. Przejawy zimnej wojny w Europie zachodniej po II wojnie światowej.

Już w okresie II wojny świtowej pomiędzy państwami sprzymierzonymi dochodziło do sporów. Dotyczy to zwłaszcza Rosji z jednej strony a państwami anglosaskimi (Wielka Brytania, Stany Zjednoczone Ameryki) z drugiej strony. Spory te zaostrzyły się po zakończeniu działań wojennych. Historycy twierdzą, że ostatnią w miarę zgodną współpracą była konferencja w Poczdamie i wytoczenie procesu zbrodniarzom hitlerowskim w Norymberdze.

W krótkim czasie po wojnie rozpoczęła się wschodnio-zachodnia rywalizacja na arenie międzynarodowej. Dochodził do niej zwłaszcza w dziedzinie rozwoju gospodarki i rozbudowy armii (lata 1945-19470). Konflikt zdawał się nieunikniony. Wynikać miał z dwóch zupełnie różnych ideologii głoszonych przez państwa zwycięskie. Z jednej strony Stalin głosił zaostrzenie walki klas i rozbudowę socjalizmu, z drugiej przywódcy Ameryki postulowali politykę powstrzymywania rozwoju socjalizmu, jako ideologii zgubnej. Stany Zjednoczone zadeklarowały wszelką pomoc, również zbrojną wszystkim państwom zagrożonym widmem komunizmu. Dokładnej daty rozpoczęcia zimnej wojny nie da się określić, wiadomo natomiast, że pierwsze dwa lata po wojnie były kluczowe dla jej ogłoszenia. Winston Churchill na jednym ze sowich przemówień mówił o "żelaznej kurtynie", która zapadła na środek Europy.

Działo się to w tym samym czasie co grecka wojna domowe, utożsamiana z symboliczną wojną kapitalistyczno- komunistyczną. Komunistyczny Tymczasowy Rząd Wolnej Grecji wspierały takie państw jak Albania, Bułgaria, czy Jugosławia. Dodatkowo pomocy logistycznej i zaopatrzenia dostarczało ZSRR. Zapał komunistów ostudziła zdecydowana reakcja Londynu i Waszyngtonu. Udzielając poparcia rządowi Atenach państwa te pomogły w zażegnaniu kryzysu. Strefa wpływów komunistów w Europie została ostatecznie wyznaczona i ni objęła państwa greckiego. Obok Grecji do politycznych tarć dochodziło także na terenie Niemiec, które zostały podzielone na cztery strefy wpływów. Po połączeniu się strefy amerykańskiej, brytyjskiej i francuskiej pozostały dwie: zachodnia i sowiecka.

Niespokojna była również Azja. Po licznych sporach i zabiegach dyplomatycznych Korea została podzielona na dwa państwa. Południe zajęli alianci a północ komuniści. Podział przebiegał wzdłuż 38 równoleżnika i w zasadzie trwa po dziś dzień. Koreańczycy z północy nigdy nie porzucili myśli o militarnym "wyzwoleniu" rodaków z południa spod kapitalistycznego reżimu. Kolejną areną zmagań były Chiny, gdzie wspierana przez ZSRR komunistyczna partyzantka walczyła z siłami Koumintagu. Niestety ten ostatni przegrał mimo wsparcia Stanów Zjednoczonych i całe Chiny znalazły się w rękach zwolenników skrajnego socjalizmu.

Przywódca ZSRR Józef Stalin starał się uzyskać jak największe wpływy w innych krajach. Dzięki zdecydowanej postawie państw europejskich nie doszło jednak do spełnienia jego żądań. Pierwsza odmówiła Turcja, kiedy władze sowieckie zażądały rewizji traktatu dotyczącego cieśnin czarnomorskich Bosfor i Dardanele. Rosja chciała uzyskać zgodę na swobodny przepływ sowich jednostek morskich na morze Śródziemne. Odmowa rządu tureckiego spowodowała zawieszenie sprawy do połowy lat pięćdziesiątych. Kolejnym posunięciem Stalina było zażądanie od Norwegii zmiany statusu politycznego suwerennego terytorium należącego do tego państwa- Spitsbergenu. Znajdowały się tam liczne kopalnie surowców strategicznych co sprawiało, że obszar ten był niezwykle ważny militarnie. Stalin spotkał się z kolejną odpowiedzią. Rząd Norwegii wsparły inne kraje zachodnie dzięki czemu ZSRR musiał ustąpić. Kolejnym fiaskiem sowietów było porozumienie się Ameryki i Danii w sprawie rozmieszczenia wojsk amerykańskich na Grenlandii (która w całości znajduje się pod protektoratem duńskim) i na terenie samego państwa duńskiego oraz Islandii.

Państwa zachodnie miały też inne zmartwienia niż ambicje Stalina. W wielu krajach, takich jak Anglia, Włochy czy Francja do głosu dochodziły partie komunistyczne, zdobywające coraz więcej zwolenników. Niekiedy udało im się nawet wejść na zasadzie koalicji do rządu. W związku z niebezpieczeństwem płynącym z ich strony ogłoszono ich delegalizacje w latach 1946-1947 i całkowicie pozbawiono je udziału w współdecydowaniu o losach polityki państwowej. Podział pomiędzy dawnymi sojusznikami pogłębiał się. Świadczyły o tym chociażby wzajemne, nieprzychylne wypowiedzi obu stron. Do pierwszych z nich należy zaliczyć wystąpienie Stalina dnia 9 lutego 1946 roku w Moskwie, podczas wiecu poprzedzającym bezpośrednio wybory. Jego zdaniem istnienie wojen na świecie nieodzownie związane jest z kapitalizmem, który w swojej istocie zawiera elementy powodujące kryzys ogólny i sam w sobie jest zarzewiem wszelkich wojennych konfliktów.

Żelazna kurtyna:

Pierwszej odpowiedzi na to oświadczenie udzielił słynny brytyjski przywódca Winston Churchill . W niecały miesiąc od przemówienia w Moskwie, 5 marca były premier wygłosił swój referat w Fulton w Stanach Zjednoczonych. Jego fragment głosił:

"Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem opuściła się żelazna kurtyna

w poprzek kontynentu. Poza tą linią znajdują się wszystkie stolice dawnych państw środkowej i wschodniej Europy: Warszawa, Berlin, Praga, Wiedeń, Budapeszt, Belgrad, Bukareszt i Sofia - wszystkie te sławne miasta i zamieszkująca wokół nich ludność leżą, że tak się wyrażę, w strefie radzieckiej i wszystkie, w takiej czy innej formie, podlegają nie tylko wpływom radzieckim, ale kontroli Moskwy w bardzo wysokim, niekiedy rosnącym stopniu."

6 września sekretarz stanu James Byrnes w Suttgarcie wygłosił przymówienie, z którego wynikał, że Polska nie ma prawa do granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej. Dał tym samym pretekst do gwałtownych protestów w Polsce, o charakterze "antyamerykańskim" i "antyimperialistycznym".

Plan Marshalla i rozwój doktryny powstrzymywania.

W roku 1947 istnienie wojny politycznej już nikt nie kwestionował. Polityka Stanów Zjednoczonych stała się bardziej zdecydowana. 12 marca 1947 roku prezydent Truman wystąpił w Kongresie Stanów Zjednoczonych o przyznanie 400 milionów dolarów dla państw zagrożonych przez komunistów wspieranych przez ZSRR. Pieniądze te miały trafić zwłaszcza do Turcji i Grecji. Było to pierwsze oficjalne ogłoszenie twardej polityki powstrzymywania. Stany nie chciały popełnić błędu jaki popełniła Europa w stosunku do Hitlera stosując politykę ustępstw. Rząd stanów wiedział, że jest to droga do nikąd.

Nie widząc innego wyjścia amerykański sekretarz stanu 5 czerwca ogłosił plan odbudowy gospodarki europejskiej. Plan ten zakładał pieniężna pomoc wszystkim państwom, nie tylko starym sojusznikom, ale również Niemcom i państwom bloku wschodniego. Jednak przywódcy ZSRR odczytali projekt ten za wymierzony przeciwko interesom sowieckim (co było z reszta trafne) i zdecydowanie plan Marshlla odrzuciło. Za ZSRR pomimo jego akceptacji do formalnego odrzucenia planu zmuszone zostały inne państwa pozostające w strefie wpływów Rosji, taki jak Polska, Czechosłowacja czy Węgry i Rumunia. Stany Zjednoczone pomimo ogromnych nakładów finansowych również czerpały z realizacji poszczególnych punktów porozumienia. Dzięki odbudowie gospodarki europejskiej same reperowały gałęzie gospodarcze, które zostały poważnie naruszone przez wojnę. Przestawienie się z produkcji wojennej na pokojowa w Stanach przebiegło wyjątkowo łagodnie, a pomoc przy odbudowie państw Starego Kontynentu powodował wzmocnienie się Stanów w tym regionie, ku dużemu niezadowoleniu Rosjan.

Nie przyjęcie planu amerykańskiego sekretarza spowodowało ścisły związek gospodarczy z ZSRR. Skutki tego powiązania widać wyraźnie do dzisiaj. Wystarczy spojrzeń na Republikę Federalną Niemiec. Kiedy zachodnia część kraju jest stabilna i silna gospodarczo, wschodnia, pomimo, iż już 15 lat temu oderwała się od ZSRR nie może podnieść się na nogi i funkcjonuje jedynie dzięki pomocy zachodu. Po dziś dzień Polska boryka się z blisko dwudziesto procentowym bezrobociem. W styczniu 1949 r. powołano do życia RWPG, co dodatkowo wzmocniło zależność Europy Środkowej od Wschodu. Odpowiedzią na pogłębiająca się integrację bloku sowieckiego, 4 kwietnia 1949r. w Waszyngtonie przedstawiciele państw europejskich i ameryki podpisali Pakt Północnoatlantycki. Jest to istniejąca po dziś dzień organizacja militarna, mająca zapewnić wzajemna ochronę. W chwili powstania należały do niej: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Kanada, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Włochy.

Przejawy zimnej wojny w Europie zachodniej po II wojnie światowej

rozpad zwycięskiej koalicji wojennej (koalicji antyhitlerowskiej: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, ZSRR)

Przyczyny rozpadu koalicji:

Brak wspólnego wroga- III Rzesza

Różnice pod względem ustroju i ideologii (państwa komunistyczne i demokratyczne)

Między "Wschodem" i "Zachodem" występował konflikt o podłożu przede wszystkim politycznym i ideologicznym, ale także ekonomicznym i światopoglądowym. W większości konflikt ten przybierał formę walki propagandowej oraz walki wywiadów, w tym wywiadów gospodarczych. Istniała wyraźna rywalizacja np. na arenie podboju kosmosu, czy we współzawodnictwie sportowym.
Dochodziło także do konfrontacji zbrojnej. Nie bezpośrednio ale w takich konfliktach jak wojna w Korei, wojna wietnamska czy wojna w Afganistanie, w które oba bloki były zaangażowane.