45

Zagadnienia na rozmowę kwalifikacyjną na studia drugiego stopnia

Kierunek: Inżynieria zarządzania

1. Podstawowe modele rynku (konkurencja doskonała, konkurencja monopolistyczna,

oligopol, czysty monopol) oraz zachowania konsumenta w gospodarce rynkowej.

1. W zależności od intensywności konkurencji na poszczególnych rynkach w literaturze ekonomicznej wyróżnia się cztery podstawowe modele rynku. Są to: konkurencja doskonała, czysty monopol, konkurencja monopolistyczna i oligopol. Podstawowe cechy wyróżniające poszczególne modele rynku przedstawia poniższa tabelka.

W gospodarce rynkowej wyróżnia się cztery struktury rynkowe:

I. KONKURENCJA DOSKONAŁA - reprezentuje idealny stopień konkurencji

Cechy konkurencji doskonałej:

• wielu kupujących -są oni ceno biorcami

• wielu sprzedających

• identyczność produktów

• swoboda wejścia na rynek i wyjścia z niego

• doskonała informacja

• Liczba firm bardzo duża

• Swoboda wejścia i wyjścia bardzo łatwa

Rodzaj produktu produkty identyczne. Przykłady układy scalone, złoto, ziemniaki

II. MONOPOL PEŁNY - określa rynek na którym znajduje się jeden sprzedawca.

Na takim rynku kupujący mogą konkurować ze sobą o rzadki produkt, ale brak jest konkurencji ze strony producentów.

Monopolista może wyznaczyć cenę produktu i wytwarzać wybraną wielkość produkcji.

Cechy monopolu:

• jeden kupujący (monopol popytowy lub monopson) lub jeden sprzedający (monopol podaży)

• cenotwórstwo -monopolista sam tworzy cenę

• zablokowane wejście -jest tylko jeden monopolista, ograniczony dostęp do rynku

Liczba firm jedna

Swoboda wejścia i wyjścia zablokowana

Rodzaj produktu jeden produkt. Przykłady energia elektryczna, brylanty, Coca-cola

III. KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA - odnosi się do rynków gdzie działalność gospodarczą prowadzi względnie duża liczba firm oferujących na sprzedaż podobne ale nie identyczne produkty. Mimo znacznej liczby sprzedawców danego dobra jeden z nich ma na tyle mocną pozycję rynkową, że jest w stanie kształtować cenę.

Cechy konkurencji monopolistycznej:

• względnie dużo sprzedających -są rozdrobnieni, ich udział w rynku jest niewielki, firmy produkują 1 produkt np. rynek leków

• zróżnicowanie produktów -np. rynek zabawek; produkty różnią się od siebie, są bardzo zróżnicowane

• konkurencja niecenowa -firny nie konkurują z ceną, konkuruje się jakością produktów, reklamą i warunkami sprzedaży, przywiązuje się wagę do znaków

• warunki wejścia na rynek -względnie łatwe, wejście jest łatwe ale występują pewne bariery np. finansowe

Liczba firm wiele

Swoboda wejścia i wyjścia względnie łatwa

Rodzaj produktu zróżnicowane. Przykłady książki, długopisy, zabawki, odzież, meble

IV. OLIGOPOL-forma konkurencji niedoskonałej, jest wtedy gdy na rynku występuje od dwu do kilkunastu producentów ich decyzje cenowe są wzajemnie zależne.

Przedsiębiorstwa oligopolistyczne produkują albo jeden produkt np. stal, albo produkty są bardzo zróżnicowane np. samochody.

Cechy oligopolu: -

• wielu uczestników -oligopol popytu oligopson , oligopol podaży

• produkty bardzo zróżnicowane lub takie same-standard

ten sam produkt -oligopol homogeniczny różne produkty -oligopol heterogeniczny

• wzajemna zależność cenowa -firmy patrzą jak kształtują się ceny ich konkurentów -

• swoboda wejścia -względnie trudna

Liczba firm od dwu do kilkunastu, Swoboda wejścia i wyjścia względnie trudna

Rodzaj produktu identyczny bądź zróżnicowany Przykłady stal, żarówki, przetwory zbożowe, samochody/.

Istota zachowań konsumenta w gospodarce rynkowej

Ważne jest poznanie znaczenia licznych czynników wpływających na postępowanie konsumenta. Ograniczone zasoby finansowe nabywców powodują, że „być albo nie być” przedsiębiorstwa zależy głównie od zdolności odbierania nabywców innym przedsiębiorcom. To klient-konsument kupując produkty, będąc ewentualnie zadowolonym z ich użytkowania, staje się najważniejszym celem działań marketingowych.

Wielu praktyków marketingu zadaje sobie pytania: dlaczego konsumenci zachowują się tak, a nie inaczej? Dlaczego kupują ten produkt, a nie inny? Przecież jakość tego produktu jest o wiele niższa od pozostałych, które dostępne są na rynku. Co tak naprawdę dzieje się w głowach konsumentów?

Gospodarstwo domowe jest związkiem ludzi wspólnie mieszkających i podejmujących decyzje finansowe. Podstawowym warunkiem istnienia gospodarstwa domowego jest zarabianie pieniędzy przez przynajmniej jednego z domowników. Domownicy pracujący sprzedają swoje kwalifikacje na rynku, które traktowane są przez przedsiębiorstwo jako ich osobowe czynniki produkcji i w zamian za świadczone usługi otrzymują wynagrodzenie.

Wynagrodzenie te w większym stopniu wydawane jest na bieżące wydatki takie jak; żywność, opłaty i rachunki, koszty eksploatacji, odzież, usługi zdrowotne.

W drugiej kolejności wynagrodzenie przeznaczamy na wypoczynek, rozrywkę, dodatkowe dobra trwałego użytkowania (np. samochód, meble itp.). Pewna cześć wynagrodzenia oszczędzana jest w banku, w celu powiększenia danej kwoty na poważniejsze zakupy w przyszłości (np. domu, samochodu) lub zabezpieczenia się przed nieprzewidzianymi wydatkami.

Innym sposobem zaoszczędzenia środków finansowych może być inwestowanie w papiery wartościowe.

Każdy chce poprawić swoją sytuację życiową. Nigdy nie może zaspokoić wszystkich potrzeb, ponieważ po zaspokojeniu jednej odczuwa nowe. Podstawowym założeniem zaspokojenia ludzkich potrzeb jest to, że działają oni w jakimś konkretnym celu. Dzieje się tak, ponieważ są niezadowoleni z istniejącego stanu rzeczy. Jeśli ludzie działają w celu zaspokojenia swoich świadomie odczuwanych potrzeb, ich decyzje muszą być samodzielne a nie sterowane z zewnątrz.

Konsument musi umieć uporządkować swoje potrzeby w sposób wewnętrznie spójny, od najbardziej intensywnie odczuwanych do najmniej pożądanych. Nawet, jeśli człowiek nie jest w stanie w pełni zaspokoić wszystkich potrzeb, zawsze wybiera te, które według niego są najpotrzebniejsze. Racjonalnie działający konsument zawsze gotowy jest dążyć do osiągania lepszej sytuacji.

Członkowie gospodarstwa domowego muszą zdawać sobie sprawę ze stawianych im kryteriów segmentacji rynku przez firmy. Zróżnicowanie nabywców występujących na rynku jest duże i nie wszyscy konsumenci są jednakowi, ale jednocześnie można konsumentów podzielić na pewne grupy o zbliżonych cechach, motywacjach, stylach życia, sposobach postępowania na rynku.

Podczas zaspokajania swoich potrzeb konsument zwraca uwagę na kilka podstawowych rzeczy takich jak; dochody, ceny dóbr i usług i upodobania. Każdy konsument dąży do maksymalnego zaspokojenia swoich potrzeb. Aby konsument był usatysfakcjonowany podczas zaspokajania swoich potrzeb musi mieć wybór spośród wielu wariantów konsumpcji. Dokonanie wyboru musi przemyśleć, aby później nie żałować podjętej decyzji, musi wiedzieć, co dla niego w danym momencie jest bardziej ważne, co zaś mniej.

Konsumenci są „podzieleni” na rynku według kilku kryteriów; wieku, płci, wykształcenia, dochodów, miejsca zamieszkania, styl życia itp. Dzięki takim kryteriom producenci mogą poprawiać swoje dobra i usługi, aby lepiej zaspokajały potrzeby konsumentów.

2. Przedsiębiorstwo i jego funkcje w gospodarce.

Przedsiębiorstwo to niezależna jednostka gospodarcza, wyodrębniona pod względem ekonomicznym, techniczno-organizacyjnym i prawnym utworzona w celu trwałego zarobkowego zaspokajania potrzeb osób trzecich na rynku. Kierownictwo tej jednostki podejmuje decyzję samodzielnie i na własne ryzyko. Jest ono podstawowym ogniwem życia gospodarczego i bez względu na formę własności i strukturę organizacji, charakteryzuje się:

-celem działalności

-odrębnością ekonomiczną (przedsiębiorstwo dysponuje wydzielonym majątkiem)

-odrębnością prawną

-odrębnością organizacyjną

-wyodrębnieniem obszaru, na którym jest zlokalizowane.

Celem każdego przedsiębiorstwa jest zysk. Wynika on z trafnego wyboru rodzaju działalności, odpowiedniej wielkości produkcji, doboru nowoczesnych metod oraz dobrego zarządzania firmą. Osiąganie zysku ma szczególne znaczenie w przedsiębiorstwach, które zaczynają swoją działalność, natomiast niewielkie znaczenie ma zysk w przedsiębiorstwach publicznych i samorządowych.

Do prowadzenia działalności gospodarczej niezbędna jest współpraca z innymi firmami. Dobór odpowiednich partnerów do współpracy jest jednym z warunków powodzenia własnej firmy.

W gospodarce rynkowej działają przedsiębiorstwa, które można wyodrębnić, przyjmując różne kryteria klasyfikujące. Mogą je stanowić ; formy własności, pozycja rynkowa, wielkość, przedmiot prowadzonej działalności, sposób zintegrowania zakładów, geograficzny obszar działania, poziom technologiczny .

Przedsiębiorstwa ze względu na formy własności firm dzieli się na sektor publiczny i prywatny. Sektor publiczny jest częścią gospodarki, która zajmuje się dostarczaniem dóbr i usług dla państwa i obywateli. Jego działalność ma zastosowanie na poziomie państwowym, regionalnym oraz lokalnym. Aktywność sektora publicznego opiera się przede wszystkim na zapewnieniu obywatelom opieki socjalnej, gwarantowaniu bezpieczeństwa narodowego i planowaniu zagospodarowania przestrzeni. Do sektora publicznego zalicza się wszystkie jednostki organizacyjne, w których własność Skarbu Państwa lub samorządu ma udział większy niż 50%.

Sektor prywatny jest pojęciem określającym część gospodarki narodowej, która nie jest finansowana ani kapitałem państwowym ani samorządowym.

Innymi słowy są to przedsiębiorstwa oraz organizacje gospodarcze, które należą do rąk prywatnych. Wyróżnia się tu własność prywatną osób fizycznych, czyli własność rzemieślników, prywatnych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej; własność prywatną osób prawnych, czyli własność spółdzielni, spółek posiadających osobowość prawną i organizacji społecznych oraz własność zagraniczną, czyli własność osób fizycznych i prawnych mających siedzibę poza granicami Polski.

Osoba fizyczna w rozumieniu prawa jest to każdy człowiek, który po urodzeniu nabywa osobowość prawną, czyli podlega obowiązującemu prawu.

Osoba prawna jest to jednostka organizacyjna dysponująca zespołem ludzi do realizowania określonych celów, której przepisy prawa przyznają osobowość prawną. Przysługują jej prawa i obowiązki zawarte w kodeksie cywilnym i kodeksie karnym.

Przedsiębiorstwa dzielimy

1. ze względu na przedmiot działalności na:

-przemysłowe - pozyskiwanie zasobów mineralnych lub przetwarzanie surowców i materiałów w celu wytworzenia produktów na cele produkcyjne i konsumpcyjne

- handlowe - prowadzące kupno i sprzedaż towarów

-transportowe - przemieszczanie ładunków i osób

-budowlane

-rolne - dostarczające roślinnych i zwierzęcych produktów

-usługowe - realizacja świadczeń materialnych i niematerialnych na rzecz osób fizycznych i prawnych

2. ze względu na liczbę jednostek zakładowych na:

-jednozakładowe

-wielozakładowe

3. ze względu na wielkość mierzoną liczbą zatrudnionych na:

-mikroprzedsiębiorstwa - zatrudniające poniżej 10 pracowników

-małe - zatrudniające do 50 osób

-średnie - od 50 do 250 pracowników

-duże - powyżej 250 pracowników

Podstawowymi rodzajami przedsiębiorstw są: przedsiębiorstwo państwowe, spółdzielnia i spółka. Przedsiębiorstwo państwowe jest to podmiot gospodarki, w którym dominuje Skarb Państwa. Funkcjonuje ono głównie w dziedzinach o znaczeniu ogólnopaństwowym a ich działalność jest nastawiona na zysk.

Spółdzielnia to dobrowolne zrzeszenie, które w interesie swoich członków prowadzi działalność gospodarczą. Posiada ona własne fundusze, działa na korzyść członków i środowiska, w którym funkcjonują i posiada osobowość prawną.

Spółka jest to podmiot gospodarki działający na podstawie umowy, na mocy której wspólnicy zobowiązują się do prowadzenia działalności gospodarczej. Spółka należy do jednego lub więcej właścicieli, a głównym celem jej działalności jest zysk.

3. System finansowy w państwie i gospodarce.

A. Matysek. Według niej "system finansowy jest układem wzajemnie powiązanych instytucji finansowych, rynków finansowych oraz elementów infrastruktury systemu finansowego; poprzez ten układ podmioty sfery realnej (przede wszystkim gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i rząd) mogą pozyskiwać fundusze, inwestować oszczędności oraz zaspokajać pozostałe potrzeby związane z finansową sferą funkcjonowania." (A. Matysek-Jędrych, 2007, s. 41) S. Owsiak zdefiniował system finansowy jako zespół logicznie ze sobą powiązanych form organizacyjnych, aktów prawnych, instytucji finansowych i innych elementów umożliwiających podmiotom nawiązanie stosunków finansowych w sektorze realnym i sektorze finansowym. System ten tworzy fundamenty działalności dla podmiotów posługujących się pieniądzem umożliwiając zawieranie transakcji gospodarczych, w których pieniądz pełni różne funkcje.

System finansowy w systemie społecznym

System finansowy to jeden z elementów szeroko rozumianego systemu społecznego. Ujmując rzecz bardziej szczegółowo, system finansowy to element sfery finansowej, która zaś jest częścią systemu ekonomicznego. Dopiero system ekonomiczny, wraz z systemem prawnym, politycznym i innymi systemami, tworzy system społeczny.

Struktura systemu finansowego

• System finansowy może zostać podzielony na rynkowy oraz publiczny system finansowy. Rozróżnienie wynika z faktu, iż usługi finansowe mogą być dostarczane podmiotom sfery realnej właśnie za pomocą mechanizmów rynkowych lub publicznych. Na pełnowartościowy rynkowy system finansowy składają się:

• instrumenty finansowe (akcje, obligacje, bony skarbowe, opcje, kontrakty terminowe etc...)

• rynki finansowe

• instytucje finansowe (kantory, domy maklerskie, banki, fundusze emerytalne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, towarzystwa ubezpieczeniowe, firmy świadczące usługi finansowe jak na przykład faktoring etc.)

• zasady działania oraz regulacje

Publiczny system finansowy tworzą zaś:

• instytucje budżetowe (centralne, lokalne, celowe)

• instrumenty fiskalne (podatki, opłaty, cła, składki społeczne, dotacje, poręczenia skarbowe, gwarancje skarbowe, górne limity wydatków)

• publiczne instrumenty finansowe

• instytucje fiskalne

Funkcje systemu finansowego

Funkcje systemu finansowego wg Bodiego i Mertona:

• określenie metod transferu zasobów gospodarczych w czasie przez granice państw oraz między różnymi działami i branżami gospodarki,

• określenie metod zarządzania ryzykiem,

• określenie metod rozliczania i regulowania płatności w celu ułatwienia wymiany towarów, usług i składników majątku, określenie mechanizmu gromadzenia wspólnych zasobów przy tworzeniu dużej, niepodzielnej firmy oraz podziału praw własności w dużych firmach o dużej liczbie właścicieli,

zapewnienie informacji cenowych pomagających skoordynować zdecentralizowane procesy podejmowania decyzji w różnych sektorach gospodarki,

• określenie metod postępowania dotyczącego systemu bodźców, w przypadku gdy jedna strona transakcji finansowej ma informacje, których druga strona nie ma lub gdy jedna strona jest agentem, który podejmuje decyzje za drugą stronę.

Funkcje systemu finansowego w gospodarce rynkowej wg Owsiaka:

• płatnicza - system finansowy powinien zapewnić sprawne działanie mechanizmu rozliczeń w transakcjach gospodarczych, zwłaszcza przy zakupie dóbr i usług,

płynność - system finansowy umożliwia ułatwia zamianę papierów wartościowych i innych aktywów finansowych na pieniądz gotówkowy,

• oszczędność - promowanie warunków atrakcyjnego lokowania nadwyżek pieniądza przy umiarkowanym ryzyku,

akumulacja bogactwa - "przechowanie" siły nabywczej danego podmiotu,

• kredytowa - zapewnienie nieprzerwanego dopływu kredytu dla przedsiębiorstw, gospodarstw domowych i rządu, w celu finansowania inwestycji i konsumpcji,

• minimalizacja ryzyka - w system finansowy powinny być wbudowane mechanizmy i instrumenty minimalizacji ryzyka,

polityka gospodarcza - system finansowy stwarza możliwość prowadzenia przez rząd polityki mającej na celu wzrost gospodarczy, niskie bezrobocie, walkę z inflacją i zachowanie stabilnej pozycji płatniczej względem zagranicy,

Funkcje systemu finansowego wg Polańskiego:

monetarna - dostarczenie podmiotom niefinansowym pieniądza i umożliwienie jego obiegu związanego z płatnościami,

kapitałowo-redystrybucyjna - przepływ wolnych środków pieniężnych od podmiotów dysponujących nimi do podmiotów chcących z nich skorzystać, dzięki czemu możliwe jest finansowanie wzrostu gospodarczego, powstawanie i dystrybucja środków w celu finansowania dóbr publicznych, usług społecznych i świadczeń społecznych,

kontrolna - umożliwianie kontroli nad strumieniami pieniężnymi, w szczególności nad środkami zainwestowanymi, wypożyczonymi i redystrybuowanymi w przeszłości

4. Formy organizacyjno – prawne i własnościowe organizacji.

W PRAWIE

Prawo publiczne - jednostki użyteczności publicznej – na ogół nie nastawione na zysk, choć prowadzą działalność gospodarczą,

Prawo cywilne i prawo handlowe – organizacje, których celem jest osiąganie zysku.

3 ORGANIZACJE KOMERCYJNE

Jednoosobowa działalność gospodarcza;

Spółka cywilna;

Spółki osobowe;

Spółki kapitałowe.

4 JEDNOOSOBOWA DZIAŁALNOŚĆ

Należy do jednej osoby;

Majątek ściśle związany z majątkiem właściciela;

Nie ma umowy – tylko rejestracja działalności.

5 ZALETY WADY Małe nakłady niezbędne do rozpoczęcia działalności;

Osiągany zysk należy do właściciela;

Prosto założyć

Całkowita odpowiedzialność właściciela;

Gromadzenie kapitału ograniczone przez wielkość zysków.

6 SPÓŁKI Współdziałanie osób dających kapitał lub inne zasoby;

Dążą do wspólnego celu gospodarczego;

Jest umową między wspólnikami.

7 SPÓŁKA CYWILNA Kodeks Cywilny, Nie posiada os. prawnej,

Podstawą jest umowa wspólników,

Równy udział w zyskach i w stratach,

Odpowiedzialność solidarna całym majątkiem,

Majątek – wkłady pieniężne i rzeczowe oraz wypracowany uzysk.

8 ZALETY WADY więcej majątku,

korzystne rozwiązanie podatkowe – zysk opodatkowany jako dochód osobisty wspólników.

słabe możliwości zwiększenia kapitału,

duża odpowiedzialność,

nietrwałość – kłótnie wspólników.

9 SPÓŁKI HANDLOWE

10 SPÓŁKI OSOBOWE Zakładają pracę własną wspólników Spółka jawna –

Pod własną firmą,

Odpowiedzialność solidarna spółki i wspólników,

Majątek – to co wniesione i co wypracowane.

11 SPÓŁKA PARTNERSKA Cel – wykonywanie wolnego zawodu przez wspólników;

Pod własną firmą;

W nazwie nazwisko co najmniej jednego partnera;

Zawody są określone prawem.

12 SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Cel - prowadzenie przedsiębiorstwa w większym rozmiarze;

Komplementariusz odpowiada całym swoim majątkiem;

Komandytariusz odpowiada do wysokości wkładu – sumy komandytowej. Nie ma prawa reprezentowania spółki;

Komandytariusz finansuje przedsięwzięcie, komplementariusz je prowadzi;

Bardzo rzadko w Polsce.

13 SPÓŁKA KOMANDYTOWO - AKCYJNA

Komplementariusz odpowiada całym majątkiem;

Akcjonariusz jest zobowiązany tylko do świadczeń określonych w statucie – nie odpowiada za zobowiązania spółki;

Walne zgromadzenie (obie kategorie wspólników) i rada nadzorcza, jeśli więcej niż 25 akcjonariuszy (jeśli nie – pełnomocnik powoływany przez walne).

Kapitał zakładowy – 50 tyś zł

14 SPÓŁKI KAPITAŁOWE Podstawa - kapitał powstały z akcji lub udziałów;

Odpowiadają tylko wkładem wspólników;

Wspólnicy nie wchodzą w bezpośredni kontakt z wierzycielami.

15 SPÓŁKA Z O. O. jedna lub więcej osób; każdy cel prawnie dopuszczalny;

Mogą to być osoby fizyczne lub prawne;

Najczęstsza forma prowadzenia działalności gospodarczej;

Minimalny kapitał zakładowy 5 tys. zł

Udziały o równej bądź różnej wartości, nie niższej niż 50 zł.

Nie może zaspakajać potrzeb spółki, jest gwarancją jej wypłacalności.

16 SPÓŁKA Z O.O. c.d.

Założenie – zawarcie umowy w formie aktu notarialnego, wpis do rejestru handlowego;

Organy: zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza (opcjonalnie), zarząd;

Udziały są zbywalne.

17 S.A. Jedna lub więcej osób;

Działa dzięki kapitałowi zakładowemu podzielonemu na akcje – są zbywalne;

Kapitał zakładowy – minimum 100 tys. zł., jedna akcja 1 gr;

Akcjonariusze otrzymują dywidendę;

Statut spółki – akt notarialny;

Organy: walne zgromadzenie, rada nadzorcza, zarząd.

18 JAKĄ FORMĘ WYBRAĆ Ogólnie – do czego zmierzamy i jak chcemy to robić;

Rozmiar działalności;

Gotowość ryzyka;

Wielkość posiadanych zasobów kapitałowych;

Możliwość pozyskania wspólników;

Czas niezbędny na uruchomienie przedsiębiorstwa;

19 JAKĄ FORMĘ WYBRAĆ c.d.

Koszty prowadzenia ewidencji finansowo – księgowej;

Posiadane kwalifikacje – czy możemy sami zarządzać;

Wymagania założycielskie – czy trzeba akt notarialny, czy trzeba ujawniać swoje nazwisko w nazwie;

Czy trzeba publicznie ujawniać wyniki?

Jakie będą możliwości finansowania – rynek, kredyty?

Obciążenia podatkowe.

20 SPÓŁDZIELNIE Dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób (10);

prowadzi działalność gospodarczą na korzyść swoich członków;

Jest zrzeszeniem osób a nie kapitału;

Nie musi być kapitału założycielskiego;

Zasada „otwartych drzwi”;

Partycypuje w stratach do wysokości wkładu;

W centrum są członkowie a nie spółdzielnia jako taka.

21 STOWARZYSZENIE

Dobrowolny, trwały związek grupy osób, zorganizowany dla realizacji wspólnych zamierzeń, zainteresowań, lub innej działalności nie nastawionej na zysk.

Nie musi wypełniać celów społecznie użytecznych.

22 RODZAJE STOWARZYSZEŃ Rejestrowe – min. 15 osób, rejestracja w KRS,

walne zgromadzenie członków, zarząd, organ kontroli wewnętrznej.

Majątek: składki, własna działalność, dochód z majątku, ofiarność publiczna. Możliwość państwowych dotacji.

Zwykłe – 3 osoby, regulamin, nie ma os. prawnej

23 FUNDACJA Istota – fundusz przeznaczony na określony cel,

Jest „masą majątkową” – nie ma członków

Utworzona przez fundatora,

Wpisana do KRS – os. prawna,

Cel jest niedochodowy,

Fundatorzy piszą oświadczenie o jej ustanowieniu w formie aktu notarialnego, oni też ustalają statut,

Obowiązkowy organ - zarząd.

24 ORGANIZACJE POŻYTKU PUBLICZNEGO

Organizacje pozarządowe lub spółki kapitałowe,

Prowadzą działalność pożytku publicznego,

Status przyznany przez sąd,

Specjalne przywileje finansowe.

25 ORGANIZACJE PUBLICZNE

Państwowe i samorządowe instytucje i jednostki organizacyjne, które realizują zadania publiczne.

Głównie jednostki, zakłady budżetowe oraz gminne przedsiębiorstwa usług komunalnych.

26 JEDNOSTKI BUDŻETOWE

Przychody i wydatki objęte budżetem – dysponenci środków budżetowych;

Administracja państwowa, obrona narodowa, wymiar sprawiedliwości, szkoły,...

Trzy stopnie: państwowe jednostki budżetowe, powiatowe, gminne,

Przykład: urząd skarbowy, szkoła

27 ZAKŁAD BUDŻETOWY Jednostka sektora finansów publicznych, ale

Wydatki pokrywa z własnych przychodów, bo

Świadczy usługi odpłatnie;

Może otrzymywać dotacje z budżetu,

Połowę zysku oddaje do budżetu;

Przykłady: stołówki, zakłady produkcyjne przy więzieniach, wodociągi, lokalny transport zbiorowy.

5. System prawa, źródła prawa, gałęzie prawa.

Gałęzie prawa w Rzeczpospolitej Polskiej

• prawo państwowe (konstytucyjne)

• prawo cywilne

• prawo rodzinne

• prawo pracy

• prawo administracyjne

• prawo finansowe

• prawo gospodarcze

• prawo karne

• prawo procesowe

1) Prawo państwowe (konstytucyjne)- podstawowym jego źródłem jest ustawa zasadnicza, czyli Konstytucja, oraz inne akty prawne z nią związane, np. ordynacje wyborcze do Sejmu i Senatu. Prawo to reguluje działania najważniejszych instytucji wymienionych w Konstytucji oraz podstawowe prawa i obowiązki obywateli.

2) Prawo cywilne - wprowadza ład w stosunki majątkowe między podmiotami prawa oraz w niektóre sprawy niemajątkowe, jak np. prawo do nazwiska, ochrony czci, praw autorskich i związane z nimi roszczenia majątkowe.

3) Prawo rodzinne - normuje stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami, stosunki między rodzicami i dziećmi oraz wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli.

4) Prawo pracy - zawiera normy prawne regulujące stosunki pracy i płacy. W jego zakresie znajdują się także zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.

5) Prawo administracyjne - stanowi zbiór norm prawnych regulujących stosunki społeczne powstałe w wyniku działalności organów administracji publicznej.

6) Prawo finansowe - jest zbiorem norm dotyczących finansów publicznych i zajmujących się nimi instytucji. Dotyczy ono budżetów, podatków i opłat, działalności banków, zakładów ubezpieczeń i innych instytucji finansowych.

7) Prawo gospodarcze - stanowi swego rodzaju ujęcie w odrębną całość zagadnień z dziedziny prawa cywilnego, administracyjnego i finansowego. Przedmiotem jego regulacji są przedsiębiorcy, ich działalność oraz środki służące realizacji tej działalności, jak umowy, weksle, czeki, akcje, obligacje, itp.

8) Prawo karne - jest zbiorem norm określających, co w świetle prawa jest przestępstwem i jaka kara grozi za jego popełnienie. Z prawem tym łączy się problematyka wykroczeń (ujęta w odrębnym kodeksie) oraz prawo karne wykonawcze.

9) Prawo procesowe - ( cywilne, karne ) - stanowi zespół norm regulujących postępowanie przed sądami w sprawach cywilnych i karnych. Odmiennym systemem regulującym tok postępowania przed organami administracji publicznej są normy zawarte w kodeksie postępowania administracyjnego.

Z prawem procesowym łączy się zbiór przepisów dotyczących organów ochrony prawnej, sądownictwa, prokuratury, adwokatów, radców prawnych, notariuszy oraz organów wykonawczych sądownictwa i organów ścigania.

Gałęzie prawa wymienione w punktach 1-8 są dziedzinami prawa materialnego . Oznacza to, że określają obowiązki i prawa oraz regulują zachowania ludzi i różnych instytucji w społeczeństwie. Normy prawne, określające organizację i strukturę organów wymiaru sprawiedliwości i administracji oraz tryb postępowania przed nimi, kompetencje co do rodzaju miejsca postępowania (własność rzeczową i miejscową ), procedury postępowania , pisma procesowe, wnioski, dowody, środki odwoławcze itp. są normami prawa procesowego, określanego mianem prawa formalnego .

PRAWO

MATERIALNE FORMALNE

-państwowe - procesowe

-cywilne

-rodzinne

-pracy

-administracyjne

-finansowe

-gospodarcze

-karne

DZIEDZINY PRAWA

System prawa można porównać do starego drzewa o rozrośniętych konarach. Dwa główne jego konary to prawo publiczne i prawo prywatne.

Z konaru prawa publicznego wyrasta wiele gałęzi -prawo konstytucyjne, administracyjne i karne .Z prawa prywatnego wyrasta prawo cywilne, prawo pracy i wiele innych. Obok prawa wewnętrznego danego kraju istniejące stosunki zewnętrzne między podmiotami prawa międzynarodowego (państwami, organizacjami międzynarodowymi). Bywa, że gałęzie plączą się i w działy prawa cywilnego "wplatają" się w przepisy karne ,a zdarza się też odwrotnie.

Prawo publiczne reguluje stosunki między organami państwa oraz między państwem i obywatelem. Charakteryzuje się nierówną pozycją stron, bowiem państwo występuje tu z pozycji siły swej władzy (tak jest np. w prawie karnym, podatkowym, konstytucyjnym)

Prawo prywatne dotyczy podmiotów równoprawnych, które wg . swojej woli kształtują wzajemne stosunki (np. prawo cywilne, gospodarcze) .

6. Pojęcie i funkcje zarządzania.

Zarządzanie, najogólniej ujmując, jest to zestaw działań, w których skład wchodzi planowanie, podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie i kontrolowanie, które są skierowane na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) i wykonywane z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny.

Sprawny – poprzez mądre wykorzystywanie zasobów, unikanie zbędnego marnotrastwa

Skuteczny – działający z powodzeniem

Wyróżniamy następujące funkcje zarządzania:

1. planowanie – wyznaczanie celów organizacji i sposobów ich realizacji

2. organizowanie – grupowanie działań i zasobów, wyznaczanie czynności prowadzących do osiągnięcia celów organizacji, grupowanie tych czynności i przekazywanie do wykonania odpowiednim komórkom organizacyjnym

3. motywowanie – oddziaływanie na zachowania pracowników sprzyjające osiąganiu zamierzonych celów

4. kontrolowanie – utrzymywanie zaplanowanego przebiegu działań

Warto zwrócić uwagę na funkcje zarządzania Druckera: planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrolowanie, rozwój ludzi

Funkcje zarządzania wg Fayola, który wyodrębnił je jako pierwszy prezentują się następująco: przewidywanie, organizowanie, koordynowanie, rozkazywanie, kontrola.

7. Struktura organizacyjna, istota, klasyfikacja, uwarunkowania.

Struktura organizacyjna – sposób formalnej organizacji firmy, zestaw elementów (komórek organizacyjnych : stanowisk , działów, części wyodrębnianych przez samą firmę ) i powiązań między nimi (przepływów informacji , formalnych podziałów obowiązków, przynależności itp.). Struktura organizacji jest sposobem na formalne określenie relacji i zależności między jej uczestnikami – pozwala w pewnym stopniu ograniczyć proces „ucierania się” pozycji, prestiżu itp. poprzez mozolne negocjacje i rozgrywki, tak jak następuje to w organizacjach nieformalnych (w których struktura jest płynna, często postrzegana różnie przez różnych uczestników, zależy wyłącznie od autorytetu osobistego), ułatwia obieg informacji itd. (D. Jemielniak i in. 2015, s. 89)

Struktura organizacji dostarcza odpowiedzi na pytania (A.Koźmiński, D. Jemielniak 2011, s.69):

kto z kim może i powinien kontaktować się i współpracować, a jakie związki są zakazane

kto, o czym i o kim decyduje i kto, komu w jakiej sprawie i jak podlega

kto, za co i za kogo odpowiada i w jaki sposób

kto, co i od kogo wie i jak ma tę wiedzę wykorzystać

jaki jest podział korzyści i przywilejów (materialnych, prestiżowych i innych) między członków organizacji

Typy struktur organizacyjnych

Struktura organizacyjna firmy to pojęcie bardzo szerokie. Wyróżnia się jej wiele typów za pomocą różnych kryteriów.

a) podstawowe typy struktur organizacyjnych:

struktura dywizjonalna,

struktura zadaniowa (projektowa),

struktura macierzowa

struktura hybrydowa (mieszana)

b) ze względu na rozpiętość kierowania i liczbę szczebli zarządzania:

struktura płaska,

struktura smukła

c) klasyczne:

struktura liniowa

struktura funkcjonalna

struktura liniowo-sztabowa

d) nowoczesne:

struktura procesowa

struktura sieciowa

struktura wirtualna

struktura fraktalna

inne

e) ze względu na podział zadań:

struktury typu U (unitary)

struktury typu M (multidivisional)

struktury typu H (holding)

f) ze względu na konfigurację strukturalną:

struktura prosta

biurokracja maszynowa

biurokracja profesjonalna

struktura dywizjonalna

adhockracja

struktura misyjna

struktura polityczna

(A.Zakrzewska-Bielawska 2012)

Strukturę organizacyjną dzieli się również na scentralizowane i zdecentralizowane, mówiące o tym, kto podejmuje większość decyzji w przedsiębiorstwie oraz na struktury sformalizowane i niesformalizowane.

Być może chodziło Ci o jeden z jeszcze innych typów struktur:

Struktura departamentowa

Struktura projektowa

Struktura promienista

Struktura tensorowa

8. Poziomy zarządzania w organizacji.

Poziomy zarządzania w organizacji: najwyższy (top mangement) – zarząd przedsiębiorstwa – obejmuje swoim zasięgiem decyzje strategiczne, taktyczne i operacyjne wszystkich głównych funkcji sfery realnej; określa misję przedsiębiorstwa, identyfikuje strategię, a w tym cele strategiczne (co czynić? w jakim kierunku podążać?) a także niektóre środki i metody realizacji celów – podstawowe funkcje zarządzania strategicznego. średni (middle management) – kierownicy dużych i ważnych jednostek operacyjnych; zasięg taktyczno – operacyjny decyzji tego poziomu obejmuje wszystkie lub niektóre funkcje sfery realnej; kładzie akcent na sposoby realizacji celów. Określa jak realizować, wyznacza bardziej szczegółowe metody i dezagreguje środki realizacji celów strategicznych. niższy – tworzony przez kierowników komórek wykonawczych sfery realnej; decyzje tych kierowników maja charakter operacyjny i dotyczą zwykle jednej wyspecjalizowanej funkcji sfery realnej; zarządzanie operacyjne formułuje odpowiedzi na pytania: kto? gdzie? kiedy? Za pomocą jakich metod czy środków będzie realizował cele przedsiębiorstwa.

Szczeble sprawowania władzy menedżerskiej w firmie. Wyróżnia się trzy poziomy zarządzania:
 poziom najwyższy (top management), tj. zarząd firmy, w którego skład wchodzą dyrektor (prezes) i jego zastępcy oraz sztabowe i pomocniczo –usługowe komórki wspomagające naczelne kierownictwo;
 poziom średni (middle management), tj. kierownicy zakładów i wydziałów produkcyjnych lub innych jednostek organizacyjnych firmy a także różne komórki pomocniczo-usługowe wspomagające kierowników;
 poziom niższy (first line, lower management), tj. kierownicy wykonawczych komórek organizacyjnych (mistrzowie, brygadziści) wspomagani niekiedy przez pomocnicze stanowiska pracy.
Poziomy zarządzania oznaczają także zakresy i rodzaje rozwiązywanych problemów w firmie w zależności od jej powiązania z otoczeniem i stopnia jego wpływu na podejmowane decyzje. Regulowanie stosunków firmy z otoczeniem zachodzi na trzech poziomach, na których rozwiązuje się odrębne problemy i stosuje inne kryteria efektywności. Są to poziomy: operacyjny, koordynacyjny i strategiczny. Zadaniem poziomu operacyjnego jest efektywne, wydajne i sprawne realizowanie zadań organizacji, zaplanowanych do wykonania. Poziom ten odznacza się względną stabilnością działania, małymi wpływami otoczenia i stałymi metodami przetwarzania zasileń. Zadaniem poziomu koordynacyjnego jest sensowne kojarzenie wykonawstwa zadań bieżących z celami strategicznymi, a więc odpowiednie selekcjonowanie i przenoszenie żądań otoczenia na określony poziom (operacyjny lub strategiczny) tak, aby nie zakłócały one działalności organizacji. Zadaniem zaś poziomu strategicznego jest przystosowanie organizacji do żądań otoczenia i ich uwzględnienie w jej celach, planach i sposobach działania.

9. Style kierowania.

Dla każdej organizacji istnieje pewien zestaw czynności, które muszą być wykonane, jeśli ma ona być efektywna i trwała. Sposobem na zagwarantowanie wykonania tych czynności jest przyjęcie optymalnego sposobu zarządzania firmą. Dlatego też kadra menedżerska stanowi ważne źródło efektywności, a jej znaczenie rośnie wraz z komplikowaniem się systemu zarządzania firmą. Głównymi zadaniami, które stoją przed menedżerem, są więc: wyznaczanie celów i zadań podległym mu zespołom pracowniczym rozwiązywanie problemów wynikających z funkcjonowania ludzi w organizacji stymulowanie rozwoju i stałe doskonalenie potencjału pracowniczego inicjowanie i koordynowanie pracy zespołowej.

Skuteczność realizacji tych zadań w dużej mierze zależy od tego, jaki styl kierowania pracą ludzi preferuje menedżer. Można wyróżnić trzy podstawowe style kierowania pracą grupy: autokratyczny, demokratyczny i liberalny [12].

Styl autokratyczny. Styl ten zakłada, że przeciętny człowiek ma chwiejny stosunek do pracy, stara się uchylać od obowiązków i odpowiedzialności oraz dąży do minimalizacji wysiłku wkładanego w pracę. W związku z tym kierownicy powinni być surowi i wymagający, gdyż tylko taka postawa zapewni realizację zadań. Na sposób działania menedżerów, którzy preferują autokratyczny styl kierowania, składają się następujące elementy: menedżer sam określa cele grupowe i czynności, które należy wykonać, aby te cele osiągnąć arbitralnie decyduje o podziale pracy, przydzielając pracownikom określone działania według własnego uznania jego zachowanie organizacyjne sprowadza się do wydawania rozkazów i poleceń oceniając prace podwładnych wydaje arbitralne oceny zarówno negatywne, jak i rzadziej – pozytywne wobec pracowników stosuje raczej kary niż nagrody czy pochwały.

Skuteczność. Autokratyczny styl kierowania prowadzi do bardzo wysokiej efektywności pracy w danej grupie roboczej. Jednak jej jakość i oryginalność jest niska. Również niska jest motywacja do pracy. Przejawia się to najczęściej tym, że pracownicy są efektywni jedynie w sytuacji, gdy podlegają bezpośredniemu nadzorowi, czyli pracują z zaangażowaniem, jeśli menedżer jest w pobliżu. Stosunki wewnątrzgrupowe. Jeśli kierownik autokratycznie zarządza grupą pracowniczą, prowadzi to do wyzwolenia w niej zachowań agresywnych. Są one skierowane na inne zespoły pracownicze lub na współpracowników (np. szukanie „kozłów ofiarnych”, na których zrzuci się odpowiedzialność za niepowodzenia bądź kary). Przejawom agresji może także towarzyszyć apatia. Pracownicy nie przejawiają ani zainteresowania pracą, ani jakichkolwiek własnych inicjatyw w celu jej poprawy. W stosunku do kierownika są ulegli i podporządkowani. Zadowolenie z pracy w grupie zarządzanej autokratycznie jest bardzo małe, a pracownicy często przeżywają frustracje, gdyż nie mają możliwości zaspokajania własnych potrzeb. Styl autokratyczny daje najlepsze rezultaty w sytuacjach zagrożenia i presji czasowej (np. obronność kraju, w czasie klęsk żywiołowych) oraz gdy pracownicy nie mają odpowiednich kwalifikacji zawodowych i boją się podejmować indywidualną odpowiedzialność.

Styl demokratyczny. Styl ten zakłada, że przeciętny pracownik chętnie poświęca swoje umiejętności i energię na realizację celów, które uzna za własne. Potrafi być twórczy i odpowiedzialny w wykonywaniu swoich zadań organizacyjnych. Podwładni mają więc prawo udziału w podejmowaniu decyzji, a menedżer określa jedynie cel działania, który pracownicy realizują wybierając sposób uważany za najbardziej odpowiedni. Rolą kierownika, który preferuje styl demokratyczny jest: zachęcanie zespołu do podejmowania decyzji dotyczących celu i sposobu wykonywania pracy proponowanie alternatywnych form rozwiązywania problemów, przy czym ostateczna ich akceptacja zależy od grupy pozostawianie podziału pracy samym pracownikom formułowanie pochwał i uwag krytycznych pod adresem podwładnych na podstawie obiektywnych kryteriów zachęcanie pracowników do wyrażania swoich pomysłów i opinii udział w pracy grupy.

Skuteczność. Demokratyczny styl kierowania sprzyja lepszej jakości pracy, jednak jej efektywność jest mniejsza niż w przypadku zarządzania autokratycznego. Przy tym sposobie przewodzenia grupie, pracownicy wykazują dużą motywację do pracy. Stosunki wewnątrzgrupowe. Demokratyczny styl kierowania przyczynia się do wzrostu spoistości grupy pracowniczej. Relacje między pracownikami z przełożonym często oparte są na życzliwości i przyjaźni. Zadowolenie z pracy w takim zespole jest bardzo duże. Stosowanie demokratycznego stylu kierowania jest właściwe w odniesieniu do pracowników wysoko wykwalifikowanych, którzy posiadają dużą potrzebę niezależności i swobody działania.

Liberalny styl kierowania zakłada pozostawienie pracownikom niemal całkowitej swobody w wyborze celów zawodowych i sposobów ich realizacji. Menedżer preferujący taki sposób zarządzania: pozostawia pracownikom całkowitą swobodę decyzji grupowych i indywidualnych nie uczestniczy w pracy swoich podwładnych, nie ingeruje w nią udziela informacji dotyczących celów i zadań tylko wtedy, gdy zostanie o to poproszony nie komentuje i nie ocenia pracy zespołu.

Skuteczność. Przyjęcie liberalnego stylu kierowania prowadzi do nieefektywnej pracy zespołu. Jej wyniki są na ogół bardzo niskiej jakości. Stosunki wewnątrzgrupowe. W sytuacji liberalnego kierowania grupą bardzo często tworzy się w niej nieformalna struktura władzy ze swoim przywódcą. Z reguły taki przywódca przejawia skłonności do wymuszania posłuszeństwa, charakterystyczne dla zarządzania autokratycznego. Większość pracowników czuje niechęć do takiego sposobu kierowania ich pracą. Ich zadowolenie jest właściwie zerowe.

Współczesne podejścia do stylów kierowania zespołem pracowniczym wyodrębniają dwa istotne wymiary zachowań kierowniczych: zainteresowanie produkcją (inicjowanie struktury zadaniowej) zainteresowanie ludźmi (wzgląd na podwładnych). Charakterystyka zachowań kierowniczych w tych dwóch wymiarach umożliwia wyodrębnienie ogólnych stylów kierowania zespołem pracowniczym: według Likerta: autokratycznego, autokratycznego życzliwego, konsultacyjnego, partycypacyjnego (fol. nr 1)  fol. nr 1. Style kierowania według Likerta Styl Charakterystyka Autokratyczny Autokratyczny życzliwy Konsultacyjny Partycypacyjny Dbałość o personel żadna postawa ojcowska średnia dbałość wysoki poziom dbałości Stosunki: przełożony-podwładny zupełny brak zaufania z dystansem bardzo dobre serdeczne pełne zaufania Partycypacja decyzje podejmuje kierownik kierownik akceptuje: sugestie, opinie decyzje konsultowane wymiana idei, partycypacja w decyzjach System motywacyjny strach, sankcje, nagrody okazjonalne system premiowania, niewielka obawa przed sankcjami nagradzanie, sankcje okazjonalne nagradzanie na podstawie partycypacji Atmosfera solidarności nie istnieje słaba dość silna bardzo silna fol. nr 2 Siatka stylów kierowania wg Blake'a i Mouton Bardziej szczegółowo zostanie omówiony styl wymieniony jako drugi. Styl nieingerujący (małe zainteresowanie produkcją i ludźmi). Kierownik przejawia minimum wysiłków zmierzających do osiągnięcia celów i realizacji zadań. „Stoi z boku”. Spostrzegając konflikt pomiędzy koniecznością realizacji celów firmy a uwzględnianiem potrzeb ludzi, nie radzi sobie dobrze z żadnym z tych działań. Nieumiejętność realizacji zadań powoduje frustrację, a nieumiejętność współżycia z ludźmi – izolację. Podwładnych spostrzega jako ludzi leniwych, niekompetentnych i unikających odpowiedzialności. W zespole przez niego kierowanym konflikty są nieuchronne. Sam stara się również unikać odpowiedzialności, podejmuje działania dopiero wtedy, gdy zostaje do tego zmuszony okolicznościami. Niechętnie podejmuje się też oceny podwładnych. Styl dyrektywny (duże zainteresowanie produkcją i małe ludźmi). Odpowiada typowi kierownika autokratycznego. Ludzi spostrzega jako niezbyt odpowiedzialnych, niechętnych do pracy i ponoszenia odpowiedzialności. Konsekwencją takiego stanowiska jest konieczność zmuszania ich do podejmowania zadań. Nie angażuje podwładnych do planowania i ustalania celów. Woli wziąć to na siebie i oczekuje od podwładnych, że będą za nim nadążali. Koncentracja na zadaniach sprawia, że ludzie się prawie nie liczą. Ważne są jedynie zadania i przydatność podwładnych do ich wykonywania. Ostro ocenia ludzi, często posługuje się krytyką jednego pracownika, aby wskazać właściwy kierunek innym. Jest efektywny w planowaniu i realizacji zadań oraz kontroli ich wykonania. Styl mieszany (przeciętne zainteresowanie produkcją i ludźmi). Kierownik przejawiający ten styl kierowania wierzy, że pomiędzy ludzkimi potrzebami a zadaniami do wykonania istnieje pewien konflikt. Stara się więc kierować tak, aby uzyskać kompromis. Sądzi, że ludźmi można łatwo manipulować i wolą oni jasne dyrektywy działania. Stara się zachować równowagę pomiędzy koniecznym zakresem kontroli wykonania zadań a potrzebami ludzi. Przywiązuje wagę do kontaktów z ludźmi, co jednak osłabia efektywność kierowania. Nie docenia on także roli oceniania podwładnych. W przypadku zaniedbywania przez nich obowiązków czuje się wręcz zakłopotany. Styl integratywny (towarzyski), (małe zainteresowanie produkcją, a duże ludźmi). Koncentracja na ludziach i ich potrzebach. Zwracanie uwagi na przyjazne stosunki międzyludzkie prowadzi do braku sytuacji konfliktowych. Ludzi spostrzega jako raczej niezbyt chętnych do pracy i wymagających „opieki” ze strony zwierzchnika. Nie wciąga podwładnych w procesy planowania działań i podejmowania decyzji. Sądzi, że jego zadaniem jest nie tyle wytyczanie kierunków, ile wspieranie ludzi, dbanie o dobrą atmosferę w środowisku pracy. W zespole nie dyskutuje się o porażkach i błędach, zakłócałoby to bowiem atmosferę zgodnej współpracy. Kierownik stara się unikać sytuacji nieprzyjemnych, stara się być dla podwładnych doradcą i konsultantem. Styl zintegrowany (idealny), (duże zainteresowanie produkcja i ludźmi). Kierownik przejawiający ten styl pracy uważa, że ludzie chcą i potrafią dobrze pracować. Angażuje ich więc stosownie do możliwości, dbając o zapewnienie im satysfakcji z wykonywanych zadań. Stara się wciągnąć każdego w proces planowania zadań, w których realizację będzie zaangażowany. Sam zajmuje pozycję „członka zespołu”, zachęcając wszystkich do wykazania maksimum swoich możliwości. Preferuje zespołowe ocenianie wykonania zadań i regularną kontrolę. Jedynym minusem takiego sposobu kierowania jest dawanie ludziom dużego zakresu autonomii, co w przypadku zespołu nie przygotowanego do samodzielności może okazać się niekorzystne.

10. Teorie motywacji w zarządzaniu.

11. Zarządzania zasobami ludzkimi w organizacji (teorie modele i elementy systemu).

ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI

To zatrudnianie, utrzymanie i motywowanie pracowników do lepszego wypełniania swoich obowiązków w celu osiągnięcia celów firmy.

Funkcje Zarządzania Zasobami Ludzkimi:

• Planowanie zasobów ludzkich

• Dobór zasobów ludzkich

• (rekrutacja i selekcja pracowników)

• Ocena pracownicza

• Szkolenie i rozwój

• Motywowanie pracowników i wynagradzanie

• Rozstawanie się z pracownikami

Zarządzanie kadrami to szereg zbioru określonych działań, które pozwalają osobom pracującym i innym zatrudnionym organizacjom na dogadanie się w sprawach pracowniczych. Po analizie następuje wdrożenie działania poprzez realizację tych wszystkich zawartych uzgodnień.

Model strategicznego zarządzania kadrami i zasobami ludzkimi to prosty system opierający się na założeniach obejmujących koncepcję działań wobec zasobów i potencjału kadrowego pracowników. W tym modelu wyróżniamy:

Model Harvardzki obejmuje on partycypacje pracowników oraz możliwości ich przemieszczania, system wynagrodzeń oraz ogólny model organizacji pracy. Jego podstawowym działaniem jest Koordynacja aż 3 obszarów działań oraz integracja z określoną strategią danej organizacji.

Model Michigan jest on związany z funkcjami takimi jak dobór pracowników, pełna ocena efektów ich pracy, nagradzanie za prace oraz umożliwia im pełny rozwój poprzez szkolenia i inne formy podnoszące kwalifikacje. Wszystkie wspomniane funkcje są ze sobą połączone, tworząc cykl zasobów ludzkich. Warto wspomnieć, że zarządzanie strategiczne, taktyczne i operacyjne również uwzględnia działanie tych połączonych procesów w jednym obszarze działania.

Model Narodowy obejmuje on długotrwałe planowanie zasobów oraz jest odpowiedzialny za rekrutacje pracowników wśród niedawnych absolwentów szkół wyższych posiadających kulturę organizacyjną. Model ten rozwija umiejętności personelu oraz doprowadza do integracji grupy poprzez wykonywanie skoordynowanych zadań co prowadzi do tego, że dzięki tej metodzie dochodzi do samodoskonalenia się systemu. Metoda ta rozwija również system socjalny.

Model Uniwersalny obejmuje w swoich założeniach grupę pracowników, którzy są najważniejszym zasobem organizacyjnym. W myśl systemu integracja łączy się z celem misji i filozofią organizacji. Dzięki uniwersalności kształtowana jest kultura organizacyjna mająca na celu pełną indywidualizację stosunków pracy.

12. Zarządzanie projektami (istota i rodzaje projektów, cykl życia projektu, struktura

projektu, planowanie i budżetowanie projektu, organizacja zespołu projektowego).

Zarządzanie projektem – zbiór czynności wykonywanych w celu osiągnięcia wyznaczonych celów głównych i pośrednich w skończonym czasie. Zawiera się w nim między innymi inicjowanie, planowanie (w tym harmonogramowanie, budżetowanie), realizacja i kontrola zadań potrzebnych do osiągnięcia celów projektu.

Najprościej można powiedzieć, że zarządzanie projektem to dziedzina zajmująca się efektywnym osiąganiem celów projektów przy jednoczesnej neutralizacji wpływu istniejących ograniczeń i ryzyka, jak również jest dziedziną zajmującą się budowaniem motywacji zespołu projektowego i właściwą komunikacją pomiędzy uczestnikami projektu.

Można też powiedzieć, iż jedną ze składowych zarządzania projektem jest praktyczna wiedza o eliminowaniu ryzyka porażki na poziomie całego cyklu życia projektu. Ryzyko w projekcie bierze się głównie z niemożliwości wyeliminowania niepewności związanej z przyszłymi wydarzeniami na każdym etapie projektu wynikającej z dynamiki komunikacji pomiędzy uczestnikami, zmiennej wydajności zespołów projektowych, błędnego planowania oraz czynników otoczenia zewnętrznego.

Z innego punktu widzenia, zarządzanie projektem można zdefiniować jako naukę o definiowaniu i osiąganiu celów przy jednoczesnej maksymalnie możliwej optymalizacji użycia zasobów (np. czasu, pieniędzy, ludzi itd.).

Zarządzanie projektem to pole działania i odpowiedzialności wielu osób w tym sponsora, kierownika projektu oraz uczestników projektu.

Ze względu na zakres uprawnień, odpowiedzialności i poziom wymaganych kompetencji najbardziej wyróżniającą się rolą w projekcie jest rola kierownika projektu. Kierownik projektu uczestniczy bezpośrednio w procesie zarządzania projektem, zajmuje się koordynacją zadań projektu pomiędzy uczestnikami projektu, utrzymuje motywację zespołu projektowego, w taki sposób by zrealizować założone cele projektu eliminując po drodze występujące problemy i ryzyka. Istotnym zakresem odpowiedzialności kierownika projektu jest również poprawna komunikacja ze sponsorem projektu i uczestnikami projektu w celu jasnego precyzowania kierunku kolejnych zmian i zauważania nowo pojawiających się zagrożeń.

Inną istotną rolą w projekcie jest sponsor projektu, który powołuje projekt do życia. Sponsor projektu jest jednocześnie osobą najbardziej uprawnioną do podejmowania wszelkich decyzji w projekcie, ale najczęściej podejmującą w projekcie decyzje kluczowe, w tym również mogące redefiniować zakres, budżet lub czas realizacji projektu. Sponsor podejmuje często również decyzję, co do wyboru kierownika projektu i przez cały czas wspiera jego osobę w trakcie realizacji projektu. Wszelkie decyzje sponsora są zawsze wiążące dla kierownika projektu.

W języku polskim przyjęły się głównie dwie nazwy określające tę samą dziedzinę wiedzy, zarządzanie projektami (zamiast zarządzania projektem) oraz zarządzanie przedsięwzięciami, z czego to pierwsze cieszy się największą popularnością. Wśród osób zajmujących się tą nauką zawodowo dużym powodzeniem cieszy się także angielskojęzyczne sformułowanie project management.

Cykl życia projektu

Cykl życia projektu to następujące po sobie etapy i fazy, których wykonanie skutkuje zrealizowaniem projektu. Charakter i struktura zarządzania projektem determinuje liczbę i rodzaj faz, jednak każda z nich charakteryzuje się:

• pewnym ryzykiem dotyczącym czasu, kosztów, jakości

• tym większym prawdopodobieństwem powodzenia projektu im więcej jego faz zostało zrealizowanych

• innym rodzajem nakładów (inputs) i powstałych z nich produktów (outputs).

Mówiąc o cyklu życia projektu, większość autorytetów w dziedzinie zarządzania projektami i autorów ma na myśli okres rozpoczynający się zatwierdzeniem pracy nad projektem lub od podpisania umowy między klientem a wykonawcą, a kończący się na przekazaniu klientowi pożądanego produktu. Ujęcie to może być zbyt uproszczone, lecz rzeczywiście ta część projektu ma największe znaczenie dla kierowników projektu. Na rysunku poniżej przedstawiono, że działania podejmowane w tym okresie tworzą pełny cykl, ponieważ zaczynają się od klienta i na nim się kończą

Rys. 1 Cykl życia projektu

Modele cyklu życia projektów oraz ich ramy czasowe i etapy mogą być specyficzne dla różnych branż oraz firm. Na przykład modele wykorzystywane w branży budowlanej różnią się od tych, które stosuje się produkcji czy logistyce.

Fazy cyklu życia projektu możemy wydzielić na podstawie ich efektów (np. podjęcia istotnej decyzji, powstanie odrębnego dokumentu czy studium wykonalności, wykonania prototypu, powstania częściowego produktu itp.). Ujęcie cyklu życia projektu w poszczególne fazy pomaga określić, jaka praca powinna być wykonana w każdej fazie, kto powinien brać w niej udział, a także pomaga w kontroli projektu. Większość cyklów charakteryzuje się:

• niskim użyciem zasobów na początku, które wzrasta z czasem, a w ostatniej fazie ostro spada,

• prawdopodobieństwo sukcesu jest najmniejsze na początku, a więc ryzyko porażki największe, z czasem prawdopodobieństwo wzrasta,

• zdolność klientów do wpływu na ostateczne parametry wyrobu maleje z czasem; staje się to oczywiste, gdy weźmiemy pod uwagę, że koszt zmian i naprawy błędów wzrasta w każdej kolejnej fazie projektu.

Wielu specjalistów do spraw zarządzania projektami podjęło próbę konkretyzacji danego modelu, dzieląc cykl życia produktu na poszczególne fazy. Zestawienie głównych koncepcji przedstawiono w tabeli poniżej:

Autor koncepcji	Fazy cyklu życia projektu
J.P. Lewis	Koncepcja	Definicja	Projektowanie	Rozwój	Zastosowanie	Zakończenie	-
R. Keeling	Konceptualizacja	Planowanie	Wdrożenie	Zakończenie	-	-	-
W. Kruger	Impuls	Planowanie	Realizacja	Włączenie	-	-	-
R. Haberfellner	Impuls	Studia wstępne	Studia główne	Studia szczegółowe	Budowa systemu	Wdrażanie systemu	Wyłączenie z użytkowania
J.R. Meredith, S.J. Mantel	Koncepcja	Selekcja	Planowanie, Sterowanie, monitorowanie, Kontrola	Ocena I zakończenie	-	-	-

Fazy cyklu życia projektu

I. Tworzenie koncepcji:

• zdefiniowanie głównej idei projektu

• dokonanie analizy ewentualnych sprzecznych interesów, problemów

• określenie pożądanego stanu przyszłego

• przeprowadzenie rozeznania w zakresie: możliwości realizacyjnych, stanu aktualnego porównanego z preferowanym efektem końcowym, identyfikacji klienta i jego oczekiwań.

II. Definiowanie projektu:

• określenie struktury zarządzania projektem: kierownik projektu oraz członkowie zespołu realizującego projekt

• dokonanie analizy możliwości realizacyjnych koncepcji (wykonalności)

• wstępne oszacowanie kosztów

• sporządzenie wstępnego harmonogramu

• zaplanowanie parametrów jakości

• przygotowanie analizy otoczenia projektu, czyli czynników, które mogą mieć pozytywny lub negatywny wpływ na jego realizację.

III. Sporządzenie planu projektu:

• określenie niezbędnych zadań i czynności w realizacji projektu oraz ułożenie ich w logicznej kolejności

• zatwierdzenie struktury zarządzania projektem

• doprecyzowanie parametrów: czasu, kosztów i jakości oraz ich zoptymalizowanie w miarę potrzeb i możliwości

• dokonanie podziału obowiązków

• wyznaczenie osób odpowiedzialnych za kontrolę przebiegu planu projektu

• przygotowanie planów awaryjnych.

IV. Realizacja projektu:

• trzymanie się założonego planu

• wprowadzenie korekt i usprawnień czasowych, kosztowych i jakościowych

• śledzenie postępów w odniesieniu do planu projektu

• rozwiązywanie bieżących problemów

• identyfikacja ewentualnych odstępstw od planu projektu

• testowanie projektów

• oddanie i przekazanie odpowiedzialności za ich użytkowanie właścicielom

• uzyskanie pisemnej akceptacji produktów od klienta, użytkownika, osób i instytucji finansujących realizację projektu.

V. Zakończenie projektu:

• dokonanie oceny i opracowanie raportu dotyczącego parametrów: czasu, kosztów i jakości

• dokonanie oceny struktury zarządzania projektem i rozwiązanie zespołów

• zestawienie uzyskanego wyniku z założeniami planu projektu

• archiwizowanie dokumentacji projektowych.

Elementy rachunku kosztów cyklu życia projektu

Rachunek kosztów cyklu życia projektu polega na analizie wielkości ekonomicznych pojawiających się w każdej fazie dotyczącej projektu. Indywidualność każdego projektu sprawia przy tym, że trudne jest wyodrębnienie typowych faz w jego cyklu życia. W tradycyjnym ujęciu rachunek kosztów cyklu życia projektu powinien opierać się na następujących fazach:

• uruchomienia projektu

• planowania projektu

• realizacji projektu

• zamknięcia projektu.

Uruchomienie projektu oznacza ponoszenie kosztów związanych przede wszystkim z analizą wymagań klienta odnośnie produktu stanowiącego efekt przedsięwzięcia. Planowanie wiąże się z wykorzystaniem zasobów dla dezagregacji głównego celu projektu na poszczególne działania. Etap realizacji z kolei polega na wprowadzeniu planu projektu w życie i oznacza tym samym najczęściej największy poziom zużywania zasobów przedsiębiorstwa. Zamknięcie projektu jest równoznaczne z przekazaniem produktu projektu jego odbiorcy oraz ponoszeniem kosztów związanych z szeroko pojętą obsługą posprzedażną.

Rachunek kosztów cyklu życia projektu z punktu widzenia przedsiębiorstwa realizującego przedsięwzięcie polega na analizie kosztów związanych między innymi z:

• pozyskaniem projektu

• planowaniem jego wykonania

• realizacją

• sprzedażą

• obsługą gwarancyjną i posprzedażną

• wycofaniem się z rynku.

Z punktu widzenia odbiorcy projektu analiza kosztów w rachunku cyklu życia zawierać będzie takie kategorie kosztów, jak przede wszystkim koszty:

• zakupu

• instalacji

• utrzymania

• eksploatacji

• napraw i remontów

• likwidacji.

Efekty stosowania

Cykl życia projektu pomaga określić, jaka praca powinna zostać wykonana w każdej fazie oraz kto powinien brać udział w poszczególnych fazach. Opisy te mogą być bardzo ogólne lub też szczegółowe. Większość cyklów charakteryzuje się:

• niskim użyciem zasobów na początku, które wzrasta z czasem, a w ostatniej fazie ostro spada,

• prawdopodobieństwo sukcesu jest najmniejsze na początku, a więc ryzyko porażki największe; z czasem prawdopodobieństwo wzrasta,

• zdolność klientów do wpływu na ostateczne parametry wyrobu maleje z czasem; staje się to oczywiste, gdy weźmiemy pod uwagę, że koszt zmian i naprawy błędów wzrasta w każdej kolejnej fazie projektu.

Należy pamiętać o tym, że cykl życia projektu nie jest tym samym co cykl życia produktu. Projekt wprowadzenia nowego komputera na rynek, jest tylko fazą cyklu życia tego komputera jako produktu.

Rys. 2. Fazy cyklu życia projektu

Fazy cyklu życia wg N. Mingus

Faza planowania

Jest to etap definiowania i ustalania ważnych elementów projektu. Następuje tu ponowne określenie zlecenia projektu. Ponadto faza ta reguluje sprawy odnoszące się do decyzji podjętych przez osoby zaangażowane w projekt. Uzgodnienia są odnotowywane w książce projektu, w której jest również określony rezultat projektu oraz sposób jego wykonania. Podejmuje się tu decyzje co do aspektów kontroli oraz punktów decyzyjnych dla zleceniodawcy i zleceniobiorcy oraz określa się sposób w jaki decyzje mają być podejmowane. Opierając się na książce projektu należy tu także określić działania, które składają się na globalny plan projektu i plan etapu dla fazy pracy. Na koniec tej fazy osoby zaangażowane w projekt muszą podjąć decyzję czy projekt należy wykonać.

Faza pracy

Podczas tej fazy następuje faktyczne dostarczenie potrzebnych dóbr lub usług, które przyczynią się do realizacji projektu i osiągnięcia planowanych rezultatów. Jest to etap wykonania określonych produktów zgodnie z uzgodnieniami zawartymi w planie fazy oraz książce projektu. Następnie dostosowuje się książkę projektu i plan projektu na podstawie osiągniętego doświadczenia. Planuje się również kolejną fazę i tworzy dokument decyzyjny, w którym określa się dalsze losy projektu.

Faza ewaluacji

Przebiega ona przed zakończeniem projektu lub w momencie zatrzymania projektu. Podczas tej fazy następuje porównanie rzeczywiście wykonanego projektu z planami i kartą projektu, ocenia się i zwalnia z odpowiedzialności osobę zarządzającą projektem, uczestników projektu i dostawców. Zespół projektowy ulega rozwiązaniu oraz następuje formalne zakończenie projektu. Zwraca się urządzenia i narzędzia oraz gromadzi się wszystkie dokumenty, które podlegają archiwizacji.

Cykl życia projektu według metodyki PMBOK

Rys. 3 Cykl życia projektu według metodyki PMBOK

1. Inicjowanie projektu

Zazwyczaj efektem tego etapu jest wstępna koncepcja projektu, zwana kartą projektu. Koncepcja ta w wielu przypadkach służy temu, żeby wewnętrzni decydenci mogli ocenić szansę projektu i dać nam zielone światło do dalszych prac, ewentualnie odesłać założenia do korekty lub wstrzymać dalsze działania projektowe.

W tym etapie przeprowadzane są następujące czynności:

• Ustalenie ogólnego celu – pomysłu na projekt

• Ustalenie wykonalności projektu (analiza ograniczeń)

• Wykonanie wstępnej analizy finansowej

• Ustalenie sponsora /źródeł finansowania projektu

2. Planowanie projektu

• Zdefiniowanie głównego celu projektu oraz określenie celów pośrednich (cele projektu często określa się według kryteriów dobrze określonego celu SMART, które powodują, że możliwa jest ocena wykonalności projektu.)

• Określenie efektów projektu, produktów końcowych

• Określenie wymaganych zasobów

• Estymacja czasu realizacji zadań i określenie wymaganych zasobów

• Opracowanie harmonogramu projektu

• Opracowanie formalnego planu jakości

• Opracowanie formalnego planu komunikacji

• Opracowanie planu zarządzania ryzykiem

3. Wykonanie oraz kontrola projektu

3.1. Wykonywanie pracy

• Rozpoczyna się po uzyskaniu zgody na rozpoczęcie projektu,

• Zbieramy zespół projektowy,

• Przeprowadzamy spotkanie inauguracyjne,

• Przeprowadzamy szkolenia dla zespołu projektowego ,

• Tworzymy pakiety zadań i delegujemy je pracownikom,

• Kierownik projektu rozpoczyna monitoring pracy zespołu.

3.2. Śledzenie postępów projektu

• Gromadzimy terminy zadań (początek, koniec zadania a tym samym czas trwania zadania),

• Monitorujemy punkty krytyczne i porównujemy je z harmonogramem projektu,

• Zbieramy dane na temat wkładu pracy w projekcie.

3.3. Aktualizowanie planu projektu Dokonujemy przeglądu planu projektu w zakresie:

• Wprowadzenia ewentualnych zmian w wymaganiach projektu – brakujące wymagania,

• Wymagania niewykonalne i zbędne,

• W zadaniach struktury analizy pracy (najczęściej poprzez dodanie pewnych działań),

• W przewidywanych skutkach przedsięwzięcia,

• W zaplanowanych zadaniach w harmonogramie projektu.

3.4. Monitorowanie kosztów projektu W trakcie wykonywania zadań w ramach projektu, kierownik jest odpowiedzialny za analizę kosztów stałych i kosztów zmiennych oraz za analizę kosztów pracy w projekcie. Na tym etapie niezbędne jest zestawienie kosztów planowanych z kosztami rzeczywistymi.

3.5. Dbanie o planowy przebieg projektu W trakcie realizacji projektu dokonujemy zmiany w relacjach zależności pomiędzy czynnościami oraz w zasobach tj. dodajemy lub przyspieszamy zadania oraz zmieniamy lub dodajemy zasoby, a także jeśli jest to potrzebne prowadzimy ewentualne negocjacje na temat czasu, kosztu i zakresu projektu.

3.6. Sprawozdania z wykonania projektu Na tym etapie przygotowujemy zamknięcie projektu poprzez organizację spotkania z zespołem projektowym oraz zleceniodawcami, tworzymy sprawozdanie o stanie wykonania projektu oraz przygotowujemy prezentację końcową z projektu.

4. Zamykanie projektu

• Ocena projektu

• Zamknięcie administracyjne i prawne projektu

Cykl życia projektu według metodyki PRINCE2

Rys. 4 Cykl życia projektu według metodyki PRINCE2

Cykl życia projektu opisywany przez model fazowy dzieli projekt na etapy zarządcze. W ramach etapów zarządczych możemy wyróżnić cztery fazy :

• Przygotowanie projektu – faza przedprojektowa zawierająca zlecenie podstawowych założeń projektu oraz przygotowanie podstawowych założeń projektu opisane w metodyce 5 PRINCE2 procesami przygotowania projektu (PP). Głównym celem tego etapu jest analiza uzasadnienia biznesowego przedsięwzięcia i pozyskanie niezbędnych danych do podjęcia decyzji, czy projekt warto realizować.

• Inicjowanie projektu – pierwsza faza projektowa w ramach której nie są wykonywane jeszcze żadne prace techniczne. Etap ma na celu ogólne zaplanowanie projektu. W tym etapie powstanie Dokument Inicjujący Projekt zawierający między innymi ogólny plan projektu z podziałem na etapy zarządcze, plan zarządzania ryzykiem, plan komunikacji, plan jakości. Etap inicjowania projektu opisują procesy Inicjowania projektu (IP).

• Realizacja projektu – opisana procesami Zarządzania Zakresem Etapu (ZE), Sterowania Etapem (SE), Zarządzania Wytwarzaniem Produktów (WP) oraz Zarządzania Strategicznego (ZS) faza projektu w której wytwarzane są produkty specjalistyczne projektu.

• Zamykanie projektu – etap opisany procesami Zamykania Projektu (ZP) w ramach którego następuje ocena projektu, planowanie przeglądu poprojektowego, zalecenia działań następczych oraz administracyjne zamknięcie projektu.

13. Marketing mix

Kompozycja marketingowa (ang. „marketing mix” – dosł. mieszanka marketingowa) – zespół elementów (instrumentów) za pomocą których możemy oddziaływać na rynek.

Najbardziej popularna koncepcja kompozycji marketingowej to tzw. „4p”, czyli z ang.: product, price, place, promotion.

• product (produkt)

Mówiąc o produkcie omawiamy m.in.: asortyment, jakość, markę, opakowanie, usługi. Współcześnie mówiąc o cechach produktu koncentrujemy się na potrzebach docelowych klientów, jakie produkt ma zaspokajać. W tym elemencie zawierają się działania wspierające produkt (gwarancja, pomoc techniczna, nazwa). Nie możemy również zapomnieć o cyklu życia produktu. Faza życia, w której znajduje się produkt, tj. wejście na rynek, rozwój, dojrzałość i spadek, skutkujący wycofaniem, mają odzwierciedlenie w kolejnym instrumencie kompozycji marketingowej, czyli w cenie.

• price (cena)

Cenę charakteryzuje się za pomocą: polityki cenowej, rabatów, warunków płatności. Cenę można kształtować na wiele sposobów. Silne marki, z dużą tradycją, lub takie, które proponują produkty wysokiej jakości, będą określały cenę mającą za zadanie stworzenie wrażenia elitarności dla nabywcy. Nowe firmy, które chcą szybko zbudować świadomość marki, ustalają często celowo zaniżoną cenę, aby zdobyć dany segment rynku. W obecnych czasach, w raz z rozwoju internetu i porównywarek cen, coraz częściej mamy do czynienia ze zjawiskiem wojny cenowej.

• place (miejsce, dystrybucja)

Omawia zarówno kanały dystrybucji, jak rozwiązania logistyczne, czyli w jaki sposób dotrzemy do klienta ze swoim produktem bądź usługą. Bierzemy tu pod uwagę nie tylko lokalizację sklepów, ale również samo ułożenie produktu na półkach sklepowych. W dobie internetu, duży procent sprzedaży odbywa się za pośrednictwem sklepów internetowych, dlatego też, trzeba zwrócić uwagę na wymagania charakterystyczne dla tego kanału sprzedaży (opcje płatności, koszty, rodzaj i czas dostawy, zwroty towaru).

• promotion (promocja)

  • promocja osobista

  • reklama

  • promocja dodatkowa (inaczej: promocja uzupełniająca, promocja sprzedaży), zaliczamy tu także: merchandising

  • public relations, zaliczamy do niego także: sponsoring

Rozszerzona kompozycja marketingowa[edytuj | edytuj kod]

Specyfika usług, większe oczekiwania konsumentów, większa konkurencja, nowe technologie spowodowały rozwinięcie tradycyjnego „4p” o kolejne elementy:

• people (ludzie)

personel obsługujący, klient, inni nabywcy

• process (proces)

przebieg świadczenia usługi od zainteresowania klienta, poprzez informację, sprzedaż i obsługę posprzedażową

• physical evidence (świadectwo materialne)

Są to wszystkie wizualne i materialne elementy (budynki, logo, meble, wyposażenie techniczne, ulotki itp.), które dla klientów są dowodem jakości danej usługi

• pleasure (przyjemność)

Cechy usług lub produktów, zwykle nie wiązane z zaspokajaniem podstawowej potrzeby, ale dostarczające przyjemności (w samochodzie klimatyzacja, radio; w telefonie komórkowym dostęp do gier, internetu; W punktach usługowych ładny wystrój, zapach, wygodne fotele w poczekalni itp.)

Kompozycja marketingowa, formuła 4C[edytuj | edytuj kod]

W 1990 roku Robert Lauterborn stwierdził, że klasyczna formuła koncentruje się na punkcie widzenia przedsiębiorstwa, podczas gdy w marketingu ważniejsze od opisu sytuacji oczami firmy jest ujęcie z perspektywy klienta. Zaproponował więc, formułę czterech „c”:

• customer value

Wartość dla klienta (4P produkt)

• cost

Koszt jaki ponosi klient (4P cena)

• convenience

Wygoda nabycia (4P dystrybucja)

• communication

Komunikacja z rynkiem (4P promocja)

W obu koncepcjach występują te same elementy, nowa formuła skupia jednak uwagę na odbiorcy produktu i jego potrzebach.

Rada Wydziału Inżynierii Zarządzania PP akceptuje wymagane efekty kształcenia dla

kandydatów na II stopień studiów na kierunku Logistyka w zakresie:

Wiedza:

• Zna pojęcie i funkcje zarządzania

• Zna podstawowy podział logistyki w ujęciu fazowym i funkcjonalnym

• Zna podstawowe składniki infrastruktury logistycznej

• Zna modele zarządzanie zapasami

• Zna pojęcia i koncepcje podstawowe charakterystyczne dla logistyka zaopatrzenia,

produkcji i dystrybucji

• Zna podstawowe koncepcje zarządzania łańcuchem dostaw

• Zna typy i formy organizacji produkcji

• Zna podstawie teorie motywacji w zarządzaniu

• Zna koncepcje marketingu mix

Umiejętności:

• Potrafi dokonać krytycznej analizy w odniesieniu do problemu mieszczącego się w

ramach logistyki

• Potrafi dokonać analizy współczesnych trendów w ramach logistyki

• Potrafi diagnozować podstawowe przyczyny niesprawności systemu logistycznego

• Potrafi wskazać zastosowanie środków transportu wewnętrznego oraz wyposażenia

magazynowego

• Potrafi projektować rozwiązania usprawniające zarządzanie logistyką

• Umie ocenić przydatność podstawnych koncepcji logistycznych do warunków

organizacyjnych przedsiębiorstwa produkcyjnego

Kompetencje społeczne:

• Jest świadomy konieczności dostosowywania swoich zachowań do kultury

organizacyjnej różnych zespołów

• Rozumie wpływ systemów motywacyjnych na efektywność pracowników

• Rozumie potrzebę współdziałania i pracy w grupie nad rozwiązywaniem problemów

menadżerskich

• Potrafi dostrzegać zależności przyczynowo skutkowe i określać priorytety

proponowanych działań

• Potrafi przedstawiać opinie i poglądy dotyczące zarządzania w kontakcie ze

specjalistami i grupami społecznymi

14. Podstawowe struktury i odmiany marketingu, a w tym specyfika marketingu

przedsiębiorstw przemysłowych.

Marketing – jest kategorią mikroekonomiczną tzn. Dotyczy podmiotów funkcjonujących na rynku. Gdy mówimy o marketingu to mówimy o określonym sposobie postępowania podmiotów rynku.

Struktura koncepcji marketingowej

Strefa regulacji marketingu (cechy reguł marketingowych)

• orientacja na rynek – orientacja na bieżące i przyszłe potrzeby nabywców oraz na postępowanie konsumentów

• prowadzenie badań w szerokim zakresie

• zintegrowany sposób stosowania instrumentów oddziaływania na rynek (marketing-mix)

• kierowanie się kryterium zysku

• charakter międzypodmiotowy

Strefa instrumentalno-czynnościowa

• badania marketingowe

  • badania zjawisk wewnętrznych w przedsiębiorstwie

  • badania zjawisk zewnętrznych w stosunku do przedsiębiorstwa

• instrumenty oddziaływania na rynek: produkt, cena, dystrybucja, promocja i aktywizacja sprzedaży.

Reguły marketingowe mogą dotyczyć każdego podmiotu rynku niezależnie od tego na jakim szczeblu obrotu ta firma działa. Firmy działające zgodnie z regułami marketingu powinny interesować się całą sferą obsługi rynku. Nie mogą się zamykać w przedziałach rynkowych. Cała sfera instrumentalno-czynnościowa może być określona jako zbiór instrumentów jeśli te narzędzia są kształtowane zgodnie z regułami marketingu.

W zarządzaniu marketingowym dużo miejsca zajmuje informacja. Zasoby informacyjne są równie ważne co zasoby ludzkie czy finansowe. Potrzeba informacji jest na ogół większa niż faktyczne możliwości firmy w danej chwili. Prawidłowość występuje gdy w firmie jest luka informacyjna – rozdźwięk między informacjami pożądanymi a dostępnymi w danej chwili. Luka ta może być zmniejszona gdy w firmie stworzy się system informacyjny: celowy, uporządkowany sposób gromadzenia, przetwarzania i utrzymywania informacji. Źródła informacji:

• wtórne – informacje te są gromadzone niezależnie od potrzeb danego badania marketingowego. Istnieją niezależnie od tego czy podmiot chciał gromadzić te informacje czy nie.

• pierwotne – informacje te są gromadzone w ramach konkretnego badania, dla potrzeb podjęcia decyzji marketingowej.

Aby rozwiązać problem sięga się po źródła wtórne. Decydują o tym takie czynniki: są często powszechnie dostępne, dotarcie do niech może być stosunkowo szybkie, informacje te mogą być pozyskiwane własnymi siłami, gromadzenie tych informacji jest relatywnie mało kosztowne. Minusami źródeł wtórnych jest: dezaktualizacja. stopień agregacji danych, brak informacji na temat metodyki gromadzenia tych danych.

Marketing jest to pewien proces zaspokajania wcześniej rozpoznanych potrzeb i życzeń nabywców poprzez kreowanie produktów, ich dostarczanie finalnym nabywcom w odpowiednim miejscu i czasie, przekazywanie informacji promocyjnej na rynek i realizowanie transakcji na warunkach rynkowych (coś za coś).

Instrumenty marketingowe:

• Produkt - Product.

• Dystrybucja - Place.

• Promocja - Promotion.

• Cena - Price.

Według B. Pilarczyk cele marketingu można podzielić na:

- maksymalizację konsumpcji

- maksymalizację satysfakcji konsumenta

- maksymalizację wyboru towarów

- maksymalizację jakości życia.

Można wnioskować, że głównym celem marketingu jest wskazanie przedsiębiorstwu co powinno produkować. Marketing zaczyna się na długo przed pojawieniem się na rynku towaru i nie kończy wraz z jego kupnem. Jest to proces doboru rynków zbytu, rodzaju produkcji, poziomu cen, kanałów dystrybucji oraz promocji. Prawidłowe sformułowanie celów marketingowych jest jednym z warunków osiągnięcia sukcesu przez przedsiębiorstwo na rynku.

Nadrzędnym CELEM marketingu jest takie zorganizowanie badań, planowania, produkcji, dystrybucji, promocji i sprzedaży produktu, aby uzyskać maksymalny dochód przy minimalnych kosztach.

WARUNKIEM skuteczności marketingu jest identyfikacja i spełnienie oczekiwań klientów.

Podstawowe zadania marketingu

- rozpoznanie potrzeb odbiorców

- przygotowanie odpowiedniej oferty rynkowej

- skoordynowanie działań personelu produkcyjnego, służb finansowych i handlowych

- dostarczenie satysfakcji odbiorcom

- osiągnięciu celu przedsiębiorstwa

Rodzaje marketingu:

1. Marketing masowy - wówczas producent angażuje się w masową produkcję, dystrybucję i promocję jednego produktu dla wszystkich nabywców.

2. Marketing różnicowania produktu - wtedy producent wytwarza kilka lub kilkanaście wersji asortymentowych danego produktu, w celu zwiększenia możliwości wyboru dla finalnego nabywcy.

3. Marketing STP - związany jest z segmentacją rynku, wyborem rynku docelowego i pozycjonowaniem oferty w segmentach docelowych (najczęściej stosowane rozwiązanie ze względu na zróżnicowanie elementu kosztowego i poziomu dostosowania do potrzeb nabywców).

4. Marketing zindywidualizowany - działalność marketingowa jest dostosowana do potrzeb i wymagań konkretnego klienta.

MARKETING − MIX. Określa on:

• sposób rozplanowania budżetu,

• tworzy podstawy strategii planu marketingowego,

oraz wyposaża kierownika do spraw marketingu w techniki prowadzące do optymalizacji wydatków budżetowych.

Marketing − mix jest kombinacją narzędzi, jakimi posługuje się firma, aby osiągnąć pożądane cele na rynku docelowym. Narzędzi marketingowych jest bardzo dużo, ale można je podzielić na grupy według czterech kategorii, tzw. 4P:

Produkt jako narzędzie marketingu- mix

W koncepcji marketingowej pojęcie produktu definiuje się bardzo szeroko: obejmuje ono to wszystko co można zaoferować nabywcom do konsumpcji, użytkowania lub dalszego przerobu w celu zaspokojenia ich potrzeb. Oprócz rzeczy fizycznych do produktów zalicza się również wszelkiego rodzaju usługi, czynności, osoby, miejsca, organizacje, pomysły (projekty) technologiczne, organizatorskie i inne oraz idee. Produkt to zbiór korzyści dla nabywcy, postrzegany przez niego jako oferta „koszyka” korzyści. Kierownicy kierują się przy wyborze produktu, cechą lub kilkoma cechami tworzącymi tzw. rdzeń produktu, czyli korzyść wiodącą.

Cena jako narzędzie marketingu- mix:

Cena to pieniądze lub inne środki wymienialne na własność lub użytkowanie produktu lub usługi.

Dla konsumenta cena to wyznacznik wartości (postrzegane korzyści).

Dla konsumenta cena to także wyznacznik jakości (porównanie do innych produktów).

Etapy wyboru ceny:

Kanał dystrybucji

Marketingowy kanał dystrybucji- sposób połączenia i kolejność ogniw. Składa się z indywidualnych osób i firm uczestniczących w procesie dostarczania produktu lub usługi na rynek, do konsumpcji przez indywidualnego konsumenta lub nabywcę instytucjonalnego.

Funkcje:

Promocja jako narzędzie marketingu- mix:

Promocja:

• Zespół działań i środków, poprzez które przedsiębiorstwo przekazuje na rynek informacje dotyczące produktu lub firmy, kształtuje potrzeby nabywców, pobudza oraz ukierunkowuje popyt.

• Przekazywanie informacji od sprzedawcy do potencjalnego nabywcy czy innych uczestników kanałów dystrybucji, mających na celu oddziaływanie na postawy i zachowania
  w stosunku do produktu (lub firmy).

Funkcje promocji:

• Funkcja informacyjna

Jest niezbędnym warunkiem orientacji marketingowej. Przyczynia się do przełamania bariery nieznajomości rynku poprzez dostarczenie nabywcom informacji dotyczących produktu wprowadzanego na rynek czy tez samej firmy

• Funkcja pobudzająca

Zamierzenie wywołania określonych zachowań rynkowych nabywcy poprzez dostarczenie potencjalnym nabywcom przesłanek decyzyjnych (racjonalnych i emocjonalnych), umożliwiających oceny różnych wariantów zakupu, właściwego wyboru z punktu widzenia potrzeb i preferencji.

• Funkcja konkurencyjna

Tworzenie zestawu pozacenowych instrumentów rywalizacji na rynku.

Marketing przemysłowy jest rozumiany jako marketing produktów i usług wytwarzanych przez przedsiębiorstwa produkcyjne i przeznaczonych dla nabywców wykorzystujących je w procesach produkcyjnych.

Działalność marketingowa tych przedsiębiorstw koncentruje się na badaniu potrzeb swego kręgu nabywców i na ich zaspokajaniu własną działalnością produkcyjną przy stosowaniu sprzedaży osobistej i związanych z nią form promocji, negocjacji cenowych oraz strategii konkurencyjnego budowania kompozycji marketing-mix. Prawidłowość stosowania marketingu w tych dziedzinach działalności ma duże znaczenie ze względu na wielkość jednostkowych transakcji i budowanie lojalności nabywców, której podstawą jest dostosowanie produkcji do potrzeb nabywców, jakość wyrobów i niezawodność realizacji zawartych umów. Marketing przemysłowy tych przedsiębiorstw polega na rozległych badaniach potrzeb i preferencji nabywców, wyborze najkorzystniejszych i zgodnych z posiadanymi kompetencjami rynków docelowych, wytwarzaniu zróżnicowanych asortymentów produktów, pozyskiwaniu hurtowych i detalicznych kanałów dystrybucji dla doprowadzania produktów do końcowych nabywców.

15. Sprawozdania finansowe i ich analiza.

Jednak podstawowym źródłem informacji jest sprawozdanie finansowe. Z tego powodu analiza danych, które znajdują się w sprawozdaniu finansowym, jest najistotniejszym ujęciem badawczym jakie stosuje się w analizie finansowej Analiza danych nosi nazwę analizy sprawozdań finansowych. Skupia się ona na przetwarzaniu oraz interpretacji danych znajdujących się w sprawozdaniu finansowym. Jej celem jest ocena sytuacji majątkowej, finansowej i wyników, jakie uzyskała jednostka gospodarcza. Jest również podstawą do podejmowania właściwych decyzji ekonomicznych. Daje możliwość kompleksowej oceny sytuacji finansowej jednostki gospodarczej oraz znalezienia potencjalnych nieprawidłowości, które w niej funkcjonują. Analiza sprawozdań finansowych umożliwia również porównanie działalności danej jednostki do innych jednostek. Podstawowym źródłem informacji ekonomicznej dotyczącej działalności jednostki gospodarczej są, obowiązkowe sprawozdania finansowe, które stanowią podstawę do podejmowania decyzji są sprawozdanie finansowe. sprawozdania finansowe bowiem wykorzystywane są jako główne, ale nie jedyne źródło danych niezbędnych do analizy finansowej. Z tego względu analiza sprawozdań finansowych ma węższy zakres informacji. Zgodnie z przepisani prawnymi [art. 45] ustawy o rachunkowości9 mówi, iż sprawozdanie składa się z trzech elementów: bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia. Natomiast sprawozdania finansowe podlegające obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta, zgodnie z artykułem 64 ustawy o rachunkowości obejmują ponadto rachunek przepływów pieniężnych oraz zestawienie zmian w kapitale (fundusz) własnym (rys. 1). Aby sprawozdanie było klarowne, rzetelne i prawidłowe muszą być sporządzone według określonych zasad. Podstawowym celem sprawozdań finansowych jest zaspokajanie potrzeb informacyjnych użytkowników z zewnątrz. Są one również głównym źródłem informacji finansowych dla użytkowników, którzy będą mogli podejmować decyzje kredytowe, transakcyjne i inwestycyjne11. Odbiorcami tych informacji są inwestorzy, akcjonariusze, kredytodawcy, pracownicy, kontrahenci, władze podatkowe, zarząd przedsiębiorstwa.

BILANS

Bilans to podstawowy dokument sprawozdawczości finansowej, który ilustruje stan majątku i źródła jego finansowania na dany moment. Inaczej mówiąc to fotografia przedsiębiorstwa, przedstawiająca jego statyczny obraz. Bilans przedsiębiorstwa dzieli się na dwie części aktywa i pasywa. Aktywa to całokształt składników majątkowych przedsiębiorstwa w ujęciu wartościowym, które są wykorzystywane w działalności gospodarczej. Mogą mieć charakter trwały bądź obrotowy. Mogą mieć postać wartościową (gotówka, należności) lub rzeczową (środki trwałe, wyroby gotowe). Pasywa, nazywane majątkiem przedsiębiorstwa, pochodzą z różnych źródeł własnych bądź obcych. Występują jedynie w formie wartościowej. Podstawową zasadą budowy bilansu jest zasada równowagi bilansowej. Polega ona na tym, że wszystkie aktywa przedsiębiorstwa muszą mieć swoje odbicie w pasywach. Z tego powodu suma bilansowa aktywów zawsze jest równa sumie pasywów18. Bilans sporządza się zazwyczaj na koniec roku. Wtedy nazywa jest bilansem zamknięcia tego roku i równocześnie bilansem otwarcia następnego roku obrotowego. Innymi sytuacjami, w których sporządza się bilans są: dzień zakończenia działalności z powodu sprzedaży lub upadłości przedsiębiorstwa, dzień przed zmianą formy prawnej oraz dzień postawienia podmiotu w stan likwidacji lub upadłości. W Polsce bilans sporządzany jest za pomocą metody netto, która polega na ujmowaniu składników aktywów i pasywów według ich bieżącej wartości księgowej, pomniejszonej o odpisy i korekty. Aktywa znajdujące się po lewej stronie tabeli są uporządkowane według narastającego stopnia płynności, czyli ilości czasu potrzebnego do zamiany aktywów na gotówkę. Natomiast pasywa będące z prawej strony bilansu są uszeregowane według pilności ich zwrotu, czyli stopnia wymagalności.

Aktywa trwałe:

• wartości niematerialne i prawne – nabyte prawa majątkowe użytkowane

dłużej niż rok, przydzielone na potrzeby jednostki (autorskie prawa majątkowe, prawa do wynalazków i patentów, know-how),

– rzeczowe aktywa trwałe – zasoby majątkowe mające charakter materialny, użytkowane dłużej niż 1 rok (środki trwałe: grunty, budynki, maszyny,

środki transportu; środki trwałe w budowie: koszty poniesione podczas budowy, koszt montażu środka trwałego; zaliczki na środki trwałe w budowie),

– należności długoterminowe – całość należności wymagalnych powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego,

– inwestycje długoterminowe – aktywa zakupione w celu uzyskania korzyści majątkowych w okresie powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego. Jest to lokata kapitału,

– długoterminowe rozliczenia międzyokresowe – rozliczenia trwające powyżej 12 miesięcy obejmujące aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz inne rozliczenia22.

Na aktywa obrotowe składają się:

– zapasy – przydzielone do zużycia lub zbycia w okresie krótszym niż 12 miesięcy aktywa (materiały, wyroby gotowe, produkty w procesie produkcji, półprodukty, towary nabyte do odsprzedaży),

– należności krótkoterminowe – całokształt należności z tytułu dostaw

i usług a także całość lub część należności z innych tytułów niezakwalifikowanych do aktywów finansowych, a które są wymagalne w okresie 12 miesięcy od dnia bilansowego,

inwestycje krótkoterminowe

– powstałe lub nabyte aktywa finansowe w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych w czasie nie dłuższym niż 12 miesięcy (udziały, akcje, udzielone pożyczki),

– krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe – rozliczenia trwające do 12 miesięcy

Kapitał własny obejmuje: – kapitał podstawowy, wnoszony w chwili rozpoczęcia działalności w wysokości określonej w umowie bądź statucie, – udziały (akcje) własne (wielkość ujemna), – kapitał zapasowy, czyli: kapitał zapasowy w spółkach, fundusz zasobowy w spółdzielniach oraz fundusz przedsiębiorstwa w przedsiębiorstwach państwowych, – kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, – kapitał rezerwowy, przydzielony na niespodziewane wydatki i straty, – zysk (strat) z lat ubiegłych, odnosi się do niepodzielonych zysków lub strat netto z poprzednich lat, – zysk (strata) netto roku obrotowego, wyraża wynik finansowy netto wypracowany w danym roku obrotowym, – odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego, koryguje zysk netto

Do podstawowych zasad sporządzania bilansu należy zaliczyć:

1. Zasadę porównywalności danych – najpierw podaje się dane na dzień kończący aktualny rok obrotowy a następnie na dzień kończący poprzedni rok obrotowy,

2. Zasadę równowagi bilansowej – ogólna kwota aktywów jest musi być równa łącznej sumie pasywów,

3. Zasadę segregacji – elementy majątku należy przyporządkować do właściwej grupy i podgrupy bilansu,

4. Zasadę dnia bilansowego – bilans zawsze sporządza się na określony dzień,

5. Zasadę ciągłości – bilans zamknięcia poprzedniego roku obrotowego jest bilansem otwarcia na rok następny

6. Zasadę kompletności – w bilansie należy określić wszystkie składniki majątku i źródła ich finansowania,

7. Zasady formalne – określają wzór informacyjny, wymagany stopień szczegółowości i jego zgodność ze stanem faktycznym.

Rachunek zysków i strat jako element sprawozdania finansowego

Określa on zwrotność poniesionych w procesie gospodarczym nakładów oraz potencjalne korzyści właścicieli wniesionego do przedsiębiorstwa kapitału. Rachunek zysków i strat jest to element sprawozdania finansowego, który w sposób uporządkowany prezentuje wszystkie elementy kształtujące pozycję wyniku finansowego. Mówiąc ogólnie, wynik finansowy jest rezultatem algebraicznych porównań zrealizowanych przez podmiot przychodów z kosztami ich uzyskania oraz ze zmniejszeniami przychodów o innym charakterze. Rachunek zysków i strat, nazywany również rachunkiem wyników, jest kolejnym obok bilansu istotnym elementem sprawozdania finansowego jednostki29. Informacje znajdujące się w bilansie jak również rachunku zysków i strat dopełniają się wzajemnie. Bilans przedstawia majątek jednostki oraz źródła jego pokrycia. Natomiast rachunek zysków i strat ukazuje efekty tego, jak ten majątek został wykorzystany.

Układ rachunku zysków i strat dzieli się na następujące obszary:

– działalność operacyjną,

– pozostałą działalność operacyjną,

– działalność finansową,

– działalność nadzwyczajną.

Informacje dodatkowe jako element sprawozdania finansowego

Informacja dodatkowa jest niezbędną częścią sprawozdania finansowego. Zawiera ona ważne dane i wyjaśnienia elementów sprawozdań finansowych. Dzięki niej sprawozdanie finansowe będące całością pokazuje solidny i jasny obraz sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku finansowego jednostki. Informacja dodatkowa

jest podzielona na dwie części :

1. Wprowadzenie do sprawozdania finansowego,

2. Dodatkowe informacje i objaśnienia.

16. Rachunek kosztów w przedsiębiorstwie.

Rachunek kosztów jest względnie wyodrębnionym podsystemem informacyj­nym w ramach systemu ewidencyjnego rachunkowości, którego podstawowym zadaniem jest dostarczanie informacji o kosztach. Rachunek kosztów jest procesem rozpoznania, akumulowania, przekształcania, zaprezentowania i interpretacji informacji o kosztach dla przeprowadzania oceny i decyzji przez posiadacza tych informacji, a także ustalania kosztów związanych z prowadzeniem działalności, tj. wytwarzaniem wyrobów, świadczeniem usług i wykonywaniem różnych funkcji. Koszty wytwarzanych wyrobów, świadczonych usług lub wykonywanych funkcji są traktowane jako przed­miot rachunku kosztów.

Przedmiotem rachunku kosztów są zawsze koszty prowadzenia działalności. Podmiotem rachunku kosztów jest natomiast jednostka gospodarcza prowadząca działalność.

Jeżeli proces jest obiektem stale powtarzającym się, nie ma przeszkód, aby zakwalifikować go do systematycznego rachunku kosztów.

Funkcje rachunku kosztów

• Informacyjna - polega na dostarczeniu informacji niezbędnych do sporządzenia sprawozdań finansowych

• Rejestracyjna - polega na ewidencjonowaniu poszczególnych składników kosztowych

• Klasyfikacyjna - związana z klasyfikacją kosztów według zasad metody bilansowej

• Sprawozdawcza - polegająca na sporządzeniu raportów oraz ocen końcowych

• Analityczna - interpretuje i analizuje informacje w celu oceny i poprawy procesów działania jednostek gospodarczych

• Optymalizacyjna - tworzy fundamenty najkorzystniejszych decyzji

• Motywacyjna - polega na dostarczeniu informacji potrzebnych do prawidłowego i zyskownego wykorzystania składników produkcji

• Kontrolna - polega na dostarczeniu informacji w celu oceny działalności przedsiębiorstwa i ewentualnemu wyeliminowaniu potencjalnego zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa

Zakres rachunku kosztów

• sprawozdawczy rachunek kosztów (powstał na przełomie XiX i XX wieku. Zebrane w nim dane służą do określenia wyniku finansowego, oraz precyzyjnej wyceny towarów i usług w bilansie. Obejmuje koszty podstawowej działalności operacyjnej, pozostałe koszty operacyjne, koszty finansowe oraz straty nadzwyczajne)

• rachunek kosztów dla zarządzania (informacje z nim zawarte są niezbędne do kontroli, projektowania oraz podejmowania decyzji zarówno pierwszoplanowych jak i krótkookresowych)

Klasyfikacja kosztów w rachunkowości finansowej

1. Koszty według rodzaju - koszt nierozkładający się na mniejsze części.

2. Koszty sprzedaży - koszty związane zesprzedażą np. koszty sprzedaży produktów i usług wraz z marketingiem

3. Koszty produktów

4. Koszty rozliczane w czasie - koszty poniesione wcześniej niż wykorzystanie produktu

5. Koszty okresu - koszty ogólnego zarządu i koszty sprzedaży

6. Koszty nieprodukcyjne - wszystkie koszty związane ze sprzedażą i administracją

7. Koszty produkcyjne - koszty produktów gotowych i nie zakończonych.

8. Koszty ogólnego zarządu - koszty administracji i zharmonizowania działalności przedsiębiorstwa

9. Koszty działalności finansowej - koszty operacji finansowych.

10. Koszty działalności operacyjnej - koszty ponoszone w związku z realizacją zadań założonych wcześniej przez przedsiębiorstwo.

11. Koszty działalności produkcyjnej - koszty produkcji podstawowej.

12. Koszty działalności handlowej - koszty magazynowania produktów, sprzedaży, kupna towarów.

13. Koszty działalności inwestycyjnej - koszty unowocześnienia, konstrukcji, zakupu aktywów trwałych.

Rachunek kosztów oraz rachunek zysków i strat stanowią podstawowe źródła informacji na potrzeby różnorodnych rachunków decyzyjnych przeprowadzanych w rachunkowości zarządczej.

Podstawowym zadaniem podsystemu rachunku kosztów jest transformacja informacji dotyczących kosztów w systemie ewidencyjnym rachunkowości w celu ustalenia kosztów jednostkowych produktów

17. Metody oceny ekonomicznej przedsięwzięć inwestycyjnych.

We współczesnej gospodarce rynkowej istnieje bardzo duża presja na właścicieli kapitałów. Są oni zmuszeni do ciągłego poszukiwania najefektywniejszych możliwości jego wykorzystania. Aby osiągnąć ten cel opłacalnej alokacji kapitału, inwestorzy wykorzystują rożne metody oceny racjonalności inwestycji. W teorii i praktyce wyróżnia się wiele metod w zależności od przyjętego kryterium. Z punktu widzenia czynnika czasu, techniki opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych dzielimy na: metody statyczne, zwane także prostymi oraz metody dynamiczne, zwane dyskontowymi.

Finansowa ocena projektu opiera się na kilku podstawowych zasadach:

• Rozpatrywanie i analiza projektu na wszystkich etapach cyklu życia — od etapu przed inwestycjami, aż do zakończenia projektu;

• Słuszność prognoz przepływów finansowych dla całego okresu rozliczeniowego;

• Porównywalność warunków porównania różnych projektów do wyboru optymalnego rozwiązania;

• Dodatni efekt z realizacji projektu;

• Uwzględnienie czynnika czasowego;

• Rachunkowość przyszłych kosztów finansowych i dochodów;

• Rachunkowość najbardziej istotnych skutków realizacji projektu;

• Uwzględnienie interesów wszystkich uczestników projektu;

• Ocena wpływu inflacji;

• Ocena wpływu ryzyka realizacji.

Celem oceny finansowej projektu jest wyczerpująca odpowiedź na trzy główne pytania:

• Jaka jest opłacalność inwestycji;

• Jaki jest okres zwrotu z inwestycji;

• Jakie są zagrożenia związane z projektem.

Metody statyczne

Cechą charakterystyczną metod statycznych jest ocena efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych poprzez określenie w rożny sposób relacji rocznych (średnich lub docelowych) wpływów z inwestycji i całkowitych nominalnych nakładów niezbędnych do jej realizacji.

Metody te nie uwzględniają wpływu czasu, co oznacza, że poszczególne wielkości nie są różnicowane w kolejnych latach, a do obliczeń bierze się sumę spodziewanych nakładów i efektów lub wartości średnie, czy też wybrane z określonego okresu. Metody te tylko w przybliżony umowny sposób ujmują cykl budowy i poziom zaangażowania nakładów kapitałowych.

Proponuje się, aby w ocenie opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych metody proste stosować jedynie:

• we wstępnych fazach procesu przygotowania przedsięwzięć, gdy nie ma jeszcze szczegółowej i rozbudowanej informacji dotyczącej danego przedsięwzięcia inwestycyjnego,

• w wypadku przedsięwzięć o stosunkowo krótkim ekonomicznym cyklu życia, gdy różne rozłożenie w czasie nakładów i efektów nie wpływa w decydujący sposób na ocenę opłacalności przedsięwzięcia,

• w wypadku przedsięwzięć o niewielkiej skali, gdy zarówno nakłady, jak i efekty są niewielkie i nie naruszają pozycji rynkowej oraz sytuacji ekonomiczno-finansowej firmy realizującej dane przedsięwzięcie inwestycyjne.

Do najczęściej wymienianych i opisywanych w praktyce metod statycznych oceny przedsięwzięć inwestycyjnych zalicza się:

• Okres zwrotu

• Rachunek porównawczy kosztów

• Rachunek porównawczy zysku

• Rachunek porównawczy rentowności

• Przeciętna stopa zwrotu nakładów inwestycyjnych (ARR)

• Test pierwszego roku

Wyżej wymienione metody są najczęściej używanymi metodami statycznymi w ocenie projektów.

Zalety i wady

Do ich zalet zalicza się:

• prostotę,

• komunikatywność,

• przystępność dla szerokiego grona praktyków,

• jasność formuł,

• łatwość interpretacji uzyskanych wyników.

W literaturze przedmiotu nie mało jest również krytyki pod adresem tych metod. Można tu wyróżnić:

• nieuwzględnianie rozkładu płatności w czasie,

• niepewność, co do uzyskania przyszłych dochodów, które są jedynie wielkościami oczekiwanymi,

• koszty niewykorzystania możliwości związanych z wygenerowaniem przyszłych dochodów,

• nieuwzglednianie inflacji, która wpływa na zmniejszenie dochodów realnych.

Szerzej można by omawiać wady poszczególnych metod statycznych na konkretnych przykładach.

Pomimo dużej rozbieżności poglądów poszczególnych autorów co do obu grup metod oceny projektów inwestycyjnych, bardziej powszechna jest tendencja do wskazywania metod dynamicznych, jako skuteczniejszych i zapewniających podjecie efektywnej decyzji inwestycyjnej.

Metody dynamiczne

Ta grupa metod różni się złożonością i potrzebą uwzględnienia dużej liczby różnych aspektów. Zwykle są wykorzystywane do oceny długoterminowych projektów, które wymagają dodatkowych inwestycji w trakcie ich realizacji.

Wartość bieżąca netto (NPV). Wskaźnik ten odzwierciedla bezpośredni wzrost kapitału spółki, więc dla akcjonariuszy jest on najistotniejszy. Dodatnia wartość NPV jest kryterium akceptacji projektu inwestycyjnego. W przypadku, gdy konieczne jest dokonanie wyboru spośród kilku projektów, preferowany jest projekt o większej wartości NPV. Wartość bieżącej wartości netto oblicza się jako różnicę między zdyskontowanymi przepływami pieniężnymi wydatków i dochodów uzyskanych w trakcie realizacji projektu w okresie fakturowania. Aby obliczyć, należy znać kwotę początkowej inwestycji, przepływ środków pieniężnych z realizacji inwestycji w określonym momencie, krok obliczeniowy (miesiąc, kwartał, rok) i stopę dyskontową.

Wskaźnik opłacalności inwestycji (wskaźnik rentowności, PI). Wskaźnik ten rozumiany jest jako stosunek bieżącej wartości napływu pieniędzy do bieżącej wartości netto wypływu środków pieniężnych, biorąc pod uwagę inwestycję początkową. W formule obliczeniowej stosuje się takie wartości jak inwestycje przedsiębiorstw, przepływy pieniężne przedsiębiorstw w danym momencie, stopa dyskontowa i saldo zgromadzonego przepływu. Jeśli podczas obliczania wartość PI jest większa niż jeden, projekt powinien zostać zaakceptowany, a mniejsza - odrzucony. Kryterium jest ważny przy wyborze projektu z takimi samymi wskaźnikami NPV, ale z różnymi objętościami wymaganych inwestycji.

Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) lub wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji to wartość stopy dyskontowej, przy której wartość bieżąca netto projektu wynosi zero. Obliczenie tego współczynnika jest konieczne w celu określenia maksymalnego dopuszczalnego poziomu kosztów projektu. Na przykład, jeśli projekt jest finansowany z pożyczki z banku komercyjnego, IRR pokazuje górny limit poziomu stopy procentowej banku, nadwyżka którego pokazuje, że projekt inwestycyjny jest nieopłacalny.

Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR) pozwala wyeliminować brak wewnętrznej stopy rentowności, która może powstać w przypadku powtarzającego się odpływu pieniędzy, na przykład w długoterminowej budowie nieruchomości. Reinwestowanie w tym przypadku odbywa się według stopy wolnej od ryzyka, której wysokość można ustalić na podstawie analizy rynku.

Oprocentowanie z rabatem (DPP) nie ma wad w statycznej metodzie obliczania okresu zwrotu, ponieważ uwzględnia wartość pieniądza w czasie. W przypadku dyskontowania, okres spłaty wzrasta, a projekt akceptowany przez kryterium PP może nie być do zaakceptowania przez DPP. Definicja okresu zwrotu jest pomocnicza w stosunku do wewnętrznej formy rentowności lub wartości bieżącej netto.

W praktyce często zdarza się, że z powodu braku wystarczającego doświadczenia zespołu w domu utracone w wyborze metod i oprogramowania do obliczania efektywności inwestycji, odpowiednio dobrany zestaw wskaźników, priorytetów i szacunków obiektów. W rezultacie wnioski nie zawsze uwzględniają interesy wszystkich uczestników projektu i są czasem subiektywne. W niektórych przypadkach obiektywny obraz może wymagać dodatkowych obliczeń podobnych wskaźników przy zaangażowaniu niezależnych ekspertów. 

18. Podstawowe pojęcia z zakresu organizacji produkcji (asortyment, program produkcji,

tempo produkcji, takt produkcji, cykl produkcji, formy produkcji).

Asortyment ( pochodzi z języka francuskiego assortiment - zestaw, dobór) jest to zestawienie typów i gatunków produktów wytwarzanych przez różne zakłady przemysłowe, albo pogrupowany zestaw produktów, które są proponowane do sprzedaży przez różnego rodzaju sklepy, zakłady lub pośredników handlowych. Asortyment to zestawienie celowo dobranych do siebie produktów, które są ofertą danego przedsiębiorstwa. Asortyment powinien być dostosowany do rynku, ciągłych zmieniających się potrzeb klientów oraz spełniać ich wszelkie oczekiwania co do produktu.

Specyfikacja asortymentu jest bardzo szeroka często używana za pomocą następujących określeń:

• rodzina produktów ( obejmują klasy produktów, które zadawalają te same bądź bardzo podobne do siebie potrzeby )

• klasa produktu ( grupa produktów, między którymi występują silne powiązania funkcjonalne)

• linia produktów ( grupa produktów, związana ze sobą w bliski sposób działaniem dla danej grupy odbiorców, powiązane ze sobą także przy pomocy określonych kanałów dystrybucji )

• typ produktu ( element linii produktów, które łączą ze sobą jedną z kilku możliwych postaci produktu )

• pozycja asortymentowa ( indywidualny produkt tworzący element linii produktów )

Asortyment możemy podzielić ze względu na sposób przygotowania dóbr do sprzedaży oraz miejsce ich występowania:

• Asortyment produkcyjny - jest to zestaw dóbr ukazujący profil wytwórczy danego przedsiębiorstwa. Zwykle jest on przedmiotem sprzedaży do jednostek hurtu. Główną cechą jest jego znaczna jednorodność, która wynika ze specjalizacji wytwórców. Tworzony jest na podstawie surowcowego lub technologicznego pokrewieństwa produktów.

• Asortyment handlowy - jest to zestaw towarów znajdujących się w hurtowni lub w punkcie sprzedaży detalicznej powstały w wyniku zakupu, przerobu handlowego i kompletowania dóbr pochodzących od różnych producentów w celu przygotowania go do finalnej sprzedaży. Tworzony jest na podstawie pokrewieństwa potrzeb konsumentów.

Program produkcyjny- to rodzaje i ilość produkowanych detali, podzespołów, zespołów czy wyrobów.

CYKL PRODUKCYJNY – jest to okres czasu pomiędzy rozpoczęciem a zakończeniem procesu produkcyjnego wyrobu, to czas, w którym materiał wyjściowy przechodzi kolejno przez wszystkie operacje produkcyjne i jest przekształcony w wyrób gotowy. Jest podstawą ustalania planów produkcji, a także normowania wielkości zapasów robót w toku, jest wyrazem organizacji procesu produkcyjnego czasie.
Cykl produkcyjny dzieli się na:
Okres roboczy : czas trwania operacji technologicznych, transportowych, kontrolnych, roboczych w procesie ,magazynowania, operacji naturalnych
Okres Przerw: przerwy wynikające z organizacji procesu produkcji i przerwy związane z organizacja dnia roboczego
Dla potrzeb optymalizacji długości cyklu produkcyjnego, często oblicza się tzw optymalne wielkości partii produkcyjnych

PRZEBIEGI PARTII PRODUKCYJNYCH CYKLU:
1.Przebieg szeregowy – typowy dla produkcji jednostkowej i mało seryjnej, oraz prac montażowych, charakteryzuje się tym, że następna operacja produkcyjna rozpoczyna się po zakończeniu operacji poprzedniej dla n sztuk całej partii 
Ot= n*Σti ot-okres technologiczny, n-wlk partii ti –czas
Zalety-prosta organizacja, nieskomplikowany system sterowania przebiegu, mała liczba operacji transportu. Wady-długi cykl produkcyjny
2.Przebieg równoległy – poszczególne detale, są przekazywane na następna operacje bezpośrednio po wykonaniu operacji poprzedniej, Zalety najkrótszy czas trwania cyklu prod Wady-rośnie liczba operacji transportowych, rośnie złożoność sterowania przebiegiem procesów, występują przerwy w procesach stanowisk
Ot=Σti + (n-1)max
3.Przebieg szeregowo-równoległy- charakteryzuje się tym ,że kolejna operacja prod dla tej samej partii rozpoczyna się przed zakończeniem operacji poprzedzającej. Początek każdej operacji ustala się pod kątem zapewnienia możliwie największej ciągłości obróbki na poszczególnych stanowiskach. Części z jednej operacji na drugą, z reguły przekazuje się partiami transportowymi. ZALETY – eliminuje przerwy w pracach stanowisk, wymaga mniejszej liczby operacji transportowych, prostsze sterowania przebiegiem WADY-najczęściej czas dłuższy niż przebiegu równoległego
Ot=nΣti – (n-1)Σtmin t min- czas krótszy w każdej parze sąsiedniej operacji
Ogólna długość cyklu produkcyjnego jest równa:
C = Ot+Tk+Tt+Tm+Ttpz+Tod

C-cykl produkcyjny Tk-czas trwania oper kontrolnych TT-czas trw op transportowych
Tm-łączny czas oper magazynowania
Ttpz-łączny czas trwania operacji przygotow-zakończeniowych
Tod-czas przerw między operacyjnych wynikających z organizacji dnia roboczego
Tak skonstruowany wzór umożliwia obliczanie różnych wskaźników struktury cyklu

Takt produkcji jest to okres, upływający między wyprodukowaniem dwóch kolejnych gotowych wyrobów, np. ciągników, przy zachowaniu ciągłości produkcji.

Forma organizacji produkcji to rodzaj przepływu części, zespołów, wyrobów między poszczególnymi stanowiskami roboczymi w cyklu produkcyjnym.

Wyróżnia się dwie podstawowe formy organizacji procesu produkcyjnego: potokową oraz niepotokową. Zarówno dla pierwszego jak i drugiego rodzaju produkcji najważniejszy jest przepływ produkcji. Dopiero później projektuje się stanowiska. 

Cechy odróżniające produkcje potokową od niepotokowej to:

• Dokładnie określony plan procesu produkcyjnego

• Rozmieszczenie maszyn i urządzeń w sposób liniowy

• Wysoki stopień specjalizacji stanowisk roboczych

• Obrabiane przedmioty podczas procesu produkcji są w ciągłym ruchu

• Wykonywanie przez stanowiska robocze pracy rytmicznie (R. Knosala 2017 s. 41)

Podział form organizacji produkcji ze względu na poziom zautomatyzowania:

• Stanowiska obróbkowe, które są niezależne

• Elastyczność systemu produkcji

• Zastosowanie wirtualnych systemów (R. Knosala 2017 s. 43)

• produkcja rytmiczna (zwaną potokową, powtarzalną, ustabilizowaną, stałoseryjną) gdzie kierunek przebiegu przedmiotów pracy pomiędzy stanowiskami pracy jest stały, co oznacza, że stanowiska pracy są rozmieszczone w kolejności odpowiadającej poszczególnym etapom przebiegu procesu. Proces produkcji potokowej powinien przebiegać bez żadnych zakłóceń i przerw. (M. Gornowicz 2014, s. 34). Produkcja rytmiczna (potokowa) wykazuje ścisłe powiązanie poszczególnych stanowisk roboczych, przydział konkretnych detalooperacji do stanowisk roboczych oraz powtarzalność produkcji takich samych wyrobów.Proces powinien przebiegać w sposób ciągły. Zaraz po zakończeniu czynności wykonywanych na jednym stanowisku przedmiot pracy powinien być przekazywane na kolejne stanowisko. Wszystkie etapy obróbki produktu ułożone są w określonej kolejności. Taka organizacja procesu produkcji redukuje gromadzenie zapasów produkcji w toku, poprawia również wydajność pracy oraz produktywność. O ciągłości procesu produkcji możemy mówić kiedy przedmioty pracy oraz środki pracy są w ruchu w sposób ciągły. Jest to możliwe do osiągnięcia na przykład kiedy czasy wszystkich operacji są zgodne z średnim czasem taktu produkcji. Najważniejsze cechy produkcji rytmicznej to zastosowana technologia, wielkość produkcji, podział zadań długookresowych na krótsze etapy oraz przydział operacji produkcyjnych do poszczególnych stanowisk. Produkcja potokowa jest opłacalna tylko wtedy, gdy powtarzalne są procesy produkcyjne. Czyli kiedy poszczególne procesy obróbki produktu wymagają użycia tych samych maszyn, oraz etapy produkcji da się ułożyć w kolejności. Wtedy możliwe jest ułożenie tych procesów w postaci linii produkcyjnych.

• produkcja nierytmiczna (zwaną niepotokową, gniazdową, niepowtarzalną, nieustabilizowaną, zmiennoseryjną) w której kierunek przebiegu przedmiotów pracy między stanowiskami jest zmienny i każde stanowisko może współpracować z różnymi stanowiskami a kolejność operacji technologicznych może być zmienna. Co wpływa na to, że stanowiska pracy mogą współpracować z różnymi stanowiskami. Podczas procesu wytwórczego na stanowiskach pracy występuje niska powtarzalność czynności na poszczególnych stanowiskach. Charakterystyczną cechą nierytmicznej formy produkcji jest również powstawanie dużych zapasów produkcji w toku. (M. Gornowicz 2014, s. 33)

Formy produkcji potokowej:

• potok asynchroniczny - czas wykonania poszczególnych operacji procesu nie jest sobie równy, ani nie stanowi krotności, co przyczynia się do zakłócenia ciągłości przebiegu produkcji

• potok synchroniczny - czasy poszczególnych operacji są równe bądź są swoimi krotnościami, co pozwala ściśle powiązać stanowiska robocze

• potok z przymusowym taktem - stanowiska robocze powiązane są samoczynnym systemem transportowym, który narzuca całej linii przymusowe tempo pracy.

• potok zautomatyzowany - występuje po ścisłym powiązaniu stanowisk roboczych z systemem transportowym w ramach cyklu produkcyjnego. Cykl produkcyjny przebiega automatycznie.

Formy produkcji nierytmicznej:

• nierytmiczna w komórkach produkcyjnych o strukturze technologicznej - wykonuje operacje o jednakowych metodach obróbki, nie ma ścisłych powiązań

poprzez proces produkcyjny wykonywanych wyrobów.

• nierytmiczna w komórkach o strukturze przedmiotowej - grupuje stanowiska robocze, które powstają poprzez powiązania procesem produkcyjnym, są nieregularne i przypadkowe lub nie występują między sąsiednimi stanowiskami roboczymi.

• nierytmiczna w liniach produkcyjnych - brak regularnej powtarzalności wykonywania wyrobów, ponieważ są one produkowane okresowo.

• Stacjonarna forma organizacji produkcji – charakteryzuje się tym, że poszczególne zadania są wykonywane przez pracowników w całości

19. Zarządzanie logistyczne.

Zarządzanie logistyką - część składowa zarządzania łańcuchem dostaw i jedna z dziedzin zarządzania funkcjonalnego. Zajmuje się tworzeniem planów, ich wdrażaniem, realizacją i kontrolą, a także efektywnym i wydajnym przepływem dóbr, usług oraz informacji pomiędzy miejscem wytworzenia a punktem wykorzystania, w celu spełnienia wymagań konsumenta.

Zarządzanie logistyką obejmuje:

• Zarządzanie dostawą;

• zarządzanie logistyką produkcji;

• Zarządzanie dystrybucją;

• Zarządzanie odzyskiem (zwrotami towarów, odpadów i surowców wtórnych);

• Zarządzanie zapasami (gospodarkę materiałową);

• Zarządzanie transportem.

OPIS
Logistyka w przedsiębiorstwie przyczynia się do zdobycia przewagi konkurencyjnej, poprzez podnoszenie standardu produktów i oferowanie klientom niższych cen niż konkurencja. Dobre zarządzanie logistyką przedsiębiorstwa jest jednym z kluczowych aspektów walki o klienta. Konieczność odpowiedniej koordynacji procesów logistycznych powinna zależeć od centralnej jednostki. Jej rolą jest takie przydzielanie zadań, aby jak najefektywniej wykorzystać zasoby przedsiębiorstwa. Postawienie na szczycie jednostki koordynującej, oraz zbudowanie odpowiedniej struktury organizacyjnej, pozwala na likwidację barier i nieporozumień, jakie mogą wystąpić pomiędzy poszczególnymi działami. Ze względu na dostrzeżony wpływ na konkurencyjność rynkową, logistyka została potraktowana jako jeden z podstawowych obszarów zarządzania w przedsiębiorstwie. Na procesy logistyczne składają się podprocesy:

• przepływu dóbr;

• informacyjno-decyzyjne;

• zarządzania zapasami;

• infrastruktury przepływów logistycznych;

• kosztów.

CELE

• Realizacja zasady 7W:

  • właściwy produkt;

  • właściwy klient;

  • właściwa ilość;

  • właściwy czas;

  • właściwa kondycja;

  • właściwy koszt;

• redukcja kosztów transportu;

• poprawianie wydajności i jakości świadczonych usług logistycznych;

• skracanie czasu dostaw;

• poprawianie niezawodności działania przedsiębiorstwa;

• obniżanie kosztów związanych z utrzymywaniem zapasów;

• ujednolicenie procesów;

• gospodarowanie rezerwami;

• przygotowanie zleceń.

ZARZĄDZANIE DOSTAWĄ
W zarządzaniu logistycznym ważne jest właściwe podejście do potencjalnych nabywców poprzez wykorzystanie użyteczności ekonomicznej:

• czasu dostawy - konieczność dostarczenia produktów w czasie kiedy zgłaszany jest popyt

• miejsca dostawy - dostarczenie dobra do miejsca gdzie zgłaszany jest popyt;

• formy produktu - tworzenie wartości dodanej poprzez proces przetwarzania i transportu.

Koncepcje

• Z punktu widzenia kosztów (są ściśle powiązane):

  • redukcja kosztu całkowitego;

  • wystrzegania się suboptymalizacji (dobre rozwiązania w jednym obszarze mogą być przyczyną problemów w innym);

  • powiązania ze sobą kosztów (koszty w danej sekcji powodują koszty w innej).

• Według ujęcia systemowego - jest to postrzeganie systemu logistycznego jako zintegrowanej całości. Taka perspektywa pozwala na lepsze zarządzanie całością i zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstwa. Wszystkie części są ze sobą powiązane i mają wpływ na funkcjonowanie całości. Elementy składające się na system logistyczny:

  • koszty transportu;

  • koszty składowe;

  • obsługa klienta;

  • koszty procesów zaopatrzeniowych;

  • koszty utrzymania zapasów.

STANDARDY, METODY I TECHNIKI
Oprogramowanie używane w logistyce pomaga w automatyzowaniu procesów oraz w zarządzaniu systemem. Obecnie dostępnych jest na rynku kilka rodzajów programów wspierających zarządzanie logistyką. Zdarza się także, że systemy informatyczne są dostosowane do indywidualnych cech danego przedsiębiorstwa. Przed wdrożeniem danego systemu, konieczne jest dostosowanie się przedsiębiorstwa do niego poprzez:

• zorganizowanie odpowiednich stanowisk i przeszkolenie pracowników;

• zapewnienie odpowiedniego wyposażenia.

W dziale logistyki wykorzystywane są zróżnicowane rozwiązania dotyczące oprogramowania, w zależności od specializacji danego działu logistyki.

Oprogramowanie używane w poszczególnych działach:

• logistyka klasyczna: oprogramowanie CVT/CTMS

• przewóz kontenerów: CTMS

• magazynowanie: WMS/WCS

KOSZTY PROCESÓW LOGISTYCZNYCH

• koszty transportu wewnętrznego i zewnętrznego (zużycie sprzętu, płace dla pracowników, opłata za usługi zewnętrzne);

• koszty magazynowania i utrzymywania zapasów;

• koszty związane z infrastrukturą i organizacją;

• koszty kontroli.

20. Metody i narzędzia zarządzania jakością.

Zasady zarzadzania jakością- określają stosunek przedsiębiorstwa i jego pracodawcy do ogólnie rozumianych problemów jakości, oddziaływanie na jakość jest długotrwałe, określa strategię rozwoju przedsiębiorstwa.

Metody zarządzania jakością- charakteryzują się planowym, powtarzalnym i opartym na naukowych podstawach sposobem postępowania przy realizacji zadań związanych z zarządzaniem jakością, oddziaływani na jakość jest średnioterminowe, pozwala kształtować jakość projektową i jakość wykonania. Przykładowe metody zarządzania jakością: QFD, FMEA, analiza wartości.

Metody zarzadzania jakością

• Metody są ściśle ukierunkowane na konkretne etapy cyklu istnienia wyrobu,

• Możliwe jest grupowanie metod według określonego kryterium np. miejsce wykorzystywania dzieli metody w zarzadzaniu jakością na metody projektowania i metody sterowania jakością,

• Opierają się na ogólnie przyjętych algorytmach postępowania,

• Są odzwierciedleniem stosowania się do odpowiednich zasad zarządzania.

Narzędzia zarządzania jakością- służą do zbierania i przetwarzania danych związanych z różnymi aspektami zarządzania jakością, oddziaływanie na jakość jest krótkoterminowe.

• Narzędzia tradycyjne- klasyczne- opierają się w większości na metodach ilościowych, na prostym aparacie matematycznym, mogą być stosowane samodzielnie lub łącznie, pozwalają przedstawić zależności pomiędzy różnymi czynnikami procesu produkcyjnego i usługowego.

  • Zbieranie danych

    • Arkusz kontrolny- pomaga w zbieraniu i porządkowaniu informacji dotyczących konkretnego wyrobu lub procesu ,na arkuszu nanosi się dane o zdarzeniach związanych z rozpatrywanym wyrobem lub procesem, w szczególności o częstości i miejscu ich występowania ,arkusz kontrolny to uporządkowany, przygotowany formularz umożliwiający zbieranie i zestawianie danych ze źródeł historycznych lub obserwacje aktualnych zdarzeń dla wykrycia i uwidocznienia dominujących tendencji.

    • Karta kontrolna- zadaniem kart kontrolnych jest dostarczenie w przejrzystej, graficznej postaci informacji o tym, czy proces jest stabilny, czy w jego przebiegu wystąpiły zmiany wymagające podjęcia działań korygujących bądź zapobiegawczych, prowadzenie karty kontrolnej jest związane z pobieraniem z procesu w ustalonych regularnych odstępach czasu, próbek ( próbka oznacza np. kilka egzemplarzy wyrobów) o określonej liczebności

    • Histogram- histogram stanowi graficzną prezentację badanych wartości procesu lub zdarzeń w postaci wykresu słupkowego zmienności określonego zbioru danych, jest to narzędzie wizualnego przedstawiania informacji o przebiegu procesu oraz podejmowania decyzji dotyczącej określenia, na czym w pierwszej kolejności należy się skupić w działaniach

  • Analiza danych

    • Schemat blokowy schemat blokowy = schemat przepływu = algorytm przedstawienie w sposób graficzny ciągu działań realizowanych w danym procesie, przepływy informacji, przepływy materiałów itp.

    • Diagram Ishikawy- ryby diagram Ishikawy = schemat jodełkowy = diagram rybiej ości ,stanowi graficzne przedstawienie powiązań między czynnikami działającymi na proces i skutkami, które one powodują

    • Wykres Pareto- 20-30% przyczyn (czynników) decyduje o około 70-80% skutków identyfikuje czynniki (zdarzeń i przyczyn) mające największy wpływ na wybrane wielkości, opisujące wynik procesu lub charakterystykę produktu ,umożliwia hierarchizację czynników wpływających na analizowane zjawisko, skupienie uwagi na najważniejszych problemach

    • Wykres korelacji- są graficzną ilustracją związku zachodzącego pomiędzy dwiema zmiennymi, stosowane są w przypadkach, gdy konieczne jest zbadanie zależności między dwoma czynnikami, np. potwierdzenie zależności przyczynowo-skutkowych wykorzystywanych w sterowaniu jakością, sposób grupowania się punktów na wykresie uwidacznia zależności korelacyjne między badanymi zmiennymi

• Nowe narzędzia jakości:

  • Diagram pokrewieństwa

  • Diagram relacji

  • Diagram systematyki

  • Diagram macierzowy

  • Plan działania

  • Diagram strzałkowy

• Dodatkowe narzędzia jakości:

  • Wizualizacja danych,

  • Analiza pola sił

  • Metoda ABC

  • Metoda ABCD

  • Analiza oddziaływań

  • Burza mózgów

Narzędzia jakości:

• Ich cechą jest bierność

• Są wykorzystywane na wszystkich etapach cyklu istnienia wyrobu

• Rozróżnienie pomiędzy metodą i narzędziem jest bardzo słabo określone

• Wynik stosowania widoczne są prawie „natychmiast”

• Służ do zbierania i przetwarzania danych

• Efektywne wykorzystywanie wymaga połączenia z metodami, dla których narzędzia przetwarzają dane

Uchwała nr 150 - XLII/06/2013

Rady Wydziału Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej

z dnia 10 czerwca 2013 roku

w sprawie wymaganych efektów kształcenia dla kandydatów na II stopień studiów na

kierunku Inżynieria Zarządzania

Na podstawie § 4 ust. 2 uchwały nr 174 Senatu Akademickiego Politechniki Poznańskiej

z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania na I rok studiów w roku

akademickim 2013/2014 uchwala się, co następuje:

§ 1

Rada Wydziału Inżynierii Zarządzania PP akceptuje wymagane efekty kształcenia dla

kandydatów na II stopień studiów na kierunku Inżynieria Zarządzania w zakresie:

Wiedza:

• Zna zasady funkcjonowania organizacji przemysłowych,

• Zna formy prawne funkcjonowania organizacji gospodarczych,

• Rozumie podstawowe kategorie ekonomiczne i wpływ czynników ekonomicznych

na funkcjonowanie organizacji gospodarczych,

• Zna podstawowe zadania służb marketingowych przedsiębiorstwa,

• Zna podstawowe kategorie ekonomiczne działalności przedsiębiorstwa,

• Zna relacje nadrzędności i współpracy w przedsiębiorstwach przemysłowych i zasady

ich kształtowania,

• Zna podejścia do analizy i projektowania organizacji,

• Zna rodzaje i metody zarządzania zasobami organizacji gospodarczych,

• Zna strukturę procesu podstawowego przedsiębiorstwa przemysłowego,

• Zna materialne czynniki środowiska pracy i sposoby oddziaływania na nie

Umiejętności:

• Potrafi diagnozować podstawowe przyczyny niesprawności organizacji,

• Potrafi przeprowadzać podstawowe analizy ekonomiczne działalności

przedsiębiorstwa,

• Potrafi projektować rozwiązania usprawniające zarządzanie zasobami

przedsiębiorstwa,

• Potrafi analizować i projektować procesy podstawowe i główne procesy

przygotowawcze i pomocnicze oraz ich organizację w przedsiębiorstwach

przemysłowych,

• Umie ocenić dostosowanie struktury jednostek wykonawczych w procesie

podstawowym do warunków asortymentowych i technologicznych przedsiębiorstwa

przemysłowego.

Kompetencje społeczne:

• Potrafi przedstawiać problemy społeczne, ekonomiczne, zarządcze i techniczne

w kontakcie ze specjalistami i grupami społecznymi,

• Rozumie konieczność dostosowywania swoich zachowań do kultury organizacyjnej

różnych zespołów,

• Rozumie potrzebę poszukiwania rozwiązań spornych problemów poprzez

argumentację, negocjacje i zbliżanie stanowisk,

• Rozumie, że w zespołach istnieje potrzeba pełnienia funkcji przywódczych,

• Rozumie konieczność znajdywania równowagi pomiędzy asertywnością i empatią

w kontaktach społecznych.

Inżynieria zarządzania