Zagadnienia na rozmowę kwalifikacyjną na studia drugiego stopnia (IB)

1. Rodzaje i źródła zagrożeń.

Zagrożenia dzielimy na:

a) pierwotne (awarie, katastrofy, kataklizmy):

• naturalne ( woda, powietrze, ogień, ziemia, kosmos),

• techniczne (komunikacyjne, technologiczne, budowlane, komunalne, nielegalne przechowywanie materiałów niebezpiecznych,

• militarne (bezpośrednie użycie sił zbrojnych, akty terroru),

• nadzwyczajne zagrożenie środowiska.

b) wtórne (klęski żywiołowe)

• dotyczące egzystencji człowieka (masowe zgony, głód, epidemie i pandemie),

• społeczne (patologie społeczne przestępczość, narkomania, prostytucja, masowe bezrobocie, zaburzenia zdrowia psychicznego),

• naruszenie równowagi biologicznej (nadmierny przyrost fauny i flory epizootie, epifitozy),

• masowe straty (zniszczenie lub długotrwałe skażenie środowiska naturalnego - klęska ekologiczna, pomór zwierząt, zniszczenie dóbr niezbędnych do przeżycia).

2. Bezpieczeństwo: globalne, regionalne, państwa, społeczności lokalnej, obiektów użyteczności publicznej, podmiotów gospodarczych.

Podział bezpieczeństwa według następujących aspektów:

1) podmiotowego : bezpieczeństwo narodowe i bezpieczeństwo międzynarodowe;

2) przedmiotowego : bezpieczeństwo polityczne, wojskowe, gospodarcze, społeczne, kulturowe, ideologiczne, ekologiczne, informacyjne itd.;

3) przestrzennego : bezpieczeństwo personalne (dotyczące indywidualnych ludzi – osób), lokalne (państwowo-narodowe), subregionalne, regionalne (koalicyjne), ponadregionalne i globalne (uniwersalne);

4) czasu : stan bezpieczeństwa i proces bezpieczeństwa;

5) sposobu organizowania : indywidualne (unilateralne) – hegemonizm mocarstwowy, izolacjonizm, neutralność, niezaangażowanie, sojusze (system blokowy), system bezpieczeństwa kooperacyjnego, system bezpieczeństwa zbiorowego.

Bezpieczeństwo narodowe (państwowe) i międzynarodowe może być kształtowane w dwóch obszarach:

1) wewnętrznym – bezpieczeństwo wewnętrzne dotyczy zapewniania stabilności wewnętrznej podmiotu bezpieczeństwa;

2) zewnętrznym – bezpieczeństwo zewnętrzne dotyczy przeciwdziałania zagrożeniom zewnętrznym.

Łącząc aspekt wewnętrzny i zewnętrzny bezpieczeństwa, otrzymuje się całościowe ujęcie bezpieczeństwa podmiotu .

Bezpieczeństwo globalne (światowe, uniwersalne) to zdolność zapewnienia rozwoju cywilizacji światowej, przeciwdziałania i zapobiegania katastrofom naturalnym w wymiarze globalnym oraz ochrona systemu wzajemnych relacji społeczności światowej przed destabilizacją, kryzysami, konfliktami zbrojnymi i wojnami.

Bezpieczeństwo globalne polega na zapobieganiu, przeciwdziałaniu i zwalczaniu (likwidacji) zagrożeń dla żywotnych interesów planety traktowanej jako jedność i całość.

Bezpieczeństwo regionalne – to ochrona systemu stosunków wzajemnych państw regionu przed zagrożeniami destabilizacji sytuacji, kryzysami, konfliktami zbrojnymi i wojnami o charakterze regionalnym. Buduje się je w oparciu o układ regionalny, który działa zawsze w obrębie jakiegoś regionu międzynarodowego (Europa, Azja, Ameryka Łacińska, Azja Południowo-Wschodnia).

Bezpieczeństwo narodowe to zdolność narodu do ochrony jego wewnętrznych wartości przed zagrożeniem zewnętrznym.

3. Systemy bezpieczeństwa.

Instytucje bezpieczeństwa narodowego: organy kierowania bezp. Narodowym (sejm i senat, prezydent, rada ministrów, administracja rządowa w województwie), Organy dyplomatyczne państwa (Służba dyplomatyczna, konsulowie), Samorząd terytorialny, Organizacje porządkowe, Sądy i Trybunały, Organy kontroli państwowej, Instytucje typu policyjnego, siły zbrojne, korporacje ochrony prawa.

Systemy bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie: W ostatnich latach obserwuje się dążenie firm do wprowadzania Zintegrowanego Systemu Zarządzania, składającego się z mogących samodzielnie funkcjonować podsystemów:

- Systemu Zarządzania Jakością wg PN-EN ISO 9001,

- Systemu Zarządzania Środowiskowego wg PN-EN ISO 14001,

- Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy wg OHSAS 18001 lub PN-N 18001.

Skuteczny system zarządzania powinien zawierać takie elementy jak: odpowiednią politykę BHP dla danej firmy, identyfikację rodzajów ryzyka i ich ocenę, cele, zadania i program zapewniający ciągłe doskonalenie (szkolenia, odpowiedzialność), działania kierownictwa w dziedzinie BHP (świadomość, odpowiedzialność i kompetencja), monitorowanie funkcjonowania systemu BHP (kontrola poszczególnych elementów systemu), pomiar i poprawa wydajności, plan przeglądów, oceny i doskonalenia systemu oraz działania na wypadek awarii.

Norma OHSAS 18001 opiera się o następujący cykl działań: planowanie – wykonanie – sprawdzenie działania – ocena. Planowanie – określenie i wyznaczenie celu, wdrożenie programu zarządzania w oparciu o strukturę i identyfikację zagrożeń - obejmuje precyzyjne zdefiniowanie czynności, które są niezbędne do otrzymania efektu najwyższej jakości z punktu widzenia danej firmy. Wszystkie podejmowane działania w zakresie zasad funkcjonowania systemu zarządzania BHP muszą mieć aprobatę i poparcie kadry kierowniczej (zwłaszcza wyższego szczebla). Wykonanie – wdrożenie zatwierdzonego planu - są to działania mające na celu określenie roli i odpowiedzialności poszczególnych osób, opracowanie procedur komunikacji, konsultacji pomiędzy pracownikami i kadrą kierowniczą, udokumentowanie systemu kontroli dokumentów i danych, opracowanie planów i procedur awaryjnych. Sprawdzenie – ocena i badanie wyników funkcjonowania wprowadzonego planu - to wszystkie działania mające sprawdzanie, czy plan był skuteczny i co można zrobić, by ulepszyć, poprawić skuteczność istniejącego systemu zarządzania BHP (okresowe kontrole, audyty wewnętrzne i zewnętrzne). Działania - korygujące, korekcyjne i prewencyjne – Podejmowanie działań, które mają na celu udoskonalanie procesu i włączenie nowych pomysłów do kolejnego planu zarządzania BHP w danym przedsiębiorstwie.

4. Ekonomiczne stymulatory poprawy warunków pracy.

http://archiwum.ciop.pl/26722

5. Metody badania i normowania pracy.

• Metoda obserwacji migawkowych - narzędzie ilościowej analizy wykorzystania czasu pracy przez pracowników z wykorzystaniem dużej liczby losowo przeprowadzanych obserwacji,

• Chronometraż - technika mierzenia i normowania czasu pracy na podstawie rejestracji tempa i czasu wykonania w celu zracjonalizowania tych parametrów,

• Fotografia dnia roboczego - ciągłe badanie grup długotrwałych prac administracyjno-biurowych w celu określenia czasu ich trwania, struktury wykorzystania czasu pracy, wykrycia przyczyn strat czasu,

• Technika analityczno-szacunkowa – stosowana w warunkach występowania niekompletnych danych.

6. Główne cele ergonomicznego projektowania układu człowiek-obiekt techniczny.

W ujęciu ergonomicznym schemat projektowania układu człowiek –maszyna polega na ustaleniu funkcji, jakie będzie miał do spełnienia dany układ, a następnie przydzieleniu pewnych czynności w tym układzie maszynie, a innych człowiekowi i stworzeniu temu ostatniemu optymalnych warunków wykonywania przydzielonych mu zadań. Metoda ta powoduje, że człowiek występuje w roli czynnika podporządkowującego sobie maszynę (czyli jako podmiot w procesie pracy), a nie odwrotnie (czyli jako przedmiot). W układzie człowiek – maszyna występują następujące elementy powiązań:

• urządzenia sygnalizacyjne maszyny,

• receptory, czyli zmysły pracownika,

• efektory, czyli zespoły mięśni ,

• urządzenia sterownicze maszyny.

7. Czynniki fizyczne w środowisku pracy i ich diagnozowanie.

Do czynników fizycznych w środowisku pracy zaliczamy:

• hałas - wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe, uciążliwe dźwięki. Diagnozowanie: pomiar miernikami dźwięku (decybelomierze), metody: pomiarów ciągłych, próbkowania, obliczeniowa,

• drgania mechaniczne (wibracje) – miejscowe (przez ręce) i o działaniu ogólnym. Diagnozowanie: równoważna dla 8 godzin suma wektorowych skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań, fotografia dnia roboczego,

• promieniowanie: optyczne (np. słońce, spawanie) - oświetlenie, elektromagnetyczne (podrażnienie oczu, zmiany skórne), laserowe (zagrożenie dla oczu i skóry), jonizujące,

• prąd elektryczny – najbardziej niebezpieczny jest przepływ prądu między kończynami,

• mikroklimat - ważne jest aby zapewnić pracownikom komfort cieplny, czyli takie warunki, w których stosownie ubrany człowiek do rodzaju i warunków pracy nie odczuwał chłodu czy też gorąca w czasie jej wykonywania.

• zanieczyszczenie powietrza – pył, kurz, itp.

8. Czynniki chemiczne w środowisku pracy i ich diagnozowanie.

Czynniki chemiczne:

• substancje toksyczne,

• substancje drażniące,

• substancje uczulające,

• substancje rakotwórcze,

• substancje mutagenne,

• substancje upośledzające funkcje rozrodcze.

Diagnozowanie: określenie NDS (Najwyższe dopuszczalne stężenie).

9. Czynniki biologiczne w środowisku pracy i ich diagnozowanie.

Czynniki biologiczne:

• mikroorganizmy roślinne i zwierzęce (bakterie, wirusy, riketsje, grzyby, pierwotniaki),

• makroorganizmy roślinne i zwierzęce.

Diagnozowanie: ocena ryzyka.

10. Rodzaje zagrożeń w technice i ich źródła.

Zagrożenia można podzielić na pierwotne i wtórne, do zagrożeń pierwotnych przypisuje się między innymi zagrożenia naturalne, techniczne, militarne i nadzwyczajne zagrożenia środowiska. Do zagrożeń technicznych zaliczamy zagrożenia komunikacyjne, technologiczne, budowlane, komunalne, nielegalne przechowywanie materiałów niebezpiecznych.

Rodzaje zagrożeń w technice:

- uwolnienie toksycznych środków przemysłowych,

- uwolnienie środków promieniotwórczych,

- wybuch mieszanin,

- pożary budynków i zakładów,

- przechowywanie materiałów niebezpiecznych (chemiczne, biologiczne, promieniotwórcze)

11. Podstawy zarządzania ryzykiem zawodowym.

12. Audit bezpieczeństwa – definicja i struktura.

Audyt jest to systematyczne i niezależne działanie, mające na celu określenie, czy działanie dotyczące bezpieczeństwa i ich wyniki odpowiadają zaplanowanym ustaleniom i umożliwiają osiągnięcie celów.

Przeprowadzenie audytu powinno być realizowane przez osoby posiadające wymagane kompetencje i umiejętności w zakresie tego typu działań, niebędących w sposób bezpośredni związany z badanymi obszarami. W skład zespołu audytującego mogą wchodzić zarówno pracownicy przedsiębiorstwa, jak i specjaliści z niezależnych instytucji. Uczestnictwo w audycie kierownictwa, ekspertów oraz zwykłych pracowników może przyczynić się do podniesienia poziomu neutralności oceny

Wszystkie obszary w przedsiębiorstwie należy audytować zgodnie z ustalonym wcześniej harmonogramem i częstotliwością. W czasie jego trwania można stosować przygotowane wcześniej listy kontrolne, wywiady z pracownikami oraz bezpośrednie obserwacje audytora. W rezultacie otrzymuje się informacje dotyczące:

1. zgodności lub niezgodności składowych systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy z ustalonymi zasadami,

2. skuteczności systemu zarządzania,

3. wdrożenia i skuteczności działań korygujących zalecanych w poprzednich audytach.

13. Modele systemów ZBP.

Według E. Deminga (PDCA – Plan, Do, Check, Act)	Według E. Deminga przyjęty w normie PN-N-18001

14. System ochrony pracy w Polsce.

Podstawowym aktem prawnym, mówiącym o prawie do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, jest Konstytucja RP, która w art. 66 gwarantuje takie prawo każdemu. Sposób realizacji tego prawa określa ustawa. Ustawą określającą prawa i obowiązki obywateli w tym zakresie jest Kodeks pracy. Podstawowe uregulowania kodeksowe w zakresie bhp znajdują się w dziale X kodeksu dotyczącym bhp, w dziale VII dotyczącym ochrony pracy kobiet i w dziale IX dotyczącym ochrony pracy młodocianych. Natomiast art. 9 Kodeksu pracy wskazuje na inne źródła prawa pracy, szczególnie zaś porozumienia normatywne zawierane między partnerami socjalnymi, tj. układy zbiorowe i inne porozumienia zbiorowe, np. akty wewnątrzzakładowe stanowione w formie regulaminów i statutów.