Finanse publiczne i prawo finansowe dr Janicki
08.11.2014r (w)
Zasady podatkowe :
przede wszystkim umiejscowione są w nauce (treści, interpretacje)
niektóre w literaturze prawa
zasady w różny sposób mogą być interpretowane
Podstawowe nurty myśli ekonomicznej:
liberalizm (ekonomia klasyczna)
interwencjonalizm (krysizm)
Liberalność – swoboda działalności gospodarczej, wolno rynkowośc (rynek swobodny na tendencje do równoważenia się).
Funkcja – rola państwa (państwo jest neutralne), nie ingeruje w procesy gospodarcze.
Intencjonalność – państwo jest bardzo aktywne, kontroluje gospodarkę.
Zasady podatkowe:
Adam Smis
Adolf Wagner
Konstytucja – postuluje ustawy, charakter opodatkowania, czyli nadawanie jedynie w drodze ustawy. Taki zapis należy umieścić w konstytucji. Żaden inny akt prawny nie jest odpowiedni do ustalenia podatku.
Ad. 1 Postulował aby podatek był pewny, dogodny, równy i tani
Pewność i dogodność opodatkowania - jest względnie trwały, stabilny. Podatnik musi wiedzieć i znać jakie i kiedy podatki ma zapłacić w roku podatkowym, nic nie może się zmienić przez 12 miesięcy, żaden przepis. Jeżeli ustawodawca chce zmienić podatek, zmiany musi opublikować z końcem listopada, aby mogły wejść w życie w nowym roku podatkowym (do ostatniego listopada) – jest to bezwzględnie stosowane (przestrzegane).
Taniość – wskazanie na aparat skarbowy chodzi o niskie koszty ze strony państwa, np. liczba obiektów, liczba pracowników, koszty poborów. Aby podatek nie był niższy niż koszty poborów.
Równość – podatek równy dla wszystkich, proporcjonalny do wynagrodzenia. Podatek musi być tak samo dolegliwy dla wszystkich biednych jak i bogatych. Równość w zależności od dochodów – ma być sprawiedliwy.
Podatki progresywne są sprawiedliwe:
1 os. 1 os.
dochód 1000 zł miesięcznie 10.000 zł miesięcznie
płyta 150 zł 150 zł
(nie kupi) (kupi)
Przykład pokazuje, iż bogaci i biedni powinni płacić proporcjonalnie do wynagrodzenia.
Podatek progresywny – pobiera wyższe opłaty od osób bogatych.
08.11.2014r (ćw)
Prawo Wernera stanowi pewną właściwość sfery publicznej
„Wydatki publiczne stale rosną w ujęciu realnym”
Realność wzrostu – wzrost ponad inflacyjny bardziej niż wskaźnik inflacji.
4 podstawowe grupy przyczyn racjonalności wzrostu:
społeczne (starzenie się społeczeństwa)
gospodarcze (państwo finansowe, postęp naukowo – techniczny; badania naukowe)
historyczne (zdarzenia historyczne które skutkują w dzisiejszych czasach – zadłużenie)
polityczne (funkcjonowanie organów władzy państwowej i samorządowej – administracja).
Aby państwo się rozwijało wydatki publiczne muszą rosnąc w ujęciu realnym, np. podniesiony poziom pracy urzędów, służby zdrowia, badania techniczne i naukowe rozwój technologiczny.
PROBLEMATYKA PODATKOWA
Podatek – przymusowe, bezzwrotne, nieodpłatne, publiczne, prawne, powszechne, pieniężne, jednostronne, ogólne świadczenie na rzecz państwa.
CECHY PODATKU
Przymusowość podatku – bez względu na to czy podatnik wyrazi zgodę (wolę) podatek będzie ściągnięty.
Uiszczony podatek może być jedynie zwrócony na podstawie ulgi jeśli takowa w danym przypadku przysługuje.
Nieodpłatny -
Powszechny – obejmuje wszystko i wszystkich, co znajdzie się w obrębie tego podatku. Jeżeli państwo chce kogoś wyłączyć z podatku odbywa się to jawnie, wydaniem decyzji.
Jednostronny – podatek ustalony jest jednostronnie, przez organy podatkowe, organy uchwałodawcze, np. rada gminy, samorząd.
Pieniężny -
Ogólny – to nie może być forma kary, sankcji.
Cechy podatku:
przymusowość
jednostronność
ekwiwalentność
22.11.2014r
Stawka podatkowa – występuje wiele stawek podatkowych , np. podatek od towarów i usług, występuje w nim wiele stawek podatkowych.
Stopa podatku
Krzywa Laffera – w miarę wzrostu czegoś wpływ środków
do budżetu wzrasta, zależność między wpływami do
budżety a tym ile możemy (dajemy, a ile możemy oddać
do budżetu).
Stopa opodatkowania – rosnący wpływ do budżetu, stopa
procentowa rośnie natomiast gdy maleją wpływy do
budżetu, stopa procentowa maleje.
Stopa opodatkowania % - udział płaconych podatków i innych w stosunku do wartości naszych dochodów i majątków.
Ulgi – są niezbędne żeby podatek zaistniał.
Ulga podatkowa ma swoje cechy:
Jest zamierzonym przez ustawodawcę obniżeniem wysokości podatku, aby podatnik zapłacił niższy podatek.
Trzeba, należy wydatkować pieniądze – podstawowy warunek.
Dalej ustawodawca wskazuje jakie warunki muszą być spełnione żeby skorzystać z ulgi podatkowej, np. faktura VAT, przelew bankowy, Akt notarialny.
Odpowiedni stan prawny (udokumentowany, do zaistnienia ulgi.
Ulgi nie mogą być limitowane albo z góry lub z dołu co do kwoty.
Ulga może być wykorzystywana przez pewien czas.
Nie zawsze i nie w każdym przypadku może/musi wystąpić ulga !
Zwolnienie podatkowe:
katalog, charakter zwolnień musi być jawny, musi dotyczyć wszystkich i wszystkiego i nie jest on zamknięty,
zwolnienia o charakterze przedmiotowym – zwolnienia parte o zasadę wzajemności,
zwolnienia o charakterze podmiotowym – kierowane do poszczególnych podmiotów, np. zwolnienia od podatku dochodowego os. prawnych,
zwolnienia oparte na zasadzie wzajemności, kierowane zarówno do przedmiotowych jak i podmiotowych, np. dochody, majątki.
Zwolnienia, w których określono czas trwania są to zwolnienia terminowe (wpisane w katalog, ustawowe),
Zwyżka podatkowa – sankcjonowanie, karanie – podstawowy cel wyhamowania zjawiska, od całęj wysokości dochodów, dolegliwa.
Akcyza – podatek, którego zadaniem jest gwarantowanie (zapewnienie)dochodów do budżetu np. podarek od luksusu. Akcyza jest podatkiem od luksusu i towarów powszechnego użytku.
Zniżka podatkowa – ma rozwijać, a zarazem ograniczać nielegalną sprzedaż np. alkoholu.
TRYB, TERMIN, SPOSÓB
Termin płacenia podatku – zróżnicowany, może być oznaczony (wezwanie od czasu otrzymania 14 dni). Termin może być wskazany ustawowo, w momencie zdarzenia (zdarzenie automatycznie generuje potrzebę zapłacenia podatku, np. zakup towaru w sklepie).
Sposób – instrument podatkowy rozliczenia (uregulowania)podatku (albo gotówkowe albo bezgotówkowe – przelew).
Sposób płacenia podatku zaliczkowy (w ciągu roku kalendarzowego płacimy zaliczko na poczet podatku) następuje rozliczenie zaliczek podatku z faktyczną kwotą podatku. Wynika z tego nadpłata, niedopłata lub rozliczenie na 0. W razie nadpłaty nadwyżka zostanie zwrócona , w razie niedopłaty w ciągu 30 dni od rozliczenia należy dopłacić brakującą kwotę. Podatek zaliczkowy jest podatkiem etapowym.
Sposób ratalny – akt prawny reguluje, że podatnik ma prawo zapłacić podatek jednorazowo orza również kwartalnie, miesięcznie, co pół roku.
Termin – jeśli wyznaczony dzień zapłaty podatku wypada w dzień wolny od pracy to podatek należy uregulować w pierwszy dzień roboczy. Decyduje dzień wysłania przelewu.
Zryczałtowany podatek (forma ryczałtowa) – wartość płaconego podatku nie musi być związana z formą faktycznego podatku.
Forma ryczałtowa ma ona uprościć i ułatwić formę płacenia podatku.
(cw)
CZAS/MIEJSCE
System podatkowy – ogół wszystkich podatków, które obowiązują w danym czasie i w danym miejscu oraz normy podatkowe.
Racjonalny system podatkowy – to taki system, kutry został stworzony dla wykonania danego celu, zadania z zamierzeniem żeby coś osiągnąć.
Historyczny system podatkowy – to taki system, który został stworzony na przestrzeni dziejów, ewoluował w czasie.
Racjonalność podatku polskiego – nowe podatki, które się pojawiły np. dochodowy.
Historyczność podatku polskiego – to podatki od nieruchomości, leśny, gruntowy.
Systemy podatkowe:
system podatków lokalnych
Podatek jest dochodem państwa lub gminy, województwa, powiatu, samorządu terytorialnego.
Planuje się wprowadzić podatek na rzecz Unii Europejskiej, w tej chwili nie podatek od dochodu, może jakiś podatek federalny.
Podatek katastrofalny – podatek naliczany od wartości nieruchomości (nie jest wprowadzony) dotyczy tylko budów.
Samo-opodatkowanie – np. podatek śmieciowy, sami deklarujemy kotę, wyliczamy i składamy podpisaną deklarację.
Co wpływa na wolę, chęć płacenia podatków:
stopień zbieżności celów państwa z celami obywatela (im bardziej zbieżne tym bardziej tym większa skłonność do płacenia, np. opieka zdrowotna);
wysokość podatku (im wyższy podatek tym mniejsza skłonność do płacenia podatku);
ilość podatków, przejrzystość (duża ilość, zawiłość zniechęca do płacenia);
stabilność (jakość prawa podatkowego);
równość prawa i obowiązków (równość odpowiedzialności za jednostkowe traktowanie)
równość (jednostkowe traktowanie na terenie całego kraju;
zmiana świadomości obywateli, podatników, przedsiębiorców.
Sposoby/metody unikania opodatkowania:
Legalne:
przejść do bardziej sprzyjającego systemu podatkowego;
specjalne strefy ekonomiczne;
mogą być wykorzystywane strefy przybrzeżne, raj/oaza podatkowa (miejsca charakteryzujące się atrakcyjnym systemem podatkowym, np. Panama, pobierają tam 1% podatku);
powstrzymanie się/rezygnacja ze zdarzenia, które generuje płacenie podatku;
wykorzystanie luki w prawie podatkowym;
wykorzystanie wszystkich możliwości, które tkwią w systemie prawa.
Nielegalne:
niezarejestrowane działalności
ukrywanie dochodów, nieewidencjonowanie przychodów;
obrót bez faktur;
ukrywanie, zatajanie czynności, działań w systemie podatkowym.
PROBLEM PODWÓJNEGO OPODATKOWANIA
Podwójne opodatkowanie – (wielokrotne opodatkowanie) wielkość podatków w Polsce to 13, płacimy kilka różnych podatków. Z formalnego punktu krajowe zjawisko podwójnego opodatkowania nie występuje w Polsce, są nie liczne wyjątki ale jest to traktowane negatywnie.
Kiedy mamy do czynienia z podwójną opłatą?
Jeżeli ten sam czas, majątek lub dochód jest więcej niż jeden raz (podwójnie) obciążony takim samym podatkiem.
Jeżeli ta sama osoba w takim samym czasie jest obciążona takim samym podatkiem wtedy mówimy o podwójnym opodatkowaniu.
Wieloelementowy system podatkowy nie gwarantuje podwójnego opodatkowania.
06.12.2014r
Co to są finanse?
Relacje między finansami publicznymi, a prywatnymi?
Podatki (z czego jest złożony, rodzaje)?
Cechy podatku?
Funkcje podatku?
Charakterystyka cech podatku?
Budżet?
Podwójne wielokrotne opodatkowanie, nie należy łączyć z wystąpieniem wielu podatków, np. osoba pracuje/przebywa w jednym kraju w drugim żyje.
Podatek jedyny – jeden podatek za wszystkie pozostałe ( próby wprowadzenia, nieudane F. Quesney – koncepcja podatku jedynego).
System wieloelementowy – składający się z pewnej ilości podatków, decyduje o tym państwo, samorząd terytorialny.
Samorząd terytorialny – nie ma własnych dochodów, mają udział w podatku dochodowym od os. fizycznych i prawnych, przyznawane są z dochodu państwa.
Własne dochody posiada tylko jeden szczebel – jest to gmina.
Czyim dochodem staje się podatek?
Bankowość
Dwa systemy bankowe regulujące prawo w Polsce (reguluje system podatkowy):
Ustawa o Narodowym Banku polskim
Prawo bankowe
System bankowy:
NBP > Bank Centralny (odpowiada i realizuje politykę pieniężną, np. emisja pieniądza)
Banki pozostałe (np. banki spółdzielcze banki zagraniczne)
Bank Centralny jest Bankiem innych banków:
Banki pozostałe mogą pożyczać fundusze od NBP;
stopy procentowe wg ustawy publikowane są raz w miesiącu;
analizuje sytuację i postępowanie innych banków czy działają zgodnie z prawem, może zdecydować o zamknięciu banku;
czuwa nad stabilnym poziomem cen – główne zadanie.
Polityka pieniężna – podstawowy instrument, parametr, który kształtuje politykę pieniężną w kraju to stopy procentowe.
Członków jest 9, a 10 to prezes.
W strefie euro prowadzona jest polityka pieniężna, Europejski Bank Centralny we Frankfurcie. Decyduje....
Poziom kursu walut wpływa na stabilność cen.
Polityka pieniężna w Polsce decyduje o stopach procentowych.
NBP ustala poziom stup procentowych, jest instytucją.
NBP realizuje określone zadania, najważniejsze z tych zadań to prowadzenie rachunku.
Bank centralny do instytucji głównych kryterium oceny nie jest wynik ekonomiczny, a cele czyli utrzymanie stabilności poziomu cen. Inflacja lub deflacja.
Banki pozostałe – banki (jednostki) sektora usług finansowych.
Słowo bank – jest słowem zastrzeżonym, wymaga zgody administracyjnej.
W Polsce banki mogą być tworzone w formie:
bank państwowy
spółdzielnia
sp. akcyjna
inne formy są zabronione.
W NBP możemy:
wymienić zniszczone pieniądze
wpłacić podatek
wymienić pieniądze ze starymi znakami pieniężnymi na nowe pieniądze
możemy kopić monety kolekcjonerskie.
Inflacja -
Banki pozostałe to przedsiębiorstwa działające na rynku finansowym, ich celem jest przynoszenie jak największych korzyści.
Zysk – w działalności występuje księga zysków i strat, przychodów i rozchodów.
WZROST WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA
(największy cel działania przedsiębiorstwa).
Zysk o charakterze ekonomicznym, to co daje faktyczne odczucie zysku.
Płynność finansowa – regulowanie zobowiązań w terminie, fundament przetrwania przedsiębiorstwa.
Teraz również dla banków fundamentem przetrwania jest utrzymanie płynności finansowej.
Banki, przedsiębiorstwa o charakterze komercyjnym, ich celem jest zarobkowanie przynoszenie korzyści ekonomicznych.
Obok banków komercyjnych występują:
banki wyspecjalizowane
banki uniwersalne
banki specjalne
Banki wyspecjalizowane – to takie, które w zakresie swoich usług podejmują szczególny typ, rodzaj usług. Ograniczone do wąskiego katalogu usług, np. banki kredytowe, banki gospodarki żywnościowej, banki pożyczkowe, banki handlowe, banki inwestycyjne, banki hipoteczne.
Banki uniwersalne – nie są ograniczone w usługach, zajmują się wszystkim, szeroki katalog usług.
Banki specjalne – powołane do realizacji ściśle określonych usług.
W Polsce nie występuje kredyt hipoteczny jest to chwyt marketingowy, są to inne kredyty w których zabezpieczeniem jest hipoteka.
Zadania banku:
karty płatnicze
obrót walutami
obsługa rachunków bankowych
depozyty
obrót papierami wartościowymi (skup, sprzedaż)
rozliczenia (prowadzi rozliczenia gotówkowe: czek gotówkowy, akredytywa i bezgotówkowe: przelewy, inkaso (polecenie pobrania)
Czek – czas trwania, kto dokonuje płatności (decyduje o przekazaniu środków), koszty.
Rozliczenie planowe – zaliczka w poczet dostaw.
Polecenie przelewu – powszechna forma rozliczenia, w przelewie o terminie decyduje dłużnik.
zobowiązanie należność
Dłużnik Wierzyciel
kupuje sprzedaje
Wierzyciel musi mieć pieniądze na rachunku, data operacji jest terminem, w którym zostało spłacone zobowiązanie.
Inkas – wierzyciel decyduje o terminie zapłacenia.
Czek bankierski gwarantowany – bank gwarantuje, że czek ma pokrycie na rachunku.
Akredytywa – forma rozliczenia stosowana w stosunkach zagranicznych.
(zobowiązania) (należność)
D W
(kupujący) Sprzedający)
BANK
Ryzyko jakie generuje kupujący: Ryzyko, które generuje sprzedający:
(ryzyko wierzyciela) (ryzyko dłużnika)
brak środków - czy to taki towar jaki zamawialiśmy
odmowa przyjęcia towaru
Co jeszcze możemy załatwić w banku:
kredyty
pożyczki
lokaty
papiery wartościowe ( rachunek papierów wartościowych)
przelewy
możemy kopić ubezpieczenia (dystrybuują ubezpieczenia do kredytów, pożyczek)
mogą zajmować się sprzedażą lizingu (sprzedaż na raty , wypożyczenie), faktoring .
FAKTORING PRAWDZIEY, WŁAŚCVIWY, ZGODNY
(kupujący) (sprzedający)
K S
FAKTORING
(BANK)
FAKTORING NIEPEŁNY, NIEPRAWIDŁOWY, FAŁSZYWY
(kupujący) (sprzedający)
K S
FAKTOR
(BANK)
Cechy kredytu:
Celowość ( na jaki cel jest przeznaczony)
Termin ( czas trwania kredytu, na jaki czas został zaciągnięty: krótko terminowe i długoterminowe )
Zwrotność (kwota kredytu podlega zwrotowi)
Odpłatność (opłaty kredytu: odsetki i prowizja, koszty zabezpieczenia kredytu - ubezpieczenia).
Zabezpieczenia (wpis do hipoteki, zabezpieczenie cywilno – prawne, zastaw)
Bezgotówkowy
Zabezpieczenie środków na rachunku bankowym (blokada):
Zastaw zwykły – polega na wydaniu tej rzeczy.
Zastaw rejestrowy – ujawnia się fakt obciążenia, prawa do decydowaniu o niej.
Jednostki sfery publicznej – banki mogą udzielać gwarancji
Cesja
Ubezpieczenia kredytu.
Bezgotówkowośc – przelanie środków z rachunku bankowego na rachunek celowy.
Dwa elementy, które muszą wystąpić przy udzieleniu kredytu:
Kredytobiorca musi podać zdolność kredytową.
Kredyt musi być zabezpieczony.
Zdolność kredytowa – zdolność do spłaty kredytu wraz z odsetkami w ustawowym terminie.
Kredyt – to relacja między kredytodawcą, a kredytobiorcą, w którym kredytodawca ma udostępnić środki finansowe w określonym czasie i miejscu, a kredytobiorca do celowego wykorzystania kredytu, zabezpieczenie kredytu i zwrotu wraz z wynagrodzeniem (odsetkami).
Prawo bankowe/zdefiniować kredyt....
Rodzaje kredytów:
odnawialne
rewolwingowy
rolowany (przenoszony w czasie, odnawialny).
Kredyty dla działalności gospodarczych:
Kredyty konsumenckie
Kredyty w walucie krajowej i obcej
Kredyty udzielane wg stałej lub zmiennej stopy procentowej.
Podział:
Kredyty lombardowe
Kredyty hipoteczne
Kredyty pozostałe
Kredyty specjalne – lepsze warunki, preferencje: wysokość spłaty, oprocentowanie, termin spłaty (lepsze warunki), odroczenie w spłacie, karencja w spłacie (spłata po jakimś czasie od wzięcia).
Kredyty umorzeniowe – terminowa spłata upoważnia do umorzenia 50% kwoty kredytu.
Kredyty specjalne dla rolników oraz dla młodych małżeństw.
Kredyty dzielą się w sposób udzielania i spłaty:
* jednorazowo udzielany * w ratach
* udzielany w transzy * w całości.
Odsetki zawsze muszą być naliczane od zadłużenia !