Schemat analityczno-interpretacyjny tekstu poetyckiego:

4 pytania:

1. Kto mówi? – podmiot liryczny, „ja” liryczne, nadawca komunikatu, osoba mówiąca w tekście

2. Do kogo się mówi? – „ty” liryczne, odbiorca, adresat

3. Co się mówi? – treść, idea, gł. problem, przesłanie

4. JAK się mówi? – forma, styl, językowe ukształtowanie tekstu + tytuł , motto, dedykacja, miejsce i czas

Wszystkie cztery elementy stanowią jedną całość, na zasadzie wykresu, którego środkiem jest interpretacja. Nie wystarczy tylko przeanalizować tekstu, potrzebne są własne wnioski.

Ad. 1 - W pierwszej kolejności określamy „ja” liryczne. Czasem jest ono wyodrębnione na początku tekstu, odbiorca jest wskazany jeśli utwór zaczyna się bezpośrednim zwrotem do adresata.

Nie raz jednak musimy zastanawiać się nad tym, do kogo skierowany jest tekst. Ma to bezpośredni wpływ na analizę tekstu.

Ad. 4 – Poetyka polega na rozszyfrowywaniu stylu (styl to człowiek, styl to poeta). Każdy poeta wyrabia sobie własny styl wypowiedzi, dąży do tego, by być rozpoznawalnym po swoim stylu. Styl Miłosza, Mickiewicza, Białoszewskiego miał właśnie wpływ na ich „wielkość”, w przeciwieństwie do „niedzielnych” poetów, zaledwie wzorujących się na mistrzach (np. brak znaków przestankowych, małe, wielkie litery. Nie raz cechą charakterystyczną jest brak tytułu)

Ważnym elementem jest tytuł, od którego zaczynamy interpretację. Musimy jednak zwrócić również uwagę na jego BRAK, który jest równie istotny, zmusza do refleksji. Nie raz wiersze mają motta, które wpływają na kształt treści, analizę.

Wśród poetów współczesnych powstała tendencja do dedykowania sobie wierszy nawzajem. Często są one aluzyjne, zwracają się do odbiorcy¹.

 Stepy Akermańskie – A. Mickiewicz

Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu,

Wóz nurza się w zieloność i jak łódka brodzi,

Śród fali łąk szumiących, śród kwiatów powodzi,

Omijam koralowe ostrowy burzanu.

 

Już mrok zapada, nigdzie drogi ni kurhanu;

Patrzę w niebo, gwiazd szukam, przewodniczek łodzi;

Tam z dala błyszczy obłok - tam jutrzenka wschodzi;

To błyszczy Dniestr, to weszła lampa Akermanu.

 

Stójmy! - jak cicho! - słyszę ciągnące żurawie,

Których by nie dościgły źrenice sokoła;

Słyszę, kędy się motyl kołysa na trawie,

 

Kędy wąż śliską piersią dotyka się zioła.

W takiej ciszy - tak ucho natężam ciekawie,

Że słyszałbym głos z Litwy. - Jedźmy, nikt nie woła.

„JA” liryczne jest podróżnikiem, mężczyzną, zachwyca się światem, dostrzega jego piękno. Czegoś poszukuje, tęskni, szuka drogi, jest zagubiony². Wciąż czuje potrzebę wracania do czegoś, co było, jest człowiekiem rozdartym wewnętrznie. Możemy założyć, że podróżnik nie jest sam³, ale nie przywiązuje uwagi do towarzyszy, czuje się tak samotny, że nie mogą osłodzić jego odosobnienia⁴. Współpodróżni mogą również nie być godni, aby dotrzymać towarzystwa bohaterowi mówiącemu w wierszu⁵. Pojawia się hiperbola, która podkreśla sensualne spojrzenie na świat, którym kieruje się bohater

Według mnie głównym sensem tekstu Mickiewicza jest oddanie piękna świata otaczającego podróżnika, podkreślenie jego zagubienia i samotności, chęci powrotu do utęsknionej Ojczyzny.

Analiza

Konwencja gatunkowa Stepów Akermańskich:

• sonet (pochodzący z XII - XIIIw) - zawsze 14 wersów, dwie pierwsze strofy zawsze opisowe, kolejne dwie refleksyjne, kończy się puentą. Sonety wyrażały tematykę miłosną, później również metafizyczną i filozoficzną (w XVIIw.)

Środki stylistyczne:

Oksymoron⁶ - łączy w sobie dwie przeciwne cechy
Porównanie⁷ - konsekwencja oksymoronu
Metonimia⁸ - nurzanie się w zieloności jako domyślnie trawy, łąki
Pytania retoryczne
Pauza - chwila na refleksję
Metafora - peryfraza – lampa Akermanu, jako opis księżyca
Dwa wykrzyknienia z pauzą - podkreślają ekspresję
Sekwencja hiperboli- człowiek nie może usłyszeć żurawi ani motyla
Kolejna metonimia - zioło jako przedstawiciel wszystkich ziół
Niedopowiedzenia, niedomówienia- w takiej cieszy
Kolejna Hiperbola - głos z Litwy, niemożliwy do usłyszenia na Krymie

1^ „Urania”, kwestia zwrotu do brzozy.

2^ Kurhany- niegdyś kapliczki, górki usypywane przy ścieżkach, wskazujące drogę

3^ Zwroty bepośrednie „jedźmy”, „stójmy”

4^ Wyraz romantycznego indywidualizmu

5^ Niegdyś z podróżnymi posyłano grupy, które miały ich kontrolować. Nie raz byli to ludzie sympatyczni, ale byli „wtykami”.

6^ Suchy przestwór oceanu

7^ Jadący wóz porównany do łódki

8^ Nurza się w zieloności