Prelekcja 2 Odporność nieswoista i czynniki humoralne
Reakcja immunologiczna:
Faza indukcji: rozpoznanie antygenu
Okres aktywacji: komórki po zetknięciu namnażają się, przechodzą w formy efektorowe (również komórki pamięci)
Faza efektorowa: uruchomienie mechanizmów ostatecznie eliminujących antygen.
MHC od 50 do 200 na komórce.
Hapten – czasem nawet atom, nośnikiem haptenów jest z reguły immunogenne białko, albo wielocukier.
Determinanta antygenowa spełnia rolę haptenu, pozostała część – rolę nośnika.
Antygeny wielkocząsteczkowe są na ogół bardziej immunogenne niż te średniej czy małe wielkości. Mniejsze są szybciej eliminowane z ustroju.
Cele nabytej odpowiedzi immunologicznej:
Rozpoznanie antygenu
Usunięcie antygenu z organizmu
Wytworzenie pamięci na dany antygen
Cechy odporności nabytej:
Swoistość
Różnorodność
Pamięć
Wzmożona odpowiedź po ponownym kontakcie
Samoograniczenie
Rozróżnianie między swój – obcy
Cechy odporności wrodzonej (naturalnej):
Istnieje od urodzenia
Obecna u wszystkich zwierząt
Reaguje tylko przeciwko substancjom drobnoustrojów
Jej swoistość polega tylko na rozpoznawaniu makromolekuł występujących tylko na drobnoustrojach (PAMP)
Warunkuje skuteczną odpowiedź odporności nabytej
Cechy odporności wrodzonej (naturalnej):
U wszystkich organizmów wielokomórkowych
Przed zakażeniem danym drobnoustrojem
Przed rozwojem odpowiedzi swoistej
Ścisłe współdziałanie między wrodzoną a nabytą odpowiedzią immunologiczną
We wszystkich przypadkach taka odpowiedź jest zdolna do eliminacji zakażenia
Nie wywołuje autoimmunizacji
Czynniki genetyczne: warunkują międzygatunkową i gatunkową wrażliwość na zakażenia, szereg genów poza MHC warunkuje stopień i charakter nieswoistej odpowiedzi immunologicznej, układy genów ulegających ekspresji na poziomie makrofagów warunkują ich odpowiedź na czynniki chemotaktyczne i produkty T. (np. gen Inr i Ric)
Czynniki pokarmowe: niedobory białkowe, wysoki poziom lipidów, steroidy, niedobory witamin, niedobór lub nadmiar jonów metali i żelaza.
Czynniki humoralne: dopełniacz, lizozym, zasadowe polipeptydy, inhibitory wirusowe, białka ostrej fazy, interferony.
Dopełniacz: aktywność proteaz serynowych mają: C1r, C1s, czynnik D, kompleks C4b2a. Efektem działania biologicznego dopełniacza jest: bakterioliza, chemotaksja, opsonizacja, degranulacja.
Dopełniacz: indukowanie i wzmaganie odpowiedzi humoralnej, szkodliwy w posocznicy, martwicy tkanek, autoimmunizacji. Wzrost przepływu krwi. Zwiększona przepuszczalność naczyń.
C5a 200 razy efektywniejsza w uwalnianiu histaminy i obkurczaniu mięśniówki niż C4a; ma zdolność aktywacji neutrofili.
Plazmina może aktywować C1q, C3, C5.
Kalikreina C1 i C5 oraz czynnik B. Czynnik B może aktywować plazminogen.
Regulacja układu dopełniacza:
Czynniki błonowe:
CR1 – kofaktor dla czynnika I rozkładające C4b i C3b, dzięki temu kompleksy transportowane na erytrocytach są rozkładane już w drodze przez I.
DAF – czynnik przyspieszający rozkład, hamuje powstawanie i przyspiesza spontaniczny rozkład C3 i C5
MCP – błonowy kofaktor białkowy, wiąże składnik C3b i C4b wolne lub będące w konwertazie, kofaktor dla I
Protektyna CD59i HRF – czynnik restrykcji homologicznej – wiąże składowe C8 i C9
Czynniki osoczowe:
Inaktywatory anafilatoksyn – karboksypeptydazy N i R, inaktywując anafilatoksyny usuwają z nich C-końcowe Arg i Lys.
Witronektyna – białko S, wiąże C5b-7
Klasteryna – inaktywuje MAC
Properdyna – regulator pozytywny, stabilizuje konwertazy
Lizozym – aktywność hydrolazy glikozydowej, nie działa na G-
Zasadowe polipeptydy – białka wiążące Fe, surowica, ustrojowe, neutrofile, makrofagi. Właściwości bakteriostatyczne, transferryna i laktoferyna.
Inhibitory wirusowe – mukoproteiny, przypominają pod względem budowy receptory dla wirusów.
Białka ostrej fazy: np. C-reaktywne, wiążąc się z powierzchnią drobnoustrojów za pomocą oddziaływań elektrostatycznych, aktywują klasyczną drogę dopełniacza.
Antybiotyki peptydowe komórek: cekropiny, magaininy, defenzyny.
Cząsteczki adhezyjne CAM-2
Selektyny – cząsteczki na leukocytach i śródbłonku, wiążą się z węglowodanami (L, E, P)
Kadcheryny – wiążą się z kateninami, elementami cyroszkieletu na drodze wapniowo zależnej (N, E, T)
CD44 i ich warianty – komórkowe receptory kwasu hialuronowego zaangażowane w interakcjach komórka-komórka i komórka-macierz pozakomórkowa.
Interferony:
Syntezę mogą zapoczątkować nie tylko wirusy, ale też bakterie, pierwotniaki, polimery, antybiotyki, mitogeny, entygeny i endotoksyny
Zapobiega replikacji wirusa, działa cytostatycznie
Typ I alfa – leukocyty, beta – fibroblasty, eta – łożysko, kappa – keratynocyty, omega – plazmacytoidalne KD
Typ II gamma – limofocyty aktywowane antygenami, cytokinami, mitogenami
Typ III lambda – IL-28A, 28B, Il-29
Receptorami pobudzającymi syntezę są TLR (3,7, 8, 9)
PAMP: nie występują u gospodarza.
PRR – na większości komórek obronnych organizmu, część rozpuszczona we krwi jako opsoniny aktywując układ dopełniacza.
Toll u muchy – indukcja peptydów przeciwgrzybicznych, u embrionów polaryzacja grzbietowo-brzuszna.
Toll-like – część zewnątrzkomórkowa złożona z domeny bogatej w leucyny, odcinki cytoplazmatyczne są analogiczne do tych dla IL-1, zawierają domenę TIR.
|
Receptor |
Ligand |
Ekspresja i coś tam |
|
TLR 1 |
Składnik bakteryjnej ściany komórkowej |
Najbardziej powszechny u ludzi |
|
TLR 2 (raczej część heterodimeru z TLR 1 lub 6) |
-II-, składnik ścian drożdży i mykobakterii |
Mózg, serce, mięśnie, płuca |
|
TLR 3 |
Ds. RNA |
KD |
|
TLR 4 |
LPS, kwas lipotejchojowy, białka otoczki wirusów |
Mniej licznie, łożysko, obwodowe leukocyty krwi |
|
TLR 5 |
flagelina |
Mniej licznie, jajniki, monocyty |
|
TLR 6 |
Składniki bakteryjnej ściany komórkowej |
Trzustka, grasica, jajniki, płuca |
|
TLR 7 |
Małe syntetyczna cząsteczki wirusowe |
KD |
|
TLR 8 |
-II- |
|
|
TLR 9 |
Niemetylowane CpG |
Receptor na komórkach B |
|
TLR 10 |
? |
Receptor na komórkach B |
Etapy fagocytozy:
Chemotaksja i adherencja
Endocytoza
Faza trawienia
Jak drobnoustroje bronią się przed fagocytozą? T. gondii – hamuje fuzję fagosomu z lizosomem, M. tuberculosis hamuje zakwaszenie fagosomu, niektóre riketsje uciekają z lizosomu, dziurwią go fosfolipazą A.
Sekwencja produkcji czynników prozapalnych:
TNF, IL-1
Chemokiny np. IL-8
PG, LT
Metaloproteinazy
IgE
IL-6 właściwości pro- i antyzapalne
IFN-y
Było coś jeszcze po tym, ale mam do gdzieś
IL-6 reakcja ostrej fazy zw z działaniem p-zapalnym TNF, GM-CSF, INF-y. Hamuje działanie granulocytów, NK, m/m, stym prod p ciał (razem z IL-11)
BOF – produkowane przez wątrobę, limfocyty, leukocyty, lokalnie w miejscu infekcji.
Antywirusowe nieswoiste mechanizmu obronne:
Blokujące infekcję: p/ciała naturalne, składowe dop, niektóre chemokiny
Chroniące komórki przed zakażeniem: INF-alfa, beta, omega, gamma
I inne
P ciała – neutralizacja wirusa: prodromalna faza infekcji (zewnątrzkomórkowo)
Reakcja ADCC: udział w zapaleniu i gorączce, aktywność przeciwbakteryjna, przeciwwirusowa, przeciwnowotworowa, przebudowa tkanek – angiogeneza (fibroblasty)
Septicemia – inf bakteryjna w krwioobiegu wywołana przez drobnoustroje G+ i G-
Zespół septyczny – kliniczne objway inf i obrony org, ale brak wykrycia bakterii we krwi. Może być spowodowany przez toksyny i inne skł bakterii.
SIRS – reakcja ustroju na róże czynniki patogenne, infekcyjne i nieinfekcyjne (zapalenie trzustki, oparzenia), patofizjo jak wyżej.
Bakterie wewnątrz komórkowe: niska toksyczność dla żywiciela, odpowiedź immunologiczna: przewlekła i zależna od T, nadwrażliwość typu późnego, tworzenie ziarniniaków.
Odpowiedź przeciwgrzybicza: działanie neutroflów jest istotne w przypadku rozsianego zakażenia kropidlakiem lub C. albicans; odpowiedź komórkowa przeważa w przypadku Cryptococcus, Histoplasma oraz inf śluzówek C. albicans; czynniki wirulentne pomagają grzybom w unikaniu OI.