Filozoficzne i Etyczne podstawy edukacji

1. Etyczne poglądy Sokratesa -

2. Cnota - jest dobrem bezwzględnym, wiąże się z pożytkiem i szczęściem, jest wiedzą; zespół, ogół dodatnich cech moralnych; przestrzeganie zasad obowiązującej etyka.

3. Metoda sokratyczna – metoda przy pomocy której Sokrates w dekalogu z uczniami poszukiwał wiedzy, , Sokrates nauczał prowadząc dyskusję,

4. Metoda elenktyczna – metoda negatywna, krytyczna, zbijania – pokazywała jak usuwać fałszywe przekonania w dyskusji. Jest metodą doprowadzania do absurdu fałszywej tezy. Przeciwnika, polegająca na zabijaniu jego kolejnych elementów

5. Metoda majeutyczna – pozytywna, konstruktywna, położnicza – opiera się na sądzie Sokratesa, że każdy człowiek posiada wiedzę o rzeczywistości tylko to wiedza nieuświadomiona . Każdy musi mieć mistrza który ją wydobędzie (nauczyciela). Metoda polegająca na pomaganiu w dotarciu do prawdy tym w których drzemie (nieuświadomiona). Jest to metoda wspólnego szukania, przy pomocy zadawania pytań przez nauczyciela.

6. Heurystyka – sztuka dyskutowania zmierzającego do wykrycia prawdy . Powstała wśród Sofistów w starożytnej Grecji. Oznacza umiejętności wykrywania nowych faktów i związków między nimi, dzięki którym dochodzi się do poznania nowych prawd. Wprowadził- Schopenhauer, jako sztukę prowadzenia sporów.

7. Indukcja –

8. Dedukcja - od ogółu do szczegółu, typ wnioskowania , w logice to wnioskowanie polegające na wyprowadzeniu wniosków z ogólnych przesłanek będących ich poszczególnymi przypadkami. W naukach empirycznych jest to metoda polegająca na wyprowadzaniu uogólnień na podstawie eksperymentów i faktów oraz formułowania weryfikacji hipotez.

9. Byt -to wszystko co istnieje w jakikolwiek sposób

10. Metafizyka- wg Arystotelesa ogół zjawisk poza fizycznych, jest to subdyscyplina fizyczna obejmująca ogólną teorie bytu, ontologię, zajmująca się problematyką stosunku materii do do ducha, a stąd zjawisk psychicznych do fizycznych

11. Ontologia- jest utożsamiana z metodologią lub traktowana jako subdyscyplina metafizyki, nauka o bycie, nauka o istnieniu

12. Teoria poznania - zajmuje się procesem poznania, zadaje sobie pytania o źródła naszej wiedzy, w jaki sposób poznajemy (zmysłowy, niezmysłowy itp.), zadaje pytania o wiarygodność naszej wiedzy (czym jest prawda), metody i techniki zdobywania wiedzy. Teoria poznania traktuje o przedmiocie, treści procesach , sposobach, granicach i kryteriach poznania ludzkiego.

13. Epistemologia- nauka o wiedzy

14. Gnozeologia - nauka o poznaniu,

15. Aksjologia – nauka o wartościach zajmująca się badaniem natury wartości oraz kryteriami I postawami wartości

16. Etyka – w szerszym ujęciu – nauka o moralności zajmująca się opisem, analizą I wyjaśnieniem rzeczywiście istniejącej moralności, oraz ustaleniem dyrektyw moralnego postępowania - w węższym ujęciu – jest to ogół (zbiór) norm moralnych, zasad postępowania przyjętych i obowiązujących w danej epoce I zbiorowości społecznej

17. Etyka normatywna

18. Etyka opisowa –

19. Moralność – zespół norm, wskazówek, wzorów zachowań, obyczajów i zwyczajów istniejących w społeczeństwie i przez to społeczeństwo akceptowane

20. Idea - istota rzeczy, zasada wszelkiego bytu, forma odbicia fragmentu rzeczywistości w świadomości ludzkiej

21. Idealizm platoński – wg Platona świat idei , choć nie dany nam bezpośrednio jest realny i bardziej nasycony bytem niż świat materialny, który jest tylko cieniem i odbiciem swego doskonałego świata idei

22. Poglądy polityczne Platona – uważał ze ewolucja państwa zmierza ku złemu, że formy rządów ulegają systematycznej degeneracji. Był przeświadczony ze zło nie przestanie nękać ludzi dopóki rządów nie obejmą filozofowie, albo rządzący nie zaczną praktykować prawdziwej idealistycznej filozofii. Platon był twórcą pierwszej w historii myśli filozoficznej tzw filozofii dziejów . Jej cechą była postępująca na przód degeneracja ustroju. Pisał ze demokracja to ustrój najbardziej chwiejny, choć przysłonięty najbardziej wzniosłymi parawanami. Demokrację wg Platona cechuje :

- brak dyscypliny społeczne

-brak respektu dla władzy

- brak kompetencji zarządzających

- anarchia

- demoralizacja wśród ludu

23. Cnoty kardynalne – podstawowe zarządzające działaniem 3 części duszy

- mądrość- rządzi częścią rozumną duszy

- męstwo – rządzi częścią impulsywną

- umiarkowanie (panowanie) – rządzi duszą pożądliwą

- sprawiedliwość utrzymuje ład, wśród wszystkich części duszy

24. Twierdzenia logiczne Arystotelesa - Arystoteles jest uważany za twórcę logiki, wprowadził dla niej następujące twierdzenia:

- podstawą prawidłowych pojęć jest definicja

- podstawą prawidłowych sądów jest dowód

- Definicja i dowód są głównymi tematami logiki

- Pojęcia są ogólne w mniejszym lub większym stopniu i tworzą przez to hierarchie, coraz to ogólniejszych pojęć

- Sądy tworzą również hierarchie racji i następstw. Przy czym sądy ogólne mogą stwarzać rację sądów dla mniej ogólnych , nigdy odwrotnie

- Szczytem hierarchii sądów są sądy najogólniejsze

25. Szkoła jońska – cechy:

- presokratycy – wyprzedzają czas i teorie,

- kosmogonia

- arche

26. Kosmogonia – zespół wyobrażeń o genezie i początkowym stanie istnienia świata

27. Arche – z greki istota wszystkich rzeczy, praprzyczyna, istota podstawowa

28. Apeiron – brak postaci wyjściowej, nieskończona

29. Hylozoizm – materia ożywiona

30. Materializm atomistyczny- Hipokryta - poszukiwanie budulca rzeczywistości - atomy- niepodzielne cząsteczki w ciągłym ruchu

31. Hedonizm – przyjemne życie, doktryna filozoficzna sformułowana przez Arystypa z Cyreny , powracająca wielokrotnie w dziejach filozofii, uznająca przyjemność, rozkosz, bądź unikanie przykrości, jako najwyższe lub jedyne dobro, cel życia, naczelny motyw ludzkiego postępowania, przyjemne stany psychiczne

32. Epikureizm – skrajna odmiana hedonizmu carpe die, najważniejsze dobro doczesne, materialistyczna i ateistyczna doktryna filozofia w etyce, uznająca jedynie dobra doczesne, a jako cel najważniejszy, szczęście człowieka , za które on sam jest odpowiedzialny. Postawa życiowa dążąca do niczym nieskrępowanego szczęścia.

33. Stoicyzm – Zenon z Kiton – człowiek będzie szczęśliwy jeśli zachowa równowagę względem szczęścia i nieszczęścia. Doktryna filozofii zajmująca się głownie etyką wg której najwyższym i jedynym dobrem jest cnota, rozumiana jako życie w zgodne z zasadami rozumu, a warunkiem szczęścia i prawdziwej wolności jest panowanie nad sobą i zobojętnienie wobec cierpień i niepowodzeń. Postawa życiowa charakteryzująca się panowaniem nad sobą, równowagą duchową, niewzruszonym spokojem.

34. Sceptycyzm – wątpić, Pirron- badać , człowiek jest szczęśliwy jeśli uzna siebie za istotę niedoskonałą stanowisko filozoficzne , głównie teorie poznawcze, odrzucające możliwość poznania prawdy, oraz uzyskania wiedzy wiarygodnej i uzasadnionej.

35. Cynizm – Antystenes z Aten – doktryna głosząca że życie zgodne z naturą jest najwyższą cnotą, nie uznającą norm religijnych, moralnych, prawnych, obyczajowych oraz instytucji społecznych. Postawa życiowa charakteryzująca się nieuznawaniem obowiązujących w danym środowisku praw i obyczajów oraz lekceważenie ogólnie przyjętych i uznanych praw i i wartości.

36. Poglądy filozoficzne św. Augusta - uczynił Boga ośrodkiem wszelkich myśli filozoficznych, uważał że Bóg jest przyczyną wszelkiego bytu. Człowiek może zdobywać szczęście jedynie za pomocą Boga. Prawdę o Bogu można poznać nie rozumem a wiarą. Wiara jest rzeczą woli nie rozumu. Wiara i rozum się uzupełniają. Jedyną prawdą jest Bóg. Materia ma swój początek. Bóg niezmienny i doskonały powołał do bytu wszystko co istnieje. Miał On wolną wolę. Wszystko jest dziełem Łaski Bożej. Bóg wlewa w nas mądrość. Dzięki łasce Boga poznajemy mechanizmy świata.

37. Absolut - (w Chrześcijaństwie) oznacza byt niezależny od innych, nie mający przyczyny , nieograniczony, doskonały, pojmowany na ogół jako niezmienna, wieczna, jedyna i konieczna podstawa rzeczywistości, od której wszystko inne jest zależne.

38. Teocentryzm – pogląd sprowadzający całokształt spraw ludzkich do Boga jako najważniejszej jedynej wartości podporządkowującym celom pozaziemskim wszystkie dziedziny życia i działalność człowieka.

39. Augustynizm - jest to doktryna filozoficzna – teoria głosząca między innymi teocentryzm i bezwzględną zależność świata i człowieka od Boga, jako osobowo pojętego absolutu. Wprowadzająca do filozofii chrześcijańskiej teologicznie i personalistycznie zinterpretowaną platońską idee - Bóg dobro absolutne, uniwersalne, byt doskonały

40. Scholastyka – główny kierunek średniowiecznej filozofii chrześcijańskiej, charakteryzuje się dążeniem do rozumowego udowadniania dogmatów religijnych. Opiera się na autorytetach jako głównych źródłach poznania prawdy abstrakcyjnymi analizami spekulatywnym dociekaniem bez odwoływania się do doświadczeń

41. Skotyzm – od Jan Dunst Skot – scholastyczny kierunek filozoficzny powstały w XIII/XIV rozwijany przez szkołę franciszkańska , wg której dogmatów wiary chrześcijańskiej nie można dowieść rozumem.

42. Pięć składników stworzenia świata - (wg św Tomasz ) - :

I – Świat został stworzony z niczego

II- Stworzenie zostało dokonane wprost przez Boga

III- Stworzenie jest aktem woli, a nie konieczności

IV- Stworzenie odbywa się wg idei Bożych

V- Stworzenie nastąpiło w czasie

43. Tomizm wg św. Tomasza z Akwinu - (1225-1274) św. Tomasz z Akwinu zaadaptował poglądy Arystotelesa do filozofii chrześcijańskiej.

44. Złudzenia umysłu wg Franciszka Bacona – zakłócenie w procesie poznawczym człowieka

- plemienne - wspólne dla wszystkich ludzi, całemu plemieniu ludzkiemu, ponieważ wynika z właściwej człowiekowi natury, jest to np. powszechna skłonności do poszukiwania regularności we wszechświecie.

- jaskini – są uwarunkowane określonym wychowaniem, kulturą i otoczeniem.

- rynkowe – rynku- powodowane są głównie przez mowę i niejednoznaczność wielu twierdzeń i pojęć

- teatru – są to głównie hipostazy pojęć

45. Bakonizm - system poglądów opierających naukę na podstawach materialistycznych i empirycznych, zwłaszcza eksperymentalnych, wprowadzający teorie indukcji i podkreślający praktyczne cele nauki.

46. Poglądy filozoficzne Kartezjusza – Tylko co jasne i wyraziste jest pewne, Kartezjusz opracował metodę analityczną, chciał odrzucić abstrakcję. Poglądy :

- jasność i wyrazistość idei jako kryterium pewności

- sprowadził wszelką wiedzę do natury

- wskazał że zdobywanie wszelkiej wiedzy pewnej prowadzi przez sceptycyzm

- podniósł dualizm myśli i materii

- nakazał mechanistyczne traktowanie ciał

47. Kartezjanizm – doktryna filozoficzna charakteryzująca się dualizmem myśli i materii, mechanistycznym determinizmem, racjonalizmem i sceptycyzmem .

48. Cztery koncepcje pojmowania filozofii

49. Charakterystyka filozofii pozytywistycznej – pochodzi od Augusta Comte ( „manifest filozofii pozytywnej” 1830r) prąd, nurt filozofii, znosił metafizykę. Pojmujący naukę jako bazę faktów oparty na metodach nauk przyrodniczych, głoszący hasła usunięcia z myślenia naukowego wszelkiej metafizyki. Wskazywał na społeczne uwarunkowania i konsekwencje nauki.

50. Empiryzm – kierunek filozoficzny wg którego jedynym lub głównym źródłem bądź środkiem poznania jest doświadczenie.

51. Empiryzm metodologiczny – pogląd filozoficzny wg którego uzasadnieniem poznania ludzkiego musi być oparte bezpośrednio lub pośrednio o doświadczenie

52. Empiryzm genetyczny - głosi ze umysł ludzki jest pierwotnie nieukształtowany, napełnia go wiedzą dopiero doświadczenie

53. Hipostaza- upostaciowienie, uprzedmiotowienie czegoś co jest niewyobrażalne, abstrakcyjne

54. Racjonalizm -

55. Fenomenalizm - pogląd filozoficzny wg którego dostępne poznaniu są wyłącznie zjawiska. Same zaś rzeczy lub istota rzeczy są niepoznawalne bądź nieistnieją.

56. Indukcjonizm – pogląd wg którego zasadniczym zadaniem nauki jest opis obserwowanych faktów i związków między nimi, nie zaś wyjaśnianie przyczyn, a metodą badań empirycznych jest indukcja. Najpierw obserwacja i zbieranie danych, następnie uogólnienie indukcyjne w postaci praw i teorii naukowych.

57. Naturalizm – kierunek filozofii dążący do wyjaśniania rzeczywistości, przyczynami naturalnymi, tłumaczący całość zjawisk zachodzących w świeci działaniami praw przyrody.