Pojęcie rezerw w rachunkowości

Spis treści 

WSTĘP 
Rozdział 1 ISTOTA REZERW W RACHUNKOWOŚCI 
1. Pojęcie rezerw w rachunkowości 
2. Cel tworzenia rezerw 
Rozdział 2 KLASYFIKACJA REZERW TWORZONYCH PRZEZ UBEZPIECZYCIELI 
1. Podział rezerw 
1.1. Rezerwy na utratę wartości aktywów (korekty wartości aktywów) 
1.2. Rezerwy na ryzyko gospodarcze 
2. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe 
Rozdział 3 RODZAJE REZERW TECHNICZNO-UBEZPIECZENIOWYCH ORAZ ZASADY I METODY ICH TWORZENIA 
1. Podział rezerw techniczno-ubezpieczeniowych 
1.1. Rezerwa składek 
1.2. Rezerwa na ryzyka niewygasłe 
1.3. Rezerwa na niewypłacone odszkodowania i świadczenia 
1.4. Rezerwy na skapitalizowaną wartość rent 
1.5. Rezerwy ubezpieczeń na życie 
1.6. Rezerwa na wyrównanie wskaźnika szkodowości (ryzyka) 
1.7. Rezerwy na premie i rabaty (bonifikaty) dla ubezpieczonych 
1.8. Pozostałe rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe 
2. Uwagi końcowe. 
Rozdział 4 EWIDENCJA REZERW. 
1. Wstęp 
2. Ewidencja rezerw techniczno-ubezpieczeniowych 
3. Ewidencja rezerw pozostałych 
Rozdział 5 PREZENTACJA REZERW W SPRAWOZDAWCZOŚCI FINANSOWEJ ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ 
1. Elementy sprawozdawczości zakładów ubezpieczeń. 
2. Pozycje rezerw w sprawozdaniach finansowych zakładów ubezpieczeń 
PODSUMOWANIE 
BIBLIOGRAFIA 

Wstęp
Nieodłącznym elementem działalności gospodarczej każdego przedsiębiorstwa jest ryzyko, które można określić jako zbiór zagrożeń generujących możliwość wystąpienia straty. Zagrożenia te mogą pochodzić zarówno z zewnątrz w postaci nieprzewidywalnych zmian politycznych i gospodarczych w kraju i państwach-kontrahentach, krachów na giełdach światowych, klęsk żywiołowych, jak i wynikać z bieżącej działalności przedsiębiorstwa. 
Transformacja gospodarki w naszym kraju spowodowała istotne zmiany własnościowe podmiotów gospodarczych, które prowadzą działalność gospodarczą w warunkach surowych mechanizmów rynkowych, mogących komplikować i zakłócać przebieg tej działalności. W związku z tym przedsiębiorstwa zainteresowane są działaniami ukierunkowanymi na wczesne i szczegółowe rozpoznanie wszystkich zagrożeń, oraz zmierzającymi do zapobiegania lub znaczącego złagodzenia skutków ich wystąpienia. Najbardziej skuteczną metodą zabezpieczenia się przed skutkami zagrożeń jest ubezpieczenie. 
Ubezpieczenie może być definiowane na wiele sposobów, w zależności od płaszczyzny, na której ta instytucja jest badana. Jedna z definicji określa ubezpieczenie jako metodę zarządzania ryzykiem. Metoda ta jest kombinacją definicji ubezpieczenia jako urządzenia ekonomicznego, jako instytucji finansowej i jako pojęcia prawnego. Łączy, bowiem w sobie zarówno element zatrzymania ryzyka (np. tzw. udział własny ubezpieczającego), jego transferu (przeniesienie ryzyka na ubezpieczyciela), dyspersji (rozłożenie ryzyka na ogół ubezpieczonych) oraz kontroli i prewencji. 
Ubezpieczenie jest stosunkiem prawnym, wiążącym ubezpieczyciela z ubezpieczającym, na podstawie którego ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zamian za uiszczoną na jego rzecz składkę, do wypłaty ubezpieczającemu stosownego odszkodowania lub świadczenia w przypadku zaistnienia określonego zdarzenia losowego. 
Prowadzeniem ubezpieczeń zajmują się wyspecjalizowane w tym zakresie podmioty gospodarcze zwane zakładami ubezpieczeń. 
Działalność gospodarcza zakładów ubezpieczeń oparta jest na przepisach Ustawy z dnia 28 lipca 1990r. ( Dz. U. Nr 59, poz.344 ) wraz z późniejszymi zmianami a także na regulacjach prawnych w postaci aktów wykonawczych wydanych do tej ustawy. Ponadto przepisy prawne dotyczące problematyki ubezpieczeń zawarte są w kodeksach, rozporządzeniach i zarządzeniach oraz aktach prawnych należących do wielu różnych dziedzin prawa. Wspomniana wyżej ustawa o działalności ubezpieczeniowej dopuszcza prowadzenie tej działalności wyłącznie w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych i wymaga zezwolenia Ministra Finansów. Ustawa zawiera zapis, że zakład ubezpieczeń nie może jednocześnie prowadzić działalności w dziale ubezpieczeń na życie (dział I) i w dziale pozostałych ubezpieczeń osobowych oraz majątkowych (dział II). Ubezpieczenia pełnią w gospodarce krajowej wiele użytecznych funkcji, spośród których najważniejsze to: 

- funkcja kompensacyjna, 
- funkcja prewencyjna, 
- funkcja popierania rozwoju gospodarczego, 
- funkcja redystrybucyjna 

Funkcja kompensacyjna, nazywana inaczej funkcją ochrony ubezpieczeniowej, związana jest z realizacją przyjętych przez ubezpieczyciela zobowiązań, wynikających z zawartych umów ubezpieczenia, a jej celem jest wyrównanie strat powstałych w majątku ubezpieczającego lub związanych z doznanym uszczerbkiem na zdrowiu, powstałych wskutek zaistniałych zdarzeń losowych. Jest to najważniejsza funkcja, gdyż najpełniej określa cel istnienia ubezpieczeń. Ochrona ubezpieczeniowa zapewnia w razie wystąpienia szkody losowej eliminację jej ujemnych następstw finansowych – w miejsce utraconego lub zniszczonego przedmiotu usługa ta zapewnia ubezpieczającemu uzyskanie ekwiwalentu pieniężnego. 
Pomimo, że ochrona ubezpieczeniowa przybiera najbardziej konkretną postać w przypadku, gdy zakład ubezpieczeń wypłaca stosowne odszkodowanie lub świadczenie poszkodowanym, to z usługi tej korzystają również w szerokim zakresie ci ubezpieczający, którzy nie doznają szkody losowej. Usługa ta nie polega wyłącznie na kompensowaniu strat zaistniałych wskutek zdarzeń losowych ale również na wypłatach świadczeń w określonych warunkach (ubezpieczenia na dożycie, dobrowolne ubezpieczenia rentowe), według zawartych umów ubezpieczenia. 
Funkcja kompensacyjna ubezpieczenia umożliwia podmiotom planowanie działalności gospodarczej, gdyż ubezpieczający mogą przyjąć, że ewentualna szkoda losowa nie zrujnuje ich finansowo i nie zburzy ciągłości działania w realizacji zamierzonych zadań gospodarczych. 
Funkcja prewencyjna ma na celu zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń losowych objętych ubezpieczeniem oraz złagodzenie skutków zaistnienia tych zdarzeń. Działalność prewencyjna podyktowana jest dążeniem do zmniejszenia wypłat z tytułu szkód losowych w przyszłości. 
Funkcja popierania rozwoju gospodarczego lub inaczej funkcja akumulacyjna wiąże się z tym, że kredytodawcy i inwestorzy korzystając z ubezpieczeń nie blokują swoich wolnych środków finansowych na wypadek szkód losowych, które mogłyby zachwiać ich stabilnością ekonomiczną, przez co mogą je angażować w realizację nowatorskich przedsięwzięć inwestycyjnych, wdrożenie wynalazków, intensyfikację handlu międzynarodowego, przyczyniając się do rozwoju gospodarczego kraju. 
Funkcja redystrybucyjna jest związana z istotą ubezpieczeń gospodarczych, polegającą na procesie centralizacji funduszu ubezpieczeniowego ze zdecentralizowanych źródeł i ich podziale w celu zlikwidowania ujemnych następstw szkód losowych poprzez wypłatę odszkodowań i świadczeń. Redystrybucją ubezpieczeniową objęte są podmioty, które zakupiły usługę ubezpieczeniową, na rzecz, których zawarto umowę, oraz te, którym ubezpieczający wyrządzili szkodę.W ramach funkcji redystrybucyjnej wyróżniamy fazę gromadzenia środków oraz ich wydatkowania. 
Wynik finansowy zakładów ubezpieczeń, podobnie jak w innych przedsiębiorstwa, jest różnicą przychodów nad wydatkami. W działalności gospodarczej zakładu ubezpieczeń za przychody uważa się : 

1) składki z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich i pośrednich (bez względu na to czy zostały zapłacone), skorygowane o dodatki i dopłaty oraz storna techniczne, zwroty, rabaty, bonifikaty i inne upusty, z uwzględnieniem różnicy rezerwy składek na udziale własnym, według stanu na koniec i na początek roku obrotowego oraz zmniejszone o składki należne reasekurantom za ten sam okres sprawozdawczy, 
2) kwoty należne z tytułu operacji finansowych, np.: 

a) przychody z operacji finansowych, 
b) dywidendy i odsetki od pożyczek, 
c) dyskonto przy zakupie papierów wartościowych, 
d) odsetki od terminowych aktywów bankowych, 
e) dodatnie różnice kursowe, 
3) wpływy z regresów, 
4) przychody z nieruchomości, 
5) pozostałe przychody, w tym odsetki bankowe od środków na rachunkach bieżących, odsetki od depozytów reasekuracyjnych i inne przychody techniczne oraz przychody z tytułu sprzedaży materiałów, środków trwałych i wyposażenia. 

Niewątpliwie podstawowym źródłem przychodów zakładów ubezpieczeń są składki ubezpieczeniowe. Składki ubezpieczeniowe na udziale własnym (bez uwzględnienia składek przypadających reasekurantom) noszą nazwę funduszu ubezpieczeniowego. 
Składka ubezpieczeniowa jest ceną ochrony ubezpieczeniowej, którą ubezpieczający jest zobowiązany zapłacić w ciągu określonego okresu ubezpieczenia . Stanowi ona udział ubezpieczającego w tworzeniu funduszu, który zakład ubezpieczeń przeznacza na wypłatę należnych odszkodowań i świadczeń a także na inne wydatki związane z prowadzoną działalnością ubezpieczeniową (np. prewencyjną). Składka, wniesiona na ogół na początku ubezpieczenia, gwarantuje ubezpieczonym ochronę przed skutkami zaistniałych zdarzeń w przyszłym okresie, który najczęściej nie pokrywa się z okresem sprawozdawczym/obrotowym. Ten fakt wymusza tworzenie przez zakłady ubezpieczeń zarówno rezerw na składki (dochody ubezpieczyciela dotyczące przyszłych okresów sprawozdawczych lub obrotowych), jak i rezerw na odszkodowania i świadczenia (bieżące i przyszłe zobowiązania wynikające z zawartych umów ubezpieczenia). Rezerwy te, ze względu na to, że do ustalenia ich wysokości stosuje się techniki danego działu ubezpieczeń noszą nazwę rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. 
v Celem niniejszej pracy jest omówienie rezerw tworzonych przez zakłady ubezpieczeń. Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. nakazuje, aby w wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, uwzględnić rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń i to nawet wtedy, gdy zostaną one ujawnione między dniem bilansowym a dniem zatwierdzenia sprawozdania finansowego . 
Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości ubezpieczycieli nakreśliło szczegółowe zasady obowiązkowego tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych przez zakłady ubezpieczeń . 
W oparciu o wymienione wyżej akty prawne ubezpieczyciele tworzą rezerwy zarówno znamienne dla ogółu przedsiębiorstw (opisane w rozdziale2 niniejszej pracy, pkt. 1.1. i pkt.1.2.), jak i specyficzne dla ich działalności rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe (opisane w rozdziale 2, pkt. 2. i w rozdziale 3). W rozdziale 4 omówiono zasady ewidencji księgowej rezerw tworzonych przez zakłady ubezpieczeń, przy czym rozdzielono ewidencję rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, tworzonych w ciężar kosztów operacyjnych od rezerw pozostałych. 
Prezentacji rezerw w sprawozdawczości finansowej zakładów ubezpieczeń poświęcony jest rozdział 5 niniejszej pracy, a w rozdziale 6 dokonano podsumowania całości. 
Tworzenie rezerw przez dowolne przedsiębiorstwo jest przejawem prowadzenia przez nie przezornej polityki finansowej i udokumentowaniem przestrzegania zasady ostrożności, bowiem umożliwiają one złagodzenie skutków ryzyka, pozwalają realizować naczelną zasadę rachunkowości, jaką jest koncepcja wiernego i rzetelnego obrazu przedsiębiorstwa. Są zabezpieczeniem przed spodziewanymi obciążeniami przedsiębiorstwa i urealniają jego wynik finansowy. Stanowią zatem jeden z najistotniejszych instrumentów finansowych kształtujących wynik finansowy przedsiębiorstwa. Ze względu na swoją rangę zajmują znaczącą pozycję w rachunkowości 

Źródło: http://www.pracemagisterskie.com.pl/katalog.php?a=sz&id=138