Poradnik opiekuna stażu

Poradnik ten powstał w oparciu o materiały dostarczone nauczycielom przez prowadzącego kurs „Opiekun stażu” oraz materiały wypracowane przez uczestników powyższego kursu. Zajęcia prowadzone były przez trenera z Ośrodka Doskonalenia i Kształcenia Ustawicznego „Partner” w Zabrzu.      W trakcie szkolenia zostały przybliżone uczestnikom informacje dotyczące zadań w zakresie pełnienia roli opiekuna stażu. Program kursu zawierał sposoby realizacji wymagań stawianych opiekunom stażu zgodnie z wymaganiami Karty Nauczyciela i rozporządzeniem ministra edukacji narodowej z dnia 3 sierpnia 2000 r. w sprawie uzyskania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli. Uczestnicy w ramach pracy własnej wypracowali przykładowe projekty: kontraktu-umowy między stronami zawierającej wymagania i oczekiwania obu stron (zał. 1), fragmentu planu rozwoju nauczyciela stażysty (zał. 2), kart hospitacyjnych dla stażysty i opiekuna stażu (zał. 3 i 4), dekalogu opiekuna stażu (zał. 5), kodeksu etyki opiekuna stażu (zał. 6), oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu (zał. 7).

KONTRAKT-UMOWA Kontrakt zawarty między stażystą ................................................................... opiekunem stażu ....................................................... w dniu .................................... Cel współpracy: pomyślne ukończenie stażu przez stażystę, służenie pomocą i radą przez opiekun stażu. Zadania dla opiekuna i stażysty: opracowanie planu rozwoju zawodowego ( data – początek stażu: wrzesień), wdrażanie planu, uaktualnianie na bieżąco, wprowadzanie zmian, uczestnictwo stażysty dwa razy w miesiącu w hospitacji dowolnych lekcji u wybranych nauczycieli, prowadzenie arkusza obserwacji, przeprowadzenie raz w miesiącu zajęć w obecności opiekuna lub zaproszonych gości. (do lekcji przygotowywany jest scenariusz zajęć lub konspekt, który po przeprowadzonej lekcji musi być opatrzony wnioskami stażysty na temat przeprowadzonych zajęć), wspólne przygotowanie arkuszy hospitacji, omawianie hospitacji, cykl lekcji otwartych (ich terminy należy ustalić na początku stażu), zapoznanie się na początku stażu z dokumentami szkoły (regulamin, plany pracy, statut), wspólna analiza przeczytanych lektur, wspólna analiza prawa oświatowego (obowiązuje nauczyciela kontraktowego), gromadzenie dokumentacji celem obiektywnego sformułowania oceny na koniec stażu. Metody: hospitacje i obserwacje, dyskusja, analiza rytmiczności realizacji planu rozwoju. Formalna strona współpracy: spotkania raz w miesiącu, określenie godziny spotkania, określenie miejsca spotkania, spotkania na prośbę stażysty (stażysta proponuje wcześniej termin). Zasady i normy: nie spóźniamy się, umiemy słuchać, uprzedzamy o odwołaniu spotkania bądź zmianie terminu, jesteśmy dyskretni.

PLAN ROZWOJU ZAWODOWEGO NAUCZYCIELA STAŻYSTY

Cele	Zadania	Formy realizacji	Osoby (instytucje współpracujące)	Spodziewane efekty	Sposób dokumentowania	Termin realizacji
1	2	3	4	5	6	7
Poznanie organizacji zadań i zasad funkcjonowania szkoły	Poznanie statutu szkoły	Analiza dokumentu, omówienie jego treści z opiekunem. Poprowadzenie zebrania dla rodziców na temat statutu.	Opiekun stażu, dyrektor	Znajomość statutu, umiejętność posługiwania się nim w codziennej pracy	Notatki z analizy dokumentów (pytania, refleksje, wnioski)	Wrzesień 2000 r.
Umiejętność oceny zajęć własnych i obserwowanych	Obiektywne spojrzenie na własną pracę	Lekcja, zebranie rodziców, zajęcia pozalekcyjne	Opiekun stażu	Eliminacja błędów, znajomość swoich mocnych i słabych stron, umiejętność przyjmowania krytyki, wyciąganie słusznych wniosków do dalszej pracy	Arkusz hospitacji, własne notatki, wnioski, ewaluacja	Sukcesywnie w ciągu stażu
Posiadanie wiedzy z zakresu problemów środowiska uczniów, wychowanków w stopniu umożliwiającym współpracę z tym środowiskiem	Opracowanie, przeprowadzenie i analiza odpowiedniej ankiety wśród uczniów danej klasy	Ankieta	Pedagog szkolny, opiekun stażu, opieka społeczna	Znajomość środowiska uczniów	Ankieta wraz z dokonaną analizą, wnioski	Październik 2000 r.

ARKUSZ HOSPITACJI

Stosowanie strategii motywacyjnej kontroli i oceny ucznia.
Imię i nazwisko: .................................
Klasa: ..........................................
Data: ...........................................
Temat lekcji: .................................................................................................................

Lp.	Jakie strategie motywacyjne kontroli i oceny uczniów stosuje nauczyciel	Punktacja / Uwagi
1	Stosuje różnorodne metody kontroli
2	Systematycznie kontroluje i ocenia uczniów
3	Uzasadnia ocenę
4	Stosuje obiektywną ocenę
5	Wdraża uczniów do samokontroli
6	Wdraża uczniów do samooceny
7	Co czyni przedmiotem kontroli	............................................................................ ............................................................................ ...........................................................................
8	Jakie stosuje kryteria oceniania uczniów	............................................................................ ............................................................................ ............................................................................
9	Jaką funkcję pełni ocena (motywacyjną, informacyjną)	............................................................................ ............................................................................ ............................................................................
10	W jaki sposób traktowany jest uczeń podczas zajęć (podmiotowo, przedmiotowo)	............................................................................ ............................................................................ ............................................................................

ARKUSZ OBSERWACJI LEKCJI
Hospitujący:		Szkoła:
Hospitowany:		Przedmiot:
Klasa:	Data:	Liczba uczniów:
Cele: OBSERWACJA KIEROWANIA PROCESEM UCZENIA
Temat:
Skala ocen: 0 (niski) 1 (średni) 2 (wysoki)

1. Precyzyjne sformułowanie celów lekcji w sposób zrozumiały dla ucznia:

   1. przygotowanie uczniów do lekcji;

   2. zgodność tematu i zakresu treści z wymaganiami programu;

   3. komunikatywność.

2. Przydział zadań dostosowanych do poziomu ucznia:

   1. przydzielenie uczniom zadań dostosowanych do ich indywidualnych możliwości;

   2. prawidłowość przyjętych etapów pracy;

   3. organizacyjne umiejętności uczniów.

3. Dobór właściwych metod, pomocy dydaktycznych itd.:

   1. przygotowanie środków dydaktycznych i posługiwanie się nimi;

   2. włączenie nowych wiadomości do struktury wiedzy uczniów;

   3. kształtowanie u uczniów postawy badawczej;

   4. dobór typu lekcji , metod i środków dydaktycznych do celów lekcji;

   5. poprawność zastosowania wybranych metod i technik.

4. Współpraca z uczniem lub grupą, udzielanie fachowych porad, wskazanie źródeł:

   1. rola nauczyciela koordynatora

   2. prawidłowość relacji interpersonalnych: nauczyciel – uczeń (partnerstwo, zaufanie, zrozumienie, wzajemne poszanowanie);

   3. tempo lekcji;

   4. zaangażowanie wszystkich uczniów;

   5. wykorzystanie różnych źródeł wiedzy.

5. Obserwacja pracy uczniów:

   1. osobiste zaangażowanie ucznia w osiągnięcie celów;

   2. umiejętność współpracy z innymi;

   3. zachęcanie ucznia do wzmożonego wysiłku .

6. Prezentacja umiejętności – osiągnięcie założonych celów;

   1. poziom osiągnięcia celów w odniesieniu do możliwości uczniów i standardów;

   2. samodzielność myślenia w prezentacji umiejętności;

   3. autoprezentacja.

7. Samoocena.

DEKALOG OPIEKUNA STAŻU

1. Staram się być wzorem osobowym dla mojego stażysty.

2. Wspieram stażystę we wszelkich działaniach, które są zgodne z interesem szkoły.

3. Krytycznie i obiektywnie oceniam pracę stażysty.

4. Systematycznie prowadzę dokumentację stażu.

5. Rzetelnie pełnię rolę krytycznego przyjaciela.

6. Szczerze i obiektywnie formułuję informację zwrotną dla stażysty i przekazuję ją w sposób dyskretny.

7. Wspomagam stażystę w jego działalności – nie narzucam swojego zdania.

8. Występuję jako rzecznik zmiany, zachęcam do innowacji, nowatorstwa.

9. Traktuję stażystę jako partnera, od którego sam mogę się wiele nauczyć.

10. Współpracę ze stażystą opieram na wzajemnym zrozumieniu, negocjowaniu stanowisk oraz życzliwym doradztwie.

KODEKS ETYCZNY OPIEKUNA STAŻU

KOMPETENCJE OPIEKUNA STAŻU	ROLE, W JAKICH WYSTĘPUJE OPIEKUN STAŻU	POŻĄDANE CECHY OPIEKUNA STAŻU
umiejętność współpracy, osiągnięcia w pracy dydaktycznej, dobry kontakt z pracownikami szkoły, dobry kontakt z uczniami, dobry kontakt z rodzicami uczniów, umiejętność udzielania informacji zwrotnych, umiejętność dzielenia się własnym doświadczeniem, doświadczenie w pracy z dorosłymi, doświadczenie w pomaganiu innym, szacunek wśród nauczycieli, dyspozycyjność, zdyscyplinowanie odpowiedni stopień zawodowy, odpowiedni staż pracy.	WZORZEC OSOBOWY Cechy postaci: posiada autorytet w środowisku, posiada osobiste sukcesy w pracy zawodowej, szczery i uczciwy w ocenach, reprezentuje twórcze podejście do problemów, posiada umiejętność słuchania innych, reprezentuje otwarte podeście do zmian, toleruje odmienne poglądy, wykazuje dbałość o estetykę wyglądu i przestrzega norm etycznych, pogodny, optymistyczny w podejściu do ludzi i problemów. "KRYTYCZNY" PRZYJACIEL Cechy postaci: koleżeński, życzliwy, ciepły, inspirujący do działania, do krytycznego myślenia, nieferujący ocen, nieudzielający rad, niebagatelizujący zdarzeń, niewygłaszający uspokajających stwierdzeń, niestawiający siebie samego za wzór do naśladowania. DORADCA / KONSULTANT Cechy postaci: wysoka kultura osobista, rzetelność, uczciwość, łatwość w nawiązywaniu kontaktu, komunikatywność, chce się podzielić wiedzą, umiejętnościami, doświadczeniem, stale dokształca się, nie emocjonuje się, nie naciska, nie formułuje jedynie słusznych rad i prawd. RZECZNIK ZMIAN Cechy postaci: posiada umiejętności negocjacyjne, posiada umiejętność przekonywania, uparty w osiąganiu założonych celów, nie zraża się niepowodzeniami, lecz podejmuje ponowne próby. TRENER Cechy postaci: umiejętność: tworzenia atmosfery wzajemnego zaufania, zaszczepiania wiary w sukces, aktywnego słuchania, trafnego zadawania pytań, komunikacji interpersonalnej, przekazywania informacji zwrotnej, prowadzenia dialogu, dyskusji, planowania rozwoju	O - odpowiedzialny, opiekuńczy, obiektywny, obowiązkowy, opanowany, operatywny , P - punktualny, powściągliwy, pomysłowy, przyjazny, przewidujący, prawdomówny, prawy, I inteligentny, innowacyjny, E - elokwentny, elegancki, esteta, empatyczny, K - komunikatywny, konkretny, kulturalny, konsekwentny, kompetentny, kreatywny, U - uprzejmy, uczynny, uśmiechnięty, układny, N - naturalny, nieprzeciętny, niezawodny, negocjator, nieprzekupny, S - stateczny, sprawiedliwy, solidny, sumienny, sympatyczny, serdeczny, stanowczy, spokojny, systematyczny, T - tolerancyjny, twórczy, towarzyski, taktowny, troskliwy, A - aktywny ambitny, asertywny, Ż - żartobliwy, życzliwy, życiowy, U - ugodowy, uduchowiony, uzdolniony, uczynny.

PROJEKT OCENY STAŻU NAUCZYCIELA KONTRAKTOWEGO
  

.................................................................................
(imię i nazwisko)
wnioskującego o nadanie stopnia nauczyciela mianowanego.

W oparciu o analizę planu rozwoju zawodowego i sprawozdania z jego realizacji sporządzonego przez stażystę oraz na podstawie własnej dokumentacji stwierdzam, co następuje:

1. Na podstawie obserwacji udokumentowanych arkuszami hospitacyjnymi nauczyciel wykazał się:

• umiejętnością planowania własnej pracy,

• umiejętnością stosowania różnorodnych metod nauczania,

• znajomością techniki komputerowej,

• komunikatywnością pracy z uczniem.

2. Nauczyciel zapoznał się z obowiązującą dokumentacją szkolna i przepisami oświatowymi, którymi umiejętnie się posługuje.

3. Stażysta współpracował z pedagogiem szkolnym, kierownikiem świetlicy oraz wychowawcami klas w celu jak najpełniejszego rozpoznania sytuacji rodzinnej uczniów, co dokumentuje jego dziennik zawodowy.

4. Aktywnie włączał się w prace Rady Pedagogicznej, Rady Szkoły, SU, zespołu samokształceniowego.

5. Nauczyciel organizował i doskonalił swój warsztat pracy poprzez:

• rozszerzenie kompetencji w zakresie zadań dydaktycznych, opiekuńczych, wychowawczych, samokształceniowych, współpracy ze społecznością lokalną,

• udział w konferencjach i warsztatach metodycznych,

• pracę w zespole samokształceniowym,

• udział w WDN-ie,

• obserwację lekcji otwartych,

• samodzielne studiowanie literatury pedagogicznej.

6. Wskazówki do dalszego rozwoju zawodowego:

• utrzymanie na dotychczasowym dobrym poziomie współpracy ze środowiskiem lokalnym,

• dalsze uwzględnianie w pracy problematyki środowiska lokalnego oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych,

• aktywizowanie rodziców do prac na rzecz szkoły.

7. Stwierdza się, że nauczyciel podjął dodatkowe zadania nieujęte w planie rozwoju zawodowego, które wzbogaciły jego dorobek zawodowy.

8. Dokumentacja dorobku zawodowego obejmuje:

   • schemat analizy kompetencji,

   • plan rozwoju zawodowego i sprawozdanie z jego realizacji,

   • dziennik zawodowy,

   • konspekty lekcji hospitowanych,

   • arkusze obserwacji lekcji otwartych,

   • zaświadczenia o odbytych formach doskonalenia.

Na podstawie przeprowadzonej analizy proponuję ocenę pozytywną.

Podpis opiekuna stażu	Podpis stażysty
..........................................	...........................................