I Wojna Światowa wybuchła w 1914 r. i trwała przez cztery lata do roku 1918. Momentem zapalnym stało się zamordowanie w 1914r. w Sarajewie arcyksięcia Ferdynanda. Przed wybuchem
I wojny Europa podzieliła się na dwa przeciwstawne bloki: trójprzymierze i trójporozumienie (Ententa). Pierwszy blok tworzyły państwa centralne Niemcy, Austro-Węgry i Włochy. Drugi natomiast składał się z Francji, Rosji, Wielkiej Brytanii. Do tego bloku w 1915 r., a więc już podczas trwania działań militarnych przyłączyły się Włochy.

Od początku natomiast było jasne, że wojna zaważy na losach Polski. Miała się toczyć na naszych ziemiach. Dlatego też stosunki pomiędzy państwami zaborczymi wpływały na politykę prowadzoną wobec Polaków w każdym z trzech zaborów. Wrogie nastawienie wobec siebie obu bloków było szansą na wyzwolenie się Polski spod panowania zaborców. Kwestia polska nie odgrywała dużej roli w ich polityce, ale fakt iż ziemie polskie były od początku terenem działań wojennych, zmuszał walczących do minimalnego zainteresowania nastrojami panującymi w kraju.
W wyniku tego rozpoczął się cykl odzewów, w których każde z państw obiecywało korzyści dla Polaków w zamian za poparcie w walce.

Rosja traktowała Królestwo Polskie jako bastion wysunięty na zachód, który miał odegrać
w zbliżającej się wojnie z państwami trójprzymierza ważną rolę. Dla Polaków władze rosyjskie przewidziały zabezpieczanie działań rosyjskich w Galicji i Prusach Wschodnich. Wprowadzony został stan oblężenia, który w mniemaniu Rosjan miał najlepiej zabezpieczyć swobodę działań na terytorium Królestwa Polskiego. W 1912 r. by przygotować się do starcia wojennego wyodrębniono ziemię chełmską z Królestwa i przeprowadzono upaństwowienie kolei warszawsko-wiedeńskiej.

Austria natomiast ze względu na wielonarodowościowe pochodzenie panujących tam Habsburgów musiała liczyć się z postulatami wydawanymi przez Polaków. Polacy odgrywali
w rządach Austro-Węgier niebagatelną rolę. Po utworzeniu monarchii dualistycznej w 1867r. otrzymali wpływ na politykę państwa. Pełnili niejednokrotnie wysokie stanowiska w hierarchii państwowej tak jak np. W latach 1908 – 1913 Michał Bobrzyński , który był namiestnikiem Galicji. Była ona politycznym przygotowaniem do wojny między monarchią habsburską i caratem. Polacy mieszkający na terenie Galicji w Austrii upatrywali pomocy.

Wydawać by się mogło, ze polska sprawa nie miała wpływu na wybuchającą w czerwcu 1914 r. I wojnę. Żadne z mocarstw oficjalnie nie chciało się w nią angażować, ani dawać Polakom żadnych zapewnień. Ani w Niemczech ani w Austrii nie myślano o aneksji Królestwa Polskiego, traktując teren rosyjski jako zupełnie drugorzędny teren działań wojennych. Władze rosyjskie w 1913r. zlikwidowały fortyfikacje w Warszawie, Dęblinie i Zgierzu. Rządzący w Petersburgu i Berlinie nie myśleli
o wykorzystywaniu polskiej karty.

W przededniu wybuchu wojny sytuacja polityczna w Polsce doprowadziła do powstania orientacji politycznych, które miały swoje plany, co do sposobu odzyskania niepodległości. Polskie stronnictwa polityczne spośród ziem trzech zaborów największą rolę odgrywały w Galicji, mniejszą natomiast w zaborze rosyjskim, a w wyniku intensywnej germanizacji w Wielkopolsce były stosunkowo najsłabiej rozwinięte. Główny podział na scenie polskich stronnictw politycznych dzielił ugrupowania na lewicowe o poglądach socjalistycznych (PPS, SDKPiL) i prawicowe narodowo-demokratyczne (endecja R. Dmowskiego) Jednym z przedstawicieli działającej głównie w Galicji PPS, był Józef Piłsudski, który zdecydowanie dążył do niepodległości Polski. W PPS wytworzył się podział na zwolenników poglądów Piłsudskiego, którzy stworzyli później PPS „Frakcję Rewolucyjną” (walka
o niepodległość Polski) i PPS „Lewicę” zbliżoną poglądami do SDKPiL. W przeciwieństwie do zwolenników Piłsudskiego rezygnowali oni z walki o niepodległość Polski, gdyż dążyli do ogólnoświatowej rewolucji proletariatu i likwidacji instytucji państwa. W wyniku tego podziału formacja Piłsudskiego zyskała dużą popularność w społeczeństwie przejawiającym tendencje niepodległościowe. Drugim głównym nurtem dominującym wśród Polaków w zaborze rosyjskim był program endecji, której głównym ideologiem był Roman Dmowski. Skłaniał się on do popierania Rosji w nadchodzącym konflikcie. Celem była nie całkowita niepodległość Polski, a daleko posunięta autonomia wobec Rosji. Piłsudski w przeciwieństwie do Dmowskiego skłaniał się do sojuszu
z państwami centralnymi (Austrią i Niemcami), gdyż uważał, że zwyciężą Rosję. W Galicji, gdzie Polacy mieli dużą autonomię, Piłsudski zaczął tworzyć organizacje paramilitarne, takie jak Związek Strzelecki „Strzelec”, czy tajny Związek Walki Czynnej. W 1912 roku powołano Komisję Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, jako organ koordynujący sprawy polityczne (PPSD, PPS, ale bez PSL „Piast” Witosa).

I wojna toczyła się na ziemiach polskich i ta sytuacja umożliwiła utworzenie Legionów. 6 sierpnia 1914 roku Józef Piłsudski na czele oddziałów strzeleckich, wyruszył z Krakowa do królestwa polskiego. Celem wyprawy było wywołanie antyrosyjskiego powstania. Po sześciu dniach marszu zostały zajęte Kielce. Tutaj miał utworzyć ośrodek działalności polityczno-wojskowej. Piłsudski nie spotkał się jednak z poparciem ze strony mieszkańców Kongresówki. 16 sierpnia w Królestwie powstał Naczelny Komitet Narodowy. Stanowił on polityczną reprezentację Legionów. W skład tej formacji weszły osoby, współpracujące z Piłsudskim w organizacjach strzeleckich. W 1915 r. Legiony składały się
z trzech brygad. Oddziały polskie tworzone u boku armii rosyjskiej były znacznie mniejsze. Tu dopiero w 1915 r. utworzono polską brygadę strzelecką, przemianowaną później na dywizję. Z polecenia Piłsudskiego w 1914r. utworzono również oddziały przyjazne Legionom - Polską Organizację Wojskową. Organizacja dowodzona była przez Tadeusza Żylińskiego i zajmowała się akcją dywersyjną. Niszczyła mosty, linie kolejowe i telefoniczne, ale nie brała udziału w otwartych walkach zbrojnych. POW działała w konspiracji na terenie Królestwa Polskiego, a później w Rosji. Posiadała oddział lotników.

Państwa walczące chciały od początku trwania wojny zyskać sojuszników w Polsce, przeciw innym zaborcom, więc by przekonać Polaków do walki po ich stronie wygłaszano deklaracje, odezwy, akty, a nawet rozkazy. Najsłynniejsze z nich to m. in. Odezwa Naczelnego Dowództwa państw centralnych wygłoszona przez Austro-Węgry i Niemcy w sierpniu 1914r. , która głosiła wyzwolenie Polaków spod „jarzma moskiewskiego”. Odezwa Naczelnego Wodza armii rosyjskiej wygłoszona przez księcia rosyjskiego Mikołaja Mikołajewicza 14 sierpnia 1914r. w Rosji: Książę zapowiedział zjednoczenie ziem polskich pod berłem cara rosyjskiego, jednak odezwa nie przyniosła skutku, ponieważ Książę chciał tylko zwerbować Polaków do wstąpienia do armii rosyjskiej. W odpowiedzi na to, 5 listopada wydano akt przez cara Wilhelma II i cesarza Franciszka Józefa, którzy zapowiedzieli utworzenie samodzielnego Królestwa Polskiego, z dziedziczną monarchią konstytucyjną z ziem spod zaboru rosyjskiego, które miało być w sojuszu z Niemcami i Austro-Węgrami. Tym razem car Mikołaj II wydał rozkaz noworoczny w grudniu 1916r. , ale teraz proponował zjednoczenie Polski nie pod panowaniem caratu, lecz w unii z Rosją. Następnie w marcu 1917r. Odezwa Rządu Tymczasowego
o utworzeniu państwa polskiego z ziem prawowitych Polski oraz o sojuszu wojskowym z Rosją przeszła nie bez echa przez Królestwo Polskie. Na koniec, w styczniu 1918r, prezydent USA Thomas Woodrow Wilson wygłosił czternastopunktowe Orędzie na temat zakończenia wojny, humanizmu
i sprawiedliwości, w którym w trzynastym punkcie była mowa o niepodległej Polsce z dostępem do morza. Państwo miało obejmować ziemie zamieszkałe przez ludność polską, a jego niezawisłość polityczna, gospodarcza oraz całość terytorialna powinna być zagwarantowana traktatem międzynarodowym.

Zagadnienie odbudowy państwa polskiego było sprawą trudna od rozwiązania. Szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę kwestię granic. Mniej lub bardziej sprawa polska godziła w interesy państw biorących udział w wojnie. 3 czerwca 1918 r. w Wersalu zebrali się premierzy Francji, Włoch
i Wielkiej Brytanii. Wydali deklarację, w której stwierdzili: Utworzenie zjednoczonego państwa polskiego z wolnym dostępem do morza stanowi jeden z warunków trwałego i sprawiedliwego pokoju oraz rządów prawa w Europie. Był to wyraz zmiany taktyki państw koalicji, zresztą ostatnio dość częstych, uzależnionych od przetasowań politycznych i militarnych. Ostatnim dokumentem wydanym w czasie wojny, a dotyczącym sprawy polskiej był Dekret Rady Komisarzy Ludowych z 29 sierpnia 1918 r. Unieważniał on wszystkie traktaty zawarte przez byłe Cesarstwo Rosyjskie
z Królestwem Pruskim i Cesarstwem Austriackim dotyczące polskich rozbiorów.

W ten sposób rodziła się niepodległa Polska, która nastała 11 listopada 1918 r. Szczęście trwało tylko 20 lat. Niewyjaśniona sytuacja między państwami i chęć odwetu za porażkę doprowadziła do II w historii świata wojny, która miała przynieść ze sobą rozwój broni masowej zagłady, przekroczenia granicy humanizmu przez naród niemiecki oraz panowanie największego
w historii zbrodniarza- Adolfa Hitlera.