Toksyczność – cecha związków chemicznych polegająca na powodowaniu zaburzeń funkcji lub śmierci komórek żywych, organów lub organizmów po dostaniu się w ich pobliże.
Toksyczność to działanie niepożądane wynikające z reakcji chemicznych, fizykochemicznych pomiędzy związkiem chemicznym, który wniknął do ustroju, a układem biologicznym (DNA, enzymy).
W zasadzie niemal wszystkie związki chemiczne mogą być w odpowiednio dużych dawkach toksyczne – nawet spożywanie dużych ilości wody destylowanej jest na dłuższą metę szkodliwe. Praktycznie wszystkie leki są w dużych ilościach toksyczne
Toksyczność ostra to silne działanie toksyczne, występujące w krótkim czasie po podaniu jednorazowej dawki ksenobiotyku, lub kilku dawek w ciągu 24 godzin. Toksyczność ostrą ilościowo wyraża parametr LD50, czyli ilość ksenobiotyku, która wywołuje śmierć połowy populacji badanych zwierząt doświadczalnych. W badaniu toksyczności ostrej monitorowanym parametrem jest zatem śmierć zwierzęcia
Ksenobiotyk jest to substancja chemiczna niebędąca naturalnym składnikiem żywego organizmu. Definicja ta obejmuje substancje obce dla organizmu docelowego. Określa się nią większość trucizn i leków. Ważną grupę ksenobiotyków stanowią związki chemiczne otrzymane przez człowieka, o strukturze chemicznej niewystępującej w przyrodzie, do których organizmy nie przystosowały się na drodze wcześniejszej ewolucji.
Przykłady:
leki (np. antybiotyki)
środki bardzo silnie działające (trucizny, np. dioksyna)
Metabolizm
ksenobiotyków
podzielić można na 4 główne procesy:
• Wchłanianie
(absorbcja)
• Rozmieszczenie (dystrybucję) - pomiędzy
poszczególnymi tkankami i narządami oraz przenikanie przez bariery
wewnątrzustrojowe i gromadzenie się w tkankach (kumulacja)
•
Przemiany biochemiczne (biotransformacja) prowadzi często do
powstania metabolitu bardziej toksycznego od substancji
macierzystej
• Wydalanie