Definicje administracji publicznej cz. I

Administracja

zarządzi sprawami własnymi lub cudzymi

zarządzanie, gospodarowanie, kierowanie, rządzenie i rozkazywanie

• ministrare = służyć

• administrare = obsługiwać, zarządzać, kierować

• gubernare = rządzić

Administracja

* organizacja

** czynnik osobowy

** czynnik rzeczowy

** czynnik prawny

* aparat

* działalność

Administracja publiczna

zarząd wykonywany przez państwo i inne podmioty, na rzecz interesu publicznego, na podstawie obowiązującego prawa

Administracja publiczna

system biurokratyczny obszerny zakres spraw społecznych generalne normy prawne

Aspekty adm. publ.

POZYTYWNY

NEGATYWNY

PODMIOTOWY

PRZEDMIOTOWO - PODMIOTOWY

Definicja przedmiotowo - podmiotowa

zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych prawem formach Hubert Izdebski, Michał Kulesza

Definicje administracji w ustroju totalitarnym

"umysł zniewolony"

Czesław Miłosz

"nauka w upadku"

Henryk Olszewski

Pozytywna definicja administracji z okresu III Rzeszy

administracja publiczna to kształtowanie życia wspólnoty narodowej przez aparat partyjny, według planu ustalonego przez Führera

administracja jako organizacja jest po prostu strukturą urzędów działającą w konkretnej wspólnocie

Theodor Maunz

Theodor Maunz (1901 - 1993): profesor prawa III Rzeszy i RFN. Działacz NSDAP. Teoretyk ustroju nazistowskiego, uzasadniający rządy Hitlera. Po 1945 jeden z czołowych konstytucjonalistów, mających wpływ na kształt i interpretację konstytucji. Profesor Uniw. w Monachium. Członek CSU. Minister kultury rządu Bawarii na przełomie lat 50 i 60-tych.

Zjawiska w adm. publ.

* centralizacja

* decentralizacja

* koncentracja

* dekoncentracja

*dewolucja

Zasady kształtowania struktury adm. publ.

* terytorialna

* merytoryczna

Zasady nowożytnej administracji publicznej

* centralizacja i koncentracja

* decentralizacja i dekoncentracja

* resortowość

* system biurokratyczny, oparty na:

** hierarchiczności

** podległości służbowej i osobowej

** wielostopniowej strukturze urzędów

** jednoosobowym kierownictwie

** fachowości, nominacji i pragmatykach służbowych

** wielości norm proceduralnych

Cechy administracji publicznej

* przymusowość

* monopol

* trwałość

* planowość

* ciągłość

* stabilność

* fachowość

* hierarchiczność

* legalizm

Podległość (zależność)

* służbowa

* osobowa

Płaszczyzny działania administracji publicznej

* reglamentacyjna i regulacyjna

* świadcząca

* organizatorska

* wykonawcza

* kontrolno-nadzorcza

* prognostyczno-planistyczna

Reglamentacja w systemie administracji publicznej

* ograniczanie możliwości działania

* ograniczanie dostępu do dóbr

Rozrost administracji publicznej czy nadążanie za cywilizacją?

Powszechność administracji - "od narodzin aż po grób"

Przyczyny rozrostu administracji

* tendencje biurokracji

* decyzje polityczne

* żądania obywateli

* wymogi bezpieczeństwa

i porządku publicznego

* zmiany środowiska naturalnego

Pojęcia

* władza publiczna

* zadania publiczne

* środki publiczne

* służba cywilna

* interes publiczny

* sektor publiczny

* autonomia = przyznanie samodzielności

* jurysdykcja = uprawnienie do rozstrzygania sporów

* kompetencja = zakres uprawnień i obowiązków

* legalność = zgodność z prawem

* mandat

** pełnomocnictwo

** czynności i obowiązki

** miejsce w organie

mandat wolny a imperatywny

* władza = możność panowania nad wolą innego człowieka

* suwerenność = najwyższa władza, połączona z niezależnością i niepodległością

suwerenność w globalizacji

państwo

ludność + terytorium + władza

Georg Jellinek

Zdolność prawnomiędzynarodowa

zdolność do bycia podmiotem stosunków międzynarodowych, zawierania umów z innymi państwami (zdolność traktatowa)

* właściwość = zdolność do rozpatrywania spraw

** rzeczowa

** miejscowa

** funkcjonalna

* federacja - konfederacja

* unia realna - unia personalna

* państwo unitarne

Organ

jednostka wyodrębniona organizacyjnie w ramach aparatu państwowego, działająca w imieniu i na rachunek państwa, w ramach kompetencji ustawowych, uprawniona do posługiwania się przymusem

* zadania

* kompetencje

* właściwość

Kolegialność a jednoosobowe kierownictwo

kolegialność

* strukturalna

* funkcjonalna

Urząd

zespół osobowo - rzeczowy organu

Jednostka podziału terytorialnego

obszar państwa podlegający właściwości miejscowej organu

Podział terytorialny

* tradycyjny (historyczny)

* racjonalny

* mieszany

Administrowanie to przede wszystkim spokojne, wolne od pośpiechu i nieustannych konfliktów załatwianie rozmaitych spraw.

Woodrow Wilson

Definicje administracji publicznej cz. II

Podział adm. publ.

ADMINISTRACJA RZĄDOWA

ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA

Resort

odrębna struktura organizacyjna w ramach aparatu administracji rządowej

Minister

kierownik resortu

Resorty klasyczne

* sprawy zagraniczne

* wojsko

* wymiar sprawiedliwości

* skarbowość

* sprawy wewnętrzne

Ministerstwa

* funkcjonalne

* koniunkturalne

System biurokratyczny

* prowincjonalny

* realny

Odpowiedzialność ministrów

* konstytucyjna

* polityczna

* parlamentarna

* solidarna

* indywidualna

Zespolenie administracji publicznej

* administracja rządowa

** ogólna

** specjalna

*** zespolona

*** niezespolona

samorząd i wspólnota samorządowa

monizm i dualizm administracji publicznej

wspólnota samorządowa

* grupa społeczna określona przez przepisy prawa państwowego

* w której członkostwo powstaje z mocy prawa

* powołana do samodzielnego wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej

* w formach właściwych dla administracji rządowej

* posiadająca organizacje ustaloną ustawowo

* o charakterze przedstawicielskim

* kontrolowaną przez grupę

* nadzorowana przez Państwo

* ponosząca odpowiedzialność za swoje działania

* wykonująca zadania własne i zlecone

* posiadająca osobowość prawną oraz prawo własności osobowość prawna wspólnoty samorządowej

* publicznoprawna

* prywatnoprawna komunalizacja administracji publicznej mienie publiczne

* państwowe

* komunalne dochody samorządu

* dochody własne

* subwencje ogólne

* dotacje celowe

zakład publiczny

* zespół składników osobowych, rzeczowych, materialnych i niematerialnych

* tworzących podmiot o charakterze celowym i usługowym

zakład publiczny

* służący zaspokajaniu potrzeb publicznych

* nienastawiony na zysk

* otwierany przez jednostki administracji publicznej

Administracja międzynarodowa

organizacja międzynarodowa

* dwa państwa

* umowa

* uprawnienia i obowiązki

* cel

* środki

Organizacje międzynarodowe

* rządowe

* pozarządowe

* ponadnarodowe

** religijne

** gospodarcze

*** korporacje

Funkcje organizacji międzynarodowych

* regulacyjna

* kontrolna

* operacyjna

* strategiczna

* adaptacyjna

* symboliczna

Absolutyzm oświecony

monarchia absolutyzmu oświeconego

odmiana monarchii absolutnej, w której założono, że wszechwładny monarcha ma sprawować rządy w oparciu o zasady rozumu i modernizować państwo zgodnie z hasłami Oświecenia

* modernizacja państwa

* zachowanie podstaw absolutyzmu i feudalizmu

* służba poddanym

* samowola monarsza

* odgórne reformy

* niesprawiedliwy system społeczny

reformy

* ustrojowe

* społeczne

* gospodarcze

absolutyzm praworządny

doktryna eudajmonizmu

(gr. eudajmon = szczęśliwy) doktryna zakładająca, że najwyższą wartością jest szczęście, zaś dążenie do niego jest głównym motywem postępowania i celem człowieka

Monarchia absolutna we Francji

Zasady ustrojowe

* suwerenność wewn. i zewn.

* omnipotencja władcy

* centralizm i biurokratyzm

* urzędy komisaryczne

Prawa fundamentalne

* następstwo tronu w linii męskiej

* zakaz pozbywania się domeny królewskiej

* obowiązek wyznawania religii katolickiej

Prawo rejestracji i remonstracji

(łac. remonstro - zaskarżam)

ordonans

Gallikanizm

ruch polityczno - religijny zmierzający do uniezależnienia kościoła francuskiego od władzy papieskiej

Pierre Pithou (1539 - 1596)

To, co nasi ojcowie nazywali wolnościami kościoła gallikańskiego i czego tak zazdrośnie strzegli, nie jest wcale jakąś łaską ani też nadmiernym przywilejem, lecz są to raczej przyrodzone i zwykłe wolności (...) W szczegółach owe wolności mogłyby wydawać się nieprzebrane, niemniej - gdy dobrze im się przypatrzymy - okażą się zależne od dwóch, mocno ze sobą związanych zasad, które Francja uważała zawsze za niezachwiane.

Pierwsza polegała na tym, że papieże nie mogą nakazać i zarządzać - ani w ogólności, ani też w szczegółach - niczego, co dotyczy spraw świeckich w krajach i ziemiach pozostających pod władztwem i zwierzchnictwem arcychrześcijańskiego króla. (...)

Druga wyraża się w tym, że chociaż papież uznawany jest za suwerena w sprawach duchownych, we Francji jego władza absolutna i nieograniczona nie znajduje zastosowania, lecz jest hamowana i ograniczana przez ustawy i decyzje dawnych soborów przyjęte we wspomnianym królestwie, i na tym przede wszystkim polega wolność Kościoła gallikańskiego...

Wzmacnianie władzy króla francuskiego

* rozwój nauki prawa (legiści), recepcja prawa rzymskiego, ukształtowanie się pojęcia "korony królestwa"

* zniesienie elekcji a wprowadzenie zasady desygnowania następcy (delfina) i dziedziczności tronu w linii męskiej (prawo salickie)

* regencja zamiast bezkrólewia

* niepozbywalność i niepodzielność domeny królewskiej

* suwerenność wobec papieża i cesarza

* wykorzystanie zasad prawa lennego - swobodny obrót lenn i możliwość ich kumulowania w ręku suwerena

* zwalczanie feudałów i powiększanie domeny królewskiej

* uznanie króla za "źródło pokoju"

* rozwój władzy ustawodawczej

* rozrost sądownictwa królewskiego (tzw. sprawy królewskie)

i wprowadzenie instytucji apelacji

* wojna z Anglią i wzrost świadomości narodowej

Zarząd centralny - ministrowie

Zarząd centralny - rady królewskie

parlamenty (sądy wyższe)

* parlament paryski

* parlamenty prowincjonalne

Stany Generalne i stany prowincjonalne

* Bretonia

* Burgundia

* Flandria

* Langwedocja

Zarząd lokalny

* urzędy honorowe

** baliwowie

** seneszalowie

** prewoci

** gubernatorzy

* zawodowe (komisaryczne)

** indendenci, subdelegaci, skarbnicy generalni, elekci

Sądownictwo królewskie

* stanowe

* zastrzeżone i delegowane

Absolutyzm oświecony w Prusach

Fryderyk Wilhelm (Wielki Elektor): 1640 - 1688.

Fryderyk I: (1688 - 1713)

Fryderyk Wilhelm I: (1713 - 1740).

Fryderyk II Wielki: (1740 - 1786).

Fryderyk Wilhelm II: (1786 - 1797).

Fryderyk Wilhelm III: (1797 - 1840).

Zarząd centralny

* Tajna Rada Stanu

* Generalne Dyrektorium

* Ministerstwo Gabinetowe

* Ministerstwo Sprawiedliwości

Zarząd lokalny

* prowincje - namiestnicy

* rejencje

* departamenty kamer - kamery wojny i domen

* powiaty - starostowie / sejmiki szlacheckie

* miasta - magistrat / burmistrz

* wsie - gromady - sołtys / właściciel wsi / urzędy domen

Reformy chłopskie

* ograniczenie poddaństwa osobistego i pańszczyzny

* zwolnienie z poddaństwa młodszych synów

* zakaz rugów

* oczynszowanie

* likwidacja niedziałów rodzinnych

* prawo skargi na postępki dziedzica

Reformy wojskowe

* reforma kantonowa

* powszechna armia narodowa

Reformy gospodarcze

* merkantylizm

* zakładanie manufaktur

* roboty publiczne

* wspieranie osadnictwa

* ograniczanie importu

Reformy oświatowe i wyznaniowe

* szkolnictwo powszechne

* szkoły techniczne, rolnicze i gimnazja

* germanizacja

* tolerancja religijna

Reforma prawa

* Corpus Iuris Fridericianum (1749 - 51)

* Landrecht (1794)

* Powszechna Ordynacja Sądowa (1793)

* Pruska ordynacja kryminalna (1805)

Poglądy religijne Fryderyka II

Wszystkie religie są sobie równe i dobre, jeśli tylko ich wyznawcy są uczciwymi ludzi, a gdyby tu przyszli Turcy i poganie, i chcieli zaludnić kraj, to wznieślibyśmy dla nich meczety i świątynie. Musi się tolerować wszystkie religie; prokurator ma tylko baczyć, by jedna nie krzywdziła drugiej, gdyż każdy musi tu na swój sposób osiągnąć zbawienie.

Ustroje państwowe

Anarchia

Państwo plemienne

Despotyzm

Tyrania

* jednoosobowa

* wieloosobowa

Monarchia

* teokratyczna

* patrymonialna

* stanowa

* absolutna

* oświeconego absolutyzmu

* parlamentarna

* konstytucyjna

Republika

* arystokratyczna

* timokracja

* teokracja

* oligarchia

* plutokracja

* ochlokracja

* parlamentarna

* prezydencka

Demokracja

Dyktatura

* cywilna

* wojskowa

Komunizm

i socjalizm

Faszyzm i nazizm

Totalitaryzm

Demokracja jest najgorszą formą rządu, jeśli nie liczyć wszystkich innych form, których próbowano od czasu do czasu.

Winston Churchill (1874 - 1965)

Strona 25 z 25