Analiza porównawcza

1. Kościół św. Michała w Hildesheim

2. Kościół Opactwa Maria Laach

Kościół św. Michała w Hildesheim	Kościół Opactwa Maria Laach
Kościół benedyktyński znajdujący się w Hildesheim, w środkowych Niemczech. Budowę rozpoczęto w 852 r. odbudowana w 1046 po pożarze. Dzisiejszy wygląd zawdzięcza odbudowie po zniszczeniach w II wojny światowej. W 1985 kościół został wpisany na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.	Klasztor benedyktyński, znajdujący się nad Laacher See (góry Eifel) w Niemczech. Budowę rozpoczęto pod koniec 1093, skończono ją ostatecznie w 1220 roku.
Wymiary: długość: 74,75 m długość transeptów: 40,01m szerokość transeptów: 11,38m długość krypty: 18,36m długość nawy środkowej pomiędzy transeptami: 27,34m szerokość nawy środkowej: 22,75m szerokość nawy środkowej pomiędzy arkadami: 8,60m wysokość nawy środkowej: 16,70m grubość muru: 1,63m Ma formę trójnawowej bazyliki z dwoma chórami i dwoma transeptami, do których przylegają ośmioboczne wieżyczki schodowe. Na skrzyżowaniu nawy głównej z transeptami zostały umieszczone masywne kwadratowe wieże. Kwadrat skrzyżowania jest modułem, który powtarza się w ramionach transeptu i nawie głównej. Charakteryzuje się niezwykłą równowagą między elementami pionowymi budowli, a jej poziomymi elementami. Apsydy z transeptami znajdują się po części wschodniej i zachodniej (przez co nadaje całej budowli symetryczny charakter). Jest przykładem budowli symetrycznej o dwóch chórach, dwóch transeptach, z wieżami na planie kwadratu na skrzyżowaniu transeptów z nawą główną. Skrzyżowania nawy środkowej z transeptami w części wschodniej i zachodniej są ograniczone ze wszystkich stron łukami. Obie z naw poprzecznych posiadają po bokach po dwie mniejsze wieże z klatkami schodowymi. Arkad nawy środkowej zbudowane są przy pomocy zmiennego systemu podpór (dwie kolumny + filar) charakterystycznego dla stylu dolnosaksońskiego. Kolumny z głowicami kostkowymi, które podczas odbudowy kościoła otrzymały głowice z dekoracją rzeźbiarską. Nad arkadami widać okna, które wprowadza światło do nawy środkowej. Okna te zakończone są pełnymi łukami. Światło dociera też przez okna zakończone ostrymi łukami, typowymi dla stylu gotyckiego, znajdujących się w nawie bocznej. Styl w jakim zostały wykonane sugeruje, że dodane zostały one w późniejszych wiekach. Langhaus zbudowane jest z trzech naw i trzech przęseł. Całość zwieńczona jest drewnianym dachem. Całą budowlę stworzono przy pomocy kwadratu skrzyżowania nawy środkowej i transeptem. Jest to swoistego rodzaju jednostka miary. Podobne kwadraty pojawiają się na terenie całej budowli.	Kościół Opactwa Maria Laach jest charakterystycznym dla romańskiego stylu przykładem kościelnego budownictwa. Całość jest surowa, pozbawiona dekoracji rzeźbiarskiej jest zwartą całością kubicznych brył. To nadaje budowli monumentalności i ciężkości, co stanowi charakterystyczną cechę romanizmu. Korpus nawowy wzbogacony jest fryzami arkadowymi łączącymi dwa chóry z poprzedzającymi je transeptami. Zbiór brył potęgują masywność wież, po jednej na skrzyżowaniu naw i po dwie przy każdym transepcie. Ma formę trójnawowej budowli o dwóch chórach i dwóch transeptach. W korpusie nawowym dostrzegamy po pięć prostokątnych przęseł zarówno w nawie głównej jak i w nawach bocznych, co jest innowacją w ówczesnym budownictwie. Plan zamknięty został półokrągłymi apsydami chórów. Chór zachodni złożony jest z jednego przęsła, oraz połączonego z nimi ramionami transeptu który zamykają okrągłe wieże. Chór wschodni w porównaniu do zachodniego jest wysłużony. Całość poprzedzona jest szerokim transeptem, którego ramiona zamknięte są absydami. Chór wschodni znacznie wyróżnia si odstępując od całości budowli. Atrium, które ze względu na charakter i styl w jakim zostało wykonane sugeruje na późniejsze powstanie, składa się z trzech ramion, z czego w każdym wyróżniamy 4 przęsła. Całość połączona transeptem zachodnim, tam też znajdują się wejścia do wewnątrz. Szczególną uwagę przykuwają strzeliste wieże, z czego środkowa jest najwyższa i zwieńczona została dachem w kształcie mitry biskupiej. Przed głównym wejściem znajduje się niewielki dziedziniec z umieszczoną tam fontanną Lwów. Stanowi to pewnego rodzaju nawiązanie do dziedzińca Alhambry, przez co kojarzy się bardziej z islamem niż z chrześcijaństwem. Ciekawym elementem architektonicznym są również kapitele kolumn, na których zostały wyrzeźbione bestie.
Okna chóru są jedną z największych ozdób kościoła. Przedstawiają postaci aniołów. W środkowym oknie przedstawiony został archanioł Michał. W tej scenie ukazany został jako zwycięzca szatana. Po niżej okna widać niszę, w której znajdował się wcześniej ołtarz św. Michała. Po południowej stronie środkowego okna przedstawiono archanioła Rafaela oraz cherubina, zaś po stronie północnej obserwujemy zwiastowanie Marii oraz serafina. Okna znajdujące się w dolnej apsydzie północno-wschodniego transeptu przedstawiają obrazy wody życia i gwiazdy zarannej, ukazują również scenę potopu. Natomiast okna umieszczone w dolnej apsydzie południowo-wschodniego transeptu przestawiają Chrystusa w ogrodzie, zauważamy również nawiązanie do eucharystii poprzez ukazanie chleba z nieba. Ciekawym elementem dekoracyjnym są również malowidła umieszczone na stropie nawy głównej (środkowej). Są przykładem monumentalnego malarstwa tablicowego z okresu średniowiecza. Całość przedstawia tzw. drzewo Jessego. Całość podzielona została na 8 pól. Patrząc od zachodniej strony kolejne sceny przedstawiają: scenę upadku pierwszych ludzi w raju, śpiącego Jessego, Dawida, Salomona, Ezechiasza, Jozjasza, Marię w otoczeniu czterech cnót głównych, Chrystusa jako sędziego. W okół każdego pola głównego przedstawiającego powyżej wymienione sceny znajdują się po cztery wizerunki proroków, aniołów i świętych. W czterech rogach stropu znajdują się poszczególne symbole Ewangelistów. (anioł – św. Mateusz, orzeł – św. Jan, wół – św. Łukasz, lew – św. Marek). Zauważamy także 42 medaliony (po 3 na krótszych bokach i po 18 na dłuższych) przedstawiające prawdopodobnie przodków Chrystusa, zgodnie z przekazem z Ewangelii św. Łukasza. Całość sprawia wrażenie symetrycznego i rytmicznego dzieła. Na skrzyżowaniu nawy głównej i transeptu przed chórem zachodnim zauważamy barwne ogrodzenie chóru. Jego urozmaicone barwy świadczą o ważnej roli kolorów w sztuce średniowiecza. Po stronie południowej umieszczono 13 kolorowych figur aniołów. Po stronie północnej natomiast przedstawiono fragment Nieba (w środku Maria z dzieciątkiem, po prawej św. Piotr, św. Jakub oraz św. Benedykt, po lewej św. Paweł, św. Jan oraz św. Bernard. W krypcie zachodniej kościoła, pochowano św. Bernarda, przy jej wejściu możemy dostrzec reliefy. Płyta nagrobna św. Bernarda ozdobiona jest reliefem wklęsłym, przedstawiającym krzyż, oraz licznymi napisami.	Nietypowy żółtawy kolor ścian z czarnymi detalami jest wynikiem materiałów użytych do budowy. Żółty kolor uzyskano przy pomocy torfu wulkanicznego, o tym odcieniu, czarne detale zostały wykonane z czarnego bazaltu. Pomimo zastosowania podobnych środków architektonicznych w kształcie zachodniej i wschodniej części kościoła są liczne różnice. Zasadniczą różnicą jest dominacja masy wież w chórze zachodnim i blokowe masy długich ramion transeptu oraz wydłużonego przęsła prezbiterium w części wschodniej. Efektem tego jest wrażenie wzajemnej równowagi mas pomiędzy obydwoma chórami, które dekorują mnogo nagromadzone typowe dla sztuki romańskiej motywy architektoniczne, takie jak pół filary, lizeny, fryzy arkadowe. Niewielkie okna dekorują elewacje. Oprócz pojedynczych prostokątnych półkoliście zamkniętych okien ściany są przeprute oknami okrągłymi, bądź biforiami i triforiami. Ponadto okna wzbogacone są od zewnątrz płaskimi, lecz bogato profilowanymi ościeżami. Wnętrze budowli charakteryzuje się skromnością środków wyrazu. Nie ma tu większych dekoracji rzeźbiarskich, przez co mocno wyeksponowana jest przestrzeń obiektu jak i jego podziały. Sklepienie krzyżowo-kolebkowe wyróżniamy w każdej z naw. Ciężkość sklepieniu nadają grunty, wsparte na półokrągłych służkach przylegających do prostokątnych pół filarów. Arkady, pełniące funkcję zarówno konstrukcyjną jak i estetyczną, tworzą pewnego rodzaju artykulację przęseł. Światła do całości budowli dostarczają prostokątne zamknięte półkoliście okna, które są umieszczone w górnych partiach ścian absyd obu chórów, naw, oraz transeptu wschodniego. Chór wschodni jest umieszczony nieco wyżej od pozostałych części świątyni, ze względu na umieszczoną poniżej kryptę. Sama krypta jest trójnawowa i składa się z czterech przęseł. Tworzy ją kolumnada, masywne kolumny wspierają arkady o kamiennej pasiastej dekoracji. Kapitele kolumn ozdobione są dekoracją ornamentalną i motywami maski i twarzy ludzkiej na narożach głowic. Podobnie jak chór wschodni krypta jest zamknięta półokrągłą absydą. Pośrodku krypty znajduje się grób pierwszego opata w Maria Laach – Gilberta. Płyta z mozaiką przedstawiającą zmarłego jest repliką oryginału.
Wnioski końcowe
Oba kościoły stanowią kwintesencję formalnie idealnych świątyń z czasów romańskich za sprawą zarówno jak struktury, jak wyglądu poszczególnych elewacji. Świątynie wydają się mieć warowny charakter o masywnych murach i wieżach które można porównać do wież obronnych. Dostrzegamy tu też addycyjność brył i separatyzm wnętrz. Plany budynków to krzyże łacińskie, proporcje natomiast oparte bryły na prostych zależnościach. To wszystko jak i szereg zdobniczych elementów wystroju takich jak gzymsy arkadowe, biforia i triforia, typowe głowice i bazy kolumn sprawia, że obie budowle są sztandarowymi przykładami sakralnej architektury romańskiej.