SEMINARIUM 5

1. Początki diagnostyki obrazowej
   Jedne z najwcześniejszych badań zostały przeprowadzone przez Williama Crookesa oraz Johanna Wilhelma Hittorfa. Obserwowali oni powstające w lampie próżniowej promieniowanie, które pochodziło z ujemnej elektrody. Promienie te powodowały świecenie szkła w lampie. W 1876 roku Eugen Goldstein nazwał je promieniowaniem katodowym. Nie było to jednak promieniowanie rentgenowskie, tylko strumień elektronów o dużej energii. Następnie angielski fizyk William Crookes badał efekty wyładowań elektrycznych w gazach szlachetnych. Stwierdził on, że jeżeli umieści w pobliżu lampy kliszę fotograficzną, to ulega ona naświetleniu i pojawiają się na niej cienie przedmiotów, które przesłaniały lampę. Efekt ten nie wzbudził jego zainteresowania. Głównym źródłem wspomnianego efektu było promieniowanie nazwane później "X", powstające w wyniku gwałtownego wyhamowania elektronów – promieni katodowych.
   W roku 1892 niemiecki fizyk Heinrich Hertz rozpoczął eksperymenty, nad przenikaniem promieni katodowych przez cienkie warstwy metalu, np. aluminium, a jego student Philipp Lenard kontynuował te badania. Uczeń Hertza opracował wersje lampy katodowej i analizował przenikanie promieni przez różne materiały.
   Niezależnie od nich w kwietniu 1887 roku Nikola Tesla rozpoczął badania nad tym samym zagadnieniem. Eksperymentował z wysokimi napięciami i lampami próżniowymi. Opublikował on wiele technicznych prac nad udoskonalonymi lampami z jedną elektrodą. W 1897 roku wygłosił na ten temat odczyt przed New York Academy of Sciences. Nikola Tesla potrafił wytworzyć na tyle silne promieniowanie katodowe, że udało mu się zaobserwować jego negatywny wpływ na istoty żywe. W1892 roku zdał sobie sprawę, że promienie katodowe mogą służyć do obserwacji wnętrza ciała człowieka i wykonał szereg fotografii. Jednak nie opublikował tych wyników, za to wysyłał zdjęcia do Wilhelma Röntgena.8 listopada 1895 roku niemiecki naukowiec Wilhelm Röntgen rozpoczął obserwacje promieni katodowych podczas eksperymentów z lampami próżniowymi. 28 grudnia1895 roku opublikował on wyniki swoich badań w czasopiśmie Würzburgskiego Towarzystwa Fizyczno-Medycznego. Było to pierwsze publiczne ogłoszenie istnienia promieni rentgenowskich, dla których Röntgen zaproponował nazwę promieni X, obowiązującą do chwili obecnej w większości krajów (m.in. w krajach anglosaskich). Potem wielu naukowców zaczęło je określać jako promienie rentgena (nazwa obowiązująca m.in. w Polsce i w Niemczech). Za odkrycie promieni X Röntgen otrzymał pierwszą nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 1901 roku.

2. Alexis Carrel i jego osiągnięcia Wynalazł nowe metody i techniki chirurgii naczyniowej; był pionierem transplantologii i torakochirurgii. Został przyjęty w poczet licznych prestiżowych towarzystw naukowych, otrzymał też doktoraty honoris causa takich uczelni jak uniwerstytety w Belfaście, Princeton, kalifornijski, nowojorski, a także Brown i Columbia.
   Wkład Alexisa Carrela w rozwój medycyny i biologii polegał na pracach nad transplantacją narządów i hodowlami tkankowymi. Wypracowanie technik szwu chirurgicznego naczyń krwionośnych pozwoliło na postęp w przeszczepianiu narządów. Badania Carrela nad kulturami tkankowymi wniosły także znaczący wkład w zrozumienie biologii wirusów i przyczyniły się do postępu w produkcji szczepionek.

3. Transplantologia – początki i problemy
   We Włoszech prze-prowadzano również inne śmiałe próby autotransplantacji skóry – Gasparo Tagliacozzi (1546-1599) wprowadził własną technikę etapowego przeniesienia skóry z ramienia na nos (1597 r.). W tym samym czasie znakomity polski lekarz Wojciech Oczko (1537-1599), lekarz nadworny Stefana Batorego i sława wenerologii europejskiej, po raz pierwszy w naszym kraju dokonuje pomyślnej rekonstrukcji nosa z zastosowaniem przeszczepienia skóry. Został wówczas autorem szóstego w świecie opisu przeszczepienia skóry(w 1581 r.) a polskiego króla namawiałaby ten zgodził się na leczenie owrzodzeń podudzi przeszczepem skóry z przed-ramienia lub drugiej kończyny dolnej.Do operacji niestety nie doszło, bowiem negatywną opinię dla takiego sposobu leczenia wydał drugi konsulent króla,włoski medyk.Wiek XVII-XVIII Pierwsze dokonania w zakresie implantacji zębów przypisuje się wielkiemu angielskiemu chirurgowi i przyrodnikowi Johnowi Hunterowi (1728-1793), który wszczepił (implantował) zdrowe zęby swoim pacjentom (1771 r.).Autorem doświadczenia, które miało ogromne wpływ na późniejsze dzieje transplantologii jest włoski fizjolog i eksperymentator Giuseppe Baronio (1759-1811).Wykazał mianowicie w swych pracach eksperymentalnych, że skóra owcy przyjmuje się po przeszczepieniu w inne miejsce, ale u tego samego zwierzęcia(1804 r.).W 1814 r. Joseph Carpue w Londynie wprowadza, wspomnianą wyżej, starodawną technikę hinduską odświeżoną nieco i zaadaptowaną dla nowych potrzeb.Wykonał on w ten sposób rekonstrukcję nosa u dwóch oficerów armii brytyjskiej oszpeconych w wyniku działań wojennych.Pojawiają się kolejne, coraz liczniejsze doniesienia o podejmowanych próbach przeszczepiania narządów. Pierwsze eksperymenty z przeszczepianiem kości, ze zmiennym skutkiem, przeprowadzał w1858 Léopold Louis Oliver (1830-1900),zaś chirurg szwajcarski Emil Theodor Kocher (1841-1917) w roku 1883 usiłował przeszczepić tarczycę, chcąc tą metodą leczyć kretynizm tarczycowy.Nawiązując do doświadczenia G. Baronio,w roku 1869 chirurg szwajcarski Jacques Reverdin (1842-1929) w Genewie i prawdopodobnie nieco później, ale niezależnie, lekarz francuski Felix Guyon(1831-1920) w Paryżu – stosują wolneauto przeszczepy skóry w przypadku trudno gojących się ran. Konstatują, że najwłaściwsze jest stosowanie małych fragmentów skóry, które dobrze się przyjmują. Natomiast Carl Th iersch(1822-1895), chirurg z Lipska stosuje cienkie, wolne, płatowe przeszczepy skórydo pokrywanie wielkich oparzonych powierzchni (1874 r.), odnotowując, że miejsce po takim pobraniu wkrótce nadaje się do ponownego pobrania skóry.Wiek XX rosyjski chirurg Vladimir P. Fiłatov(1875-1956) wprowadza w 1917 r. nową technikę plastyki skórnej przy pomocy„zamkniętego, rurkowatego, wędrującego płata”, a w 1924 roku dokonuje pierwszego przeszczepienia rogówki u człowieka.Początek XX wieku przynosi jednak jeszcze inne, wielkiej wagi doświadczenia i odkrycia, mające istotny wpływ dla dalszych losów transplantologii żywych organów unaczynionych, a zatem nowoczesnej transplantologii narządowej. W1902 roku Emerich Ullman (1881-1937)chirurg węgierski z Wiednia przeszczepia nerkę psa na szyję, z zespoleniem naczyń tejże nerki z naczyniami szyjnymi. Nerka przez kilka dni z powodzeniem wydziela mocz. W tym samym roku publikuje swoje doświadczenia na temat nowej technikizszywania naczyń krwionośnych Alexis Carrel (1873-1944), biolog i chirurg francuski osiadły w USA, rzeczywisty twórca transplantologii narządowej i światowy pionier w tym zakresie. Carrel wraz z Charlesem Claudem Guthrie (1880-1963)dowodzą w 1905 roku, że własna nerka osobnika przeszczepiona w inne miejsce może pracować długo, a przeszczepiona innemu zwierzęciu szybko obumiera.Wykazują zatem różnice pomiędzy auto i hetero przeszczepem.W Związku Sowieckim Władymir Piotrowicz Demichov (ur. 1916) prowadziw latach 40. doświadczenia z przeszcza pianiem serca u psów w okolicę pachwinową (bez krążenia pozaustrojowego),eksperyment udaje się w 1949 roku, aw roku 1951 Demichov przeszczepiaz powodzeniem serce psa do klatki piersiowej.W 1947 roku Amerykanie CharlesA. Hufnagel (ur. 1916), David Hume(1917-1973) i Karl Landsteiner (1868-1943) w Bostonie dokonują czasowego przeszczepienia nerki w okolicę łokciową(z zespoleniem naczyń) u pacjentki w okresie połogu powikłanym niewydolnością nerek. Operacja przynosi sukces, bowiem po kilku dniach następuje powrót funkcji nerki własnej.Następnie Richard Lawler, chirurg z Chicago w dniu 17.06.1950 przeszczepia nerkę, która funkcjonuje kilkanaście dni.Kolejnej próby przeszczepienia nerki podejmuje się René Kuss w Paryżu, który 24.12.1952 przeszczepia 16. letniemu chłopcu po urazie jedynej nerki, nerkę jego matki (zgon następuje po 3 tygodniach).Pierwsze doniesienie naukowe dotyczące istoty odrzucania przeszczepu publikuje w 1923 roku C.S. Williamson z Baltimore. W latach 20. Earl Calvin Padget (1893-1946) stosuje autoprzeszczepy skóry w przypadku głębokich oparzeń.Odnotowuje, że skóra bliźniaka jedno-jajowego przyjmuje się jak własna.W dniu 23 grudnia 1954 r. Joseph E.Murray dokonuje w Bostonie pierwszego pomyślnego przeszczepienie nerki u bliźniąt jednojajowych. Autorami tego sukcesu są również John Putnam Merill(nefrolog) i Hartwell Harrison (urolog,pomysłodawca operacji).Przesłanki immunologiczne w początkach transplantologii Ok. 1940 Peter Medavara prowadzi badania (1915-1987) dotyczące istoty odrzucania przeszczepu skóry. Wprowadza stosowanie hormonów sterydowych w eksperymencie na królikach, a 1952 r.Frank Dixon okrywa zjawisko immunosupresji radiologicznej. W latach 1951-1953 David Hume prze-prowadza 15 przeszczepów nerki bez wszczepienia moczowodu z zastosowaniem immunosupresji sterydowej.Kliniczne zastosowanie napromieniania promieniami X biorcy w przeszczepie rodzinnym wprowadza Merril w 1959 r.,natomiast napromienianie bombą kobaltową wdrażają lekarze francuscy w Necker Hôpitaux w Paryżu. W tym samym roku R. Schwartz i W. Dameshek wykazują działanie 6-merkaptopurynyna tolerancję obcego białka u królika.Odkrycie to staje się przełomem w chirurgii przeszczepów narządowych.Opierając się na tym doświadczeniu chirurg i eksperymentator angielski Roy Calne podaje 6-merkaptopurynę po doświadczalnym przeszczepieniu nerki u psa, uzyskując 6. miesięczne prze-życie. Jest to zachęta do poszukiwania dalszych jeszcze efektywniejszych środków. W 1961 zostaje wprowadzona azathiopryna, aż wreszcie w 1976 r. zostaje zsyntetyzowana cyklosporyna, której wdrożenie kliniczne, jako podstawowego leku immunosupresyjnego, następuje w roku 1985.Lata 60. obfitują w spektakularne sukcesy w transplantologii narządów. W roku 1963James Hardy w University of Mississippi dokonuje próby przeszczepienia płuca,a w 1964 przeszczepia pacjentowi serce szympansa, chory żył tylko godzinę.W dniu 3.12.1967 pierwszy przeszczep serca zakończony sukcesem przeprowadza Christiaan Neethling Barnard (28.11.1922- 2.09.2001) w Kapsztadzie w szpitalu Groote Schuur, a jego pacjent Louis Washkankski żyje 18 dni. W trzy dni później Adrian Kantrowitz w Nowym Jorku przeprowadza przeszczep serca u niemowlęcia. W 1977 Barnard przeszczepia serce pawiana pacjentowi, który zmarł po kilku godzinach, a następnie innemu pacjentowi serce szympansa – ten zmarł po 3 dniach. W 1968 – Thomas Starzl w USA i wymieniony wcześniej Roy Calne w Cambridge, przeprowadzają z sukcesem przeszczep wątroby u 18. miesięczne-go dziecka z wrodzonym guzem wątroby(pierwsza nieudana próba w 1963 dotyczyła przeszczepu również u dziecka -z atrezją dróg żółciowych). W 1969 pier-wszy udany przeszczep płuc i serca przeprowadza Denton Cooley w Huston.W 1966 Richard Lillehei przeszczepia trzustkę w Minneapolis, w tym samym czasie przeszczepione zostaje jelito cienkie. W latach 80. Roy Calne uzyskuje10-letnie przeżycie po równoczesnym przeszczepieniu serca, płuc i wątroby, zaś2,5-letnie przeżycie odnotowano przy równoczesnym przeszczepieniu 6 organów: wątroby, trzustki, żołądka, dwunastnicy, jelita cienkiego i nerki.W 1998 Duybernard w Lyonie jest autorem pierwszego udanego przeszczep u ludzkiej ręki, przy czym odrzut następuje po 29 miesiącach. W 2002 r. dokonuje on przeszczepienia obu rąk. W latach 2002–2003 D.M. Levi wykonuje przeszczepy trzewi wraz z powłokami ciała, tj. ze ścianą jamy brzusznej (w 8 na 9 przypadków razem z jelitami).Przeszczepy w Polsce26.01.1966 pierwszego przeszczepu nerki dokonuje Jan Nielubowicz (1915-2000), aw roku 1968 Wiktor Bross (1903-1994) we Wrocławiu przeszczepia nerkę pobraną od osoby spokrewnionej.4.01.1969 Jan W. Moll w Łodzi prze-prowadza (bez powodzenia), pierwszą transplantację serca w Polsce. Dopiero5.11.1985 Zbigniew Religa przeprowadza w Zabrzu pierwszą udaną operację przeszczepienia serca.3.12.1987 R. Kostyrko przeprowadza pierwszy przeszczep wątroby (nieudany),7 dni później drugi przeszczep prze-prowadza w Zabrzu Marian Pardela, chory żył 8 dni. W 1988 w Warszawie zostaje przeprowadzony udany przeszczep nerki i segmentu trzustki, a kilka miesięcy później przeszczep całej trzustki wraz z segmentem dwunastnicy i nerką. W roku1990 w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie P. Kaliciński dokonuje sześciu udanych przeszczepów wątroby u dzieci,a w 12.10.1999 zostaje tamże prze-prowadzony pierwszy przeszczep rodzinny wątroby (wraz z zespołem francuskim).28.10.1998 zespół Z. Religi przeszczepia serce u dziecka 2,5 rocznego (najmłodsze wówczas dziecko w Polsce), a kolejne najmłodsze w kraju dziecko (21. miesięczne) ma przeszczepione serca w dniu2.12.1999. W roku 2002 – Marian Zembala z zespołem przeprowadza w Zabrzu udany przeszczep serca i płuc oraz w tym samym roku równoczesny przeszczep serca i nerki,a w 2003 r. udany przeszczep płuc.

Wojna i medycyna

1. Związek wojen z rozwojem farmakologii

Hodowane już około 3400 lat p.n.e. opium było jedną z pierwszych substancji, którą wykorzystywano jako niezwykle silny środek przeciwbólowy. Używany przez Sumerów, Asyryjczyków, Babilończyków i Egipcjan narkotyk, został zauważony nawet w Indiach, gdzie przywędrował wraz z wojskami Aleksandra Wielkiego. Opium wykorzystywane było również jako środek nasenny oraz uspokajający, który otrzymywano poprzez suszenie soku mlecznego z niedojrzałych makówek maku lekarskiego. Swoją siłę zawdzięczało m.in. występowaniu w składzie morfiny, znanej już w starożytnej Grecji. To właśnie stamtąd pochodzi jej nazwa, nadana na cześć boga snu Morfeusza. Nie pierwszy i nie ostatni raz środki, które w zamierzeniu miały uśmierzać ból, zmieniły swoje przeznaczenie. Podobnie stało się z morfiną wyizolowaną chemicznie przez Frierricha Serturnera w 1804 roku. Jej silne działanie i nie do końca znane skutki uboczne spowodowały, że stosowano ją na porządku dziennym podczas wojny secesyjnej, doprowadzając do trwałego uzależnienia wielu rannych żołnierzy.

W roku 1829 udało się wyizolować z organicznego związku salicynę, a niespełna dziesięć lat później dokonano hydrolizy salicyny i utlenienia saligeniny do kwasu salicylowego. Przez następne dekady naukowcy i farmaceuci starali się uzyskać stabilną formę związku kwasu acetylosalicylowego, ale rzecz ta udała się dopiero niemieckiemu chemikowi Felixowi Hoffmannowi w 1897 roku. Lek sprzedawany pod nazwą „Aspirin”, był pierwszym środkiem przeciwbólowym uzyskanym w sposób zupełnie syntetyczny.

Choć Paracetamol został zsyntetyzowany po raz pierwszy w roku 1878 w USA na uniwersytecie Johns Hopkins University przez amerykańskiego chemika Harmona Northropa Morse'a, na rynek trafił dopiero w 1955 roku za sprawą dwóch amerykańskich badaczy. Promowali oni paracetamol jako alternatywę dla aspiryny – pozbawioną działań ubocznych w przewodzie pokarmowym, możliwą do podawania dzieciom w przypadku gorączki. Co ciekawe, już pierwsza nazwa handlowa („Tylenol Children's Elixir”) wskazywała dokładnie na grupę odbiorców. Kiedy rok później lek trafił do Wielkiej Brytanii, upowszechnił się on również wśród osób starszych, u których – jak reklamowano – „nie wywoływał podrażnień żołądka”. Niestety, w latach 60. pojawiły się doniesienia o skutkach ubocznych. Zbyt często zażywany paracetamol uszkadzał bowiem wątrobę, jak również przyczyniał się do nasilenia objawów astmy. Niemniej lek stosowany zgodnie z zaleceniami, w odpowiednich dawkach nie był szkodliwy, a jego sprzedaż systematyczni rosła (w latach 1978-88 w samym USA ponad pięciokrotnie). Kłopoty z uszkodzeniami wątroby, związane z nadmiernym zażywaniem paracetamolu, przyczyniły się pośrednio do opracowania skuteczniejszego i mniej obciążającego organizm leku. Tak powstał ibuprofen, opracowany przez firmę Boots na początku lat 60. Pracownicy Brytyjskiej firmy odkryli, że właściwości przeciwzapalne kwasu acetylosalicylowego były związane z obecnością grupy kwasu karboksylowego. Po przetestowaniu 6 tysięcy innych kwasów karboksylowych, które miały spełniać podobne funkcje, opracowali substancję początkowo nazwaną „Brufen”. 

Forence Nightingale  angielska pielęgniarka, statystyk, działaczka społeczna i publicystka. Była zwana "Damą z lampą" (ang. The Lady with the Lamp). Jest uważana za twórczynię nowoczesnego pielęgniarstwa. W czasie wojny krymskiej na prośbę Sidneya Herberta zorganizowała od podstaw opiekę nad rannymi żołnierzami, zwalczając uprzedzenia i sprzeciwy lekarzy, urzędników i oficerów. Wielu żołnierzy brytyjskich rannych w czasie wojny zawdzięczało jej życie. Jako przełożona zespołu 38 angielskich pielęgniarek w szpitalu w Scutari (obecnie: Üsküdar, azjatycka dzielnica Stambułu) zdołała dzięki swej energii i zaangażowaniu poprawić fatalny stan sanitarny brytyjskich szpitali polowych. Odkryła, że ranni żołnierze umierają nie tylko z powodu obrażeń, lecz także na skutek szoku pourazowego, że potrzebują nie tylko leczenia, ale i opieki. Do Anglii wróciła po wojnie pod przybranym nazwiskiem, załamana tym, że pomimo jej wysiłków, nie udało jej się powstrzymać wysokiej śmiertelności spowodowanej chorobami zakaźnymi^[4]. Później została ekspertem Armii Brytyjskiej ds. wojskowej służby pielęgniarskiej.

Nikołaj Iwanowicz Pirogow - rosyjski lekarz, pionier nowoczesnej chirurgii.

Wprowadził jako pierwszy w Rosji i jako jeden z pierwszych w Europie nauczanie anatomii topograficznej, w 1847 roku opisał przezodbytniczą narkozę eterową, w 1854 roku wprowadził metodę osteoplastycznej amputacji stopy, w 1855 zastosował opatrunek gipsowy w leczeniu złamań kończyn. Autor klasycznego atlasu anatomii, wydanego w latach 1852-1859. Jego zabalsamowane szczątki można oglądać w mauzoleum w Winnicy.

Rozwój protetyki
W XVI – XIX wieku - Wynalezienie prochu i rozwój broni palnej spowodował znaczny wzrost ilości amputacji. Zmieniły się także metody. Francuski chirurg Ambroise Pare żyjący w XVI w. powrócił do podwiązywania skóry amputowanej kończyny oraz stworzył protezy rąk i nóg. Zaprojektował sztuczna ręka o nazwie: "le petit Lorrain"^[4]. Miała stały kciuk i ruchome, sprężynowe palce. On też wymyślił pierwszą protezę powyżej kolana ze sztucznym stawem kolanowym. Następnie w 1674 r. również we Francji powstała opaska ograniczająca krwawienie.

W 1696 r., Pieter Verduyn opracował pierwszy ruchomą protezę poniżej kolana, która później stała się wzorcem dla obecnego stawu skokowego. W 1800, Londyńczyk, James Potts, zaprojektował drewnianą protezę nogi i gniazdo, stalową protezę kolana i przegubową stopę, która kontrolowana była przez ścięgna kikuta (pomiędzy kolanem, a kostką). Dalej znana była jako "noga Anglesey" (od markiza Anglesey, który stracił nogę w bitwie pod Waterloo i używał tej protezy), a następnie w USA w 1839 r. otrzymała miano "nogi Selpho" (od Williama Selpho, który przywiózł ją zza oceanu) Peter Ballif w roku 1818, niemiecki dentysta zaprojektował protezy kończyn górnych i ramion umożliwiające zgięcia i wyprosty palców. W 1843 roku, Sir James Syme odkrył nową metodę amputacji stawu skokowego poniżej kolana. W 1846 roku Benjamin Palmer poprawił "nogę Selpho" dodając przednią sprężynę, gładki wygląd i sztuczne ścięgna, aby lepiej symulować naturalny ruch.

LEKI

Leki powodujące spadek śmiertelności w XX wieku
Leki, które zmieniły świat: antybiotyki

Pierwszym była penicylina, która – jak się później okazało – miała dość ograniczone zastosowanie. Jednak jej odkrycie w 1929 r. nie tylko uratowało miliony ludzkich istnień, ale też dało podstawy do prac nad innymi antybiotykami. Obecnie stosuje się ich w lecznictwie ponad sto. Wytrzymują one próbę czasu nawet wówczas, gdy bakterie się na nie uodparniają. Nowoczesne antybiotyki są lekami, które potrafią zniszczyć nawet najbardziej oporne bakterie, mają wąskie lub szerokie spektrum działania, dzięki czemu umożliwiają dobranie precyzyjnego leczenia.

Leki, które zmieniły świat: leki biologiczne

Powstają w procesie biotechnologicznym, gdzie wykorzystuje się żywe organizmy komórkowe. Dzieje się tak, ponieważ organizmy te – np. bakteria Escherichia Coli – wiedzą, jak wyprodukować potrzebne nam białko. Podrzucamy więc bakterii – jak kukułka jajko – obce DNA, a gdy ta wyprodukuje białko, podbieramy je jak miód pszczołom i podajemy człowiekowi. Leki biologiczne powstają we „współpracy” ze zwierzętami i roślinami, które posiadły specyficzne zdolności. Naszym sukcesem jest to, że potrafiliśmy dostrzec te niezwykłe umiejętności i wykorzystać je dla ratowania ludzkiego życia i zdrowia.

Leki, które zmieniły świat: chloropromazyna

Wprowadzenie tej substancji do lecznictwa w 1952 r. całkowicie odmieniło los osób psychicznie chorych. Wcześniej „leczono” je kąpielami w lodowatej wodzie, przypalaniem, rażeniem prądem czy uderzeniami w głowę. Tę wstydliwą kartę medycyny szybko zakryto i chociaż chloropromazyna nie okazała się lekiem na wszystkie schorzenia psychiczne, to poznanie zasad jej działania pozwoliło opracować nowe leki, które z powodzeniem stosuje się obecnie.

Insulina

Pacjenci z zaawansowaną postacią cukrzycy nie mogą przetwarzać spożywanych węglowodanów w potrzebną do prawidłowego funkcjonowania energię. Dzieje się tak, ponieważ mają zbyt niski poziom insuliny – hormonu, którego działanie polega na transporcie glukozy do wnętrza komórek. Przed odkryciem insuliny, chorzy byli skazani na śmierć. Jedyną metodą spowolnienia postępu choroby była ścisła dieta, która co prawda spowalniała tempo pojawiania się śmiertelnych skutków ubocznych choroby wynikających z nadmiaru cukru we krwi, ale powodowała skrajne wyczerpanie i śmierć. Odkrycie insuliny dokonane przez Fryderyka Bantinga i jego asystenta Cherlesa Besta w 1921 roku dało diabetykom nadzieję na w miarę normalne życie. 

Morfina

Pomimo wielkiego problemu z uzależnieniami od narkotyków, świat bez morfiny cierpiałby znacznie bardziej. Morfina jest aktywnym składnikiem opium, używanym od niepamiętnych czasów do uśmierzania bólu. Wyizolowana w dziewiętnastym wieku morfina swoją nazwę zawdzięcza Morfeuszowi, greckiemu bogowi snów. 

Talidomid

Ten cieszący się bardzo złą sławą lek miał pierwotnie pomagać kobietom w ciąży niwelując nieprzyjemne objawy takie jak poranne mdłości i osłabienie. Wprowadzono go na rynek w 1957 roku i sprzedawano do 1961. Niestety skutki jego stosowania były tragiczne. Okazało się, że lek szczególnie przyjmowany w pierwszych 50 dniach ciąży ma silne właściwości mutagenne. Kiedy obserwacje potwierdziły się, natychmiast wycofano go z rynku. Jakiś czas później okazało się, że za toksyczność odpowiada błąd, a raczej niedostateczny poziom wiedzy chemicznej w tamtych czasach. Talidomid uzyskiwano jako tak zwaną mieszaninę racemiczną. Połowa cząsteczek leku była skutecznym środkiem o pożądanych właściwościach, połowa zaś odpowiadała za fatalne skutki. Od tamtej pory wszystkie leki przeznaczone dla kobiet w ciąży są bardzo rygorystycznie badane i ryzyko powtórzenia się tej sytuacji sprzed lat jest bardzo niewielkie.

Viagra

Chociaż właściwa nazwa leku to Sildenafil, to wszyscy przywiązaliśmy się do nazwy handlowej niebieskiej tabletki, która przyniosła koncernowi farmaceutycznemu Pfizer krocie. Lek spożyty od godziny, do sześciu godzin przed planowanym stosunkiem pozwala mężczyznom z zaburzeniami erekcji na uzyskanie wzwodu. 

Kolejna uszczęśliwiająca niebieska tabletka

Od momentu wprowadzenia na rynek w 1986 roku, Prozac zrobił światową karierę. Był to jeden z pierwszych leków przeciwdepresyjnych, który naprawdę działał, umożliwiając wielu chorym normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Dzięki niemu rozpoczęła się światowa, społeczna debata o chorobach psychicznych. Do świadomości ludzi zaczął docierać fakt, że depresja nie jest lenistwem i fanaberią, lecz poważnym zaburzeniem, które należy leczyć. 

Witaminy

Nazwa tych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania związków chemicznych została zaproponowana przez polskiego biochemika Kazimierza Funka w 1912 roku. Polski badacz jest także pierwszym naukowcem, który wyizolował witaminę – była to tiamina, czyli witamina B1. Witaminy muszą być dostarczane z zewnątrz, a ich niedobór prowadzi do bardzo poważnych schorzeń. Ich zastosowanie w medycynie pomogło w leczeniu milionów ludzi. Dzisiaj większość z nas dba o to, aby w codziennej, zróżnicowanej diecie było witamin jak najwięcej, a jeśli nie mamy na to czasu to w aptekach, a nawet kioskach można kupić wiele rodzajów witaminowych suplementów.

2. Najstarsze antybiotyki
   - penicylina

Bezpłatna opieka zdrowotna

Pruski model opieki zdrowotnej
Niemcy miały tradycję programów socjalnych w Prusach i Saksonii, które rozpoczęły się już w 1840 roku. Wprowadzone w 1880 roku programy ubezpieczeń społecznych były pierwszymi na świecie i stały się wzorem dla innych krajów i podstawami nowoczesnego państwa opiekuńczego. Bismarck wprowadził emerytury, ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków, opieki medycznej i ubezpieczenia od bezrobocia. Zdobył konserwatywne wsparcie, podciął slogany socjalistów. Socjaliści zawsze głosowali przeciwko jego propozycjom. Jego paternalistyczne programy zyskały poparcie niemieckiego przemysłu, ponieważ ich celem było zdobycie poparcia klas pracujących dla imperium i zmniejszenie odpływu emigrantów do Ameryki, gdzie płace były wyższe, ale opieka społeczna nie istniała. Politycznie miał pozyskać Partię Centrum, która reprezentowała pracowników katolickich, ale socjaliści pozostali wrogo nastawieni.

System opieki społecznej, wprowadzony przez Bismarcka, zwolnił ludzi z konieczności przedkładania lojalności względem swojego rodzinnego klanu (który poprzednio gwarantował opiekę członkom rodziny niezdolnym do pracy), ponad lojalność wobec państwa. Niemcy mogli poświęcić wszystkie swoje siły, na pracę na rzecz państwa, bo mogli zaufać, że w przypadku choroby, wypadku, lub na starość, państwo się nimi zaopiekuje