MIKROEKONOMIA:

1)

Rynek to mechanizm racjonalnego alokowania zasobów gospodarczych (mechanizm- coś, co działa w sposób stały co do zasady, zbiór czynności, aktywności; racjonalizm- pozwala dokonać najlepszego wyboru albo w ramach jednego wariantu wybiera się najlepsze działania, racjonalność nie jest nieograniczona; alokacja- dostępne zasoby są właściwie rozmieszczane, najlepiej jak tylko można, nie marnotrawimy sił, środków).

definicje- elementy

1) proces ustalania warunków transakcji, dochodzenie do pewnej zgody (negocjowanie kontraktów itd.)

2) ogół warunków, w których dochodzi do zawierania transakcji wymiennych (jak są określone, zdefiniowane)

3) proces negocjowania (rozmowy opierają się na „chceniu” co najmniej jednej strony)

4) proces zbierania informacji

5) obszar, gdzie dokonuje się wymiana

6) instytucja

7) układ wzajemnych oddziaływań ( proces interakcji pomiędzy kupującymi i sprzedającymi)

8) ogół stosunków między kupującymi i sprzedającymi

9) grupa firm i jednostek

Rynek- ujęcie przedmiotowe

Rynek dzieli się na towarowy, pracy i kapitałowy. Ten ostatni z kolei dzieli się na RZECZOWY (środki pracy-maszyny, środki transportu; nieruchomości) i na FINANSOWY (pieniężny; kapitałowy pierwotny i wtórny)

Sposoby deiniowania rynku jako:

(1) Obszar, gdzie dokonuje się wymiana;

(2) Instytucja – instrumenty prawne regulujące wymianę;

(3) Układ wzajemnych oddziaływań – swoboda działania umawiających się stron;

(4) Ogół stosunków między kupującymi i sprzedającymi;

(5) Grupa firm i jednostek (gdy mówimy o bardziej konkretnym rynku, np. rynku reklamy)

2)

Popyt to ilość dobra, jaką nabywcy chcą kupić w określonym czasie i przy określonych cenach;

- popyt potencjalny – popyt, który może dotyczyć okresów przyszłych;

- popyt faktyczny – popyt w danym czasie i przy określonych cenach;

- prawo popytu – ceteris paribus zapotrzebowanie na określone dobro w danym czasie zmaleje, jeżeli jego cena wzrośnie, a zwiększy się, jeśli cena spadnie;

- wielkość zapotrzebowania – ta ilość dobra, którą nabywcy są skłonni nabyć przy danej cenie i w określonym czasie;

- spadek ceny wywołuje wzrost sprzedawanych ilości.

Podaż to ilość dobra, jaką producenci zamierzają sprzedać lub zaoferować w danym czasie, przy danej cenie;

- podział na dwa rodzaje dóbr: produkcyjne (są używane dla dalszego procesu produkcji) i konsumpcyjne (przeznaczone do konsumpcji) – to samo dobro może być raz dobrem konsumpcyjnym, a raz produkcyjnym;

- [prawo podaży???] podaż to te ilości jakiegoś dobra, które są skłonni wytwarzać i wprowadzać na rynek producenci, przy różnej cenie tego dobra, przy czym im wyższa cena, tym wyższa skłonność do oferowania rosnących ilości;

- cena spada więc zmniejszają się oferowane ilości].

Popyt

PRAWO POPYTU

Przy innych czynnikach niezmienionych ( ceteris paribus) zapotrzebowanie na określone dobro w danym czasie zmaleje, jeżeli jego cena wzrośnie, a zwiększy się, jeżeli cena spadnie.

Podaż- ilość dobra, jaką producenci zamierzają sprzedać w danym czasie przy danej cenie

dobra produkcyjne- służą do dalszej produkcji

dobra konsumpcyjne

Podaż- te ilości jakiegoś dobra, które są skłonni wytwarzać i dostarczać na rynek producenci, przy różnej cenie tego dobra, przy czym im wyższa cena tym większa skłonność do oferowania rosnącej ilości.

3)

Wielkość zapotrzebowania- to ilość dobra, które nabywcy są skłonni nabyć przy danej cenie w danym czasie.

Równowaga rynkowa to stan kiedy popyt jest równy podaży. Ilości nabywane równają się ilościom produkowanym.

Odchylenia to nadmierna podaż i nadmierny popyt.

Stan równowagi nie jest trwały. Dokonuje się przez szereg odchyleń.

Niedobór rynkowy- sytuacja, która kształtuje się poniżej równowagi rynkowej; występuje wtedy, gdy np. jakiś organ regulacyjny (państwo) określi cenę maksymalną. Stan niedoboru można usunąć przez podwyżkę cen.

Nadwyżka rynkowa- stan, gdy poziom równowagi nie jest zrównoważony, rynek go nie akceptuje; może być ustalona cena minimalna. Aby zredukować nadwyżkę można: obniżyć ceny lub zmniejszyć ilość dostarczanego produktu.

Wszelka ingerencja w mechanizm rynkowy prowadzi do swego rodzaju patologii.

4)

Czas w ekonomii:

- długi- taki, kiedy wszystkie czynniki produkcji mogą ulec zmianie, nie ma żadnych ograniczeń

- krótki- przynajmniej jeden czynnik pozostaje stały, np. bo mamy pracowników zatrudnionych na odpowiednich warunkach

Równowaga długookresowa- kształtuje się z przyny jednego czynnika, dokonuje się przy zmianie w sposobie produkcji

5)

efekt dochodowy- wpływ zmiany ceny na wielkość zapotrzebowania wynikający z tego, że nabywca na skutek zmiany ceny staje się zamożniejszy lub biedniejszy

Np. mamy 900zł: kupimy 300 biletów po 3zł

180 biletów po 5zł---->zapotrzebowanie jest mniejsze

Wielkość zależy od tego, jaka część dochodu jest wydawana na dane dobro.

efekt substytucyjny- wpływ zmiany ceny na wielkość zapotrzebowania wynikający z tego, że nabywca przenosi swoje zakupy na dobra alternatywne ( substytucyjne).

Wielkość zależy od „bliskości” dóbr substytucyjnych.

6)

Determinanty popytu

efekt dochodowy- wpływ zmiany ceny na wielkość zapotrzebowania wynikający z tego, że nabywca na skutek zmiany ceny staje się zamożniejszy lub biedniejszy

Np. mamy 900zł: kupimy 300 biletów po 3zł

180 biletów po 5zł---->zapotrzebowanie jest mniejsze

Wielkość zależy od tego, jaka część dochodu jest wydawana na dane dobro.

efekt substytucyjny- wpływ zmiany ceny na wielkość zapotrzebowania wynikający z tego, że nabywca przenosi swoje zakupy na dobra alternatywne ( substytucyjne).

Wielkość zależy od „bliskości” dóbr substytucyjnych.

Inne determinanty popytu:

- gusty

- ilość i ceny dóbr substytucyjnych (tzn. konkurencyjnych)

- ilość i ceny dóbr komplementarnych ( uzupełniających konsumpcję)

- dochód:

* dobra zwykłe

* dobra niższego rzędu

- podział dochodu (wzrost rozpiętości)- w jakich grupach dochodowych dane dobro znajduje najwięcej nabywców

- przewidywane zmiany cen

7)

Determinanty podaży

Przyczyny:

a) po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji bardzo szybko rosną koszty wytwarzania

b) im wyższa cena danego dobra tym bardziej opłacalna jest produkcja

c) jeśli cena dobra utrzymuje się na wysokim poziomie, to produkcję podejmą nowe przedsiębiorstwa

Inne determinanty podaży:

- koszty produkcji:

* zmiany cen czynników produkcji

* zmiany technologii

* zmiany organizacyjne

* polityka rządu

- opłacalność produktów alternatywnych

- opłacalność dóbr o współzależnej podaży (np. ropa naftowa i benzyna)

- wypadki losowe i inne nieprzewidywalne zdarzenia

- cele producentów

- przewidywane zmiany cen

8)

Elastyczność cenowa popytu to reakcja popytu na zmianę ceny.

Elastyczność

E>1 elastyczny % ΔQ > % ΔP –ilość zmieniła się bardziej niż cena

E=1 neutralny(jednostkowy) % ΔQ = % ΔP – ilość zmieniła się tak jak cena

E<1 nieelastyczny %ΔQ < % ΔP –ilość reaguje słabiej niż cena, nawet jeżeli chleb zdrożeje o 40% to jego kupno nie spadnie o 40%...

Popyt elastyczny:* spadek ceny wywołuje wzrost przychodów

wzrost ceny spowoduje spadek przychodów

Popyt nieelastyczny: * wzrost ceny to wzrost przychodów

* spadek ceny powoduje spadek przychodów

9)

Przyczyny reakcji popytu:

- dostępność substytutów

- przyzwyczajenia konsumentów (zmiany zachodzą powoli)

- dobra luksusowe

- dobra niezbędne

+elastyczność mieszana

Elastyczność popytu mieszana:

dotyczy: dóbr komplementarnych

dóbr substytucyjnych

To siła reakcji popytu na jedno dobro na zmianę cenny drugiego dobra

E= (zmiana popytu na dobro x : popyt początkowy na dobro x) : (zmiana ceny dobra y: cena początkowa dobra y)

dobra komplementarne- znak minus (-)

dobra substytucyjne- znak plus (+)

10)

Elastyczność cenowa podaży- współczynnik siły reakcji podaży na zmiany ceny

Es= %Δ S / %Δ P

Przyczyny różnej elastyczności podaży:

- nadwyżka mocy produkcyjnych ( gdy ich nie ma to cena nie wywoła wyraźnych reakcji)

- wysoki poziom zapasów (dobra produkcyjne i dobra naturalne)

11)

Prefrencje konsumenta

Podstawowy model wyboru:

• upodobania konsumenta (każdy ma inne; ekonomia zakłada, że upodobania mają wyraz w łącznym popycie na dobro)

• dochód w dyspozycji

• ceny zakupu

• dążenie do maksymalizacji użyteczności ( satysfakcji) w ramach dostępnego budżetu

Preferencje- subiektywne oceny dotyczące ważności oraz przydatności dóbr. Na poziomie różnych grup zmieniają się (np. książka jest ładna to ją kupię).

Są uwarunkowane:

• tradycją rodzinną ( wywiera wpływ na to, jakiego rodzaju dobra i usługi są cenione, nabywane)

• wpływem środowiska (to pewna manipulacja- środowisko jest kształtowane

• wychowaniem

• wykształceniem

• poziomem dochodów

• stylem życia

Teoria racjonalnego zachowania konsumenta

Badanie, w jaki sposób konsument dokonuje wyborów analizując potencjalne koszty i korzyści

Korzyści-->analiza użyteczności, preferencji i krzywych obojętności

Konsument uwzględnia ograniczone zasoby oraz zyski wynikające z konsumpcji.

Założenia:

- zasoby są ograniczone

- potrzeby są nieograniczone

- konsument musi dokonywać wyborów, a z każdym wyborem wiąże się koszt alternatywny (każdorazowy wybór wymaga poniesienia kosztu)

- konsument działa racjonalnie

12)

UŻYTECZNOŚĆ

Satysfakcja, poczucie zaspokojenia potrzeby konsumpcji dóbr i usług; subiektywna miara zadowolenia.

Użyteczność nie jest mierzalna (każdy jest inny i ma inne priorytety)

Uc- użyteczność całkowita- to łączna satysfakcja z konsumpcji danej ilości dobra ( odnosi się do poczucia zadowolenia konsumenta)

Uk- użyteczność krańcowa- zmiana Uc wynikająca ze zmiany konsumpcji danego dobra o jednostkę ( więcej lub mniej)

13)

Równowaga konsumenta (optiumum)

Relacje krańcowej użyteczności do ceny każdego nabywanego dobra są identyczne.

Uk dobra x do ceny dobra x = Uk dobra y do ceny dobra y

14)

Krzywa obojętności

Przedstawia wszystkie kombinacje dwóch dóbr dające konsumentowi taką samą całkowita|całkowitą użyteczność, ponieważ w każdej z tych kombinacji jakiekolwiek zmniejszenie ilości jednego dobra zostaje zrekompensowane odpowiednim zwiększeniem ilości drugiego dobra(B.Oyrzanowski 1995, s.64).

Istnieje pewne podobieństwo pomiędzy budżetowa|linią budżetową a krzywą obojętności. Podobnie jak linia budżetowa łączy punkty odpowiadające koszykom o równej dostępności dla konsumenta przy założonym dochodzie i cenach dóbr, tak krzywa obojętności łączy punkty odpowiadające koszykom dóbr o takiej samej użyteczności dla konsumenta. Użyteczność koszyków na krzywej obojętności jest taka sama dla każdego z nich, to konsumentowi jest obojętne który nich będzie konsumował - przy każdym z nich poziom jego klienta|satysfakcji jest taki sam (D.Begg 1997,s.147).

Teoria krzywych obojętności

Ekonomista Pareto oraz ekonomiści G. D. Allen i Richard Hicks opracowali teorię krzywych obojętności. Jest to bardziej precyzyjna teoria wartości, która ukazuje więcej zależności. Opiera się ona na 3 założeniach:

wszyscy konsumenci są świadomi, które sytuacje oceniają jako lepsze dla siebie samych, i wiedzą, która z przedstawionych alternatyw jest dla nich najbardziej korzystna,

teoria ta bazuje na tzw. transywitywności, czyli jeżeli A jest większe niż B, zaś B jest większe niż C, to wówczas A jest większe od C,

większa ilość danego dobra stwarza lepszą sytuację niż mniejsza jego ilość(B.Oyrzanowski 1995, s.63).

Właściwości krzywych obojętności

- mają nachylenie ujemne,

- mają kształt paraboli wygiętej w stronę układu współrzędnych

- stają się bardziej płaskie w miarę przesuwania się po nich w prawo,

- krzywe obojętności reprezentujące wyróżnione poziomy konsumenta|preferencji nie mogą się przecinać

Krzywa Engla

dobra podstawowe- spożycie rośnie w miarę zwiększania dochodu dość znacząco (na początku), a potem rośnie, ale już mniej

dobra luksusowe- w miarę wzrostu dochodów jego spożycie rośnie gwałtownie

Krzywa cenowo- konsumpcyjna- zmiana jednego dobra pociąga zmianę drugiego dobra

15)

Krzywa Engla

dobra podstawowe- spożycie rośnie w miarę zwiększania dochodu dość znacząco (na początku), a potem rośnie, ale już mniej

dobra luksusowe- w miarę wzrostu dochodów jego spożycie rośnie gwałtownie

Prawo Engla- W miarę wzrostu dochodów maleje udział wydatków na artykuły pierwszej potrzeby (głównie żywność).

16)

dobra Giffena- takie w stosunku, do których ujemny efekt dochodowy przeważa nad efektem substytucyjnym. przykład: drożejące ziemniaki spowodowały, że można było kupić więcej mięsa. Problem: i to drogie i to drogie.

Dobra Giffena to takie dobra, których konsumpcja rośnie wraz ze wzrostem ich ceny. Z reguły są to artykuły podstawowe (kartofle – Irlandia 1845r., pieczywo) – ich cena rośnie, więc ludzie koncentrują na nich swe podstawowe budżety i ograniczają konsumpcje innych dóbr.

17)

Przedsiębiorca i firma

Przedsiębiorca- osoba zajmująca się organizowaniem i uruchamianiem działalności gospodarczej. W tym wykonuje wszystkie czynności legalizujące działanie. Przedsiębiorca podejmuje kluczowe decyzje (określenie celu działalności, wybór formy działalności, jego skali, dobór osób).

Przedsiębiorca podejmuje również ryzyko- zawsze wiąże się pewien element nieprzewidywalności. Element ryzyka jest oczywisty. Osoba bojąca się ryzyka nie powinna być przedsiębiorcą.

Przedsiębiorca

- wyodrębniony pod względem ekonomicznym (jednostka, struktura posiadająca majątek; czasami wyodrębnienie nie wydaje się oczywiste)

- i prawnym (są określone reguły prawne)

- zorganizowany podmiot podlegający zarządzaniu (istnieje pewien utarty sposób postępowania przedsiębiorstwa)

- posiadający nazwę (to również element wyróżniający przedsiębiorstwo)

- i kontrolujący wykorzystanie czynników produkcji ( przedsiębiorstwo samo decyduje w jak sposób zostaną wykorzystane)

Cele firm

a) maksymalizacja zysku- osiągnięcie możliwie dużej nadwyżki nad kosztami produkcji

W realnym świecie niekoniecznie musi chodzić o zmaksymalizowanie zysków ze względu na maksymalizację podatków

b) rewolucja menadżerska- pojawienie się osób zarządzających; rozdzielenie właściciela od przedsiębiorcy; menadżerowie oddzielili się, stali się samodzielną siłą i zaczęli kierować firmami na własny sposób. Praktyka spowodowała, że maksymalizacja zysków nie jest głównym celem (menadżerowie znają przedsiębiorstwo, sami wyznaczają płace, fundusz reprezentacyjny)

c) korzyści utylitarne- przedsiębiorstwu chodzi o to, aby w jak największym stopniu zapewnić komfort pracy pracownikom (biura, sprzęt, socjal, rezydencje); korzyści utylitarne w szczególności obejmują szczebel kierowniczo- zarządczy

d) władza- przedsiębiorcy raczej nie mieszają się w politykę; rozszerzanie ekspansji

Znaczna część fuzji nie przynosi zysków. Władza ekonomiczna napędza skłonności menadżerskie do działania.

Rozmiary firm

• małe- do 50 pracowników

• średnie- 51-250 pracowników

• duże- powyżej 250 pracowników

Małe przedsiębiorstwo- mały problem jak upadnie

Formy własności

• prywatne w tym rodzinne

• spółdzielcze

• państwowe

• komunalne

• pracownicza

18)

Zalety spółki cywilnej:

umowa spółki cywilnej nie wymaga formy pisemnej, dopuszczalne jest uzgodnienie ustne,

szybka procedura zakładania,

brak określonego kapitału zakładowego,

zryczałtowane formy opodatkowania,

solidarna odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.

Wady spółki cywilnej:

brak szczegółowych regulacji prawnych,

wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem,

wierzyciel ma możliwość ściągnięcia roszczeń od jednego ze wspólników,

w przypadku zwiększenia obrotów spółka cywilna musi zostać przekształcona w spółkę jawną lub sp. z o.o..

częste występowanie wewnętrznych konfliktów z powodu słabej regulacji prawnej.

Spółka cywilna uregulowa­na jest w Kodeksie cywil­nym1. Przez umowę spół­ki wspólnicy zobowiązu­ją się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodar­czego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

Spółka cywilna jest więc umową, w której dwie lub więcej osób wy­raża wolę współpracy dla osiągnię­cia jakiegoś wspólnego celu gospo­darczego. Chodzi o wszelkiego ro­dzaju dążenie do uzyskania korzy­ści materialnych w postaci zysku bądź do osiągnięcia najwyższe­go – przy danym nakładzie środ­ków – stopnia realizacji wyznaczo­nego zadania o charakterze mająt­kowym. Nie musi to być koniecznie cel zarobkowy, ale ogólnie rozu­miany motyw racjonalnego gospo­darowania we wspólnocie, tak aby otrzymać najlepszy rezultat przy maksymalnej oszczędności środ­ków. Tym celem może być zarów­no prowadzenie wspólnego przed­siębiorstwa, jak i zrealizowanie ja­kiegoś jednorazowego przedsię­wzięcia (np. gdy kilka osób kupu­je okazyjnie dużą ilość towaru, któ­ry chce następnie korzystnie sprze­dać, i taki jest cel działania spółki).

Taką spółkę mogą zawiązać co najmniej dwie osoby, zarów­no fizyczne, jak i osoby praw­ne. Wspólnikiem nie może być je­dynie inna spółka cywilna. Zasa­dą jest przy tym niezmienność jej składu osobowego, jednak moż­liwe jest przyjęcie nowego człon­ka przez zmianę umowy, a także w pewnych okolicznościach wy­stąpienie wspólnika. Przystąpienie nowego wspólnika do spółki cy­wilnej jest możliwe tylko poprzez zmianę pierwotnej umowy spółki. Nie jest to konieczne w przypad­ku spadkobierców wspólnika, jeśli umowa przewiduje ich wejście do spółki po jego śmierci. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem. Przepisy nie przewidują jednak rygoru nie­ważności w razie niezachowania tej formy. Spółka cywilna jest zawar­ta, gdy wspólnicy porozumieją się co do tego, kto tworzy spółkę, w jakim celu i jak poszczególne oso­by będą uczestniczyły w jej działal­ności.

19)

Spółka jawna- osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie inną spółką handlową. Może nią być też spółka cywilna, jeśli przez dwa kolejne lata przychody wynosiły co najmniej 400 000 Euro.

Istotnym elementem jest pełna i solidarna odpowiedzialność wspólników (żaden z nich nie odpowiada samodzielnie). Liczba wspólników jest stosunkowo małą ( osoby decydujące się na zawiązanie spółki muszą się bardzo dobrze znać). Spółki jawne działają w niewielkiej skali. Jest to forma elastyczna, często prowadzona przez jedną osobę. Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej- przedsiębiorca nie może oddzielić odpowiedzialności spółki od swojej, osobistej majątkowej.

(1) Spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową;

(2) Także spółka cywilna, jeśli przez dwa kolejne lata jej przychody wynosiły co najmniej 400 tys. euro (tak spółka cywilna musi zostać przekształcona w spółkę jawną);

(3) Wspólnicy są znani i ponoszą pełną (do wysokości swego majątku) i solidarną (nie można się uchylić) odpowiedzialność – to wymusza bezpośrednie zaangażowanie w działalność gospodarczą;

(4) Charakterystyczna jest mała liczba wspólników – każdy wspólnik reprezentuje spółkę;

(5) Opiera się na zaufaniu wspólników;

(6) Nie posiada osobowości prawnej – nie oddziela się spółki od wspólników.

20)

Spółka komandytowa- komplementariusze (osoby odpowiadające majątkiem) + komandytariusze (odpowiedzialność kapitałem) do sumy komandytowej

- 1 lub 2 osoby za wszelkie zobowiązania spółki odpowiadają całym majątkiem a reszta wspólników odpowiada do kwoty, którą wnieśli

- do takiej spółki włącza się osoby znane, sprawdzone, cieszące się zaufaniem

- zmiany kapitałowe są ograniczone, wymagają zgody komplementariuszy i komandytariuszy

- mają ograniczoną ekspansję kapitału- spółka opiera się na majątkach wspólników

21)

Cechy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością:

(1) Osoby biorące udział odpowiadają do wysokości wniesionego kapitału; kapitał spółki jest znany;

(2) Wymagana jest umowa sporządzona u notariusza, zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz wniesienie kapitału;

(3) Minimalny kapitał: 50 tys. zł, jeden udział nie mniej niż 500 zł;

(4) Ma osobowość prawną;

(5) Władze: zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza (zwłaszcza, gdy jest wielu wspólników), komisja rewizyjna;

(6) Każdy wspólnik ma prawo do osobistej kontroli spółki;

(7) Udziały w spółce są swobodnie zbywalne, chyba że umowa stanowi inaczej.

22)

Spółka akcyjna

- znaczny kapitał, co najmniej 500 000zł

- wielu akcjonariuszy (wystarczy jednak jedna osoba o ile nie jest spółką z o.o.)

- osobowość prawna

- zarząd, walne zgromadzenie, rada nadzorcza ( sprawuje kontrolę w imieniu akcjonariuszy)

- akcje zwykłe ( takie, które dają jeden głos i oznaczają wartość równą nominalnej) i uprzywilejowane (np. niektóre mają ważność, np. dwukrotną 2 akcja= 2 głosy, ale dywidenda nie przekracza 50%, czyli 1,5 razy więcej)

- akcje uprzywilejowane obejmują zazwyczaj założyciele przedsięwzięcia

- spółka akcyjna nie jest zawiązywana tylko dla celów gospodarczych, np. fundacje nie są dla zysków

- uprzywilejowanie łączy się ze „złotą” akcją- pewne decyzje bez właściciela „złotej”: akcji nie mogą być podjęte

FINANSOWANIE: a) wewnętrzne- poprzez osiągane przychody, z zysku zwłaszcza niepodzielonego

- odpisy amortyzacyjne- odpisuje się majątek spółki w miarę jak się zużywa

b) zewnętrzne- sprzedaż akcji (praw własności)

Nabywanie akcji wiąże się z rozproszeniem własności, to jest nabywanie prawa do dywidendy. Kapitał właściciela jest zewnętrznym zobowiązaniem.

c) sprzedaż obligacji- zobowiązanie spółki do tego, że spółka wykupi je na określonych warunkach. Spółka może zabezpieczyć obligacje na akcje- tzn. można zamienić obligacje na akcje wtedy, gdy spółka ma kłopoty z wywiązaniem się z zobowiązań

d) kredyty- spółki mogą być zawiązywane dla dużych celów gospodarczych

23)

Style zarządzania firmą:

Demokratyczny

Afiliacyjny

Autorytarny

Trenerski(coaching)

Nakazowy

Procesowy

24)

Tendencje rozwoju firm

I „Małe jest piękne”- lata 60. 70.- duże firmy dzielono na mniejsze (bo są kreatywne, mało sformalizowane, efektywne, mają duży zakres autonomii)

II „Merger mania”- fuzje, przejęcia, łączenie się przedsiębiorstw:

a) łączenie się firm- tworzenie nowego na bazie starych firm, może pozostać stara nazwa = fuzja

b) przejęcie- wchłonięcie małego przedsiębiorstwa przez większe: przyjazne- firma zgadza się na bycie przejętą

wrogie- odbywa się wbrew woli zarządu

Merger mania- to wyzwanie dla menadżerów, bo oni mają skłonności do ukrywania prawdziwych właściwości firmy. Analitycy zaczęli doszukiwać się prawdziwego potencjału firm. Jak odkrywali to to firmy skupowano. Menadżerowie więc musieli zacząć odkrywać prawdziwy potencjał firm.

Strategie obronne wrogiego przejęcia: zatruta piguła-> firma zagrożona zawiera kontrakt niemożliwy do spełnienia. Zatem przejmujący musi się liczyć z długiem.

III Dywersyfikacja- różnicowanie działalności. Firmy starają się produkować różne produkty, np. Daewoo- telewizory, samochody, baterie

IV Holdingi- (polskie prawo ich nie uwzględnia) grupa kapitałowa; istnieje spółka matka i spółki córki całkowicie zależne kapitałowo od matki. Holdingi zawiera się aby zminimalizować obciążenia podatkowe.

25)

Produkcja- łączenie różnych czynników produkcji w celu uzyskania rozmaitej ilości dóbr i usług; zestawianie nakładów finansowych i rzeczowych, aby na końcu uzyskać określony efekt. Trzeba optymalnie zestawiać czynniki produkcji--> optymalna kombinacja czynników produkcji.

Ocena skuteczności osiąganego celu- funkcja produkcji ( funkcja określająca relacje pomiędzy wielkością zaangażowanych czynników produkcji a samą produkcją)

Produkcja- funkcja pracy kapitału, zasobów naturalnych

Czynniki produkcji:

1) stałe- takie, których zwiększenie zasobów wymaga dłuższego czasu, np. ziemia, budynki, niektóre maszyny, ciągi produkcyjne. Są potrzebne dokumenty, projekty...

2) zmienne- takie, których ilość możemy względnie łatwo powiększyć, np. surowce, energia, praca

Stałość i zmienność łączy się z czasem.

Czas:

• krótki- przynajmniej jeden czynnik produkcji jest stały, zatem wzrost następuje przez użycie większej ilość czynników produkcji, zwłaszcza tych zmiennych

• długi- wszystkie czynniki produkcji mogą być traktowane jako zmienne

Jednostka wielkości- produkt krańcowy (marginalny)- zmiana produktu całkowitego spowodowana zmianą, wzrostem lub spadkiem nakładów czynników o jednostkę.

Każdego, kto ma podejmować decyzje o nakładach produkcji produkt krańcowy szalenie interesuje.

produkt przeciętny- wielkość produktu całkowitego przypadającego na jednego zatrudnionego

Z EDUTEKI:

Funkcja produkcji określa relacje między wielkością produkcji a liczbą zaangażowanych czynników produkcji. Produkcja jest funkcją pracy, kapitału i zasobów naturalnych. [Produktywność – wielkość produkcji z danego czynnika w jednostce czasu – np. ile produktów rocznie przypada rocznie na jednego zatrudnionego.]

26)

Cały czas zwiększamy nakład czynnika produkcji

Faza I – rośnie Pc, Pp; Pk rośnie dopóki nie zacznie działać prawo malejących przychodów, wtedy (a) Pk max., potem spada;

(b) Między fazą I a fazą II osiągamy maksymalną produktywność, tzn. Pp max., a Pk = Pp;

Faza II – Pc rośnie, Pp spada, Pk spada, ale pozostaje dodatni;

(L’) Między fazę II a fazę III Pc max, Pk = 0;

Faza III – Pc spada, Pp spada, Pk spada i jest mniejszy od zera

Pc „cały czas” więc rośnie, ale w różnym tempie;

Pk rośnie szybciej niż Pp, potem spada i przecina Pp w jej punkcie max;

Istnieje obszar całkiem racjonalnego wyboru między maksymalną produktywnością (Pp) a maksymalnym produktem;

Przychód całkowity, przeciętny, krańcowy.

Przychód całkowity - sprzedając każdą jednostkę produktu (dobra lub usługi) po danej cenie "P", sprzedawca osiąga przychód całkowity (PC), który wynosi:Przychód przeciętny (PP) - powstaje jako segment przychodu całkowitego i ilości sprzedanych jednostek. Przychód przeciętny wynosi:.

Przychód krańcowy (PK) - ze sprzedaży oznacza zmianę przychodu całkowitego wywołaną zmianą sprzedaży o dodatkową jednostkę. Jest on równy .

Lub

1)nakład czynnika zmiennego rośnie do poziomu, gdzie produkt przeciętny osiąga maximum-->faza wzrostu produktu przeciętnego

2)produkt przeciętny zaczyna się zmniejszać, a produkt krańcowy nadal jest dodatni

3)produkt przeciętny nadal się zmniejsza, produkt krańcowy zaczyna przyjmować wartości ujemne, produkt całkowity osiąga maximum i zaczyna się zmniejszać

27)

Izokwanta- krzywa jednakowego produktu

Jest to krzywa jednakowej produkcji- czyli możliwe kombinacje czynników wytwórczych przy założeniu niezmienności wielkości produkcji.

(wykres)

Przemieszczanie się izokwant- wzrost rozmiarów produkcji Q1>Q2>00, bez zmiany technologii

Przemieszczanie się po izokwancie- techniczna substytucja- zastąpienie pewnej ilości jednego czynnika pewną ilością drugiego czynnika

28)

Izokoszta- linia jednakowego kosztu, kombinacja czynników wytwórczych przy danym kapitale finansowym i danych cenach czynników produkcji

(wykres)

- łączy zmianę nakładów kapitałowych do ceny pracy ze zmianą nakładów pracy do ceny pracy

Równowaga przedsiębiorstwa- punkt styczności izokwanty i izokoszty; optymalna kombinacja czynników wytwórczych (L, K) dostępna przy danych ograniczeniach finansowych i umożliwiająca wytworzenie max produkcji (na najwyższej izokwancie).

29)

koszty alternatywne- koszty utraconych możliwości (straconych okazji), wynikają z utraty możliwości wykorzystania zasobów na inne cele. Są też inne koszty: księgowe, ekonomiczne.

Koszt alternetywny, inaczej koszt utraconych możliwości jest to miara straty związanej z niewykorzystaniem najlepszych możliwości działania, czy też ulokowania środków produkcji

Przykład 1: Przedsiębiorstwo decyduje o wydaniu 1000 zł na energię elektryczną. Koszt alternatywny w tym wypadku wynosi 1000 zł, które mogło być przeznaczone na inne czynniki produkcji.

Przykład 2: Przedsiębiorstwo przez cały rok płaci 500 zł miesięcznie za wynajem magazynu, który wykorzystuje jedynie przez 6 miesięcy w roku. Przedsiębiorstwo mogłoby wynająć magazyn innemu podmiotowi na 6 miesięcy, podczas których nie zamierza wykorzystywać magazynu. Cena uzyskana za taki wynajem byłaby wtedy kosztem alternatywnym implicite - który mógłby być przeznaczony na inne czynniki produkcji.

Przykład 3: Załóżmy, że otwieramy przedsiębiorstwo. Naszym głównym celem jest osiąganie jak najwyższych obrotów, ale może się zdarzyć sytuacja, w której nasze przedsiębiorstwo nie zarobi nic. Wtedy tracimy potencjalny zysk, jaki moglibyśmy zarobić, gdybyśmy pracować dla innego przedsiębiorcy. W tym przypadku zysk ten jest naszym kosztem alternatywnym.

Przykład 4: Załóżmy na przykład, że zdecydowaliśmy się zdeponować nadwyżkę gotówki przedsiębiorstwa w banku. Korzyścią takiego rozwiązania jest przychód związany z oprocentowaniem depozytu. Nawet jeśli nie rozpatrywaliśmy innych możliwości wykorzystania oszczędności i tak ponieśliśmy koszt alternatywny, gdyż deponując pieniądze na długoterminowej lokacie "zamrażamy" je pozbawiając się możliwości przeznaczenia ich na inwestycje w aktywa trwałe, zakupienie akcji czy udziałów w funduszu inwestycyjnym.

30)

Koszty stałe- nie zmieniają się wraz ze zmianą produkcji, np. amortyzacja, administracja, konserwacja, czynsze etc.

Koszty zmienne- tempo wzrostu nie jest jednakowe, np. praca, materiały budowlane, energia, paliwo etc.

Koszty całkowite= koszty stałe + zmienne

31)

Przeciętne koszty całkowite (Kcp) - pokazują, jaka część kosztów całkowitych została poniesiona na produkcję 1 jednostki produktu (dobra). Oblicza się je dzieląc koszt całkowity (Kc) przez wielkość produkcji danego dobra - Q (liczbę wytworzonych dóbr).

Koszty krańcowe (Kk) - określane są przyrostem kosztów całkowitych (∆Kc) w stosunku do przyrostu produkcji (∆Q). Koszty krańcowe zmieniają się jedynie pod wpływem (zmiany) kosztów zmiennych (Kz).

Pozwalają one ocenić trafność decyzji dotyczących powiększania produkcji o kolejną, dodatkową jednostkę.

32)

Ekonomika skali - To minimalny rozmiar produkcji, który gwarantuje koszt jednostkowy wyrobu poniżej obowiązującej ceny rynkowej.

Ekonomika skali wyznacza koszt, jaki musi ponieść inwestor, aby móc uruchomić określonej wielkości produkcję, która pozwoli mu zająć w sektorze korzystną pozycję konkurencyjną oraz wytwarzać po koszcie niższym od ceny rynkowej.

Ekonomia skali to spadek kosztów w długim czasie wraz ze wzrostem produkcji i wielkości firmy.

33)

Zasady maksymalizacji zysku

- taki poziom produkcji, przy którym utarg krańcowy = Kk(koszty krańcowe)

- w krótkim czasie produkcja do momentu, w którym cena >Kpz

Koszty przeciętne zmienne

Przy danym układzie produkcyjnym istnieje pewna elastyczność w krańcowej produkcji. Ale jak osiągniemy próg technicznej wydolności to dalsza produkcja niesie za sobą wzrost nakładów.

- w długim czasie produkcja do momentu, w którym P(dana cena)>Kp

34)

KONKURENCJA DOSKONAŁA

Otoczenie rynkowe- zespół elementów i czynników wpływających na to, jak firma podejmuje decyzje podstawowe:

• wybór wielkości produkcji

• poziom ceny

Ograniczenia: - technologiczne (procesy produkcji nie są nieskończenie podzielne)

- rynkowe (związane z popytem na dobra i usługi)

Firma nie działa na zasadzie atomu w próżni.

Struktura rynku (pewne elementy przesądzają o tym jak firma działa):

- wywiera bezpośredni wpływ na podmioty działające na rynku

Struktura rynkowa to termin opisujący organizacyjną oraz konkurencyjną charakterystykę konkretnego ryku, a w szczególności liczbę i wielkość (skalę) rozproszenia nabywców i sprzedawców określonych dóbr i usług

- ile w zasadzie podmiotów tworzy określony rynek

- w jakiej skali działają firmy

Konkurencja doskonała- taki typ struktury rynkowej, na którym zarówno sprzedający, jak i kupujący zgodnie uznają, że ich decyzje o kupnie i sprzedaży nie wpływają na poziom ceny rynkowej.

Podmiot nie ma większego wpływu na rynek, musi się dostosować do takiej ceny, jaka jest.

Założenia podstawowe

- znaczna ilość sprzedających i kupujących o znikomym udziale w łącznym rynku (indywidualny wpływ może być łatwo zniwelowany przez pozostałych)

- produkty są standaryzowane, jednorodne

- doskonała wiedza nabywców i sprzedawców o cenach, ilości i jakości produktów

- swoboda wejścia i wyjścia ( łatwo zaistnieć i się wycofać)

Nie ma elementu koordynującego, który decydowałby o cenie.

Założenia domniemane

- celem działania firmy na rynku wolnokonkurencyjnym jest maksymalizacja zysku

- gospodarstwa maksymalizują użyteczność ( zadowolenie z konsumpcji)- nie będą robić czegoś bez sensu, nie trwonią pieniędzy

Przedsiębiorstwo na rynku

(wykres)

Uk- utarg krańcowy

Up- utarg przeciętny

cena równowagi wyznacza krzywą podaży

przyrost utargu= utarg przeciętny

Rynek czereśni

ilość cena Uc Uk

1 4 4 -

2 4 8 4

3 4 12 4

4 4 16 4

Uk= cena

Optymalne rozmiary produkcji

Przedsiębiorstwo powinno zwiększać rozmiary produkcji do poziomu, przy którym koszt krańcowy zrówna się z utargiem krańcowym, który z kolei jest równy cenie rynkowej produktu

Kk=Uk=P

Kk oznacza przyrost kosztu związany z zaoferowaniem dodatkowej jednostki produktu. Opłaca nam się tak robić dopóki rynek zwraca nam koszty.

35)

Maksymalizuje zysk gdy: utarg krańcowy(MR) jest równy kosztowi krańcowemu(MC)

Zaniechać produkcje gdy: koszty krańcowe są wyższe niż utarg krańcowy

krzywa popytu= krzywa utargu przeciętnego

bardzie stroma krzywa UK

koszt krańcowy

punkt przecięcia KK i Uk wyznacza wielkość produkcji, którą można zaoferować

Minimalizuje stratę gdy:

- koszty wytwarzania są poniżej kosztu przeciętnego

- nie ma pokrytych kosztów wytwarzania

- nie ma możliwości maksymalizacji zysku, więc minimalizuje się straty

Kk wyznacza koszt produkcji pokrywający koszty zmienne, ale nie koszty wytwarzania

- zawiesić produkcję, gdy TVC>TR lub AVC>P lub Le>TFC.

- minimalizować stratę, gdy TVC<TR<TC lub AVC<P<ATC lub Le<TFC;

NIEPEŁNE

36)

MONOPOL

(1) Na rynku jest wielu kupców i tylko jeden sprzedawca;

(2) Na rynku brak jest substytutów towarów produkowanych przez monopolistę;

(3) Pojedynczy sprzedawca i wszyscy nabywcy posiadają doskonałą wiedzę o cenach towarów i ich ilości na rynku;

(4) Możliwość wejścia na rynek nowego producenta jest utrudniona bądź zablokowana (bariery prawne, technologiczne itp.);

Brak jest konkurencji producentów, bo producent w danej gałęzi przemysłu jest tylko jeden; monopolista, może wyznaczać cenę swojego produktu i wytwarzać wybraną wielkość produkcji;

Decyzje:

- konkurencja doskonała: ile produkować?

- monopol: i po jakiej cenie?

- konkurencja monopolistyczna:

- ile produkować?

- po jakiej cenie sprzedawać?

- jak różnicować dany produkt wobec produktów innych firm? (wyróżnienie towaru)

37)

Bariery techniczne.

Analizując długookresowe koszty przeciętne i krańcowe firmy oraz długookresowe koszty gałęziowe, doszliśmy do wniosku, że w przypadku kosztów nieustannie opadających dojść musi do załamania doskonałej konkurencji. Jeżeli zatem w jakiejś gałęzi możliwe jest, że koszt krańcowy a siłą rzeczy i przeciętny przedsiębiorstwa nieustannie spada wraz ze wzrostem skali produkcji, to można przypuszczać, że przy danej krzywej popytu rynkowego wcześniej, czy później firma ta stanie się monopolistą. W takim przypadku efektywna będzie tylko produkcja na wielką skalę.

Jeżeli zatem minimum długookresowych kosztów przeciętnych przypada na produkcję tak wielką, że pozwoli ona zaspokoić cały lub prawie cały popyt rynkowy, w gałęzi utrzyma się tylko jedna firma – monopolista.

Bariery finansowe

Podjęcie produkcji niektórych dóbr wymaga poniesienia ogromnych nakładów na stworzenie infrastruktury technicznej np. linii przesyłowych, torów kolejowych, rurociągów itp, na zakup urządzeń niezbędnych do wytwarzania danego dobra np. produkcji energii elektryczna, usług transportu kolejowego czy lotniczego. Dodatkowych utrudnieniem wejścia na rynek jest konieczność zorganizowania sprzedaży ogromnej( wynikającej z konieczności produkcji na dużą skalę) ilości dóbr na rynku opanowanym już przez istniejące firmy. Wymaga poniesienia ogromnych niekiedy nakładów na promocję i reklamę przy czym ryzyko ,że wydatki te nigdy nie zwrócą się jest bardzo duże. Jeżeli potencjalni producenci nie dysponują na wstępie potężnymi zasobami finansowymi ,nie mają co marzyć o rozpoczęciu produkcji. Oczywiście zmniejsza to liczbę potencjalnych konkurentów. Jeżeli zatem zasoby finansowe niezbędne do produkcji na wielką skalę oraz ryzyko związane z tym przedsięwzięciem stanowią barierę nie do pokonania dla konkurentów w gałęzi utrzyma się tylko jedna firma .Jeżeli z podanych wyżej powodów w gałęzi utrzymuje się monopol, to ze względu na wynikające ze zjawiska korzyści skali produkcji naturalne skłonności do jego powstawania jest on określany jako monopol naturalny. Możemy zatem stwierdzić, że gałąź , w której minimalna skala efektywna przypada na produkcję zbliżoną do wielkości rynkowego popytu , ma naturalne skłonności do monopolizacji.

O istnieniu technicznych barier wejścia na rynek można mówić również wtedy, gdy firma korzysta ze specyficznej know – how , pozwalających wytwarzać dany po niższym od konkurencji koszcie. Może też ona stosować np. nie znane innym firmom technologie, posiadać wyłączne prawo dysponowania niezbędnym do produkcji surowcem ( np. poprzez zdobycie koncesji, licencji itp. ) jak również zatrudniać unikalnych specjalistów.

Ograniczenia prawne

Jednym z najbardziej skutecznych sposobów utrzymywania przez firmy pozycji monopolistycznej jest wykorzystanie przymusu administracyjnego stosowanego przez państwo. Monopol może być spowodowany istnieniem prawno – administracyjnych ograniczeń wejścia do danej gałęzi. Monopolista przynajmniej na jakiś zaś jest producentem posiadającym ustawowo chronione prawo wyłączności wytwarzania nowego produktu lub stosowania nowej technologii. Wyraża się to najczęściej w posiadaniu patentu. Na straży praw do patentu stoi państwo, chroniąc w ten sposób wynalazców i korzystających z wynalazków producentów przed nieuczciwą konkurencją.

Wprawdzie patent pozbawia konsumentów możliwości nabywania produktów na rynku doskonale konkurencyjnym, a zatem jak wykażemy dalej, musi on w konsekwencji płacić odpowiednio wyższe, przynoszące monopoliście zysk nadzwyczajny ceny, ale z drugiej strony zysk ten jest ogromnym bodźcem dla potencjalnie nowych konkurentów. W efekcie stanowi zatem zachętę do inwestowania w postęp techniczny i technologiczny i rozwój gospodarczy. Monopole tego typu pojawiają się i po jakimś czasie znikają. Żądna zysku nadzwyczajnego konkurencja wcześniej czy później znajdzie sposoby, by ominąć patent i rozpocząć produkcję, jeśli nie identycznego, to wystarczająco podobnego substytutu

Pamiętać należy również o fakcie, że prawa do patentu wygasają po upływie ustalonego z mocy prawa czasu ,a gusty konsumentów i technologia wytwarzania danego towaru mogą się znacznie zmienić.

Źródłem monopolu jest również przyznawane urzędom państwowym prawo do licencjonowania produkcji, czyli udzielania pozwoleń na prowadzenie określonej działalności gospodarczej. Im mniej wydanych licencji, tym większy stopień konkurencyjności na rynku i na odwrót. W skrajnych przypadkach, gdy stosowne urzędy wydadzą tylko jedno zezwolenie na rynku pozostanie tylko jedna , zajmująca monopolistyczną pozycję, firma. Takie postępowanie władz może wynikać z chęci zapobiegania powstaniu zakłóceń, jakie mogłyby zaistnieć w razie konfliktu między wieloma producentami ważnych dla istnienia zbiorowości produktów ( np. woda, energia elektryczna, usługi transportowe ). Ponadto pojedynczą firmę łatwo jest kontrolować. Z drugiej strony, gdy władze uznają, że ceny pobierane przez monopole są zbyt wysokie, mogą doprowadzić do ich obniżki, ale gdy regulowana przez państwo cena zostanie obniżona z bardzo a dostarczany przez monopol produkt jest społecznie potrzebny np. woda czy komunikacja , będzie on zmuszone dotować stworzony przez siebie monopol.

Władza często sama sobie przyznaje wyłączność na produkcje czy handel. Mówimy wtedy o monopolu państwowym tworzą go przedsiębiorstwa państwowe działające na zasadzie monopolu. .W celu otrzymania łatwych i wysokich dochodów monopole te tworzone są w dziedzinach szczególnie lukratywnych gdzie koszt jednostkowy koszt wytworzenie jest niski elastyczność cenowa popytu wysoką ,co pozwala sprzedawać dane dobro po cenie kilkukrotnie wyższej od kosztów produkcji.

W wielu przypadkach firmy same zabiegają, i to skutecznie, o stworzenie sobie pozycji monopolistycznej. W tym celu usiłują podporządkować sobie dostawy rzadkich produktów, czy opanować kanały dystrybucji. Mogą np. zdobyć prawo wyłączności na sprzedaż danego towaru na danym obszarze geograficznym.

Monopol może również powstać, gdy producentowi uda się wymusić na władzach ustalenie przepisów tworzących bariery niemożliwe do pokonania dla konkurentów. Ostre przepisy sanitarne określające warunki, w jakich ma przebiegać proces produkcyjny, czy też wymagania co do składu chemicznego produktu, stanowić mogą niekiedy barierę nie do pokonania dla rywali nie dysponujących równie skutecznymi grupami nacisku. Poparcie dla nowych regulacji przedstawiciele przedsiębiorców uzasadniają najczęściej ważnymi względami społecznymi np. troską o zdrowie i bezpieczeństwo społeczeństwa.

Nawet, jeśli producent całkowicie zmonopolizował sprzedaż jakiegoś dobra, konsumentom pozostaje możliwość wyboru substytutów. Przedsiębiorstwo stanie się prawdziwym monopolistom wtedy, gdy uda mu się przekonać grupę nabywców o niepowtarzalności swego wyrobu. Dla wielu konsumentów np. Coca – cola nie posiada substytutów a w takich warunkach nie ma wyboru. Ich popyt na ten produkt nie reaguje na rozsądne zmiany cen substytutów, czyli elastyczność mieszana jest bliska zeru. Ta sztywność popytu wynikać może z pewnych niepowtarzalnych cech jakościowych produktu, które symbolizuje znak firmowy. Ponieważ prawo zabrania innym firmom posługiwania cudzym znakiem firmowym, pełni on, podobną do patentu rolę prawnej bariery wejścia konkurencji na ten rynek.

LUB

1. Monopolizacja może być związana z korzyściami skali produkcji w sytuacji, gdy wytwarzając dany towar po niższych kosztach aniżeli koszty małych firm – potencjalnych konkurentów, zaspokaja swoją produkcją cały popyt rynkowy na dane dobro

2. Produkcja na wielką skalę wymaga zgromadzenia dużych środków finansowych na inwestycje Środki tę będą zamrożone dopóki działalność nie zacznie przynosić odpowiednio wysokich dochodów. Czynnikiem sprzyjającym monopolizacji jest zatem czas niezbędny innym przedsiębiorstwom na wejście na rynek ( zgromadzenie kapitału początkowego, uruchomienie produkcji itd. ) i związane z tym ryzyko , że przedsięwzięcie może się nie powieźć .Konkurenci już istniejące na rynku mogą bowiem zastosować wszystkie możliwe środki np. obniżyć ceny swoich wyrobów do poziomu, które wyeliminują potencjalnych konkurentów.

3. Firma może być właścicielem patentu, prawa wynalazczego, praw autorskich itp., które uniemożliwiają podjęcie produkcji innym firmom. Patenty to specyficzna forma ograniczeń prawnych. Patent przyznawany jest wynalazcy i udziela jemu wyłącznego prawa używania opatentowanego produktu lub procesu. I tak np. firma Polaroid była przez wiele lat monopolistą na rynku „ błyskawicznych „ aparatów fotograficznych. Rząd udziela patentów, aby zachęcić wynalazców , szczególnie tych drobnych do aktywności. Bez perspektywy ochrony patentowej

drobny wynalazca byłby pozbawiony nadziei na osiągnięcie kiedykolwiek zysków w zamian za lata eksperymentowania, w nieustannym poszukiwaniu lepszych produktów i metod wytwórczych.

4. Firma może otrzymać różnego rodzaju licencje rządowe i koncesje na produkcję konkretnego wyrobu lub świadczenie usługi, co ogranicza dostęp do produkcji innym przedsiębiorstwom

5. Monopolizacja może wynikać z opanowania czynników produkcji niezbędnych do wytworzenia danego towaru bądź też kanałów dystrybucji, co utrudnia potencjalnym konkurentom wprowadzenie swojej produkcji na taki rynek

6. Monopolista może posiadać prawo do dobrze znanego i cenionego znaku firmowego z dużym kręgiem lojalnych klientów

7. Jedną z istotnych barier dla konkurencji jest zróżnicowanie produktu, w wyniku którego krzywa popytu na produkt każdej niemal firmy jest przynajmniej nieco nachylona, a tym samym każda firma jest przynajmniej po trosze niedoskonale konkurencyjna. Konkretny produkt danej firmy jest zróżnicowany względem innych produktów tej samej gałęzi, gdy przy równych cenach nabywca okazuje w odniesieniu do produktu tej firmy swe preferencje lub niechęć. Zróżnicowanie to może mieć silny lub słaby charakter. Rozważmy przykład samochodów osobowych. W Stanach Zjednoczonych jest około tuzina przedsiębiorstw dostarczających samochody, a koszty transportu są relatywnie niskie w porównaniu z kosztami sprzedaży. Można by było zatem oczekiwać silnej konkurencji na tym rynku. W rzeczywistości, z rozmaitych powodów, rynek ten – z uwagi na zróżnicowanie produktu – podzielony jest na segmenty. Niektóre źródła zróżnicowania mają naturalny charakter ( samochodom brytyjskim mającym kierownicę po prawej stronie trudno jest znaleźć odbiorców na innych rynkach ). Niektóre inne przyczyny zróżnicowania produktu sprawiają wrażenie sztucznych czy nienaturalnych. Np. w latach 50 – tych konsumenci uwielbiali samochody z olbrzymimi „ płetwami ogonowymi „; miłość tę podsycała reklama przekonywująca, że istnieje związek pomiędzy siła koni mechanicznych a siłą męską. Dziś faworyzowane są z kolei luksusowe samochody niemieckie. Całkowity popyt na zróżnicowane produkty zostaje podzielony pomiędzy małe rynki tych różnorodnych towarów. Popyt ten jest na tyle mały, iż nie wystarcza, by wielka liczba firm mogła funkcjonować na poziomie lokującym je w dolnej części ich mających kształt litery U krzywych kosztów. Stąd zróżnicowanie podobnie jak cła, prowadzi do większej koncentracji i bardziej niedoskonałej konkurencji.

Bariery w skrócie:

Zamierzone bariery wejścia – strategiczne.

Odstraszanie konkurentów - inwestowanie w celu rozbudowy własnych mocy produkcyjnych zdolności wytwórczych.

Wydatki na reklamę - wysokie nie dające się odzyskać, podnoszące prestiż.

Mogą wynikać z uwarunkowań technicznych, ekonomicznych oraz administracyjno-prawnych. Wytwarzanie danego produktu może być objęte ochroną patentową, uniemożliwiającą podjęcie produkcji wyrobu przez innych producentów. Niemożność wejścia do danej działalności produkcyjnej czy usługowej może być związana z koniecznością poniesienia ogromnych nakładów i kosztów początkowych możliwych do odzyskania w bardzo długim okresie czasu (tzw. monopole naturalne, takie jak usługi publiczne, w zakresie elektryczności i gazu).

Monopol pełny wynika niekiedy z przepisów administracyjno-prawnych ustalonych przez państwo w celu kontroli produkcji danego wyrobu i powstających z niej dochodów (np. monopol spirytusowy, tytoniowy, zbrojeniowy.)

38)

POPYT - reakcję rozmiarów popytu na zmianę ceny obrazuje przesuwanie się wzdłuż danej krzywej . Gdy przesuwamy się wzdłuż danej krzywej popytu w dół - cena maleje, w górę - cena rośnie. Pod wpływem zmiany czynników determinujących popyt, następuje wzrost lub spadek wielkości popytu. Gdy przesuwamy krzywą popytu w prawo popyt rośnie, w lewo - popyt maleje.

D- krzywa popytu rynkowego

Dla monopolu

krzywa popytu rynkowego

jest jednocześnie krzywą utargu całkowitego, gdyż to tylko to przedsiębiorstwo oferuje dane dobro na tym rynku.

D=Uc

39)

Monopol osiąga optimum (jest w równowadze), gdy wytwarza taką ilość produktu, przy której koszt krańcowy jest równy utargowi krańcowemu, a cena pokrywa koszt przeciętny. Wtedy monopol maksymalizuje zyski.

40)

Decyzje:

- konkurencja doskonała: ile produkować?

- monopol: i po jakiej cenie?

W skrócie, monopol dyktując cene najczęściej ustanawia ją wyższą od rynkowej

- konkurencja monopolistyczna:

a) ile produkować?

b) po jakiej cenie sprzedawać?

c) jak różnicować dany produkt wobec produktów innych firm? (wyróżnienie towaru)

41)

Kształtowanie cen:

- UK = KK (utarg końcowy = koszty końcowe)

- P > Kpz (dla krótkiego czasu)

- P > Dkp (dla długiego czasu)

Dyskryminacja cenowa I stopnia:

- monopolista sprzedaje różne jednostki produkcji po różnych cenach, a ceny te są różne dla różnych osób;

- doskonała dyskryminacja cenowa

Dyskryminacja cenowa II stopnia:

- monopolista sprzedaje różne jednostki produkcji po róznych cenach, ale każda osoba, która kupuje tę samą ilość, płaci tyle samo;

- np. rabat hurtowy

Dyskryminacja cenowa III stopnia:

- monopolista sprzedaje różnym ludziom po różnej cenie, ale każda jednostka produktu sprzedawana jest danej osobie po takiej samej cenie;

- np. obniżki dla emerytów czy studentów.

Warunki zróżnicowania:

- krzywa popytu musi być opadająca,

- towar lub usługa nie mogą być sprzedane innemu nabywcy,

- nabywca dzieli się na grupy o różnej elastyczności cenowej popytu,

- istnieje możliwość wyodrębnienia segmentów rynku.

42)

KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA

Założenia podstawowe:

- firma dąży do maksymalizacji zysku

- gospodarstwa domowe dążą do maksymalizacji użyteczności

- nie występują korzyści ani koszty zewnętrzna wobec żadnego towaru

Cechy szczególne:

- na rynku występuje wiele kupców i sprzedawców, z których jednak żaden nie jest w stanie wpływać skutecznie na innych

- produkty są zróżnicowane

- różnice są zauważalne dla nabywców

- ceny różnicują się w ramach grup towarowych

- firmy mogą wchodzić na rynek i wychodzić z niego

- kupujący i sprzedający posiadają doskonałą wiedzę o cenach i ilościach towarów oraz ich jakości

Decyzje:

- konkurencja doskonała: ile produkować?

- monopol: i po jakiej cenie?

- konkurencja monopolistyczna:

- ile produkować?

- po jakiej cenie sprzedawać?

- jak różnicować dany produkt wobec produktów innych firm? (wyróżnienie towaru)

43)

Różnicowanie produktu:

- różnicowanie (dyferencjacja) produktu obejmuje w konkurencji monopolistycznej zarówno sam produkt (lub usługę) jak też sposób jego oferowania

Formy różnicowania:

- elementy produktu:

wygląd (design), trwałość, walory użytkowe itp.

- różnicowanie wyobrażeniowe (image):

opakowanie, elementy reklamy, podkreślane walory etc.

- różnicowanie części sprzedaży:

lokalizacje, godziny sprzedaży, kredytowanie, ceny, jakość, różnicowanie oferty

NIEPEŁNA DEFINICJA

44)

Konkurencja niecenowa:

- polega na wprowadzeniu na rynek szeregu podobnych produktów (różnicowanie produktów/usług)

- wykorzystywanie reklamy

45)

Korzyści z reklamy:

- informacja o produkcie, ułatwienie racjonalnego wyboru

- ekonomia skali

- planowanie konkurencji

- stymulowanie innowacji

- wsparcie dla mediów

Krytyka reklamy:

- bardziej przekonuje niż informacja

- zwiększa koszty i tym samym ceny

- jest substytutem konkurencji cenowej

- alternatywne źródła finansowania mediów zmniejszyłyby stopień ich komercjalizacji, zróżnicowały ofertę , podniosły ich jakość

46)

Przyczyny elastyczności:

- występowanie bliskich substytutów, spadek ceny zachęca do rezygnacji z wyrobów podobnych, ale droższych

Typowe zmiany popytu po udanej kampanii reklamowej:

- ogólne zwiększenie popytu

- chodzi o to żeby popyt stał się mniej elastyczny

47)

Oligopol składa się z niewielkiej liczby przedsiębiorstw, które opanowały rynek danego produktu. Na rynku oligopolistycznym istnieje silna współzależność miedzy przedsiębiorstwami. Każdy oligopolista podejmując decyzje maksymalizuje zysk musi uwzględniać decyzje podejmowane przez konkurentów. Cechą oligopolu jest względna stabilność cen. Konkurencja przybiera charakter głównie niecenowy. Przedsiębiorstwa umawiają się niekiedy miedzy sobą w celu podziału produkcji rynków zbytu i zysku monopolowego.

Założenia modelu oligopolu:

· Produkty jednorodne lub zróżnicowane

· Niewielka ilość sprzedawców wielu kupujących (duopol – dwa przedsiębiorstwa)

· Ograniczony dostęp do rynku (głównie przez czynniki natury technologicznej, a także czynniki związane z kosztami produkcji)

· Pełna informacja o rynku.

Szczególnym przypadkiem oligopolu jest duopol ~ na rynku działają dwaj producenci (sprzedawcy) oferujący ten sam produkt. Działania jednego są zależne od działań drugiego. Współzależności mogą dotyczyć procesu wyznaczania wielkości produkcji lub wyznaczania poziomu cen sprzedaży.

Duopol/Digopol

Założenia podstawowe:

-cel- maksymalizacja zysku

- gospodarstwa domowe dążą do maksymalizacji użyteczności

- nie występują korzyści ani koszty zewnętrzne wobec żadnego towaru- odbicie rzeczywistego wyboru

Cechy szczególne:

- niewielu sprzedawców na rynku, a decyzja każdego z nich ma wpływ na pozostałych

- produkt może być jednorodny (homogeniczny), jak też zróżnicowany (heterogeniczny)-tworzą jedną gałąź rynku

- doskonała informacja dotyczy cen, ale nie dotyczy reakcji (wiemy co za ile i za ile coś jest oferowane, ale nie widzimy reakcji ludzi na zmiany)

- istnieją bariery utrudniające wejście na rynek nowym firmom. Mamy do czynienia z współzależnością firm- firmy na siebie nawzajem wpływają ( w przeciwieństwie do monopolu i konkurencji doskonałej)

Mamy element gry: reguły są znane, ale nie wiadomo jak kto zagra

Z EDUTEKA:

Założenia podstawowe:

(1) Firma dąży do maksymalizacji zysku;

(2) Gospodarstwa domowe dążą do maksymalizacji użyteczności;

(3) Nie występują korzyści, ani koszty zewnętrzne wobec żadnego towaru.

Założenia szczególne:

(1) Niewielu sprzedawców na rynku, a decyzja każdego z nich ma wpływ na pozostałych;

(2) Produkt może być zarówno jednorodny (homogeniczny), jak i zróżnicowany (heterogeniczny);

(3) Doskonała informacja, którą posiadają uczestnicy rynku, dotyczy cen, ale nie dotyczy reakcji konkurentów na zmiany cen, bądź zróżnicowanie produktów;

(4) Istnieją pewne bariery utrudniające wejście na rynek nowym firmom, np. techniczne

Model Stackelberga- przywództwo

1)ilościowe - jedna firma dokonuje wyboru produkowanych ilości przed innymi (inną)

- inne firmy naśladują

- lider bierze pod uwagę zachowanie naśladowcy

- przywódca ilościowy- naśladowca ilościowy

2) cenowe- analogicznie jak w przywództwie ilościowym, tylko, że tu chodzi o ceny

Model zakłada prowadzenie innych podmiotów przez podejmowanie działań ekonomicznych wpływających na innych

Zastosowanie modelu:

• dokonanie wyboru mocy produkcyjnych- inwestycje w moce wytwórcze: kto pierwszy ustali warunki gry pozostałym

• dyktat cenowy- rozprowadzenie katalogu cen, wpływ na decyzje konsumentów

Model Cournota

Jednoczesne ustalanie ilości: każda firma maksymalizuje zyski przy danych przekonaniach co do wyboru produkcji dokonywanych przez drugą firmę.

Równowaga zachodzi w tym punkcie, gdzie przecinają się funkcje reakcji popytu, tylko w tym punkcie każda firma wytwarza poziom produkcji materialnej jej zyski przy danym wyborze produkcji dokonanym przez inną firmę= można się zorientować w produkcji konkurenta; często jest tak, ze przedsiębiorstwa ostro rywalizują na rynku, realizują swoje cele pod inną, nieznaną marką

Model Bertranda

W modelu Cournota firma wybiera ilości i pozwala rynkowi na ustalenie cen. W modelu Bertranda zakłada się, że firmy jednocześnie ustalają ceny, a rynek ustala sprzedawane ilości. Jedyną cenową równowagą jest P= MC(koszt marginalny), gdyż tylko taka cena nie może być obniżana. Taki wynik to efekt braku zmowy firm.

Modele oligopolu: A- Curnota; F.Y. Edgewortha, K. Chamberlina.

Model A. Curnota - opiera się na założeniu, że każdy z producentów duopolu ustala optymalne rozmiary produkcji przyjmując, że wielkość produkcji konkurenta pozostanie niezmieniona. Proces kolejnych dopasowań doprowadza duopol do stanu równowagi długookresowej. Równowaga osiągana jest wówczas, kiedy każde przedsiębiorstwo produkuje i sprzedaje po cenie równowagi dokładnie 1/2 wielkości globalnego popytu rynkowego.

Model Edgewortha - przyjmuje się, że cena jest zmienną decyzyjną, natomiast produkcja jest wielkością wynikową. Ponieważ duopoliści posiadają ograniczone zdolności produkcyjne, cena sprzedaży (jednakowa dla obydwu producentów) może się zmieniać w granicach wyznaczonych przez poziom górny (cena monopolowa) i przez poziom dolny (maksymalne zdolności produkcyjne). Model nie dostarcza jednoznacznego rozwiązania w postaci jedynej ceny i wielkości równowagi.

Model Chamberlina - w tym modelu duopoliści dochodzą do wniosku, że najlepszym rozwiązaniem jest równy podział zysku monopolowego. Równowaga duopolu Chamberlina jest taka sama jak równowaga monopolu pełnego. Każdy z monopolistów wytwarza połowę optymalnej dla gałęzi wielkości produkcji i sprzedaje ją po jednakowej cenie równowagi (cenie monopolowej).

48)

„Złamana” krzywa popytu

załamana krzywa popytu (model Swezego)

Obserwacje rzeczywistego funkcjonowania rynku oligopolistycznego wykazały, że ceny w tym rynku są stosunkowo sztywne (stabilne). Nawet zmiany kosztów produkcji nie znajdują bezpośredniego odbicia w zmianach cen producentów oligopolistycznych. Wyjaśnienia tego zjawiska dostarcza model oligopolu P. SWEEZY\'EGO, którego podstawową kategorią wyjaśniającą jest załamana krzywa popytu. W modelu zakłada się, że współzależność miedzy oligopolistami polega na tym, iż jeśli jedno z przedsiębiorstw oligopolu podnosi cenę na swoje produkty, pozostali producenci nie podnoszą swoich cen (Iub zwiększają je w mniejszym stopniu) w nadziei przyciągnięcia dodatkowych kupujących. Jeżeli jeden z oligopolistów obniża cenę wówczas konkurenci także obniżają swoje ceny, chroniąc się przed utratą klientów. Przyjęcie powyższego założenia odnośnie reakcji oligopolistów oznacza, że krzywa popytu przedsiębiorstwa traci ciągłość (załamuje się). W rezultacie także krzywa przychodu marginalnego staje się nieciągła.

Założenia:

• konkurencja zawsze reaguje na obniżkę cen

• konkurencja zazwyczaj NIE reaguje na wzrost cen

(wykres)

Reakcja popytu w digopolu:

- wzrost ceny powyżej p to spadek popytu

- część popytu przejmują firmy, które nie podniosą cen

- elastyczność cenowa powyżej A jest bardzo wysoka

- zmniejszenie ceny poniżej p to wzrost popytu, ale siła reakcji zależy od konkurentów

- obniżka cen skłoni innych uczestników rynku do tego samego

- tym samym wzrost popytu na zachowanie pierwszej obniżającej się ceny firmy będzie niższy

- elastyczność cenowa poniżej punktu A jest niska, co znajduje odbicie w tym, że krzywa jest stroma

Wzrost ceny powoduje bardziej istotny spadek popytu na dane dobro, aniżeli wzrost popytu spowodowany spadkiem ceny (tego typu sytuację nazywamy modelem P Sweezy’ego: „Jeżeli jeden z uczestników rynku podniósł cenę, pozostali tego nie czynią licząc na pozyskanie dodatkowych nabywców. Jeżeli jeden z uczestników rynku obniża cenę pozostali czynią to samo obawiając się utraty nabywców, np. rynek telefonów komórkowych.

(tu jest tak pojebany wykres, że pozwolę go sobie olać)

Konsekwencje nieciągłości:

- znaczna zmiana kosztów krańcowych (KK do KK’) nie powoduje zmiany ceny ani ilości produkowanej ( p, q) optymalizujących zysk firmy w warunkach digopolu

49)

przywództwo cenowe. Polega ono na tym, że oferenci przy ustalaniu własnej ceny sprzedaży kierują się polityka cenową jednego z nich - tzw. przywódcy cenowego. Nie oznacza to oczywiście, że w takim przypadku podporządkowani oferenci rezygnują z innych zabiegów o wzrost udziału w rynku, ograniczają je jednak do oddziaływań z zakresu instrumentarium niecenowego. Na ogół przywódcą cenowym staje się najsilniejsze przedsiębiorstwo działające na rynku, np. częściowy monopolista lub zachowujący się heteronomicznie silniejszy duopolista, które skłania innych oferentów do przyjęcia ceny ustalonej przez siebie za parametr, do którego muszą się dostosować w obawie przed wywołaniem zatargu, który mógłby się skończyć poniesieniem wysokich strat bądź nawet wyeliminowaniem z rynku.

Oprócz opisanego wyżej przypadku, określanego czasem jako dominujące przywództwo cenowe, wyróżnić można również tzw. barometryczne przywództwo cenowe. Mamy z nim do czynienia wówczas, gdy na rynku występuje nie jedno a kilka silnych przedsiębiorstw. Wówczas słabsi oferenci dostosowują się do polityki prowadzonej przez grupę dominujących przedsiębiorstw, obserwując ich zachowania, tak jak wskazania barometru.

Przywództwo:

- firma o najniższych kosztach wytwarzania

- firma dominująca na rynku (np. TP SA)

(wykres)

Firma albo będzie wytwarzała większe ilości po niższej cenie albo mniejsze- drożej

Przywódcą będzie firma o najniższym KK

Nowa firma chce wejść na rynek i musi mieć niższe koszty produkcji. Nowa firma- nowe technologie

50)

Kartel

Forma porozumienia firm na rynku, w celu ustalenia poziomu cen, poziomu produkcji, geograficznego podziału rynków zbytu itp. w celu maksymalizacji zysku.

OPEC- Organization of Prosperity Countries

1960- powstanie w celu ustalenia kwot produkcji praz poziomu pomocy dla krajów rozwijających się

- kontrola 60% produkcji i 90% eksportu w latach 60.

- powstanie kartelu--->wyzwanie dla krajów importujących ropę

- obecnie około 40% produkcji- bo zaczęły powstawać mechanizmy antykartelowe

Kartel na rynku digopolowym

Powstaje w tym miejscu, w którym równowaga sprzyja najniższym kosztom produkcji i maksymalizacji zysku

(wykres)

Utrzymanie p’ wymaga ograniczenia podaży- kartel może to zrobić dogadując się ile wydobywać i eksportować. W ramach kartelu może dochodzić do rekompensaty, część nadwyżki trafia do krajów potrzebujących lub do tych, którzy byli zmuszeni do produkowania po wyższych kosztach

Ograniczenia kartelu

- jest nielegalny, np. ustawa Shermana (USA)

- nielojalność członków kartelu ( uczestnicy godzą się na pewien poziom zysku, ale jest to sprzeczne z maksymalizacją zysku)

- nadzwyczajny zysk zachęca nowych dostawców do wejścia na rynek

- większa liczna członków to wzrost trudności w uzgodnieniu stanowisk

51)

Inne formy koordynacji na rynku oligopolowym:

• ustalanie poziomu cen poprzez przywództwo cenowe

• ustalanie struktury cen dla branży przez firmy dominujące

• ceny administrowane (zmiana ceny wymaga zatwierdzenia urzędu antymonopolowego)

• konkurencja niecenowa- ponoszone są gigantyczne wydatki na markę itd..

52)

Mamy dwóch podejrzanych schwytanych na wspólnym przestępstwie. Gdy obaj nie będą zeznawać dostaną wyroki po 1 roku więzienia. Gdy jeden więzień będzie zeznawał, a drugi nie, to zeznający dostanie 3 miesiące, a niezeznający 10 lat. Gdy zaś obaj będą zeznawać dostaną po pięć lat. Wynik jest taki, że postępując egoistycznie osiągną całkiem niezły wynik (5 lat to w sumie mniej niż 10), ale najbardziej opłaca się postępowanie altruistyczne i współpraca (nie zeznawać i dostać po 1 roku).

Tak samo jest w oligopolu – obniżać ceny, czy nie obniżać.

53)

Równowwaga Nasha występuje wtedy kiedy każdy z podmiotów, graczy podejmuje decyzje z uwzględnieniem tego drugiego

http://www.wykop.pl/link/2001470/dylemat-wieznia-i-rownowaga-nasha/

54)

Prawo Hotellinga wyraża obserwowane w ekonomii zjawisko polegajace na tym, iż w przypadku wielu rynków racjonalną dla producentów strategię stanowi dostarczanie produktów jak najbardziej podobnych do produktów konkurencji; prowadzi to do ujednolicenia oferty. Harold Hotelling (1895–1973) zawarł swe przemyślenia na ten temat w artykule 'Stability in Competition' w czasopiśmie Economic Journal w 1929.

Przeciwne zjawisko to zróżnicowanie ofert firm, które często uznaje się za decydujące o przewadze rynkowej, pod warunkiem jednak właściwej implementacji strategii.

Często przywoływany jest tzw. model długiej ulicy Hotellinga.

Przypuśćmy, że dwa konkurujące ze sobą sklepy maja zostać ulokowane przy długiej ulicy. Każdy z właścicieli chce osiągać jak największe zyski poprzez przyciągniecie jak największej liczby klientów. (Ze względu na specyfikę i podobieństwo ofert – apteki na załączonym obrazku – można utożsamić oferowane produkty z firmą). Klienci są rozłożeni równomiernie wzdłuż ulicy. Załóżmy wreszcie, że kupujący kieruje się kryterium odległości – wybiera najbliższy sklep.

W przypadku pojedynczego sklepu decyzja jest oczywista – monopolista może kierować się społecznym kryterium lokalizacji tak by zminimalizować odległości klientom i postawi swój punkt pośrodku długiej ulicy.

W myśl prawa Hotellinga w przypadku dwóch sklepów ich właściciele nie zaryzykują utraty klienteli na rzecz konkurencji i postawią swe punkty pośrodku ulicy obok siebie przyciągając połowę klientów. Gdyby jednak każdy ze sprzedawców ustawił swój sklep pośrodku jednej z połówek ulicy (w 1/4 i 3/4 odpowiednio), to nadal osiągałby te same zyski (przyciągając połowę klientów), jednak koszt społeczny byłby niższy (poprzez zmniejszenie odległości do najbliższego sklepu). Kluczowe jest założenie o równomiernym rozkładzie, gdyż koszt społeczny zmniejsza się tylko statystycznie, niektórzy tracą (ewidentnie mieszkańcy środka i okolic).

55)

Renta ekonomiczna – korzyść z użytkowania zasobu lub czynnika produkcji przewyższająca jego koszt alternatywny

Czysta renta ekonomiczna – korzyść z wykorzystywania zasobów o zerowym koszcie alternatywnym, np. podaż jakiegoś zasobu jest stała

Zwykła (powszechna) renta ekonomiczna – to różnica między ceną zasobów a jego kosztem alternatywnym, gdy koszt ten jest różny od zera

56)

Koszty zewnętrzne – to takie które nie są rekompensowane w ramach ceny rynkowej, np. trzeba zbudować budynek, ale trzeba wyciąć las

powstają wówczas, gdy działalność podejmowana przez jednostkę gospodarującą stwarza dodatkowe koszty innym jednostkom np. zanieczyszczenie powietrza

Korzyści zewnętrzne - to takie które nie są rekompensowane w ramach ceny rynkowej, np. jakaś firma na uboczu buduje droge dojazdowa do siedziby a jednocześnie z tej drogi korzystają okoliczni mieszkańcy

57)

INSTRYMENTY INTERWENCJI PAŃSTWA

Podatek obrotowy – nakładany np. na produkty szkodliwe dla środowiska

Subwencje państwowe – przyznawane np. na kształcenie co umożliwia studiowanie osobom niezamożnym

Ustawowe ograniczanie praw własności, praw producentów

58)

KONTROLA CEN:

- ceny urzędowe np. znaki skarbowe, wymiana dowodu

- ceny kontrolowane:

• min. Pułap cen

• min. Cena gwarantowana

• max. pułap cen

59)

Ochrona praw konsumenta:

- normy techniczne i produkcyjne, sprawdzanie ich

- koncesjonowanie produkcji usług

- opodatkowania

- zasady reklamy i sponsoringu, w tym prawo do reklamacji, zwrotu, brak uciążliwej reklamy

- kontrola fuzji i przejęc

- znakowanie produktów

60)

Gałęzie ekonomii możemy rozróżniać według kryterium zastosowanego w nich podejścia lub metody działań. Najszerszy podział sposobów podejścia do problemów gospodarczych to podział na mikro- i makroekonomie.

Mikroekonomia to teoria ekonomiczna.

Analiza mikroekonomiczna zajmuje się szczegółowym badaniem indywidualnych decyzji dotyczących pojedynczych towarów. (BEGG)

Mikroekonomia zajmuje się badaniem poszczególnych elementów gospodarki, takich jak ceny produktów lub zachowanie poszczególnych konsumentów czy firm (Samuelson, Nordhaus)

W mikroekonomii badamy na przykład czemu poszczególne gospodarstwa domowe preferują samochody, a nie rowery oraz w jaki sposób producenci decydują co produkować – samochody czy rowery.

Mikroekonomiści oferują szczegółowe badanie jednego aspektu życia gospodarczego, ale dla zachowania prostoty i jasności analizy pomijają jego związki z resztą gospodarki. Jest to tzw. analiza cząstkowa.

Mikroekonomia:

- z jednostkowego punktu widzenia

- z punktu widzenia przedsiębiorstwa

- z punktu widzenia gospodarstwa domowego

Bada:

- zachowanie poszczególnych elementów gospodarki

- skutki zmian cen na podaż i popyt

- strukturę rynku (konkurencja)