dr Jolanta Sułowska

WYKŁAD 1 20.03.2011r.

Kolokwium z zakresu wykładu, pytania otwarte

Literatura:

• M.Sierpińska, B.Niedbała “Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie. Centra odpowiedzialności w teorii i praktyce” PWN, W-wa 2003

• „Controlling w działalności przedsiębiorstwa, praca zbiorowa” pod redakcja Nowaka, PWE, W-wa 2004;

• Vollmuth” Controlling, planowanie, kontrola, kierowanie. Podstawy budowy systemu controllingu, agnecja wydawnicza Placet w-wa 1998

• vollmuth „controlling. Instrumenty od A do Z Analizy operacyjne. Analizy strategiczne, agencja wydawnicza Placet w-wa 1998

• controlling funkcyjny w przedsiębiorstwie, pod red. M. Sierpińskiej, oficyna ekonomiczna. Kraków 2004

Geneza i rozwój koncepcji controllingu:

• XV w – na angielskim dworze królewskim utworzono stanowisko „controllour”;

• 1778 – utworzenie stanowiska „contro llera” w administracji państwowej USA;

• 1880 – wdrożenie idei controllingu do Amerykańskiego Towarzystwa Kolei Żelaznych Atchinson and Santa Fe Railway System

• 1892 – wprowadznie controllingu do pierwszego przedsiębiorstwa produkcyjnego General Electric Company;

• 1931- contro ller Intitute of America (od 1962 roku przemianowany na Fancial Excutive Intitute – FEI)

Rozwój koncepcji controllingu:

1. Okres do 1931 –funkcja kontrolna i skarbnika;

2. Lata 1931- 1981 – funkcja koordynatora i nawigatora;

3. Okres po 1981 – instrumenty i koncepcja zarządzania.

Controlling – istota controllingu w odniesieniu do etymologii angielskiego słowa „to control”, które oznacza:

• Kierowanie, decydowanie;

• Regulowanie, sterowanie;

• Kontrolowanie, nadzorowanie, sprawdzanie.

Definicja controllingu:

• W ujęciu funkcjonalnym – controlling jako funkcja zapewniająca dostę do info, jakos szcz, forma kierowanie i jako funkcja koordynacji (każdy ma wlasne wrażenie o tym jak controlling powinno się rozumieć a jak wyrażać).

• Wg. Horvatha - Controlling jako pod szarz, który zajmuje się kształtowanie i koordynowaniem procesów jak: planowanie, kontrolowanie, zasilania w inf, ukierunkowanym na sterowanie całym systemem z punktu widzenia wyzn celów. (podst systemu controllingu stanowi funkcja koordynowania).

• Wg. Serftinga - Na pierwszy planie jest funkcja inf, funkcja zasilania w ifnormacje, po przez kierowanie przeds, a rozwijanie alternatywnych sposobów działania również sterowanie procesami w nim zachodzącymi (na plan pierwszy jest wysuwana funkcja zasilania w informacje).

• W ujęciu instrumentalnym – podstawę kontr stanowić może system rachunkowości przedsiębiorstwa, może być rozumiany jako rozsz rach a także jako rach zorientowana na zarzadzanie.

• Wg. Dellmana – oparta na rach koncepcja koord planowania kontroli i sterowania w przedsi, ukiertukowana na zapewnienei rozwoju i wzrostu pozycji przeds w konkurencyjnej walce

Istota controlingu:

• Podsystem zarządzania przedsiębiorstwem wspierający realizację funkcji zarządzania

• Koordynacja procesów zachodzących w przedsiębiorstwie

• Głównym przedmiotem działań w kontrolingu jest informacja zorientowana na potrzeby podejmowania decyzji

• Ukierunkowany na osiągniecie celów postawionych przed przedsiębiorstwem jako całością;

• Po przez inicjowanie i wspomaganie rożnych działań, usprawnia proces zarządzania przedsiębiorstwem.

Zadania controllingu	Zadania zarządzania
Ekonomiczny serwis (przygotowanie danych) wspierających zarządzanie przedsiębiorstwem i procesy podejmowania decyzji	Podejmowanie i realizacja decyzji
Funkcja pilotująca, polegająca na odpowiednio wczesnym rozpoznawaniu przyczyn słabych punktów (zinstytucjonalizowane przygotowanie informacji)	Unikanie słabych punktów
Strategiczne systemy wczesnego ostrzegania jako światło nawigacyjne i określenie kamieni milowych, obserwację otoczenia i analizę trendów	Definiowanie strategii
Bieżące porównanie między postulowanym a rzeczywistym stanem raportowania odchyleń	Sterowanie wynikiem
Operacyjne systemy wczesnego ostrzegania poprzez dostarczenie celów i wyników, kontroli i sterowania	Decyzje operacyjne i środki realizacji
Tworzenie instrumentów dla kombinacji i koordynacji funkcji analizy, sterowania i kontroli w przedsiębiorstwie	Koordynacja procesów
Funkcja doradcza dla zarządzania poprzez zastosowanie zestawu instrumentów jak również interpretacje wyników i zadań na drodze do celu	Prowadzenie do osiągnięcia celu

Controller – nawigator, wyszukuje drogi do osiągnięcia wytyczonych celów, przekazuje inf decydentom o odchyleniach, po przez określanie systemów wczesnego ostrzegania, wspiera zarządzanie

Funkcje controllingu:

• Koordynacja – tworząca/sprzęgająca;

• Planowanie;

• Kontrola;

• Sterowanie i regulacja;

• Zasilania w informacje.

Koordynacja - polega na zharmonizowaniu szczegółowych zadań realizowanych w ramach podsystemów controllingu oraz ich ukierunkowaniu na realizacje założonego celu

mamy 2 rodzaje koordynacji:

• tworząca – służy zharmonizowaniu podsystemów planowania, kontroli i zasilania w informacji

• sprzęgająca – polega na osiągnięciu wewnętrznej spójności w ramach podsystemu controllingu oraz na ich dopasowaniu do zmian zachodzących w otoczeniu przedsiębiorstwa

Funkcja planowania – polega na określeniu środków niezbędnych do osiągniecia celów oraz sposobów realizacji i warunków osiągnięcia założonych celów

Funkcja kontrolna – jest realizowana przez kontrole ex post(porównanie wielkości rzeczywistych z wielkościami wzorcowymi) jak i kontrole ex ante (porównanie wielkości prognozowanych z wielkościami wzorcowymi)

Funkcja sterowania i regulacja – termin sterowanie oznacza działanie na określony układ mający na celu zapewnienie jego zachowania w żądany sposób, szczególnym rodzajem sterowania jest regulacja czyli sterownie z możliwością wyeliminowania wpływu wielkości zakłócających przebieg danego procesu

Funkcja zasilania w informacje – podstawę stanowi rachunkowość zarządcza

Rodzaje controllingu

• strategiczny

• operacyjny

• scentralizowany

• zdecentralizowany

• controlling zasobów przedsiębiorstwa

• controlling funkcjonalny (funkcyjny)

Cechy podsystemu	Controlling operacyjny	Controlling strategiczny
Szczebel zarządzania	Zarządzanie operacyjne i strategiczne	Zarządzanie strategiczne
Cele controllingu	Zapewnianie rentowności, płynności i sprawności działania	Utrzymania(poprawa) pozycji osiągnięcie wzoru wartości przedsiębiorstwa
Horyzont czasowy	Krótkookresowy i średniookresowy	Długookresowy i perspektywiczny
Poziom planowania	Planowanie operacyjne i taktyczne, budżetowanie	Planowanie strategiczne
Rodzaj kontroli	Kontrola wykonania budżetu	Kontrola strategiczna (system wczesnego ostrzegania)
Rodzaj oddziaływania	Koordynacja i regulacja	Dostosowanie przedsiębiorstwa do zmian zachodzących w otoczeniu
Rozpatrywanie relacji	Przychody-koszty Wpływy-wydatki	Szanse-zagrożenia Mocne strony-słabe strony
Wymiar informacji	Wielkości wymierne ,ilościowe	Wielkości niewymierne ,jakościowe
Przedmiot zadań	Efektywne wykorzystanie zasobów	Rozwój przedsiębiorstwa
Stopień sformalizowania działań	Działania bardziej sformalizowane	Działania mniej sformalizowane
Specyfika działań	Działania rutynowe	Działania innowacyjne
Hasło przewodnie	„robić rzeczy właściwie”	„robić rzeczy właściwe”

Controlling scentralizowany – funkcje controllingu są realizowane przez dział controllingu są realizowane przez dział controllingu w odniesieniu do wszystkich oddziałów działalności przedsiębiorstwa

Controlling zdecentralizowany – funkcje controllingu są podejmowane w poszczególnych obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwa

Controlling gospodarki środków trwałych - podporządkowany jest etapom cyklu życia danego środka trwałego w fazie inwestowania, użytkowania i wycofania z eksploatacji ,dostarcza odpowiednich informacji kosztowych oraz opracowuje dane techniczne, celem jego jest poprawa stopnia wykorzystania ST

Controlling gospodarki materiałowej -- jego celem jest zapewnienie przedsiębiorstwu nieprzerwanego zaopatrzenia w krótkim i długim okresie, związane jest to z dążeniem do obniżenia kosztów związania kapitału poprzez redukcje wielkości zapasów, jego ważnym instrumentem jest budżetowanie kosztów materiałów, magazynowania oraz kosztów działu zaopatrzenia

Controlling gospodarki zasobami ludzkimi – powinien wspierać etap pozyskiwania personelu ,jego rozwój i motywowanie, marketing personalny oraz proces zwolnienia pracowników. Celem jego jest optymalizacja zasobów ludzkich w sensie kosztowym jak i jakościowym

Controlling gospodarki zasobami finansowymi – koncentruje się na zapewnieniu płynności oraz równowagi finansowej przedsiębiorstwa

WYKŁAD 2 29.05.2011r.

pytania na egzamin - źródła koncepcji controllingu, rozwój koncepcji, istota controllingu, definicje controllingu porównanie controllingu i zarządzania, rodzaje Controllingu, wymień cechy controllingu statystycznego itp.

Rodzaje controllingu funkcyjnego:

• Controlling działalności badawczo rozwojowej

Controlling działalności badawczo rozwojowej wspomaga zarządzanie w działaniach badawczo-rozwojowych przedsiębiorstwa których praca jest podstawą sukcesu każdej firmy dotyczy bowiem projektowania i wprowadzania do produkcji nowych wyrobów w taki sposób aby spełniały normy jakościowe były atrakcyjne cenowo, oraz zaspokajały potrzeby potencjalnych klientów.

• Controlling projektów

Zapewnia sprawne i efektywne przygotowanie projektów, nowych technologii produkcji, modernizację wyrobów; ocenia przedsięwzięcie o charakterze rozwojowym.

Controlling ten jest najważniejszy dla przedsiębiorstw budowlanych, producentów oprogramowań lub agencji reklamowych.

• Controlling logistyki

Controlling logistyki wspomaga realizację funkcji logistycznych które obejmują transport gospodarką magazynową i obsługę zamówień sterowanie przepływem materiałów w procesach produkcyjnych oraz zbyt wytworzonych produktów

• Controlling produkcji

Controlling w obszarze produkcji zajmuje się ustaleniem odpowiedniej struktury asortymentu oraz ilości poszczególnych wyrobów oraz odpowiednim rozlokowaniem produkcji w czasie i przestrzeni. Jest on zorientowany na sterowanie zyskiem operacyjnym.

• Controlling kosztów produkcji

Budżetowanie kosztów służy utrzymaniu dyscypliny kosztów od etapu projektowania produkcji do przekazania do sprzedaży gotowych wyrobów, umożliwiając rozliczenie odpowiedzialnych za koszty kierowników oraz ocenę stopnia wykorzystania powierzonych im składników majątku firmy.

• Controlling personalny

Controlling personalny umożliwia jak najlepsze wykorzystanie personelu, tak kształtując pracę osób zatrudnionych, aby pomnażać wartość i sukces przedsiębiorstwa, podstawowym zadaniem controllingu personalnego jest kontrola skutków podjętych decyzji personalnych, które dotyczą procesu zatrudniania i zwalniania pracowników struktury zatrudnienia systemu wynagradzania wykorzystania czasu pracy pracowników i kosztów pracy.

• Controlling marketingu i sprzedaży

Wspomaga zarządzanie marketingowe w przedsiębiorstwie w zakresie racjonalizacji wydatków, które są konieczne do zrealizowania planów sprzedaży oraz ich wpływu na wielkość obrotów i zysków środowiska.

• Eko controlling

Zajmuje się ustalaniem zadań w zakresie ochrony środowiska, planowaniem i kontrolą wykorzystania surowców materiałów i energii w przedsiębiorstwie, kontrolą obciążeń środowiska przyrodniczego, dostarczaniem kadrze managerskiej informacji ekologicznych i przeprowadzaniem ekonomicznego rachunków kosztów korzystania z zasobów środowiska

• Controlling Finansowy

Efektem stosowania controllingu finansowego powinna być poprawa ogólnej sytuacji finansowe przedsiębiorstwa w trzech przekrojach - rentowności, płynności i efektywności funkcjonowania co osiąga się przez wygenerowanie dodatkowych zysków, unikanie wysokich kosztów finansowych działalności oraz zmniejszanie ryzyka i wzrost wartości przedsiębiorstwa

Pozostałe rodzaje Controllingu:

Inwestycji, jakości, kosztów, podatkowy.

Podstawy controlingu Strona 7