Wiek niemowlęcy

1)Przyzwyczajenie- rozwija się od chwili urodzenia do 1 roku życia, dziecko musi wejść w prawidłowy kontakt ze swoim opiekunem aby się prawidłowo rozwijać.

Wytworzenie przyzwyczajenia zależy od:

• Wrażliwości matki

• Temperamentu dziecka(dzieci strachliwe gorzej reagują na spotkanie z matka)

Przywiązanie ma wpływ na:

• Kompetencje poznawczych i społecznych dziecka, jeśli matka zachęca dziecko do działania to obserwuje ono otoczenie i dziecko musi czuć się bezpiecznie przy matce

Noworodek(do 1 miesiąca życia):

1. Wygląd:

• Nieproporcjonalna głowa do reszty ciała

• Długi tłów a krótkie kończyny( ok. 50 centymetrów)

2. Uczy się funkcjonować jak dorosły człowiek:

• Skala Apgar(w pierwszej, piątej i dziesiątej minucie po proodzie na skali o 0-2 pkt oceniane są: częstotliwość bicia serca, oddychanie, napięcie mięśniowe, barwa ciała oraz reakcja odruchowa na ból-wprowadzenie cewnika do nosa. Wynik poniżej 3 pkt oznacza stan krytyczny 4-6 zmartwicę średniego stopnia 7-8 zmęczenie porodem 9-10 opisuje noworodka w dobrym stanie)

• Skala Brazeltona(jak reagują na rozmaite bodźce, można badać do 2 miesiąca życia)

3. Odruchy dziecka(śpi 16 do 18 godzin na dobę)

• Odruch chwytny- zaciskanie dłoni po podrażnieniu jej wewnętrznej części

• Odruch Moro- szybki ruch obu rąk na boki, następnie do przodu i w końcu w geście obejmowania ręce ręce przyciągane są do ciała jako reakcja odpowiedzi na nagły, głośny dźwięk, silne światło lub utratę oparcia pod głową

• Odruch poszukiwania piersi- odwracanie głowy i poruszanie ustami, gdy dotknięta zostanie okolica warg

Wymienione odruchy są normalne u noworodka i niemowlaka oraz patologiczne u dorosłych. U prawidłowo rozwijającego niemowlaka zanikają po kilku miesiącach. (odruch chwytny i poszukiwania piersi między 3 a 4 a odruch Moro w 5).

Rozwój społeczny niemowlęcia , poznanie społeczne, komunikacja i przywiązanie

1. Poznanie społeczne

• Dzieci przychodzą na świat ze zdolnościa naśladowania

• W jednym z badan zamknięto w ciemnym pokoju noworodki i przez 20 sekund pokazywano im twarz dorosłego z wytkniętym językiem, poźniej gaszono światóło na 20 sekund i rejestrowało miny dzieci a następnie znów pokazywano im twarze dorosłych ale z innym wyrazem twarzy np. otwarta buzia. Później poproszono osoby które nie znały doświadczenia aby powiedziały co przedstawiały twarze dzieci w ciemności i okazało się ze większość z nich odtwarzało to samo co dorośli. ( potwierdza kropkę 1 )

• Naśladowanie jako mechanizm uczenia się jest specyficznie ludzką zdolnością ale według Tomasello pozwala człowiekowi uczyć się nowych zachowań, dlatego że wymaga rozumienia intencji innych .

2. Komunikacja:

• Wokalizacja niemowląt

• W 2 mies usłyszymy niektóre samogłoski

• W 2 i 3 mies dziecko grucha czyli wydaje dźwięki podobne do spółgłosek

• M iedzy 4 a 6 mies wydaje całą gamę dźwięków jak piski mruczenia

GAWORZENIE WSTĘPNE

Gaworzenie zasadnicze :

Powtarzanie tych samych fonemów, częstotliwość powtarzania zelzy od tego jakie i ile fonemów wystepuje w danym jezyku

W grupie dzieci niesłyszących pojawia się ono później około 11 miesiąca i wystepuje u nich także gaworzenie manualne- powtarzające się ruchy oddajace rytm i akcent zawarty w gestach .

3. Przywiązanie

• Mary Ainsworth- przywiązanie stanowi głęboką emocjonalną więź, która powstaje między dwoma osobami i powoduje że te osoby dążą do bliskości

• Funkcją biologiczną przywiązania jest zapewnienie ochrony, a psychologiczną zapewnienie poczucia bezpieczeństwa

• Schaffer 5 aspektów przywiązania :

1. System przywiązania- wzory zachowan umożliwiające budowanie więzi

2. Zachowania przywiązaniowe- przejawy działania systemu które SA aktywne lub wygaszone w zależności od sytuacji

3. Poczucie więzi

4. Relacje przywiązania

5. Obiekty przywiązania

• Przywiązanie widzimy miedzy 7 a 24 miesiacem

Rozwój emocjonalny, temperament i samoświadomość niemowląt

1. Emocjonalność :

Narzędzie zawierające schematy analizy ekspresji emocji :

1. AFFEX Caroll i Izard

2. Baby- FACS Harriet Oster

Te narzędzia odwołują się do 2 koncepcji rozwoju emocjonalnego :

1. Emocji odróżnicowanych- dziecko jest w stanie już po urodzeniu czuc oraz wykazywac emocje

2. Teoria zakładająca, że specyficzne, wyraźnie odróżniane emocje powstają stopniowo wyodrębniając się z ogólnego stanu zadowolenia i niezadowolenia

2. Temperament i regulacja zachowania:

• Prace Alexandra Thomasa i Stelli Chess dzieki prowadzony przez 30 lat badaniom opisali 9 wymiarów temperamentu
  ( aktywność, rytmiczność, zblizanie się vs. Wycofywanie, adaptabilność, intensywność i próg reakcji, odporność na interferencję, zakres i trwałość uwagi)

Zasługą tych autorów jest napisanie 1 kwestionariuszy dla rodziców.

• Rothbart i Julie Hwang – w ciągu pierwszych 6 mies zauważamy indywidualne różnice w zwracaniu uwagi na bodźce, w skłonności do reagowania na ból i w wyrażaniu pozytywnych emocji oraz tendencji do zbliżania się np. niektóre dzieci w reakcji na nowy przedmiot wyciągają ręce

3. Narodziny samoświadomości:

• Michel Lewis odróżnia Ja-egzystencjalne i Ja-kategorialne nazywając je odpowiednio mechanizmem Ja ( organizuje doświadczenie i pozwala odczuwać siebie jako istotę odrębną od innych i trwałą w czasie) i ideą siebie ( skutek świadomej refleksji nad sobą, poznawcza reprezentacja siebie, samowiedza)

• Różne badania potwierdzają, że dzieci już 5miesięczne łączą odczuwanie ruchu z informacjami dostarczanymi dzieki zmysłowi wzroku

• Sandra Pipp- twierdzi że przez to że rodzice pozwalają powtarzać dziecku codziennie jakieś czynności np. jedzenie, ubieranie czy kąpanie pozwalają im tworzyć roboczy model Ja

Rozwój motoryki

• Motoryka duża(postawa ciała i lokomocja)

• Motoryka mała(rozwój chwytu dowolnego i manipulacji)

• Rozwój motoryki następuje dzięki dojrzewaniu układu nerwowemu i intensywnym ćwiczeniom.

• Ester Thelen- dawne badania, iż rozwój motoryki jest możliwy tylko przy dojrzewaniu układu nerwowego jest błędne. Teoria systemów dynamicznych- ruch są skutkiem działania układu nerwowego, biomechanicznych i energetycznych właściwości ciała, czynników środowiskowych i zadań w czasie których występuje ruch. Proporcja Thelen uświadamia, że jak złożoną aktywnością jest każdy ruch oraz wskazuje, że wzorce mają charakter indywidualny, bo zależą od połączonych ze sobą czynników.

• Remi Largo- badania dowiodły, że dzieci rozwijają się od obracania wokół osi ciała rzez pełzanie, raczkowanie do chodzenia.

• Karen Adolph- 5-15 mies jak radzą sobie z widokiem pochylonej powierzchnii przed soba. 8,5 miesieczne dzieci raczkowały normalnie po proste i mimo upadków nie uczyły się niczego,

• Arnold Gesell- rozwój występuje od głowy w dół oraz od osi ciała na zewnątrz.

• Motoryka duża- dziecko najpierw unosi głowę, potem siada, wstaje.

• Rozwój chwytu dowolnego- dziecko najpierw odwraca głowę do przedmiotu, później wyciąga ręce, łukowatym ruchem sięga i chwyta przedmiot całą dłonią aby później wziąć dwoma palcami.

Rozwój poznania:

• Piaget- nazywa to stadium rozwoju stadium sensomotorycznym

• Goswami- logika aktywności istnieje wcześniej niź logika myślenia, niemowle wrażliwe na bodźce sensoryczne oraz gotowość do reagowania odruchowo stanowią podstawę inteligencji.

• Asymilacja funkcjonalna- powtarzanie reakcji ruchowych a nawet odruchowych , oraz poznawanie bodźców daje możliwość budowania schematów sensomotorycznych czyli czynnościowych

Podstadia w okresie inteligencji sensomotorycznej- Piaget

• 1: modyfikacja odruchów- dostosowanie sposobu ssania do kształtu obiektu, ssąc wiele przedmiotów zdobywa wiedzę o ich właściwościach

• 2: reakcje okrężne pierwotne: miedzy 2-4 rokiem dziecko powtarza różne czynności nie będące prostymi odruchami ale nabytymi przystosowaniami, odkryte one przypadkowo przynoszą pozytywne odczucia sensoryczne dzieki czemu są powtarzane , odnoszą się tylko do własnego ciała- reakcje pierwotne- Piaget

• 3: reakcje okrężne wtórne: chwytać przedmioty, wykonywać z nimi ruchy, , są one poza ciałem dziecka- oparte na schematach czynnościowych wtórnych istotą jest przyjemność z powtarzania

Akomodacja prowadzi do zmiany jakościowej którą możemy zobaczyć gdy następuje przejście do kolejnego podstadium. Między 8 a 12 mies potrafi połączyć dwa schematy, jeden wykorzystywany w roli środka a 2 zwiazany z celem czynności

Stałośc przedmiotu(pojęcia przedmiotu)-1 rozumienie przez dziecko że przedmiot jest stały i obiektywny niezależny od ruchów dziecka obserwujemy pod koniec 1 roku życia
( gdy pociąg znika za zasłoną dziecko patrzy w miejsce gdzie powinnien się pojawić co dowodzi że przedmiot jest czymś trwałym, gdy jednak pociąg zatrzymywał się przed wjechaniem za zasłonę dzieci patrzyły nadal na miejsce gdzie powinnien wyjechac. – jest to raczej dowód na efekt śledzenia ruchu niż stałości przedmiotu)

• Renee Baillargeon- technika łamania oczekiwań- 5 mies- wie że klocek jest twardym przedmiotem który nie może zniknąć, dziecko 6-7 mies wiedza na temat właściwości przemiotów jest bardzo bogata wie że dwa przemioty mogą się zderzyć ze soba, jeśli przedmiot jest większość na podstawie to nie upadnie a jeśli wiecej przedmiotu jest poza podstawa to upadnie, przedmiot mniejszy nie może być w większym

• Wiedza relacji między przemiotami( zatrzymywanie i bycie podporą)

• W 1 roku intensywnie same zaczynaja manipulować przemiotami rozwijają się reprezentację przedmiotów czyli rozbudowuje się wiedza o wlasciwiosciach przemiotów ( ze maja rozmiar) czasowych (są trwałe) mechanicznych( nie mogą się przenikać)

• Funkcja zarządzajaca- termin odnosi się do wyższych procesów poznawczych odpowiedzialnych za planowanie monitorowanie i kontrole zachowań ukierunkowanych na cel, jednym z rozwiązań tej funkcji jest hamowanie które polega na powstrzymaniu reakcji na bodźce nieistotne do realizacji celu

• Błąd Ab- dziecko jest skłonne szukać przedmiotu tam gdzie matka je 1 raz schowała

Rozwój psychomotoryczny niemowlęcia:

Zmiany w układnie nerwowym polegające na sposobach panowania własnym ciałem. Badania pozwoliły wykazać zależność między zachodzącymi zgodnie z zegarem biologicznym zmian w motoryce a nabywaniem wprawy w opanowywaniu kolejnych sprawności ruchowych oraz rolę ćwiczenia w tym zakresie.

Rozwój psychomotoryczny: wzajemna relacja między percepcją, pamięcią, aktywnością, a dojrzewaniem układu nerwowego.

Rodzaje zmian w układzie nerwowym:

1. Układ nerwowy zaczyna się rozwijać w 2 tygodniu życia płodowego. Po urodzeniu mózg dziecka waży 350g a pod koniec 1 roku już 1000g- jego masa nie jest wtedy mniejsza niż masa mózgu dorosłego.

2. Procesy rozwoju mózgu:

1. Proliferacja- powstawanie nowych komórek nerwowych

2. Migracja neuronów- obwodowe i promieniste przemieszczanie się w kierunku punktów docelowych

3. Różnicowanie się neuronów w czasie wędrówki- wytwarza się akson i dendryty

4. Mielinizacja- tworzenie przez komórki glejowe osłonek mielinowych na aksonie, co zwiększa szybkość przewodzenia impulsów, odbywa się najpierw w rdzeniu przedłużonym i obszarach tyłomózgowia, później w innych obszarach kory

5. Synaptogeneza- powstawanie połączeń synaptycznych

Rozwój percepcji:

Techniki badań nad rozwojem percepcji:

• Paradygmat habituacji/ nowości

• Paradygmat preferencji patrzenia

• Technika ssania sprawczego lub nieodżywczego- po zmierzeniu dla odpowiedniego dziecka szybkości ssania

W badaniach udowodniono:

• Noworodki różnicują powierzchnię gładką od grudkowatej ustami i rękoma

• Potrafią rozpoznawać kształt obiektu na rysunkach, który miały w ustach

• Smak i węch są dobrze rozwinięte. 4 podstawowe smaki, preferują słodki, wolą zapach lawendy od rozmarynu , zapachy które zna np. mleko przynoszą ukojenie w bólu

• Dzieci umieją dostosować tępo ssania tak, aby słyszeć głos swojej matki a nie nieznajomej kobiety

• Wolą słuchać mowy skierowanej do niemowląt, ponieważ mówi się wtedy wolno, są często pauzy wyraźna intonacja, wyraźne wypowiedzi, udziecinnione słowa, liczne pytania, krótkie poprawne zdania- wolą radosną mowę dorosłego a nie mniej nasyconą mową skierowaną do dziecka

• Dziecko roczne widzi równie ostro jak dorosły, kolory rozróżnia jak noworodek ale nie widzi dobrze ich nasycenia,

• Rozumieją, że przedmiot niezależnie od odległości w jakiej się znajduje ma tę samą wielkość

• Są świadome stałości kształtu- 3 miesiąc umożliwia percepcje głębi, percepcja głębi przychodzi wraz z raczkowaniem,

• „wzrokowe urwisko”- autorem Gibson i Walk- dziecko zaczynające raczkować chętnie sięga w głąb stołu (gdzie widać urwisko), a dzieci, których doświadczenie motoryczne jest większe nie podejmują tego działania

• Naiwna fizyka- związane z problemem percepcji niemowląt, dzieci zdobywają doświadczenie drogą działania ale nawet gdy doświadczenia nie mają to mają doświadczenia nabyte obeserwacją