Kiedy stosować sole anionowe?

Szczególną uwagę w okresie zasuszenia należy zwrócić na prawidłowe żywienie mineralne, które polega na obniżeniu udziału Ca w dawce pokarmowej do ok. 0,5% w suchej masie oraz na utrzymaniu właściwego stosunku anionowo-kationowego. W tym celu należy ograniczyć do niezbędnego minimum pasze bogate w wapń, potas oraz sód. Dlatego, nie stosujemy dla krów zasuszonych dodatku kwaśnego węglanu sodu i soli oraz w uzasadnionych sytuacjach (problem z opuchlizną wymienia, zaleganiem poporodowym) wycofujemy lizawki solne. Z kolei ze względu na wysoką zawartość wapnia i/lub potasu należy unikać zielonki, kiszonki i siana z lucerny lub koniczyny, wywaru, melasy, kiszonki z liści buraczanych, kiszonki z wysłodków buraczanych oraz buraków. Niemniej ważny jest również poziom fosforu. Obecnie zaleca się, aby zawartość fosforu w dawce dla krów zasuszonych nie przekraczała 30 g na sztukę dziennie (około 0,24% suchej masy).
Skuteczną metodą zapobiegającą zaleganiu okołoporodowemu i towarzyszącym schorzeniom stosowaną od kilku lat w Stanach Zjednoczonych jest utrzymanie właściwego stosunku kationów (sód, potas) do anionów (chlor, siarka). Różnice pomiędzy kationami a anionami (RKA) wyraża się w miliekwiwalentach (mEq) i możemy ją wyliczyć na podstawie procentowej zawartości tych pierwiastków w suchej masy dawki ze wzoru: RKA = [(%Na/0.0230) + (%K/0.0390)] - [(%C/0.0355) + (%S/0.0160)]. Wartość RKA dla krów w okresie zasuszenia powinna być ujemna i mieścić się w przedziale od -10 do -15 mEq/100 g suchej masy. Ze względu na konieczność wykonania analiz na zawartość sodu, potasu, chloru oraz siarki w paszach, oceny poprawności zbilansowania dawki pokarmowej pod względem stosunku kationów do anionów można również dokonać na podstawie pH moczu (tabela 1). W sytuacji, kiedy wartość RKA jest dodatnia, proponuje się dodatek soli anionowych. Ich skuteczne działanie w profilaktyce okołoporodowej była obserwowana nawet przy wysokiej koncentracji wapnia w diecie (150 - 180 g/szt./dzień).
Niestety wadą tych dodatków jest zła smakowitość. Dlatego, najlepiej stosować sole anionowe jako komponent TMR-u wraz z kiszonką z kukurydzy i świeżym młótem lub w formie dodatku mineralno-witaminowego (mieszanka paszowa uzupełniająca). Stosowanie tego specyficznego dodatku powinno być poprzedzone konsultacją ze specjalistą z zakresu żywienia zwierząt.

Tabela 1.
Odczyn moczu przy dodatniej i ujemnej różnicy kationowo - anionowej (RKA).

* różnica kationowo - anionowa

Do pozostałych zabiegów wpływających na poprawne żywienie mineralno-witaminowe krów zasuszonych, należy między innymi:

• utrzymanie wysokiej koncentracji witaminy D3 (15 000 - 25 000 j.m./szt./ dzień),

• zwiększenie na 2 -3 dni przed porodem ilości wapnia, dostosowując jego poziom do potrzeb po wycieleniu, poprzez dodatek kredy pastewnej lub stosując żele wapniowe zawierające chlorek wapnia na kilka godzin przed porodem oraz 1 i 2 dniu po porodzie,

• w sytuacji stosowania dodatku soli anionowych (wyłącznie przez okres ostatnich 3 tygodni przed wycieleniem) należy zwiększyć poziom wapnia w suchej masie dawki do około 1,1-1,2%,

• kontrolować dawki selenu (zalecany poziom 0,3 mg/kg pobrania suchej masy).

Zmiana zapotrzebowania krów po wycieleniu spowodowana produkcją mleka wymaga również zmiany żywienia mineralno-witaminowego, poprzez:

• stosowanie dodatku kredy pastewnej w ilości 50 - 150g/szt./dzień, do dawek pokarmowych z udziałem pasz o niskiej zawartości wapnia (kiszonka z kukurydzy),

• wprowadzenie lizawek solnych,

• stosowanie kwaśnego węglanu sodu (około 200 g/szt./dzień) przy wysokich dawkach pasz treściwych, braku struktury dawki,

• zwiększenie dawki mieszanki mineralno-witaminowej zawierającej przede wszystkim mikroelementy: selen (Se), cynk (Zn), miedź (Cu), mangan (Mn) - oraz witaminy A, D3 oraz E.