FOURIER Charles (1772-1837) str. 127

Ideolog socjalizmu utopijnego

Przeświadczony o boskiej konstrukcji wszechświata i wzbogacony myśleniem oświecenia

„Prawo przyciągania namiętności” (wynika z natury i stanowi fundament kodeksu społecznego) – rozwój przejściem od chaosu do harmonii (okres pierwotny, dzikości, patriarchatu, barbarzyństwa, cywilizacji, gwarantyzmu, socjentyzmu, harmonii), szczęściem jest zapewnienie 12 namiętności z 3 grup (materialne, sympatyczne i rozdzielcze), które tworzą charakter

Krytyka kapitalizmu – anarchia produkcji, postawy pasożytnicze, są spowodowane rozdrobnieniem własności prywatnej, więc trzeba uspołecznić środki produkcji

Idealny ustrój w oparciu o zasadę asocjacji – zrzeszenia wytwórcze i konsumenckie (autarkiczna falanga – 1600 osób w falansterze) – połączą się w hierarchię „omniarchii”

Wszyscy zobowiązani do świadczenia pracy odpowiadającej ich charakterowi, przy braku przymusu, ale z władzą (uarchowie i Areopag) i przy pełnej swobodzie seksualnej

Podział produktu pracy zgodnie z wkładem pracy, talentem i kapitałem

Zwolennik dezurbanizacji, rolnictwa, wróg technicyzacji, centralizacji zarządzania gospodarką

BERNSTEIN Eduard (1870-1932) str. 36

Przedstawiciel rewizjonizmu, ideolog socjaldemokracji, krytyk części doktryny Marksa

Rewizja marksistowskiej teorii kapitalizmu i rewolucji

Materializm historyczny błędny, bo rozwój przebiega ewolucyjnie, a zasadniczą w tym rolę odgrywają instytucje polityczne i społeczne – empiryczna obserwacja poprawy życia robotników to dowód na możliwość poprawy sytuacji robotników w kapitalizmie

Postęp techniczny wpływa na wzrost ogólnego dobrobytu

Nie mają sensu idee rewolucyjnego przejęcia władzy, lepsze są metody demokratyczne i ekonomiczne – wzrost poziomu życia niweluje szanse na rewolucję proletariacką

Zmniejszają się wpływy burżuazji, poszerza zakres demokracji, co powinno doprowadzić do likwidacji wyzysku klasowego

Przeciwnik zniesienia własności kapitalistycznej jednorazowym aktem rewolucji – ograniczanie własnością spółdzielczą i samorządową, legislacją antymonopolową, ustanawianiem przepisów socjalnych

„Ruch jest wszystkim” – system socjalistyczny może wrastać w kapitalizm przy wykorzystaniu parlamentu i organizacji zawodowych, przynajmniej cząstkowe reformy, a nie rewolucja

Demokracji politycznej przyznawał wartość autonomiczną, a nie traktował jej wyłącznie jako środka realizacji socjalistycznego porządku

LASSALLE Ferdinand (1825-1864) str. 259

Założyciel pierwszej partii robotniczej w Niemczech, twórca socjaldemokracji

„O istocie konstytucji”, „Kapitał i praca”

Filozofia idealistyczna Hegla i Fichtego podstawą dla przebudowy społeczeństwa kapitalistycznego w socjalistyczne

Dzieje społeczne jako dzieje ducha narodu dążącego do wolności, treść tego ducha interpretują wybitne jednostki

Konieczność odgórnego zjednoczenia państwa niemieckiego pod egidą Prus, wprowadzenia nowej konstytucji i powszechnego prawa wyborczego, wywłaszczenia prywatnych właścicieli, przekształcenia społeczeństwa kapitalistycznego w socjalistyczne (pomoc stowarzyszeń produkcyjnych robotników, które byłyby zakładane przez państwo), wynagrodzenie przynajmniej na poziomie minimum egzystencji, likwidacja kapitalistycznego zysku i podatków pośrednich

Autor terminu „państwo – stróż nocny” dla określenia państwa liberalnego

Połączył niemiecki idealizm z prądami socjalistycznymi, moralną ideę państwa łączył z poprawą standardu materialnego robotników

JAN PAWEŁ II (1920-2005) str. 215

“Laborem exercens”, “Sollicitudo rei socialis”, “Centesimus annus”

Personalizm i „światło Ewangelii” podstawą – dobro i godność człowieka kryterium wszystkich systemów, programów i ustrojów

Czynnikiem wpływającym na to kryterium jest praca: prawo i obowiązek pracy, której człowiek jest podmiotem (praca dla niego, nigdy na odwrót) – stanowi ona wymiar egzystencji, pozwala osiągnąć godność

Prawo robotników do strajków i tworzenia wolnych związków zawodowych

Poszanowanie ogółu praw właściwych człowiekowi podstawowym warunkiem pokoju

Katolicka nauka społeczna to nie trzecia droga między „liberalnym katolicyzmem a marksistowskim kolektywizmem”, nie ideologia, lecz etyczna refleksja na sytuację człowieka w świetle wiary i tradycji Kościoła, której celem jest ukierunkowanie na postępowanie zgodnie z Ewangelią

Odrzucił rozwiązania propagowane przez marksizm, kompromis między chrześcijaństwem a marksizmem jest niemożliwy, walka o prawa musi odbywać się w sposób pokojowy

Każdy człowiek ma prawo do użytkowania dóbr materialnych, wolny rynek jest dobry, kapitalizm też

Solidarnościowy model społeczeństwa, zadaniem państwa jest troska o dobro wspólne, by powiększać wartości moralne i sprzyjać rozwojowi godności osoby ludzkiej

MUSSOLINI Benito (1883-1945) str. 317

Twórca i wódz włoskiego faszyzmu, autor: „Doktryna faszyzmu”

Faszyzm wziął się z kryzysu społeczno-ekonomicznego po I WŚ, czerpał inspirację z absolutyzowania państwa (Hegel), rewolucyjnego syndykalizmu (Sorel), elitaryzmu (Pareto), historiografii imperialistycznej, nacjonalizmu (Corradini), idei wodzostwa charyzmatycznego (Nietzsche)

Odrzucał indywidualizm liberalny, klasowy kolektywizm, sprzeciw wobec demokracji opartej na suwerenności narodu (założenie parlamentaryzmu i obywatelskich wolności), radykalny antykomunista

Kult państwa (totalnego) – absolut i byt doskonały, istniejący sam w sobie, przez siebie, prymat w odniesieniu do jednostek, grup społecznych (wobec państwa są relatywne), powinno ogarniać i podporządkować sobie całe społeczeństwo

Legitymacja władzy państwowej do ingerowania w każdy przejaw życia społecznego – indywidualnego i społecznego, charakter skrajnie antyindywidualistyczny władzy

W gospodarce korporacjonizm (solidarna współpraca pracowników i pracodawców tej samej branży

DMOWSKI Roman (1855-1927) str. 96

„Myśli nowoczesnego Polaka”, „Kościół, naród, państwo”, „Przewrót”, „Dziedzictwo”

Naczelnym pojęciem naród (byt trwały, rozwijający się, z własną duszą) – wspólnota kultury, języka, wierzeń, tradycji jako ciągłość pokoleniowa

Dobro narodu głównym celem (patriotyzm = nacjonalizm), ścisły związek jednostki ze społeczeństwem, podporządkowanie interesowi narodowemu własnych celów

Ewolucyjna polityka prorosyjska (przeciwnik zrywów rewolucyjnych), wróg Niemiec, przeciwnik socjalizmu i parlamentaryzmu

Rzeczpospolita republiką parlamentarną z demokratycznym rządem, granice na zasadach etnicznych

Antysemita (antysemityzm społeczny), przeciwnik ruchów masońskich

PIŁSUDSKI Józef Klemens (1867-1935) str. 354

„Jak stałem się socjalistą”, „Bibuła”, „Polityka walki czynnej”

Podstawowym zagadnieniem niepodległość Polski – prowadzi do niej zryw powstańczy oparty na robotnikach, który wprowadzi republikę demokratyczną, a w drodze późniejszych reform parlamentarnych zaprowadzony zostanie socjalizm

Niepodległa Polska nawiązuje granicami do Polski Jagiellonów, koncepcja federacyjna chroni od Rosji, jest czynnikiem stabilizacyjnym w Europie Środkowowschodniej

Państwo szanuje mniejszości narodowe i religijne, wielonarodowe

Państwo nadrzędne nad formami organizacji społeczeństwa (stąd m.in. krytyka nacjonalizmu)Przeciwnik partii politycznych (uzurpują sobie prawo do rządzenia), rzecznik silnej władzy wykonawczej prezydenta, który sprawuje władzę dla dobra powszechnego

LEON XIII (1810-1903) str. 264

Papież, autor: „Rerum novarum”, „Diuturnum illud”

Za Akwinatą pogląd o społecznej naturze człowieka

Każda władza i ustrój możliwe do zaakceptowania, sprawujący władzę desygnowani odpowiednio do warunków historycznych, wybór musi być zgodny z prawem i zwyczajami kraju – określenie kto ma władzę w państwie, ale władzę zwierzchnią i tak ma Bóg (władza władcy nie jest nadana przez lud, ani z „prawa Bożego”)

Liczne zadania dla państwa (m.in. bonum commune Akwinaty), dzięki 2 zasadom: subsydiarności (obywatel nie może żądać nadmiernej opieki, państwo wkracza, gdy jednostka sama nie będzie się w stanie o siebie zatroszczyć) i solidaryzmu społecznego (opozycja to marksistowskiej walki klas – w organizmie współdziałają wszystkie części, a w społeczeństwie bogaci i biedni muszą współpracować)

Państwo powinno ingerować w stosunki pracodawca-pracownik (warunki i czas pracy, godziwa zapłata), nakładać także umiarkowane podatki na obywateli

Dla poprawy życia robotników uwłaszczyć masy pracujące poprzez godziwe wynagrodzenie (zaspokojenie potrzeb własnych i bliskich, gromadzenie oszczędności dla zdobycia majątku), oprócz tego związki zawodowe (niezależne od państwa, wspierające robotników)

Prawo posiadania własności prywatnej – wynika z natury, prawo naturalne i społeczne zarazem, czym innym sprawiedliwe posiadanie majątku od sprawiedliwego jego używania

Model chrześcijańskiej demokracji – dobroczynna akcja dla ludu (brak treści politycznej, fundamentem religia katolicka), zapoczątkował papieską naukę społeczną

PIUS XI (1857-1939) str. 358

Papież, autor: „Quadragesimo Anno”

Odnowienie ustroju dzięki właściwemu rozumieniu prawa własności – trzeba dostrzegać jego indywidualny i społeczny charakter (naturalne prawo, nakładające jednak także obowiązki)

Przyczyną niesprawiedliwości społecznej niewłaściwy rozdział dochodu społecznego, istotą proletaryzmu nie tylko bieda, lecz także niepewność warunków życia

Likwidacja proletaryzmu po uwłaszczeniu warstw pracujących przez przyznanie robotnikom słusznej (sprawiedliwej, rodzinnej) płacy (utrzymanie siebie, rodziny i oszczędności)

Dopuszczenie pracowników do udziału we własności, zyskach lub zarządzaniu

Ustrój oparty na zasadzie solidaryzmu społecznego (by przezwyciężyć walkę klas i ugruntować zgodne współdziałanie) i zasada subsydiarności (szanująca autonomię osoby ludzkiej i mniejszości – społeczność wyższego rzędu powinna pomagać organizmom niższego rzędu, gdy same sobie nie radzą, ale nie może ich niszczyć czy wchłaniać)

Ustrój korporacjonizmu chrześcijańskiego – korporacje oddolne, nie będące organami administracji państwowej, nie służące celom politycznym, sprzyjałyby inicjatywom prywatnym, chronił interesy członków, służyły dobru społecznemu i celom gospodarczym, system przeniknięty treściami społeczno-moralnymi (sprawiedliwość społeczna i miłość)

Krytyka nazizmu (brak miłości bliźniego, przecenianie czynników rasowych), komunizmu (bezbożność i barbarzyństwo), faszyzmu (bałwochwalcze uwielbienie państwa)

WEBER Max (1864-1920) str. 475

Twórca socjologii polityki i prekursor socjologii religii, autor: „Etyka protestancka i duch kapitalizmu”, „Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej” Ściśle odróżniał panowanie (rzeczywiste podporządkowanie się określonych podmiotów instytucjom władczym) od władzy (potencjalna możliwość przysługująca jednostce lub wielu jednostkom panowania, postępowania według własnej woli, nawet przy sprzeciwie lub oporze innych)

Cechy władzy: 1)stosunek wolicjonalny (możliwość rozkazywania jednostronnego i wymuszania posłuszeństwa) 2)swoista monopolistyczna funkcja przymusu 3)nosiciel władzy (związek polityczny np. państwo) 4)indywidualizm cech przywódczych organizacji politycznej

Rodzaje panowania: 1)tradycyjne (tradycja historyczna rodów lub grup) 2)charyzmatyczne (święte i magiczne umiejętności władcy) 3)legalne (racjonalne lub biurokratyczne) – prawne drogi sankcjonujące przez dany podmiot władzy gwarantują podporządkowanie jego woli na zasadzie podporządkowania się wymogom prawa (w demokracji)

Najefektywniejsza biurokracja: organizacyjny i techniczny perfekcjonizm urzędników, dzięki któremu panowanie takie uzyskuje status samodzielności i neutralności wobec klasy dominującej w społeczeństwie

Model gospodarczy Zachodu (kapitalizm) jest najbardziej dojrzały, ciągle udoskonalany przez poprawianie organizacji przedsiębiorstw przy gwarancji zasady wolności pracy, specyficzny „duch kapitalizmu” (gospodarczy etos, oparty na etyce purytańskiej), do jego wykształcenia

ROSENBERG Alfred (1893 - 1946) str. 394

Jeden z głównych ideologów nazistowskich

Krytyk Żydów na podstawie Protokołów Mędrców Syjonu (dokumenty I Kongresu Syjonistycznego zawierające podobno wskazówki na temat zapanowania Żydów nad światem), wnioski zawierające przestrogi przed „żydowskim niebezpieczeństwem”, którego przejawem są: bolszewizm, masoneria, liberalizm, kapitalizm, katolicyzm

W wierze żydowskiej brak typowej dla chrześcijaństwa „metafizycznej tendencji” i przywiązanie do „ducha technicznego” –życie wyznawców to respektowanie „suchych paragrafów prawnych”, Żyd przebiegły, chciwy, bezwzględny i leniwy

Najlepsza rasa nordycka (germańska), jej przymioty to niemal absolut (duchowość, mistycyzm, poczucie piękna, szlachetność, honor, odwaga, ofiarność, siła)

Do „niemieckiej wspólnoty narodowej” należy przyszłość świata, bo w germańskich wartościach ujawnia się istota osoby ludzkiej („jedność ciała i duszy, natury i wolności”), tylko członkowie tej rasy mogli posiąść umiejętność „twórczego kształtowania” rzeczywistości, nadając pożądane formy polityce, gospodarce, sztuce

Rasa nordycka główną siłą sprawczą procesu dziejowego, wszelkie osiągnięcia to jej zasługa („Aryjczycy” z Indii, Persji, Grecji, Rzymu po nowożytne ludy germańskie)

HUNTINGTON Samuel (ur. 1927) str. 209

Politolog, „Zderzenie cywilizacji”

Współcześnie ludzkość koegzystuje w ramach cywilizacji, które są pełne wrogości i lęku we wzajemnych stosunkach – nie ma już znaczenia podział na 1, 2 czy 3 świat, bo polityka zdominowana jest zderzeniem cywilizacji

Gospodarka i ideologie polityczne nie są przyczyną konfliktów, lecz różnice kulturowe (w znacznej mierze z podziałów religijnych), cywilizacja to najszersza kategoria wspólnoty kulturowej, zmuszenie do międzykulturowych relacji rodzi konflikty i prowadzi do wojen

Cywilizacje: zachodnia, konfucjańska, japońska, islamska, hinduska, prawosławna, latynoamerykańska, może afrykańska – granice to „zapalne punkty kryzysu i rozlewu krwi”

Zwłaszcza możliwy jest konflikt islamu z innymi, walka wynika z tego, że strony są przekonane o zagrożeniu własnej cywilizacji, będzie horror, bo jest broń atomowa

POPPER Karl Raimund (1902-1994) str. 370

Filozof, logik, autor: „Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie”, „Wiedza obiektywna”, „Nędza historyzmu”

Społeczeństwo otwarte przeciwstawione zamkniętemu (totalitarne – wynikające z doktryn faszystowskich i komunistycznych oraz przeświadczeń filozofów o tym, że historia ma sens)

W społeczeństwie totalitarnym jednostki, które rozpoznały cel historii, roszczą sobie prawo kierowania ogółem, człowiek bezwolnym narzędziem, brak systemu wartości, swobody myśli, aktywności

Społeczeństwo otwarte: tolerancyjne, świadome względności swych przekonań, zdolne do zmian, demokratyczne (z płynną zmianą władzy, przy znaczeniu systemów dwupartyjnych i większościowych z kontrolą społeczeństwa i opozycji), eksponujące swą podmiotowość z w stosunkach z władzą i innymi

Odrzucił metodę indukcyjną na rzecz falsyfikacji: formułowanie teorii o charakterze rozwiązań tymczasowych i poddanie ich rygorystycznemu dedukcyjnemu testowaniu, ukierunkowanemu na falsyfikację a nie potwierdzenie hipotez – skłania do doskonalenia teorii, ocena teorii wiarygodnych (niesfalsyfikowanych) przez pryzmat zdolności do przewidywania nowych faktów, niewystępujących w chwili jej formułowania

BURNHAM James (1905 – 1987) str. 53

Twórca koncepcji rewolucji menedżerów (jedna z teorii konwergencji)

Założenie: rozwój społeczeństw prowadzi do likwidacji różnic ideologiczno-ustrojowych, powstaje ujednolicony system społeczno-ekonomiczny (cecha teorii konwergencji)

Podstawowym mechanizmem upodobnienia: nowa klasa społeczna menedżerów (1) osoby zajmujące się zarządzeniem produkcją i 2) ludzie tworzący ekspercko-techniczną biurokrację na skraju polityki i gospodarki), którą cechuje ujednolicający się światopogląd na poziomie werbalnym (aideologiczność, odrzucenie zysku na rzecz sukcesu zawodowego i społecznego prestiżu, praca na rzec zbiorowości, negacja indywidualności, prywatnej inicjatywy, wolności gospodarczej, własności prywatnej, apoteozujący planowość, zespołowość, uspołecznienie środków produkcji, centralne zarządzanie)

Rewolucja menedżerów nieunikniona (stopień różny, ZSRR, USA, hitlerowskie Niemcy, upaństwowienie środków produkcji) – proces przejmowania kontroli nad środkami produkcji nie własność, ale podejmowanie decyzji co do dysponowania środkami produkcji przy wykorzystania instrumentów publiczno-prawnych (brak różnic między dominium i imperium) Instrumentalne traktowanie innych klas: nieświadomie robotnicy, młodzież, ideologicznie i również nieświadomie filozofowie, pisarze, intelektualiści

PETRAŻYCKI Leon (1867–1931) str. 350

Twórca psychologicznej teorii prawa, autor: „O ideale społecznym i odrodzeniu prawa naturalnego”, „Psychologia emocjonalna”

Określił prawo, państwo i procesy społeczne jako subiektywne zjawiska psychiczne, wywodzące się z przejawów intelektualno-emocjonalnych

Społeczeństwo duchowym obcowaniem, wzajemnym zarażaniem członków grupy wyobrażeniami i emocjami

W psychice (istotne są wyobrażenia jednostki na dany temat) przeciwko temu co przynosi szkodę rozwijają się emocje repulsywne (antypatie), a dla działających na korzyść emocje atrakcyjne (sympatie)

Szczególnym rodzajem emocji emocje etyczne – narzucająca się konieczność danego działania bądź zaniechania, mogą być moralne lub prawne (projekcją jej przeżycia jest norma prawna, z ich przeżywaniem wiąże się też tendencja represyjna, która wpływa na społeczną skuteczność norm)

Prawo jako rodzaj etycznego przeżycia podzielił na: prawo pozytywne (zewnętrzne, dla wszystkich jednolite), prawo intuicyjne (tożsame ze sprawiedliwością, zmienne, subiektywne), prawo służby społecznej (prawo centralizacji, publiczne, działające na rzecz grupy), prawo wolne od służby społecznej (prawo decentralizacji, prywatne, działające na rzecz jednostki)

Państwo wytworem psychiki prawnej, władza specjalnym prawem przyznanym pewnym osobom, wyłącznie emocjonalna projekcja, przyznanie pewnym osobom władzy stanowiły podstawę wszelkiej organizacji społecznej

Celem państwa wspieranie realizacji prawa, także przy stosowaniu przymusu (wymiar sprawiedliwości, ustawodawstwo, egzekutywa, edukacja), nie powinno ingerować w sprawy osobiste obywateli i zapewnić wolną grę sił ekonomicznych

BABEUF Francois-Noel (1760 - 1797) str. 23

Komunista i rewolucjonista, krąg francuskiego oświecenia

Najważniejszą wartością w życiu społecznym szczęście ludu wynikające z urzeczywistnienia ideału równości, która realizuje się nie w formalnoprawnym aspekcie, lecz materialnym i nie przez rozdrobnienie i upowszechnienie własności, lecz przez jej całkowite uspołecznienie jako gwarantem równości

Chciał zniesienia prawa dziedziczenia, zaprowadzenia wspólnotowego zarządzania zakładami wytwórczymi i ziemią (nie może być własnością jednostki, bo prawowitym jej właścicielem jest cały naród), źródło nierówności to też handel i wolna konkurencja i powinny one zniknąć wraz z pieniądzem

Najistotniejszy element przemiany: utworzenie centralnego systemu przyjmowania i dystrybucji dóbr, środki gromadzone w państwowych magazynach i dzielone przez urzędników po równo, bo każdy ma taki sam żołądek, równość dotyczy podziału, a nie wysiłku włożonego w wytwarzanie, bo od każdego wymagał wg możliwości

Urzeczywistnienie równości zależy od państwa, w którym władzę sprawuje lud, ale nie rządzi, bo brak mu odpowiedniej świadomości, dlatego też obaleniem reżimu winna się zająć wąska grupa ludzi, która w imieniu ludu pokieruje rewolucją i zaprowadzi nowy ład poprzez dyktaturę („nie można robić rewolucji bez rewolucji” – Robespierre) – wprowadzenie zasad demokracji od razu mogłoby doprowadzić do powrotu starego porządku, bo lud nie jest przygotowany do właściwego zinterpretowania wydarzeń i prawidłowego określenia własnego interesu

ARENDT Hannah (1906-1975) str. 9

Krytyk totalitaryzmu, autorka: „Korzenie totalitaryzmu”, „Rzecz o banalności zła”, „O rewolucji”

Od Rzymu republikańskiego postępuje rozdział sfery prywatnej (przemoc i hierarchizacja) od sfery publicznej (równe traktowanie podmiotów), równowagę utrzymuje rzymska triada (religia, autorytet i tradycja)

System ten naruszyło chrześcijaństwo, które pozbawiło władzę publiczną sankcji religijnych, by z czasem zupełnie zatrzeć różnice między sferą publiczną a prywatną, co skutkuje alienacją człowieka w społeczeństwie

Alienacja i atomizacja powodują wykształcenie homogenicznego społeczeństwa masowego, podatnego na demagogie i ideologie postulujące zniszczenie tradycyjnych struktur – stąd nasilenie ruchów rewolucyjnych i narodziny ustrojów totalitarnych

Inne źródło totalitaryzmu to państwa narodowe (ich pan-ruchy, antysemityzm, podział według kryteriów przynależności plemiennej prowadzi do negacji uprawnień człowieka i obywatela)

Totalitaryzm: banalizacja zła, irracjonalny terror (cel sam w sobie, bez związku z ideologią, odczłowieczenie ofiar, które tracą całkiem status prawny)

Rewolucja dąży zawsze do rozszerzenia wolności publicznej, gdy oprócz haseł wolności człowieka podnosi ona hasła wyzwolenia społecznego metodami politycznymi (jak francuska i bolszewicka), traci zasadę równości i stosuje terror, jeżeli tego nie robi (rewolucja amerykańska), to może się odrodzić tradycja republikańska

ADORNO Theodor Wiesengrund (1903-1969) str. 6

Przedstawiciel szkoły frankfurckiej, twórca teorii krytycznej, autor: „Dialektyka negatywna”

Wynaturzenie relacji jednostka-społeczeństwo, zwłaszcza problem autorytaryzmu

„Syndrom autorytarny” – skorelowane cechy osobowości sprzyjające akceptacji dla systemu autorytarnego (np. afirmacja władzy, agresywność, kult siły, nietolerancja, konserwatyzm obyczajowy)

Autorytaryzm jest wypaczeniem istoty człowieczeństwa przez cywilizację – od oświeceniowej racjonalizacji, do zaniku samorefleksji i w masowego zaślepienia społeczeństwa

Zaproponował dialektykę negatywną – odrzucił syntezę, dominację ogólnego nad szczególnym, przyczyną zła podział pracy i alienacja człowieka w stosunku do przyrody, panowanie jedynym celem myśli i w rezultacie myśl zostaje zniszczona

W kapitalizmie, a potem socjalizmie człowiek przestaje się buntować, stosuje myślenie utożsamiające, ogranicza się do narzuconych schematów myślenia i zachowania, a tym samym wolność staje się mitem, bo człowiek „żyje w więzieniu bez murów”

Spisek matematyki, logiki i wartości wymiennej doprowadził do degeneracji kultury w postaci „kultury masowej”, która podlega komercjalizacji (dominują wartości handlowe, zwłaszcza w kulturze), społeczeństwo narzuca człowiekowi zbiorowe myślenie, bronił indywidualizmu, filozofia musi stale błądzić, a nie stosować logikę tożsamościową