Magdalena Kokot (39481)

Famous Faces Test (Test Znanych Twarzy)

Praca napisana pod kierunkiem

mgr Pawła Mordasiewicza

SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny

Wydział Zamiejscowy w Sopocie

Sopot 2016

Wstęp

Kompleksowa i rzetelna diagnoza neurpsychologiczna w czasach dynamicznego rozwoju medycyny i neuroobrazowania jest niezbędnym składnikiem w procesie ustalania procesu chorobowego jakiemu podlega klient/pacjent. Zdarza się niekiedy, że jedynie dogłębna analiza danych zebranych z wywiadu z otoczenia chorego oraz poddanie go wielu testom i próbom klinicznym pozwala w połączeniu z wiedzą neurologiczną postawić jednoznaczną diagnozę procesu chorobwego, neurodegeneracyjnego jakiemu podlega klient/pacjent. Z tego też powodu nie powinno dziwić, iż neuropsycholodzy wciąż poszukują nowych narzędzi badawczych pozwalających dokonać przejrzystej oceny deficytów jakie prezentuje osoba chor.a.

Niniejszy tekst ma na celu przedstawienie jednego z takich narzędzi tj. Testu Znanych Twarzy. Narzędzie to pierwotnie zaproponowane przez J. Snowden (2004), a zmodyfikowane później przez T. Gefen (2013) nie doczekało się jak dotąd oficjalnej polskiej adapacji. Nie oznacza to jednak, iż polska wersja tegoż testu nie funkcjonuje na wielu oddziałach szpitalnych czy poradniach i gabinetach neuropsychologicznych. Nieoficjalna polska wersja została zaadaptowane przez dr. hab. E. J. Sitek i mgr W. Wańską.

Opis metody badawczej

Test Znanych Twarzy (Famous Faces Test) ma na celu zbadać u osoby diagnozowanej zdolność do nazywania i rozpoznawania twarzy osób znanych. Jednym z założeń tego testu, na które wskazują zarówno Snowden (2004) jak i Gefen (2013) jest fakt, iż ten test powinien posiadać kilka wersji, a każda powinna być dostosowana do wieku klienta/pacjenta. Dzieje się tak dlatego, iż inne osoby będą rozpoznawane przez trzydziestoletnich badanych, a inne dla sześćdziesięcioletnich. Osobie w starszym wieku, niekoniecznie musi być znana współczesna gwiazda muzyki pop i odwrotnie.

Ponad to test ten musi być dostosowany także pod względem kulturowo-społecznym. Oznacza to, że inny inwentarz znanych osób prezentowany będzie dla mieszkańców Stanów Zjednoczonych, inny dla Wielkiej Brytani, a jeszcze inny dla Polski.

Przeznaczenie i praktyczne zastosowanie

Diagnoza uszkodzeń neurodegeneracyjnych w tym głównie Otępienia Czołowo-Skroniowego (FTD) w jego szczególnym wariancie tj. Otępienia Semantycznego (SD) oraz Afazji Pierwotnie Postępującej (PPA) we wszystkich jej wariantach tj. PPA bez płynności mowy; PPA w wariancie semantycznym, PPA w wariancie logopenicznym,

Testu ten wykorzystuje się także w diagnostyce różnicowej chorób neurodegeneracyjnych, a także do oceny funkcji poznawczych osób starszych i chorych po uszkodzeniu mózgu w wyniku przebytego: udaru, wylewu, urazu tkanki mózgowej (np. nowotwory mózgu, uszkodzenia na skutek urazu czaszkowo-mózgowego, niedotlenienia itp.).

W praktyce pracy na oddzielę neurologicznym oraz oddziale rehabilitacji neurologicznej omawiany Test świetnie nadaję się do diagnozowania funkcji językowych pacjenta z afazją. Narzędzie to sprawdza się zarówno w afazjach motorycznych, amnestycznych jak i semantycznych oraz mieszanych. Oprócz swych podstawowych funkcji sprawdzania zdolności nazywania, rozpoznawania pozwala też określić np. rozumienie pacjenta, kojarzenie.

Dodatkowo zaś narzędzie to pozwala wykryć ewentualne deficyty uwagi, funkcji wykonawczych. Nie jest to oczywiście jego główne zastosowanie, ale może także wskazać na pewne deficyty w tych obszarach.

Badany konstrukt psychologiczny

Test Znanych Twarzy bada następujące obszary z pośród funkcji poznawczych:

- pamięć semantyczną,

- pamięć epizodyczną,

- zdolność do aktualizacji nazw,

- zdolność rozpoznawania obiektów.

Wskaźnik operacyjny metody

W Teście Znanych Twarzy ceny deficytów poznawczych klienta/pacjenta dokonuje się w odniesieniu do procentu popełnionych przez badanego błędów.

Prezentacja polskiej, nieoficjalnej wersji językowej

Test w wersji anglojęzycznej proponowanej przez J. Snowden (2004) obejmował identyfikację osób z pośród inwentarza 75 postaci. Gdzie za identyfikację uznaje się nazwanie bądź rozpoznanie. W Teście prezentowanym przez T. Gefen (2013) mowa jest natomiast jedynie o 15 identyfikowanych postaciach.

Jeżeli zaś chodzi o polską wersję Testu zaproponowaną rzez E. J. Sitek i W. Wańską w porozumieniu z J. Snowden można wyróżnić dwie części Testu:

- pierwsza – składające się z 15 osób;

- druga składająca się z 8 osób.

W każdej z wersji Testów proponowana jest natomiast taka sama procedura jego wykonania:

1. Rozpoznanie prezentowanego obiektu;

2. Nazwanie obiektu;

3. Jeżeli spontaniczne nazwanie nie jest możliwe podanie podpowiedzi w postaci imienia;

4. Jeżeli nazwanie bezpośrednie nie jest możliwe badacz ocenia czy pacjent podaje informacje dotyczące prezentowanej ooby w oparciu o dane, których nie ma na zdjęciu np. był niedawno prezydentem Polski.

W Polskiej wersji dodatkowo znajdują się też polecenia takie jak:

1. Spontaniczne odtworzenie prezentowanych osób po odroczeniu czasowym (20 minut).;

2. Rozpoznanie po odroczeniu w czasie.

Do badania wykorzystano czarno-białe fotografie znanych osób o wymiarze 11 na 13 cm. Na jednej stronie znajduje się kilka fotografii. Za każdą poprawną odpowiedź można uzyskać jeden punkt.

W Polskiej wersji w pierwszej części badania badany musi rozpoznać natępujące osoby: Donald Tusk, Bronisław Komorowski, Jan Paweł II (Karol Wojtyła), Józef Piłsudski, Lech Wałęsa, Daniel Olbrychski, Maryla Rodowicz, Krystyna Janda, Marylin Monroe, Elvis Presley, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Wajda, Władysław Bartoszewski, Adam Małysz, Grażyna Torbicka.

Druga część polskiej wersji składa się z 8 zdań z lukami. Brzmią one następująco: Kim był, była, jest: Lech Kaczyński, Roman Polański, Zbigniew Boniek, Bogusław Linda, Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin, Jan Matejko, Kopernik.

Podsumowanie

Bazując na własnych doświadczeniach z pracy z pacjentem neurologicznym w ramach oddziału szpitalnego uważam, iż omawiany powyżej Test Znanych Twarzy jest prostym i skutecznym narzędziem w diagnozowaniu wielu różnych deficytów funkcji poznawczych, w tym także funkcji językowych. Jednocześnie zaś ubolewam nad tym, iż w polskiej literaturze tak nie wiele miejsca poświęca się temu narzędziu.

Ponad to uważam, iż test ten mógłby być świetnym narzędziem diagnostycznym dla opiekunów osób starszych, lekarzy pierwszego kontaktu dzięki szybkiemu zastosowaniu tego narzędzia diagnostycznego być może było by możliwe wcześniejsze rozpoznawanie różnego rodzaju chorób neurodegeneracyjnych.

Bibliografia

Gefen T., (2013), Naming vs knowing faces in primary progressive aphasia, źródło internetowe: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3775689/;

Herzyk A., (1996), Pierwotna Afazja Postępująca , W: Audiofonologia, Tom IX, Lublin;

PAP, (13.08.2013 r.), Prosty test na znane twarze może pomóc wykrywać wczesną demencję, źródło internetowe: http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/170575;

Sitek E. J., (2015), Diagnoza neuropsychologiczna osób starszych, współpraca neuropsychologa z neurologiem, psychiatrą i geriatrą, Skrypt Wykładu;

Sitek E. J., Wieczorek D., Morożanska E., Sławek J., (2009), OtÍpienie semantyczne - znaczenie wywiadu oraz oceny neuropsychologicznej w diagnostyce różnicowej, Praca poglπdowa W: Postępy Psychiatrii i Neurologii, 18 (2);

Sitek E. J., Wańska W. (?), Test Znanych Twarzy (arkusz odpowiedzi), adaptacja polska niepublikowana;

Snowden J. S., Thompson , J. C., Neary D., (2004), Knowledge of famous faces and names in semantic dementia, źródło internetowe: http://brain.oxfordjournals.org/content/127/4/860.