , co sprawia ,że w szczególnie ciążkich przypadkach zmiany te są wręcz nieodwracalne. [ CITATION Szc09 \l 1045 ]

2. Astma – objawy i leczenie ogólne i farmakologiczne

Astma może być czasami dość ciężka w diagnozowaniu , ponieważ nie licząc napadów i okresów zaostrzeń objawy podmiotowe jak i przedmiotowe mogą nie wystąpić.

Objawy podmiotowe :

• Napadowa duszność (głównie wydechowa)

• Świszczący oddech

• Suchy napadowy kaszel

• Dość często , szczególnie w astmach na tle alergicznym - nieżyt nosa

Objawy przedmiotowe :

• Rozlane obustronnie świsty

• Wydłużony wydech

• Tachykardia

W leczeniu astmy niezwykle ważną rolę pełni farmakoterapia. Stosuje się tu głównie leki rozszerzające oskrzela a także stara się wyeliminować alergeny Sprawa jest prosta w przypadku gdy alergen jest dla lekarza znany , stosuje się wtedy tkz. odczulanie . [ CITATION Por \l 1045 ]

CZTEROSTOPNIOWA TERAPIA LEKAMI ROZSZERZAJĄCYMI OSKRZELA
STOPIEŃ I	Inhalacje glikokortykoidami , np. Sanasthmax 2-3 x po 2 dawki Płukanie ust po inhalacji zmniejsza ryzyko lokalnych infekcji grzybiczych. Przy wybitnej obturacji przed inhalacją stosować Beta2 - mimetyk
STOPIEŃ II	Sympatykomimetyczne środki w aerozolu , np.: salbutamol 4 x 2 dawki. Jeśli inhalacje są niemożliwe podać leki doustne - terbutalin
STOPIEŃ III	Dodatkowo preparaty z teofiliną ( np. Bronchoretard) Systematycznie podawać glukokortykoidy

3. Podstawowe metody badania układu oddechowego

W środowisku fizjoterapeutycznym , nie chodzi o zdiagnozowanie pacjenta , a o ścisłą pracę wraz z pacjentem w celu poprawy osłabionych parametrów życiowych. Jednakże zapoznanie się z podstawowymi metodami badania lekarskiego znacznie ułatwi rehabilitantowi nie tylko dostrzeżenie mniej manifestujących się objawów , a pozwoli dobrać odpowiedni program ćwiczeń , które pomogą wyrównać braki w wydolności układu oddechowego.

1. Badanie podmiotowe

Na badanie podmiotowe składa się wywiad. Zadaniem badającego jest zebranie od chorego informacji personalnych , obecnych dolegliwości , współistniejących chorób , warunków domowych i robotniczych , nawykowego oraz stałego przyjmowania leków , a także nałogów. W przypadku kobiet bardzo ważne jest zebranie wywiadu ginekologicznego. Dobrze przeprowadzone badanie podmiotowe odgrywa przede wszystkim decydującą rolę w rozpoznaniu jednostki chorobowej , ale także pozwala na wykrycie czynników prowokujących oraz ustalenie intensywności rehabilitacji [ CITATION Ros \l 1045 ]

2. Badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe , nazywanie inaczej fizykalnym rozpoczyna się już od momentu gdy pacjent wchodzi do naszego gabinetu. Polega ono przede wszystkim na obserwacji pacjenta , a także wykonaniu nie tylko wzrokowej oceny okolicy klatki piersiowej ale wykonaniu pewnych mechanicznych czynności. Podczas tego procederu należy szczególnie zwrócić uwagę na :

• Liczbę oddechów (sprawdzaną jako ilość uniesień klp w czasie 1min)

• Stosunek wdechów do wydechów

• Ustawienie klatki podczas aktu wdechu

• Czy występują asymetrie w obrębie klatki piersiowej

• Czy występują inne niż wyżej wymienione deformacje w obrębie klatki piersiowej , lub w samej klatce

• Synchronizacja klatki piersiowej oraz powłok brzusznych podczas procederu oddychania

Ważnym elementem badania fizykalnego w obrębie układu oddechowego stanowi proceder opukiwania. Badanie to , jak sama nazwa wskazuje , polega na mechanicznym oddziaływaniu powodującym drgania ścian i narządów leżących pod miejscem oddziaływania. Uzyskany w tym procederze dzwięk zależy przede wszystkim od drgań płuca. I tak wyróżnić można następujące odgłosy :

• Jawny (występuje nad zdrowymi płucami)

• Bębenkowy , potocznie zwany ‘’nadmiernie jawnym’’

• Stłumiony

• Przytłumiony

Najbardziej pożądanym podczas badania jest wypuk jawny który charakteryzuje się niskim i głośnym tonem. W przypadku gdy mamy doczynienia ze zmniejszeniem powietrzności tkanki płucnej , mamy doczynienia z suchym i krótkim tonem opukowym , w zależności od deficytu.

W przypadku badania układu oddechowego należy również osłuchać płuca.

3.3. Badania pomocnicze

Celem badań pomocniczych jest utwierdzenie badającego w jego hipotezie. W tym przypadku należało by zlecić :

• Badanie radiologiczne klatki piersiowej

• Badanie tomograficzne

• Bronchoskopia

• Fiberoskopię

• Morfologię krwi

Największą jednak wartość dla rokowania oraz rehabilitacji mają badania czynnościowe płuc.

Rysunek 7 Zdjęcie RTG ze wcześnie wykrytym POChP

Zródło : MedycynaPraktyczna.pl

Badanie dodatkowe pozwala na wykrycie lub potwierdzenie patologii układu oddechowego, określenie natężenia oraz miejsca obturacji. U osób z podejrzeniem astmy wskazane jest wykonanie badania dodatkowego w postaci spirometrii. Badanie spirometryczne pozwala uzyskać pomiar objętości płuc i przepływ powietrza przez drogi oddechowe. Pomiar natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej(FEV₁ ) oraz pojemności życiowej płuc (FVC) pozwala ocenić rodzaj i stopień zaburzeń wentylacyjnych płuc. Badanie te jest powtarzalne i zależy od czasu wydechu (Bochenek, Doniec,2011).

Bardzo ważne jest, aby dobrze poinstruować pacjenta co do sposobu wykonania badania, aby powietrze nie wydostawało się poza ustnik. Po maksymalnym wdechu przez ustnik wykonuje się szybki, gwałtowny wydech. W badaniu tym wykonuje się 3 pomiary, aby móc wybrać do oceny najwyższe uzyskane wartości. (Bochenek, Doniec, 2011)

Wyniki przedstawiane są w postaci krzywych zależności objętości od czasu. Obniżenie szczytowego i maksymalnego przepływu wydechowego wykazuje krzywa przepływ-objętość (Bochenek, Doniec, 2011, Barnesr 2009).

Wskaźniki MEF₅₀ i MEF₇₅ ukazują na którym piętrze drzewa oskrzelowego dochodzi do największych zaburzeń przepływu powietrza ( Ziółkowski, 2009).

Rys.3. Krzywa przepływ-objętość

Źródło: Źródło: http://www.mp.pl/interna/chapter/B16.V.25.4.1.(dostęp 7.07.2017)

PEF jest to najwyższa wartość przepływu powietrza. Jeżeli PEF jest blisko osi przepływu a odcinek końcowy przebiega płasko, który dochodzi do osi objętości świadczy to o prawidłowym wykonaniu badania. Prawidłowy wynik PEF to poniżej 0,3 sekundy. Na krzywej objętość – czas wydech powinien trwać 6 sekund.. Wyniki spirometryczne wyliczane są przez oprogramowanie i uwzględniają wiek, płeć, wzrost oraz wagę. (Bochenek, Doniec,2011)

4. Rehabilitacja

Według American College of Chest Physicians rehabilitację pulmonologiczną można określić jako sztukę postępowania medycznego , polegającą na umiejętności opracowania indywidualnego programu który obejmuje dokładne rozpoznanie , leczenie , wsparcie psychologiczne i edukację . Jednakże aby osiągnąć sukces rehabilitację muszą cechować następujące cechy : wczesność działań , kompleksowość , interdyscyplinarność oraz indywidualizację działań [ CITATION Now \l 1045 ]

1. Zasady , cel i organizacja pracy rehabilitanta

Jak wspomniano wyżej skuteczność rehabilitacji gwarantują przede wszystkim trzy czynniki – wczesność , kompleksowość oraz systematyczność. Zasady te są przede wszystkim wpływają na jakość rehabilitacji u osoby cierpiącej na astmę. Obok tych czynników ważny element stanowi edukacja chorego i jego rodziny , która obejmuje informacje na temat różnego rodzaju technik i metod ułożenia chorego które pozwolą mu na swobodne oddychanie , technik toalety drzewa oddechowego , zasady prowadzenia ćwiczeń wykonywania czynności dnia codziennego a także zachowania pacjenta w obliczu ataku duszności.

Do celów rehabilitacji należy zaliczyć :

• Kontrolowanie oraz w miarę możliwości największe zmniejszenie zjawisk fizjopatologicznych i psychopatologicznych występujących u chorych na astmę

• Możliwe jak najdłuższe wydłużenie czasu przeżycia i poprawy jakości codziennego życia chorego

• Przywrócenie bądź też zachowanie w miarę na najwyższym poziomie optymalnych parametrów sprawności funkcjonalnej oraz czynnościowej

2. Fizjoterapeutyczne testy i oceny wydolnościowe

• Szczytowy przepływ oddechowy

• Szczytowy przepływ oddechowy określany jest w skrócie jako PEF. Pomiaru PEF dokonuje się za pomocą pikflometru. Jest to przenośne urządzenie, które może być używane zarówno w domu jak i w gabinecie lekarskim. Badanie przeprowadza pacjent w pozycji stojącej.( Bochenek,Doniec,2011)

Rys.5. Pomiar PEF

Źródło:„https://www.interped.pl/poradnie/poradnia-szybkiej-diagnostyki alergologicznej/(dostęp 7.07.2017)

• Miernik PEF powinien być trzymany w poziomo tak aby palcami nie ograniczać ruchu strzałki . Po nabraniu maksymalnego wdechu należy objąć wargami ustnik, aby powietrze nie przedostawało się po bokach, po czym wykonać szybki i gwałtowny wydech. Wydech nie powinien trwać dłużej niż sekundę. Badanie należy powtórzyć 3 razy. Należy wybrać największą z 3 wartości. Wynik pomiaru zależy od włożonego wysiłku w wykonanie wydechu. (Bochenek, Doniec,2011)

• U chorych na astmę badanie PEF jest przydatne w kontrolowaniu rozpoznanej choroby. Pomiaru PEF dokonuje się najczęściej rano, przed przyjęciem leków oraz wieczorem gdy wartości są większe. (Bochenek, Doniec, 2011)

• Zmienność PEF można wyliczyć poprzez wybranie z jednego tygodnia najniższej zawartości szczytowego przepływu oddechowego przed wzięciem leków, które rozkurczają oskrzela oraz najwyżej zawartości PEF. Następnie wartości należy zastosować do następującego wzoru: (PEF_min/ PEF_max) x 100%. Prawidłowy dobowa wartość nie powinna przekraczać 20%. U chorych na astmę różnice wartości są większe ze względu na zwiększenie reaktywności oskrzeli. (Bochenek, Doniec, 2011)

• Test nadreaktywności oskrzeli

• Testy te służą do oceny nadreaktywnośći oskrzeli u osób chorych na astmę na różne bodźce zewnętrzne, które wywołują skurcz oskrzeli. Do testu tego mogą przystąpić osoby z podejrzeniem astmy, a wynik FEV₁ w spirometrii wynosi co najmniej 70% wartości należnej. Badanie te polega na inhalowaniu coraz większych stężeń substancji, które powodują skurcz oskrzeli, regularnym pomiarze FEV₁ po każdej inhalacji i ocenie zmiany natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej ( FEV₁) względem wartości wyjściowej. Test uznaje się za dodatni jeżeli po inhalacji któregoś z stężeń nastąpi spadek wartości FEV₁ o 20 % względem wartości przed wykonaniem testu. U chorych na astmę testy te stosuje się do wykluczenia niż do potwierdzenia choroby.(Bochenek, Doniec, 2011).

• U osób u których podejrzewa się astmę wysiłkową wykonuje się prowokacyjne testy wysiłkowe. Badanie przeprowadza się na bieżni ruchomej lub cykloergometrze rowerowym gdzie co 6- 8 minut zwiększa się wysiłek submaksymalny. (Bochenek, Doniec,2011)

Rys.4 Wpływ próby wysiłkowej na średnicę światła dróg oddechowych

Źródło: „http://www.mp.pl/pulmonologia/artykuly-wytyczne/astma/12107,swiatowa-strategia-zapobiegania-leczenia-i-prewencji-astmyrozdzial-1-definicja(dostęp 7.07.2017)

• Reakcję oskrzeli ocenia się poprzez procentowy spadek wartości FEV₁ w stosunku do wartości sprzed testu. Obturacja występuje po wysiłku a nie w jego trakcie. (Bochenek, Doniec,2011)

5. Studium przypadku

Specyfika fizjoterapii polega przede wszystkim na interdyscyplinarności i bazowaniu na dorobku nauk medycznych jak i społecznych.

Studium przypadku stanowi jakościowy opis fragmentu rzeczywistości oraz jego interpretację. Zadaniem jest zebranie wszelkich możliwych informacji na temat przypadku, a w szczególności o czynnikach które mogą wpływać na rozwój choroby. Do tych ‘’determinantów’’ zaliczyć możemy : wiek , sytuację rodzinną , społeczną , materialną , warunki życia , stan psychiczny oraz fizyczny. Uwieńczenie dzieła , studium , stanowi opis danego przypadku. Analiza może mieć dwa rodzaje – uszczegóławiającą którą przeprowadza się w celu określenia przyczyn powstania choroby , bądź też uogólniającą. Drugi rodzaj ‘’rozważań’’ nad pacjentem stosujemy gdy dokonany opis przypadku stanowi podstawę do uogólnień , wskazań na pewne nieprawidłowości lub defekty a nawet pozwala tworzyć teorie opierające się na różnych przypadkach

Podczas tego procesu należy przede wszystkim pamiętać o tym , iż problem indywidualnego przypadku rzadko jest autonomicznie pewnym stanem. Najczęściej jest to skutek kulminacji pewnych wydarzeń , czynników oraz okoliczności oddziaływujących na pacjenta. Stanowić może jedną z wielorakich czynników wpływające na ‘’inviduum’’ przez co nie może być właściwie oceniony oraz zinterpretowany w całokształcie uwarunkowań.

1. Informacje ogólne

ARKUSZ DANYCH PACJENTKI

DANE PERSONALNE

Imię i nazwisko: X, Y

Wiek: 33lat

Miejsce zamieszkania: miasto

Stan cywilny: mężatka

Wykształcenie: wyższe

Źródło utrzymania: praca w korporacji , stanowisko biurowe

DOTYCHCZASOWA SYTUACJA PACJENTKI

Przebyte choroby: brak

Choroby współistniejące: brak

Przebyte operacje: wycięcie wyrostka robaczkowego

Uczulenia: nie stwierdzono , pacjentka jednak sugeruje że wiosną czuje się gorzej

Nałogi: palenie tytoniu

OBECNY STAN ZDROWIA

Początek choroby: 2015 rok

Stosunek do:

• stanu zdrowia: pacjentka pozornie zdrowa , uskarża się jednak na często powracające nieżyty oskrzeli, oraz męczące duszności które występują przede wszystkim nocą a także kaszel który dokucza w ciągu dnia

• sytuacji życiowej: wzmożony lęk o przyszłość , życie w stresie i’’biegu’’

• hospitalizacji: pozytywny , pacjentka stara dbać się o zdrowie ,korzysta z leczenia senatoryjnego

• oczekiwania pacjentki: chora oczekuje zainteresowania swoją osobą i chorobą, oczekuje profesjonalnego potraktowania i pozytywnego wyniku leczenia , którym miało by być ograniczenie okresów napadowych astmy , do możliwie minimalnego stopnia

Najistotniejsze dla pacjentki problemy:

• natury psychicznej: obawa o efekty leczenia , obawa o nawrót ataku

• natury społecznej: obawa o swoją przyszłość, strach przed wykluczeniem ze społeczeństwa z powodu astmy

Wydolność pacjentki w zakresie:

• samoobsługi: pełna,

• prowadzenie domu: samodzielne.

STAN PSYCHICZNY

Pacjentka jest zorientowana co do miejsca i czasu, zaakceptowała chorobę. Rozumie konieczność hospitalizacji oraz podjęcia leczenia farmakologicznego

STAN BIOLOGICZNY

Dane pacjentki dotyczące poszczególnych układów i narządów pod kątem ich prawidłowego funkcjonowania lub występowania zaburzeń oraz wpływu na stan ogólny pacjentki.

Układ sercowo-naczyniowy:

RR-110/80mmhg, tętno-72ud/min

Układ oddechowy:

oddech nieprawidłowy, duszność napadowa szczególnie nasilona w nocy

Waga 45kg

Wzrost 164cm

Stan odżywienia nieprawidłowy, apetyt nieprawidłowy, wydalanie prawidłowe. Brak pełnego własnego uzębienia – proteza zębowa.

Klatka piersiowa :

W badaniu RTG stwierdzono iż pola płucne są bez widocznych zmian ogniskowych. Jednakże spirometria wykazała nieprawidłowości obturacyjne sprawności wentylacji płuc o dużym stopniu. Z obserwacji wynika że minimalizuje to funkcjonalnie inhalacja z berotecem. Kąty przeponowo żebrowe wolne. Sylwetka serca w granicach normy

Układ nerwowy:

Świadomość i pamięć pełna.

Układ mięśniowo-szkieletowy:

Postawa prawidłowa, chora porusza się samodzielnie

Skóra:

Czysta, bez wykwitów patologicznych

Narządy zmysłów:

Wzrok – okulary na stałe

Słuch – prawidłowy

Węch – prawidłowy

Sen – zaburzony

Pacjentka miała wykonane w oddziale następujące badania :

• Nieinwazyjne :RTG klatki piersiowej , Spirometria . Pomiary PEF

• Laboratoryjne: morfologia,

• Obrazowe: RTG klatki piersiowej

5.2 Ocena funkcjonalna chorego

Podczas oceny funkcjonalnej zbadano przede wszystkim pacjenta w następujących obszarach :

• Siła .moc oraz wytrzymałość mięśniowa

• Stabilizację i priopriocepcję

• Budowę i skład ciała

• Mobilność i zakres ruchów w poszczególnych częściach

W przypadku pacjentki największy problem stwierdzono w pierwszym parametrze , to jest siły , mocy oraz wytrzymałości mięśniowej. Napadowy kaszel znacznie osłabił mięśnie oddechowe , które należało by przede wszystkim wzmocnić. Budowa i skład ciała względnie dobry – zalecana pełnowartościowa dieta oraz porucenie nałogu palenia. Dość słabo oceniono mobilność i zakres ruchów klatki piersiowej – zalecana nauka efektywnego oddychania.

3. Plan leczenia

Fizjoterapię w astmie można podzielić na dwie fazy – Fazę I która obejmuje napad ostry , oraz II obejmującą okres przemijania napadu. Oprócz tego w tym okresie powinna być stosowana odpowiednio dobrana fizykoterapia.

FAZA I –OSTRY NAPAD :

Zadania fizjoterapeuty :

• Łagodzenie uczucia strachu

• Ułatwianie oddechu

• Wykonanie tkz. ‘’Hamulca wargowego’’ – pacjent wydycha powietrze poprzez lekko złączone wargi . Długość trwania oddechu nie powinna być określona , należy jednak kłaść nacisk na przedłużony wydech

• Przyjęcie pozycji ułatwiającej oddychanie

• Manualna pomoc wydechowa – fizjoterapeuta kładzie ręce na dolnej krawędzi żeber , lekko naciskając podczas wydechu , z zachowaniem rytmu oddechowego pacjenta. Ważne jest by podczas tego procederu pacjent stosował ‘’hamulec wargowy’’

FAZA II –PRZEMIJANIE NAPADU

Zadania fizjoterapeuty :

• Ułatwienie pacjentowi oddychania

W przypadku astmy należy przede wszystkim pamiętać że fizjoterapia jest przede wszystkim alternatywą leczenia farmakologicznego , i w celu osiągnięcia założonego przez zespół medyczny sukcesu pacjenta jest wzajemne ‘’dopełnianie’’ się tych elementów. W przypadku analizy danej pacjentki należy zaznaczyć że obydwa te elementy bardzo się uzupełniały – pacjentka poprzez rehabilitację uzyskała dość znaczące efekty.

5.4Wykonywane zabiegi i ich rezultaty

Kinezyterapia :

W przypadku osób które dotyka astma należy przede wszystkim kłaść duży nacisk na kinezyterapię , z uwagi na fakt niechęci do podejmowania jakiejkolwiek aktywności fizycznej przez pacjentów astmatycznych. Osobom z tą dolegliwością chorobową należy wytłumaczyć że odpowiednio prowadzona , umiarkowana aktywność fizyczna nie wywoła ataku astmatycznego. Należy również zachęcić takich pacjentów do samodzielnego ćwiczenia po okresie hospitalizacji oraz zaproponować aktywność rekreacyjną jak jazda na rowerze bądź pływanie w basenie.

• Ćwiczenia ogólno usprawniające

Ćwiczenia te jak sama nazwa wskazuje mają na celu ‘’ogólnie’’ usprawnić pacjenta – poprawić jego sprawność fizyczną poprzez aktywację ruchową. Ćwiczenia obejmują wszystkie części ciała . Aby urozmaicić taki trening można wykorzystać różne przybory i przyrządy.

• Ćwiczenia oddechowe ogólne

Ćwiczenia te powinny być priorytetem u astmatyków. Pomagają one bowiem skorygować zaburzony wzorzec oddechowy , zwiększają objętość płuc oraz pozwalają pozbyć się nadmiernie zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych. Ta część kinezyterapii polega na powtarzaniu cykli oddechowych , według odpowiedniego wzoru oddechowego , w określonych pozycjach ciała.

• Trening mięśni oddechowych

U osób chorych na astmę dochodzi przede wszystkim do tkz. ‘’zmęczenia’’ mięśni , spowodowanym nadmiernym wysiłkiem oddechowym. W związku z tym mięśnie należy wzmocnić. Wyróżniamy dwa rodzaje treningów oddechowych :

• Wytrzymałościowe

• Siłowe

• Nauka prawidłowego oddechu – oddychanie dolno żebrowe

• Nauka efektywnego kaszlu

Ćwiczenia te pozwalają w naturalny sposób pozbyć się zalegającej wydzieliny z płuc. Polegają one na odpowiednio modulowanym głębokim wdechu , następnie szybkim wydechu z odchrząknięciem. Do nauki użyć można różnych przyborów – np.. świeczki. Naukę efektywnego kaszlu można rozpocząć wykonując ćwiczenia oddechowe. Aby osiągnąć jak najlepszy efekt zastosować należy również

• Oklepywanie

• Wibracje

• Dodatnie ciśnienie wydechowe

Trening autogenny

Techniki treningu autogennego mają za zadanie pomóc pacjentowi pozbyć się nadmiernie produkowanej przez organizm wydzieliny. Zabieg ten polega na nauce odpowiedniego oddychania – astmatyk stara się oddychać zwiększając coraz bardziej objętość powietrza w klatce piersiowej , po czym wykonując szybki wydech próbując jednocześnie odkrztusić zalegającą wydzielinę.

Pozycje ułożeniowe i oklepywania

Pozycje ułożeniowe mają na celu pozwolić na usunięcie nadmiernie nagromadzonej wydzieliny . Sposób wykonania jest bardzo łatwy – pacjenta należy poinstruować jak ma się ułożyć ,aby odpowiednie ułożenie oddziaływujące na topografię drzewa oskrzelowego , umożliwiło pełne działanie sił grawitacji [ CITATION Jon04 \l 1045 ]. Ten proceder jest bardzo bezpieczny oraz umożliwia pacjentowi ‘’odzyskanie ‘’ prawidłowej wentylacji płuc. Należy jednak pamiętać aby zachować szczególną ostrożność , w przypadku gdy stosujemy u pacjenta pozycję ułożeniową z głową w dół. Do takich przypadków zalicza się :

• Nadciśnienie tętnicze

• Refluks

• Niewydolność krążeniową

• Ciążę

• Otyłość

• Ciążę

• Stany po zabiegach chirurgicznych w obrębie głowy i szyi

Rysunek 8 Pozycje drenażowe stosowane u osób z astmą

Źródło : https://www.google.pl/search?q=pozycja+u%C5%82o%C5%BCeniowa+woznica+astma&rlz=1C1AVNE_enPL638PL638&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwj18Pi64KDaAhWMZpoKHaeFChUQ_AUICigB&biw=900&bih=397#imgdii=TO8Ml7-QbACS6M:&imgrc=i700LpInOC0UmM:

Bardzo ważnym elementem fizjoterapii w astmie jest również oklepywanie , które powinno być przeplatane między ćwiczeniami oddechowymi , inhalacjami oraz występować jako pojedyńczy element. Oklepywanie polega na wykonywaniu szybkich , krótkich oraz sprężystych ruchów odpowiednio złożonymi rękoma . Pomaga ono odrywać zalegającą wydzielinę z płuc . Wyróżniamy następujące techniki oklepywania :

• Miseczkowa

• Piąstkowa

• Półpiąstkowe

Masaż

Kinesiotapping

Kinesiotapping pozwala normalizować wzmożone napięcie mięśniowe , które u astmatyków występuje przede wszystkim w obrębie klatki piersiowej. Ponad to oddziałuje on w bardzo korzystny sposób na mikrokrążenie – pozwala odżywić osłabiony mięsień.

Rysunek 9 Kinesiotapping w astmie

Źródło : https://www.google.pl/search?rlz=1C1AVNE_enPL638PL638&biw=900&bih=397&tbm=isch&sa=1&ei=QNrEWpHmKaHX6ATFv6noCw&q=tapping+mi%C4%99%C5%9Bni+mi%C4%99dzy%C5%BCebrowych&oq=tapping+mi%C4%99%C5%9Bni+mi%C4%99dzy%C5%BCebrowych&gs_l=psy-ab.3...38198.41760.0.42046.7.7.0.0.0.0.222.1013.0j5j1.6.0....0...1c.1.64.psy-ab..1.0.0....0.-JxQY599V9o#imgrc=yWuO7KqaG8b32M:

Fizykoterapia

OKRES NAPADU :

• inhalacje z leku oraz tlenu

• ultradźwięki

• gorące kąpiele rąk i nóg

OKRES MIĘDZYNAPADOWY :

• promieniowanie podczerwone

• prądy DD

• prądy interferencyjne

• pole magnetyczne niskiej częstotliwości

• tera puls

• diatermia mikrofalowa

• Ultradźwięki

5. Zakończenie

Astma , zwana również dychawicą oskrzelową jest przewlekłą zapalną chorobą dróg oddechowych . Charakteryzuje ją czasowy , odwracalny skurcz oskrzeli , który może być spowodowany nadreaktywnością dróg oddechowych przez pewne czynniki stymulujące. Leczenie tej jednostki chorobowej nie należy do najłatwiejszych zadań , ponieważ w cały ten proces musi być zaangażowany cały zespół medyczny który składa się : lekarz , pielęgniarka , rehabilitant oraz psycholog. W niniejszej pracy skupiono się przede wszystkim na roli , jaką w tym procesie odgrywa rehabilitacja. Poprzez analizę określonego , realnego pacjenta ukazano proces usprawniania rehabilitacyjnego. Jak dowiedziono , same działania farmakologiczne nie pomogą odzyskać choremu pełnej sprawności , a czasami nieodpowiednio dobrane leki mogą pogorszyć się zły stan. Odpowiednio podjęte działania z zakresu fizykoterapii i kinezyterapii nie tylko pomogą utrzymać dobrą wydolność organizmu , ale pozwolą pacjentowi przełamać lęk i obawy oraz ułatwią funkcjonowanie w życiu codziennym. Nadrzędnym celem fizjoterapii jest jednak zapobieganie utraty prawidłowej czynności oddychania.

Praca zawiera nie tylko szczegółowy opis jednostki chorobowej , ale cały proceder począwszy od diagnostyki poprzez leczenie wspomagane aż po szczegółowo opisaną rehabilitację. Z uwagi na różne oblicza astmy , które wiążą się z pewnymi zmienionymi procederami rehabilitacyjnymi , zanalizowano w pracy przypadek kobiety brykającej się z astmą oskrzelową . W pracy zanalizowano postępowania zespołu rehabilitacyjnego oraz szczegółowo je opisano.

Z pracy można wyciągnąć wniosek iż odpowiednio przeprowadzone kompleksowe leczenie , a przede wszystkim rehabilitacja pozwala podnieść komfort życia pacjentów , a także pozwala wyjść ze strefy komfortu i podjąć aktywność fizyczną , która jest dużą barierą u chorych. Mówiąc o rehabilitacji należy przede wszystkim pamiętać o edukacji pacjenta , która pozwoli na odpowiednie zachowania chorego w czasie ataku oraz poprawi jego standard życia.

5. Bibliografia

Cytowane prace

Andrzej Szczeklik Choroby wewnętrzne [Książka]. - Kraków : Medycyna Praktyczna, 2009. - 978-83-7430-223-4.

Jonathan Kenyon Karen Kenyon Kompendium fizjoterapii [Książka]. - Wrocław : Elsevier Urban and Partner, 2004.

Klaudiusz Nadolny Rekomendacje postępowania w ratownictwie medycznym [Książka]. - Katowice : Elamed media group, 2015. - 978-83-61190-79-0.

Nowobilski Roman Włoch Tomasz Rehabilitacja pulmonologiczna [Część książki] // Astma i POChP w pytaniach i odpowiedziach.

Poradnik fizjoterapeuty [Książka].

Rosławski Adam Wozniewski Marek Fizjoterapia Oddechowa [Książka]. - Wrocław : AWF.

Suder Elżbieta Brużewicz Szymon Anatomia człowieka [Książka]. - Wrocław : Górnicki Wydawnictwo Medyczne, 2004.

www.anatomiaczłowieka.pl [Online] // http://anatomia-czlowieka1.pev.pl/Jama%20nosowa.html. - 24 marzec 2018. - http://anatomia-czlowieka1.pev.pl/Jama%20nosowa.html.