CePT - platforma rozwoju innowacyjnej biomedycyny

Regeneracja tkanek, odtwarzanie narządów, nowe metody lecznicze i diagnostyczne – to tylko niektóre tematy badań prowadzonych w Centrum Badań Przedklinicznych i Technologii (CePT). Omawiano je podczas wtorkowej konferencji na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym.

W konferencji wzięli udział przedstawiciele świata nauki, firmy i inwestorzy z całej Polski oraz przedstawiciele administracji państwowej i samorządowej.

CePT to największy ośrodek naukowo-badawczy w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej oraz największa obecnie inwestycja w naukę w Polsce - kosztowało około 400 milionów złotych. Zajmuje się zarówno badaniami podstawowymi, jak i ich praktycznym zastosowaniem. To 47 laboratoriów wyposażonych w aparaturę najwyższej światowej klasy. Dzięki nowym możliwościom współpracy naukowcy CePT mogą rozwiązywać problemy przekraczające możliwości badawcze poszczególnych wydziałów, uczelni i instytutów, konkurując z czołowymi ośrodkami biotechnologicznymi w Europie i na świecie.

Obecnie Centrum Badań Przedklinicznych i Technologii (CePT) tworzy w Warszawie Centrum Medycyny Regeneracyjnej i Centrum Medycyny Translacyjnej. Mają to być pierwsze ośrodki w Polsce skupiające się na badaniach i wdrażaniu innowacyjnych terapii związanych z nanotechnologią, inżynierią tkankową i genetyczną oraz wykorzystaniem komórek macierzystych.

Centrum Medycyny Translacyjnej ma się skupić na przyspieszeniu wprowadzenia wyników biomedycznych eksperymentów do praktyki, opracowywania terapii dla pacjentów. Jedną z nich jest innowacyjna strategia CAR-T, wykorzystywana do walki z nowotworami.

Zagadnieniem tym zajmuje się grupa badawcza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (prof. Jakub Gołąb, dr hab. Magdalena Winiarska, dr hab. Radosław Zagożdżon). Wprowadzona w ubiegłym roku do użytku w USA terapia CAR-T jest jednym z najnowszych osiągnięć medycyny. Pobrane od pacjenta własne limfocyty T - komórki stworzone do zwalczania infekcji - są modyfikowane genetycznie w laboratorium, a następnie, jako „żywe leki” wracają do krwi pacjenta, by rozpoznać i zniszczyć komórki nowotworowe.

W leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej udało się osiągnąć nawet do 90 proc. całkowitych remisji. We współpracy z zespołem klinicystów pod kierownictwem dr hab. Grzegorza Basaka, badacze z CePT chcą rozwijać w Polsce terapię CAR-T oraz terapię CAR-NK, w której wykorzystywane są komórki NK (natural killers). Mogą one okazać się nawet bardziej skuteczne niż limfocyty T. Obecnie, koszt pojedynczej terapii CAR-T w Stanach Zjednoczonych to prawie 500 tys. dolarów. Polska wersja CAR-T kosztowałaby prawdopodobnie około 150 tys. dolarów.

„Jesteśmy na etapie tworzenia struktury Centrum Medycyny Translacyjnej i kompletowania zespołów badawczych. W wersji optymistycznej zakładamy, że w ciągu 3-5 lat od osiągnięcia sprawności operacyjnej będziemy dysponowali kandydatami na terapie CAR-T lub CAR-NK dla polskich pacjentów” – podkreślił dr hab. n. med. Radosław Zagożdżon, kierownik Zakładu Immunologii Klinicznej Instytutu Transplantologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Utworzenie Centrum Medycyny Regeneracyjnej stwarza nadzieję na wykorzystanie ludzkich komórek macierzystych do leczenia oparzeń, schorzeń układu krwiotwórczego, chorób serca, wątroby czy układu nerwowego, regeneracji narządów i tkanek.

Zespół naukowców pod kierownictwem prof. dr hab. Mariusza Ratajczaka odkrył w ostatnich latach, w tkankach osób dorosłych populację komórek macierzystych przypominających komórki embrionalne - VSELs (very small embronic like stem cells). Można je wykorzystywać w regeneracji tkanek.

„W Centrum Medycyny Regeneracyjnej będziemy m.in. optymalizować metody wykorzystania komórek macierzystych VSELs. Równolegle, we współpracy z chemikami i farmaceutami, chcemy opracować nową generację leków, które poprawiłyby +kondycję+ komórek macierzystych, głównie tych, które w naszym organizmie biorą udział w regenerowaniu narządów i starzejących się tkanek. Mamy ambicję stworzyć nową gałąź nauk biomedycznych – tzw. farmakologię komórek macierzystych” - mówi prof. dr hab. Mariusz Ratajczak, Kierownik Centrum Medycyny Regeneracyjnej. Jak podkreślają specjaliści, rozwój medycyny regeneracyjnej w Polsce może być szansą dla polskiej gospodarki. W 2017 roku globalny rynek komórek macierzystych osiągnął wartość 65 mld dol. Za ich pomocą można leczyć na przykład padaczkę czy chorobę Crohna.

W CePT prowadzone są również badania nad wykorzystaniem techniki hiperpolaryzacji do badania metabolizmu tkanek metodą rezonansu magnetycznego, sekwencjonowaniem guzów układu nerwowego (co pozwala skuteczniej je leczyć), tworzeniem polimerowych implantów do odbudowy naczyń krwionośnych, kości, ścięgien czy chrząstek metodami takimi jak mikro przędzenie czy zastosowaniem spektroskopii masowej do wykrywania nowotworów.

„Liczba prowadzonych przy wykorzystaniu infrastruktury CePT projektów jest ponad trzy razy wyższa(514) niż planowano (150), publikacji – cztery razy wyższa, zaś liczba uzyskanych patentów – nawet 8 razy, jednak w przypadku wprowadzanych w przedsiębiorstwach innowacji udało się zrealizować plan tylko w 48 proc." – przyznała prof. Jadwiga Turło - prorektor ds. Nauki i Transferu Technologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Do dyskutowanych podczas konferencji zagadnień należały transfer technologii i wycena własności intelektualnej, sposoby zmniejszenia ryzyka związanego z realizacją prac B+R oraz finansowanie projektów badawczych i programów, co pozwoliłoby na zwiększenie obszarów współpracy naukowców z przedsiębiorcami. Jak mówili dyskutanci, naukowcy wciąż niewiele wiedzą o biznesie czy prawie patentowym, co utrudnia im współpracę z przedsiębiorcami. Z drugiej strony naukowcy przyznawali, że mogą się wiele nauczyć od dobrze zorientowanych w praktycznym zastosowaniu osiągnięć nauki przedsiębiorców.

Instytucje tworzące konsorcjum Centrum Badań Przedklinicznych i Technologii (CePT) to: Warszawski Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Warszawski, Politechnika Warszawska, Instytut Nenckiego PAN, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN, Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej, Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN, Instytut Wysokich Ciśnień PAN, Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN.

Konferencja została objęta Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości. Patronat nad konferencją objęło także Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, Marszałek Województwa Mazowieckiego i Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ ekr/