| Part 1 | CZĘŚĆ I |
| 1 | |
| They’re out there. | Są na korytarzu. |
| Black boys in white suits up before me to commit sex acts in the hall and get it mopped up before I can catch them. | Czarni sanitariusze w białych uniformach, którzy wstali przede mną, żeby odwalić sztosa i uprzątnąć ślady, zanim ich przyłapię. |
| They’re mopping when I come out the dorm, all three of them sulky and hating everything, the time of day, the place they’re at here, the people they got to work around. | Szorują posadzkę, kiedy wychodzę z sypialni, wszyscy trzej ponurzy i do wszystkiego ziejący nienawiścią: do wczesnej pory, szpitala i pacjentów, którymi muszą się zajmować. |
| When they hate like this, better if they don’t see me. | Wolę się im nie pokazywać, kiedy żre ich tak silna nienawiść jak teraz. |
| I creep along the wall quiet as dust in my canvas shoes, but they got special sensitive equipment detects my fear and they all look up, all three at once, eyes glittering out of the black faces like the hard glitter of radio tubes out of the back of an old radio. | Jestem w tenisówkach, więc cicho niby mysz skradam się pod ścianą, ale ich czułe detektory rejestrują mój strach i sanitariusze - wszyscy trzej naraz - unoszą głowy. Z czarnych twarzy patrzą na mnie oczy połyskujące metalicznym blaskiem lamp radiowych w starym odbiorniku. |
| “Here’s the Chief. The soo –pah Chief, fellas. Ol’ Chief Broom. Here you go, Chief Broom…” | - Chłopaki, idzie Wódz! Potężny Wódz. Stary Wódz Szczota. Łapaj, Wodzu… |
| Stick a mop in my hand and motion to the spot they aim for me to clean today, and I go. | Wtykają mi w garść zmywak i pokazują, gdzie mam dziś sprzątać. |
| One swats the backs of my legs with a broom handle to hurry me past. | Kiedy ich mijam, któryś wali mnie kijem od szczotki po łydkach, żebym się pospieszył. - |
| “Haw, you look at ‘im shag it? | Ha, ha! Patrzcie go, ale posuwa! |
| Big enough to eat apples off my head an’ he mine me like a baby.” | Chłop wielki jak drabina, a posłuszny jak dziecko! |
| They laugh and then I hear them mumbling behind me, heads close together. | Śmieją się, a potem schylają głowy i mruczą coś za moimi plecami. |
| Hum of black machinery, humming hate and death and other hospital secrets. | Szum czarnych automatów, szemrzących nienawiścią, śmiercią i innymi szpitalnymi tajemnicami. |
| They don’t bother not talking out loud about their hate secrets when I’m nearby because they think I’m deaf and dumb. | Bez obaw mówią przy mnie o swojej skrywanej nienawiści, bo myślą, że jestem głuchoniemy. |
| Everybody thinks so. | Wszyscy tak myślą. |
| I’m cagey enough to fool them that much. | Jestem dość przebiegły, żeby się nie zdradzić. |
| If my being half Indian ever helped me in any way in this dirty life, it helped me being cagey, helped me all these years. | I jeśli na tym parszywym świecie cokolwiek zawdzięczam temu, że jestem półkrwi Indianinem, to właśnie tę odrobinę przebiegłości, która pozwala mi udawać głuchoniemego przez te wszystkie lata. |
| I’m mopping near the ward door when a key hits it from the other side and I know it’s the Big Nurse by the way the lockworks cleave to the key, soft and swift and familiar she been around locks so long. | Myję posadzkę przy drzwiach wejściowych, gdy nagle ktoś wsuwa klucz do zamka; poznaję natychmiast, że to Wielka Oddziałowa, obyta z zamkami jak nikt, bo zasuwa odskakuje szybko i bez zgrzytu. |
| She slides through the door with a gust of cold and locks the door behind her and I see her fingers trail across the polished steel–tip of each finger the same color as her lips. | Ogarnia mnie lodowaty powiew, kiedy oddziałowa wślizguje się do środka i przekręca za sobą klucz, widzę jej palce muskające gładkie stalowe drzwi - paznokcie ma tej samej barwy co usta. |
| Funny orange. Like the tip of a soldering iron. | Dziwny pomarańczowy odcień jak koniec lutownicy. |
| Color so hot or so cold if she touches you with it you can’t tell which. | Tak gorący, a zarazem tak zimny, że nikt nie umiałby powiedzieć, czy dotyk oddziałowej mrozi go, czy parzy. |
| She’s carrying her woven wicker bag like the ones the Umpqua tribe sells out along the hot August highway, a bag shape of a tool box with a hemp handle. | W jednej ręce Wielka Oddziałowa trzyma za konopne ucho wiklinowy koszyk w kształcie skrzynki na narzędzia, taki sam jak te, które Indianie z plemienia Umpqua sprzedają przy szosie w upalne sierpniowe dni. |
| She’s had it all the years I been here. | Miała go już, kiedy tu trafiłem. |
| It’s a loose weave and I can see inside it; there’s no compact or lipstick or woman stuff, she’s got that bag full of thousand parts she aims to use in her duties today–wheels and gears, cogs polished to a hard glitter, tiny pills that gleam like porcelain, needles, forceps, watchmakers’ pliers, rolls of copper wire… She dips a nod at me as she goes past. | Jest rzadko pleciony, więc widzę, co znajduje się w środku - nie ma tam puderniczki, szminki czy innych kobiecych drobiazgów; koszyk wypełniają po brzegi tysiące zapasowych części, które oddziałowa zamierza użyć w ciągu dnia - zębatki i kółka, wypo- lerowane, połyskujące złowrogo tryby, a obok nich lśniące jak porcelana pigułki oraz igły, kleszcze, pincetki, zwoje miedzia- nego drutu... Mijając mnie, oddziałowa kiwa głową. |
| I let the mop push me back to the wall and smile and try to foul her equipment’ up as much as possible by not letting her see my eyes–they can’t tell so much about you if you got your eyes closed. | Cofam się, ciągnąc za sobą zmywak aż pod samą ścianę, uśmiecham i zaciskam powieki, żeby utrudnić aparaturze siostry dokonanie pomiaru - jeśli ktoś ma zamknięte oczy, niełatwo jest przejrzeć go na wylot. |
| In my dark I hear her rubber heels hit the tile and the stuff in her wicker bag clash with the jar of her walking as she passes me in the hall. She walks stiff. | Słyszę w mroku stukot gumowych obcasów i chrzęst żelastwa w koszyku, który kołysze się w rytm oddalających się, sztywnych kroków oddziałowej. |
| When I open my eyes she’s down the hall about to turn into the glass Nurses’ Station where she’ll spend the day sitting at her desk and looking out her window and making notes on what goes on out in front of her in the day room during the next eight hours. | Kiedy otwieram oczy, skręca ona właśnie z korytarza do oszklonej dyżurki, w której spędzi naj- bliższe osiem godzin, siedząc za biurkiem przy oknie wychodzącym na świetlicę, obserwując i notując wszystko, co się będzie działo. |
| Her face looks pleased and peaceful with the thought. | Cieszy się z góry - z jej twarzy bije spokój i zadowolenie. |
| Then… she sights those black boys. | Wtem... dostrzega czarnych sanitariuszy. |
| They’re still down there together, mumbling to one another. | Wciąż stoją zbici w gromadkę i mruczą coś do siebie. |
| They didn’t hear her come on the ward. | Nie słyszeli, jak wchodzi na oddział. |
| They sense she’s glaring down at them now, but it’s too late. | Teraz czują na sobie jej gniewny wzrok, ale jest już za późno. |
| They should of knew better’n to group up and mumble together when she was due on the ward. | Trzeba być ostatnim głupcem, żeby tak stać i szeptać, kiedy oddziałowa może wejść lada moment. |
| Their faces bob apart, confused. | Spłoszeni odskakują od siebie. |
| She goes into a crouch and advances on where they’re trapped in a huddle at the end of the corridor. | Ona zaś zniża głowę jak byk i rusza w ich stronę - są na końcu korytarza, nie mają odwrotu. |
| She knows what they been saying, and I can see she’s furious clean out of control. | Słyszała, co szeptali, i jest taka wściekła, że nie panuje nad sobą. |
| She’s going to tear the black bastards limb from limb, she’s so furious. | Taka wściekła, że poukręca skurwysynom łby. |
| She’s swelling up, swells till her back’s splitting out the white uniform and she’s let her arms section out long enough to wrap around the three of them five, six times. | Nadyma się, aż biały kitel pęka jej na plecach, i wysuwając kolejne człony, wydłuża ramiona, aż mogłaby nimi otoczyć czarnych pięć albo sześć razy. |
| She looks around her with a swivel of her huge head. | Obraca na osi potężną głowę i rozgląda się wkoło. |
| Nobody up to see, just old Broom Bromden the half-breed Indian back there hiding behind his mop and can’t talk to call for help. | Nie ma żadnych świadków, jedynie ten mieszaniec, stary Szczota Bromden, kuli się przy drzwiach ze swoim zmywakiem, ale to niemowa, nie będzie wzywał pomocy. |
| So she really lets herself go and her painted smile twists, stretches to an open snarl, and she blows up bigger and bigger, big as a tractor, so big I can smell the machinery inside the way you smell a motor pulling too big a load. | Nic już jej nie powstrzymuje, więc wykrzywia w ohydnym grymasie wyszminkowane, uśmiechnięte usta i nadyma się, nadyma, jest już tak wielka jak walec drogowy, tak wielka, że dolatuje mnie zapach jej rozedrganych cylindrów, podobny do woni silnika pracującego pod zbytnim obciążeniem. |
| I hold my breath and figure, My God this time they’re gonna do it! | Wstrzymuję oddech i myślę: Boże, tym razem naprawdę wezmą się za czuby! |
| This time they let the hate build up too high and overloaded and they’re gonna tear one another to pieces before they realize what they’re doing! | Tym razem zbyt długo tłumili nienawiść, rozszarpią się na kawałki, nim się zorientują, co robią! |
| But just as she starts crooking those sectioned arms around the black boys and they go to ripping at her underside with the mop handles, all the patients start coming out of the dorms to check on what’s the hullabaloo, and she has to change back before she’s caught in the shape of her hideous real self. | Ale akurat gdy oddziałowa zaczyna opasywać sanitariuszy wydłużonymi ramionami, a oni rzucają się, by wypruć z niej flaki kijami od szczotek, z sypialni wyłaniają się pacjenci zaintrygowani hałasem; oddziałowa musi więc przybrać swoją zwykłą postać, żeby nikt się nie dowiedział, jak ohydne jest jej prawdziwe oblicze. |
| By the time the patients get their eyes rubbed to where they can halfway see what the racket’s about, all they see is the head nurse, smiling and calm and cold as usual, telling the black boys they’d best not stand in a group gossiping when it is Monday morning and there is such a lot to get done on the first morning of the week… “…mean old Monday morning, you know, boys…” “Yeah, Miz Ratched… “…and we have quite a number of appointments this morning, so perhaps, if your standing here in a group talking isn’t too urgent …” “Yeah, Miz Ratched…” She stops and nods at some of the patients come to stand around and stare out of eyes all red and puffy with sleep. | I nim pacjenci na tyle przetrą rozespane oczy, by zrozumieć, co się dzieje, oddziałowa, jak zwykle spokojna i opanowana, z uśmiechem poucza czarnych, że nie powinni tak stać i rozprawiać o niczym, bo dziś jest poniedziałek, a właśnie w poniedziałki jest zawsze najwięcej pracy... - ...poniedziałki są najgorsze, sami wiecie, chłopcy... - Tak, siostro Ratched... - ...czekają na nas liczne obowiązki, więc gdybyście mogli odłożyć pogawędki na później... - Dobrze, siostro Ratched... Oddziałowa kończy rozmowę i wita się z pacjentami, którzy stanęli obok i wpatrują się w nią zaczerwienionymi, podpuchniętymi od snu oczyma. |
| She nods once to each. | Każdemu posyła jedno skinienie głowy. |
| Precise, automatic gesture. | Precyzyjny, automatyczny ruch. |
| Her face is smooth, calculated, and precision-made, like an expensive baby doll, skin like flesh-colored enamel, blend of white and cream and baby-blue eyes, small nose, pink little nostrils–everything working together except the color on her lips and fingernails, and the size of her bosom. | Twarz oddziałowej jest gładka, proporcjonalna i precyzyjnie wykonana, jak buzia kosztownej lalki: kremowobiała skóra przypominająca emalię cielistej barwy, błękitne oczka, mały nosek o różowych chrapkach – wszystko pasuje do siebie idealnie oprócz pomarańczowego odcienia ust i paznokci siostry oraz rozmiaru jej biustu. |
| A mistake was made somehow in manufacturing, putting those big, womanly breasts on what would of otherwise been a perfect work, and you can see how bitter she is about it. | Musiano się pomylić na taśmie montażowej i wyposażono ten skądinąd doskonały wyrób w ogromne niewieście piersi - widać, jak bardzo się tym gryzie. |
| The men are still standing and waiting to see what she was onto the black boys about, so she remembers seeing me and says, “And since it is Monday, boys, why don’t we get a good head start on the week by shaving poor Mr. Bromden first this morning, before the after-breakfast rush on the shaving room, and see if we can’t avoid some of the–ah–disturbance he tends to cause, don’t you think?” | Pacjenci wciąż stoją, ciekawi, czego chciała od czarnych, a to jej przypomina, że byłem świadkiem całego zajścia. - Skoro mamy dziś właśnie poniedziałek - mówi - co wy na to, chłopcy, gdyby tak na dobry początek od razu ogolić biednego pana Bromdena, nim po śniadaniu wszyscy pognają do umywalni, i uniknąć... hm... poruszenia, które zwykle wywołuje? |
| Before anybody can turn to look for me I duck back in the mop closet, jerk the door shut dark after me, hold my breath. | Zanim czarni zaczną się za mną rozglądać, gramolę się szybko do schowka na szczotki, zatrzaskuję drzwi i wstrzymuję oddech. |
| Shaving before you get breakfast is the worst time. | Golenie przed śniadaniem jest najgorsze. |
| When you got something under your belt you’re stronger and more wide awake, and the bastards who work for the Combine aren’t so apt to slip one of their machines in on you in place of an electric shaver. | Człowiek jest silniejszy i bardziej rozbudzony, kiedy coś przekąsi, a wtedy trudniej jest skurwysynom z Kombinatu zamienić maszynkę do golenia na jedno z ich urządzeń. |
| But when you shave before breakfast like she has me do some mornings–six-thirty in the morning in a room all white walls and white basins, and long-tube-lights in the ceiling making sure there aren’t any shadows, and faces all round you trapped screaming behind the mirrors–then what chance you got against one of their machines? | Ale gdy golą człowieka przed śniadaniem, tak jak czasami mnie na polecenie oddziałowej - o wpół do siódmej, w pomieszczeniu, gdzie wszystko jest białe, ściany, umywalki i długie jarzeniówki na suficie, w których świetle nie padają cienie, a za taflami luster wyją uwięzione twarze - to w obliczu ich urządzeń jest zupełnie bezradny! |
| I hide in the mop closet and listen, my heart beating in the dark, and I try to keep from getting scared, try to get my thoughts off someplace else–try to think back and remember things about the village and the big Columbia River, think about ah one time Papa and me were hunting birds in a stand of cedar trees near The Dalles… But like always when I try to place my thoughts in the past and hide there, the fear close at hand seeps in through the memory. | Stoję ukryty w schowku i nasłuchuję, serce wali mi w ciemnościach, staram się opanować strach, zająć czymś umysł, sięgnąć pamięcią do życia w wiosce nad wielką rzeką Kolumbia, przypomnieć sobie, jak... aha... pewnego razu tata i ja polowaliśmy na ptactwo w cedrowym gaju w pobliżu The Dalles... Ale tak jak zawsze, kiedy chcę uciec myślami w przeszłość i się w niej schować, strach, który jest pod ręką, przenika przez warstwę wspomnień. |
| I can feel that least black boy out there coming up the hall, smelling out for my fear. | Czuję, że najmniejszy sanitariusz nadchodzi korytarzem, węsząc za moim lękiem. |
| He opens out his nostrils like black funnels, his outsized head bobbing this way and that as he sniffs, and he sucks in fear from all over the ward. | Rozchyla nozdrza jak czarne leje, wysuwa w lewo i w prawo nienaturalnie wielką głowę i wciąga w płuca woń lęku z całego oddziału. |
| He’s smelling me now, I can hear him snort. | Poczuł mnie, słyszę, jak parska. |
| He don’t know where I’m hid, but he’s smelling and he’s hunting around. | Jeszcze nie wie, gdzie się ukryłem, ale już złapał mój trop i szuka dalej. |
| I try to keep still… (Papa tells me to keep still, tells me that the dog senses a bird somewheres right close. | Zastygam w bezruchu... (Tata ostrzega, żebym się nie ruszał, bo pies zwęszył ptaka gdzieś bardzo blisko. |
| We borrowed a pointer dog from a man in The Dalles. | Pożyczyliśmy pointera od jednego faceta w The Dalles. |
| All the village dogs are no-‘count mongrels, Papa says, fish-gut eaters and no class a-tall; this here dog, he got insteek! | “Wioskowe psy to nic niewarte kundle - mówi tata - żrą rybie bebechy i są do niczego: ten pies ma instynkt!” |
| I don’t say anything, but I already see the bird up in a scrub cedar, hunched in a gray knot of feathers. | Nie odpowiadam, ale dostrzegłem już ptaka, który siedzi na gałęzi karłowatego cedru - skulona kępka szarych piór. |
| Dog running in circles underneath, too much smell around for him to point for sure. | Pies czuje zapach tak silnie, że biega dookoła, nie mogąc się zorientować, skąd płynie. |
| The bird safe as long as he keeps still. | Ptak jest bezpieczny, dopóki się nie poruszy. |
| He’s holding out pretty good, but the dog keeps sniffing and circling, louder and closer. Then the bird breaks, feathers springing, jumps out of the cedar into the birdshot from Papa’s gun.) | Całkiem nieźle się trzyma, ale pies węszy, krąży, coraz głośniej, coraz bliżej, aż wreszcie ptak się podrywa, rozpościera skrzydła, wyskakuje spomiędzy gałęzi prosto w strumień śrutu z dubeltówki taty). |
| The least black boy and one of the bigger ones catch me before I get ten steps out of the mop closet, and drag me back to the shaving room. | Nim oddalam się dziesięć kroków od schowka, najmniejszy czarny wraz z jednym z dwóch większych chwytają mnie pod ręce i zaciągają do umywalni. |
| I don’t fight or make any noise. | Nie stawiam oporu, nie wydaję żadnego dźwięku. |
| If you yell it’s just tougher on you. | Jeżeli ktoś krzyczy, to bardziej go męczą. |
| I hold back the yelling. | Duszę w sobie krzyk. |
| I hold back till they get to my temples. | Duszę krzyk, dopóki maszynka nie dotknie moich skroni. |
| I’m not sure it’s one of those substitute machines and not a shaver till it gets to my temples; then I can’t hold back. | Do tego momentu nie jestem pewien, czy to jedno z ich urządzeń, czy zwykła golarka, ale gdy dotknie skroni, dłużej nie mogę się powstrzymać. |
| It’s not a will-power thing any more when they get to my temples. | Gdy dotknie skroni, siła woli nie zdaje mi się na nic. |
| It’s a… button , pushed, says Air Raid Air Raid, turns me on so loud it’s like no sound, everybody yelling at me, hands over their ears from behind a glass wall, faces working around in talk circles but no sound from the mouths. | Tak jakby ktoś... włączył mnie niczym syrenę przeciwlotniczą, Alarm, Alarm, wyję tak głośno, że żaden dźwięk nie może się z tym równać, ci za lustrzaną taflą wrzeszczą na mnie, zakrywając rękami uszy, poruszają ustami, ale ich krzyki do mnie nie dochodzą. |
| My sound soaks up all other sound. | Mój ryk pochłania wszystkie inne dźwięki. |
| They start the fog machine again and it’s snowing down cold and white all over me like skim milk, so thick I might even be able to hide in it if they didn’t have a hold on me. | Naraz czarni włączają mgielnicę i spowija mnie zimna biała mgła, gęsta jak śmietana, mógłbym się w niej ukryć, gdyby mnie nie trzymali. |
| I can’t see six inches in front of me through the fog and the only thing I can hear over the wail I’m making is the Big Nurse whoop and charge up the hall while she crashes patients outta her way with that wicker bag. | Ledwo widzę czubek własnego nosa, a jedyne, co słyszę ponad moim rykiem, to bojowy okrzyk Wielkiej Oddziałowej, która pędzi korytarzem, roztrącając wiklinowym koszykiem na boki pacjentów. |
| I hear her coming but I still can’t hush my hollering. | Słyszę ją, ale i tak nie mogę się powstrzymać. |
| I holler till she gets there. | Wciąż wyję, kiedy oddziałowa wpada do umywalni. |
| They hold me down while she jams wicker bag and all into my mouth and shoves it down with a mop handle. | Czarni trzymają mnie mocno, a ona wtłacza mi w usta koszyk z całą zawartością i popycha końcem szczotki. |
| (A bluetick hound bays out there in the fog, running scared and lost because he can’t see. | (Nakrapiany ogar ujada gdzieś we mgle, przerażony miota się bez celu, bo nic nie widzi. |
| No tracks on the ground but the ones he’s making, and he sniffs in every direction with his cold red-rubber nose and picks up no scent but his own fear, fear burning down into him like steam.) | Żadnych śladów na ziemi oprócz tych, które sam pozostawia, więc węszy na boki zimnym, czerwonym, gumowatym nosem, ale wdycha tylko zapach własnego strachu, który pali mu wnętrzności jak gorąca para). |
| It’s gonna burn me just that way, finally telling about all this, about the hospital, and her, and the guys–and about McMurphy. | I mnie będzie tak paliło, kiedy będę wam to wszystko opowiadał, o szpitalu, o niej, o chłopakach - i o McMurphym. |
| I been silent so long now it’s gonna roar out of me like floodwaters and you think the guy telling this is ranting and raving my God ; you think this is too horrible to have really happened, this is too awful to be the truth! | Milczałem tak długo, że wypłynie to ze mnie z hukiem wezbranej wody, a wy pewnie pomyślicie, że facet, który to opowiada, bredzi, cholera, i majaczy; pomyślicie, że to wszystko jest zbyt straszne, żeby mogło się wydarzyć naprawdę, zbyt potworne, żeby było prawdziwe! |
| But, please. It’s still hard for me to have a clear mind thinking on it. | Zrozumcie, proszę, że trudno mi jest zachować jasność myśli, kiedy do tego wracam. |
| But it’s the truth even if it didn’t happen. | Ale to wszystko prawda, nawet jeśli nie miało miejsca. |
| 2 | |
| When the fog clears to where I can see, I’m sitting in the day room. | Kiedy mgła opada i znów zaczynam widzieć, okazuje się, że jestem w świetlicy. |
| They didn’t take me to the Shock Shop this time. | Tym razem nie wzięli mnie do wstrząsówki. |
| I remember they took me out of the shaving room and locked me in Seclusion. | Pamiętam, że wyprowadzili mnie z umywalni i zamknęli w izolatce. |
| I don’t remember if I got breakfast or not. | Nie pamiętam, czy dali mi śniadanie. |
| Probably not. | Pewno nie. |
| I can call to mind some mornings locked in Seclusion the black boys keep bringing seconds of everything–supposed to be for me, but they eat it instead–till all three of them get breakfast while I lie there on that pee-stinking mattress, watching them wipe up egg with toast. | Czasami, gdy siedzę rano zamknięty w izolatce, czarni biegają po dokładki - niby dla mnie - aż wszyscy trzej najedzą się do syta, a ja leżę na cuchnącym moczem materacu i patrzę, jak opychają się moim śniadaniem. |
| I can smell the grease and hear them chew the toast. | Czuję zapach tłuszczu od jaj na bekonie i słyszę, jak grzanki chrupią czarnym w zębach. |
| Other mornings they bring me cold mush and force me to eat it without it even being salted. | W inne dni przynoszą i wmuszają we mnie zimną nie posoloną papkę kukurydzianą. |
| This morning I plain don’t remember. | Ale dzisiejszego ranka nie pamiętam. |
| They got enough of those things they call pills down me so I don’t know a thing till I hear the ward door open. | Tak mnie nafaszerowali różnymi świństwami uchodzącymi tu za lekarstwa, że pierwsze, co do mnie dociera, to odgłos otwierających się drzwi. |
| That ward door opening means it’s at least eight o’clock, means there’s been maybe an hour and a half I was out cold in that Seclusion Room when the technicians could of come in and installed anything the Big Nurse ordered and I wouldn’t have the slightest notion what. | Drzwi wejściowe otwierają się najwcześniej o ósmej, więc co najmniej półtorej godziny przeleżałem bez czucia w izolatce - w tym czasie technicy mogli mi wmontować na polecenie Wielkiej Oddziałowej całe mnóstwo licho wie jakich urządzeń. |
| I hear noise at the ward door, off up the hall out of my sight. | Słyszę hałas przy drzwiach wejściowych na samym końcu korytarza, poza moim polem widzenia. |
| That ward door starts opening at eight and opens and closes a thousand times a day, kashash, click . | Kiedy już raz otworzą się o ósmej, to potem łup! łup! otwierają się i zamykają przynajmniej tysiąc razy w ciągu dnia. |
| Every morning we sit lined up on each side of the day room, mixing jigsaw puzzles after breakfast, listen for a key to hit the lock, and wait to see what’s coming in. | Każdego ranka po śniadaniu siadamy w świetlicy pod ścianami, mieszamy łamigłówki i nasłuchujemy zgrzytu zamka, ciekawi, kto wejdzie. |
| There’s not a whole lot else to do. | Nie mamy nic innego do roboty. |
| Sometimes, at the door, it’s a young resident in early so he can watch what we’re like Before Medication. | Czasami wpada jakiś młody stażysta, żeby zobaczyć, jak się zachowujemy Przed Podaniem Leków. |
| BM, they call it. | Nazywają to w skrócie “pepeelem”. |
| Sometimes it’s a wife visiting there on high heels with her purse held tight over her belly. | Innym razem to żona któregoś z pacjentów - stukocze wysokimi obcasami, przyciskając do brzucha torebkę. |
| Sometimes it’s a clutch of grade-school teachers being led on a tour by that fool Public Relation man who’s always clapping his wet hands together and saying how overjoyed he is that mental hospitals have eliminated all the old-fashioned cruelty. “What a cheery atmosphere, don’t you agree?” | Kiedy indziej to stadko nauczycielek ze szkoły podstawowej, oprowadzane po szpitalu przez tego idiotę rzecznika prasowego, który wciąż pociera spocone łapska i mówi, jak to dobrze, że w szpitalach dla umysłowo chorych nie ma już tego okrucieństwa co dawniej: “Ale tu przyjemnie, prawda?” |
| He’ll bustle around the schoolteachers, who are bunched together for safety, clapping his hands together. | Krąży wokół nauczycielek, które dla bezpieczeństwa zbijają się w gromadkę, i trze łapę o łapę. |
| “Oh, when I think back on the old days, on the filth, the bad food, even, yes, brutality, oh, I realize, ladies, that we have come a long way in our campaign!” | “Kiedy pomyślę, jak to dawniej wyglądało, brud, złe jedzenie, a nawet brutalne traktowanie, dopiero wtedy, szanowne panie, zdaję sobie sprawę, jak wielki osiągnęliśmy postęp!” |
| Whoever comes in the door is usually somebody disappointing, but there’s always a chance otherwise, and when a key hits the lock all the heads come up like there’s strings on them. | Zwykle nie przychodzi tu nikt interesujący, ale wciąż liczymy na to, że następnym razem będzie inaczej, więc ilekroć słychać klucz wsuwający się do zamka, wszystkie głowy podrywają się gwałtownie, jakby kto szarpnął za sznurek. |
| This morning the lockworks rattle strange; it’s not a regular visitor at the door. | Tego ranka zamek zgrzyta inaczej; najwyraźniej to nikt z naszych stałych gości. |
| An Escort Man’s voice calls down, edgy and impatient, “Admission, come sign for him,” and the black boys go. | To konwojent, bo zaraz dobiega nas zdenerwowany, niecierpliwy głos: - Przyprowadziłem nowego pacjenta, niech mi ktoś pokwituje odbiór! - i czarni pędzą. |
| Admission. | Nowy pacjent. |
| Everybody stops playing cards and Monopoly, turns toward the day-room door. | Wszyscy przerywają grę w karty albo w monopol i spoglądają na drzwi do świetlicy. |
| Most days I’d be out sweeping the hall and see who they’re signing in, but this morning, like I explain to you, the Big Nurse put a thousand pounds down me and I can’t budge out of the chair. | Normalnie sprzątałbym teraz korytarz i zobaczył, co to za jeden, ten nowy, ale dziś, jak już mówiłem, Wielka Oddziałowa wepchnęła mi do brzucha tonę żelastwa i nie mogę wstać z krzesła. |
| Most days I’m the first one to see the Admission, watch him creep in the door and slide along the wall and stand scared till the black boys come sign for him and take him into the shower room, where they strip him and leave him shivering with the door open while they all three run grinning up and down the halls looking for the Vaseline. “We need that Vaseline,” they’ll tell the Big Nurse, “for the thermometer.” | Zwykle pierwszy oglądam każdego nowego, widzę, jak wślizguje się bojaźliwie do środka, stawia krok czy dwa i zatrzymuje się spłoszony przy ścianie, czekając, aż czarni odbiorą go od konwojenta i zaprowadzą pod prysznic, gdzie ściągają mu ubranie i zostawiają go drżącego z zimna przy otwartych drzwiach, a sami wylatują uśmiechnięci na korytarz szukać wazeliny. - Potrzebujemy wazeliny - mówią Wielkiej Oddziałowej - żeby nasmarować termometr. |
| She looks from one to the other: “I’m sure you do,” and hands them a jar holds at least a gallon, “but mind you boys don’t group up in there.” | Oddziałowa patrzy po ich twarzach. - Nie wątpię, chłopcy - odpowiada, wręczając im co najmniej czterolitrowy słój. - Tylko przypadkiem nie wchodźcie tam wszyscy. |
| Then I see two, maybe all three of them in there, in that shower room with the Admission, running that thermometer around in the grease till it’s coated the size of your finger, crooning, “Tha’s right, mothah, that’s right,” and then shut the door and turn all the showers up to where you can’t hear anything but the vicious hiss of water on the green tile. | Potem widzę dwóch, a może wszystkich trzech sanitariuszy, jak wchodzą do umywalni, gdzie czeka nowy pacjent, i cały czas mrucząc: “spokojnie, maleńki, spokojnie”, obracają termometr w wazelinie, aż pokryje się nią na grubość palca, po czym zamykają drzwi i odkręcają wszystkie kurki pryszniców, tak że nie słychać nic oprócz gniewnego syku wody na zielonych kaflach. |
| I’m out there most days, and I see it like that. | Zwykle jestem na korytarzu, więc wiem, jak to się odbywa. |
| But this morning I have to sit in the chair and only listen to them bring him in. | Ale tego ranka siedzę na krześle i tylko słyszę, że prowadzą nowego. |
| Still, even though I can’t see him, I know he’s no ordinary Admission. | Chociaż go nie widzę, wiem, że nie jest to zwyczajny pacjent. |
| I don’t hear him slide scared along the wall, and when they tell him about the shower he don’t just submit with a weak little yes, he tells them right back in a loud, brassy voice that he’s already plenty damn clean, thank you. “They showered me this morning at the courthouse and last night at the jail. | Ani nie przemyka się bojaźliwie pod ścianą, ani też nie przytakuje sanitariuszom słabym szeptem, kiedy mówią mu o prysznicu, lecz śmiałym, donośnym głosem odpowiada, że nie, dziękuje, chromoli prysznic, jest czysty jak rzadko! - Musiałem brać prysznic dziś rano w sądzie i wczoraj wieczorem w kiciu. |
| And I swear I believe they’d of washed my ears for me on the taxi ride over if they coulda found the vacilities. | A w taksówce, kiedyśmy tu jechali, wymyliby mi uszy, gdyby tylko mieli czym. |
| Hoo boy, seems like everytime they ship me someplace I gotta get scrubbed down before, after, and during the operation. | Rany, ilekroć mnie gdzieś wysyłają, muszę się szorować przed, po i w trakcie podróży. |
| I’m gettin’ so the sound of water makes me start gathering up my belongings. | Tak mi to już weszło w krew, że gdy tylko słyszę plusk wody, od razu zaczynam pakować manatki. |
| And get back away from me with that thermometer, Sam, and give me a minute to look my new home over; I never been in a Institute of Psychology before.” | Uciekaj z tym termometrem, kochasiu, daj mi się rozejrzeć po mojej nowej chacie; w klinice psychiatrycznej jestem pierwszy raz! |
| The patients look at one another’s puzzled faces, then back to the door, where his voice is still coming in. | Pacjenci patrzą po sobie ze zdumieniem, a potem zerkają na drzwi, zza których dobiega głos. |
| Talking louder’n you’d think he needed to if the black boys were anywhere near him. | Nowy mówi o wiele głośniej, niżby potrzebował, gdyby czarni stali koło niego. |
| He sounds like he’s way above them, talking down, like he’s sailing fifty yards overhead, hollering at those below on the ground. | Mówi tak, jakby znajdował się gdzieś nad nimi, płynął pięćdziesiąt metrów nad ziemią i krzyczał do ludzi czekających w dole. |
| He sounds big. | Musi być ogromny. |
| I hear him coming down the hall, and he sounds big in the way he walks, and he sure don’t slide; he’s got iron on his heels and he rings it on the floor like horseshoes. | Słyszę, jak idzie korytarzem, i poznaję po jego krokach, że jest ogromny; wcale nie przemyka się pod ścianą - ma podkute żelazem obcasy, które dzwonią o posadzkę niczym końskie podkowy. |
| He shows up in the door and stops and hitches his thumbs in his pockets, boots wide apart, and stands there with the guys looking at him. “Good mornin’ , buddies.” | Staje w drzwiach, zahacza kciuki o kieszenie i stoi tak w szerokim rozkroku, a wszyscy gapią się na niego. - Czołem, chłopaki. |
| There’s a paper Halloween bat hanging on a string above his head; he reaches up and flicks it so it spins around. “Mighty nice fall day.” | Podnosi rękę i lekkim uderzeniem wprawia w ruch papierowego nietoperza, który wisi na sznurku w drzwiach od czasu zabawy w wigilię Wszystkich Świętych. - Fajna dziś pogoda, no nie? |
| He talks a little the way Papa used to, voice loud and full of hell, but he doesn’t look like Papa; Papa was a full-blood Columbia Indian–a chief–and hard and shiny as a gunstock. | Głos ma podobny do głosu taty, dziarski i tubalny, ale sam nie jest do taty podobny; tata był czystej krwi Indianinem, wodzem, twardym i lśniącym jak kolba karabinu. |
| This guy is redheaded with long red sideburns and a tangle of curls out from under his cap, been needing cut a long time, and he’s broad as Papa was tall, broad across the jaw and shoulders and chest, a broad white devilish grin, and he’s hard in a different kind of way from Papa, kind of the way a baseball is hard under the scuffed leather. | Natomiast nowy to rudzielec - ma długie ryże baki i widoczne spod czapki zmierzwione płomienne kędziory, które dawno nie widziały nożyczek - równie szeroki, jak wysoki był tata: ma szerokie bary, szczękę i klatkę piersiową, szeroki zuchwały uśmiech, i też jest twardy, ale inaczej niż tata - twardy jak piłka baseballowa pod wytartą skórą. |
| A seam runs across his nose and one cheekbone where somebody laid him a good one in a fight, and the stitches are still in the seam. | Nos i policzek przecina mu blizna, z której jeszcze nie zdjęto szwów - ktoś go musiał porządnie zdzielić w jakiejś niedawnej bójce. |
| He stands there waiting, and when nobody makes a move to say anything to him he commences to laugh. | Nowy stoi i czeka, a że nikt mu nie odpowiada, wybucha śmiechem. |
| Nobody can tell exactly why he laughs; there’s nothing funny going on. | Nie wiadomo, dlaczego mu tak wesoło; przecież nie dzieje się nic zabawnego. |
| But it’s not the way that Public Relation laughs, it’s free and loud and it comes out of his wide grinning mouth and spreads in rings bigger and bigger till it’s lapping against the walls all over the ward. | Śmieje się inaczej niż rzecznik prasowy; śmieje się głośno i swobodnie, śmiech wypływa z jego rozchylonych ust i zataczając coraz większe kręgi, tłucze o ściany oddziału. |
| Not like that fat Public Relation laugh. | Różni się od śmiechu tłustego rzecznika. |
| This sounds real. | Jest szczery. |
| I realize all of a sudden it’s the first laugh I’ve heard in years. | Nagle zdaję sobie sprawę, że takiego śmiechu nie słyszałem od lat. |
| He stands looking at us, rocking back in his boots, and he laughs and laughs. | Nowy przypatruje się nam, kołysząc się na piętach i zanosi od śmiechu. |
| He laces his fingers over his belly without taking his thumbs out of his pockets. I see how big and beat up his hands are. | Splata ręce na brzuchu, nie wyjmując kciuków z kieszeni - widzę, jakie ma wielkie i pokancerowane dłonie. |
| Everybody on the ward, patients, staff, and all, is stunned dumb by him and his laughing. | Wszyscy na oddziale, zarówno pacjenci, jak i personel, oniemieli na dźwięk jego śmiechu. |
| There’s no move to stop him, no move to say anything. | Nikt go nie ucisza, nikt się nie odzywa. |
| He laughs till he’s finished for a time, and he walks on into the day room. | Nowy przestaje się wreszcie śmiać i wchodzi do świetlicy. |
| Even when he isn’t laughing, that laughing sound hovers around him, the way the sound hovers around a big bell just quit ringing–it’s in his eyes, in the way he smiles and swaggers, in the way he talks. “My name is McMurphy, buddies, R. P. McMurphy, and I’m a gambling fool.” He winks and sings a little piece of a song: “ ‘… and whenever I meet with a deck a cards I lays… my money… down,’” and laughs again. | Ale śmiech wciąż rozbrzmiewa wokół niego, tak jak wokół wieży dźwięk dzwonu, który dopiero co przestał bić - jest w jego oczach, uśmiechu, ruchach i mowie. - Nazywam się McMurphy, chłopaki, Randle Patrick McMurphy, jestem karciarz i błazen! - mruga, śpiewa urywek piosenki - ”...jak ktoś przy mnie w karty rypie, ja też forsę na stół sypię...” - i znów parska śmiechem. |
| He walks to one of the card games, tips an Acute’s cards up with a thick, heavy finger, and squints at the hand and shakes his head. “Yessir, that’s what I came to this establishment for, to bring you birds fun an’ entertainment around the gamin’ table. | Podchodzi do stolika, przy którym grają Okresowi, grubym paluchem przegina jednemu karty, zerka w nie i kręci głową. - Tak, po to tu przybyłem, koledzy, żeby was trochę rozerwać przy zielonym stoliku. |
| Nobody left in that Pendleton Work Farm to make my days interesting any more, so I requested a transfer , ya see. | Na farmie penitencjarnej w Pendleton orżnąłem wszystkich i nie miałem już nic do roboty, więc wystąpiłem o przeniesienie, kapujecie? |
| Needed some new blood. | Brakło mi świeżej krwi. |
| Hooee, look at the way this bird holds his cards, showin’ to everybody in a block; man! | Kurczę, patrzcie, jak ten gość trzyma karty, wszyscy widzą, co ma; rany! |
| I’ll trim you babies like little lambs.” | W mig was oskubię! |
| Cheswick gathers his cards together. | Cheswick zakrywa karty. |
| The redheaded man sticks his hand out for Cheswick to shake. “Hello, buddy; what’s that you’re playin’? | Rudzielec podaje mu rękę. - Cześć, stary. W co gracie? |
| Pinochle? | W bezika?! |
| Jesus, no wonder you don’t care nothin’ about showing your hand. | Chryste, nic dziwnego, że nie pilnujesz kart. |
| Don’t you have a straight deck around here? | Nie macie pełnej talii? |
| Well say, here we go, I brought along my own deck, just in case, has something in it other than face cards–and check the pictures, huh? | Zresztą mniejsza, na wszelki wypadek wziąłem własną, lepszą od normalnych - spójrz na te obrazki. |
| Every one different. | Każda inna. |
| Fifty-two positions.” Cheswick is pop-eyed already, and what he sees on those cards don’t help his condition. “Easy now, don’t smudge ‘em; we got lots of time, lots of games ahead of us. | Pięćdziesiąt dwie pozycje, Cheswick i tak ma wyłupiaste oczy, ale to, co widzi, sprawia, że wychodzą mu z orbit. - Spokojnie, tylko ich nie pobrudź, czasu mamy mnóstwo, mnóstwo gier przed nami. |
| I like to use my deck here because it takes at least a week for the other players to get to where they can even see the suit …” He’s got on work-farm pants and shirt, sunned out till they’re the color of watered milk. | Lubię grać własną talią, bo zwykle mija przynajmniej tydzień, zanim inni zaczynają rozróżniać kolory… Nowy ubrany jest w robocze drelichy tak spłowiałe od słońca, że mają barwę rozwodnionego mleka. |
| His face and neck and arms are the color of oxblood leather from working long in the fields. | Jego twarz, szyja i ręce są czerwonobrązowe od długich godzin pracy w polu. |
| He’s got a primer-black motorcycle cap stuck in his hair and a leather jacket over one arm, and he’s got on boots gray and dusty and heavy enough to kick a man half in two. | Na ramieniu trzyma skórzaną kurtkę, na głowie ma czarną cyklistówkę, a na nogach szare, zakurzone buciory - ten, którego by nimi kopnął, rozpadłby się na kawałki. |
| He walks away from Cheswick and takes off the cap and goes to beating a dust storm out of his thigh. | Odchodzi od Cheswicka, zdejmuje cyklistówkę i wali się nią o udo, wzbijając tumany kurzu. |
| One of the black boys circles him with the thermometer, but he’s too quick for them; he slips in among the Acutes and starts moving around shaking hands before the black boy can take good aim. | Jeden z czarnych chce go zajść od tyłu z termometrem, ale nowy jest za szybki; wchodzi między Okresowych i zaczyna im ściskać graby, zanim czarny zdąży wycelować. |
| The way he talks, his wink, his loud talk, his swagger all remind me of a car salesman or a stock auctioneer–or one of those pitchmen you see on a sideshow stage, out in front of his flapping banners, standing there in a striped shirt with yellow buttons, drawing the faces off the sawdust like a magnet. “What happened, you see, was I got in a couple of hassles at the work farm, to tell the pure truth, and the court ruled that I’m a psychopath. | Odzywki, mrugnięcia, donośny głos i butny krok nowego przywodzą mi na myśl sprzedawcę samochodów albo licytatora na aukcji bydła, albo może nawoływacza w pasiastej bluzie ze złotymi guzikami, który stoi przed jarmarczną budą pod łopoczącymi transparentami i przyciąga ludzi jak magnes. - Opowiem wam szczerze, jak to było: otóż wdałem się na farmie w parę bójek i sąd orzekł, że jestem psychopatą. |
| And do you think I’m gonna argue with the court? | I co, miałem się spierać z sądem? |
| Shoo, you can bet your bottom dollar I don’t. | Ani mi było w głowie! |
| If it gets me outta those damned pea fields I’ll be whatever their little heart desires, be it psychopath or mad dog or werewolf, because I don’t care if I never see another weedin’ hoe to my dying day. | Mogli mnie nazywać, jak chcieli, psychopatą, wściekłym psem czy wilkołakiem, bylebym tylko wykpił się od pielenia groszku i więcej na oczy nie oglądał gracy. |
| Now they tell me a psychopath’s a guy fights too much and fucks too much, but they ain’t wholly right, do you think? | Powiedzieli mi, że psychopata to taki gość, który za często wdaje się w bójki i za często pieprzy babki, ale to chyba im się coś popieprzyło, no nie? |
| I mean, whoever heard tell of a man gettin’ too much poozle? | Bo czy słyszał kto kiedy, żeby facet był syty dymania? |
| Hello, buddy, what do they call you? | Cześć, stary, jak się nazywasz? |
| My name’s McMurphy and I’ll bet you two dollars here and now that you can’t tell me how many spots are in that pinochle hand you’re holding don’t look. | Ja jestem McMurphy i z miejsca stawiam dwa dolary, że nie wiesz, ile masz punktów w kartach, które trzymasz. |
| Two dollars; what d’ya say? | Nie patrz! Dwa dolary, co ty na to? |
| God damn , Sam! can’t you wait half a minute to prod me with that damn thermometer of yours?” | Niech cię cholera, kochasiu, nie możesz zaczekać? Musisz mnie dźgać tym termometrem? |
| 3 | |
| The new man stands looking a minute, to get the set-up of the day room. | Nowy stoi przez chwilę i rozgląda się po świetlicy, żeby zorientować się w sytuacji. |
| One side of the room younger patients, known as Acutes because the doctors figure them still sick enough to be fixed, practice arm wrestling and card tricks where you add and subtract and count down so many and it’s a certain card. | Po jednej stronie młodsi pacjenci, zwani Okresowymi, bo lekarze sądzą, że z czasem uda się ich jeszcze wyciągnąć z choroby, mocują się na ręce i ćwiczą karciane sztuczki, przy których, jeżeli ileś się tam doda, odejmie i policzy, wyjdzie taka to a taka karta. |
| Billy Bibbit tries to learn to roll a tailor-made cigarette, and Martini walks around, discovering things under the tables and chairs. | Billy Bibbit uczy się robić skręty, a Martini krąży po sali, zagląda pod stoły, krzesła i odkrywa cuda. |
| The Acutes move around a lot. | Okresowi wciąż wędrują po sali. |
| They tell jokes to each other and snicker in their fists (nobody ever dares let loose and laugh, the whole staff’d be in with notebooks and a lot of questions) and they write letters with yellow, runty, chewed pencils. | Opowiadają kawały i chichoczą, zasłaniając dłońmi usta (nikt nie ma odwagi głośno się roześmiać, bo zaraz zleciałby się cały personel, żeby zadawać pytania i sporządzać notatki), piszą listy żółtymi ogryzkami ołówków. |
| They spy on each other. | Szpiegują się nawzajem. |
| Sometimes one man says something about himself that he didn’t aim to let slip, and one of his buddies at the table where he said it yawns and gets up and sidles over to the big log book by the Nurses’ Station and writes down the piece of information he heard–of therapeutic interest to the whole ward, is what the Big Nurse says the book is for, but I know she’s just waiting to get enough evidence to have some guy reconditioned at the Main Building, overhauled in the head to straighten out the trouble. | Od czasu do czasu któryś nieopatrznie powie coś o sobie, a wtedy jeden z siedzących przy tym samym stoliku ziewa, wstaje i niby od niechcenia podchodzi do wielkiego dziennika przy oknie dyżurki, żeby zapisać, co usłyszał. Wielka Oddziałowa mówi, że ma to terapeutyczne znaczenie dla całego oddziału, ale ja wiem, że idzie jej tylko o zebranie w dzienniku dostatecznych danych, aby odesłać któregoś z pacjentów na remont generalny do głównego budynku, gdzie rozmontują mu głowę i naprawią, co trzeba. |
| The guy that wrote the piece of information in the log book, he gets a star by his name on the roll and gets to sleep late the next day. | Ten, kto wpisze donos do dziennika, dostaje gwiazdkę przy nazwisku i nazajutrz może spać do późna. |
| Across the room from the Acutes are the culls of the Combine’s product, the Chronics. | Po drugiej stronie sali, naprzeciwko Okresowych, siedzą Chronicy, wybrakowane produkty Kombinatu. |
| Not in the hospital, these, to get fixed, but just to keep them from walking around the streets giving the product a bad name. | Nie po to są w szpitalu, by poskładano ich do kupy, ale żeby nie chodzili po świecie i nie psuli dobrej marki Kombinatu. |
| Chronics are in for good, the staff concedes. | Personel nie ukrywa, że Chronicy są tu na stałe. |
| Chronics are divided into Walkers like me, can still get around if you keep them fed, and Wheelers and Vegetables. | Dzieli się ich na chodzących jak ja, którzy poruszają się o własnych siłach, dopóki dostają jeść, na Wózkarzy i na Rośliny. |
| What the Chronics are–or most of us–are machines with flaws inside that can’t be repaired, flaws born in, or flaws beat in over so many years of the guy running head-on into solid things that by the time the hospital found him he was bleeding rust in some vacant lot. | My, Chronicy - a w każdym razie większość z nas - jesteśmy maszynami, które mają defekty nie do naprawienia, defekty wrodzone lub spowodowane przez kolizje, czołowe zderzenia z tysiącami nieustępliwych przeszkód w cią- gu lat; gdy zabierano nas do szpitala, byliśmy wrakami krwawiącymi rdzą gdzieś na złomowisku. |
| But there are some of us Chronics that the staff made a couple of mistakes on years back, some of us who were Acutes when we came in, and got changed over. | Ale są pośród nas Chronicy, w stosunku do których personel popełnił niegdyś błędy, chorzy, którzy trafili do szpitala jako Okresowi i zostali przeformowani na miejscu. |
| Ellis is a Chronic came in an Acute and got fouled up bad when they overloaded him in that filthy brain-murdering room that the black boys call the “Shock Shop.” | Ellis jest Chronikiem, który najpierw był Okresowym, ale zupełnie się rozregulował, gdy przeciążono go prądem w tej potwornej rzeźni mózgów zwanej przez sanitariuszy “wstrząsówką”. |
| Now he’s nailed against the wall in the same condition they lifted him off the table for the last time, in the same shape, arms out, palms cupped, with the same horror on his face. | Teraz wisi przybity do ściany w tym samym stanie, w jakim zdjęli go wówczas ze stołu, i w tej samej pozycji: ramiona wyciągnięte na boki, zaciśnięte dłonie, przestrach na twarzy. |
| He’s nailed like that on the wall, like a stuffed trophy. | Wisi przybity do ściany niczym trofeum myśliwskie. |
| They pull the nails when it’s time to eat or time to drive him in to bed when they want him to move so’s I can mop the puddle where he stands. | Czarni wyciągają gwoździe w porze posiłków i wieczorem, kiedy zaganiają go do łóżka, a także wtedy, gdy muszą go przesunąć, żebym wytarł kałużę, w której stoi. |
| At the old place he stood so long in one spot the piss ate the floor and beams away under him and he kept falling through to the ward below, giving them all kinds of census headaches down there when roll check came around. | W starym szpitalu stał w jednym miejscu tak długo, że jego mocz przeżarł podłogę i strop; Ellis wciąż spadał na oddział poniżej - mieli z nim wieczną udrękę, bo nigdy się im nie zgadzał stan liczbowy. |
| Ruckly is another Chronic came in a few years back as an Acute, but him they overloaded in a different way: they made a mistake in one of their head installations. | Ruckly to kolejny Chronik, który trafił tu przed kilkoma laty jako Okresowy, ale jego przejustowali inaczej: popełnili błąd przy wmontowywaniu mu do głowy jakiejś instalacji. |
| He was being a holy nuisance all over the place, kicking the black boys and biting the student nurses on the legs, so they took him away to be fixed. | Rozrabiał bez przerwy, kopał sanitariuszy i gryzł po nogach praktykantki ze szkoły pielęgniarskiej, więc w końcu wzięli go do warsztatu. |
| They strapped him to that table, and the last anybody saw of him for a while was just before they shut the door on him; he winked, just before the door closed, and told the black boys as they backed away from him, “You’ll pay for this, you damn tarbabies.” | Przymocowali go paskami do stołu i wtedy, zanim zatrzasnęli drzwi i na pewien czas straciliśmy go z oczu, mrugnął do nas, po czym krzyknął za odchodzącymi sanitariuszami: - Zapłacicie mi za to, przeklęte czarnuchy! |
| And they brought him back to the ward two weeks later, bald and the front of his face an oily purple bruise and two little button-sized plugs stitched one above each eye. | Kiedy dwa tygodnie później przyprowadzili go na oddział, był ogolony na zero, jego twarz wyglądała jak rozogniony, fio- letowy siniec, a w czoło miał wszyte wtyczki wielkości małych guziczków. |
| You can see by his eyes how they burned him out over there; his eyes are all smoked up and gray and deserted inside like blown fuses. | Widać po jego oczach, że zupełnie wypalono go w środku; są przydymione, szare i puste jak zepsute korki. |
| All day now he won’t do a thing but hold an old photograph up in front of that burned-out face, turning it over and over in his cold fingers, and the picture wore gray as his eyes on both sides with all his handling till you can’t tell any more what it used to be. | Całymi dniami nic nie robi, trzyma tylko przy wypalonej twarzy starą fotografię i wciąż obraca ją w zimnych palcach - od tego miętoszenia zdjęcie jest wytarte i po obu stronach szare jak jego oczy; nie wiadomo nawet, co kiedyś przedstawiało. |
| The staff, now, they consider Ruckly one of their failures, but I’m not sure but what he’s better off than if the installation had been perfect. | Personel uważa zabieg na Rucklym za niewypał, ale ja nie sądzę, by żyło mu się gorzej, niż gdyby instalacje działały bez zarzutu. |
| The installations they do nowadays are generally successful. | Instalacje wmontowywane obecnie funkcjonują zazwyczaj doskonale. |
| The technicians got more skill and experience. | Technicy nabrali wprawy i doświadczenia. |
| No more of the button holes in the forehead, no cutting at all–they go in through the eye sockets. | Ani nie potrzebują wiercić dziurek w czole, ani nic ciąć - dostają się do mózgu poprzez oczodoły. |
| Sometimes a guy goes over for an installation, leaves the ward mean and mad and snapping at the whole world and comes back a few weeks later with black-and-blue eyes like he’d been in a fist-fight, and he’s the sweetest, nicest, best-behaved thing you ever saw. | Bywa, że pacjent idący na zabieg ma zły, podły i kłótliwy charakter, kiedy opuszcza oddział, a gdy wraca po kilku tygodniach z sińcami wokół oczu, jakby oberwał w bójce, jest miły, układny i łagodny jak baranek. |
| He’ll maybe even go home in a month or two, a hat pulled low over the face of a sleepwalker wandering round in a simple, happy dream. | Niekiedy zdarza się nawet, że po paru miesiącach wraca do domu, w kapeluszu zsuniętym nisko na twarz lunatyka wędrującego po świecie w błogim, nieskomplikowanym śnie. |
| A success, they say, but I say he’s just another robot for the Combine and might be better off as a failure, like Ruckly sitting there fumbling and drooling over his picture. | Personel nazywa to sukcesem, ale dla mnie taki człowiek jest po prostu kolejnym robotem Kombinatu - lepiej by mu się wiodło, gdyby był nie- wypałem jak Ruckly, który ślini się i międli fotografię. |
| He never does much else. | Niewiele robi poza tym. |
| The dwarf black boy gets a rise out of him from time to time by leaning close and asking, “Say, Ruckly, what you figure your little wife is doing in town tonight?” | Czasami tylko czarnemu karłowi udaje się wy- wołać reakcję, kiedy nachyla się nad nim i pyta: - Jak sądzisz, Ruckly, gdzie twoja żona baluje dziś wieczorem? |
| Ruckly’s head comes up. | Ruckly unosi wzrok. |
| Memory whispers someplace in that jumbled machinery. | Gdzieś pośród zdezelowanej maszynerii tyka pamięć. |
| He turns red and his veins clog up at one end. | Krew uderza mu do głowy, żyły tężeją. |
| This puffs him up so he can just barely make a little whistling sound in his throat. | Wtedy jego twarz nabrzmiewa straszliwie i chory z trudem rzęzi coś w głębi krtani. |
| Bubbles squeeze out the corner of his mouth, he’s working his jaw so hard to say something. | Tak bardzo stara się wydobyć z siebie głos, że szczęka dygocze mu z wysiłku, a w kącikach ust gromadzą się pęcherzyki śliny. |
| When he finally does get to where he can say his few words it’s a low, choking noise to make your skin crawl–“Ffffff fuck da wife! | Kiedy wreszcie coś wykrztusza, jest to niski, zduszony szept, na którego dźwięk wszystkim cierpnie skóra: - Pppppppierdolę żonę! |
| Ffffff fuck da wife!” and passes out on the spot from the effort. | Pppppppierdolę żonę! - i Ruckly mdleje z wysiłku. |
| Ellis and Ruckly are the youngest Chronics. | Ellis i Ruckly to najmłodsi Chronicy. |
| Colonel Matterson is the oldest, an old, petrified cavalry soldier from the First War who is given to lifting the skirts of passing nurses with his cane, or teaching some kind of history out of the text of his left hand to anybody that’ll listen. | Najstarszym jest pułkownik Matterson, stary, zasuszony kawalerzysta z pierwszej wojny światowej, który z upodobaniem zadziera laską fartuchy pielęgniarek albo czytając z lewej dłoni, naucza swoistej historii każdego, kto gotów jest słuchać. |
| He’s the oldest on the ward, but not the one’s been here longest–his wife brought him in only a few years back, when she got to where she wasn’t up to tending him any longer. | Pułkownik to najstarszy pacjent na oddziale, chociaż bynajmniej nie jest tu najdłużej - żona oddała go do szpitala zaledwie przed kilku laty, kiedy sama nie miała już sił nim się opiekować. |
| I’m the one been here on the ward the longest, since the Second World War. | To ja jestem na oddziale najdłużej ze wszystkich, od końca drugiej wojny światowej. |
| I been here on the ward longer’n anybody. | Nikt nie jest tu dłużej. |
| Longer’n any of the other patients. | Żaden z pa- cjentów. |
| The Big Nurse has been here longer’n me. | Tylko Wielka Oddziałowa jest tu dłużej ode mnie. |
| The Chronics and the Acutes don’t generally mingle. | Na ogół Chronicy i Okresowi zachowują wobec siebie dystans. |
| Each stays on his own side of the day room the way the black boys want it. | Tak jak sobie życzą czarni, i jedni, i drudzy trzymają się swojej części świetlicy. |
| The black boys say it’s more orderly that way and let everybody know that’s the way they’d like it to stay. | Czarni twierdzą, że dzięki temu panuje przynajmniej porządek, i dają nam poznać, że są przeciwni zmianom. |
| They move us in after breakfast and look at the grouping and nod. “That’s right, gennulmen, that’s the way. | Przyprowadzają nas po śniadaniu do świetlicy, patrzą, gdzie stajemy, i kiwają głowami. - Słusznie, panowie, grunt to porządek! |
| Now you keep it that way.” | Porządek musi być! |
| Actually there isn’t much need for them to say anything, because, other than me, the Chronics don’t move around much, and the Acutes say they’d just as leave stay over on their own side, give reasons like the Chronic side smells worse than a dirty diaper. | Prawdę mówiąc, nie potrzebują nas pouczać, gdyż oprócz mnie mało który Chronik się porusza, a Okresowi wolą pozostawać po swojej stronie, bo - jak mówią - nasza cuchnie gorzej niż zafajdana pielucha. |
| But I know it isn’t the stink that keeps them away from the Chronic side so much as they don’t like to be reminded that here’s what could happen to them someday. | Ale ja wiem, że to nie tyle smród powstrzymuje ich od zbliżania się do Chroników, ile obawa, że i oni mogą kiedyś tak wyglądać. |
| The Big Nurse recognizes this fear and knows how to put it to use; she’ll point out to an Acute, whenever he goes into a sulk, that you boys be good boys and cooperate with the staff policy which is engineered for your cure , or you’ll end up over on that side. | Wielka Oddziałowa zna te obawy i wie, jak je wykorzystać: jeżeli jakiś Okresowy zaczyna się dąsać, mówi mu, że jeśli nie chce skończyć po tamtej stronie, powinien być zdyscyplinowanym pacjentem i współpracować z personelem, który chce go przecież wyleczyć. |
| (Everybody on the ward is proud of the way the patients cooperate. | (Współpraca pacjentów jest dumą całego oddziału. |
| We got a little brass tablet tacked to a piece of maple wood that has printed on it: Congratulations for Getting along with the Smallest Number of Personnel of Any Ward in the Hospital It’s a prize for cooperation. | Mamy nawet przybitą do klonowej deseczki mosiężną tabliczkę z napisem: W DOWÓD UZNANIA ZA DOBRĄ WSPÓŁPRACĘ Z NAJMNIEJ LICZNYM PERSONELEM W CAŁYM SZPITALU. To nasza nagroda. |
| It’s hung on the wall right above the log book, right square in the middle between the Chronics and Acutes.) | Wisi na ścianie nad dziennikiem, dokładnie pośrodku między Chronikami a Okresowymi). |
| This new redheaded Admission, McMurphy, knows right away he’s not a Chronic. | Nowy rudzielec, McMurphy, od razu wie, że nie jest Chronikiem. |
| After he checks the day room over a minute, he sees he’s meant for the Acute side and goes right for it, grinning and shaking hands with everybody he comes to. | Rozgląda się przez chwilę po świetlicy, a widząc, że należy do Okresowych, szybko przechodzi na ich stronę i uśmiechnięty od ucha do ucha ściska ręce wszystkim po kolei. |
| At first I see that he’s making everybody over there feel uneasy, with all his kidding and joking and with the brassy way he hollers at that black boy who’s still after him with a thermometer, and especially with that big wide-open laugh of his. | Z początku krępują ich jego dowcipy, żarty i gromki głos, kiedy pokrzykuje na czarnego, który wciąż depcze mu po piętach trzymając termometr, a już najbardziej krępuje ich jego tubalny śmiech. |
| Dials twitch in the control panel at the sound of it. | Na ten dźwięk wirują igły na pulpicie sterowniczym. |
| The Acutes look spooked and uneasy when he laughs, the way kids look in a schoolroom when one ornery kid is raising too much hell with the teacher out of the room and they’re all scared the teacher might pop back in and take it into her head to make them all stay after. | Okresowi mają niewyraźne i wystraszone miny, tak jak dzieciaki w szkole, kiedy któryś uczniak za bardzo rozrabia, gdy nauczy- cielka wyjdzie z klasy, a one się boją, że wróci lada moment i za karę zatrzyma ich wszystkich po lekcjach. |
| They’re fidgeting and twitching, responding to the dials in the control panel; I see McMurphy notices he’s making them uneasy, but he don’t let it slow him down. “Damn, what a sorry-looking outfit. | Kręcą się i wiercą, reagując na ruch igieł na pulpicie - wreszcie McMurphy’emu zaczyna świtać, że peszy ich swoim zachowaniem, ale mimo to nie spuszcza z tonu. - Rany, co za banda ponuraków. |
| You boys don’t look so crazy to me.” He’s trying to get them to loosen up, the way you see an auctioneer spinning jokes to loosen up the crowd before the bidding starts. “Which one of you claims to be the craziest? | Wcale mi nie wyglądacie na takich znowu stukniętych. - Stara się ich rozkręcić niczym licytator, który przed aukcją sypie dowcipami. - No, który z was ma się za największego świra? |
| Which one is the biggest loony? | Komu brak najwięcej klepek? |
| Who runs these card games? | Komu podlega szulerka? |
| It’s my first day, and what I like to do is make a good impression straight off on the right man if he can prove to me he is the right man. | To mój pierwszy dzień, więc chciałbym od razu zrobić dobre wrażenie na szefie, jeśli mi udowodni, że jest większym pomyleńcem ode mnie. |
| Who’s the bull goose loony here?” | No, który tu jest królem wariatkowa? |
| He’s saying this directly to Billy Bibbit. | Mówiąc to, patrzy na Billy’ego Bibbita. |
| He leans down and glares so hard at Billy that Billy feels compelled to stutter out that he isn’t the buh-buh-buh-bull goose loony yet, though he’s next in luh-luh-line for the job. | Nachyla się i wpatruje w niego tak natarczywie, że Billy czuje się zmuszony wy- jąkać, że nie jest jeszcze kró-kró-kró-królem wariatkowa, choć jest następny w ko-ko-kolejce do tego tytułu. |
| McMurphy sticks a big hand down in front of Billy, and Billy can’t do a thing but shake it. “Well, buddy,” he says to Billy, “I’m truly glad you’re next in luh-line for the job, but since I’m thinking about taking over this whole show myself, lock, stock, and barrel, maybe I better talk with the top man.” | McMurphy podtyka mu pod nos swoje łapsko i Billy, chcąc nie chcąc, musi je uścisnąć. - No, stary - mówi rudy do Billy’ego - cieszę się, że jesteś następny w ko-kolejce, ale ponieważ sam chcę przejąć cały ten interes jak leci, muszę gadać bezpośrednio z szefem. |
| He looks round to where some of the Acutes have stopped their card-playing, covers one of his hands with the other, and cracks all his knuckles at the sight. “I figure, you see, buddy, to be sort of the gambling baron on this ward, deal a wicked game of blackjack. | Patrzy w stronę stołu, przy którym kilku Okresowych przerwało grę w karty, nakrywa jedną rękę drugą i z głośnym trzaskiem wyłamuje sobie palce. - Widzisz, stary - ciągnie - zamierzam zostać karcianym hersztem oddziału i rżnąć w oko od rana do nocy. |
| So you better take me to your leader and we’ll get it straightened out who’s gonna be boss around here.” | Lepiej z mety prowadź mnie do szefa; raz na zawsze ustalimy, kto tu teraz rządzi. |
| Nobody’s sure if this barrel-chested man with the, scar and the wild grin is play-acting or if he’s crazy enough to be just like he talks, or both, but they are all beginning to get a big kick out of going along with him. | Nikt nie jest do końca pewien, czy ten barczysty facet z blizną i szalonym uśmiechem tylko się zgrywa, czy też rzeczywiście jest aż tak pomylony, że cały czas gada serio, czy może jedno i drugie, ale wszyscy zaczynają się dobrze bawić. |
| They watch as he puts that big red hand on Billy’s thin arm, waiting to see what Billy will say. | Patrzą, jak kładzie czerwone łapsko na szczupłym ramieniu Billy’ego, i czekają na jego odpowiedź. |
| Billy sees how it’s up to him to break the silence, so he looks around and picks out one of the pinochle-players: “Handing,” Billy says, “I guess it would b-b-be you. | Billy widząc, że się nie wymiga, rozgląda się po świetlicy i zatrzymuje wzrok na jednym z grających w bezika. - Harding - mówi - chyba cho-cho-chodzi o ciebie. |
| You’re p-president of Pay-Pay-Patient’s Council. | Jesteś p-przewodniczącym sa-sa-samorządu pacjentów. |
| This m-man wants to talk to you.” | T-ten człowiek chce z tobą mówić. |
| The Acutes are grinning now, not so uneasy any more, and glad that something out of the ordinary’s going on. | Okresowi nie są już skrępowani, uśmiechają się teraz, radzi, że nareszcie się coś dzieje. |
| They all razz Harding, ask him if he’s bull goose loony. | Żartują sobie z Hardinga, pytając, czy naprawdę jest królem wariatkowa. |
| He lays down his cards. | Harding odkłada karty. |
| Harding is a flat, nervous man with a face that sometimes makes you think you seen him in the movies, like it’s a face too pretty to just be a guy on the street. | Jest to szczupły, nerwowy mężczyzna o twarzy, która sprawia wrażenie, że widziało się ją na filmie, bo jest za ładna, żeby należeć do zwykłego śmiertelnika. |
| He’s got wide, thin shoulders and he curves them in around his chest when he’s trying to hide inside himself. | Harding wtula głowę w szerokie, chude ramiona, kiedy ma ochotę skryć się w sobie. |
| He’s got hands so long and white and dainty I think they carved each other out of soap, and sometimes they get loose and glide around in front of him free as two white birds until he notices them and traps them between his knees; it bothers him that he’s got pretty hands. | Jego dłonie są długie, białe i tak delikatne, jakby jedna drugą wyrzeźbiła z mydła - czasami wymykają się i fruwają mu przed twarzą niby dwa białe ptaki, dopóki tego nie zauważy i nie uwięzi ich między kolanami; wstydzi się, że ma takie ładne ręce. |
| He’s president of the Patient’s Council on account of he has a paper that says he graduated from college. | Jest przewodniczącym samorządu pacjentów, ponieważ ma dyplom wyższej uczelni. |
| The paper’s framed and sits on his nightstand next to a picture of a woman in a bathing suit who also looks like you’ve seen her in the moving pictures–she’s got very big breasts and she’s holding the top of the bathing suit up over them with her fingers and looking sideways at the camera. | Dyplom ten, oprawiony w ramki, stoi na nocnym stoliku Hardinga obok fotografii kobiety w kostiumie kąpielowym, która również sprawia wrażenie, że się ją widziało na filmie — ma bardzo duże piersi i podtrzymując nad nimi kostium koniuszkami palców, patrzy w bok do obiektywu. |
| You can see Harding sitting on a towel behind her, looking skinny in his bathing suit, like he’s waiting for some big guy to kick sand on him. | Za nią widać siedzącego na ręczniku Hardinga: w kąpielówkach wygląda na cherlaka, do którego zaraz podejdzie jakiś umięś- niony drągal i sypnie mu piaskiem w oczy. |
| Harding brags a lot about having such a woman for a wife, says she’s the sexiest woman in the world and she can’t get enough of him nights. | Harding lubi się przechwalać, jaką to on ma żonę, mówi, że jest najbardziej seksowną babką na świecie, a w nocy nigdy nie ma go dosyć. |
| When Billy points him out Harding leans back in his chair and assumes an important look, speaks up at the ceiling without looking at Billy or McMurphy. “Does this… gentleman have an appointment, Mr. Bibbit?” “Do you have an appointment, Mr. McM-m-murphy? Mr. Harding is a busy man, nobody sees him without an ap-appointment.” | Kiedy Billy wskazuje na niego, Harding odchyla się na krześle, przybiera ważną minę i nie patrząc ani na Billy’ego, ani na McMurphy’ego, pyta wyniośle: - Słuchajcie, Bibbit, czy ten... interesant ma umówione spotkanie? - Czy jest pan umówiony, panie McMurphy? |
| “This busy man Mr. Harding, is he the bull goose loony?” He looks at Billy with one eye, and Billy nods his head up and down real fast; Billy’s tickled with all the attention he’s getting. “Then you tell Bull Goose Loony Harding that R. P. McMurphy is waiting to see him and that this hospital ain’t big enough for the two of us. | Pan Harding to bardzo zajęty człowiek, trzeba mieć z góry wyznaczone spotkanie, żeby się z nim zo-zobaczyć. - A czy ten bardzo zajęty człowiek, pan Harding, jest królem wariatkowa? - McMurphy patrzy spod oka na Billy’ego i Billy zaczyna szybko kiwać głową, szczęśliwy, że tyle mu się poświęca uwagi. - Proszę więc powiedzieć królowi wariatkowa, panu Hardingowi, że Randle Patrick McMurphy chce się z nim zobaczyć i że ten szpital jest za mały, by pomieścić nas obu. |
| I’m accustomed to being top man. | Przywykłem kroczyć na czele. |
| I been a bull goose catskinner for every gyppo logging operation in the Northwest and bull goose gambler all the way from Korea, was even bull goose pea weeder on that pea farm at Pendleton–so I figure if I’m bound to be a loony, then I’m bound to be a stompdown dadgum good one. | Byłem królem traktorzystów przy wyrębie lasu na cały Oregon i sąsiednie stany, a królem szulerów od powrotu z Korei i nawet królem opielaczy groszku na farmie w Pendleton - więc pomyślałem, że skoro już mam być wariatem, to też muszę być pierwszym i najlepszym! |
| Tell this Harding that he either meets me man to man or he’s a yaller skunk and better be outta town by sunset.” Harding leans farther back, hooks his thumbs in his lapels. | Powiedz temu Hardingowi, że albo się spotka ze mną twarzą w twarz, albo jest śmierdzącym tchórzem i ma się wynieść z miasta przed zachodem słońca. Harding opiera się wygodniej i zakłada kciuki za klapy marynarki. |
| “Bibbit, you tell this young upstart McMurphy that I’ll meet him in the main hall at high noon and we’ll settle this affair once and for all, libidos a-blazin’.” | - Bibbit, powiedzcie temu młokosowi McMurphy’emu, że spotkam się z nim na korytarzu w samo południe. Zobaczymy, co jego ogniste libido jest naprawdę warte! |
| Harding tries to drawl like McMurphy; it sounds funny with his high, breathy voice. “You might also warn him, just to be fair, that I have been bull goose loony on this ward for nigh onto two years, and that I’m crazier than any man alive.” “Mr. Bibbit, you might warn this Mr. Harding that I’m so crazy I admit to voting for Eisenhower.” | Harding usiłuje cedzić słowa jak McMurphy, ale w jego wykonaniu brzmi to śmiesznie, bo głos ma urywany i piskliwy. - Uprzedźcie go też, by wiedział, na kogo się porywa, że od blisko dwóch lat jestem niepodzielnym władcą tego wariatkowa i najbardziej szalonym człowiekiem na świecie! - Panie Bibbit, proszę uprzedzić pana Hardinga, że jestem tak szalony, że głosowałem na Eisenhowera i wcale tego nie ukrywam! |
| “Bibbit! You tell Mr. McMurphy I’m so crazy I voted for Eisenhower twice!” “And you tell Mr. Harding right back”–he puts both hands on the table and leans down, his voice getting low–“that I’m so crazy I plan to vote for Eisenhower again this November .” “I take off my hat,” Harding says, bows his head, and shakes hands with McMurphy. | - Bibbit! Powiedzcie panu McMurphy’emu, że w moim szaleństwie głosowałem na Eisenhowera dwukrotnie! - Proszę odpowiedzieć panu Hardingowi - McMurphy wspiera się rękami o stół, pochyla i zniża głos - że ja w swoim szaleństwie zamierzam w listopadzie znów głosować na Eisenhowera. - Chylę czoło - mówi Harding, skłania głowę i podaje McMurphy’emu rękę. |
| There’s no doubt in my mind that McMurphy’s won, but I’m not sure just what. | Jest jasne, że McMurphy wygrał, choć nie bardzo wiem, co. |
| All the other Acutes leave what they’ve been doing and ease up close to see what new sort this fellow is. | Pozostali Okresowi przerywają swoje zajęcia i podchodzą przyjrzeć się z bliska nowemu facetowi. |
| Nobody like him’s ever been on the ward before. | Nikogo takiego jak on nie było jeszcze na oddziale. |
| They’re asking him where he’s from and what his business is in a way I’ve never seen them do before. | I pierwszy raz widzę, żeby Okresowi kogoś tak wypytywali o to, skąd pochodzi i czym się zaj- muje. |
| He says he’s a dedicated man. | Odpowiada, że jest człowiekiem z powołaniem. |
| He says he was just a wanderer and logging bum before the Army took him and taught him what his natural bent was; just like they taught some men to goldbrick and some men to goof off, he says, they taught him to play poker. | Mówi, że tułał się bez celu, pracując dorywczo przy wyrębie lasów, do- póki nie zgarnęło go wojsko i nie pokazało mu, do czego ma dryg: tak jak jedni nauczyli się w woju oszukiwać, a drudzy obijać, tak on nauczył się grać w pokera. |
| Since then he’s settled down and devoted himself to gambling on all levels. | Od tego czasu ustatkował się i poświęcił wyłącznie hazardowi. |
| Just play poker and stay single and live where and how he wants to, if people would let him, he says, “but you know how society persecutes a dedicated man. | Pragnie tylko grać w pokera, nadal być kawalerem, żyć, gdzie chce i jak mu się podoba. I jeszcze tego, żeby mu dano spokój. - Ale sami wiecie - mówi - jak społeczeństwo prześladuje ludzi z powołaniem. |
| Ever since I found my callin’ I done time in so many small-town jails I could write a brochure. | Odkąd zająłem się szulerką, siedziałem w tylu prowincjonalnych kiciach, że mógłbym napisać przewodnik. |
| They say I’m a habitual hassler. | Wciąż słyszę, że jestem niepoprawnym zabijaką. |
| Like I fight some. | Że niby ciągle wdaję się w bójki. |
| Sheeut. | Gówno prawda. |
| They didn’t mind so much when I was a dumb logger and got into a hassle; that’s excusable , they say, that’s a hard-workin’ feller blowing off steam, they say. | Kiedy wdawałem się w bójki, będąc prostym drwalem, przymykali oczy i mówili, że to zrozumiałe; gość, który tak ciężko tyra, ma prawo się wyszumieć. |
| But if you’re a gambler, if they know you to get up a back-room game now and then, all you have to do is spit slantwise and you’re a goddamned criminal. | Ale jeżeli się jest szulerem i w dodatku wiadomo, że czasami organizuje się prywatne partyjki, wystarczy krzywo splunąć i już zamykają cię jako kryminalistę. |
| Hooee, it was breaking up the budget drivin’ me to and from the pokey for a while there.” | Kurczę, w jednej dziurze samo wożenie mnie do mamra solidnie nadwerężyło budżet miejscowej policji! |
| He shakes his head and puffs out his cheeks. “But that was just for a period of time. | Potrząsa głową i nadyma policzki. - Ale trwało to krótko. |
| I learned the ropes. | Scwaniłem się. |
| To tell the truth, this ‘sault and battery I was doing in Pendleton was the first hitch in close to a year. | Trzeba wam wiedzieć, że ten wyrok za pobicie, który odsiadywałem w Pendleton, był pierwszym od prawie roku. |
| That’s why I got busted. | Dlatego właśnie trafiłem do kicia. |
| I was outa practice; this guy was able to get up off the floor and get to the cops before I left town. | Wyszedłem z wprawy: facet miał jeszcze dość sił, żeby się podnieść z podłogi i zawiadomić gliny, nim prysnąłem z miasta. |
| A very tough individual…” He laughs again and shakes hands and sits down to arm wrestle every time that black boy gets too near him with the thermometer, till he’s met everybody on the Acute side. | Twardy gość... Znów się śmieje, funduje grabulę, a ilekroć czarny z termometrem podchodzi zbyt blisko, siada, żeby się mocować na ręce - i wkrótce zna już wszystkich Okresowych. |
| And when he finishes shaking hands with the last Acute he comes right on over to the Chronics, like we aren’t no different. | Przywitawszy się z ostatnim z nich, wali prosto na stronę Chroników, tak jakby- śmy wcale nie byli gorsi. |
| You can’t tell if he’s really this friendly or if he’s got some gambler’s reason for trying to get acquainted with guys so far gone a lot of them don’t even know their names. | Nie wiadomo, czy zawsze jest taki serdeczny, czy też ma swoje szulerskie powody, by ściskać łapska facetom tak chorym, że często nie wiedzą nawet, jak się nazywają. |
| He’s there pulling Ellis’s hand off the wall and shaking it just like he was a politician running for something and Ellis’s vote was good as anybody’s. “Buddy,” he says to Ellis in a solemn voice, “my name is R. P. McMurphy and I don’t like to see a full-grown man sloshin’ around in his own water. | Odrywa od ściany dłoń Ellisa i potrząsa nią zamaszyście, jakby był politykiem kandydującym w wyborach, a głos Ellisa był równie dobry jak inne. - Stary - mówi do niego z powagą - nazywam się Randle Patrick McMurphy i nie podoba mi się widok dorosłego faceta stojącego po kostki we własnych sikach. |
| Whyn’t you go get dried up?” | Może byś się wytarł, co? |
| Ellis looks down at the puddle around his feet in pure surprise. “Why, I thank you,” he says and even moves off a few steps toward the latrine before the nails pull his hands back to the wall. | Ellis spogląda w dół ze szczerym zdumieniem, jakby widział kałużę po raz pierwszy. - Ojej, dziękuję! - woła i nawet robi kilka kroków w stronę toalety, ale gwoździe przyciągają go do ściany. |
| McMurphy comes down the line of Chronics, shakes hands with Colonel Matterson and with Ruckly and with Old Pete. | McMurphy przesuwa się wzdłuż szeregu Chroników, ściskając ręce pułkownikowi Mattersonowi, Ruckly’emu i staremu Pete’owi. |
| He shakes the hands of Wheelers and Walkers and Vegetables, shakes hands that he has to pick up out of laps like picking up dead birds, mechanical birds, wonders of tiny bones and wires that have run down and fallen. | Ściska ręce Wózkarzy, Chodzących i Roślin, ściska ręce, które musi podnosić chorym z kolan niby martwe ptaki, cuda maleńkich kostek i drucików, nakręcane ptaki, które spadły, bo odkształciły się sprężyny. |
| Shakes hands with everybody he comes to except Big George the water freak, who grins and shies back from that unsanitary hand, so McMurphy just salutes him and says to his own right hand as he walks away, “Hand, how do you suppose that old fellow knew all the evil you been into?” | Ściska ręce wszystkim z wyjątkiem George’a, maniaka czystości, który uśmiecha się i cofa przed niehigieniczną dłonią; jego więc McMurphy tylko pozdrawia gestem, a odchodząc, mruczy do swojej ręki: - Jak ci się zdaje, łapo, skąd ten stary wiedział, w jakim maczałaś się gównie? |
| Nobody can make out what he’s driving at, or why he’s making such a fuss with meeting everybody, but it’s better’n mixing jigsaw puzzles. | Nikt nie rozumie, do czego on zmierza, po co tak zabiega, żeby ze wszystkimi nawiązać znajomość, ale to stokroć lepsze od mieszania łamigłówek. |
| He keeps saying it’s a necessary thing to get around and meet the men he’ll be dealing with, part of a gambler’s job. | Wciąż powtarza, jakie to istotne dla szulera, żeby poznał wszystkich, z którymi ma mieć do czynienia. |
| But he must know he ain’t going to be dealing with no eighty-year-old organic who couldn’t do any more with a playing card than put it in his mouth and gum it awhile. | Ale chyba zdaje sobie sprawę, że niewiele będzie miał do czynienia z osiemdziesięcioletnim niemowlakiem, który niechybnie wsadziłby kartę do gęby i zaczął żuć bezzębnymi dziąsłami. |
| Yet he looks like he’s enjoying himself, like he’s the sort of guy that gets a laugh out of people. | Mimo to wygląda, jakby dobrze się bawił, jakby zadawanie się z ludźmi po prostu sprawiało mu frajdę. |
| I’m the last one. | Ja jestem ostatni. |
| Still strapped in the chair in the corner. | Nadal siedzę w kącie przywiązany do krzesła. |
| McMurphy stops when he gets to me and hooks his thumbs in his pockets again and leans back to laugh, like he sees something funnier about me than about anybody else. | McMurphy przystaje przede mną, zahacza kciuki o kieszenie spodni, odchyla głowę i wybucha śmiechem, jakbym był najbardziej zabawny ze wszystkich. |
| All of a sudden I was scared he was laughing because he knew the way I was sitting there with my knees pulled up and my arms wrapped around them, staring straight ahead as though I couldn’t hear a thing, was all an act. “Hooeee,” he said, “look what we got here.” | Przeraził mnie wtedy ten śmiech, bo wydało mi się, że McMurphy mnie rozszyfrował, odgadł, że to moje siedzenie z rękami wokół podkurczonych kolan i patrzenie przed siebie, jakbym nic nie słyszał, to jedna wielka lipa. - Ho, ho, ho! - zawołał. - Patrzcie, kogo tu mamy! |
| I remember all this part real clear. | Pamiętam tę scenę bardzo wyraźnie. |
| I remember the way he closed one eye and tipped his head back and looked down across that healing wine-colored scar on his nose, laughing at me. | Pamiętam, że zmrużył jedno oko, odchylił głowę i - nie przestając się śmiać - spojrzał na mnie znad nie zagojonej wiśniowej szramy na nosie. |
| I thought at first that he was laughing because of how funny it looked, an Indian’s face and black, oily Indian’s hair on somebody like me. | Pomyślałem, że śmieszy go moja indiańska twarz i czarne, lśniące włosy Indianina. |
| I thought maybe he was laughing at how weak I looked. | Pomyślałem, że może śmieszy go mój bezsilny wygląd. |
| But then’s when I remember thinking that he was laughing because he wasn’t fooled for one minute by my deaf-and-dumb act; it didn’t make any difference how cagey the act was, he was onto me and was laughing and winking to let me know it. “What’s your story, Big Chief? | Ale potem przypomniałem sobie, co najpierw przyszło mi do głowy: że się śmieje, bo ani na sekundę nie nabrał się na moje udawanie - mniejsza, jak byłem przebiegły, on i tak przejrzał mnie na wylot; śmiał się i mrugał, żeby mi to dać do zrozumienia. - Co z tobą, Wielki Wodzu? |
| You look like Sittin’ Bull on a sitdown strike.” | Wyglądasz jak kwoka wysiadująca jaja. |
| He looked over to the Acutes to see if they might laugh about his joke; when they just sniggered he looked back to me and winked again. “What’s your name, Chief?” | Zerknął na Okresowych, żeby sprawdzić, czy się śmieją z dowcipu, ale ponieważ tylko zachichotali niemrawo, znów spojrzał na mnie i mrugnął porozumiewawczo. - Jak ci na imię, Wodzu? |
| Billy Bibbit called across the room. “His n-n-name is Bromden. | Z przeciwnej strony świetlicy dobiegł mnie głos Billy’ego: - N-n-nazywa się Bromden. |
| Chief Bromden. | Wódz Bromden. |
| Everybody calls him Chief Buh-Broom, though, because the aides have him sweeping a l-large part of the time. | Ale wszyscy przezywają go Wodzem Sz-szczotą, bo sanitariusze wciąż zaganiają go do s-s-sprzątania. |
| There’s not m-much else he can do, I guess. | Chyba niewiele poza tym umiałby robić. |
| He’s deaf.” Billy put his chin in hands. “If I was d-d-deaf”–he sighed–“I would kill myself.” | Jest głuchy. - Billy podparł ręką brodę. - Gdybym ja był g-g-głuchy - rzekł z westchnieniem - tobym się zabił. |
| McMurphy kept looking at me. “He gets his growth, he’ll be pretty good-sized, won’t he? | McMurphy nie spuszczał ze mnie wzroku. - Gdyby tak stanął prosto, to byłby z niego kawał chłopa, co? |
| I wonder how tall he is.” “I think somebody m-m-measured him once at s-six feet seven; but even if he is big, he’s scared of his own sh-sh-shadow. | Nie wiecie, ile ma wzrostu? - Chyba raz ktoś go z-z-zmierzył i wyszło, że ma równo d-dwa metry, ale co z tego, skoro boi się własnego cie-cie-cienia. |
| Just a bi-big deaf Indian.” “When I saw him sittin’ here I thought he looked some Indian. | Wie-wielki, głuchy Indianin. - Od razu pomyślałem, że to Indianin. |
| But Bromden ain’t an Indian name. | Bromden, tak? Dziwnie się nazywa jak na Indianina. |
| What tribe is he?” | Z jakiego jest plemienia? |
| “I don’t know,” Billy said. | Nie wiem - odparł Billy. |
| “He was here wh-when I c-came.” | - Był tu, k-kiedy mnie p-przyjęli. |
| “I have information from the doctor,” Harding said, “that he is only half Indian, a Columbia Indian, I believe. That’s a defunct Columbia Gorge tribe. | - Słyszałem od lekarza - włączył się do rozmowy Harding - że jest tylko półkrwi Indianinem i pochodzi z jakiegoś wymarłego plemienia, które żyło nad brzegiem Kolumbii. |
| The doctor said his father was the tribal leader, hence this fellow’s title, ‘Chief.’ | Lekarz powiedział, że jego ojciec był wodzem, więc i jego wszyscy tak nazywają. |
| As to the ‘Bromden’ part of the name, I’m afraid my knowledge in Indian lore doesn’t cover that.” | Ale dlaczego akurat “Bromden”, tego nie wiem; moja znajomość dziejów indiańskich nie sięga, niestety, tak daleko. |
| McMurphy leaned his head down near mine where I had to look at him. “Is that right? | McMurphy przysunął twarz tak blisko mojej, że chcąc nie chcąc, musiałem na niego spojrzeć. - To prawda? |
| You deef, Chief?” “He’s de-de-deef and dumb.” | Jesteś głuchy, Wodzu? - Jest g-g-głuchoniemy. |
| McMurphy puckered his lips and looked at my face a long time. | McMurphy wydął wargi i przez dłuższą chwilę patrzył mi w oczy. |
| Then he straightened back up and stuck his hand out. “Well, what the hell, he can shake hands can’t he? | Potem wyprostował się i podsunął mi pod nos prawicę. - Co za różnica, przywitać się chyba potrafi, nie? |
| Deef or whatever. By God, Chief, you may be big, but you shake my hand or I’ll consider it an insult. | Do licha, Wodzu, może i rosłe z ciebie chłopisko, ale jeśli się ze mną nie przywitasz, uznam to za obrazę! |
| And it’s not a good idea to insult the new bull goose loony of the hospital.” | Dobrze się zastanów, czy chcesz się narazić nowemu władcy wariatkowa! |
| When he said that he looked back over to Harding and Billy and made a face, but he left that hand in front of me, big as a dinner plate. | Po tych słowach puścił oko do Hardinga i Billy’ego, ale ręki, szerokiej jak talerz, nie cofnął. |
| I remember real clear the way that hand looked: there was carbon under the fingernails where he’d worked once in a garage; there was an anchor tattooed back from the knuckles; there was a dirty Band-Aid on the middle knuckle, peeling up at the edge. | Dokładnie pamiętam, jak wyglądała: pamiętam karbid pod paznokciami świadczący o tym, że McMurphy pracował kiedyś w warsztacie blacharskim, kotwicę wytatuowaną na jej wierzchu i brudny plaster na środkowym palcu, odklejający się na brzegach. |
| All the rest of the knuckles were covered with scars and cuts, old and new. | Na kłykciach widniały stare i nowe blizny oraz zadrapania. |
| I remember the palm was smooth and hard as bone from hefting the wooden handles of axes and hoes, not the hand you’d think could deal cards. | Sama dłoń była twarda jak kość i gładka od ściskania drewnianych trzonków siekier i gracy - nigdy bym nie uwierzył, że to dłoń szulera. |
| The palm was callused, and the calluses were cracked, and dirt was worked in the cracks. A road map of his travels up and down the West. | Pokrywały ją spękane odciski, w które wżarł się brud, znacząc na niej szlak wędrówek McMurphy’ego po całym Zachodzie. |
| That palm made a scuffing sound against my hand. | Kiedy dotknęła mojej, rozległ się szelest jak przy tarciu szmerglem. |
| I remember the fingers were thick and strong closing over mine, and my hand commenced to feel peculiar and went to swelling up out there on my stick of an arm, like he was transmitting his own blood into it. | Pamiętam, że palce, które zacisnęły się na moich, były grube i silne - nagle poczułem, że coś dziwnego dzieje się z moim patyczkowatym ramieniem; dłoń zaczyna mi pęcznieć, jakby McMurphy pompował w nią swoją krew. |
| It rang with blood and power: It blowed up near as big as his, I remember… “Mr. McMurry.” | Krew i moc zagrały mi w ręce. Stała się niemal tak ogromna jak jego, pamiętam... - Panie McMurry. |
| It’s the Big Nurse. “Mr. McMurry, could you come here please?” | To Wielka Oddziałowa. - Panie McMurry, pozwoli pan na chwilkę? |
| It’s the Big Nurse. | To Wielka Oddziałowa. |
| That black boy with the thermometer has gone and got her. | Sprowadził ją czarny, który uganiał się za McMurphym z termometrem. |
| She stands there tapping that thermometer against her wrist watch, eyes whirring while she tries to gauge this new man. | Teraz oddziałowa postukuje tym samym termometrem o zegarek i żeby wziąć pomiar nowego pacjenta, świdruje go oczami jak bory. |
| Her lips are in that triangle shape, like a doll’s lips ready for a fake nipple. “Aide Williams tells me, Mr. McMurry, that you’ve been somewhat difficult about your admission shower. | Usta, ściągnięte w trójkąt, przypominają czekające na smoczek usta lalki. - Sanitariusz Williams powiadomił mnie, panie McMurry, że sprawia pan pewne trudności w kwestii prysznicu. |
| Is this true? | Czy to prawda? |
| Please understand, I appreciate the way you’ve taken it upon yourself to orient with the other patients on the ward, but everything in its own good time, Mr. McMurry. | Proszę mnie źle nie zrozumieć: cieszę się, że chce pan poznać innych chorych przebywających na oddziale, wszystko jednak we właściwym czasie. |
| I’m sorry to interrupt you and Mr. Bromden, but you do understand: everyone … must follow the rules.” | Przykro mi, że odrywam pana od pacjenta Bromdena, ale sam pan rozumie: przepisy obowiązują wszystkich ! |
| He tips his head back and gives that wink that she isn’t fooling him any more than I did, that he’s onto her. | Nowy przechyla głowę i mruga do oddziałowej, jakby chciał powiedzieć, że go nie nabierze, bo się poznał na niej równie szybko jak na mnie. |
| He looks up at her with one eye for a minute. “Ya know, ma’am,” he says, “ya know | Patrzy na nią długo jednym okiem. - Wie pani - mówi - wie pani co? |
| –that is the ex- act thing somebody always tells me about the rules…” He grins. | Dokładnie to samo słyszę o przepisach… Uśmiecha się szeroko. |
| They both smile back and forth at each other, sizing each other up. “…just when they figure I’m about to do the dead opposite.” | Oboje uśmiechają się do siebie i mierzą się wzrokiem. - ...ile razy komuś się wydaje, że nie mam najmniejszej ochoty się podporządkować. |
| Then he lets go my hand. | Po czym puszcza moją dłoń. |
| 4 | |
| In the glass Station the Big Nurse has opened a package from a foreign address and is sucking into hypodermic needles the grass-and-milk liquid that came in vial in the package. | Za szybą dyżurki Wielka Oddziałowa otworzyła paczkę od zagranicznego nadawcy, wyjęła buteleczki i wysysa z nich strzykawkami trawiastomleczny płyn. |
| One of the little nurses, a girl with one wandering eye that always keeps looking worried over her shoulder while the other one goes about its usual business, picks up the little tray of filled needles but doesn’t carry them away just yet. “What, Miss Ratched, is your opinion of this new patient? | Pielęgniarka - której jedno oko zezuje zatroskane do tyłu, a drugie patrzy posłusznie przed siebie - podnosi tacę z napełnionymi strzykawkami, ale nie odchodzi. - Co siostra sądzi o nowym pacjencie, siostro Ratched? |
| I mean, gee, he’s good-looking and friendly and everything, but in my humble opinion he certainly takes over .” | Jest przystojny, sympatyczny i w ogóle, ale moim skromnym zdaniem za bardzo przedsiębiorczy. |
| The Big Nurse tests a needle against her fingertip. “I’m afraid”–she stabs the needle down in the rubber-capped vial and lifts the plunger–“that is exactly what the new patient is planning: to take over. | Wielka Oddziałowa sprawdza palcem ostrość igły. - Wyjątkowo przedsiębiorczy - poprawia pielęgniarkę, przekłuwając igłą gumowy korek buteleczki i pociągając za tłok. - Zamierza zawładnąć oddziałem. |
| He is what we call a ‘manipulator,’ Miss Flinn, a man who will use everyone and everything to his own ends.” “Oh. But. I mean, in a mental hospital? What could his ends be?” “Any number of things.” | To manipulant, siostro Flinn, człowiek gotów posłużyć się wszystkimi i wszystkim, żeby tylko osiągnąć cel. - Ojejku! Ale co by taki robił w klinice psychiatrycznej? Czego by tu szukał? - Wielu rzeczy. |
| She’s calm, smiling, lost in the work of loading the needles. “Comfort and an easy life, for instance; the feeling of power and respect, perhaps; monetary gain–perhaps all of these things. | - Spokojna, uśmiechnięta, dalej napełnia strzykawki. - Może łatwego, wygodnego życia, może władzy, szacunku albo zysku, a może i tego, i tego. |
| Sometimes a manipulator’s own ends are simply the actual disruption of the ward for the sake of disruption. | Czasami wprowadzenie na oddziale zamętu jest dla manipulanta celem samym w sobie. |
| There are such people in our society. | Są tacy ludzie. |
| A manipulator can influence the other patients and disrupt them to such an extent that it may take months to get everything running smooth once more. | Manipulant potrafi podporządkować sobie pozostałych pacjentów i tak zamącić im w głowach, że trzeba potem miesięcy, by znów zapanował ład. |
| With the present permissive philosophy in mental hospitals, it’s easy for them to get away with it. Some years back it was quite different. | Modna obecnie w klinikach psychiatrycznych polityka pobłażliwości ułatwia takim typom działanie, ale jeszcze przed kilkoma laty było zupełnie inaczej. |
| I recall some years back we had a man, a Mr. Taber, on the ward, and he was an intolerable Ward Manipulator. | Parę lat temu trafił tu pan Taber, niemożliwy manipulant. |
| For a while.” She looks up from her work, needle half filled in front of her face like a little wand. Her eyes get far-off and pleased with the memory. | Do czasu. - Odrywa wzrok od częściowo napełnionej strzykawki, którą trzyma przy twarzy niby czarodziejską różdżkę. |
| “Mistur Tay-bur,” she says. “But, gee,” the other nurse says, “what on earth would make a man want to do something like disrupt the ward for, Miss Ratched? | Oczy zachodzą jej mgłą, jakby wspominała coś wyjątkowo przyjemnego. - Pan Ta-ber - powtarza. - Ale dlaczego - dziwi się pielęgniarka - komuś miałoby zależeć na wprowadzaniu zamętu na oddziale, siostro Ratched? |
| What possible motive…?” | Co by mu to...? |
| She cuts the little nurse off by jabbing the needle back into the vial’s rubber top, fills it, jerks it out, and lays it on the tray. | Milknie widząc, jak oddziałowa gniewnie wbija strzykawkę w gumowy korek, napełnia, wyciąga i kładzie na tacy. |
| I watch her hand reach for another empty needle, watch it dart out, hinge over it, drop. “You seem to forget, Miss Flinn, that this is an institution for the insane.” | Patrzę, jak sięga po następną pustą strzykawkę, obserwuję jej rękę, jak przesuwa się w bok, zawisa, opuszcza. - Siostro Flinn, chyba zapomina siostra, że to zakład dla umysłowo chorych. |
| The Big Nurse tends to get real put out if something keeps her outfit from running like a smooth, accurate, precision-made machine. | Wielka Oddziałowa okropnie się irytuje, jeżeli jej oddział przestaje funkcjonować jak sprawny, precyzyjny mechanizm. |
| The slightest thing messy or out of kilter or in the way ties her into a little white knot of tight-smiled fury. | Wystarczy najmniejszy bałagan, usterka czy zator, żeby zamieniła się w biały kłębek furii. |
| She walks around with that same doll smile crimped between her chin and her nose and that same calm whir coming from her eyes, but down inside of her she’s tense as steel. | Nadal obnosi ten swój uśmiech porcelanowej lalki wciśnięty między nos a podbródek i z tym samym spokojem świdruje oczami, ale głęboko w środku jest napięta jak struna. |
| I know, I can feel it. | Wiem, czuję to. |
| And she don’t relax a hair till she gets the nuisance attended to–what she calls “adjusted to surroundings.” | Nie pozwala sobie na chwilę oddechu, dopóki nie zlikwiduje zawady czy - jak sama mówi - nie wyreguluje sytuacji. |
| Under her rule the ward Inside is almost completely adjusted to surroundings. | Pod jej rządami życie oddziału jest znakomicie wyregulowane. |
| But the thing is she can’t be on the ward all the time. | Kłopot polega na tym, że siostra nie może wciąż przebywać na oddziale. |
| She’s got to spend some time Outside. | Czasem musi wyjść na zewnątrz. |
| So she works with an eye to adjusting the Outside world too. | Robi więc, co może, żeby świat zewnętrzny wyregulować również. |
| Working alongside others like her who I call the “Combine,” which is a huge organization that aims to adjust the Outside as well as she has the Inside, has made her a real veteran at adjusting things. | Pracuje ramię w ramię z podobnymi jej osobami wchodzącymi w skład ogromnej organizacji, którą ja nazywam Kombinatem, a która dąży do wyregulowania całego świata zewnętrznego, tak jak ona wyregulowała oddział. Jest weteranem regulacji. |
| She was already the Big Nurse in the old place when I came in from the Outside so long back, and she’d been dedicating herself to adjustment for God knows how long. | Kiedy wiele lat temu trafiłem ze świata zewnętrznego do starego szpitala, była już Wielką Oddziałową i od Bóg wie jak dawna z oddaniem poświęcała się regulowaniu. |
| And I’ve watched her get more and more skillful over the years. | Obserwowałem ją przez wiele lat i widziałem, jak nabiera wprawy. |
| Practice has steadied and strengthened her until now she wields a sure power that extends in all directions on hairlike wires too small for anybody’s eye but mine; I see her sit in the center of this web of wires like a watchful robot, tend her network with mechanical insect skill, know every second which wire runs where and just what current to send up to get the results she wants. | Ciągła praktyka utrwaliła i udoskonaliła jej umiejętności - teraz jej władza jest nieograniczona i dociera wszędzie, biegnąc po drutach cieńszych od włosów i niewidocznych dla nikogo prócz mnie; widzę Wielką Oddziałową, jak siedzi pośrodku pajęczyny drutów niczym czujny robot i dozoruje sieci ze skrupulatnością mechanicznego owada; dokładnie wie, dokąd biegnie który drut oraz jakiej mocy ładunek należy posłać, żeby osiągnąć pożądany skutek. |
| I was an electrician’s assistant in training camp before the Army shipped me to Germany and I had some electronics in my year in college is how I learned about the way these things can be rigged. | W wojsku, nim wysłano mnie do Niemiec, byłem młodszym elektrykiem w obozie szkoleniowym, a wcześniej przez rok studiów liznąłem nieco elektroniki, więc znam się na tego rodzaju instalacjach. |
| What she dreams of there in the center of those wires is a world of precision efficiency and tidiness like a pocket watch with a glass back, a place where the schedule is unbreakable and all the patients who aren’t Outside, obedient under her beam, are wheelchair Chronics with catheter tubes run direct from every pantleg to the sewer under the floor. | Wielka Oddziałowa siedzi pośrodku pajęczyny drutów, marząc o świecie sprawnym, precyzyjnym, podobnym do zegarka kieszonkowego z przezroczystą kopertą, o świecie, w którym wszystko dzieje się zgodnie z rozkładem, a jedyni pacjenci, którzy nie chodzą po świecie zewnętrznym sterowani jej drutami, to przykuci do wózków Chronicy z cewnikami biegnącymi im z nogawek prosto do otworów w posadzce. |
| Year by year she accumulates her ideal staff: doctors, all ages and types, come and rise up in front of her with ideas of their own about the way a ward should be run, some with backbone enough to stand behind their ideas, and she fixes these doctors with dry-ice eyes day in, day out, until they retreat with unnatural chills. “I tell you I don’t know what it is,” they tell the guy in charge of personnel. “Since I started on that ward with that woman I feel like my veins are running ammonia. | Latami dobiera idealny zespół: przez oddział przewijają się dziesiątki lekarzy, w różnym wieku, w różnym typie i z różnymi wyobrażeniami o tym, jak należy prowadzić oddział, niekiedy nawet dość odważnych, żeby się jej stawiać - wtedy świdruje ich od rana do nocy oczami z suchego lodu, aż wycofują się wstrząsani dziwnymi dreszczami. - Nie wiem, co mi dolega - mówi każdy z nich personalnemu - ale odkąd zacząłem pracować z tą babą, zimno mi, jakby w moich żyłach płynął amoniak. |
| I shiver all the time, my kids won’t sit in my lap, my wife won’t sleep with me. | Dygoczę bez przerwy, dzieci nie chcą mi siadać na kolanach, żona nie wpuszcza mnie do łóżka. |
| I insist on a transfer–neurology bin, the alky tank, pediatrics, I just don’t care!” | Żądam przeniesienia: do furiatów, do alkoholików, na pediatrię, gdziekolwiek! |
| She keeps this up for years. | Ciągnie się to latami. |
| The doctors last three weeks, three months. | Lekarze wytrzymują trzy tygodnie, czasem trzy miesiące. |
| Until she finally settles for a little man with a big wide forehead and wide jewly cheeks and squeezed narrow across his tiny eyes like he once wore glasses that were way too small, wore them for so long they crimped his face in the middle, so now he has glasses on a string to his collar button; they teeter on the purple bridge of his little nose and they are always slipping one side or the other so he’ll tip his head when he talks just to keep his glasses level. | Aż wreszcie oddziałowa decyduje się na małego człowieczka o szerokim, wysokim czole, szerokich, obwisłych policzkach i twarzy wciętej na wysokości maleńkich oczek, jakby długo nosił zbyt ciasne okulary, które wpijały mu się w głowę; pewnie dlatego teraz nosi binokle przywiązane tasiemką do górnego guzika koszuli - chwieją się na sinym grzbiecie małego noska lekarza i osuwają to na jedną, to na drugą stronę, więc kiedy rozmawia, musi wciąż przekrzywiać głowę, żeby mu nie spadły. |
| That’s her doctor. | Wybraniec oddziałowej. |
| Her three daytime black boys she acquires after more years of testing and rejecting thousands. | Trzech czarnych pracujących na dziennej zmianie dobiera po latach prób, w trakcie których odrzuca tysiące. |
| They come at her in a long black row of sulky, big-nosed masks, hating her and her chalk doll whiteness from the first look they get. | Przedefilowuje przed nią długi szereg ponurych, szerokonosych, czarnych masek, od pierwszego wejrzenia nienawidzących jej i jej lalkowatej, kredowej białości. |
| She appraises them and their hate for a month or so, then lets them go because they don’t hate enough. | Taksuje uważnie ich i tę nienawiść przez okres miesiąca, po czym zwalnia kandydatów, bo nienawidzą za mało. |
| When she finally gets the three she wants–gets them one at a time over a number of years, weaving them into her plan and her network–she’s damn positive they hate enough to be capable. | Kiedy wreszcie znajduje trzech, o jakich jej idzie - wyławia ich w kilkuletnich odstępach czasu i wplata w swój plan i układ sieci - od razu poznaje po ich fanatycznej nienawiści, że nadają się na pewno. |
| The first one she gets five years after I been on the ward, a twisted sinewy dwarf the color of cold asphalt. | Pierwszy, którego wybiera w pięć lat po tym, jak trafiam na oddział, to poskręcany, żylasty karzeł barwy zimnego asfaltu. |
| His mother was raped in Georgia while his papa stood by tied to the hot iron stove with plow traces, blood streaming into his shoes. | W stanie Georgia zgwałcono mu matkę, podczas gdy jego tatuś stał przywiązany do gorącego pieca postronkami od pługa, a krew spływała mu po nogach do butów. |
| The boy watched from a closet, five years old and squinting his eye to peep out the crack between the door and the jamb, and he never grew an inch after. | Dzieciak obserwował wszystko z szafy - miał pięć lat i mrużył oczy, żeby dobrze widzieć przez szparę w nie domkniętych drzwiach, i od tego czasu nie urósł nawet o centymetr. |
| Now his eyelids hang loose and thin from his brow like he’s got a bat perched on the bridge of his nose. | Teraz powieki zwisają mu luźno na oczach, jakby nietoperz przycupnął mu u nasady nosa. |
| Eyelids like thin gray leather, he lifts them up just a bit whenever a new white man comes on the ward, peeks out from under them and studies the man up and down and nods just once like he’s oh yes made positive certain of something he was already sure of. | Powieki niby cienkie, popielate skrzydełka, które unosi na milimetr, kiedy na oddział trafia nowy biały; przypatruje mu się uważnie i kiwa głową - aha, aha - jakby się właśnie potwierdziło coś, czego i tak był pewien. |
| He wanted to carry a sock full of birdshot when he first came on the job, to work the patients into shape, but she told him they didn’t do it that way anymore, made him leave the sap at home and taught him her own technique; taught him not to show his hate and to be calm and wait, wait for a little advantage, a little slack, then twist the rope and keep the pressure steady. | Na początku chciał zabierać do pracy skarpetę wypełnioną śrutem i tłuc nią pacjentów, żeby ich ustawić, ale oddziałowa mu wytłumaczyła, że tego się już nie praktykuje; kazała zostawić skarpetę w domu i nauczyła go własnych metod: nauczyła go kryć nienawiść i spokojnie czekać, czekać na drobną przewagę, nieco luzu, a potem mocniej zaciskać pętlę i nie popuszczać. |
| All the time. | Nigdy nie popuszczać. |
| That’s the way you get them into shape, she taught him. | Tak najlepiej ich ustawisz, powiedziała. |
| The other two black boys come two years later, coming to work only about a month apart and both looking so much alike I think she had a replica made of the one who came first. | Pozostali dwaj czarni zjawili się dwa lata później, w odstępie niespełna miesiąca: są tak podobni do siebie, że moim zdaniem oddziałowa po prostu zamówiła kopię tego, który zgłosił się pierwszy. |
| They are tall and sharp and bony and their faces are chipped into expressions that never change, like flint arrowheads. | Obaj są wysocy, chudzi i kościści, a ich wyciosane z kamienia twarze nigdy nie zmieniają wyrazu, niczym kamienne groty. |
| Their eyes come to points. If you brush against their hair it rasps the hide right off you. | Ich oczy zwężają się w dwa punkciki, a włosy są tak ostre, że gdyby przejechać po nich ręką, można by zedrzeć sobie skórę. |
| All of them black as telephones. | Wszyscy trzej sanitariusze są czarni jak telefony. |
| The blacker they are, she learned from that long dark row that came before them, the more time they are likely to devote to cleaning and scrubbing and keeping the ward in order. | Im są czarniejsi, tym chętniej - jak oddziałowa zorientowała się po tych, którzy w czarnym szeregu przewinęli się przed nimi - czyszczą, szorują i dbają o porządek. |
| For instance, all three of these boys’ uniforms are always spotless as snow. | Choćby ich uniformy: zawsze są białe jak śnieg. |
| White and cold and stiff as her own. | Tak samo białe, zimne i sztywne jak fartuch oddziałowej. |
| All three wear starched snow-white pants and white shirts with metal snaps down one side and white shoes polished like ice, and the shoes have red rubber soles silent as mice up and down the hall. | Wszyscy trzej noszą wykrochmalone, nieskazitelnie białe spodnie, białe bluzy zapinane z boku na zatrzaski i wyczyszczone, lśniące jak lód białe buty na czerwonej gumie, w których mogą poruszać się bezgłośnie po korytarzu. |
| They never make any noise when they move. | Nigdy nie słychać, kiedy nadchodzą. |
| They materialize in different parts of the ward every time a patient figures to check himself in private or whisper some secret to another guy. | Pojawiają się niespodziewanie w różnych punktach oddziału, ilekroć któryś pacjent chce sprawdzić bez świadków, czy wszystko ma na miejscu, albo szepnąć coś na ucho drugiemu. |
| A patient’ll be in a corner all by himself, when all of a sudden there’s a squeak and frost forms along his cheek, and he turns in that direction and there’s a cold stone mask floating above him against the wall. | Stoi sobie taki pacjent zupełnie sam w kącie, kiedy nagle słyszy skrzypnięcie i szron osiada mu na policzku, więc odwraca głowę i widzi zimną kamienną maskę unoszącą się nad nim na tle ściany. |
| He just sees the black face. | Widzi tylko czarną twarz. |
| No body. | Nie widzi ciała. |
| The walls are white as the white suits, polished clean as a refrigerator door, and the black face and hands seem to float against it like a ghost. | Ściany bowiem są równie białe jak uniformy sanitariuszy, lśnią czystością niczym drzwi lodówki, a czarne twarze i dłonie fruwają na ich tle, jakby należały do duchów. |
| Years of training, and all three black boys tune in closer and closer with the Big Nurse’s frequency. | Lata treningu i czarni przestrajają się na częstotliwość Wielkiej Oddziałowej. |
| One by one they are able to disconnect the direct wires and operate on beams. | Jeden po drugim odłączają druty i przechodzą na bezprzewodowe sterowanie. |
| She never gives orders out loud or leaves written instructions that might be found by a visiting wife or schoolteacher. | Oddziałowa nie wydaje im głośno poleceń ani nie zostawia pisemnych instrukcji, które mogłyby wpaść w ręce żon odwiedzających pacjentów czy wizytujących szpital nauczycielek. |
| Doesn’t need to any more. | Już nie potrzebuje. |
| They are in contact on a high-voltage wave length of hate, and the black boys are out there performing her bidding before she even thinks it. | Porozumiewają się na falach nienawiści - czarni spełniają polecenia siostry, nim sama nawet zdąży je pomyśleć. |
| So after the nurse gets her staff, efficiency locks the ward like a watchman’s clock. | Kiedy wreszcie kompletuje odpowiedni zespół, oddział zaczyna chodzić jak w zegarku. |
| Everything the guys think and say and do is all worked out months in advance, based on the little notes the nurse makes during the day. | Wszystko, co pacjenci myślą, mówią i robią, jest zaprogramowane na kilka miesięcy naprzód na podstawie notatek, które oddziałowa sporządza w ciągu dnia. |
| This is typed and fed into the machine I hear humming behind the steel door in the rear of the Nurses’ Station. | Po przepisaniu na maszynie notatki są wprowadzane do machiny, której buczenie słyszę za stalowymi drzwiami na zapleczu dyżurki. |
| A number of Order Daily Cards are returned, punched with a pattern of little square holes. | Machina zwraca kartoniki z porządkiem dziennym zapisanym w postaci kwadratowych otworków. |
| At the beginning of each day the properly dated OD card is inserted in a slot in the steel door and the walls hum up: Lights flash on in the dorm at six-thirty: the Acutes up out of bed quick as the black boys can prod them out, get them to work buffing the floor, emptying ash trays, polishing the scratch marks off the wall where one old fellow shorted out a day ago, went down in an awful twist of smoke and smell of burned rubber. | Pierwsza rzecz rano, oddziałowa wsuwa kartonik z właściwą datą do otworu w stalowych drzwiach i ściany zaczynają szumieć. O szóstej trzydzieści zapalają się światła na oddziale: wtedy czarni błyskawicznie zrzucają Okresowych z łóżek i zaganiają ich do szorowania posadzki, opróżniania popielniczek i zdrapywania śladów ze ściany, pod którą przepalił się jeden stary piernik - w kłębach dymu osunął się na ziemię, wypełniając cały oddział wonią palonej gumy. |
| The Wheelers swing dead log legs out on the floor and wait like seated statues for somebody to roll chairs in to them. | Wózkarze spuszczają z łóżek nogi niby martwe kłody i -podobni do posągów - czekają bez ruchu, aż ktoś im przytoczy wózki. |
| The Vegetables piss the bed, activating an electric shock and buzzer, rolls them off on the tile where the black boys can hose them down and get them in clean greens… Six-forty-five the shavers buzz and the Acutes line up in alphabetical order at the mirrors, A, B, C, D… The walking Chronics like me walk in when the Acutes are done, then the Wheelers are wheeled in. | Rośliny szczają pod siebie, uruchamiając urządzenie, które dzwoni i kopie ich prądem: spadają z posłania na posadzkę, a wtedy czarni obmywają ich pod szlauchem i ubierają w czystą odzież szpitalną... Szósta czterdzieści pięć - włączają się elektryczne golarki. Okresowi ustawiają się w porządku alfabetycznym przed lustrami: A, B, C, D... Po nich wchodzą Chronicy, którzy jak ja poruszają się o własnych siłach, a na końcu czarni wwożą Wózkarzy. |
| The three old guys left, a film of yellow mold on the loose hide under their chins, they get shaved in their lounge chairs in the day room, a leather strap across the forehead to keep them from flopping around under the shaver. | Golenie trzech starców, którym sflaczałą skórę pod brodą pokrywa żółtawa pleśń, odbywa się w świetlicy - czoła opasuje się im rzemieniem, żeby nie rzucali głowami na boki. |
| Some mornings–Mondays especially–I hide and try to buck the schedule. | Czasem rano - najczęściej w poniedziałki - chowam się, żeby zakłócić porządek. |
| Other mornings I figure it’s cagier to step right into place between A and C in the alphabet and move the route like everybody else, without lifting my feet–powerful magnets in the floor maneuver personnel through the ward like arcade puppets… Seven o’clock the mess hall opens and the order of line-up reverses: the Wheelers first, then the Walkers, then the Acutes pick up trays, corn flakes, bacon and eggs, toast–and this morning a canned peach on a piece of green, torn lettuce. | Kiedy indziej wydaje mi się, że postąpię bardziej przebiegle, jeśli zajmę swoje miejsce w kolejce między A i C, po czym odbędę tę samą trasę co wszyscy - nie muszę nawet podnosić nóg: potężne magnesy w posadzce przesuwają nas po oddziale niczym marionetki... Siódma - otwierają się drzwi stołówki i wchodzimy do środka w odwrotnym szyku niż do umywalni: najpierw Wózkarze, potem Chodzący, a na końcu Okresowi. Bierzemy tace, stawiamy na nich płatki kukurydziane, jajka na bekonie, kładziemy grzanki - i dziś rano konserwową brzoskwinię na postrzępionym liściu sałaty. |
| Some of the Acutes bring trays to the Wheelers. | Kilku Okresowych przynosi tace Wózkarzom. |
| Most Wheelers are just Chronics with bad legs, they feed themselves, but there’s these three of them got no action from the neck down whatsoever, not much from the neck up. | W większości są to po prostu Chronicy, którzy mają coś nie w porządku z nogami - jedzą jednak samodzielnie; natomiast trzej z nich są całkowicie sparaliżowani od szyi w dół, a i głowami ledwo mogą ruszać. |
| These are called Vegetables. | Ci trzej to Rośliny. |
| The black boys push them in after everybody else is sat down, wheel them against a wall, and bring them identical trays of muddy-looking food with little white diet cards attached to the trays. | Kiedy już wszyscy usiądą, czarni wtaczają ich na wózkach, ustawiają pod ścianą i przynoszą im identyczne tace z jakąś błotnistą papką, do których doczepione są kartki z wyszczególnieniem diety. |
| Mechanical Soft, reads the diet cards for these toothless three: eggs, ham, toast, bacon, all chewed thirty-two times apiece by the stainless-steel machine in the kitchen. | “Zmiękczone mechanicznie” - brzmi dieta bezzębnej trójki: jajka, szynka, grzanki, bekon, wszystko przeżute w kuchni trzydzieści dwa razy przez urządzenie z nierdzewnej stali. |
| I see it purse sectioned lips, like a vacuum-cleaner hose, and spurt a clot of chewed-up ham onto a plate with a barnyard sound. | Wyobrażam sobie, jak wydyma gumowe wargi podobne do kawałka rury od odkurzacza i z cichym pierdnięciem wypluwa na talerz kulkę przeżutej szynki. |
| The black boys stoke the sucking pink mouths of the Vegetables a shade too fast for swallowing, and the Mechanical Soft squeezes out down their little knobs of chins onto the greens. | Czarni ciut za szybko ładują papkę w różowe, rozciumkane usta Roślin; inwalidzi nie nadążają z przełykaniem i mechaniczny miękisz spływa im na ubrania po zapadłych podbródkach. |
| The black boys cuss the Vegetables and ream the mouths bigger with a twisting motion of the spoon, like coring a rotten apple: “This ol’ fart Blastic, he’s comin’ to pieces befo’ my very eyes. | Czarni klną na czym świat stoi i rozwierają im szerzej usta, kręcąc łyżkami, jakby wydłubywali ogryzki z nadgniłych jabłek. - Ten stary pierdoła Blastic rozpada się na moich oczach! |
| I can’t tell no more if I’m feeding him bacon puree or chunks of his own fuckin’ tongue.”… Seven-thirty back to the day room. | Już sam nie wiem, czy karmię drania mielonym bekonem, czy kawałkami jego własnego jęzora... Siódma trzydzieści - przenosimy się do świetlicy. |
| The Big Nurse looks out through her special glass, always polished till you can’t tell it’s there, and nods at what she sees, reaches up and tears a sheet off her calendar one day closer to the goal. | Wielka Oddziałowa wygląda przez swoją ukochaną szybkę, tak wypu- cowaną, że jej w ogóle nie widać, kiwa głową, podnosi rękę i zrywa kartkę z kalendarza: jest o jeden dzień bliżej celu. |
| She pushes a button for things to start. | Naciska guzik i wszystko się zaczyna. |
| I hear the wharrup of a big sheet of tin being shook someplace. | Słyszę łoskot, jakby potrząsano arkuszem blachy. |
| Everybody come to order. | Cisza! |
| Acutes: sit on your side of the day room and wait for cards and Monopoly games to be brought out. | Okresowi: siadać po swojej stronie świetlicy i czekać, aż dostaniecie karty i zestawy do gry w monopol. |
| Chronics: sit on your side and wait for puzzles from the Red Cross box. | Chronicy: siadać po swojej stronie i czekać na łamigłówki. |
| Ellis: go to your place at the wall, hands up to receive the nails and pee running down your leg. | Ellis: stań pod ścianą, rozłóż ręce, żeby przybito je gwoździami, i sikaj po nodze. |
| Pete: wag your head like a puppet. | Pete: kiwaj głową jak kukiełka. |
| Scanlon: work your knobby hands on the table in front of you, constructing a make-believe bomb to blow up a make-believe world. | Scanlon: ruszaj nad stołem grubymi rękami, jakbyś konstruował nie istniejącą bombę, żeby wysadzić nie istniejący świat. |
| Harding: begin talking, waving your dove hands in the air, then trap them under your armpits because grown men aren’t supposed to wave their pretty hands that way. | Harding: mów, wymachuj w powietrzu dłońmi jak synogarlice, a potem schowaj je pod pachy, bo prawdziwi mężczyźni ani nie gestykulują, ani nie mają takich ładnych rączek. |
| Sefelt: begin moaning about your teeth hurting and your hair falling out. | Sefelt: jęcz, że bolą cię zęby i wypadają włosy. |
| Everybody: breath in… and out… in perfect order; hearts all beating at the rate the OD cards have ordered. | Wszyscy razem: wciągnąć powietrze... wypuścić powietrze... oddychać rytmicznie; serca mają bić wszystkim z szybkością podaną na kartoniku z porządkiem dziennym. |
| Sound of matched cylinders. | Równo jak zsynchronizowane cylindry. |
| Like a cartoon world, where the figures are flat and outlined in black, jerking through some kind of goofy story that might be real funny if it weren’t for the cartoon figures being real guys… Seven-forty-five the black boys move down the line of Chronics taping catheters on the ones that will hold still for it. | Wszystko jak w rysunkowym świecie: płaskie postacie o czarnych konturach odgrywające wariacką historyjkę, która na pewno byłaby bardzo zabawna, gdyby nie to, że tymi postaciami są prawdziwi faceci... Siódma czterdzieści pięć - czarni suną wzdłuż szeregu Chroników i zakładają cewniki tym, którzy potrafią trwać bez ruchu. |
| Catheters are second-hand condoms the ends clipped off and rubber-banded to tubes that run down pantlegs to a plastic sack marked DISPOSABLE NOT TO BE RE-USED, which it is my job to wash out at the end of each day. | Cewniki to stare prezerwatywy o obciętych końcach, przymocowane gumkami do rurek biegnących przez nogawki do plastykowych torebek zaopatrzonych w napis: WYŁĄCZNIE DO JEDNORAZOWEGO UŻYTKU, które mam obowiązek myć pod koniec dnia. |
| The black boys anchor the condom by taping it to the hairs; old Catheter Chronics are hairless as babies from tape removal… Eight o’clock the walls whirr and hum into full swing. | Czarni przyklejają prezerwatywy plastrem do włosów łonowych: starzy Chronicy mają krocza łyse jak niemowlaki od ciągłego odrywania plastra... Ósma - ściany buczą i terkoczą pełną mocą. |
| The speaker in the ceiling says, “Medications,” using the Big Nurse’s voice. | “Podawanie leków” - oznajmia megafon na suficie głosem Wielkiej Oddziałowej. |
| We look in the glass case where she sits, but she’s nowhere near the microphone; in fact, she’s ten feet away from the microphone, tutoring one of the little nurses how to prepare a neat drug tray with pills arranged orderly. | Zaglądamy do jej oszklonej klatki i widzimy, że nie ma jej przy mikrofonie; stoi o trzy metry od niego i poucza pielęgniarkę, jak należy układać lekarstwa na tacy, żeby leżały w nienagannym porządku. |
| The Acutes line up at the glass door, A, B, C, D, then the Chronics, then the Wheelers (the Vegetables get theirs later, mixed in a spoon of applesauce). | Okresowi ustawiają się przy szklanych drzwiach w porządku alfabetycznym, A, B, C, D; za nimi Chronicy, a na końcu Wózkarze (Rośliny dostają proszki później, rozpuszczone w łyżeczce kompotu z jabłek). |
| The guys file by and get a capsule in a paper cup–throw it to the back of the throat and get the cup filled with water by the little nurse and wash the capsule down. On rare occasions some fool might ask what he’s being required to swallow. “Wait just a shake, honey; what are these two little red capsules in here with my vitamin?” | Każdy otrzymuje papierowy kubeczek z kapsułkami, które jednym zamaszystym ruchem wrzuca głęboko do gardła, i podsuwa kubek pielęgniarce do napełnienia wodą, żeby popić lek. Zdarza się, że jakiś dureń pyta, co to za proszki każą mu brać. - Nie tak szybko, aniołeczku; co to za dwie czerwone kapsułki obok mojej witaminki? |
| I know him. | Znam go. |
| He’s a big, griping Acute, already getting the reputation of being a troublemaker. “It’s just medication, Mr. Taber, good for you. | Tęgi, wiecznie gderający Okresowy, który już zdążył sobie wyrobić opinię rozrabiaki. - To zwykłe proszki, panie Taber. Dla pańskiego dobra. |
| Down it goes, now.” | Musimy je szybko połknąć. |
| “But I mean what kind of medication. | - Ale jakie proszki? |
| Christ, I can see that they’re pills–” “Just swallow it all, shall we, Mr. Taber–just for me?” | Rany, przecież sam widzę, że to proszki... - Połknijmy je szybciutko, dobrze? Takie ładne proszeczki. Niech pan to zrobi dla mnie. |
| She takes a quick look at the Big Nurse to see how the little flirting technique she is using is accepted, then looks back at the Acute. | Pielęgniarka zerka na Wielką Oddziałową, żeby zobaczyć, czy ta kokieteryjna metoda znajdzie uznanie w jej oczach, po czym spogląda na Tabera. |
| He still isn’t ready to swallow something he don’t know what is, not even just for her. “Miss, I don’t like to create trouble. But I don’t like to swallow something without knowing what it is, neither. | Facet w dalszym ciągu, nawet dla niej, nie zamierza łykać proszków, o których nic nie wie. - Nie lubię się awanturować, ale nic nie połknę, dopóki się nie dowiem, co jest w środku. |
| How do I know this isn’t one of those funny pills that makes me something I’m not?” “Don’t get upset, Mr. Taber–” “Upset? | Kto mi zagwarantuje, że to nie jakieś świństwo, po którym z człowiekiem dzieją się dziwne rzeczy? - Panie Taber, proszę się nie denerwować... - Nie denerwować? |
| All I want to know , for the lova Jesus–” But the Big Nurse has come up quietly, locked her hand on his arm, paralyzes him all the way to the shoulder. | Na miłość boską, chcę się tylko dowiedzieć… Wielka Oddziałowa podkradła się cicho i ścisnęła go za łokieć, paraliżując mu całe ramię |
| “That’s all right, Miss Flinn,” she says. “If Mr. Taber chooses to act like a child, he may have to be treated as such. | . - W porządku, siostro Flinn - mówi. - Skoro pan Taber upiera się jak dziecko, będziemy go traktować odpowiednio. |
| We’ve tried to be kind and considerate with him. | Staraliśmy się być dla niego mili i uprzejmi. |
| Obviously, that’s not the answer. | Najwyraźniej nie jest to właściwa metoda. |
| Hostility, hostility, that’s the thanks we get. | Ani słowa podzięki: tylko wrogość i wrogość. |
| You can go, Mr. Taber, if you don’t wish to take your medication orally.” “All I wanted to know , for the–” “You can go.” | Może pan odejść, panie Taber, jeżeli nie chce pan przyjąć leków doustnie. - Na miłość boską, chciałem się tylko... - Może pan odejść. |
| He goes off, grumbling, when she frees his arm, and spends the morning moping around the latrine, wondering about those capsules. | Odchodzi, mrucząc pod nosem, gdy tylko oddziałowa puszcza jego łokieć, idzie do toalety i siedzi tam cały ranek, dumając o czerwonych kapsułkach. |
| I got away once holding one of those same red capsules under my tongue, played like I’d swallowed it, and crushed it open later in the broom closet. | Raz ukryłem jedną pod językiem; udałem, że ją połykam, a potem rozgniotłem ją w schowku. |
| For a tick of time, before it all turned into white dust, I saw it was a miniature electronic element like the ones I helped the Radar Corps work with in the Army, microscopic wires and grids and transistors, this one designed to dissolve on contact with air… Eight-twenty the cards and puzzles go out… Eight-twenty-five some Acute mentions he used to watch his sister taking her bath; the three guys at the table with him fall all over each other to see who gets to write it in the log book… Eight-thirty the ward door opens and two technicians trot in, smelling like grape wine; technicians always move at a fast walk or a trot because they’re always leaning so far forward they have to move fast to keep standing. | Przez ułamek sekundy, zanim wszystko obróciło się w biały pył, widziałem zminiaturyzowany zespół elektroniczny podobny do tych, jakich używaliśmy w wojsku w Korpusie Radiolokacyjnym, złożony z mikroskopijnych drucików, oporników i tranzystorów, specjalnie zaprojektowany, żeby rozsypać się przy zetknięciu z powietrzem... Ósma dwadzieścia - czarni wydają karty i łamigłówki... Ósma dwadzieścia pięć - któryś Okresowy wspomina, że podglądał swoją siostrę w kąpieli; trzej pacjenci siedzący przy tym samym stoliku omal nóg nie połamią, tak im spieszno, żeby wpisać to do dziennika... Ósma trzydzieści - otwierają się drzwi i na oddział wbiega truchcikiem dwóch cuchnących winem techników; technicy zawsze chodzą szybko albo biegają truchcikiem, bo tak bardzo pochylają się do przodu, że upadliby, gdyby poruszali się wolno. |
| They always lean forward and they always smell like they sterilized their instruments in wine. | Zawsze pochylają się do przodu i zawsze cuchną winem, jakby sterylizowali w nim narzędzia. |
| They pull the lab door to behind them, and I sweep up close and can snake out voices over the vicious zzzth-zzzth-zzzth of steel on whetstone. “What we got already at this ungodly hour of the morning?” “We got to install an Indwelling Curiosity Cutout in some nosy booger. | Wbiegają do pracowni i zamy- kają za sobą drzwi, zaczynam więc zmywać koło nich posadzkę i staram się uchwycić głosy ponad zgrzytem stali o kamień szlifierski: zzzt-zzzt-zzzt. - Przeklęta pora; mamy już co do roboty? - Musimy zainstalować wyłącznik ciekawości w jakimś dociekliwym draniu. |
| Hurry-up job, she says, and I’m not even sure we got one of the gizmos in stock.” “We might have to call IBM to rush one out for us; let me check back in Supply–” “Hey; bring out a bottle of that pure grain while you’re back there: it’s getting so I can’t install the simplest frigging component but what I need a bracer. | Oddziałowa mówi, że to pilne, a ja nawet nie wiem, czy mamy taki wichajster na składzie. - Może trzeba będzie zadzwonić do IBM, żeby nam dostarczyli galopem; sprawdzę tylko w magazynie... - Dobra, a przy okazji przynieś butelkę spirytusu; nie wiem, co się ze mną dzieje, ale na trzeźwo nie jestem w stanie zamontować najmniejszego gówna. |
| Well, what the hell, it’s better’n garage work…” Their voices are forced and too quick on the comeback to be real talk–more like cartoon comedy speech. | Ech, do diabła, to i tak lżejsza praca niż w warsztacie samochodowym... Ich głosy są sztuczne, a wymiana zdań za szybka jak na prawdziwą rozmowę - tak gdakają postacie na filmach rysun- kowych. |
| I sweep away before I’m caught eavesdropping. | Odsuwam się ze zmywakiem, nim mnie ktoś przyłapie na podsłuchiwaniu. |
| The two big black boys catch Taber in the latrine and drag him. to the mattress room. | Dwaj wysocy czarni dopadają Tabera w toalecie i ciągną siłą do izolatki. |
| He gets one a good kick in the shins. | Jednego udaje mu się kopnąć w kostkę. |
| He’s yelling bloody murder. | Taber drze się wniebogłosy. |
| I’m surprised how helpless he looks when they hold him, like he was wrapped with bands of black iron. | Dziwi mnie, że kiedy go trzymają, wygląda tak bezradnie, jakby go skuwały czarne stalowe obręcze. |
| They push him face down on the mattress. | Sanitariusze rzucają go twarzą na materac. |
| One sits on his head, and the other rips his pants open in back and peels the cloth until Taber’s peach-colored rear is framed by the ragged lettuce-green. | Jeden siada mu na głowie, a drugi rozpruwa z tyłu trawiaste portki i szarpie materiał, aż brzoskwiniowy tyłek Tabera wyłania się z zieleni. |
| He’s smothering curses into the mattress and the black boy sitting on his head saying, “Tha’s right, Mistuh Taber, tha’s right…” The nurse comes down the hall, smearing Vaseline on a long needle, pulls the door shut so they’re out of sight for a second, then comes right back out, wiping the needle on a shred of Taber’s pants. | Materac zagłusza przekleństwa pacjenta, a czarnuch siedzący mu na głowie powtarza: - Spokojnie, panie Taber, spokojnie... Korytarzem nadchodzi oddziałowa, smarując wazeliną długą igłę; skręca do izolatki i zatrzaskuje za sobą drzwi, a kiedy wyłania się po sekundzie, wyciera igłę o strzęp spodni Tabera. |
| She’s left the Vaseline jar in the room. | Słoik wazeliny zostawiła w środku. |
| Before the black boy can close the door after her I see the one still sitting on Taber’s head, dabbing at him with a Kleenex. | Zanim drugi czarny domknie drzwi, widzę przez szparę, że ten, który siedzi Taberowi na głowie, natłuszcza go zanurzoną w słoiku ligninową chustką. |
| They’re in there a long time before the door opens up again and they come out, carrying him across the hall to the lab. | Dopiero po dłuższym czasie drzwi się znów otwierają i ukazują się w nich sanitariusze, którzy przenoszą Tabera do pracowni. |
| His greens are ripped clear off now and he’s wrapped up in a damp sheet… Nine o’clock young residents wearing leather elbows talk to Acutes for fifty minutes about what they did when they were little boys. | Ubranie zdarli z niego do reszty: jest teraz owinięty w mokre prześcieradło... Dziewiąta - młodzi stażyści w marynarkach ze skórzanymi łatami na łokciach przychodzą na pięćdziesiąt minut, żeby wypytywać Okresowych o ich dzieciństwo. |
| The Big Nurse is suspicious of the crew-cut looks of these residents, and that fifty minutes they are on the ward is a tough time for her. | Wielka Oddziałowa nie ma zaufania do tych ostrzyżonych na jeża młodzików i ich pięćdziesięciominutowy pobyt na oddziale jest dla niej ciężką próbą. |
| While they are around, the machinery goes to fumbling and she is scowling and making notes to check the records of these boys for old traffic violations and the like… Nine-fifty the residents leave and the machinery hums up smooth again. | W ich obecności zaczyna nawalać cała maszyneria, więc oddziałowa marszczy gniewnie brwi i zapisuje sobie, żeby sprawdzić w aktach, czy stażyści nie mają za sobą wykroczeń drogowych albo czegoś podobnego… Dziewiąta pięćdziesiąt - stażyści wychodzą i maszyneria znów buczy miarowo. |
| The nurse watches the day room from her glass case; the scene before her takes on that blue-steel clarity again, that clean orderly movement of a cartoon comedy. | Oddziałowa obserwuje ze szklanej klatki świetlicę: obraz za szybą odzyskuje stalowoniebieską wyrazistość, a pacjenci jednoznaczne, zdyscyplinowane ruchy rysunkowych postaci. |
| Taber is wheeled out of the lab on a Gurney bed. “We had to give him another shot when he started coming up during the spine tap,” the technician tells her. “What do you say we take him right on over to Building One and buzz him with EST while we’re at it–that way not waste the extra Seconal?” “I think it is an excellent suggestion. | Z pracowni wyjeżdża wózek szpitalny, na którym leży Taber. - Musieliśmy mu zrobić jeszcze jeden zastrzyk, bo przy nakłuwaniu kanału kręgowego zaczął się budzić - mówi technik do oddziałowej. - Co siostra na to, gdybyśmy go tak wzięli teraz do głównego budynku na elektrowstrząsy, żeby nie marnować drugiego seconalu? - Świetna myśl. |
| Maybe after that take him to the electroencephalograph and check his head–we may find evidence of a need for brain work.” | A potem proszę go jeszcze wziąć na encefalograf; może się okaże, że trzeba mu zoperować mózg. |
| The technicians go trotting off, pushing the man on the Gurney, like cartoon men–or like puppets, mechanical puppets in one of those Punch and Judy acts where it’s supposed to be funny to see the puppet beat up by the Devil and swallowed headfirst by a smiling alligator… Ten o’clock the mail comes up. | Technicy wybiegają truchcikiem, pchając wózek z pacjentem, podobni do postaci z kreskówki albo do kukiełek w przedstawieniu, które ma śmieszyć, gdy lalka zostaje pobita przez diabła lub pożarta przez uśmiechniętego krokodyla… Dziesiąta - przynoszą pocztę. |
| Sometimes you get the torn envelope… Ten-thirty Public Relation comes in with a ladies’ club following him. | Czasem dają ci rozdartą kopertę… Dziesiąta trzydzieści - zjawia się rzecznik prasowy na czele grupy członkiń klubu kobiecego. |
| He claps his fat hands at the day-room door. | W drzwiach świetlicy klaszcze w pulchne dłonie. |
| “Oh, hello guys; stiff lip, stiff lip… look around, girls; isn’t it clean, so bright? | Czołem, panowie, głowa do góry, głowa do góry… Rozejrzyjcie się, drogie panie, prawda, jak tu czysto, jak przyjemnie? |
| This is Miss Ratched. | To jest siostra Ratched. |
| I chose this ward because it’s her ward. | Wybrałem ten oddział właśnie ze względu na nią. |
| She’s, girls, just like a mother. | Siostra Ratched jest jak matka. |
| Not that I mean age, but you girls understand…” Public Relation’s shirt collar is so tight it bloats his face up when he laughs, and he’s laughing most of the time I don’t ever know what at, laughing high and fast like he wishes he could stop but can’t do it. | Nie chodzi mi oczywiście o wiek, same panie rozumieją... Rzecznik ma tak ciasny kołnierzyk koszuli, że kiedy się śmieje, puchnie mu twarz - śmieje się zaś niemal bez przerwy, choć zupełnie nie wiem z czego, śmieje się piskliwie i szybko, jakby chciał przestać, ale nie potrafił. |
| And his face bloated up red and round as a balloon with a face painted on it. | Jego czerwona, nabrzmiała, okrągła twarz przypomina balon, na którym ktoś namalował rysy ludzkie. |
| He got no hair on his face and none on his head to speak of; it looks like he glued some on once but it kept slipping off and getting in his cuffs and his shirt pocket and down his collar. | Rzecznik nie ma zarostu na twarzy, a na głowie zaledwie kilka włosów: wygląda to tak, jakby kiedyś przykleił ich sobie całą garść, ale nie chciały się trzymać, wciąż się zsuwały i wpadały mu do mankietów, do kieszonki koszuli i za kołnierz. |
| Maybe that’s why he keeps his collar so tight, to keep the little pieces of hair from falling down in there. | Może dlatego nosi tak ciasny kołnierzyk, żeby nie dostawały mu się za koszulę. |
| Maybe that’s why he laughs so much, because he isn’t able to keep all the pieces out. | I może dlatego tyle się śmieje, że łaskoczą go te, których nie udało mu się zatrzymać. |
| He conducts these tours–serious women in blazer jackets, nodding to him as he points out how much things have improved over the years. | Oprowadza po szpitalu poważne kobiety w żakietach – kiwają głowami, kiedy pokazuje im zmiany, jakie zaszły z biegiem lat. |
| He points out the TV, the big leather chairs, the sanitary drinking fountains; then they all go have coffee in the Nurse’s Station. | Pokazuje telewizor, ogromne klubowe fotele i zbiornik z pitną wodą, a potem prowadzi je na kawę do dyżurki. |
| Sometimes he’ll be by himself and just stand in the middle of the day room and clap his hands (you can hear they are wet), clap them two or three times till they stick, then hold them prayer-like together under one of his chins and start spinning. | Czasem przychodzi sam, staje pośrodku świetlicy i klaszcze w dłonie (słychać, że są mokre od potu), klaszcze dwa lub trzy razy, aż mu się sklejają, a wtedy podnosi je, złożone jak do modlitwy, przytyka do jednego z licznych podbródków i zaczyna się obracać. |
| Spin round and around there in the middle of the floor, looking wild and frantic at the TV, the new pictures on the walls, the sanitary drinking fountain. | Kręci się tak i kręci na środku świetlicy, omiatając szalonym, przerażonym wzrokiem telewizor, nowe obrazki na ścianach i zbiornik z pitną wodą. |
| And laughing. | I się śmieje. |
| What he sees that’s so funny he don’t ever let us in on, and the only thing I can see funny is him spinning round and around out there like a rubber toy–if you push him over he’s weighted on the bottom and straightaway rocks back upright, goes to spinning again. | Nigdy nam nie zdradza, co go tak bawi, ale dla mnie najkomiczniejszy jest on sam, gdy się kręci i kręci jak bąk - gdyby go pchnąć, natychmiast odzyskałby równowagę i kręcił się dalej, bo jest obciążony ołowiem. Nigdy, ale to nigdy nie patrzy na twarze pacjentów... |
| He never, never looks at the men’s faces… Ten-forty, –forty-five, –fifty, patients shuttle in and out to appointments in ET or OT or PT, or in queer little rooms somewhere where the walls are never the same size and the floors aren’t level. | Dziesiąta czterdzieści, dziesiąta czterdzieści pięć, dziesiąta pięćdziesiąt - pacjenci ruszają na terapię reedukacyjną, na terapię zajęciową lub na fizjoterapię, albo do dziwacznych małych gabinecików, w których ściany są różnej wysokości, a podłoga jest nierówna. |
| The machinery sounds about you reach a steady cruising speed. | Szum maszynerii osiąga stałą prędkość. |
| The ward hums the way I heard a cotton mill hum once when the football team played a high school in California. | Oddział szumi jak przędzalnia, w której kiedyś byłem, gdy nasza drużyna futbolowa rozgrywała w Kalifornii mecz międzyszkolny. |
| After a good season one year the boosters in the town were so proud and carried away that they paid to fly us to California to play a championship high-school team down there. | Po udanym sezonie dumni i rozentuzjazmowani kibice zafundowali nam przelot do Kalifornii na mecz z najlepszą tamtejszą drużyną szkolną. |
| When we flew into the town we had to go visit some local industry. | Ilekroć graliśmy na wyjeździe, musieliśmy zwiedzać jakiś miejscowy zakład lub fabrykę. |
| Our coach was one for convincing folks that athletics was educational because of the learning afforded by travel, and every trip we took he herded the team around to creameries and beet farms and canneries before the game. | Nasz trener lubił dowodzić, że sport ma wartości poznawcze, bo w trakcie wyjazdów uczymy się czegoś nowego, toteż gdziekolwiek byśmy jechali, zawsze przed meczem prowadził nas do mleczarni, rafinerii lub fabryki konserw. |
| In California it was the cotton mill. | W Kalifornii wypadło nam zaliczyć przędzalnię. |
| When we went in the mill most of the team took a look and left to go sit in the bus over stud games on suitcases, but I stayed inside over in a corner out of the way of the Negro girls running up and down the aisles of machines. | Moim kolegom z drużyny wystarczył jeden rzut oka i wrócili do autokaru, żeby grać w pokera na walizkach, ale ja zostałem w środku i stanąłem w kącie, by nie kręcić się pod nogami młodym Murzynkom, które biegały tam i z powrotem między rzędami maszyn. |
| The mill put me in a kind of dream, all the humming and clicking and rattling of people and machinery, jerking around in a pattern. | Cały ten szum, stukotanie i klekot ludzi oraz urządzeń, wiecznie te same automatyczne ruchy - to wszystko wprawiło mnie w dziwny letarg. |
| That’s why I stayed when the others left, that, and because it reminded me somehow of the men in the tribe who’d left the village in the last days to do work on the gravel crusher for the dam. | Dlatego zostałem, kiedy inni wychodzili, jak również dlatego, że to, co widziałem, przypomniało mi członków mojego plemienia, którzy pod koniec opuścili wioskę, żeby pracować przy kruszarce na budowie tamy. |
| The frenzied pattern, the faces hypnotized by routine… I wanted to go out in the bus with the team, but I couldn’t. | Te same szaleńcze, automatyczne ruchy, twarz zahipnotyzowana monotonią... Chciałem wyjść z kolegami, ale nie mogłem się ruszyć. |
| It was morning in early winter and I still had on the jacket they’d given us when we took the championship–a red and green jacket with leather sleeves and a football-shaped emblem sewn on the back telling what we’d won–and it was making a lot of the Negro girls stare. | Był ranek i początek zimy, więc miałem na sobie kurtkę, jakie otrzymaliśmy wszyscy po wywalczeniu mistrzostwa - czerwono-zieloną kurtkę ze skórzanymi rękawami, a na plecach z naszywką w kształcie piłki, upamiętniającą nasz sukces - i wiele młodych Murzynek się na nią gapiło. |
| I took it off, but they kept staring. | Zdjąłem kurtkę, ale dziewczyny nie przestały się gapić. |
| I was a whole lot bigger in those days. | W tamtych czasach byłem dużo większy niż teraz. |
| One of the girls left her machine and looked back and forth up the aisles to see if the foreman was around, then came over to where I was standing. | Jedna dziewczyna odsunęła się od przędzarki, rozejrzała się, czy nie idzie brygadzista, i podeszła do mnie. |
| She asked if we was going to play the high school that night and she told me she had a brother played tailback for them. | Zapytała, czy gramy wieczorem z drużyną miejscowej szkoły, i powiedziała, że jej brat jest w tej drużynie obrońcą. |
| We talked a piece about football and the like and I noticed how her face looked blurred, like there was a mist between me and her. | Gdy tak gadaliśmy o futbolu i podobnych sprawach, zorientowałem się, że widzę twarz dziewczyny bardzo niewyraźnie, jakby między nami unosiła się mgła. |
| It was the cotton fluff sifting from the air. | To kłaczki bawełny fruwały w powietrzu. |
| I told her about the fluff. | Powiedziałem jej o tym. |
| She rolled her eyes and ducked her mouth to laugh in her fist when I told her how it was like looking at her face out on a misty morning duck-hunting. And she said, “Now what in the everlovin’ world would you want with me out alone in a duck blind?” | Wywróciła do góry oczy i zachichotała, zakrywając usta, kiedy usłyszała, że patrząc na nią, czuję się tak, jakbyśmy w mglisty poranek polowali razem na kaczki. - A co bym to niby miała robić sam na sam z tobą w myśliwskiej kryjówce? - zapytała. |
| I told her she could take care of my gun, and the girls all over the mill went to giggling in their fists. | Odparłem, że mogłaby się zaopiekować moją długą strzelbą, na co wszystkie pracownice przędzalni zaczęły chichotać, zakrywając dłońmi usta. |
| I laughed a little myself, seeing how clever I’d been. | Ja też się roześmiałem, zadowolony ze swojego dowcipu. |
| We were still talking and laughing when she grabbed both my wrists and dug in. | Rozmawialiśmy i śmialiśmy się, gdy nagle chwyciła mnie za nadgarstki i wpiła się w nie palcami. |
| The features of her face snapped into brilliant focus; I saw she was terrified of something. “Do,” she said to me in a whisper, “do take me, big boy. | Rysy jej twarzy nabrały nagle niebywałej ostrości: poznałem, że się czegoś okropnie boi. - Zabierz mnie - szepnęła - zabierz mnie stąd, wielkoludzie. |
| Outa this here mill, outa this town, outa this life. | Zabierz mnie z tej przędzalni, z tego miasta, z tego życia. |
| Take me to some ol’ duck blind someplace. | Zabierz mnie do myśliwskiej kryjówki. |
| Someplace else . | Byleby daleko. |
| Huh, big boy, huh?” | Dobrze, wielkoludzie! Dobrze? |
| Her dark, pretty face glittered there in front of me. | Widziałem przed sobą jej ciemną, ładną, lśniącą twarz. |
| I stood with my mouth open, trying to think of some way to answer her. | Stałem z otwartymi ustami i nie wiedziałem, co powiedzieć. |
| We were locked together this way for maybe a couple of seconds; then the sound of the mill jumped a hitch, and something commenced to draw her back away from me. | Trwaliśmy tak złączeni przez kilka sekund, a potem szum przędzalni wzmógł się nagle i coś zaczęło odciągać dziewczynę ode mnie. |
| A string somewhere I didn’t see hooked on that flowered red skirt and was tugging her back. | Niewidzialny sznur przyczepiony do jej czerwonej, kwiecistej spódnicy szarpał ją do tyłu. |
| Her fingernails peeled down my hands and as soon as she broke contact with me her face switched out of focus again, became soft and runny like melting chocolate behind that blowing fog of cotton. | Z chwilą gdy palce Murzynki ze- śliznęły się z moich nadgarstków, jej twarz straciła ostrość; za mgłą wirującej bawełny jej rysy znów były miękkie i płynne jak topniejąca czekolada. |
| She laughed and spun around and gave me a look of her yellow leg when the skirt billowed out. | Dziewczyna zaśmiała się, okręciła na pięcie i tylko mignęły mi jej brązowe uda, gdy spódnica podfrunęła do góry. |
| She threw me a wink over her shoulder as she ran back to her machine where a pile of fiber was spilling off the table to the floor; she grabbed it up and ran feather-footed down the aisle of machines to dump the fiber in a hopper; then she was out of sight around the corner. | Mrugnęła do mnie przez ramię i poleciała do swojej przędzarki, z której zwały włókna spadały na ziemię; zgarnęła je i przebiegłszy lekko między rzędami maszyn wrzuciła do zbiornika, po czym skręciła i znikła mi z oczu. |
| All those spindles reeling and wheeling and shuttles jumping around and bobbins wringing the air with string, whitewashed walls and steel-gray machines and girls in flowered skirts skipping back and forth, and the whole thing webbed with flowing white lines stringing the factory together–it all stuck with me and every once in a while something on the ward calls it to mind. | Wirujące, roztańczone wrzeciona, skaczące czółenka, szpule miotające nićmi, bielone wapnem ściany, stalowoszare maszyny i zwijające się jak w ukropie dziewczyny w kwiecistych spódnicach, a wszystko pokryte pajęczyną rozpędzonych białych nici trzymających do kupy przędzalnię - obraz ten został mi na zawsze w pamięci i od czasu do czasu coś na oddziale sprawia, że znów jawi mi się przed oczyma. |
| Yes. | Tak. |
| This is what I know. | To wiem na pewno. |
| The ward is a factory for the Combine. | Nasz oddział jest warsztatem naprawczym Kombinatu. |
| It’s for fixing up mistakes made in the neighborhoods and in the schools and in the churches, the hospital is. | Tu, w szpitalu, usuwa się usterki nabyte w miastach, w kościołach i w szkołach. |
| When a completed product goes back out into society, all fixed up good as new, better than new sometimes, it brings joy to the Big Nurse’s heart; something that came in all twisted different is now a functioning, adjusted component, a credit to the whole outfit and a marvel to behold. | Kiedy naprawiony wyrób powraca do społeczeństwa - zupełnie jak nowy, a czasami lepszy od nowego - szczęście rozsadza serce Wielkiej Oddziałowej; to, co do niej trafiło jako bryła szmelcu, jest teraz sprawną, wyregulowaną cząstką, chlubą całego zakładu i radością dla oka. |
| Watch him sliding across the land with a welded grin, fitting into some nice little neighborhood where they’re just now digging trenches along the street to lay pipes for city water. | Patrzcie, jak kroczy taki wyrób po świecie: z tym przyspawanym uśmiechem pasuje jak ulał do niewielkiej, przytulnej dzielnicy, w której właśnie rozkopano ulice, żeby przeprowadzić rury kanalizacyjne. |
| He’s happy with it. | W niczym mu tu nie wadzi. |
| He’s adjusted to surroundings finally… “Why, I’ve never seen anything to beat the change in Maxwell Taber since he’s got back from that hospital; a little black and blue around the eyes, a little weight lost, and, you know what? he’s a new man . Good, modern American science…” | Nareszcie jest dostrojony do otoczenia... - Aż się wierzyć nie chce, jak ten Maxwell Taber zmienił się od wyjścia ze szpitala; ciut siny pod oczami, ciut szczuplejszy, ale to zupełnie inny człowiek! Amerykańska technologia... |
| And the light is on in his basement window way past midnight every night as the Delayed Reaction Elements the technicians installed lend nimble skills to his fingers as he bends over the doped figure of his wife, his two little girls just four and six, the neighbor he goes bowling with Mondays; he adjusts them like he was adjusted. | Tymczasem światło w oknie sutereny pali się dzień w dzień długo po północy, a instalacje o opóźnionym działaniu dodają zręczności jego palcom, gdy pochyliwszy się nad zamroczoną proszkami nasennymi żoną, dwiema córeczkami w wieku lat czterech i sześciu oraz sąsiadem, z którym w poniedziałki grywa w kręgle - reguluje ich tak samo, jak wyregulowano jego. |
| This is the way they spread it. | W ten sposób moc Kombinatu sięga coraz dalej. |
| When he finally runs down after a pre-set number of years, the town loves him dearly and the paper prints his picture helping the Boy Scouts last year on Graveyard Cleaning Day, and his wife gets a letter from the principal of the high school how Maxwell Wilson Taber was an inspirational figure to the youth of our fine community. | Kiedy wreszcie po zaprogramowanej liczbie lat wyczerpie mu się bateria, cale miasteczko wspomina go serdecznie, w miejscowej gazecie ukazuje się zdjęcie sprzed roku, przedstawiające go, jak pomaga skautom w Dniu Porządkowania Cmentarzy, a dyrektor szkoły przysyła jego żonie list, w którym pisze, że Maxwell Wilson Taber służył za wzór młodzieży ich wspaniałej społeczności. |
| Even the embalmers, usually a pair of penny-pinching tightwads, are swayed. “Yeah, look at him there: old Max Taber, he was a good sort. | Nawet dwóm przedsiębiorcom pogrzebowym, zazwyczaj chciwym skąpcom, miękną serca. - Spójrz na niego - mówi jeden - stary Max Taber to był złoty człowiek. |
| What do you say we use that expensive thirty-weight at no extra charge to his wife. | Co ty na to, żeby mu tak dać solidną, elegancką trumnę, nie licząc rodzinie nic ekstra? |
| No, what the dickens, let’s make it on the house.” | No, raz kozie śmierć, niech będzie na koszt firmy. |
| A successful Dismissal like this is a product brings joy to the Big Nurse’s heart and speaks good of her craft and the whole industry in general. | Każde takie wyleczenie powoduje, że szczęście rozsadza serce Wielkiej Oddziałowej, każda udana naprawa jest bowiem znakomitą reklamą jej metod i całego przemysłu medycznego. |
| Everybody’s happy with a Dismissal. | Wypisany pacjent to radość dla wszystkich. |
| But an Admission is a different story. | Ale z nowymi to zupełnie inna historia. |
| Even the best-behaved Admission is bound to need some work to swing into routine, and, also, you never can tell when just that certain one might come in who’s free enough to foul things up right and left, really make a hell of a mess and constitute a threat to the whole smoothness of the outfit. | Nawet najbardziej układni nowi wymagają sporo pracy, nim się ich wdroży do porządku, a co więcej, nigdy nie wiadomo, kiedy trafi się pośród nich ten jeden nieposkromiony, który będzie siał zamęt na prawo i lewo, zniszczy, co może, i zakłóci sprawne funkcjonowanie oddziału. |
| And, like I explain, the Big Nurse gets real put out if anything keeps her outfit from running smooth. | A jak już mówiłem, Wielka Oddziałowa okropnie się irytuje, gdy jej oddział przestaje sprawnie funkcjonować. |
| 5 Before noontime they’re at the fog machine again but they haven’t got it turned up full; it’s not so thick but what I can see if I strain real hard. | Przed południem znów włączają mgielnicę, tym razem na mniejszą moc: mgła wciąż jest gęsta, ale widzę co nieco, jeśli wytężę wzrok. |
| One of these days I’ll quit straining and let myself go completely, lose myself in the fog the way some of the other Chronics have, but for the time being I’m interested in this new man–I want to see how he takes to the Group Meeting coming up. | Pewnego dnia przestanę go wytężać, poddam się zupełnie i zgubię we mgle jak niektórzy Chronicy, teraz jednak ciekawi mnie nowy pacjent - chcę zobaczyć, jak się zachowa na zbliżającym się zebraniu grupy. |
| Ten minutes to one the fog dissolves completely and the black boys are telling Acutes to clear the floor for the meeting. | Za dziesięć pierwsza mgła się rozchodzi i czarni każą Okresowym uprzątnąć świetlicę. |
| All the tables are carried out of the day room to the tub room across the hall–leaves the floor, McMurphy says, like we was aiming to have us a little dance. | Pacjenci zaczynają wynosić stoły do gabinetu hydroterapii po drugiej stronie korytarza, zupełnie jakby się szykowała potańcówka, jak to komentuje McMurphy. |
| The Big Nurse watches all this through her window. | Wielka Oddziałowa obserwuje wszystko przez szybę. |
| She hasn’t moved from her spot in front of that one window for three solid hours, not even for lunch. | Od równo trzech godzin nie ruszyła się z miejsca, nie poszła nawet na drugie śniadanie. |
| The day-room floor gets cleared of tables, and at one o’clock the doctor comes out of his office down the hall, nods once at the nurse as he goes past where she’s watching out her window, and sits in his chair just to the left of the door. | Punktualnie o pierwszej, kiedy ze świetlicy usunięto już stoły, lekarz opuszcza swój gabinet przy końcu korytarza, wchodzi, kłania się oddziałowej, mijając dyżurkę, i zasiada w fotelu odrobinę na lewo od drzwi. |
| The patients sit down when he does; then the little nurses and the residents straggle in. | Dopiero wówczas pacjenci zajmują miejsca, a po chwili nadciągają pielęgniarki i stażyści. |
| When everybody’s down, the Big Nurse gets up from behind her window and goes back to the rear of the Nurses’ Station to that steel panel with dials and buttons on it, sets some kind of automatic pilot to run things while she’s away, and comes out into the day room, carrying the log book and a basketful of notes. | Kiedy wszyscy już siedzą, Wielka Oddziałowa wstaje od szyby, idzie na tyły dyżurki do stalowego pulpitu pokrytego tarczami i przyciskami, włącza urządzenie podobne do automatycznego pilota, żeby kierowało oddziałem podczas jej nieobecności, a następnie wkracza do świetlicy, niosąc dziennik i koszyk wypełniony papierami. |
| Her uniform, even after she’s been here half a day, is still starched so stiff it don’t exactly bend any place; it cracks sharp at the joints with a sound like a frozen canvas being folded. | Choć spędziła już w szpitalu pół dnia, jej fartuch nadal jest tak sztywny od krochmalu, że nie układa się łagodnie, tylko łamie z trzaskiem, jakby ktoś składał zamarznięte płótno. |
| She sits just to the right of the door. | Oddziałowa siada odrobinę na prawo od drzwi. |
| Soon as she’s sat down, Old Pete Bancini sways to his feet and starts in wagging his head and wheezing. “I’m tired. | Gdy tylko siada, stary Pete Bancini podnosi się chwiejnie, zaczyna kiwać głową i sapać. - Jestem zmęczony. |
| Whew. | Uff. |
| O Lord. | Och, mój Boże. |
| Oh, I’m awful tired…” the way he always does whenever there’s a new man on the ward who might listen to him. The Big Nurse doesn’t look over at Pete. | Strasznie zmęczony - powtarza jak zawsze, kiedy na oddział trafia nowy pacjent, który może będzie gotów go wysłuchać. Wielka Oddziałowa nie patrzy w jego stronę. |
| She’s going through the papers in her basket. | Przegląda papiery w koszyku. |
| “Somebody go sit beside Mr. Bancini,” she says. “Quiet him down so we can start the meeting.” | - Niech ktoś usiądzie przy panu Bancinim - mówi - i postara się go uciszyć, żebyśmy mogli rozpocząć zebranie. |
| Billy Bibbit goes. Pete has turned facing McMurphy and is lolling his head from side to side like a signal light at a railroad crossing. | Billy Bibbit siada obok Pete’a, który wpatruje się w McMurphy’ego i kołysze głową z boku na bok, jakby dawał sygnały na przejeździe kolejowym. |
| He worked on the railroad thirty years; now he’s wore clean out but still’s functioning on the memory. “I’m ti-i-uhd,” he says, wagging his face at McMurphy. “Take it easy, Pete,” Billy says, lays a freckled hand on Pete’s knee. “…Awful tired…” “I know, Pete”–pats the skinny knee, and Pete pulls back his face, realizes nobody is going to heed his complaint today. | Pracował na kolei przez trzydzieści lat i wreszcie zużył się zupełnie, a teraz powtarza zapamiętane czynności. - Jestem zmęczooony - woła, wyciągając szyję w stronę McMurphy’ ego. - Spokojnie, Pete - szepcze Billy, kładąc piegowatą dłoń na kolanie staruszka. - Strasznie zmęczony... - Wiem, Pete. - Billy poklepuje go po kościstym kolanie i Pete opuszcza głowę; rozumie, że dziś nikt nie wysłucha jego skargi. |
| The nurse takes off her wrist watch and looks at the ward clock and winds the watch and sets it face toward her in the basket. | Oddziałowa zdejmuje z ręki zegarek, nakręca go, spoglądając na zegar ścienny i kładzie tarczą do góry w koszyku. |
| She takes a folder from the basket. “Now. | Następnie wyjmuje z koszyka tekturową teczkę. - W porządku. |
| Shall we get into the meeting?” | Możemy zaczynać? |
| She looks around to see if anybody else is about to interrupt her, smiling steady as her head turns in her collar. | Obraca sztywno głowę i z uśmiechem rozgląda się po świetlicy, żeby sprawdzić, czy nikt nie zamierza oponować. |
| The guys won’t meet her look; they’re all looking for hangnails. | Chłopaki boją się napotkać jej wzrok - spuszczają oczy i oglądają sobie paznokcie. |
| Except McMurphy. | Wszyscy z wyjątkiem McMurphy’ego. |
| He’s got himself an armchair in the corner, sits in it like he’s claimed it for good, and he’s watching her every move. | Zajął fotel w rogu świetlicy, rozsiadł się w nim wygodnie i obserwuje każdy ruch oddziałowej. |
| He’s still got his cap on, jammed tight down on his red head like he’s a motorcycle racer. A deck of cards in his lap opens for a one-handed cut, then clacks shut with a sound blown up loud by the silence. | Cyklistówkę ma wciśniętą głęboko na rude kędziory, jakby zaraz miał startować w zawodach, a na jego kolanach leży talia kart - przekłada ją, a następnie składa z głośnym trzaskiem zwielokrotnionym przez ciszę. |
| The nurse’s swinging eyes hang on him for a second. | Wzrok oddziałowej zatrzymuje się przez moment na McMurphym. |
| She’s been watching him play poker all morning and though she hasn’t seen any money pass hands she suspects he’s not exactly the type that is going to be happy with the ward rule of gambling for matches only. | Miała go na oku, kiedy przez cały ranek grał w pokera, i choć nie zauważyła, by pieniądze przechodziły z ręki do ręki, podejrzewa, iż nie należy on do ludzi, którym w smak byłaby panująca na oddziale zasada, że gra się wyłącznie na zapałki. |
| The deck whispers open and clacks shut again and then disappears somewhere in one of those big palms. | Przekładane karty znów szeleszczą, po czym rozlega się trzask i talia znika w potężnej dłoni McMurphy’ego. |
| The nurse looks at her watch again and pulls a slip of paper out of the folder she’s holding, looks at it, and returns it to the folder. | Oddziałowa znów spogląda na zegarek, wyjmuje z tekturowej teczki kartkę papieru, zerka na nią i chowa ją z powrotem. |
| She puts the folder down and picks up the log book. | Odkłada teczkę i bierze dziennik. |
| Ellis coughs from his place on the wall; she waits until he stops. “Now. | Czeka, aż przybity do ścian Ellis przestanie kasłać, po czym mówi: - Zaczynamy. |
| At the close of Friday’s meeting… we were discussing Mr. Harding’s problem… concerning his young wife. | Pod koniec piątkowego zebrania... omawialiśmy kłopoty pana Hardinga... z jego młodą żoną. |
| He had stated that his wife was extremely well endowed in the bosom and that this made him uneasy because she drew stares from men on the street.” | Pan Harding poinformował nas, że jego żona ma wyjątkowo obfity biust, co jest dla niego krępujące, ponieważ wszyscy mężczyźni oglądają się za nią na ulicy. |
| She starts opening to places in the log book; little slips of paper stick out of the top of the book to mark the pages. “According to the notes listed by various patients in the log, Mr. Harding has been heard to say that she ‘damn well gives the bastards reason to stare.’ | Otwiera dziennik na stronach założonych paskami papieru. - Według uwag poczynionych w dzienniku przez pacjentów pan Harding wygłosił opinię, że jego żona “sama prowokuje tych drani”. |
| He has also been heard to say that he may give her reason to seek further sexual attention. | Słyszano też, jak mówił, że może to z jego winy żona stara się zainteresować sobą innych mężczyzn. |
| He has been heard to say, ‘My dear sweet but illiterate wife thinks any word or gesture that does not smack of brickyard brawn and brutality is a word or gesture of weak dandyism.’ ” She continues reading silently from the book for a while, then closes it. | Słyszano również, jak powiedział: “Dla mojej milutkiej, acz ograniczonej żony każde słowo czy gest, który nie kojarzy się automatycznie ze środowiskiem krzepkich, nieokrzesanych murarzy, stanowi dowód zniewieściałości”. Oddziałowa jeszcze przez chwilę czyta po cichu dziennik, a następnie go zamyka. |
| “He has also stated that his wife’s ample bosom at times gives him a feeling of inferiority. | - Pan Harding oświadczył ponadto, że obfity biust żony czasami wywołuje w nim poczucie niższości. |
| So. Does anyone care to touch upon this subject further?” | Tyle informacji. Kto miałby ochotę dotknąć tej kwestii? |
| Harding shuts his eyes, and nobody else says anything. | Harding zamyka oczy, pozostali milczą. |
| McMurphy looks around at the other guys, waiting to see if anybody is going to answer the nurse, then holds his hand up and snaps his fingers, like a school kid in class; the nurse nods at him. “Mr.–ah–McMurry?” | McMurphy patrzy po chłopakach, a kiedy widzi, że żaden z nich nie zamierza się odezwać, podnosi rękę do góry i jak uczniak strzela palcami. Oddziałowa kiwa głową. - Panie... hm… McMurry? |
| “Touch upon what?” “What? | - Dotknąć czego? - Słucham? - Pytała siostra: |
| Touch–” “You ask, I believe, ‘Does anyone care to touch upon–’ ” “Touch upon the–subject, Mr. McMurry, the subject of Mr. Harding’s problem with his wife.” | “Kto ma ochotę dotknąć...?” - Dotknąć... kwestii, panie McMurry, problemów pana Hardinga z żoną. - Aha. |
| “Oh. I thought you mean touch upon her–something else.” “Now what could you–” | Myślałem, że możemy dotknąć jej... no, czego innego. - A co innego... |
| But she stops. She was almost flustered for a second there. | Urywa. O mało nie zbił jej z tropu. |
| Some of the Acutes hide grins, and McMurphy takes a huge stretch, yawns, winks at Harding. | Okresowi uśmiechają się ukradkiem, McMurphy zaś przeciąga się szeroko, ziewa, mruga do Hardinga. |
| Then the nurse, calm as anything, puts the log book back in the basket and takes out another folder and opens it and starts reading. “McMurry, Randle Patrick. | Po chwili oddziałowa, już całkiem opanowana, chowa dziennik do koszyka, wyjmuje inną teczkę i zaczyna czytać: - McMurry, Randle Patrick. |
| Committed by the state from the Pendleton Farm for Correction. | Skierowany do kliniki z penitencjarnej farmy w Pendleton. |
| For diagnosis and possible treatment. | Na obserwację i ewentualne przymusowe leczenie. |
| Thirty-five years old. | Lat trzydzieści pięć. |
| Never married. | Kawaler. |
| Distinguished Service Cross in Korea, for leading an escape from a Communist prison camp. | Odznaczony w Korei za zorganizowanie ucieczki z komunistycznego obozu jenieckiego. |
| A dishonorable discharge, afterward, for insubordination. | Usunięty z wojska za brak subordynacji. |
| Followed by a history of street brawls and barroom fights and a series of arrests for Drunkenness, Assault and Battery, Disturbing the Peace, re peated gambling, and one arrest–for Rape.” “Rape?” | Dalej następuje litania bójek ulicznych, awantur w lokalach oraz aresztów za pijaństwo, pobicia, zakłócanie porządku i - najlicz niej - za szulerstwo. Raz aresztowany... za nierząd. - Za nierząd? |
| The doctor perks up. “Statutory, with a girl of–” “Whoa. Couldn’t make that stick,” McMurphy says to the doctor. | - Lekarz podrywa głowę. - Za nierząd z nieletnią... - Hola! Nic mi nie udowodnili - mówi McMurphy do lekarza. |
| “Girl wouldn’t testify.” | - Dziewczyna odmówiła zeznań. |
| “With a child of fifteen.” | - Z piętnastoletnim dzieckiem. |
| “Said she was seventeen , Doc, and she was plenty willin’.” “A court doctor’s examination of the child proved entry, re peated entry, the record states–” “So willin’, in fact, I took to sewing my pants shut.” “The child refused to testify in spite of the doctor’s findings. | - Twierdziła, panie doktorze, że ma siedemnaście , i była chętna jak mało która. - Jak wynika z protokołu, lekarz sądowy, który badał dziecko, stwierdził penetrację, wielokrotną penetracje... - Tak chętna, że w końcu musiałem zaszyć sobie portki. - Mimo wyniku obdukcji dziecko odmówiło złożenia zeznań. |
| There seemed to be intimidation. | Powodem mogło być zastraszenie. |
| Defendant left town shortly after the trial.” “Hoo boy, I had to leave. | Oskarżony wyjechał z miasta wkrótce po procesie. - Rany, nie miałem innego wyjścia. |
| Doc, let me tell you”–he leans forward with an elbow on a knee, lowering his voice to the doctor across the room–“that little hustler would of actually burnt me to a frazzle by the time she reached legal sixteen. | Doktorze, niech pan posłucha - nachyla się, wspiera łokieć na kolanie i zniżając głos szepcze przez całą świetlicę do lekarza - ta mała kurewka wycisnęłaby ze mnie ostatnie soki, zanimby osiągnęła legalny wiek. |
| She got to where she was tripping me and beating me to the floor.” | Ledwo stawałem w drzwiach, przewracała mnie na podłogę i już była pode mną. |
| The nurse closes up the folder and passes it across the doorway to the doctor. “Our new Admission, Doctor Spivey,” just like she’s got a man folded up inside that yellow paper and can pass him on to be looked over. “I thought I might brief you on his record later today, but as he seems to insist on asserting himself in the Group Meeting, we might as well dispense with him now.” | Oddziałowa zamyka teczkę i podaje lekarzowi siedzącemu po drugiej stronie drzwi. - Oto nasz nowy pacjent, doktorze Spivey - mówi, jakby miała w teczce żywego człowieka i mogła go razem z nią prze- kazać do wglądu. - Zamierzałam później zapoznać pana z jego aktami, ale skoro sam tak natarczywie domaga się uwagi na zebraniu grupy, możemy załatwić tę sprawę od razu. |
| The doctor fishes his glasses from his coat pocket by pulling on the string, works them on his nose in front of his eyes. | Lekarz ciągnie za tasiemkę, wyławia z kieszonki binokle i mocuje je sobie na nosie. |
| They’re tipped a little to the right, but he leans his head to the left and brings them level. | Przekrzywiają się na prawo, więc przechyla głowę na lewo, żeby wróciły na miejsce. |
| He’s smiling a little as he turns through the folder, just as tickled by this new man’s brassy way of talking right up as the rest of us, but, just like the rest of us, he’s careful not to let himself come right out and laugh. | Przeglądając teczkę, uśmiecha się pod nosem, bo zuchowaty ton nowego faceta też go rozbawił, ale tak jak my pilnuje się, żeby się głośno nie roześmiać. |
| The doctor closes the folder when he gets to the end, and puts his glasses back in his pocket. | Kiedy dochodzi do ostatniej strony, zamyka teczkę i chowa binokle do kieszonki. |
| He looks to where McMurphy is still leaned out at him from across the day room. “You’ve–it seems–no other psychiatric history, Mr. McMurry?” “Mc Murphy , Doc.” “Oh? | Patrzy na pochylonego wyczekująco McMurphy’ego. - Jak widzę, nie przechodził pan dotychczas leczenia psychiatrycznego, prawda, panie McMurry? - McMurphy, doktorze. - Słucham? |
| But I thought–the nurse was saying–” | Zdawało mi się... siostra mówiła... |
| He opens the folder again, fishes out those glasses, looks the record over for another minute before he closes it, and puts his glasses back in his pocket. “Yes. | Otwiera teczkę, wyławia binokle, patrzy przez moment w akta, po czym znów ją zamyka i znów chowa binokle. - Rzeczywiście. |
| McMurphy. | McMurphy. |
| That is correct. | Ma pan słuszność. |
| I beg your pardon.” “It’s okay, Doc. | Bardzo przepraszam. - W porządku, doktorze. |
| It was the lady there that started it, made the mistake. | To wina oddziałowej. Ona pierwsza zaczęła przekręcać moje nazwisko. |
| I’ve known some people inclined to do that. | Niektórzy ludzie mają ku temu skłonności. |
| I had this uncle whose name was Hallahan, and he went with a woman once who kept acting like she couldn’t remember his name right and calling him Hooligan just to get his goat. | Mój wuj Hallahan chodził kiedyś z babką, która udawała, że nie potrafi zapamiętać jego nazwiska, i - by mu dokuczyć - zwała go Chuliganem. |
| It went on for months before he stopped her. | Ciągnęło się to miesiącami, ale w końcu ją oduczył. |
| Stopped her good, too.” “Oh? | I to raz na zawsze. - Naprawdę? |
| How did he stop her?” the doctor asks. | W jaki sposób? - pyta lekarz. |
| McMurphy grins and rubs his nose with his thumb. “Ah-ah, now, I can’t be tellin’ that. | McMurphy uśmiecha się szeroko i pociera nos kciukiem. - O nie, tego panu nie zdradzę. |
| I keep Unk Hallahan’s method a strict secret, you see, in case I need to use it myself someday.” | Wolę, żeby metoda wuja Hallahana pozostała na razie tajemnicą, bo może sam będę zmuszony z niej skorzystać. |
| He says it right at the nurse. | Mówiąc to, patrzy wprost na oddziałową. |
| She smiles right back at him, and he looks over at the doctor. “Now; what was you asking about my record, Doc?” “Yes. | Siedzi uśmiechnięta jakby nigdy nic, więc po chwili McMurphy przenosi wzrok na lekarza. - Wracając do rzeczy, o co mnie pan pytał? - A tak. |
| I was wondering if you’ve any previous psychiatric history. Any analysis, any time spent in any other institution?” “Well, counting state and county coolers–” “Mental institutions.” “Ah. | Interesuje mnie, czy był pan kiedyś na leczeniu psychiatrycznym, przechodził psychoanalizę albo przebywał w zakładzie? - No, jeśli policzyć wszystkie zakłady karne, zarówno stanowe, jak okręgowe... - Mam na myśli zakłady psychiatryczne . - Aha. |
| No, if that’s the case. | Nie, w takim razie nie. |
| This is my first trip. | To mój pierwszy raz. |
| But I am crazy, Doc. | Ale jestem pomylony, doktorze. |
| I swear I am. | Daję słowo. |
| Well here–let me show you here. | Moment, zaraz panu pokażę. |
| I believe that other doctor at the work farm…” He gets up, slips the deck of cards in the pocket of his jacket, and comes across the room to lean over the doctor’s shoulder and thumb through the folder in his lap. | Wiem, że lekarz na farmie… Wstaje, chowa talię kart do kieszeni kurtki, przechodzi przez salę, pochyla się nad lekarzem i zaczyna kartkować papiery w teczce, którą ten trzyma na kolanach. |
| “Believe he wrote something, back at the back here somewhere…” “Yes? | - Wiem, że coś napisał, powinno być tu przy końcu... - Tak? |
| I missed that. | Musiałem to przeoczyć. |
| Just a moment.” | Chwileczkę. |
| The doctor fishes his glasses out again and puts them on and looks to where McMurphy is pointing. “Right here, Doc. | Znów wyławia binokle, zakłada na nos i patrzy, gdzie mu wskazuje McMurphy. - Proszę. |
| The nurse left this part out while she was summarizing my record. | Oddziałowa opuściła ten ustęp, kiedy referowała moje akta. |
| Where it says, ‘Mr. McMurphy has evidenced repeated’ –I just want to make sure I’m understood completely, Doc–‘ repeated outbreaks of passion that suggest the possible diagnosis of psychopath.’ | O tu: “Więzień McMurphy objawia nadmierną...”, chcę, żeby było jasne, doktorze, co ze mnie za człowiek, “...nadmierną wybuchowość, prawdopodobnie na podłożu psychopaty- cznym”. |
| He told me that’psychopath’ means I fight and fuh–pardon me, ladies–means I am he put it over zealous in my sexual relations. | Lekarz powiedział mi, że pewnie jestem psychopatą, bo lubię się bić i pieprz... panie wybaczą... bo, jak to ujął, jestem nadgorliwy we współżyciu z kobietami. |
| Doctor, is that real serious?” | Doktorze, czy to bardzo zły objaw? |
| He asks it with such a little-boy look of worry and concern all over his broad, tough face that the doctor can’t help bending his head to hide another little snicker in his collar, and his glasses fall from his nose dead center back in his pocket. | Kiedy pyta, jego szeroka, męska twarz przybiera tak dziecin nie zatroskany i zmartwiony wyraz, że lekarz schyla głowę, by stłumić kolejny chichot, a binokle zsuwają mu się z nosa i same wpadają do kieszonki. |
| All of the Acutes are smiling too, now, and even some of the Chronics. “I mean that overzealousness, Doc, have you ever been troubled by it?” | Uśmiechają się również wszyscy Okresowi, a nawet niektórzy Chronicy. - Chodzi mi o tę nadgorliwość, doktorze. Czy pan miał kiedy podobne kłopoty? |
| The doctor wipes his eyes. | Lekarz wyciera oczy. |
| “No, Mr. McMurphy, I’ll admit I haven’t. | Nie, panie McMurphy, nie miałem, przyznaję. |
| I am interested, however, that the doctor at the work farm added this statement: ‘Don’t overlook the possibility that this man might be feigning psychosis to escape the drudgery of the work farm.’ ” He looks up at McMurphy. “And what about that, Mr. McMurphy?” “Doctor”–he stands up to his full height, wrinkles his forehead, and holds out both arms, open and honest to all the wide world–”do I look like a sane man?” | Intryguje mnie jednak następująca uwaga w pańskich aktach: “Nie można wykluczyć symulowania dysforii celem uniknięcia mozolnej pracy na farmie”. - Spogląda na McMurphy’ego. - I co pan na to? - Doktorze - McMurphy prostuje się na całą wysokość, marszczy czoło i rozkłada szeroko ręce, jakby wzywał niebo na świadka - czy ja wyglądam na normalnego człowieka? |
| The doctor is working so hard to keep from giggling again he can’t answer. | Lekarz tak bardzo się stara nie parsknąć śmiechem, że nie jest w stanie nic odpowiedzieć. |
| McMurphy pivots away from the doctor and asks the same thing of the Big Nurse: “Do I?” | McMurphy odrywa od niego wzrok i kieruje to samo pytanie do Wielkiej Oddziałowej: - Wyglądam? |
| Instead of answering she stands up and takes the manila folder away from the doctor and puts it back in the basket under her watch. She sits back down. | Zamiast odpowiedzi oddziałowa wstaje z miejsca, zabiera lekarzowi żółtą teczkę i kładzie w koszyku pod zegarkiem. Po czym znów siada. |
| “Perhaps, Doctor, you should advise Mr. McMurry on the protocol of these Group Meetings.” “Ma’am,” McMurphy says, “have I told you about my uncle Hallahan and the woman who used to screw up his name?” | - Doktorze, może należałoby zapoznać pana McMurry’ego z regulaminem zebrań grupy? - Szanowna pani chce się dowiedzieć, jak to było z wujem Hallahanem i kobietą, która przekręcała jego nazwisko? - pyta McMurphy. |
| She looks at him for a long time without her smile. | Przez dłuższą chwilę oddziałowa patrzy na niego z powagą. |
| She has the ability to turn her smile into whatever expression she wants to use on somebody, but the look she turns it into is no different, just a calculated and mechanical expression to serve her purpose. | Potrafi dowolnie zmieniać układ rysów, żeby wywierać na pacjentach pożądany efekt, choć każdy wyraz jej twarzy jest równie skalkulowany i sztuczny jak uśmiech. |
| Finally she says, “I beg your pardon, Mack-Murph-y.” She turns back to the doctor. “Now, Doctor, if you would explain…” | Wreszcie mówi: - Przepraszam. Mack-Mur-phy. - Odwraca się do lekarza. - A teraz, doktorze, gdyby zechciał pan wyjaśnić... |
| The doctor folds his hands and leans back. | Lekarz krzyżuje ręce na piersi i odchyla się na oparcie fotela. - Słusznie. |
| “Yes. I suppose What I should do is explain the complete theory of our Therapeutic Community, while we’re at it. | A skoro już przy tym jesteśmy, warto chyba przedstawić całą teorię naszej społeczności terapeutycznej. |
| Though I usually save it until later. | Chociaż zwykle zostawiam to na później. |
| Yes. | Tak. |
| A good idea, Miss Ratched, a fine idea.” “Certainly the theory too, doctor, but what I had in mind was the rule, that the patients remain seated during the course of the meeting,” “Yes. | Świetny pomysł, siostro Ratched, wyśmienity. - Na pewno warto, doktorze, ale przede wszystkim chodzi mi o przypomnienie zasady, że w trakcie zebrania pacjenci nie mogą wstawać z miejsc. - Tak. |
| Of course. | Oczywiście. |
| Then I will explain the theory. | A potem wyjaśnię teorię. |
| Mr. McMurphy, one of the first things is that the patients remain seated during the course of the meeting. | Panie McMurphy, jedną z podstawowych zasad jest, że podczas spotkań pacjenci muszą siedzieć. |
| It’s the only way, you see, for us to maintain order.” “Sure, Doctor. | Sam pan rozumie; tylko w ten sposób możemy zachować porządek. - Już idę, doktorze. |
| I just got up to show you that thing in my record book.” | Wstałem tylko po to, żeby pokazać panu tę adnotację w moich aktach. |
| He goes over to his chair, gives another big stretch and yawn, sits down, and moves around for a while like a dog coming to rest. | Wraca do swojego kąta, znów przeciąga się szeroko i ziewa, po czym siada w fotelu. Poprawia się parę razy niczym pies, który szykuje sobie legowisko, |
| When he’s comfortable, he looks over at the doctor, waiting. | a kiedy już usadawia się wygodnie, spogląda wyczekująco na lekarza. |
| “As to the theory …” The doctor takes a deep, happy breath. | - Co się tyczy teorii... - Doktor Spivey z rozkoszą bierze głęboki oddech. |
| “Ffffuck da wife,” Ruckly says. McMurphy hides his mouth behind the back of his hand and calls across the ward to Ruckly in a scratchy whisper, “Whose wife?” and Martini’s head snaps up, eyes wide and staring. “Yeah,” he says, “whose wife? Oh. Her? | - Ppppierdolę żonę - mówi Ruckly. - Czyją żonę? - pyta teatralnym szeptem McMurphy, przysłaniając wierzchem dłoni usta, na co Martini podrywa błyska- wicznie głowę i wodzi po świetlicy rozszerzonymi oczyma. - Właśnie, czyją? - nalega. - Aha. |
| Yeah, I see her. | Już widzę. |
| Yeah .” “I’d give a lot to have that man’s eyes,” McMurphy says of Martini and then doesn’t say anything all the rest of the meeting. | Ją, tak? - Wiele bym dał, żeby mieć oczy tego faceta - mówi McMurphy i już nie odzywa się do końca zebrania. |
| Just sits and watches and doesn’t miss a thing that happens or a word that’s said. | Siedzi, przypatruje się uważnie wszystkiemu i nie roni ani słowa. |
| The doctor talks about his theory until the Big Nurse finally decides he’s used up time enough and asks him to hush so they can get on to Harding, and they talk the rest of the meeting about that. | Lekarz omawia swoją teorię, dopóki Wielka Oddziałowa nie dochodzi do wniosku, że zajął dość czasu - przerywa mu, przypominając, że trzeba jeszcze wrócić do Hardinga, i do końca zebrania dys- kutują tylko o nim. |
| McMurphy sits forward in his chair a couple of times during the meeting like he might have something to say, but he decides better and leans back. | McMurphy kilkakrotnie pochyla się do przodu, jakby miał ochotę coś powiedzieć, ale za każdym razem zmienia zdanie i osuwa się z powrotem na oparcie fotela. |
| There’s a puzzled expression coming over his face. | Widać po jego minie, że nie wszystko pojmuje. |
| Something strange is going on here, he’s finding out. He can’t quite put his finger on it. | Zorientował się już, że dzieje się tu coś dziwnego, choć jeszcze nie wie, co. |
| Like the way nobody will laugh. | Na przykład nikt się nie śmieje. |
| Now he thought sure there would be a laugh when he asked Ruckly, “Whose wife?” but there wasn’t even a sign of one. | Kiedy spytał Ruckly’ego: “Czyją żonę?”, był pewien, że odpowie mu salwa śmiechu, a tymczasem wszyscy milczeli. |
| The air is pressed in by the walls, too tight for laughing. | Ściany tak ciasno kompresują powietrze, że nie sposób się roześmiać. |
| There’s something strange about a place where the men won’t let themselves loose and laugh, something strange about the way they all knuckle under to that smiling flour-faced old mother there with the too-red lipstick and the too-big boobs. | Bardzo dziwne to miejsce, w którym mężczyźni nie umieją się odprężyć, wybuchnąć śmiechem, bardzo dziwne jest też, że tak ulegają tej uśmiechniętej, umączonej jędzy o zbyt czerwonych ustach i zbyt wielkich cyckach. |
| And he thinks he’ll just wait a while to see what the story is in this new place before he makes any kind of play. | Więc McMurphy myśli sobie, że zaczeka i zobaczy, co tu jest właściwie grane, zanim zdecyduje się na cokolwiek. |
| That’s a good rule for a smart gambler: look the game over awhile before you draw yourself a hand. | To naczelna zasada cwanego szulera: przyjrzeć się grze, nim się do niej samemu przyłączy. |
| I’ve heard that theory of the Therapeutic Community enough times to repeat it forwards and backwards–how a guy has to learn to get along in a group before he’ll be able to function in a normal society; how the group can help the guy by showing him where he’s out of place; how society is what decides who’s sane and who isn’t, so you got to measure up. | Teorię społeczności terapeutycznej słyszałem już tyle razy, że mam ją w małym palcu: jak to człowiek musi się nauczyć współżyć w grupie, zanim będzie mógł funkcjonować w normalnym społeczeństwie; jak to grupa może pomóc, wytykając mu jego błędy; jak to właśnie społeczeństwo rozstrzyga, kto jest, a kto nie jest normalny, więc należy starać się sprostać powszechnym kryteriom. |
| All that stuff. | I tak dalej. |
| Every time we get a new patient on the ward the doctor goes into the theory with both feet; it’s pretty near the only time he takes things over and runs the meeting. | Ilekroć na oddział trafia nowy pacjent, lekarz od razu dosiada swego konika - w zasadzie tylko wtedy przejmuje ster i kieruje zebraniem. |
| He tells how the goal of the Therapeutic Community is a democratic ward, run completely by the patients and their votes, working toward making worth-while citizens to turn back Outside onto the street. Any little gripe, any grievance, anything you want changed, he says, should be brought up before the group and discussed instead of letting it fester inside of you. | Twierdzi, że celem społeczności terapeutycznej jest stworzenie demokratycznego oddziału kierowanego głosami samych pacjentów oraz wypuszczanie na świat zewnętrzny pełnowartościowych obywateli. - Nie tłamście w sobie - przekonuje lekarz - żadnych pretensji, bolączek, zgłaszajcie mi, jeżeli chcecie coś zmienić, za- wsze można wszystko przedyskutować w grupie. |
| Also you should feel at ease in your surroundings to the extent you can freely discuss emotional problems in front of patients and staff. | Powinniście się tu czuć dostatecznie swobodnie, by bez skrępowania mówić o swoich problemach emocjonalnych w obecności personelu i innych pacjentów. |
| Talk, he says, discuss, confess. | Mówcie, dyskutujcie, wszystko wyznajcie! |
| And if you hear a friend say something during the course of your everyday conversation, then list it in the log book for the staff to see. | A jak któryś z was w trakcie zwyczajnej rozmowy powie coś osobistego, zapiszcie w dzienniku, żeby personel również mógł się dowiedzieć. |
| It’s not, as the movies call it, “squealing,” it’s helping your fellow. | Nie jest to “donosicielstwo” jak na filmach kryminalnych, ale pomoc okazywana kolegom. |
| Bring these old sins into the open where they can be washed by the sight of all. | Wyciągajcie na wierzch stare grzechy, niech obmyją je oczy zebranych. |
| And participate in Group Discussion. | Bierzcie udział w dyskusji. |
| Help yourself and your friends probe into the secrets of the subconscious. | Pomagajcie sobie oraz przyjaciołom badać tajniki podświadomości. |
| There should be no need for secrets among friends. Our intention, he usually ends by saying, is to make this as much like your own democratic, free neighborhoods as possible–a little world Inside that is a made-to-scale prototype of the big world Outside that you will one day be taking your place in again. | I pamiętajcie, że między przyjaciółmi nie powinno być żadnych sekretów. - Chcemy - mówi zwykle na koniec - jak najbardziej upodobnić naszą mikrospołeczność do wolnej i demokratycznej społeczności na zewnątrz, stworzyć tu na oddziale mały światek będący zmniejszonym modelem ogromnego świata zewnętrznego, w którym pewnego dnia znów zajmiecie swoje miejsca. |
| He’s maybe got more to say, but about this point the Big Nurse usually hushes him, and in the lull old Pete stands up and wigwags that battered copper-pot head and tells everybody how tired he is, and the nurse tells somebody to go hush him up too, so the meeting can continue, and Pete is generally hushed and the meeting goes on. | Może zamierza jeszcze coś dodać, ale w tym momencie Wielka Oddziałowa zwykle go ucisza. Wtedy wstaje z fotela stary Pete, kiwa głową powgniataną jak miedziany garnek i opowiada, jaki to on jest zmęczony. Oddziałowa każe uciszyć i jego, żeby można było kontynuować zebranie, więc ktoś go uspokaja i zebranie znów toczy się gładko. |
| Once, just one time that I can remember, four or five years back, did it go any different. | Raz i tylko raz jeden, cztery czy pięć lat temu, stało się inaczej. |
| The doctor had finished his spiel, and the nurse had opened right up with, “Now. | Gdy tylko lekarz skończył swoją stałą gadkę, oddziało- wa zapytała: - Proszę. |
| Who will start? | Kto zacznie? |
| Let out those old secrets.” | Wyzbądźcie się tajemnic. |
| And she’d put all the Acutes in a trance by sitting there in silence for twenty minutes after the question, quiet as an electric alarm about to go off, waiting for somebody to start telling something about themselves. | Po czym, ponieważ nikt się nie odezwał, a chciała zmusić Okresowych do wyznań, sama milczała przez dwadzieścia minut niczym syrena alarmowa, która lada chwila może zawyć - i wszystkich wprawiła w trans. |
| Her eyes swept back and forth over them as steady as a turning beacon. | Jej oczy niby obrotowe reflekto- ry nieustannie omiatały zebranych. |
| The day room was clamped silent for twenty long minutes, with all of the patients stunned where they sat. | Przez dwadzieścia długich minut w świetlicy panowała głucha cisza, a pacjenci siedzieli bez ruchu jak oniemiali. |
| When twenty minutes had passed, she looked at her watch and said, “Am I to take it that there’s not a man among you that has committed some act that he has never admitted?” She reached in the basket for the log book. | Kiedy upłynęło dwadzieścia minut, oddziałowa spojrzała na zegarek i rzekła: - Czyżby na sali nie było nikogo, kto ma na sumieniu czyny, do których się dotąd nie przyznał? - Sięgnęła do koszyka po dziennik. - Czy musimy powtarzać wszystko od początku? |
| “Must we go over past history?” That triggered something, some acoustic device in the walls, rigged to turn on at just the sound of those words coming from her mouth. | I wtedy włączyły się jakieś aktywowane głosem urządzenia w ścianach, specjalnie zaprogramowane, by uruchomić się na dźwięk akurat tych słów oddziałowej. |
| The Acutes stiffened. | Okresowi zesztywnieli. |
| Their mouths opened in unison. | Otworzyli jednocześnie usta. |
| Her sweeping eyes stopped on the first man along the wall. | Wędrujący po sali wzrok oddziało- wej zatrzymał się na pierwszym pacjencie siedzącym przy ścianie. |
| His mouth worked. “I robbed a cash register in a service station.” | Pacjent poruszył nerwowo ustami. - Obrabowałem kasę na stacji benzynowej. |
| She moved to the next man. “I tried to take my little sister to bed.” | Spojrzała na następnego. - Chciałem się przespać z moją siostrzyczką. |
| Her eyes clicked to the next man; each one jumped like a shooting-gallery target. “I–one time–wanted to take my brother to bed.” “I killed my cat when I was six. Oh, God forgive me, I stoned her to death and said my neighbor did it.” | Jej wzrok przenosił się z pacjenta na pacjenta; każdy podskakiwał jak trafiony rzutek. - Chciałem... kiedyś... przespać się z moim bratem. - Zabiłem moją kotkę, kiedy miałem sześć lat. Boże, daruj mi, zatłukłem ją kamieniami i zwaliłem winę na kolegę. |
| “I lied about trying. I did take my sister!” | Skłamałem, mówiąc, że tylko chciałem. Przespałem się z siostrzyczką! |
| “So did I! | - Ja też! |
| So did I!” | Ja też! |
| “And me! | I ja! |
| And me!” It was better than she’d dreamed. | I ja! Oddziałowa nawet nie marzyła, że odniesie taki sukces. |
| They were all shouting to outdo one another, going further and further, no way of stopping, telling things that wouldn’t ever let them look one another in the eye again. | Okresowi krzyczeli jeden przez drugiego, pogrążali się coraz głębiej i głębiej, nie mogli się powstrzymać, wyznawali sekrety, po których już nigdy nie mieliby odwagi spojrzeć sobie w oczy. |
| The nurse nodding at each confession and saying Yes, yes, yes. | Po każdym wyznaniu oddziałowa kiwała głową i powtarzała: - Tak, tak, tak. |
| Then old Pete was on his feet. “I’m tired!” was what he shouted, a strong, angry copper tone to his voice that no one had ever heard before. | Nagle stary Pete poderwał się na nogi. - Jestem zmęczony! - zawołał gniewnie mocnym, dźwięcznym głosem, jakiego nikt jeszcze u niego nie słyszał. |
| Everyone hushed. | Wszyscy ucichli. |
| They were somehow ashamed. It was as if he had suddenly said something that was real and true and important and it had put all their childish hollering to shame. | Zrobiło się im wstyd, jakby to, co powiedział, było autentyczne i istotne, tysiąc razy prawdziwsze i waż- niejsze od ich dziecinnej paplaniny. |
| The Big Nurse was furious. | Wielka Oddziałowa była wściekła. |
| She swiveled and glared at him, the smile dripping over her chin; she’d just had it going so good. “Somebody see to poor Mr. Bancini,” she said. | Obróciła głowę i przeszyła Pete’a wzrokiem, a uśmiech spełzł jej z twarzy - przecież jeszcze chwilę temu wszystko szło tak sprawnie! - Niech się ktoś zajmie biednym panem Bancinim - poleciła. |
| Two or three got up. | Trzech Okresowych wstało z miejsc. |
| They tried to soothe him, pat him on his shoulder. | Starali się go uciszyć, klepali po plecach. |
| But Pete wasn’t being hushed. “Tired! | Ale Pete nie zamierzał się uspokoić. - Jestem zmęczony! |
| Tired!” he kept on. | Zmęczony! - powtarzał. |
| Finally the nurse sent one of the black boys to take him out of the day room by force. | Wreszcie oddziałowa kazała jednemu z czarnych wyprowadzić go siłą ze świetlicy. |
| She forgot that the black boys didn’t hold any control over people like Pete. | Zapomniała, że sanitariusze nie mają żadnej władzy nad takimi ludźmi jak Pete. |
| Pete’s been a Chronic all his life. | Pete przez całe życie był Chronikiem. |
| Even though he didn’t come into the hospital till he was better than fifty, he’d always been a Chronic. | Choć trafił do szpitala dopiero, kiedy miał dobrze po pięćdziesiątce, Chronikiem był zawsze. |
| His head has two big dents, one on each side, where the doctor who was with his mother at horning time pinched his skull trying to pull him out. | Po obu stronach głowy ma głębokie dziury, ślady po kleszczach, którymi lekarz asystujący przy porodzie ścisnął mu głowę, kiedy go wyciągał. |
| Pete had looked out first and seer. all the delivery-room machinery waiting for him and somehow realized what he was being born into, and had grabbed on to everything handy in there to try to stave off being born. | Pete bowiem wyjrzał na zewnątrz, zobaczył maszyny czekające na niego w izbie porodowej, zro- zumiał, w jakim to świecie przyjdzie mu żyć, i natychmiast uchwycił się, czego tylko mógł, tam w środku, by zapobiec swoim narodzinom. |
| The doctor reached in and got him by the head with a set of dulled ice tongs and jerked him loose and figured everything was all right. | Lekarz złapał głowę Pete’a w kleszcze, jakich używa się do lodu, wyszarpnął go na zewnątrz i myślał, że już po kłopocie. |
| But Pete’s head was still too new, and soft as clay, and when it set, those two dents left by the tongs stayed. | Ale głowa Pete’a była wtedy jeszcze bardzo świeża i miękka jak glina, więc kiedy z czasem stwardniała, pozostały na niej wklęśnięcia. |
| And this made him simple to where it took all his straining effort and concentration and will power just to do the tasks that came easy to a kid of six. | Pete zaś wyrósł na człowieka tak tępego, że najprostsza czynność, będąca drobnostką nawet dla sześcioletniego brzdąca, wymagała od niego żmudnych wysiłków, wytężonej koncentracji i ogromnej siły woli. |
| But one good thing–being simple like that put him out of the clutch of the Combine. | Ale miało to i swoją dobrą stronę - dzięki tępocie Pete nie dostał się w szpony Kombinatu. |
| They weren’t able to mold him into a slot. | Nie mogli go wpasować w tryby swej machiny. |
| So they let him get a simple job on the railroad, where all he had to do was sit in a little clapboard house way out in the sticks on a lonely switch and wave a red lantern at the trains if the switch was one way, and a green one if it was the other, and a yellow one if there was a train someplace up ahead. | Pozwolili mu więc przyjąć najprostszą posadę na kolei - dostał zbitą z dykty budkę gdzieś na odludziu przy samotnej zwrotnicy i musiał machać czerwoną latarnią, jeśli rozjazd przestawiony był w jedną stronę; zieloną, jeśli w drugą; a pomarańczową, jeśli inny pociąg był niedaleko. |
| And he did it, with main force and a gutpower they couldn’t mash out of his head, out by himself on that switch. | I Pete, sam jak palec, harował tak latami z niezłomną siłą i z uporem, którego nie mogli wytrzebić mu z głowy. |
| And he never had any controls installed. | Nigdy też nie zamontowali mu zespołów sterowniczych. |
| That’s why the black boy didn’t have any say over him. | Dlatego właśnie czarny nie miał nad nim żadnej władzy. |
| But the black boy didn’t think of that right off any more than the nurse did when she ordered Pete removed from the day room. | Ale całkiem o tym zapomniał, podobnie jak i oddziałowa, kiedy mu poleciła wyprowadzić Pete’a ze świetlicy. |
| The black boy walked right up and gave Pete’s arm a jerk toward the door, just like you’d jerk the reins on a plow horse to turn him. “Tha’s right, Pete. | Czarny podszedł do starca i szarpnął go za ramię w stronę drzwi, tak jak szarpie się lejce konia ciągnącego pług, żeby go zawrócić. - No już, Pete. |
| Less go to the dorm. | Wracamy do łóżka. |
| You disturbin’ ever’body.” | Tylko wszystkim przeszkadzasz. |
| Pete shook his arm loose. “I’m tired ,” he warned. “C’mon, old man, you makin’ a fuss. Less us go to bed and be still like a good boy.” | Pete wyrwał ramię. - Jestem zmęczony - powiedział ostrzegawczo. - Chodź, staruszku, dość już narobiłeś zamętu. Chodź, położysz się grzecznie do łóżka. |
| “Tired…” “I said you goin’ to the dorm, old man!” | - Zmęczony... - Powiedziałem, idziemy, stary! |
| The black boy jerked at his arm again, and Pete stopped wigwagging his head. | Czarny znów szarpnął go za ramię i Pete przestał kołysać głową. |
| He stood up straight and steady, and his eyes snapped clear. | Wyprostował się, stanął pewniej na nogach, a wzrok mu się wyostrzył. |
| Usually Pete’s eyes are half shut and all murked up, like there’s milk in them, but this time they came clear as blue neon. | Zwykle oczy ma przymknięte i mętne, jakby powleczone mlekiem, tym razem jednak zabłysły jasno niczym błękitny neon. |
| And the hand on that arm the black boy was holding commenced to swell up. | Dłoń na końcu ramienia, za które trzymał go czarny, zaczęła się nagle powiększać. |
| The staff and most of the rest of the patients were talking among themselves, not paying any attention to this old guy and his old song about being tired, figuring he’d be quieted down as usual and the meeting would go on. | Personel i prawie wszyscy pacjenci rozmawiali między sobą, nie zwracając uwagi na starca z tą jego wieczną śpiewką o zmęczeniu, pewni, że za chwilę da się go uspokoić i będzie można kontynuować zebranie. |
| They didn’t see the hand on the end of that arm pumping bigger and bigger as he clenched and unclenched it. | Nie widzieli, jak dłoń na końcu ramienia starca powiększa się i powiększa za każdym razem, kiedy zaciska i rozwiera palce. |
| I was the only one saw it. | Ja jeden widziałem. |
| I saw it swell and clench shut, flow in front of my eyes, become smooth–hard. | Widziałem, jak dłoń się powiększa, zaciska w pięść, zmienia kształt, staje się gładka i twarda. |
| A big rusty iron ball at the end of a chain. | Wielka pordzewiała żelazna kula na końcu łańcucha. |
| I stared at it and waited, while the black boy gave Pete’s arm another jerk toward the dorm. “Ol’ man, I say you got–” He saw the hand. | Utkwiłem w niej wzrok i czekałem, tymczasem zaś czarny znów szarpnął Pete’a w stronę drzwi. - Mówiłem ci, stary… Nagle zobaczył pięść. |
| He tried to edge back away from it, saying, “You a good boy, Peter,” but he was a shade too late. | Usiłował się przed nią cofnąć, mówiąc “grzeczny Pete, grzeczny”, ale już nie zdążył. |
| Pete had that big iron ball swinging all the way from his knees. | Pete zamachnął się żelazną kulą od dołu, aż od kolan. |
| The black boy whammed flat against the wall and stuck, then slid down to the floor like the wall there was greased. | Czarny rąbnął plecami o ścianę, przykleił się na moment i - jakby była pokryta jakimś smarem - zjechał po niej na podłogę. |
| I heard tubes pop and short all over inside that wall, and the plaster cracked just the shape of how he hit. | Ze ściany dobiegł mnie huk trzaskających lamp, a tam, gdzie rąbnął w nią czarny, powstało pęknięcie w kształcie jego sylwetki. |
| The other two–the least one and the other big one–stood stunned. The nurse snapped her fingers, and they sprang into motion. | Pozostali dwaj sanitariusze - najmniejszy i drugi duży - stali oniemiali ze zdumienia. Oddziałowa strzeliła palcami. |
| Instant movement, sliding across the floor. | Zareagowali natychmiast - szybkie ruchy, ślizg po posadzce, |
| The little one beside the other like an image in a reducing mirror. | mały czarnuch obok dużego niczym odbicie w zmniejszającym lustrze... |
| They were almost to Pete when it suddenly struck them what the other boy should of known, that Pete wasn’t wired under control like the rest of us, that he wasn’t about to mind just because they gave him an order or gave his arm a jerk. | Już, już mieli się rzucić na Pete’a, gdy nagle uprzytomnili sobie to, o czym zapomniał ich kumpel: że Pete nie ma tych instalacji, co my pozostali, i nie wystarczy krzyknąć albo szarpnąć go za ramię, by zmusić do posłuszeństwa. |
| If they were to take him they’d have to take him like you take a wild bear or bull, and with one of their number out cold against the baseboards, the other two black boys didn’t care for the odds. | Jeśli chcieli poskromić Pete’a, musieli go poskromić siłą, jak dzikiego niedźwiedzia czy buhaja, a skoro jeden z nich leżał bez czucia pod ścianą, czarni zwątpili w swoje szanse. |
| This thought got them both at once and they froze, the big one and his tiny image, in exactly the same position, left foot forward, right hand out, halfway between Pete and the Big Nurse. | Obaj jednocześnie pomyśleli to samo i obaj, duży i jego zmniejszone odbicie, zamarli w identycznych pozach - lewa stopa wysunięta do przodu, prawa ręka w górze - równo w połowie drogi między Pete’em i Wielką Oddziałową. |
| That iron ball swinging in front of them and that snowwhite anger behind them, they shook and smoked and I could hear gears grinding. | Dygotali i dymili, złapani między rozhuśtaną żelazną kulę a śnieżnobiałą furię, i słyszałem, jak zgrzytają im tryby. |
| I could see them twitch with confusion, like machines throttled full ahead and with the brake on. | Drżeli niezdecydowani jak mechaniczne pojazdy, gdy wciska się gaz do dechy, a drugą nogę wciąż trzyma na sprzęgle. |
| Pete stood there in the middle of the floor, swinging that ball back and forth at his side, all leaned over to its weight. | Pete stał pośrodku świetlicy i huśtał żelazną kulę, przechylony w bok pod jej ciężarem. |
| Everybody was watching him now. | Teraz obserwowali go wszyscy. |
| He looked from the big black boy to the little one, and when he saw they weren’t about to come any closer he turned to the patients. “You see–it’s a lotta baloney,” he told them, “it’s all a lotta baloney.” | Pete spojrzał na dużego czarnucha, potem na małego, a kiedy zobaczył, że nie zamierzają podejść bliżej, odwrócił się do pacjentów. - Zrozumcie, to wszystko bzdury - rzekł - same bzdury. |
| The Big Nurse had slid from her chair and was working toward her wicker bag leaning at the door. “Yes, yes, Mr. Bancini,” she crooned, “now if you’ll just be calm–” “That’s all it is, nothin’ but a lotta baloney.” His voice lost its copper strength and became strained and urgent like he didn’t have much time to finish what he had to say. “Ya see, I can’t help it, I can’t | Wielka Oddziałowa zsunęła się z fotela i zaczęła podkradać do swojego wiklinowego koszyka opartego o drzwi. - Tak, tak, panie Bancini - zaszczebiotała słodko - niech się pan tylko nie denerwuje... - Jeden stek bzdur. - Głos Pete’a stracił swoją dźwięczną moc, stał się urywany i natarczywy, jakby starzec miał niewiele czasu, żeby wygłosić to, co chciał nam przekazać. - Zrozumcie, nic na to nie poradzę, nic... |
| –don’t ya see. I was born dead. | Zrozumcie. Urodziłem się martwy. |
| Not you. You wasn’t born dead. | Z wami jest inaczej. Nie urodziliście się martwi. |
| Ahhhh, it’s been hard…” He started to cry. | Ooooch, jak było ciężko... Rozpłakał się. |
| He couldn’t make the words come out right anymore; he opened and closed his mouth to talk but he couldn’t sort the words into sentences any more. | Mówienie szło mu coraz trudniej: otwierał i zamykał usta, ale nie był w stanie sklecić jednego zdania. |
| He shook his head to clear it and blinked at the Acutes: “Ahhhh, I… tell… ya… I tell you .” | Potrząsnął głową, żeby zebrać myśli, i mrugając oczami znów zwrócił się do Okresowych: - Ooooch... mówię... wam... mówię wam. |
| He began slumping over again, and his iron ball shrank back to a hand. | Zgarbił się, a jego żelazna kula skurczyła się do rozmiarów ludzkiej dłoni. |
| He held it cupped out in front of him like he was offering something to the patients. “I can’t help it. | Wyciągnął ją, jakby podawał coś na niej pa- cjentom. - Nic na to nie poradzę. |
| I was born a miscarriage. | Matka mnie poroniła. |
| I had so many insults I died. | Wysłuchałem tylu obelg, że umarłem. |
| I was born dead. | Urodziłem się martwy. |
| I can’t help it. | Nic na to nie poradzę. |
| I’m tired. | Jestem zmęczony. |
| I’m give out trying. | Poddaję się. |
| You got chances. I had so many insults I was born dead. | Wy macie jeszcze szansę. Wysłuchałem tylu obelg, że urodziłem się martwy. |
| You got it easy. | Wam jest łatwo. |
| I was born dead an’ life was hard. | Ja urodziłem się martwy i miałem ciężkie życie. |
| I’m tired. | Jestem zmęczony. |
| I’m tired out talking and standing up. | Zmęczyło mnie mówienie i stanie. |
| I been dead fifty-five years .” | Jestem już martwy pięćdziesiąt pięć lat. |
| The Big Nurse got him clear across the room, right through his greens. She jumped back without getting the needle pulled out after the shot and it hung there from his pants like a little tail of glass and steel, old Pete slumping farther and farther forward, not from the shot but from the effort; the last couple of minutes had worn him out finally and completely, once and for all–you could just look at him and tell he was finished. | Wielka Oddziałowa dosięgła go z drugiego końca świetlicy przez ubranie szpitalne i odskoczyła, nie wyciągając nawet strzykawki - wisiała mu ze spodni jak mały ogonek ze szkła i stali, a stary Pete garbił się coraz bardziej i bardziej, nie przez ten zastrzyk, ale ze znużenia: ostatnie kilka minut wyczerpało go całkowicie i nieodwołalnie - wystarczyło na niego spojrzeć, by poznać, że był to jego ostatni zryw. |
| So there wasn’t really any need for the shot; his head had already commenced to wag back and forth and his eyes were murky. | Zastrzyk wcale nie był potrzebny; głowa sama zaczęła się Pete’owi kołysać, oczy zaszły mgłą. |
| By the time the nurse eased back in to get the needle he was bent so far forward he was crying directly on the floor without wetting his face, tears spotting a wide area as he swung his head back and forth, spatting, spatting, in an even pattern on the day-room floor, like he was sowing them. “Ahhhhh,” he said. He didn’t flinch when she jerked the needle out. | Kiedy oddziałowa podeszła, żeby odzyskać strzykawkę, był już tak silnie zgarbiony, iż łzy nie spływały mu po twarzy, tylko kapały wprost na posadzkę - kołysał nieprzerwanie głową, rozrzucając je po świetlicy jak ziarna. - Ooooch - westchnął, ale nawet nie drgnął, kiedy oddziałowa wyrwała igłę. |
| He had come to life for maybe a minute to try to tell us something, something none of us cared to listen to or tried to understand, and the effort had drained him dry. | Dał z siebie wszystko, żeby ożyć na te kilka chwil i powiedzieć nam coś, czego nikomu nie chciało się słuchać i czego nikt nie próbował zrozumieć. |
| That shot in his hip was as wasted as if she’d squirted it in a dead man–no heart to pump it, no vein to carry it up to his head, no brain up there for it to mortify with its poison. | Trucizna wstrzyknięta mu w pośladek zmarnowała się, zupełnie jakby wstrzyknięto ją zwłokom - nie działało bowiem ani serce, które miało ją tłoczyć razem z krwią, ani żyły, którymi miała dotrzeć do głowy, ani mózg, który miała porazić. |
| She’d just as well shot it in a dried-out old cadaver. “I’m… tired…” “Now. | Oddziałowa równie dobrze mogła wbić strzykawkę w starego, wyschniętego trupa. - Jestem... zmęczony... - W porządku. |
| I think if you two boys are brave enough, Mr. Bancini will go to bed like a good fellow.” “…aw-ful tired.” “And Aide Williams is coming around, Doctor Spivey. | Teraz, chłopcy, jeśli nie brak wam odwagi, pan Bancini da się spokojnie zaprowadzić do łóżka. - ...straaasznie zmęczony. - Panie doktorze, sanitariusz Williams już chyba przychodzi do siebie. |
| See to him, won’t you. Here. | Proszę się nim zająć, dobrze? |
| His watch is broken and he’s cut his arm.” | Ma stłuczony zegarek i skaleczoną rękę. |
| Pete never tried anything like that again, and he never will. | Pete nigdy więcej nie próbował czegoś podobnego i już nigdy nie spróbuje. |
| Now, when he starts acting up during a meeting and they try to hush him, he always hushes. | Teraz, ilekroć znów zaczyna na zebraniu swoje narzekania, zawsze pozwala się uciszyć. |
| He’ll still get up from time to time and wag his head and let us know how tired he is, but it’s not a complaint or excuse or warning any more–he’s finished with that; it’s like an old clock that won’t tell time but won’t stop neither, with the hands bent out of shape and the face bare of numbers and the alarm bell rusted silent, an old, worthless clock that just keeps ticking and cuckooing without meaning nothing. | W dalszym ciągu wstaje czasem z miejsca, kołysze głową i mówi nam, jak bardzo jest zmęczony, ale to już nie skarga, usprawiedliwienie czy ostrzeżenie - ten etap Pete dawno ma za sobą; przypomina stary zegar, który wciąż chodzi, mimo że nie wskazuje prawidłowo godzin, wskazówki ma pogięte, tarczę pozbawioną cyfr, a mechanizm naśladujący głos kukułki zardzewiały i zepsuty - stary, zdezelowany zegar, który nadal tyka i z którego nadal wyskakuje kukułka, lecz to już nic nie znaczy. |
| The group is still tearing into poor Harding when two o’clock rolls around. | Dochodzi druga, a wszyscy wciąż się pastwią nad biednym Hardingiem. |
| At two o’clock the doctor begins to squirm around in his chair. | O drugiej lekarz zaczyna się wiercić w fotelu. |
| The meetings are uncomfortable for the doctor unless he’s talking about his theory; he’d rather spend his time down in his office, drawing on graphs. | Nie lubi zebrań, jeśli nie może mówić o swojej teorii; wolałby siedzieć u siebie w gabinecie i sporządzać wykresy. |
| He squirms around and finally clears his tbroat, and the nurse looks at her watch and tells us to bring the tables back in from the tub room and we’ll resume this discussion again at one tomorrow. | Wierci się i w końcu chrząka, więc oddziałowa spogląda na zegarek i oznajmia nam, że dyskusję dokończymy jutro, a teraz mamy przynieść stoły z gabinetu hydroterapii. |
| The Acutes click out of their trance, look for an instant in Harding’s direction. | Okresowi wypadają z transu i zerkają na Hardinga. |
| Their faces burn with a shame like they have just woke up to the fact they been played for suckers again. | Twarze palą ich ze wstydu, jakby dopiero teraz zdali sobie sprawę, że oddziałowa znów przerobiła ich na szaro. |
| Some of them go to the tub room across the hall to get the tables, some wander over to the magazine racks and show a lot of interest in the old McCall’s magazines, but what they’re all really doing is avoiding Harding. | Jedni ruszają po stoły, a drudzy podchodzą do półki z czasopismami i z wielką uwagą wertują stare numery miesięcznika “McCall’s” - wszystko po to, żeby uniknąć towarzystwa Hardinga. |
| They’ve been maneuvered again into grilling one of their friends like he was a criminal and they were all prosecutors and judge and jury. | Znów dali się wrobić w oskarżanie przyjaciela, jakby on był przestępcą, a oni prokuratorami, sędzią i ławą przysięgłych. |
| For forty-five minutes they been chopping a man to pieces, almost as if they enjoyed it, shooting questions at him: What’s he think is the matter with him that he can’t please the little lady; why’s he insist she has never had anything to do with another man; how’s he expect to get well if he doesn’t answer honestly? –questions and insinuations till now they feel bad about it and they don’t want to be made more uncomfortable by being near him. | Przez czterdzieści pięć minut darli z niego pasy, jakby im to sprawiało przyjemność, i wiercili mu dziurę w brzuchu pytaniami: Jak mu się zdaje, czemu to nie potrafi dogodzić żoneczce? Dlaczego tak bardzo nie chce dopuścić do siebie myśli, że ona zadaje się z innymi mężczyznami? Jak może oczekiwać wyleczenia, skoro nie udziela szczerych odpowiedzi? Dręczyli go pytaniami i insynuacjami, a teraz mają wyrzuty sumienia i unikają jego towarzystwa, żeby nie czuć się jeszcze bardziej niezręcznie. |
| McMurphy’s eyes follow all of this. | McMurphy śledzi ich wzrokiem. |
| He doesn’t get out of his chair. | Nie wstaje z fotela. |
| He looks puzzled again. He sits in his chair for a while, watching the Acutes, scuffing that deck of cards up and down the red stubble on his chin, then finally stands up from his arm chair, yawns and stretches and scratches his belly button with a corner of a card, then puts the deck in his pocket and walks over to where Harding is off by himself, sweated to his chair. | Znów ma taką minę, jakby nie wszystko pojmował. Siedzi jeszcze przez chwilę w fotelu, obserwując Okresowych i drapiąc się kartami po rudym zaroście, wreszcie wstaje, ziewa, przeciąga się, skrobie rogiem karty po pępku, następnie chowa talię do kieszeni i podchodzi do zlanego potem, przylepionego do fotela Har- dinga. |
| McMurphy looks down at Harding a minute, then laps his big hand over the back of a nearby wooden chair, swings it around so the back is facing Harding, and straddles it like he’d straddle a tiny horse. | Przygląda mu się, a po chwili zahacza łapę o najbliższe krzesło i - przekręciwszy je oparciem w stronę Hardinga - siada na nim okrakiem jak na drobnym kucyku. |
| Harding hasn’t noticed a thing. | Harding jeszcze go nie zauważył. |
| McMurphy slaps his pockets till he finds his cigarettes, and takes one out and lights it; he holds it out in front of him and frowns at the tip, licks his thumb and finger, and arranges the fire to suit him. | McMurphy klepie się po kieszeniach, odnajduje pa- pierosy, wyciąga jednego, zapala, po czym wyjmuje go z ust i marszcząc brwi spogląda na rozżarzony czubek, a następnie ślini dwa palce i zwilża nimi z boku bibułkę, żeby papieros palił się równomiernie. |
| Each man seems unaware of the other. | Żaden z mężczyzn nie zwraca uwagi na drugiego. |
| I can’t even tell if Harding’s noticed McMurphy at all. | Nie wiem, czy Harding w ogóle dostrzegł intruza. |
| Harding’s got his thin shoulders folded nearly together around himself, like green wings, and he’s sitting very straight near the edge of his chair, with his hands trapped between his knees. | Wtulił głowę głęboko między szczupłe ramiona podobne do zielonych owadzich skrzydełek i siedzi sztywno na brzegu fotela, ściskając dłonie między kolanami. |
| He’s staring straight ahead, humming to himself, trying to look calm–but he’s chewing at his cheeks, and this gives him a funny skull grin, not calm at all. | Patrzy prosto przed siebie i nuci coś pod nosem, udając, że jest zupełnie spokojny - zagryza jednak policzki, co upodabnia go do uśmiechniętego kościotrupa i bynajmniej nie ma ze spokojem nic wspólnego. |
| McMurphy puts his cigarette back between his teeth and folds his hands over the wooden chair back and leans his chin on them, squinting one eye against the smoke. | McMurphy znów bierze do ust papierosa, składa ręce na drewnianym oparciu krzesła i opiera na nich brodę, mrużąc jedno oko od dymu. |
| He looks at Harding with his other eye a while, then starts talking with that cigarette wagging up and down in his lips. “Well say, buddy, is this the way these leetle meetings usually go?” “Usually go?” Harding’s humming stops. He’s not chewing his cheeks any more but he still stares ahead, past McMurphy’s shoulder. “Is this the usual pro –cedure for these Group Ther’py shindigs? | Drugim okiem lustruje przez chwilę Hardinga. - Słuchaj no, koleś, czy te wasze zebranka zawsze tak wyglądają? - pyta wreszcie, a papieros podskakuje mu w ustach przy każdym słowie. - Czy zawsze? - Harding przestaje nucić, puszcza policzek, ale nadal patrzy prosto przed siebie, gdzieś ponad ramieniem McMurphy’ego. - Czy takie numery odchodzą na każdym zebraniu grupy? |
| Bunch of chickens at a peckin’ party?” | Stado kur bawi się w dziobanego? |
| Harding’s head turns with a jerk and his eyes find McMurphy, like it’s the first time he knows that anybody’s sitting in front of him. | Harding odwraca gwałtownie głowę i spogląda na McMurphy’ego, jakby dopiero teraz zdał sobie sprawę z jego obecności. |
| His face creases in the middle when he bites his cheeks again, and this makes it look like he’s grinning. | Twarz przecina mu bruzda, kiedy znów zagryza policzki, i znów wygląda, jakby się szeroko uśmiechał. |
| He pulls his shoulders back and scoots to the back of the chair and tries to look relaxed. “A ‘pecking party’? | Prostuje ramiona i siada głębiej w fotelu, starając się ukryć zdenerwowanie. - “Bawi się w dziobanego?” |
| I fear your quaint down-home speech is wasted on me, my friend. I have not the slightest inclination what you’re talking about.” | Próżny trud, przyjacielu. Twoje osobliwe, ludowe wyrażenia są dla mnie, niestety, zupełnie niezrozumiałe. Nie mam pojęcia, o czym mówisz. |
| “Why then, I’ll just explain it to you.” McMurphy raises his voice; though he doesn’t look at the other Acutes listening behind him, it’s them he’s talking to. “The flock gets sight of a spot of blood on some chicken and they all go to peckin’ at it, see, till they rip the chicken to shreds, blood and bones and feathers. | - Zaraz ci to wyjaśnię. - McMurphy podnosi nieco głos; choć nie patrzy na słuchających go z tyłu Okresowych, mówi przede wszystkim do nich. - Stado spostrzega plamkę krwi na jednej kurze i rzuca się na nią, dziobie i dziobie, aż zostaje z niej tylko garść okrwawionych piór i kości. |
| But usually a couple of the flock gets spotted in the fracas, then it’s their turn. | Ale zwykle w czasie tej kotłowaniny krew pstrzy kilka sztuk ze stada, a wtedy przychodzi kolej na nie. |
| And a few more gets spots and gets pecked to death, and more and more. | Potem krople krwi spadają na następne kury, a gdy pozostałe zadziobują je na śmierć, krew znaczy następne i następne. |
| Oh, a peckin’ party can wipe out the whole flock in a matter of a few hours, buddy, I seen it. | O tak, stary, zabawa w dziobanego może wykończyć całe stado w ciągu kilku godzin, sam byłem tego świadkiem. |
| A mighty awesome sight. | Wyjątkowo nieprzyjemny widok. |
| The only way to prevent it–with chickens–is to clip blinders on them. | Jedyny sposób, żeby zapobiec tej rzezi - w przypadku kur - to założyć im klapki na oczy. |
| So’s they can’t see.” | Żeby się nie widziały. |
| Harding laces his long fingers around a knee and draws the knee toward him, leaning back in the chair. “A pecking party. | Harding splata długie palce na kolanie, podciąga nogę do góry i osuwa się na oparcie fotela. - Zabawa w dziobanego. |
| That certainly is a pleasant analogy, my friend.” “And that’s just exactly what that meeting I just set through reminded me of, buddy, if you want to know the dirty truth. | Urocze porównanie, przyjacielu. - Wierz mi, stary, to, co oglądałem, przypomina mi tę zabawę. |
| It reminded me of a flock of dirty chickens.” “So that makes me the chicken with the spot of blood, friend?” “That’s right, buddy.” | Dziobanie rozjuszonych kur. - A ja byłem kurą z plamką krwi, tak, przyjacielu? - Właśnie, stary. |
| They’re still grinning at each other, but their voices have dropped so low and taut I have to sweep over closer to them with my broom to hear. | Wciąż uśmiechają się do siebie, ale mówią teraz tak cicho i z takim napięciem, że przesuwam się i sprzątam koło nich, żeby słyszeć rozmowę. |
| The other Acutes are moving up closer too. “And you want to know somethin’ else, buddy? | Pozostali Okresowi też podchodzą bliżej. - I chcesz jeszcze coś wiedzieć? |
| You want to know who pecks that first peck?” | Chcesz wiedzieć, kto rozpoczyna dziobanie? |
| Harding waits for him to go on. “It’s that old nurse, that’s who.” | Harding milczy wyczekująco. - Ta stara oddziałowa, nikt inny. |
| There’s a whine of fear over the silence. | Ciszę rozdziera pisk strachu. |
| I hear the machinery in the walls catch and go on. | Słyszę, że maszyneria w ścianie gubi rytm, po chwili jednak znów dudni miarowo. |
| Harding is having a tough time holding his hands still, but he keeps trying to act calm. “So,” he says, “it’s as simple as that, as stupidly simple as that. | Harding ledwo panuje nad drżeniem rąk, ale nadal stara się ukryć zdenerwowanie. - Więc to wszystko jest takie proste - mówi - takie infantylnie proste. |
| You’re on our ward six hours and have already simplified all the work of Freud, Jung, and Maxwell Jones and summed it up in one analogy: it’s a ‘peckin’ party.’ ” “I’m not talking about Fred Yoong and Maxwell Jones, buddy, I’m just talking about that crummy meeting and what that nurse and those other bastards did to you. | Wystarczyło ci sześć godzin na oddziale, żeby podsumować wieloletnią pracę Freuda, Junga i Maxwella Jonesa i zawrzeć ją w trzech słowach: “Zabawa w dziobanego”. - Gówno mnie obchodzą Fred Jung i ten drugi, chodzi mi o to wasze zafajdane zebranie, stary, o to, co wyczyniali z tobą oddziałowa i ta banda sukinsynów. |
| Did in spades.” “Did to me?” “That’s right, did . | Ale ci dali wycisk! - Wycisk? - A pewnie. |
| Did you every chance they got. | Załatwiali cię, jak mogli. |
| Did you coming and did you going. | Jak nie z jednej mańki, to z drugiej. |
| You must of done something to makes a passle of enemies here in this place, buddy, because it seems there’s sure a passle got it in for you.” “Why, this is incredible. | Nieźle musiałeś narozrabiać, stary, skoro tylu facetów ma z tobą na pieńku. - To niesłychane! |
| You completely disregard, completely overlook and disregard the fact that what the fellows were doing today was for my own benefit? | Czy ty naprawdę nie rozumiesz, naprawdę się nie domyślasz, że to wszystko było dla mojego dobra? |
| That any question or discussion raised by Miss Ratched or the rest of the staff is done solely for therapeutic reasons? | Że każde pytanie, każda sugestia siostry Ratched i reszty personelu ma wyłącznie terapeutyczne znaczenie? |
| You must not have heard a word of Doctor Spivey’s theory of the Therapeutic Community, or not have had the education to comprehend it if you did. | Albo wcale nie słuchałeś, gdy doktor Spivey przedstawiał swoją teorię społeczności terapeutycznej, albo brak ci wykształcenia, żeby to zrozumieć. |
| I’m disappointed in you, my friend, oh, very disappointed. | Zawiodłem się na tobie, przyjacielu, bardzo się zawiodłem! |
| I had judged from our encounter this morning that you were more intelligent–an illiterate clod, perhaps, certainly a backwoods braggart with no more sensitivity than a goose, but basically intelligent nevertheless. | Po naszej porannej rozmowie miałem cię za inteligentniejszego - słusznie odgadłem, że jesteś ograniczonym, gruboskórnym, prowincjonalnym bufonem, nie wrażliwszym od gęsi, ale nie odmawiałem ci pewnej dozy wrodzonej inteligencji. |
| But, observant and insightful though I usually am, I still make mistakes.” “The hell with you, buddy.” “Oh, yes; I forgot to add that I noticed your primitive brutality also this morning. | Aczkolwiek cechuje mnie na ogół spostrzegawczość i wnikliwość, nie jestem jednak nieomylny. - Wypchaj się, koleś. - A tak, zapomniałem wspomnieć, że już dziś rano zauważyłem twoją prymitywną porywczość. |
| Psychopath with definite sadistic tendencies, probably motivated by an unreasoning egomania. | Psychopata o wyraźnych skłonnościach sadystycznych, prawdopodobnie wynikłych ze skrajnego egocentryzmu. |
| Yes. | O tak. |
| As you see, all these natural talents certainly qualify you as a competent therapist and render you quite capable of criticizing Miss Ratched’s meeting procedure, in spite of the fact that she is a highly regarded psychiatric nurse with twenty years in the field. | Wspaniałe predyspozycje do zawodu terapeuty, nic dziwnego, że czujesz się uprawniony do krytykowania sposobu, w jaki siostra Ratched prowadzi zebrania, choć jest ona wysoko kwalifikowaną pielęgniarką z dwudziestoletnim stażem pracy na oddziałach psychiatrycznych. |
| Yes, with your talent, my friend, you could work subconscious miracles, soothe the aching id and heal the wounded superego. | Ktoś tak utalentowany jak ty, przyjacielu, na pewno umie dokonywać cudów z podświadomością, potrafi ukoić zbolałe id i udobruchać superego. |
| You could probably bring about a cure for the whole ward, Vegetables and all, in six short months, ladies and gentlemen or your money back.” | Mógłbyś pewnie w niespełna pół roku wyleczyć cały oddział, nie wyłączając Roślin! Tędy, tędy, panie i panowie, a jak się nie uda, zwracamy gotówkę! |
| Instead of rising to the argument, McMurphy just keeps on looking at Harding, finally asks in a level voice, “And you really think this crap that went on in the meeting today is bringing about some kinda cure, doing some kinda good?” | Zamiast się oburzyć, McMurphy tylko patrzy na Hardinga, a wreszcie pyta całkiem spokojnie: - Czy ty naprawdę myślisz, że ta szopka na dzisiejszym zebraniu była dla twojego dobra? Że może cię wyleczyć? |
| “What other reason would we have for submitting ourselves to it, my friend? | - A czy w przeciwnym razie którykolwiek z nas by się na to godził, przyjacielu? |
| The staff desires our cure as much as we do. | Personel nie mniej od nas pragnie naszego wyleczenia. |
| They aren’t monsters. | Nie są potworami. |
| Miss Ratched may be a strict middle-aged lady, but she’s not some kind of giant monster of the poultry clan, bent on sadistically pecking out our eyes. | Siostra Ratched może i jest surową kobietą w średnim wieku, ale na pewno nie gigantycznym potworem z rzędu kuraków, zamierzającym z sadystyczną rozkoszą wydziobać nam oczy. |
| You can’t believe that of her, can you?” “No, buddy, not that. | Chyba jej o to nie posądzasz, co? - Nie, koleś, bynajmniej. |
| She ain’t peckin’ at your eyes. | Ona wcale nie chce wydziobać wam oczu. |
| That’s not what she’s peckin’ at.” | Usiłuje pozbawić was czego innego. |
| Harding flinches, and I see his hands begin to creep out from between his knees like white spiders from between two moss-covered tree limbs, up the limbs toward the joining at the trunk. “Not our eyes?” he says. | Harding się wzdryga. Widzę, że dłonie wymykają mu się samowolnie spomiędzy kolan, niby białe pająki spomiędzy omszałych gałęzi, i pełzną powoli do miejsca, w którym uda łączą się z tułowiem. - Nie oczu? - pyta. |
| “Pray, then, where is Miss Ratched pecking, my friend?” McMurphy grinned. | - No to w takim razie czego, przyjacielu? McMurphy uśmiecha się szeroko. |
| “Why, don’t you know , buddy?” “No, of course I don’t know! | - Nie wiesz, koleś? - Skądże mam wiedzieć? |
| I mean, if you insi–” “At your balls, buddy, at your everlovin’ balls .” | To znaczy, jeśli... - Jąder, koleś, waszych cennych jąder! |
| The spiders reach the joining at the trunk and settle there, twitching. | Pająki dopełzają do rozwidlenia i przycupują w nim, drgając niepewnie. |
| Harding tries to grin, but his face and lips are so white the grin is lost. | Harding z trudem zdobywa się na uśmiech, ale twarz i wargi tak mu zbladły, że uśmiech jest niedostrzegalny. |
| He stares at McMurphy. | Wpatruje się w McMurphy’ego. |
| McMurphy takes the cigarette out of his mouth and repeats what he said. “Right at your balls. | Ten wyjmuje papierosa z ust i powtarza, co już raz powiedział. - Właśnie jąder. |
| No, that nurse ain’t some kinda monster chicken, buddy, what she is is a ball-cutter. | Nie, koleś, oddziałowa nie jest żadną ogromną kurą, ale kleszczarą, specem od trzebienia. |
| I’ve seen a thousand of ‘em, old and young, men and women. | Widziałem tysiące takich osób: starych i młodych, facetów i babki. |
| Seen ‘em all over the country and in the homes–people who try to make you weak so they can get you to toe the line, to follow their rules, to live like they want you to. | Są wszędzie, i na wolności, i w pierdlach. Usiłują cię osłabić, żebyś się ugiął przed nimi, podporządkował ich prawom i żył, jak ci każą. |
| And the best way to do this, to get you to knuckle under, is to weaken you by gettin’ you where it hurts the worst. | A najprędzej cię złamią, dosięgając tam, gdzie boli najbardziej. |
| You ever been kneed in the nuts in a brawl, buddy? | Dostałeś kiedyś w bójce kopa w jaja, koleś? |
| Stops you cold, don’t it? | Kładzie cię od razu, co? |
| There’s nothing worse. | Nie ma nic gorszego. |
| It makes you sick, it saps every bit of strength you got. | Chce ci się rzygać, stajesz się słaby jak mucha. |
| If you’re up against a guy who wants to win by making you weaker instead of making himself stronger, then watch for his knee, he’s gonna go for your vitals. And that’s what that old buzzard is doing, going for your vitals.” | Jeśli bijesz się z facetem, który chce wygrać nie dzięki własnej sile, ale przez odebranie ci twojej, patrz mu na nogi, bo będzie usiłował rąbnąć cię kolanem, załatwić tak samo jak ta stara klępa. |
| Harding’s face is still colorless, but he’s got control of his hands again; they flip loosely before him, trying to toss off what McMurphy has been saying: “Our dear Miss Ratched? | Harding jest biały jak płótno, ale teraz przynajmniej wie, co się dzieje z jego rękami: wymachują w powietrzu, jakby chciały odeprzeć słowa McMurphy’ego. - Nasza kochana siostra Ratched? |
| Our sweet, smiling, tender angel of mercy, Mother Ratched, a ball-cutter? | Nasza łagodna, wiecznie uśmiechnięta i dobrotliwa mateczka Ratched, ten anioł miłosierdzia, jest według ciebie kastratorką? |
| Why, friend, that’s most unlikely.” “Buddy, don’t give me that tender little mother crap. | Przyjacielu, to istny nonsens! - Słuchaj, koleś, skończ lepiej te bzdury. |
| She may be a mother, but she’s big as a damn barn and tough as knife metal. | Może dla kogoś tam i jest mateczką, ale to baba wielka jak stodoła i twarda jak skała. |
| She fooled me with that kindly little old mother bit for maybe three minutes when I came in this morning, but no longer. | Jak tylko tu wszedłem, też w pierwszej chwili dałem się nabrać, że jest miła i kochana, ale nie na długo! |
| I don’t think she’s really fooled any of you guys for any six months or a year, neither. | Nie wierzę, żeby ktoś mógł tu tkwić pół roku albo rok i nie przejrzeć na oczy! |
| Hooo wee , I’ve seen some bitches in my time, but she takes the cake.” “A bitch? | Ho, ho, widziałem już niejedną wredną sukę, ale ta wszystkie bije na łeb! - Siostra Ratched wredną suką? |
| But a moment ago she was a ball-cutter, then a buzzard–or was it a chicken? | Przedtem klępą, kleszczarą i czym jeszcze... kurą? |
| Your metaphors are bumping into each other, my friend.” | Wiedz, przyjacielu, że metafory należy stosować z umiarem. |
| “The hell with that; she’s a bitch and a buzzard and a ball-cutter, and don’t kid me, you know what I’m talking about.” | - Gadaj zdrów! Jest suką, klępą i kleszczarą. Dobrze wiesz, o czym mówię, więc przestań się zgrywać! |
| Harding’s face and hands are moving faster than ever now, a speeded film of gestures, grins, grimaces, sneers. | Twarz i dłonie Hardinga są teraz bardziej ruchliwe niż kiedykolwiek: różne gesty, uśmiechy, grymasy i miny następują po sobie tak błyskawicznie jak na przyspieszonym filmie. |
| The more he tries to stop it, the faster it goes. | Usiłuje się opanować i tylko pogarsza sprawę. |
| When he lets his hands and face move like they want to and doesn’t try to hold them back, they flow and gesture in a way that’s real pretty to watch, but when he worries about them and tries to hold back he becomes a wild, jerky puppet doing a high-strung dance. | Kiedy nie stara się wpłynąć ani na swoje gesty, ani na mimikę, miło jest patrzeć na jego niestrudzone dłonie i żywą twarz, ale gdy tylko uświadamia sobie, co robi, i stara się powstrzymać, zamienia się w oszalałą marionetkę podrygującą w zwariowanym tańcu. |
| Everything is moving faster and faster, and his voice is speeding up to match. “Why, see here, my friend Mr. McMurphy, my psychopathic sidekick, our Miss Ratched is a veritable angel of mercy and why just everyone knows it. | Krzywi się i gestykuluje w coraz bardziej zawrotnym tempie, jednocześnie mówiąc coraz szybciej i szybciej. - Zrozum, przyjacielu, mój miły psychopato, siostra Ratched to prawdziwy anioł miłosierdzia; spytaj, kogo chcesz! |
| She’s unselfish as the wind, toiling thanklessly for the good of all, day after day, five long days a week. | Bezinteresowna jak wiatr, dzień po dniu, przez pięć długich dni w tygodniu pełni dla dobra ogółu swoje niewdzięczne obowiązki. |
| That takes heart, my friend, heart. | To wymaga poświęcenia, przyjacielu, prawdziwego poświęcenia. |
| In fact, I have been informed by sources–I am not at liberty to disclose my sources, but I might say that Martini is in contact with the same people a good part of the time–that she even further serves mankind on her weekends off by doing generous volunteer work about town. | Wiem też od godnych zaufania osób, choć nic więcej nie mogę ci o nich wyjawić ponad to, że Martini pozostaje z nimi w bliskich stosunkach, iż również w dni wolne od pracy siostra Ratched służy ludzkości, oddając się działalności charytatywnej. |
| Preparing a rich array of charity–canned goods, cheese for the binding effect, soap–and presenting it to some poor young couple having a difficult time financially.” His hands flash in the air, molding the picture he is describing. “Ah, look: There she is, our nurse. | Przygotowuje kosze z takimi delicjami, jak konserwy i mydło, a dla urozmaicenia dorzuca kawałek sera, po czym obdarowuje nimi młode małżeństwa w tarapatach finansowych. - Dłonie Hardinga migają w powietrzu, kreśląc scenkę, którą opowiada. - Spójrz: oto nadchodzi nasza oddziałowa. |
| Her gentle knock on the door. The ribboned basket. | Stuka lekko do drzwi. W ręce trzyma kosz ozdobiony wstążkami. |
| The young couple overjoyed to the point of speechlessness. | Młodemu małżeństwu szczęście zapiera dech. |
| The husband open-mouthed, the wife weeping openly. | Mąż stoi z otwartymi ustami, żona płacze, nie kryjąc łez. |
| She appraises their dwelling. | Oddziałowa lustruje ich domostwo. |
| Promises to send them money for–scouring powder, yes. | Obiecuje przysłać im pieniądze na... proszek do czyszczenia, a jakże. |
| She places the basket in the center of the floor. | Stawia kosz na środku podłogi. |
| And when our angel leaves–throwing kisses, smiling ethereally–she is so intoxicated with the sweet milk of human kindness that her deed has generated within her large bosom, that she is beside herself with generosity. | A kiedy stamtąd wychodzi - posyłając obojgu pocałunki i zwiewne uśmiechy - jest tak upojona słodkim mlekiem miłosierdzia, którym własny czyn wypełnił jej obfite piersi, że nie potrafi powściągnąć swojej szczodrości. |
| Be- side herself, do you hear? | Szczodrości, rozumiesz? |
| Pausing at the door, she draws the timid young bride to one side and offers her twenty dollars of her own: ‘Go, you poor unfortunate underfed child, go, and buy yourself a decent dress. | Nasz anioł zatrzymuje się przy drzwiach, bierze na bok onieśmieloną młodą małżonkę, wręcza jej w podarku banknot dwudziestodolarowy i mówi: “Weź to, moje biedne, nieszczęsne, głodne dziecko, weź i kup sobie ładną sukienkę. |
| I realize your husband can’t afford it, but here, take this, and go .’ | Jak widzę, twojego męża nie stać na podobne luksusy, przyjmij więc to ode mnie specjalnie w tym celu”. |
| And the couple is forever indebted to her benevolence.” | I młodzi na całe życie zaciągają wobec niej dług wdzięczności. |
| He’s been talking faster and faster, the cords stretching out in his neck. | Pod koniec Harding mówi tak szybko, że żyły występują mu na szyi. |
| When he stops talking, the ward is completely silent. | Kiedy milknie, zapada głucha cisza. |
| I don’t hear anything but a faint reeling rhythm, what I figure is a tape recorder somewhere getting all of this. | Dobiega mnie tylko przytłumiony szum jakby obracającej się szpuli - pewnie ukryty magnetofon nagrywa rozmowę w świetlicy. |
| Harding looks around, sees everybody’s watching him, and he does his best to laugh. | Harding się rozgląda, widzi, że wszyscy wpatrują się w niego i - choć nie przychodzi mu to łatwo - stara się roześmiać. |
| A sound comes out of his mouth like a nail being crowbarred out of a plank of green pine; Eee-eee-eee. | Dźwięk, jaki wydaje, podobny jest do pisku, który towarzyszy wyciąganiu młotkiem gwoździ ze świeżej sosnowej deski: iii- iii--iii. |
| He can’t stop it. | Harding nie może się powstrzymać. |
| He wrings his hands like a fly and clinches his eyes at the awful sound of that squeaking. | Zaciska ręce i mruży oczy na ten okropny odgłos. |
| But he can’t stop it. | Ale nie może się powstrzymać. |
| It gets higher and higher until finally, with a suck of breath, he lets his face fall into his waiting hands. “Oh the bitch, the bitch, the bitch,” he whispers through his teeth. | Piszczy coraz cieńszym głosem, aż wreszcie, łapiąc ustami powietrze, opuszcza twarz w nastawione dłonie. - Och, suka, suka, wredna suka - szepcze przez zaciśnięte zęby. |
| McMurphy lights another cigarette and offers it to him; Harding takes it without a word. | McMurphy zapala drugiego papierosa i podaje Hardingowi, a ten bierze go bez słowa. |
| McMurphy is still watching Harding’s face in front of him there, with a kind of puzzled wonder, looking at it like it’s the first human face he ever laid eyes on. | McMurphy wpatruje się w siedzącego naprzeciwko mężczyznę z tak wielkim zdumieniem, jakby nigdy dotąd nie widział człowieka. |
| He watches while Harding’s twitching and jerking slows down and the face comes up from the hands. “You are right,” Harding says, “about all of it.” | Gdy tak patrzy na niego, Harding przestaje podrygiwać i dygotać; podnosi głowę. - Masz rację - mówi - wszystko się zgadza. |
| He looks up at the other patients who are watching him. “No one’s ever dared come out and say it before, but there’s not a man among us that doesn’t think it, that doesn’t feel just as you do about her and the whole business–feel it somewhere down deep in his scared little soul.” | Spogląda na wpatrzonych w niego pacjentów. - Nikt dotąd nie miał odwagi powiedzieć tego głośno, ale nie ma pośród nas nikogo, kto by myślał inaczej i w głębi swojej zastraszonej duszyczki nie przeklinał oddziałowej. |
| McMurphy frowns and asks, “What about that little fart of a doctor? | McMurphy marszczy brwi i pyta: - A ten kurdupel lekarz? |
| He might be a little slow in the head, but not so much as not to be able to see how she’s taken over and what she’s doing.” | Może z pomyślunkiem u niego nietęgo, ale chyba nie jest aż tak głupi, by nie widzieć, że to babsko zawładnęło oddziałem i wyrabia, co mu się żywnie podoba. |
| Harding takes a long pull off the cigarette and lets the smoke drift out with his talk. “Doctor Spivey… is exactly like the rest of us, McMurphy, completely conscious of his inadequacy. | Harding zaciąga się papierosem, po czym odpowiada, wypuszczając ustami dym: - Doktor Spivey, tak samo jak my wszyscy, jest w pełni świadom swojej bezradności. |
| He’s a frightened, desperate, ineffectual little rabbit, totally incapable of running this ward without our Miss Ratched’s help, and he knows it. | To wystraszony, zdesperowany, niedołężny króliczek, który doskonale się orientuje, że bez siostry Ratched nigdy by nie podołał kierowaniu oddziałem. |
| And, worse, she knows he knows it and reminds him every chance she gets. | A co gorsza, ona również wie, że on zdaje sobie z tego sprawę, i ani na moment nie pozwala mu o tym zapomnieć. |
| Every time she finds he’s made a little slip in the bookwork or in, say, the charting you can just imagine her in there grinding his nose in it.” “That’s right,” Cheswick says, coming up beside McMurphy, “grinds our noses in our mistakes.” “Why don’t he fire her?” “In this hospital,” Harding says, “the doctor doesn’t hold the power of hiring and firing. | Wystarczy, że lekarz pomyli się w aktach albo przy sporządzaniu wykresów, a wypomina mu to całymi tygodniami. - To prawda - mówi Cheswick, podchodząc do McMurphy’ego - ona żadnej pomyłki nie puszcza w niepamięć. - Dlaczego lekarz jej nie wyrzuci? - W tym szpitalu - wyjaśnia Harding - nie leży to w gestii lekarzy. |
| That power goes to the supervisor, and the supervisor is a woman, a dear old friend of Miss Ratched’s; they were Army nurses together in the thirties. | Zatrudniać lub usuwać pielęgniarki może wyłącznie personalna, stara, serdeczna przyjaciółka siostry Ratched; w latach trzydziestych pracowały razem w szpitalu wojskowym. |
| We are victims of a matriarchy here, my friend, and the doctor is just as helpless against it as we are. | Jesteśmy tu, przyjacielu, ofiarami matriarchatu, a lekarz jest równie bezsilny jak my wszyscy. |
| He knows that all Ratched has to do is pick up that phone you see sitting at her elbow and call the supervisor and mention, oh, say, that the doctor seems to be making a great number of requisitions for Demerol–” “Hold it, Harding, I’m not up on all this shop talk.” | Wie, że wystarczy, aby Ratched sięgnęła do telefonu, który ma pod ręką, wykręciła numer personalnej i wspomniała jej, że pan doktor ostatnio bardzo zwiększył zapotrzebowanie na demerol... - Chwileczkę, Harding. Nie znam jeszcze waszego żargonu. |
| “Demerol, my friend, is a synthetic opiate, twice as addictive as heroin. Quite common for doctors to be addicted to it.” | - Demerol, przyjacielu, to syntetyczny narkotyk wywołujący zależność znacznie łatwiej od heroiny. Nałogowe zażywanie demerolu jest wśród lekarzy dość pospolite. |
| “That little fart? Is he a dope addict?” “I’m certain I don’t know.” | - Poważnie? Ten kurdupel jest narkomanem? - Tego naprawdę nie wiem. |
| “Then where does she get off with accusing him of–” “Oh, you’re not paying attention, my friend. | - Więc co jej przyjdzie z tego, że go oskarży, skoro... - Oj, nie słuchasz, przyjacielu. |
| She doesn’t accuse. | Ona nie oskarża. |
| She merely needs to insinuate, insinuate anything, don’t you see? | Wystarczy, że insynuuje, insynuuje cokolwiek, rozumiesz? |
| Didn’t you notice today? | Nie zorientowałeś się jeszcze? |
| She’ll call a man to the door of the Nurses’ Station and stand there and ask him about a Kleenex found under his bed. | Woła na przykład faceta do drzwi dyżurki i pyta go o papierową chusteczkę znalezioną pod jego łóżkiem. |
| No more, just ask. | Tylko pyta. |
| And he’ll feel like he’s lying to her, whatever answer he gives. | A facet, bez względu na to, co odpowiada, czuje się, jakby kłamał. |
| If he says he was cleaning a pen with it, she’ll say, ‘I see, a pen,’ or if he says he has a cold in his nose, she’ll say, ‘I see, a cold,’ and she’ll nod her neat little gray coiffure and smile her neat little smile and turn and go back into the Nurses’ Station, leave him standing there wondering just what did he use that Kleenex for.” | Jeśli mówi, że czyścił nią długopis, oddziałowa komentuje: “Rozumiem, czyścił pan długopis”, a jeśli mówi, że wycierał nos, oddziałowa komentuje: “Rozumiem, wycierał pan nos”, po czym kiwa mu ładnym siwym koczkiem, posyła mu ładny uśmieszek, obraca się na pięcie i znika w dyżurce, a on jeszcze długo stoi i duma, do czego naprawdę posłużył się chusteczką. |
| He starts to tremble again, and his shoulders fold back around him. “No. | Harding znów zaczyna dygotać i wtula głowę w ramiona. - Nie. |
| She doesn’t need to accuse. | Nie potrzebuje oskarżać. |
| She has a genius for insinuation. | Ma dar insynuowania. |
| Did you ever hear her, in the course of our discussion today, ever once hear her accuse me of anything? | Czy podczas zebrania i dyskusji słyszałeś, żeby choć raz mnie o coś oskarżyła? |
| Yet it seems I have been accused of a multitude of things, of jealousy and paranoia, of not being man enough to satisfy my wife, of having relations with male friends of mine, of holding my cigarette in an affected manner, even–it seems to me–accused of having nothing between my legs but a patch of hair–and soft and downy and blond hair at that! Ball-cutter? | A przecież czułem się, jakby mnie oskarżano o tysiące rzeczy, o zazdrość, o paranoję, jak również o to, że w łóż- ku nie potrafię zadowolić żony, że łączą mnie intymne stosunki z innymi mężczyznami, że trzymam papierosa w afektowany sposób, a nawet - tak to przynajmniej odebrałem - że między nogami nie mam nic oprócz kępki włosków, w dodatku złocistych i miękkich jak puszek! Twierdzisz, że chce nam oddziobać jądra? |
| Oh, you underestimate her!” | Nie tylko! Nie tylko! |
| Harding hushes all of a sudden and leans forward to take McMurphy’s hand in both of his. | Nagle Harding milknie i pochylając się do przodu, ujmuje dłoń McMurphy’ego w obie ręce. |
| His face is tilted oddly, edged, jagged purple and gray, a busted wine bottle. “This world… belongs to the strong, my friend! | Twarz ma dziwnie przekrzywioną, a przy tym wyszczerbioną i fioletowoszarą jak rozbita butelka po winie. - Świat należy do silnych, przyjacielu! |
| The ritual of our existence is based on the strong getting stronger by devouring the weak. | Nasza egzystencja oparta jest na zasadzie, że silni rosną w siłę, pożerając słabszych. |
| We must face up to this. | Musimy się z tym pogodzić. |
| No more than right that it should be this way. | To zupełnie normalne. |
| We must learn to accept it as a law of the natural world. | Poniekąd prawo przyrody. |
| The rabbits accept their role in the ritual and recognize the wolf as the strong. | Króliki je akceptują i wiedzą, że rola silnych przypada wilkom. |
| In defense, the rabbit becomes sly and frightened and elusive and he digs holes and hides when the wolf is about. | Same zaś są sprytne, płochliwe i zwinne, kopią nory i kryją się, gdy wilk jest w pobliżu. |
| And he endures, he goes on. | Jeżeli przetrwają, gra toczy się dalej. |
| He knows his place. | Znają swoje miejsce. |
| He most certainly doesn’t challenge the wolf to combat. | Na pewno żaden nie rzuci się na wilka. |
| Now, would that be wise? Would it?” | Bo to nie byłoby rozsądne, prawda? |
| He lets go McMurphy’s hand and leans back and crosses his legs, takes another long pull off the cigarette. | Puszcza dłoń McMurphy’ego, siada głębiej w fotelu, zakłada nogę na nogę i zaciąga się mocno papierosem. |
| He pulls the cigarette from his thin crack of a smile, and the laugh starts up again–eee-eee-eee, like a nail coming out of a plank. “Mr. McMurphy… my friend… I’m not a chicken, I’m a rabbit. | Wyjmuje go z wąskiej szpary uśmiechniętych ust i znów zaczyna się piskliwie śmiać - iii-iii-iii - jak gdyby wyciągano z deski gwóźdź. - McMurphy... przyjacielu... nie jestem kurą, jestem królikiem. |
| The doctor is a rabbit. | Lekarz jest królikiem. |
| Cheswick there is a rabbit. | Cheswick jest królikiem. |
| Billy Bibbit is a rabbit. | Billy Bibbit jest królikiem. |
| All of us in here are rabbits of varying ages and degrees, hippity-hopping through our Walt Disney world. | Wszyscy tu jesteśmy królikami, w różnym wieku, w różnym stopniu, i kicamy sobie po świecie z disnejowskiej kreskówki. |
| Oh, don’t misunderstand me, we’re not in here because we are rabbits–we’d be rabbits wherever we were–we’re all in here because we can’t adjust to our rabbithood. | Och, nie zrozum mnie źle; nie jesteśmy tu dlatego , że jesteśmy królikami - bylibyśmy nimi wszędzie - ale dlatego, że nie umiemy się z tym pogodzić. |
| We need a good strong wolf like the nurse to teach us our place.” “Man, you’re talkin’ like a fool. | Potrzebny jest nam taki wielki, silny wilk jak oddziałowa, żeby nauczyć nas moresu. - Człowieku, sam nie wiesz, co pleciesz! |
| You mean to tell me that you’re gonna sit back and let some old blue-haired woman talk you into being a rabbit?” “Not talk me into it, no. | Czy mam rozumieć, że gotów jesteś czekać bezczynnie, aż ten siwy babsztyl wmówi ci, że jesteś królikiem? - Nie wmówi, nie. |
| I was born a rabbit. | Ja urodziłem się królikiem. |
| Just look at me. | Wystarczy spojrzeć. |
| I simply need the nurse to make me happy with my role.” “You’re no damned rabbit!” “See the ears? the wiggly nose? the cute little button tail?” | Oddziałowa ma tylko sprawić, żebym czuł się szczęśliwy w tej roli. - Do licha, nie jesteś królikiem! - Nie? A więc skąd te długie uszka, ruchliwy nosek i puszysty ogonek?\ |
| “You’re talking like a crazy ma–” “Like a crazy man? | - Gadasz jak wariat! - Jak wariat? |
| How astute.” “Damn it, Harding, I didn’t mean it like that. | Trafne spostrzeżenie. - Niech cię diabli, Harding, nie to miałem na myśli. |
| You ain’t crazy that way. | Nie jesteś wariatem. |
| I mean–hell, I been surprised how sane you guys all are. | Chciałem tylko… Cholera jasna, aż sam się nie mogę nadziwić, że tacy jesteście normalni. |
| As near as I can tell you’re not any crazier than the average asshole on the street–” “Ah yes, the asshole on the street.” | Żaden z was nie jest bardziej szurnięty od pierwszego lepszego palanta z ulicy... - A tak, od pierwszego lepszego palanta… |
| “But not, you know, crazy like the movies paint crazy people. You’re just hung up and–kind of–” “Kind of rabbit-like, isn’t that it?” “Rabbits, hell! | - Żaden nie jest taki jak wariaci pokazywani na filmach. Macie tylko jakieś zahamowania i... jesteście troszeczkę... - Podobni do królików, tak? - Odchromol się z tymi królikami! |
| Not a thing like rabbits, goddammit.” “Mr. Bibbit, hop around for Mr. McMurphy here. | Niech cię licho, nie jesteście podobni do żadnych królików! - Panie Bibbit, proszę pokicać po sali, żeby pan McMurphy mógł się sam przekonać. |
| Mr. Cheswick, show him how furry , you are.” | A pan, panie Cheswick, gdyby był pan tak łaskaw nastroszyć futerko... |
| Billy Bibbit and Cheswick change into hunched-over white rabbits, right before my eyes, but they are too ashamed to do any of the things Harding told them to do. “Ah, they’re bashful, McMurphy. | Billy Bibbit i Cheswick przemieniają się na moich oczach w skulone białe króliki, ale za bardzo się wstydzą, by spełnić polecenie Hardinga. - Jacy są nieśmiali! |
| Isn’t that sweet? | Czy to nie urocze? |
| Or, perhaps, the fellows are ill at ease because they didn’t stick up for their friend. | A może wstyd im, że się nie ujęli za przyjacielem? |
| Perhaps they are feeling guilty for the way they once again let her victimize them into being her interrogators. | Może dręczą ich wyrzuty su- mienia, że znów dali się zastraszyć oddziałowej i prowadzili za nią przesłuchanie? |
| Cheer up, friends, you’ve no reason to feel ashamed. | Uszy do góry, przyjaciele, nie macie się czego wstydzić. |
| It is all as it should be. | Postąpiliście słusznie. |
| It’s not the rabbit’s place to stick up for his fellow. | Obrona przyjaciół nie leży w naturze królików. |
| That would have been foolish. | Byłoby to nierozsądne. |
| No, you were wise, cowardly but wise.” “Look here, Harding,” Cheswick says. “No, no, Cheswick. Don’t get irate at the truth.” | Zachowaliście się mądrze; tchórzliwie, lecz mądrze. - Słuchaj no! - woła Cheswick. - Nie masz się o co złościć. |
| “Now look here; there’s been times when I’ve said the same things about old lady Ratched that McMurphy has been saying.” “Yes, but you said them very quietly and took them all back later. | To szczera prawda. - Słuchaj no, Harding, nieraz mówiłem to samo o starej Ratched, co teraz McMurphy. - Ale tylko szeptem, a potem i tak wszystko odwoływałeś. |
| You are a rabbit too, don’t try to avoid the truth. | Przestań się oszukiwać, też jesteś królikiem. |
| That’s why I hold no grudge against you for the questions you asked me during the meeting today. | Dlatego nie mam ci za złe pytań, które zadawałeś mi podczas zebrania. |
| You were only playing your role. | Grałeś jedynie swoją rolę. |
| If you had been on the carpet, or you Billy, or you Fredrickson, I would have attacked you just as cruelly as you attacked me. | Gdybyś to ty stał pod pręgierzem albo ty, Billy, czy ty, Fredrickson, dręczyłbym was tak samo jak wy mnie. |
| We mustn’t be ashamed of our behavior; it’s the way we little animals were meant to behave.” | My, bezbronne zwierzątka, nie powinnyśmy się wstydzić naszych obyczajów; natura sama je nam narzuciła. |
| McMurphy turns in his chair and looks the other Acutes up and down. “I ain’t so sure but what they should be ashamed. | McMurphy odwraca się do pozostałych Okresowych i mierzy ich wzrokiem. - A właśnie, że powinni się wstydzić. |
| Personally, I thought it was damned crummy the way they swung in on her side against you. | Zachowali się po świńsku, biorąc jej stronę przeciwko tobie. |
| For a minute there I thought I was back in a Red Chinese prison camp…” “Now by God, McMurphy,” Cheswick says, “you listen here.” | Przez chwilę zdawało mi się, że znów jestem w chińskim obozie... - McMurphy, bo ci coś powiem, jak Boga kocham! - denerwuje się Cheswick. |
| McMurphy turns and listens, but Cheswick doesn’t go on. Cheswick never goes on; | McMurphy spogląda na niego wyczekująco, ale Cheswick nic nie mówi. |
| he’s one of these guys who’ll make a big fuss like he’s going to lead an attack, holler charge and stomp up and down a minute, take a couple steps, and quit. | Zawsze szybko traci ochotę do awantur: to jeden z tych facetów, którzy robią wiele szumu i krzyczą: “Naprzód!”, jakby zaraz mieli poprowadzić szturm, po czym przez chwilę tupią w miejscu nogami, posuwają się dwa kroki do przodu i przystają. |
| McMurphy looks at him where he’s been caught off base again after such a tough-sounding start, and says to him, “A hell of a lot like a Chinese prison camp.” | Milczy potulnie, choć początkowo przybrał tak buńczuczną postawę, a McMurphy patrzy mu prosto w oczy i powtarza: - W cholernym chińskim obozie. |
| Harding holds up his hands for peace. “Oh, no, no, that isn’t right. | Harding podnosi ręce pojednawczym gestem. - Och nie, McMurphy, nie masz racji. |
| You mustn’t condemn us, my friend. | Nie powinieneś nas potępiać, przyjacielu. |
| No. In fact…” | Nie powinieneś. Bo w istocie... |
| I see that sly fever come into Harding’s eye again; I think he’s going to start laughing, but instead he takes his cigarette out of his mouth and points it at McMurphy–in his hand it looks like one of his thin, white fingers, smoking at the end. “…you too, Mr. McMurphy, for all your cowboy bluster and your sideshow swagger, you too, under that crusty surface, are probably just as soft and fuzzy and rabbit-souled as we are.” “Yeah, you bet. | Oczy błyszczą mu gorączkowo; podejrzewam, że znów zacznie piskliwie chichotać, ale tylko wyjmuje papierosa z ust i wskazuje nim na McMurphy’ego - w jego dłoni papieros wygląda jak dymiący biały palec. - ...ty również, McMurphy, mimo twoich przechwałek i kowbojskiej buty, ty również pod swoją krzepką powłoką kryjesz duszę królika równie miękką i puszystą jak nasze. - Jakbyś zgadł. |
| I’m a little cottontail. | Kic, kic, jestem sobie króliczek. |
| Just what is it makes me a rabbit, Harding? | A to czemu, panie Harding? |
| My psychopathic tendencies? | Bo mam skłonności psychopatyczne? |
| Is it my fightin’ tendencies, or my fuckin’ tendencies? | Chodzi o skłonności do bójki czy do pierdolenia? |
| Must be the fuckin’, mustn’t it? | Pewnie do pierdolenia, co? |
| All that whambam-thank-you-ma’am. | Pitu, pitu, pitu? |
| Yeah, that whambam, that’s probably what makes me a rabbit–” “Wait; I’m afraid you’ve raised a point that requires some deliberation. | Tak, pewnie dlatego jestem królik... - Jedną chwilę: poruszyłeś ważką sprawę, nad którą warto się głębiej zastanowić. |
| Rabbits are noted for that certain trait, aren’t they? | Króliki znane są z kochliwości, prawda? |
| Notorious, in fact, for their whambam. | Ta ich cecha jest wręcz przysłowiowa. |
| Yes. | Tak. |
| Um. | Hm. |
| But in any case, the. point you bring up simply indicates that you are a healthy, functioning and adequate rabbit, whereas most of us in here even lack the sexual ability to make the grade as adequate rabbits. | W każdym razie to, co powiedziałeś, świadczy jedynie o tym, że jesteś zdrowym, silnym i obrotnym królikiem, podczas gdy nam daleko do pełnej sprawności króliczej również i w dziedzinie seksu. |
| Failures, we are–feeble, stunted, weak little creatures in a weak little race. | Jesteśmy słabe, ułomne istotki bez żadnych szans w życiu. |
| Rabbits, sans whambam; a pathetic notion.” | Królik impotent, cóż za żałosny obraz! - |
| “Wait a minute; you keep twistin’ what I say–” “No. | Poczekaj! Przekręcasz wszystko, co... - Nie. |
| You were right. You remember, it was you that drew our attention to the place where the nurse was concentrating her pecking? | Miałeś rację, mówiąc, czego chce nas pozbawić oddziałowa. |
| That was true. | To prawda. |
| There’s not a man here that isn’t afraid he is losing or has already lost his whambam. | Nie ma pośród nas ani jednego, który by się nie lękał, że traci albo że już stracił potencję. |
| We comical little creatures can’t even achieve masculinity in the rabbit world, that’s how weak and inadequate we are. | My, śmieszne małe istotki, tak bardzo jesteśmy słabe i kalekie, że nawet w świecie królików mamy problemy seksualne. |
| Hee. We are–the rabbits , one might say, of the rabbit world!” | Hi, hi, jesteśmy, że tak powiem, królikami króliczego świata! |
| He leans forward again, and that strained, squeaking laugh of his that I been expecting begins to rise from his mouth, his hands flipping around, his lace twitching. “Harding! | Znów pochyla się do przodu i wymachuje rękami; twarz drga mu coraz gwałtowniej, a nerwowy, piskliwy chichot - którego od pewnego czasu się spodziewałem - zaczyna się wydobywać z jego gardła. - Harding! |
| Shut your damned mouth!” | Zamknij mordę, do cholery! |
| It’s like a slap. | Okrzyk McMurphy’ego działa jak policzek. |
| Harding is hushed, chopped off cold with his mouth still open in a drawn grin, his hands dangling in a cloud of blue tobacco smoke. | Chichot urywa się w połowie; Harding zamiera z ustami rozciągniętymi w nerwowym uśmiechu, a rękami zawieszonymi w górze pośród błękitnego papierosowego dymu. |
| He freezes this way a second; then his eyes narrow into sly little holes and he lets them slip over to McMurphy, speaks so soft that I have to push my broom up right next to his chair to hear what he says. “Friend… you … may be a wolf.” “Goddammit, I’m no wolf and you’re no rabbit. | Trwa w tej pozie przez moment, po czym oczy zwężają mu się w chytre szparki; zwraca je wolno na McMurphy’ego i szepcze tak cicho, że muszę przysunąć się ze szczotką do jego fotela, żeby cokolwiek słyszeć. - Przyjacielu, może ty... jesteś wilkiem? - Do licha, nie jestem żadnym wilkiem, a ty żadnym królikiem. |
| Hoo , I never heard such–” “You have a very wolfy roar.” | Ech, nigdy nie słyszałem takich... - Nie mów. To był ryk wilka. |
| With a loud hissing o: breath McMurphy turns from Harding to the rest of the Acutes standing around. “Here; all you guys. | McMurphy wciąga głośno powietrze i zwraca się do stojących obok Okresowych. - Słuchajcie. |
| What the hell is the matter with you? | Co z wami, u licha? |
| You ain’t as crazy as all this, thinking you’re some animal.” “No,” Cheswick says and steps in beside McMurphy. “No, by God, not me. | Nie jesteście przecież aż tak szurnięci, żeby uważać się za zwierzaki! - Ja nie jestem - mówi Cheswick i staje przy McMurphym. - Nie jestem. |
| I’m not any rabbit.” “That’s the boy, Cheswick. | Jak pragnę skonać, nie jestem żadnym królikiem. - Brawo, Cheswick. |
| And the rest of you, let’s just knock it off. | A wy, reszta, lepiej puknijcie się w głowę. |
| Look at you, talking yourself into running scared from some fifty-year-old woman. What is there she can do to you, anyway?” | Wmówiliście sobie te bzdury i trzęsiecie portkami przed jedną pięćdziesięcioletnią babą. Co wam takiego może zrobić? |
| “Yeah, what?” Cheswick says and glares around at the others. “She can’t have you whipped. She can’t burn you with hot irons. She can’t tie you to the rack. | - No właśnie, co? - powtarza Cheswick i spogląda gniewnie na pozostałych. - Nie może kazać was wychłostać, przypalać rozgrzanym żelazem czy łamać na kole. |
| They got laws about that sort of thing nowadays; this ain’t the Middle Ages. | To nie średniowiecze, te rzeczy reguluje prawo. |
| There’s not a thing in the world that she can–” “You s-s- saw what she c-can do to us! | Nie ma nic takiego, co by wam mogła... - W-w-widziałeś, co-co potrafi! |
| In the m-m-meeting today.” I see Billy Bibbit has changed back from a rabbit. | Na ze-ze-zebraniu. - To Billy przemienił się w człowieka. |
| He leans toward McMurphy, trying to go on, his mouth wet with spit and his face red. | Pochyla się ku McMurphy’emu i usiłuje coś jeszcze powiedzieć: usta ma mokre od śliny, twarz mu purpurowieje. |
| Then he turns and walks away. “Ah, it’s n-no use. | W końcu odwraca się i odchodzi. - Ech, t-to nie ma s-sensu. |
| I should just k-k-kill myself.” McMurphy calls after him. “Today? | Powinienem się z-zabić. - Na zebraniu? |
| What did I see in the meeting today? Hell’s bells, all I saw today was her asking a couple of questions, and nice, easy questions at that. | Co takiego widziałem na zebraniu? - woła za nim McMurphy. - Ja chromolę, zadawała tylko pytania, proste, dziecinnie łatwe pytania. |
| Questions ain’t bonebreakers, they ain’t sticks and stones.” | Od pytań jeszcze nikt nie umarł! |
| Billy turns back. “But the wuh-wuh- way she asks them–” “You don’t have to answer, do you?” “If you d-don’t answer she just smiles and m-m-makes a note in her little book and then she–she–oh, hell!” | Billy zawraca. - Ale spo-spo-sposób, w jaki je z-za... - Musisz odpowiadać czy co? - Jeśli się nie od-odpowie, uśmiecha się tylko i z-z-zapisuje w zeszycie, a potem... potem...O, w dupie! |
| Scanlon comes up beside Billy. “If you don’t answer her questions, Mack, you admit it just by keeping quiet. | Scanlon staje obok Billy’ego. - Jeśli nie odpowiadasz na jej pytania, Mack, swoim milczeniem przyznajesz jej rację. |
| It’s the way those bastards in the government get you. | Tak samo załatwiają cię te skurwysyny w rządzie. |
| You can’t beat it. | Nie ma na nich sposobu. |
| The only thing to do is blow the whole business off the face of the whole bleeding earth–blow it all up.” | Można jedynie wysadzić cały ten burdel w powietrze. Wysadzić w powietrze! |
| “Well, when she asks one of those questions, why don’t you tell her to up and go to hell?” “Yeah,” Cheswick says, shaking his fist, “tell her to up and go to hell.” “So then what, Mack? | - Więc kiedy was o coś pyta, powiedzcie, żeby się odpierdoliła. - Właśnie! - woła Cheswick, wymachując pięścią. - Każcie jej się odpierdolić! - I wiesz, co będzie, Mack? |
| She’d just come right back with ‘Why do you seem so upset by that par-tik-uler question, Patient McMurphy?’ ” “So, you tell her to go to hell again. | Natychmiast zapyta: “Dlaczego akurat to pytanie tak pana zdenerwowało, panie McMurphy?” - Więc znów powiem, żeby się odpierdoliła. |
| Tell them all to go to hell. | Ona i cały personel. |
| They still haven’t hurt you.” | Co mi mogą zrobić? |
| The Acutes are crowding closer around him. | Okresowi cisną się coraz bliżej. |
| Fredrickson answers this time. | Tym razem Fredrickson odpowiada McMurphy’emu: - Co ci zrobią! |
| “Okay, you tell her that and you’re listed as Potential Assaultive and shipped upstairs to the Disturbed ward. | Mogą ci przylepić etykietkę “potencjalnie groźny dla otoczenia” i wysłać piętro wyżej na oddział dla furiatów. |
| I had it happen. | Tak było ze mną. |
| Three times. | Trzy razy. |
| Those poor goofs up there don’t even get off the ward to go to the Saturday afternoon movie. | Tych biednych bęcwałów na górze nie wypuszczają z oddziału nawet na sobotnie filmy. |
| They don’t even have a TV.” “And, my friend, if you continue to demonstrate such hostile tendencies, such as telling people to go to hell, you get lined up to go to the Shock Shop, perhaps even on to greater things, an operation, an–” “Damn it, Harding, I told you I’m not up on this talk.” “The Shock Shop, Mr. McMurphy, is jargon for the EST machine, the Electro Shock Therapy. | Nie mają nawet telewizora! - A co więcej, przyjacielu, jeśli nadal będziesz objawiał agresywne skłonności i mówił im, żeby się odpierdolili, to wkrótce odwiedzisz wstrząsówkę, a później może i salę operacyjną albo... - Do licha, Harding, mówiłem ci już, że nie jestem jeszcze oblatany w szpitalnym żargonie. - Wstrząsówką, drogi McMurphy, nazywamy potocznie gabinet z aparaturą elektrowstrząsową. |
| A device that might be said to do the work of the sleeping pill, the electric chair, and the torture rack. | Aparatura ta z powodzeniem zastępuje środki nasenne, krzesło elektryczne i narzędzia tortur. |
| It’s a clever little procedure, simple, quick, nearly painless it happens so fast, but no one ever wants another one. Ever.” | Zabieg jest chytrze pomyślany: prosty i tak szybki, że niemal bezbolesny, ale nikt mu się nie chce poddać po raz drugi. Za nic. |
| “What’s this thing do?” “You are strapped to a table, shaped, ironically, like a cross, with a crown of electric sparks in place of thorns. You are touched on each side of the head with wires. Zap! | - Na czym to polega? - Przywiązują cię do stołu zabiegowego, jak na ironię losu akurat w kształcie krzyża, a zamiast korony cierniowej oplata ci głowę pierścień iskier elektrycznych, kiedy technicy przykładają ci do skroni elektrody. |
| Five cents’ worth of electricity through the brain and you are jointly administered therapy and a punishment for your hostile go-to-hell behavior, on top of being put out of everyone’s way for six hours to three days, depending on the individual. | Dawka prądu za pięć centów przepływa ci przez mózg i jest to za jednym zamachem zabieg leczniczy, jak również kara za twoje agresywne i wyzywające zachowanie, a ponadto na okres od sześciu godzin do trzech dni, zależnie od odporności twojego organizmu, mają cię absolutnie z głowy. |
| Even when you do regain consciousness you are in a state of disorientation for days. | Nawet po odzyskaniu przytomności jeszcze przez wiele dni chodzisz zupełnie otępiały. |
| You are unable to think coherently. | Nie możesz jasno myśleć. |
| You can’t recall things. | Masz luki w pamięci. |
| Enough of these treatments and a man could turn out like Mr. Ellis you see over there against the wall. | Po długiej kuracji elektrowstrząsowej możesz skończyć jak Ellis, którego widzisz tam przy ścianie. |
| A drooling, pants-wetting idiot at thirty-five. | W wieku trzydziestu pięciu lat jest śliniącym się, moczącym spodnie idiotą. |
| Or turn into a mindless organism that eats and eliminates and yells ‘fuck the wife,’ like Ruckly. | Albo możesz zamienić się w bezmyślny zlepek tkanek, który tylko je, wydala i wrzeszczy “pierdolę żonę”, jak Ruckly. |
| Or look at Chief Broom clutching to his namesake there beside you.” | Przyjrzyj się też dobrze Wodzowi Szczocie, który stoi obok ciebie, ściskając swoją imienniczkę. |
| Harding points his cigarette at me, too late for me to back off. | Harding wskazuje na mnie papierosem - za późno, żebym mógł uciec. |
| I make like I don’t notice. | Udaję, że nic nie rozumiem. |
| Go on with my sweeping. “I’ve heard that the Chief, years ago, received more than two hundred shock treatments when they were really the vogue. | Dalej zamiatam. - Słyszałem, że przed laty, kiedy elektrowstrząsy były naprawdę w modzie, Wódz otrzymał ich ponad dwieście. |
| Imagine what this could do to a mind that was already slipping. | Wyobra- żasz sobie, jakie spustoszenia musiało to poczynić w jego i tak nadwątlonym mózgu? |
| Look at him: a giant janitor. | Spójrz na niego: ogromny dozorca. |
| There’s your Vanishing American, a six-foot-eight sweeping machine, scared of its own shadow. | Zaiste, prawdziwy współczesny Indianin - ponad dwumetrowy automat do zamiatania, który boi się własnego cienia! |
| That, my friend, is what we can be threatened with.” | Już wiesz, przyjacielu, czym mogą nas straszyć. |
| McMurphy looks at me a while, then turns back to Harding. “Man, I tell you, how come you stand for it? | McMurphy przypatruje mi się przez chwilę, a potem znów zwraca się do Hardinga. - Więc dlaczego, u licha, nie protestujecie? |
| What about this democratic-ward manure that the doctor was giving me? | Jak się ma do tego ta gadka o demokratycznym oddziale, którą zafundował mi lekarz? |
| Why don’t you take a vote?” | Dlaczego nie zrobicie głosowania? |
| Harding smiles at him and takes another slow drag on his cigarette. “Vote what, my friend? | Harding uśmiecha się i zaciąga wolno papierosem. - A za czym mamy głosować? |
| Vote that the nurse may not ask any more questions in Group Meeting? | Za tym, żeby oddziałowej nie wolno było zadawać pytań na zebraniach grupy? |
| Vote that she shall not look at us in a certain way? | Za tym, żeby nie patrzyła na nas po swojemu? |
| You tell me, Mr. McMurphy, what do we vote on?” “Hell, I don’t care. | No, powiedz, McMurphy, za czym mamy głosować? - Kurwa, wszystko jedno! |
| Vote on anything. | Głosujcie za czymkolwiek! |
| Don’t you see you have to do something to show you still got some guts? Don’t you see you can’t let her take over completely? | Zrozumcie, musicie pokazać, że nie brak wam śmiałości, nie mo- żecie pozwolić, żeby baba szarogęsiła się bezkarnie! |
| Look at you here: you say the Chief is scared of his own shadow, but I never saw a scareder-looking bunch in my life than you guys.” “Not me!” Cheswick says. “Maybe not you, buddy, but the rest are even scared to open up and laugh . | Mówicie, że Wódz boi się własnego cienia, ale w życiu nie widziałem bandy większych tchórzy! - Mnie nie wliczaj! - woła Cheswick. - Dobra, koleś, może ty jesteś inny, ale pozostali boją się nawet roześmiać. |
| You know, that’s the first thing that got me about this place, that there wasn’t anybody laughing. | Jak tylko wszedłem, od razu mnie uderzyło, że nikt się tu nie śmieje. |
| I haven’t heard a real laugh since I came through that door, do you know that? | Nie słyszałem prawdziwego śmiechu, odkąd przekroczyłem próg szpitala, rozumiecie? |
| Man, when you lose your laugh you lose your footing . | Do licha, przecież człowiek traci grunt pod nogami, kiedy traci ochotę do śmiechu! |
| A man go around lettin’ a woman whup him down till he can’t laugh any more, and he loses one of the biggest edges he’s got on his side. | Jeśli daje się jakiejś babce tak zeszmacić, że nie potrafi się roześmiać, traci swój największy atut! |
| First thing you know he’ll begin to think she’s tougher than he is and–” “Ah. | Zanim się obejrzy, będzie myślał, że jest silniejsza od niego, a wtedy... - Ha! |
| I believe my friend is catching on, fellow rabbits. | Zdaje mi się, bracia króliki, że naszemu przyjacielowi zaczyna wreszcie coś świtać. |
| Tell me, Mr. McMurphy, bow does one go about showing a woman who’s boss, I mean other than laughing at her? | Może więc zechce nam powiedzieć, jak inaczej niż śmiechem można pokonać kobietę? |
| How does he show her who’s king of the mountain? | Jak pokazać jej, kto jest szefem? |
| A man like you should be able to tell us that. | Taki facet jak ty powinien to wiedzieć. |
| You don’t slap her around, do you? | Nie można jej chyba zbić, prawda? |
| No, then she calls the law. | Nie, bo wtedy wezwie gliny. |
| You don’t lose your temper and shout at her; she’ll win by trying to placate her big ol’ angry boy: ‘Is us wittle man getting fussy? | Nie można się zdenerwować i zrobić jej awantury, bo wygra, ugłaskując brzydkiego chłoptysia: “Misiaczek się gniewa? |
| Ahhhhh?’ | Ojo-jojoj!” |
| Have you ever tried to keep up a noble and angry front in the face of such consolation? | Czy po takiej pocieszę umiałbyś długo zachować w sercu gniew i marsa na czole? |
| So you see, my friend, it is somewhat as you stated: man has but one truly effective weapon against the juggernaut of modern matriarchy, but it certainly is not laughter. | A więc sam widzisz, przyjacielu, masz poniekąd rację: przeciwko molochowi współczesnego matriarchatu mężczyzna rzeczywiście posiada jedną broń naprawdę skuteczną, ale bynajmniej nie jest nią śmiech. |
| One weapon, and with every passing year in this hip, motivationally researched society, more and more people are discovering how to render that weapon useless and conquer those who have hitherto been the conquerors–” “Lord, Harding, but you do come on,” McMurphy says. “–and do you think, for all your acclaimed psychopathic powers, that you could effectively use your weapon against our champion? | Tylko jedną broń, a z każdym rokiem w tym naszym zachłannym, postępowym społeczeństwie coraz więcej i więcej ludzi odkrywa, jak pozbawić ją mocy i pokonać dotychczasowych zwycięzców... - Kurwa, Harding, gadać to ty umiesz! - wtrąca McMurphy. - ...czy sądzisz więc, nie ujmując nic z twojej sławy psychopaty, że mógłbyś użyć tej broni przeciwko naszej mistrzyni? |
| Do you think you could use it against Miss Ratched, McMurphy? | Myślisz, że dałbyś radę posłużyć się nią przeciwko siostrze Ratched? |
| Ever?” | Choć raz jeden? |
| And sweeps one of his hands toward the glass case. | Wskazuje dłonią na szklaną klatkę. |
| Everybody’s head turns to look. | Wszyscy odwracają głowy. |
| She’s in there, looking out through her window, got a tape recorder hid out of sight somewhere, getting all this down–already planning how to work it into the schedule. | Oddziałowa siedzi w dyżurce i patrzy przez szybę, a ukryty magnetofon nagrywa rozmowę w świetlicy - oddziałowa już się nawet zastanawia, jak to wykorzysta. |
| The nurse sees everybody looking at her and she nods and they all turn away. | Spostrzega, że wszyscy się w nią wpatrują. Kiwa kokiem i pacjenci odwracają głowy. |
| McMurphy takes off his cap and runs his hands into that red hair. | McMurphy ściąga cyklistówkę, zanurza ręce w rudych włosach. |
| Now everybody is looking at him; they’re waiting for him to make an answer and he knows it. He feels he’s been trapped some way. | Wie, że wszyscy go obserwują, czekając na odpowiedź, i czuje, że chyba dał się złapać. |
| He puts the cap back on and rubs the stitch marks on his nose. “Why, if you mean do I think I could get a bone up over that old buzzard, no, I don’t believe I could…” “She’s not all that homely, McMurphy. | Wkłada cyklistówkę i drapie się po bliźnie na nosie. - Hm... jeśli pytasz, czyby mi stanął dla tej starej wrony, to nie, nie da rady... - McMurphy, ona wcale nie jest taka brzydka. |
| Her face is quite handsome and well preserved. | Twarz ma ładną, dobrze zakonserwowaną. |
| And in spite of all her attempts to conceal them, in that sexless get-up, you can still make out the evidence of some rather extraordinary breasts. | A piersi, choć stara się je ukryć pod tym aseksualnym strojem, ma wręcz imponujących rozmiarów. |
| She must have been a rather beautiful young woman. | Kiedyś musiała być wystrzałową dziewczyną. |
| Still–for the sake of argument, could you get it up over her even if she wasn’t old, even if she was young and had the beauty of Helen?” “I don’t know Helen, but I see what you’re drivin’ at. | Ale... pozwól, że cię spytam ze zwykłej ciekawości, czy miałbyś na nią ochotę, gdyby była młoda i piękna jak Helena trojańska? - Nie znam Heleny, ale wiem, o co ci chodzi. |
| And you’re by God right. | Cholera, masz rację. |
| I couldn’t get it up over old frozen face in there even if she had the beauty of Marilyn Monroe.” “There you are. | Ta bryła lodu nie mogłaby mnie podniecić, nawet gdyby miała kształty Marilyn Monroe. - Sam widzisz. |
| She’s won.” | Wygrała. |
| That’s it. | O to mu szło. |
| Harding leans back and everybody waits for what McMurphy’s going to say next. | Znów osuwa się na oparcie fotela, a wszyscy czekają, co teraz powie McMurphy. |
| McMurphy can see he’s backed up against the wall. | Rudzielec widzi, że znalazł się w ślepym zaułku. |
| He looks at the faces a minute, then shrugs and stands up from his chair. “Well, what the hell, it’s no skin off my nose.” “That’s true, it’s no skin off your nose.” “And I damn well don’t want to have some old fiend of a nurse after me with three thousand volts. | Przez chwilę rozgląda się po obecnych, a następnie wzrusza ramionami i wstaje z krzesła. - Ech, do licha, ani mnie to ziębi, ani grzeje. - Słusznie, ani cię to ziębi, ani grzeje. - I nie mam wcale ochoty podpaść tej szalonej babie i dostać w łeb trzy tysiące woltów. |
| Not when there’s nothing in it for me but the adventure.” “No. You’re right.” | Przynajmniej nie dla samej draki. - Tak. Masz rację. |
| Harding’s won the argument, but nobody looks too happy. | Harding wygrał, ale nikogo to nie cieszy. |
| McMurphy hooks his thumbs in his pockets and tries a laugh. “No sir, I never heard of anybody offering a twenty-bone bounty for bagging a ball-cutter.” | McMurphy zahacza kciuki o kieszenie i próbuje się roześmiać. - A jeszcze nie słyszałem, żeby ktoś ofiarował dwadzieścia dolców nagrody za zrypanie starej gilotyny! |
| Everybody grins at this with him, but they’re not happy. | Wszyscy uśmiechają się razem z nim, choć bynajmniej nie jest im wesoło. |
| I’m glad McMurphy is going to be cagey after all and not get sucked in on something he can’t whip, but I know how the guys feel; I’m not so happy myself. | Wprawdzie jestem zadowolony, że McMurphy poszedł po rozum do głowy i nie zamierza się pakować w beznadziejną sprawę, ale wiem, jak oni się czują; ja też nie pieję z radości. |
| McMurphy lights another cigarette. | McMurphy zapala następnego papierosa. |
| Nobody’s moved yet. | Nikt jeszcze nie odszedł. |
| They’re all still standing there, grinning and uncomfortable. | Okresowi stoją, jak stali, i uśmiechają się niepewnie. |
| McMurphy rubs his nose again and looks away from the bunch of faces hung out there around him, looks back at the nurse and chews his lip. | McMurphy znów pociera nos, odwraca wzrok od kręgu wpatrzonych w niego twarzy, spogląda w stronę oddziałowej i przygryza wargę. - Hm... |
| “But you say… she don’t send you up to that other ward unless she gets your goat? | Mówicie, że nie może posłać nikogo na ten drugi oddział, dopóki nie uda się jej wyprowadzić go z równowagi? |
| Unless she makes you crack in some way and you end up cussing her out or busting a window or something like that?” “Unless you do something like that.” “You’re sure of that, now? | Że najpierw musi faceta tak niemożebnie wkurwić, że ją zwymyśla, rozwali okno albo coś w tym stylu? - Tak, tylko wtedy. - Jesteście tego pewni? |
| Because I’m getting just the shadiest notion of how to pick up a good purse off you birds in here. But I don’t want to be a sucker about it. | Bo właśnie zaświtał mi pomysł, moje ptaszki, jak by was oskubać. Ale nie chcę się sfrajerować. |
| I had a hell of a time getting outa that other hole; I don’t want to be jumping outa the fryin’ pan into the fire.” “Absolutely certain. | Dość się namęczyłem, żeby wydostać się z pierdla, i nie mam ochoty ładować się z deszczu pod rynnę. - Absolutnie. |
| She’s powerless unless you do something to honestly deserve the Disturbed Ward or EST. If you’re tough enough to keep her from getting to you, she can’t do a thing.” “So if I behave myself and don’t cuss her out–” “Or cuss one of the aides out.” “–or cuss one of the aides out or tear up jack some way around here, she can’t do nothing to me?” | Nic ci nie może zrobić, chyba że naprawdę zasłużysz sobie na oddział dla furiatów albo na elektrowstrząsy. Jeśli nie dasz się wytrącić z równowagi, jest zupełnie bezsilna. - Więc dopóki mnie krew nie zaleje i nie zwymyślam baby... - Ani żadnego z sanitariuszy. - ...ani żadnego z sanitariuszy i nie zacznę rozpierniczać sprzętów, guzik może mi zrobić? |
| “Those are the rules we play by. Of course, she always wins, my friend, always. | Takie są zasady gry, przyjacielu. Oczywiście oddziałowa zawsze, ale to zawsze zwycięża. |
| She’s impregnable herself, and with the element of time working for her she eventually gets inside everyone. | To kobieta ze stali, a ponieważ czas działa na jej korzyść, w końcu z każdym umie się uporać. |
| That’s why the hospital regards her as its top nurse and grants her so much authority; she’s a master at forcing the trembling libido out into the open–” “The hell with that. | Dlatego kierownictwo szpitala uważają za najlepszą pielęgniarkę i okazuje jej tyle zaufania: oddziałowa jak nikt potrafi zmusić pacjenta do ujawnienia drżącego libido... - To mi akurat wisi. |
| What I want to know is am I safe to try to beat her at her own game? | Chcę tylko wiedzieć, czy rzeczywiście nic mi nie grozi, jeśli będę chciał ją pokonać jej własną bronią? |
| If I come on nice as pie to her, whatever else I in- sinuate , she ain’t gonna get in a tizzy and have me electrocuted?” “You’re safe as long as you keep control. As long as you don’t lose your temper and give her actual reason to request the restriction of the Disturbed Ward, or the therapeutic benefits of Electro Shock, you are safe. | Czy jak długo grzecznie i uprzejmie będę jej tylko in-sy-nu-o-wał różne świństwa, na pewno nie może wpaść w furię i posłać mnie na to szpitalne krzesło elektryczne? - Jesteś zupełnie bezpieczny, dopóki nie dasz się ponieść nerwom. Bez tego nie ma podstaw, żeby wystąpić o przeniesienie cię na oddział dla furiatów albo o poddanie kuracji elektrowstrząsowej. |
| But that entails first and foremost keeping one’s temper. | Ale ta zabawa wymaga przede wszystkim opanowania. |
| And you? | A ty? |
| With your red hair and black record? Why delude yourself?” | Facet z ognistą czupryną i po kilku odsiadkach? Po co się oszukiwać? |
| “Okay. All right.” | - Dobra. W porządku. |
| McMurphy rubs his palms together. “Here’s what I’m thinkin’. | - McMurphy zaciera ręce. - Oto, co wymyśliłem. |
| You birds seem to think you got quite the champ in there, don’t you? | Twierdzicie, chłopaki, że macie tu u siebie nie lada zawodniczkę. |
| Quite the–what did you call her?–sure, impregnable woman. | Jak ją nazwałeś? A tak, kobietę ze stali. |
| What I want to know is how many of you are dead sure enough to put a little money on her?” “Dead sure enough…?” “Just what I said: any of you sharpies here willing to take my five bucks that says that I can get the best of that woman–before the week’s up–without her getting the best of me? | Ilu z was tak w nią wierzy, żeby iść o zakład? - O zakład...? - Jak mówię: czy któryś z was, cwaniaków, gotów jest się założyć o pięć dolców, że nim minie tydzień, usadzę babę zu- pełnie bezkarnie? |
| One week, and if I don’t have her to where she don’t know whether to shit or go blind, the bet is yours.” “You’re betting on this?” Cheswick is hopping from foot to foot and rubbing his hands together like McMurphy rubs his. “You’re damned right.” | Tylko tydzień, a jeśli w tym czasie nie usadzę jej tak, że nie będzie wiedziała, czy srać, czy sikać, forsa wasza. - Chcesz się o to założyć? - Cheswick przeskakuje z nogi na nogę i zaciera ręce jak McMurphy. - Jak słyszysz. |
| Harding and some of the others say that they don’t get it. “It’s simple enough. | Harding i kilku innych wciąż nie rozumieją, o co chodzi. - To proste. |
| There ain’t nothing noble or complicated about it. | Nie ma w tym nic skomplikowanego ani bezinteresownego. |
| I like to gamble. | Lubię hazard. |
| And I like to win. | I lubię wygrywać. |
| And I think I can win this gamble, okay? | I wierzę, że uda mi się wygrać. Jasne? |
| It got so at Pendleton the guys wouldn’t even lag pennies with me on account of I was such a winner. | Pod koniec mojego pobytu w Pendleton faceci nie chcieli ze mną grać nawet w gazdę na jednocentówki, bo ciągle ich ogrywałem. |
| Why, one of the big reasons I got myself sent here was because I needed some new suckers. | Między innymi przeniosłem się tu dlatego, że potrzebowałem nowych jeleni. |
| I’ll tell you something: I found out a few things about this place before I came out here. | Nie będę krył, że wywiedziałem się paru rzeczy z góry. |
| Damn near half of you guys in here pull compensation, three, four hundred a month and not a thing in the world to do with it but let it draw dust. | Prawie połowa z was dostaje co miesiąc odszkodowanie w wysokości trzystu lub czterystu dolców, które jest wam zupełnie na nic, tylko obrasta kurzem! |
| I thought I might take advantage of this and maybe make both our lives a little more richer. | Pomyślałem, że szkoda byłoby przepuścić taką okazję, a przecież i wam należy się trochę radości od życia. |
| I’m starting level with you. | Chcę być z wami szczery. |
| I’m a gambler and I’m not in the habit of losing. | Szulerka to mój zawód; rzadko przegrywam. |
| And I’ve never seen a woman I thought was more man than me, I don’t care whether I can get it up for her or not. | I jeszcze nigdy nie spotkałem babki, z którą nie mógłbym sobie poradzić, bez względu na to, czy potrafię ją przedmuchać, czy nie. |
| She may have the element of time, but I got a pretty long winning streak goin’ myself.” | Może i ma czas po swojej stronie, ale ja za to od dawna mam szczęśliwą passę. |
| He pulls off his cap, spins it on his finger, and catches it behind his back in his other band, neat as you please. “Another thing: I’m in this place because that’s the way I planned it, pure and simple, because it’s a better place than a work farm. | Ściąga cyklistówkę, obraca ją na palcu, podrzuca wysoko i drugą ręką zgrabnie łapie za plecami. - I jeszcze jedno: znalazłem się tu wyłącznie dlatego, że taką miałem fantazję, wolałem szpital od harówy na farmie. |
| As near as I can tell I’m no loony, or never knew it if I was. | Nie jestem pomylony, a przynajmniej nigdy tego nie zauważyłem. |
| Your nurse don’t know this; she’s not going to be looking out for somebody coming at her with a trigger-quick mind like I obviously got. | Oddziałowa o tym nie wie i nawet się nie spodziewa, z jakim to lotnym umysłem przyjdzie się jej zmierzyć. |
| These things give me an edge I like. | Czyli mam nad nią przewagę, co mi dogadza, nie powiem. |
| So I’m saying five bucks to each of you that wants it if I can’t put a betsy bug up that nurse’s butt within a week.” “I’m still not sure I–” “Just that. A bee in her butt, a burr in her bloomers. | Pytam więc po raz wtóry, kto się chce założyć o pięć dolców, że w ciągu tygodnia tak babę załatwię, że mucha nie siada! - Wciąż niezbyt rozumiem... - Będzie się wić jak żmija na patyku i skręcać, jakby miała czyraki na dupie! |
| Get her goat. | Już ja ją usadzę! |
| Bug her till she comes apart at those neat little seams, and shows, just one time, she ain’t so unbeatable as you think. | Tak jej będę załaził za skórę, że wreszcie zacznie pękać i sami się przekonacie, że wcale nie jest taka twarda, jak wam się wydaje. |
| One week. | Wystarczy mi tydzień. |
| I’ll let you be the judge whether I win or not.” | I w dodatku wam pozwolę osądzić, komu przypada wygrana. |
| Harding takes out a pencil and writes something on the pinochle pad. “Here. A lien on ten dollars of that money they’ve got drawing dust under my name over in Funds. | Harding wyjmuje ołówek i pisze coś na bloczku służącym do notowania wyników gry w bezika. - Oto weksel na dziesięć dolarów z pieniędzy gromadzących kurz na moim koncie. |
| It’s worth twice that to me, my friend, to see this unlikely miracle brought off.” McMurphy looks at the paper and folds it. | I tak znacznie więcej bym zapłacił, przyjacielu, żeby być świadkiem tego cudu. McMurphy ogląda kartkę i składa ją na pół. |
| “Worth it to any of the rest of you birds?” Other Acutes line up now, taking turns at the pad. | - A dla was, ptaszki, to też coś warte? Pozostali Okresowi ustawiają się w kolejce i też wypisują weksle. |
| He takes the pieces of paper when they’re finished, stacking them on his palm, pinned under a big stiff thumb. | McMurphy zbiera świstki i układa sobie na dłoni, przytrzymując je szerokim, twardym kciukiem. |
| I see the pieces of paper crowd up in his hand. | Sterta świstków rośnie w oczach. |
| He looks them over. “You trust me to hold the bets, buddies?” “I believe we can be safe in doing that,” Harding says. “You won’t be going any place for a while.” | McMurphy przegląda je i mówi: - Ufacie mi na tyle, żebym trzymał zakłady? - Nic nie ryzykujemy - mówi Harding. - Daleko nie uciekniesz. |
| 6 | |
| One Christmas at midnight on the button, at the old place, the ward door blows open with a crash, in comes a fat man with a beard, eyes ringed red by the cold and his nose just the color of a cherry. | Pewnego razu w Wigilię, jeszcze w starym szpitalu, punktualnie o północy drzwi oddziału z trzaskiem otwierają się na oścież i wtacza się przez nie gruby, brodaty jegomość z policzkami zaróżowionymi od mrozu, a nosem barwy wiśni. |
| The black boys get him cornered in the hall with flashlights. | Wymachując latarkami, czarni zapędzają jegomościa w róg korytarza. |
| I see he’s all tangled in the tinsel Public Relation has been stringing all over the place, and he’s stumbling around in it in the dark. | Widzę, że przybysz zaplątał się w paskach cynfolii, które rzecznik prasowy porozwieszał na całym oddziale, i potyka się w ciemnościach. |
| He’s shading his red eyes from the flashlights and sucking on his mustache. “Ho ho ho,” he says. “I’d like to stay but I must be hurrying along. | Osłania zaczerwienione oczy przed światłem i ssie koniec wąsa. - Ho, ho, ho! - woła. - Chętnie bym został dłużej, ale muszę się spieszyć. |
| Very tight schedule, ya know. | Ani chwili do stracenia. |
| Ho ho. | Ho, ho! |
| Must be going…” The black boys move in with the flashlights. | Komu w drogę... Czarni podkradają się bliżej. |
| They kept him with us six years before they discharged him, clean-shaven and skinny as a pole. | Trzymali go sześć lat, zanim go wypuścili ogolonego na zero i chudego jak patyk. |
| The Big Nurse is able to set the wall clock at whatever speed she wants by just turning one of those dials in the steel door; she takes a notion to hurry things up, she turns the speed up, and those hands whip around that disk like spokes in a wheel. | Manipulując pokrętłem na stalowych drzwiach, Wielka Oddziałowa może nastawić zegar ścienny na dowolną prędkość - jeśli chce wszystko przyspieszyć, wystarczy, że je przesunie, a wskazówki natychmiast wirują wokół tarczy jak szprychy u koła. |
| The scene in the picture-screen windows goes through rapid changes of light to show morning, noon, and night–throb off and on furiously with day and dark, and everybody is driven like mad to keep up with that passing of fake time; awful scramble of shaves and breakfasts and appointments and lunches and medications and ten minutes of night so you barely get your eyes closed before the dorm light’s screaming at you to get up and start the scramble again, go like a sonofabitch this way, going through the full schedule of a day maybe twenty times an hour, till the Big Nurse sees everybody is right up to the breaking point, and she slacks off on the throttle, eases off the pace on that clock-dial, like some kid been fooling with the moving-picture projection machine and finally got tired watching the film run at ten times its natural speed, got bored with all that silly scampering and insect squeak of talk and turned it back to normal. | Krajobraz za oknami - w rzeczywistości są to ekrany filmowe - błyskawicznie rozjaśnia się i ściemnia, znacząc pory dnia; pulsuje wściekle niczym lampa stroboskopowa, a wszyscy zwijają się jak w ukropie, żeby nadążyć za fikcyjnym czasem, pędzą jak opętani do umywalni, na śniadanie, na zabieg, na obiad, łykają leki i kładą się do łóżek, ledwo jednak zdążą zmrużyć oczy, światła na suficie podrywają ich na nogi: znów muszą włączyć się w kołowrót, gnać, jakby diabeł deptał im po piętach, powtarzać wszystkie codzienne zajęcia ze dwadzieścia razy w ciągu jednej godziny, dopóki oddziałowa nie spostrzeże, że słaniają się z wyczerpania, i nie zwolni tempa, przestawiając pokrętło niczym dzieciak, któremu znudziła się wreszcie zabawa projektorem filmowym i oglądanie filmu przy dziesięciokrotnie zwiększonej szybkości, znudziły się śmieszne podrygiwania oraz piskliwa mowa i przestawił urządzenie na normalną prędkość. |
| She’s given to turning up the speed this way on days like, say, when you got somebody to visit you or when the VFW brings down a smoker show from Portland–times like that, times you’d like to hold and have stretch out. | Oddziałowa najczęściej przyspiesza zegar wtedy, gdy któryś z pacjentów ma gościa albo gdy Związek Kombatantów ściąga dla nas z Portland jakiś bombowy film, a więc w takich chwilach, w których chciałoby się zatrzymać czas lub zwolnić. |
| That’s when she speeds things up. | Wtedy właśnie go przyspiesza. |
| But generally it’s the other way, the slow way. | Na ogół jednak woli zwalniać tempo. |
| She’ll turn that dial to a dead stop and freeze the sun there on the screen so it don’t move a scant hair for weeks, so not a leaf on a tree or a blade of grass in the pasture shimmers. | Nastawia pokrętło na zero i unieruchamia słońce na ekranie, tak że przez długie tygodnie nie przesuwa się nawet o włos, a liście i źdźbła trawy nie drgają na wietrze. |
| The clock hands hang at two minutes to three and she’s liable to let them hang there till we rust. | Zatrzymuje wskazówki zegara na za dwie trzecia i często trzyma je tak, dopóki nie pokryje nas rdza. |
| You sit solid and you can’t budge, you can’t walk or move to relieve the strain of sitting, you can’t swallow and you can’t breathe. | Człowiek nie może wstać z miejsca ani się przejść, żeby rozprostować kości, nie może odetchnąć ani przełknąć śliny. |
| The only thing you can move is your eyes and there’s nothing to see but petrified Acutes across the room waiting on one another to decide whose play it is. | Może jedynie poruszać oczami, ale w zasięgu wzroku ma tylko skamieniałych Okresowych przy stoliku po drugiej stronie świetlicy, którzy wciąż czekają, aż jeden z nich rzuci kartę. |
| The old Chronic next to me has been dead six days, and he’s rotting to the chair. | Siedzący obok mnie stary Chronik umarł sześć dni temu i zaczyna się rozkładać. |
| And instead of fog sometimes she’ll let a clear chemical gas in through the vents, and the whole ward is set solid when the gas changes into plastic. | Zamiast mgły oddziałowa wpuszcza czasem przez wentylatory bezbarwny sztuczny gaz, który z wolna zastyga, zatapiając cały oddział w przezroczystym plastyku. |
| Lord knows how long we hang this way. | Bóg jeden wie, jak długo tak trwamy. |
| Then, gradually, she’ll ease the dial up a degree, and that’s worse yet. | Potem oddziałowa przesuwa tarczę o milimetr, co jest jeszcze gorsze. |
| I can take hanging dead still better’n I can take that sirup-slow hand of Scanlon across the room, taking three days to lay down a card. | Wolę już ten martwy bezruch od patrzenia na Scanlona, któremu potrzeba trzech dni, żeby - jak w gęstym syropie - opuścić rękę i położyć kartę. |
| My lungs pull for the thick plastic air like getting it through a pinhole. | Z trudem wciągam w płuca gęste plastykowe powietrze; mam wrażenie, że oddycham przez dziurkę o przekroju szpilki. |
| I try to go to the latrine and I feel buried under a ton of sand, squeezing my bladder till green sparks flash and buzz across my forehead. | Muszę iść do toalety, ale czuję się, jakby przygniatała mnie tona piasku; miażdży mi pęcherz, przed oczami widzę syczące zielone iskry. |
| I strain with every muscle and bone to get out of that chair and go to the latrine, work to get up till my arms and legs are all ashake and my teeth hurt. | Napinam wszystkie mięśnie, żeby wstać z fotela, wytężam je i wytężam, aż dygoczę jak osika i bolą mnie zaciśnięte zęby. |
| I pull and pull and all I gain is maybe a quarter-inch off the leather seat. | Mimo ogromnego wysiłku podnoszę się zaledwie o centymetr. |
| So I fall back and give up and let the pee pour out, activating a hot salt wire down my left leg that sets off humiliating alarms, sirens, spotlights, everybody up yelling and running around and the big black boys knocking the crowd aside right and left as the both of them rush headlong at me, waving awful mops of wet copper wires cracking and spitting as they short with the water. | Opadam więc znów na skórzane obicie, poddaję się i siusiam pod siebie; ponieważ jednak na lewej nodze mam czujnik reagujący na mocz, natychmiast rozlega się upokarzające wycie syren alarmowych, błyskają reflektory, wszyscy wrzeszczą, biegają, a dwaj rośli czarni roztrącają tłum na boki i pędzą do mnie, wymachując okropnymi mokrymi zmywakami z miedzianych drutów, które syczą i trzeszczą pod działaniem wody. |
| About the only time we get any let-up from this time control is in the fog; then time doesn’t mean anything. | Jesteśmy wolni od manipulacji szybkością upływu czasu tylko wówczas, gdy oddziałowa i czarni włączają mgielnicę; wtedy czas nic nie znaczy. |
| It’s lost in the fog, like everything else. | Znika we mgle, tak samo jak wszystko. |
| (They haven’t really fogged the place full force all day today, not since McMurphy came in. | (Ale przez cały dzień, odkąd przybył McMurphy, nie próbowali tak naprawdę napuścić mgły do świetlicy. |
| I bet he’d yell like a bull if they fogged it.) | Dopiero by im zrobił awanturę!). |
| When nothing else is going on, you usually got the fog or the time control to contend with, but today something’s happened: there hasn’t been any of these things worked on us all day, not since shaving. | Kiedy nic innego się nie dzieje, gnębią nas albo mgłą, albo zmianami czasu, ale dzisiaj coś się musiało stać: cały dzień, od rannego golenia, mieliśmy prawie zupełny spokój. |
| This afternoon everything is matching up. | Po południu też nie próbują żadnych numerów. |
| When the swing shift comes on duty the clock says four-thirty, just like it should. | Kiedy przychodzi pielęgniarka i czarni pracujący na wieczornej zmianie, zegar - tak jak powinien - wskazuje wpół do piątej. |
| The Big Nurse dismisses the black boys and takes a last look around the ward. | Wielka Oddziałowa puszcza do domu sanitariuszy i po raz ostatni rozgląda się po oddziale. |
| She slides a long silver hatpin out of the iron-blue knot of hair back of her head, takes off her white cap and sets it careful in a cardboard box (there’s mothballs in that box), and drives the hatpin back in the hair with a stab of her hand. | Wyciąga z siwego koka długą srebrną szpilę, zdejmuje czepek i wkłada go ostrożnie do tekturowego pudełka z kulkami naftaliny, po czym jednym silnym pchnięciem znów wbija szpilę we włosy. |
| Behind the glass I see her tell everyone good evening. | Widzę, jak za szybą mówi personelowi dobranoc. |
| She hands the little birthmarked swing-shift nurse a note; then her hand reaches out to the control panel in the steel door, clacks on the speaker in the day room: “Good evening, boys. | Następnie wręcza kartkę papieru dyżurnej pielęgniarce z fioletowym znamieniem, dotyka tablicy kontrolnej na stalowych drzwiach i skrzeczy przez głośnik: - Dobranoc, chłopcy. |
| Behave yourselves.” | Bądźcie grzeczni. |
| And turns the music up louder than ever. | I nastawia muzykę jeszcze głośniej, niż grała dotychczas. |
| She rubs the inside of her wrist across her window; a disgusted look shows the fat black boy who just reported on duty that he better get to cleaning it, and he’s at the glass with a paper towel before she’s so much as locked the ward door behind her. | Następnie pociera nadgarstkiem szybę. Czarny grubas, który właśnie stawił się na swoją zmianę, widzi wyraz niezadowolenia na twarzy oddziałowej i wie, że czym prędzej powinien się zabrać do mycia okna; nie tracąc czasu, zaczyna je pucować papierowym ręcznikiem, nim Wielka Oddziałowa zamknie za sobą drzwi. |
| The machinery in the walls whistles, sighs, drops into a lower gear. | Maszyneria w ścianach gwiżdże, sapie i zwalnia obroty. |
| Then, till night, we eat and shower and go back to sit in the day room. | My zaś idziemy na kolację, bierzemy prysznic i znów siadamy w świetlicy. |
| Old Blastic, the oldest Vegetable, is holding his stomach and moaning. | Stary Blastic, najstarszy z Roślin, trzyma się za brzuch i jęczy. |
| George (the black boys call him Ruba-dub) is washing his hands in the drinking fountain. | George, którego czarni przezywają Czyściochem, myje ręce pod strugą pitnej wody. |
| The Acutes sit and play cards and work at getting a picture on our TV set by carrying the set every place the cord will reach, in search of a good beam. | Okresowi grają w karty albo starają się uzyskać obraz na telewizorze; przenoszą go z miejsca na miejsce, o ile im tylko pozwala na to sznur, i szukają nie zakłóconych fal. |
| The speakers in the ceiling are still making music. | Z głośników na suficie wciąż płynie muzyka. |
| The music from the speakers isn’t transmitted in on a radio beam is why the machinery don’t interfere. | Nie mąci jej działanie maszynerii, gdyż nie jest to muzyka radiowa, lecz nagranie odtwarzane przez magnetofon w dyżurce. |
| The music comes off a long tape from the Nurses’ Station, a tape we all know so well by heart that there don’t any of us consciously hear it except new men like McMurphy. | Znamy ją wszyscy na pamięć i właściwie już nikt jej nie słyszy, chyba że - jak McMurphy - jest tu od niedawna. |
| He hasn’t got used to it yet. | Rudzielec jeszcze się nie przyzwyczaił. |
| He’s dealing blackjack for cigarettes, and the speaker’s right over the card table. | Gra w oczko na papierosy, a głośnik znajduje się akurat nad karcianym stolikiem. |
| He’s pulled his cap way forward till he has to lean his head back and squint from under the brim to see his cards. | McMurphy naciągnął czapkę tak głęboko na oczy, że musi odchylać głowę, żeby widzieć karty. |
| He holds a cigarette between his teeth and talks around it like a stock auctioneer I saw once in a cattle auction in The Dalles. “…hey-ya, hey-ya, come on, come on,” he says, high, fast; “I’m waitin’ on you suckers, you hit or you sit. | Trzyma w zębach papierosa i gada bez przerwy niczym licytator, którego kiedyś słyszałem na aukcji bydła w The Dalles. - ...no jazda, jazda - powtarza szybko, wysokim tonem - jazda, jelenie moje, komu kartę, a kto zdrów. |
| Hit, you say? well well well and with a king up the boy wants a hit. | Kartę, mówisz? No, no, no, ma odkrytego króla i jeszcze mu mało. |
| Whaddaya know. | Kto by pomyślał? |
| So Comin’ at you and too bad, a little lady for the lad and he’s over the wall and down the road, up the hill and dropped his load. | Już leci i niestety, baba do chłopa, czyli wlazł na mur i w drogę by ruszył, lecz spadł na łeb i się wykruszył. |
| Comin’ at you, Scanlon, and I wish some idiot in that nurses’ hothouse would turn down that frigging music! | Twoja kolej, Scanlon. Kurwa, żeby tak pokręciło tę w dyżurce, czy nie może ściszyć tej pieprzonej muzyki?! |
| Hooee! | Uff. |
| Does that thing play night and day, Harding? | Harding, czy to pudło gra dzień i noc? |
| I never heard such a driving racket in my life.” | Jazgocze i jazgocze! |
| Harding gives him a blank look. “Exactly what noise is it you’re referring to, Mr. McMurphy?” “That damned radio . | Harding spogląda na niego ze zdziwieniem. - O jakim pudle mówisz, przyjacielu? - O tym cholernym radiu. |
| Boy. | Jezu. |
| It’s been going ever since I come in this morning. | Gra, odkąd wszedłem tu rano. |
| And don’t come on with some baloney that you don’t hear it.” | Nie próbuj mi wmawiać, że nic nie słyszysz. |
| Harding cocks his ear to the ceiling. | Harding przechyla głowę i nastawia ucha. - Aha. |
| “Oh, yes, the so-called music. | Chodzi ci pewnie o tę tak zwaną muzykę? |
| Yes, I suppose we do hear it if we concentrate, but then one can hear one’s own heartbeat too, if he concentrates hard enough.” | Owszem, słyszymy ją, ale tylko wtedy, gdy się skupimy. Jak się człowiek skupi, może usłyszeć nawet bicie własnego serca. |
| He grins at McMurphy. “You see, that’s a recording playing up there, my friend. | Uśmiecha się do McMurphy’ego. - Poza tym, przyjacielu, to tylko nagranie. |
| We seldom hear the radio. | Rzadko włączają radio. |
| The world news might not be therapeutic. | Wiadomości mogłyby się okazać szkodliwe dla naszego zdrowia. |
| And we’ve all heard that recording so many times now it simply slides out of our hearing, the way the sound of a waterfall soon becomes an unheard sound to those who live near it. | A tę muzykę słyszeliśmy już tyle razy, że w ogóle nie wpada nam do ucha, podobnie jak huk wody ludziom mieszkającym w pobliżu wodospadu. |
| Do you think if you lived near a waterfall you could hear i t very long?” | Gdybyś mieszkał przy wodospadzie, wcale byś go nie słyszał. |
| (I still hear the sound of the falls on the Columbia, always will–always–hear the whoop of Charley Bear Belly stabbed himself a big chinook, hear the slap of fish in the water, laughing naked kids on the bank, the women at the racks… from a long time ago.) “Do they leave it on all the time, like a waterfall?” McMurphy says. | (Nieprawda. Wciąż słyszę wodospad na rzece Kolumbia i zawsze, zawsze będę go słyszał. Słyszę okrzyk Charleya Niedźwiedzi Bebech, kiedy przebija ościeniem ogromnego łososia, słyszę rybę miotającą się w wodzie, śmiech nagich dzieci na brzegu, krzątaninę kobiet przy rusztach do suszenia ryb... i inne dźwięki sprzed lat). - A gaszą kiedy tę muzykę, czy też ryczy bez przerwy jak wodospad? - pyta McMurphy. |
| “Not when we sleep,” Cheswick says, “but all the rest of the time, and that’s the truth.” | W nocy nie - odpowiada Cheswick - ale poza tym to przez cały czas! |
| “The hell with that. I’ll tell that coon over there to turn it off or get his fat little ass kicked!” He starts to stand up, and Harding touches his arm. | Niech to licho. Powiem tłustemu czarnuchowi, że tak go kopnę, jeśli nie wyłączy tego rzępolenia, że się nie pozbiera! McMurphy zaczyna podnosić się z miejsca, ale Harding kładzie mu dłoń na ramieniu. |
| “Friend, that is exactly the kind of statement that gets one branded assaultive. | - Przyjacielu, właśnie za takie słowa możesz wylądować wśród furiatów. |
| Are you so eager to forfeit the bet?” | Czyżbyś chciał przegrać zakład? |
| McMurphy looks at him. “That’s the way it is, huh? | McMurphy spogląda na niego. - A więc to tak, co? |
| A pressure game? Keep the old pinch on?” | Trzeba się wciąż mieć na baczności? Ani chwili wytchnienia? |
| “That’s the way it is.” | - Właśnie tak. |
| He slowly lowers himself back into his seat, saying, “Horse muh-noo-ur.” | McMurphy wolno osuwa się na fotel. - Kurestwo - mówi. |
| Harding looks about at the other Acutes around the card table. “Gentlemen, already I seem to detect in our redheaded challenger a most unheroic decline of his TV-cowboy stoicism.” | Harding przenosi wzrok na pozostałych graczy. - Panowie, nasz bohater odbiega coś od stereotypu. Gdzie ta sławetna zimna krew znana nam z westernów? |
| He looks at McMurphy across the table, smiling, McMurphy nods at him and tips his head back for the wink and licks his big thumb. “Well sir, of Professor Harding sounds like he’s getting cocky. | Uśmiecha się do McMurphy’ego. Ten kiwa głową, odchyla ją, mruga do Hardinga i ślini ogromny prawy kciuk. - No, no, coś mi się zdaje, że profesor Harding zaczyna stroszyć piórka. |
| He wins a couple of splits and he goes to comin’ on like a wise guy. | Wygrał z raz czy dwa i już struga mądralę. Dobra jest. |
| Well well well; there he sits with a deuce showing and here’s a pack of Mar-boros says he backs down… Whups , he sees me, okeedokee, Perfessor, here’s a trey, he wants another, gets another deuce, try for the big five, Perfessor? Try for that big double pay, or play it safe? | Siedzi cwaniak z odkrytą dwójką, ale zaraz strefi, kiedy dorzucę paczkę Marlboro… Ha, dodaje! Już się robi, profesorze, leci trójka, jeszcze karta, znowu dwójka, no i jak, profesorze, chcemy piątą kartę i podwójną wygraną czy wolimy nie ryzykować? |
| Another pack says you won’t. Well well well, the Perfessor sees me, this tells the tale, too bad, another lady and the Perfessor flunks his exams…” The next song starts up from the speaker, loud and clangy and a lot of accordion. | Stawiam jeszcze paczkę, że kiepski z ciebie ryzykant.No, no, no, profesor gra dalej, ta karta wyjaśni sprawę, niestety, druga baba i profesor oblewa egzamin... Z megafonu na suficie płynie następna piosenka, skoczna i hałaśliwa, której akompaniuje akordeon. |
| McMurphy takes a look up at the speaker, and his spiel gets louder and louder to match it. “…hey-ya hey-ya, okay, next , goddammit, you hit or you sit… comin at ya…!” | McMurphy spogląda w górę i podnosi głos, żeby nie dać się zagłuszyć: - ...jazda, jazda, dobra, następny; niech to diabli, chcesz kartę czy nie... już się robi... |
| Right up to the lights out at nine-thirty. | I tak aż do zgaszenia świateł o wpół do dziesiątej. |
| I could of watched McMurphy at that blackjack table all night, the way he dealt and talked and roped them in and led them smack up to the point where they were just about to quit, then backed down a hand or two to give them confidence and bring them along again. | Mógłbym obserwować McMurphy’ego przy kartach przez całą noc, patrzeć, jak rozdaje, słuchać, jak gada, kantuje, wciąga facetów coraz głębiej i ogrywa do momentu, kiedy mają dość i chcą się wycofać - wtedy pozwala im się nieco odegrać, żeby uwierzyli w swoje siły, po czym znów leje ich, jak chce. |
| Once he took a break for a cigarette and tilted back in his chair, his hands folded behind his head, and told the guys, “The secret of being a top-notch con man is being able to know what the mark wants , and how to make him think he’s getting it. | W pewnej chwili robi przerwę na papierosa, odchyla się do tyłu razem z fotelem, zakłada ręce za głowę i mówi: - Obrabianie jeleni to też sztuka: trzeba przede wszystkim umieć wyczuć, czego jeleń pragnie, a potem udawać, że się zaspokaja te potrzeby. |
| I learned that when I worked a season on a skillo wheel in a carnival. | Nauczyłem się tego, pracując jeden sezon przy kole fantowym w wesołym miasteczku. |
| You fe-e-el the sucker over with your eyes when he comes up and you say, ‘Now here’s a bird that needs to feel tough.’ | Wystarczy przejechać po frajerze wzrokiem i wie się od razu, że lubi, na przykład, odstawiać ważniaka. |
| So every time he snaps at you for taking him you quake in your boots, scared to death, and tell him, ‘Please, sir. | Więc jak tylko on do ciebie z pyskiem, że go wykiwałeś, ty bledniesz, trzęsiesz się ze strachu i mówisz: “Niech szanowny pan się nie denerwuje. |
| No trouble. The next roll is on the house, sir.’ | Proszę spróbować jeszcze raz, na koszt firmy”. |
| So the both of you are getting what you want.” | I tym sposobem obaj jesteście zadowoleni. |
| He rocks forward, and the legs of his chair come down with a crack. | Prostuje się i nogi fotela z trzaskiem uderzają o posadzkę. |
| He picks up the deck, zips his thumb over it, knocks the edge of it against the table top, licks his thumb and finger. “And what I deduce you marks need is a big fat pot to temptate you. | Bierze ze stołu talię kart, przejeżdża po niej kciukiem, stuka nią o blat i ślini dwa palce. - A coś czuję, moje jelenie, że wam potrzeba akurat dużej puli, żeby dać się skusić. |
| Here’s ten packages on the next deal. | Oto dziesięć paczek. |
| Hey- yah , comin’ at you, guts ball from here on out…” And throws back his head and laughs out loud at the way the guys hustled to get their bets down. | No i leci, prawdziwa męska gra dopiero się zaczyna... Odrzuca głowę i śmieje się głośno, widząc, jak wszyscy szybko dokładają do puli. |
| That laugh banged around the day room all evening, and all the time he was dealing he was joking and talking and trying to get the players to laugh along with him. | Śmiech ten rozbrzmiewa w świetlicy przez cały wieczór; McMurphy rozdaje karty, żartuje, gada i usiłuje zarazić innych swoim śmiechem. |
| But they were all afraid to loosen up; it’d been too long. | Boją się jednak rozluźnić: za długo są na oddziale. |
| He gave up trying and settled down to serious dealing. | W końcu się poddaje i na serio zabiera do gry. |
| They won the deal off him a time or two, but he always bought it back or fought it back, and the cigarettes on each side of him grew in bigger and bigger pyramid stacks. | Raz czy drugi traci bank, lecz albo go odkupuje, albo szybko wywalcza, a piramidy papierosów rosną nieustannie wokół niego. |
| Then just before nine-thirty he started letting them win, lets them win it all back so fast they don’t hardly remember losing. | A potem, tuż przed wpół do dziesiątej, pozwala przeciwnikom wygrywać, daje im się odkuć tak szybko, że zapominają o wszystkich porażkach. |
| He pays out the last couple of cigarettes and lays down the deck and leans back with a sigh and shoves the cap out of his eyes, and the game is done. “Well, sir, win a few, lose the rest is what I say.” He shakes his head so forlorn. “I don’t know–I | Zwraca ostatnie wygrane papierosy, odkłada talię, osuwa się z westchnieniem na oparcie fotela i spycha cyklistówkę z czoła - gra skończona. - No, raz na wozie, raz pod wozem. - Potrząsa smutno głową. - Nic z tego nie rozumiem. |
| was always a pretty shrewd customer at twenty-one, but you birds may just be too tough for me. | Zawsze myślałem, że w oko nie ma na mnie silnych, a tu tak umoczyłem. |
| You got some kinda uncanny knack , makes a man leery of playing against such sharpies for real money tomorrow.” | Macie, chłopcy, nieprawdopodobny fart, aż się boję grać z wami jutro na prawdziwą forsę. |
| He isn’t even kidding himself into thinking they fall for that. | Dobrze wie, że nikt się nie nabierze na tę gadkę. |
| He let them win, and every one of us watching the game knows it. | Dał im wygrać - wiedzą o tym wszyscy, którzy się przyglądali. |
| So do the players. | Sami hazardziści wiedzą również. |
| But there still isn’t a man raking his pile of cigarettes–cigarettes he didn’t really win but only won back because they were his in the first place–that doesn’t have a smirk on his face like he’s the toughest gambler on the whole Mississippi. | Ale każdy facet zgarniający stos papierosów - i to nie wygranych, tylko odegranych, bo do niego przecież należały, uśmiecha się pod wąsem jak najtęższy szuler znad całej Missisipi. |
| The fat black boy and a black boy named Geever run us out of the day room and commence turning lights off with a little key on a chain, and as the ward gets dimmer and darker the eyes of the little birthmarked nurse in the station get bigger and brighter. | Gruby sanitariusz i drugi czarny nazwiskiem Geever wyganiają nas ze świetlicy i zaczynają gasić światła małym kluczy- kiem zawieszonym na łańcuszku; w miarę jak na oddziale robi się coraz ciemniej, oczy pielęgniarki ze znamieniem stają się coraz większe i bardziej błyszczące. |
| She’s at the door of the glass station, issuing nighttime pills to the men that shuffle past her in a line, and she’s having a hard time keeping straight who gets poisoned with what tonight. | Stoi w drzwiach dyżurki i wydaje wieczorne leki przesuwającym się przed nią w kolejce pacjentom, ale ledwo może spamiętać, komu przypada jaka trucizna. |
| She’s not even watching where she pours the water. | Nie patrzy nawet, gdzie leje wodę. |
| What has distracted her attention this way is that big redheaded man with the dreadful cap and the horrible-looking scar, coming her way. | Obserwuje rosłego rudzielca w ohydnej czapce i ze szpetną blizną na twarzy - to on tak rozprasza jej uwagę. |
| She’s watching McMurphy walk away from the card table in the dark day room, his one horny hand twisting the red tuft of hair that sticks out of the little cup at the throat of his work-farm shirt, and I figure by the way she rears back when he reaches the door of the station that she’s probably been warned about him beforehand by the Big Nurse. | Kiedy McMurphy odchodzi od stolika w świetlicy, szarpiąc zrogowaciałą dłonią rudy kosmyk sterczący mu pod szyją z roboczej koszuli, i zbliża się do dyżurki, pielęgniarka odskakuje przerażona; domyślam się, że Wielka Oddziałowa musiała ją przed nim ostrzec. |
| (“Oh, one more thing before I leave it in your hands tonight, Miss Pilbow; that new man sitting over there, the one with the garish red sideburns and facial lacerations–I’ve reason to believe he is a sex maniac.”) | (“Och, i jeszcze jedno, siostro Pilbow, zanim zostawię oddział w jej rękach; widzi siostra tego nowego pacjenta siedzącego po tamtej stronie, tego z rudymi jak płomień baczkami i szarpaną raną na twarzy...? Mam podstawy do podejrzeń, że to zboczeniec seksualny”). |
| McMurphy sees how she’s looking so scared and big-eyed at him, so he sticks his head in the station door where she’s issuing pills, and gives her a big friendly grin to get acquainted on. | Widząc, że pielęgniarka trzęsie się ze strachu i wodzi za nim rozszerzonymi oczyma, McMurphy wtyka głowę w drzwi dyżurki i uśmiecha się przyjaźnie od ucha do ucha, chcąc pokazać, iż wcale nie jest taki groźny. |
| This flusters her so she drops the water pitcher on her foot. | Pielęgniarka z wrażenia upuszcza sobie na nogę dzbanek z wodą. |
| She gives a cry and hops on one foot, jerks her hand, and the pill she was about to give me leaps out of the little cup and right down the neck of her uniform where that birthmark stain runs like a river of wine down into a valley. “Let me give you a hand, ma’am.” And that very hand comes through the station door, scarred and tattooed and the color of raw meat. “Stay back! | Wydaje okrzyk bólu, skacze na jednej nodze i tak gwałtownie podrywa rękę z kubeczkiem, że wylatuje z niego pastylka, którą właśnie miała mi podać - wpada jej za dekolt, akurat tam, gdzie fioletowe znamię wpływa jak rzeka wina między dwa pagórki. - Pozwoli siostra, że jej pomogę - mówi McMurphy i wsuwa do dyżurki pokrytą bliznami i tatuażami rękę, czerwoną jak surowe mięso. - Cofnąć się! |
| There are two aides on the ward with me!” | Jest ze mną na oddziale dwóch sanitariuszy! |
| She rolls her eyes for the black boys, but they are off tying Chronics in bed, nowhere close enough to help in a hurry. | Pielęgniarka szuka czarnych wzrokiem, ale poszli przywiązać do łóżek Chroników; w razie czego minie dłuższa chwila, nim przybiegną jej na ratunek. |
| McMurphy grins and turns the hand over so she can see he isn’t holding a knife. | McMurphy uśmiecha się szeroko i pokazuje jej pustą dłoń, żeby się przekonała, że nie trzyma noża. |
| All she can see is the light shining off the slick, waxy, callused palm.“All I mean to do , miss, is to–” “Stay back! | Światło odbija się od twardej, wyślizganej skóry. - Słuchaj, panienko, chcę tylko... - Cofnąć się! |
| Patients aren’t allowed to enter the | Pacjentom nie wolno wchodzić do... |
| –Oh, stay back, I’m a Catholic!” and straightaway jerks at the gold chain around her neck so a cross flies out from between her bosoms, slingshots the lost pill up in the air! | Och, nie, jestem katoliczką! - woła i ciągnie za złoty łańcuszek, który ma na szyi; spomiędzy piersi wylatuje jej krzyżyk, a razem z nim zagubiony proszek. |
| McMurphy strikes at the air right in front of her face. | Dłoń McMurphy’ego ze świstem tnie powietrze tuż obok jej twarzy. |
| She screams and pops the cross in her mouth and clinches her eyes shut like she’s about to get socked, stands like that, paper-white except for that stain which turns darker than ever, as though it sucked the blood from all the rest of her body. | Dziewczyna z piskiem wrzuca krzyżyk do ust, zaciska oczy, jakby miała dostać pięścią po głowie, i trupioblada zamiera w bezruchu - jedynie znamię jest teraz ciemniejsze niż kiedykolwiek, jak gdyby wessało wszystką krew z jej ciała. |
| When she finally opens her eyes again there’s that callused hand right in front of her with my little red capsule sitting in it. “– was to pick up your waterin’ can you dropped.” He holds that out in the other hand. | Kiedy pielęgniarka wreszcie otwiera oczy, znów ma przed sobą tę wyślizganą dłoń; leży na niej mój czerwony proszek. - ...chciałem tylko podnieść konewkę, którą siostra upuściła. - McMurphy wyciąga drugą rękę, w której trzyma dzbanek. |
| Her breath comes out in a loud hiss. She takes the can from him. “Thank you. | Pielęgniarka z głośnym sykiem wypuszcza powietrze i bierze naczynie. - Dziękuję. |
| Good night, good night,” and closes the door in the next man’s face, no more pills tonight. | Dobranoc, dobranoc - mówi i zamyka drzwi przed nosem następnego w kolejce: koniec prochów na dzisiejszy wieczór. |
| In the dorm McMurphy tosses the pill on my bed. “You want your sourball, Chief?” | W sypialni McMurphy rzuca mi proszek na łóżko. - Wodzu, chcesz swojego cukierka? |
| I shake my head at the pill, and he flips it off the bed like it was a bug pestering him. | Kręcę głową, spoglądając na proszek, więc strąca go z pościeli niczym natrętnego owada. |
| It hops across the floor with a cricket scrabble. | Proszek jak pasikonik skacze po posadzce. |
| He goes to getting ready for bed, pulling off his clothes. The shorts under his work pants are coal black satin covered with big white whales with red eyes. | McMurphy zaczyna, się szykować do snu - ściąga drelichy i zostaje w czarnych atłasowych spodenkach w ogromne białe wieloryby o czerwonych oczach. |
| He grins when he sees I’m looking at the shorts. | Uśmiecha się, widząc, że się im przyglądam. |
| “From a co-ed at Oregon State, Chief, a Literary major.” | - To prezent, Wodzu, od studentki literatury z uniwersytetu stanowego. |
| He snaps the elastic with his thumb. “She gave them to me because she said I was a symbol.” His arms and neck and face are sunburned and bristled with curly orange hairs. | - Kciukiem odciąga i puszcza gumkę. - Powiedziała, że daje mi je, bo też jestem symbolem. Twarz, ramiona i kark ma spalone od słońca i pokryte skręconymi pomarańczowymi włoskami, muskularne |
| He’s got tattoos on each big shoulder; one says “Fighting Leathernecks” and has a devil with a red eye and red horns and an M-1 rifle, and the other is a poker hand fanned out across his muscle–aces and eights. | ramiona zaś zdobią tatuaże; na jednym widnieje napis: “Waleczna Piechota Morska”, i diabeł z czerwonymi rogami i czerwonym okiem, trzymający karabin, a na drugim pięć kart rozpostartych niby wachlarz - ful z asów i ósemek. |
| He puts his roll of clothes on the nightstand next to my bed and goes to punching at his pillow. | McMurphy kładzie zwinięte drelichy na nocnym stoliku przy moim łóżku i zaczyna trzepać pięścią poduszkę. |
| He’s been assigned the bed right next to mine. | Przydzielono mu sąsiednie łóżko. |
| He gets between the sheets and tells me I better hit the sack myself, that here comes one of those black boys to douse the lights on us. | Wsuwa się pod koc i mówi mi, żebym też pakował się do wyra, bo zaraz wejdzie czarny, żeby zgasić światło. |
| I look around, and the black boy named Geever is coming, and I kick off my shoes and get in bed just as he walks up to tie a sheet across me. | Oglądam się i widzę w drzwiach Geevera, więc czym prędzej zrzucam buty i wskakuję do pościeli, nim czarny zdąży do mnie podejść. Przywiązuje mnie do łóżka prześcieradłem, |
| When he’s finished with me he takes a last look around and giggles and flips the dorm lights off. | rozgląda się po sali, chichocze i gasi światło. |
| Except for the white powder of light from the Nurses’ Station out in the hall, the dorm is dark. | Zalega mrok - jedynie smuga światła padającego przez drzwi dyżurki na korytarz rozjaśnia nieco sypialnię. |
| I can just make out McMurphy next to me, breathing deep and regular, the covers over him rising and falling. | Ledwo widzę ciemny kształt McMurphy’ego; oddycha równo i głęboko, a koc, pod którym leży, unosi się i opada rytmicznie. |
| The breathing gets slower and slower, till I figure he’s been asleep for a while. Then I hear a soft, throaty sound from his bed, like the chuckle of a horse. He’s still awake and he’s laughing to himself about something. | Z czasem oddech staje się coraz wolniejszy; jestem pewien, że McMurphy zasnął, gdy nagle dobiega mnie cichy, gardłowy dźwięk, niby parsknięcie konia - wciąż nie śpi i śmieje się z czegoś sam do siebie. |
| He stops laughing and whispers, “Why, you sure did give a jump when I told you that coon was coming, Chief. | Przestaje się śmiać i szepcze: - Rety, Wodzu, ale podskoczyłeś, jak powiedziałem, że idzie czarny. |
| I thought somebody told me you was deef.” | A podobno jesteś głuchy. |
| 7 | |
| First time for a long, long time I’m in bed without taking that little red capsule (if I hide to keep from taking it, the night nurse with the birthmark sends the black boy named Geever out to hunt me down, hold me captive with his flashlight till she can get the needle ready), so I fake sleep when the black boy’s coming past with his light. | Pierwszy raz od długiego, długiego czasu nie połknąłem czerwonej kapsułki przed pójściem do łóżka (jeśli się chowam, gdy nadchodzi pora brania leków, pielęgniarka ze znamieniem wysyła Geevera, żeby mnie odnalazł i poraził światłem latarki, po czym robi mi zastrzyk), więc kiedy czarny zagląda do sypialni, udaję, że śpię. |
| When you take one of those red pills you don’t just go to sleep; you’re paralyzed with sleep, and all night long you can’t wake, no matter what goes on around you. | Po wzięciu czerwonej kapsułki człowiek nie zasypia w normalny sposób; zostaje porażony snem i przez całą noc nie jest w stanie się zbudzić, bez względu na to, co się dzieje dokoła. |
| That’s why the staff gives me the pills; at the old place I took to waking up at night and catching them performing all kinds of horrible crimes on the patients sleeping around me. | Dlatego personel szpikuje mnie proszkami: w starym szpitalu budziłem się w nocy i widziałem, jakie bezeceństwa wyczynia się ze śpiącymi pacjentami. |
| I lie still and slow my breathing, waiting to see if something is going to happen. | Leżę bez ruchu, zwalniam oddech i czekam, żeby zobaczyć, co się teraz stanie. |
| It is dark my lord and I hear them slipping around out there in their rubber shoes; twice they peek in the dorm and run a flashlight over everybody. | Boże, ale ciemno! Słyszę, jak skrzypią gumowe podeszwy - czarni dwukrotnie zaglądają do sali i omiatają łóżka latarkami. |
| I keep my eyes shut and keep awake. | Zamykam oczy, ale nie zasypiam. |
| I hear a wailing from up on Disturbed, loo loo looo –got some guy wired to pick up code signals. “Oh, a beer, I think, fo’ the long night ahead,” I hear a black boy whisper to the other. | Słyszę przeciągłe wycie z oddziału furiatów piętro wyżej - uuu uuu uuu - pewnie podłączyli faceta do prądu, żeby nadawał zakodowane sygnały. - Warto strzelić po piwku, czeka nas długa noc. - Słyszę, jak jeden czarny szepce do drugiego. |
| Rubber shoes squeak off toward the Nurses’ Station, where the refrigerator is. “You like a beer, sweet thing with a birthmark? | Gumowe podeszwy kierują się w stronę dyżurki, tam gdzie stoi lodówka. - Chcesz piwko, kociaczku ze skazą? |
| Fo’ the long night ahead?” | Noc jest długa! |
| The guy upstairs hushes. | Facet piętro wyżej przestaje wyć. |
| The low whine of the devices in the walls gets quieter and quieter, till it hums down to nothing. | Urządzenia w ścianach buczą coraz słabiej i słabiej, aż wreszcie milkną zupełnie. |
| Not a sound across the hospital–except for a dull, padded rumbling somewhere deep in the guts of the building, a sound that I never noticed before–a lot like the sound you hear when you’re standing late at night on top of a big hydroelectric dam. | W całym szpitalu zapada grobowa cisza - jedynie gdzieś z głębi, z samych trzewi budynku wydobywa się tępy, stłumiony pomruk, którego nigdy dotąd nie słyszałem, podobny do szumu, jaki rozbrzmiewa wkoło, gdy w środku nocy stanie się na szczycie wielkiej tamy hydroelektrycznej. |
| Low, relentless, brute power. | Niski, nieubłagany, władczy... |
| The fat black boy stands out there in the hall where I can see him, looking all around and giggling. He walks toward the dorm door, slow, wiping the wet gray palms in his armpits. | Przez otwarte drzwi widzę stojącego na korytarzu czarnego grubasa, który rozgląda się, chichocze, po czym rusza wolno w stronę sypialni, wycierając wilgotne szare dłonie o pachy bluzy. |
| The light from the Nurses’ Station throws his shadow on the dorm wall big as an elephant, gets smaller as he walks to the dorm door and looks in. | Światło z dyżurki rzuca na ścianę sypialni jego cień wielkości słonia, który zmniejsza się, gdy sanitariusz wsuwa głowę do środka. |
| He giggles again and unlocks the fuse box by the door and reaches in. | Znów chichocze, otwiera skrzynkę bezpiecznikową znajdującą się obok drzwi i wkłada do niej rękę. |
| “Tha’s right, babies, sleep tight.” | Śpijcie, aniołki. Śpijcie smacznie. |
| Twists a knob, and the whole floor goes to slipping down away from him standing in the door, lowering into the building like a platform in a grain elevator! | Obraca pokrętło i nagle podłoga zaczyna się obsuwać, zjeżdża w dół jak platforma windy towarowej, a czarny zostaje wysoko w górze. |
| Not a thing but the dorm floor moves, and we’re sliding away from the walls and door and the windows of the ward at a hell of a clip–beds, bedstands, and all. | Jedynie podłoga opada coraz prędzej w dół szybu - ściany, drzwi i okna pozostają na miejscu - ale razem z nią opadają łóżka, stoliki nocne i my wszyscy. |
| The machinery–probably a cog-and-track affair at each corner of the shaft-is greased silent as death. | Urządzenie - prawdopodobnie złożone z podnośników zamontowanych w czterech rogach szybu - musi być doskonale naoliwione, bo pracuje bezgłośnie jak śmierć. |
| The only sound I hear is the guys breathing, and that drumming under us getting louder the farther down we go. | Słyszę tylko oddechy śpiących chłopaków i pomruk w dole, który się wzmaga, im niżej zjeżdżamy. |
| The light of the dorm door five hundred yards back up this hole is nothing but a speck, dusting the square sides of the shaft with a dim powder. It gets dimmer and dimmer till a faraway scream comes echoing down the sides of the shaft–“Stay back!” –and the light goes out altogether. | Pół kilometra nad nami prostokąt drzwi, z którego na ściany szybu sączy się nikły blask, jest teraz jasną plamką, coraz bledszą, a gdy nagle rozlega się i toczy echem odległy okrzyk: “Cofnąć się!” - niknie zupełnie. |
| The floor reaches some kind of solid bottom far down in the ground and stops with a soft jar. | Podłoga dotyka dna szybu głęboko pod ziemią i zatrzymuje się z łagodnym chrzęstem. |
| It’s dead black, and I can feel the sheet around me choking off my wind. | Jest czarno jak w grobie. Ciasno przywiązane prześcieradło zaczyna mnie dusić; |
| Just as I get the sheet untied, the floor starts sliding forward with a little jolt. | usiłuję je ściągnąć, gdy podłoga z lekkim szarpnięciem zaczyna się niespodziewanie posuwać do przodu. |
| Some kind of castors under it I can’t hear. | Pewnie jedzie na rolkach, choć nie słyszę żadnego hurkotu. |
| I can’t even hear the guys around me breathing, and I realize all of a sudden it’s because that drumming’s gradually got so loud I can’t hear anything else. | Nie słyszę nawet oddechów śpiących kolegów - nagle uświadamiam sobie, że to szum tak przybrał na sile, że zagłusza inne dźwięki. |
| We must be square in the middle of it. | Płynie ze wszystkich stron. |
| I go to clawing at that damned sheet tied across me and just about have it loose when a whole wall slides up, reveals a huge room of endless machines stretching clear out of sight, swarming with sweating, shirtless men running up and down catwalks, faces blank and dreamy in firelight thrown from a hundred blast furnaces. | Znów zaczynam ściągać to przeklęte prześcieradło i już niemal zrzucam je z siebie, gdy wtem ściana podnosi się do góry i ukazuje ogromną halę z ciągnącymi się w nieskończoność rzędami maszyn, w której roi się od spoconych mężczyzn z obnażonymi torsami, biegających tam i z powrotem po żelaznych pomostach, mężczyzn o tępych, sennych twarzach lśniących w blasku ogni ze stu pieców hutniczych. |
| It–everything I see–looks like it sounded, like the inside of a tremendous dam. | Hala - jak można się było domyślić po szumie - przypomina wnętrze gigantycznej hydroelektrowni. |
| Huge brass tubes disappear upward in the dark. | Grube mosiężne rury nikną w górze w ciemnościach. |
| Wires run to transformers out of sight. | Do niewidocznych w głębi transformatorów biegną miedziane druty. |
| Grease and cinders catch on everything, staining the couplings and motors and dynamos red and coal black. | A wszystko pokrywają smary i popioły, barwiąc złączki, silniki oraz prądnice na czerwono i na czarno. |
| The workers all move at the same smooth sprint, an easy, fluid stride. | Wszyscy robotnicy biegają tym samym spokojnym, równomiernym truchtem. |
| No one’s in a hurry. | Żaden się przesadnie nie śpieszy. |
| One will hold up a second, spin a dial, push a button, throw a switch, and one side of his face flashes white like lightning from the spark of the connecting switch, and run on, up steel steps and along a corrugated iron catwalk–pass each other so smooth and close I hear the slap of wet sides like the slap of a salmon’s tail on water–stop again, throw lightning from another switch, and run on again. | Co rusz któryś zatrzymuje się na moment, obraca pokrętło, wciska guzik lub przerzuca wajchę - sprawiając, że snop iskier niczym błyskawica rozjaśnia mu na biało połowę twarzy - a następnie gna dalej, wbiega po stalowych schodkach na kolejny pomost, mija wprawnie innego robotnika tak blisko, że ich mokre od potu boki plaskają o siebie, co brzmi tak, jakby łosoś bił ogonem o wodę, po czym znów przystaje, przerzuca sypiący iskrami przełącznik i biegnie dalej. |
| They twinkle in all directions clean on out of sight, these flash pictures of the dreamy doll faces of the workmen. | Jak okiem sięgnąć, mrok wciąż przecinają te błyski iskier oświetlające na krótko senne, pozbawione wyrazu twarze robotników. |
| A workman’s eyes snap shut while he’s going at full run, and he drops in his tracks; two of his buddies running by grab him up and lateral him into a furnace as they pass. | Nagle oczy jednego z nich zamykają się i facet w pełnym biegu wali się na pomost; natychmiast podlatuje dwóch jego kumpli, podnosi go i wrzuca do najbliższego pieca. |
| The furnace whoops a ball of fire and I hear the popping of a million tubes like walking through a field of seed pods. | Z paleniska bucha ogień i rozlega się trzask miliona pękających rurek, jakby ktoś deptał nogami dojrzałe strąki fasoli. |
| This sound mixes with the whirr and clang of the rest of the machines. | Trzask zlewa się z szumem i warkotem pracujących maszyn. |
| There’s a rhythm to it, like a thundering pulse. | W tych dźwiękach jest pewien rytm, grzmiące, miarowe tętno. |
| The dorm floor slides on out of the shaft and into the machine room. | Podłoga sypialni wjeżdża z szybu na halę. |
| Right away I see what’s straight above us–one of those trestle affairs like you find in meat houses, rollers on tracks to move carcasses from the cooler to the butcher without much lifting. | Od razu spostrzegam w górze przenośnik - szynę i haki na kółkach - taki, jakich używa się w rzeźni do wytaczania z chłodni połci mięsa. |
| Two guys in slacks, white shirts with the sleeves turned back, and thin black ties are leaning on the catwalk above our beds, gesturing to each other as they talk, cigarettes in long holders tracing lines of red light. | Dwaj faceci w spodniach, w białych koszulach z podwiniętymi rękawami i w wąskich czarnych krawatach stoją na pomoście nad nami, wsparci o poręcz; rozmawiają i wymachują papierosami w długich cygarniczkach, kreśląc w powietrzu czerwone pręgi. |
| They’re talking but you can’t make out the words above the measured roar rising all around them. | Nie słyszę, co mówią, bo rytmiczny huk zagłusza ich zupełnie. |
| One of the guys snaps his fingers, and the nearest workman veers in a sharp turn and sprints to his side. | Jeden strzela palcami - najbliższy robotnik skręca gwałtownie i podbiega do niego. |
| The guy points down at one of the beds with his cigarette holder, and the worker trots off to the steel stepladder and runs down to our level, where he goes out of sight between two transformers huge as potato cellars. | Facet wskazuje mu końcem cygarniczki któreś z łóżek; robotnik podlatuje truchtem do żelaznej drabinki, zbiega na nasz poziom i znika za dwoma transformatorami wielkimi jak spichrze. |
| When that worker appears again he’s pulling a hook along the trestle overhead and taking giant strides as he swings along it. | Po chwili znów się wyłania; pędzi długimi susami, ciągnąc po szynie hak. |
| He passes my bed and a furnace whooping somewhere suddenly lights his face up right over mine, a face handsome and brutal and waxy like a mask, wanting nothing. | Kiedy mija moje łóżko, płomień buchający z pieca rozświetla mu twarz; widzę ją tuż nad sobą - jest przystojna, brutalna i martwa jak maska; to twarz człowieka, który niczego nie pragnie. |
| I’ve seen a million faces like it. | Widziałem miliony takich twarzy. |
| He goes to the bed and with one hand grabs the old Vegetable Blastic by the heel and lifts him straight up like Blastic don’t weigh more’n a few pounds; with the other hand the worker drives the hook through the tendon back of the heel, and the old guy’s hanging there upside down, his moldy face blown up big, scared, the eyes scummed with mute fear. | Robotnik podchodzi do łóżka, na którym leży stary Blastic, Roślina; jedną ręką chwyta go za nogę i podnosi, jakby Blastic ważył nie więcej niż dwa kilo, drugą wbija mu hak za ścięgno nad piętą - starzec zwisa głową w dół, pokryta pleśnią, przerażona twarz nabiega mu krwią, oczy mętnieją od niemego lęku. |
| He keeps flapping both arms and the free leg till his pajama top falls around his head. | Wymachuje ramionami i kopie wolną nogą powietrze, ale sprawia tylko tyle, że kurtka piżamy opada mu na głowę. |
| The worker grabs the top and bunches and twists it like a burlap sack and pulls the trolley clicking back over the trestle to the catwalk and looks up to where those two guys in white shirts are standing. | Robotnik ściąga ją jeszcze niżej i zawiązuje na głowie jak worek, po czym rusza dalej, ciągnąc po szynie hak, a kiedy dochodzi do pomostu, spogląda na facetów w białych koszulach. |
| One of the guys takes a scalpel from a holster at his belt. There’s a chain welded to the scalpel. | Jeden z nich wyciąga z pochewki przy pasie przyspawany do łańcucha skalpel. |
| The guy lowers it to the worker, loops the other end of the chain around the railing so the worker can’t run off with a weapon. | Spuszcza go robotnikowi, a koniec łańcucha przymocowuje do poręczy, żeby robotnik nie mógł uciec z tym niebezpiecznym narzędziem. |
| The worker takes the scalpel and slices up the front of old Blastic with a clean swing and the old man stops thrashing around. | Robotnik bierze skalpel i zgrabnym ruchem rozpruwa Blastica, który natychmiast przestaje się miotać. |
| I expect to be sick, but there’s no blood or innards falling out like I was looking to see–just a shower of rust and ashes, and now and again a piece of wire or glass. | Boję się, że zaraz się porzygam, ale wbrew temu, czego oczekuję, Blastic ani nie krwawi, ani nie wypadają mu wnętrzności - sypią się z niego tylko rdza, popiół, pojedyncze druciki i odłamki szkła. |
| Worker’s standing there to his knees in what looks like clinkers. | Robotnik stoi w nich po kolana. |
| A furnace got its mouth open somewhere, licks up somebody. | Piec w oddali znów otwiera paszczę i wsysa kogoś do środka. |
| I think about jumping up and running around and waking up McMurphy and Harding and as many of the guys as I can, but there wouldn’t be any sense in it. | Waham się, czy nie zerwać się z łóżka i nie zbudzić McMurphy’ego, Hardinga i kogo jeszcze zdążę, ale to nie miałoby sensu. |
| If I shook somebody awake he’d say, Why you crazy idiot, what the hell’s eating you? And then probably help one of the workers lift me onto one of those hooks himself, saying, How about let’s see what the insides of an Indian are like? | Pierwszy wyrwany ze snu burknąłby: “Czego, ty zbzikowany durniu, co cię znowu gryzie?” - i wołając: “Chodź, zobaczymy, jak wyglądają bebechy Indiańca!”, pomógłby robotnikowi nadziać mnie na hak. |
| I hear the high, cold, whistling wet breath of the fog machine, see the first wisps of it come seeping out from under McMurphy’s bed. | Słyszę przeciągły, zimny, wilgotny świst mgielnicy, widzę smugi mgły wydobywające się spod łóżka McMurphy’ego. |
| I hope he knows enough to hide in the fog. | Mam nadzieję, że będzie cwany i się w niej schowa. |
| I hear a silly prattle reminds me of somebody familiar, and I roll enough to get a look down the other way. | Słyszę bełkotliwą paplaninę, a ponieważ głos wydaje mi się znajomy, obracam się i patrzę, skąd płynie. |
| It’s the hairless Public Relation with the bloated face, that the patients are always arguing about why it’s bloated. | Widzę łysawego rzecznika o nabrzmiałej twarzy - jej obrzęk to stały temat dyskusji wśród pacjentów. |
| “I’ll say he does ,” they’ll argue. “Me, I’ll say he doesn’t; you ever hear of a guy really who wore one?” “Yeh, but you ever hear of a guy like him before?” | Jestem pewien - mówi jeden. - Nie wierzę - mówi drugi. - Słyszałeś, żeby jakiś facet naprawdę to nosił? - Nie, ale widziałeś kiedy takiego faceta jak on? |
| The first patient shrugs and nods, “Interesting point.” | Drugi pacjent wzrusza ramionami i kiwa głową. - Co racja, to racja - przyznaje. |
| Now he’s stripped except for a long undershirt with fancy monograms sewed red on front and back. | Teraz rzecznik prasowy ma na sobie tylko długi podkoszulek ozdobiony z przodu i z tyłu wymyślnym monogramem wyhaftowanym czerwoną nicią. |
| And I see once and for all (the undershirt rides up his back some as he comes walking past, giving me a peek) that he definitely does wear one, laced so tight it might blow up any second. | Kiedy rzecznik mnie mija, podkoszulek unosi mu się nieco i mogę raz na zawsze ustalić, że naprawdę ma na sobie gorset, i to zasznurowany tak ciasno, że może pęknąć lada moment. |
| And dangling from the stays he’s got half a dozen withered objects, tied by the hair like scalps. | U gorsetu zaś dyndają wysuszone trofea, przywiązane za włosy niczym skalpy. |
| He’s carrying a little flask of something that he sips from to keep his throat open for talking, and a camphor hanky he puts in front of his nose from time to time to stop out the stink. | Rzecznik trzyma niewielką butelkę, z której pociąga od czasu do czasu, żeby nie zaschło mu w gardle od mówienia, i nasyconą kamforą chusteczkę, którą co chwila przykłada do nosa, żeby zabić fetor. |
| There’s a clutch of schoolteachers and college girls and the like hurrying after him. | Za rzecznikiem podąża tłumek nauczycielek, studentek i tym podobnych facetek. |
| They wear blue aprons and their hair in pin curls. | Ubrane są w granatowe fartuchy, a na głowach mają lokówki. |
| They are listening to him give a brief lecture on the tour. | Wszystkie słuchają swojego przewodnika. |
| He thinks of something funny and has to stop his lecture long enough for a swig from the flask to stop the giggling. | Akurat przypomina mu się coś tak śmiesznego, że musi przerwać wykład i łyknąć sobie z butelki, by opanować chichot. |
| During the pause one of his pupils stargazes around and sees the gutted Chronic dangling by his heel. | W tym czasie jedna ze studentek rozgląda się bezmyślnie po hali i spostrzega wybebeszonego Chronika wiszącego na haku. |
| She gasps and jumps back. | Wydaje okrzyk przestrachu i odskakuje do tyłu. |
| The Public Relation turns and catches sight of the corpse and rushes to take one of those limp hands and give it a spin. | Rzecznik odwraca się, widzi zwłoki, podbiega do nich, chwyta zwisającą bezwładnie rękę i kręci trupem jak bakiem. |
| The student shrinks forward for a cautious look, face in a trance. “You see? | Studentka podchodzi zafascynowana trochę bliżej, żeby się lepiej przyjrzeć. - Podoba się? |
| You see?” | Podoba? |
| He squeals and rolls his eyes and spews stuff from his flask he’s laughing so hard. | Rzecznik piszczy, przewraca oczami i tak się zaśmiewa, że wylewa płyn z butelki. |
| He’s laughing till i think he’ll explode. | Tak się zaśmiewa, że na pewno zaraz pęknie. |
| When he finally drowns the laughing he starts back along the row of machines and goes into his lecture again. | Wreszcie opanowuje śmiech i maszeruje dalej wzdłuż rzędu maszyn, objaśniając słuchaczki. |
| He stops suddenly and slaps his forehead–“Oh, scatterbrained me!” –and comes running back to the hanging Chronic to rip off another trophy and tie it to his girdle. | Nagle zatrzymuje się, uderza dłonią w czoło - “Och, jakiż ja jestem roztrzepany!” - po czym wraca pędem do rozprutego Chronika, żeby oderwać następne trofeum i przywiązać je sobie do gorsetu. |
| Right and left there are other things happening just as bad–crazy, horrible things too goofy and outlandish to cry about and too much true to laugh about–but the fog is getting thick enough I don’t have to watch. | Wszędzie dookoła dzieją się rzeczy równie straszne, szalone i ohydne: tak wariackie i nierealne, że trudno nad nimi płakać, a jednocześnie zbyt prawdziwe, żeby można się było śmiać. Na szczęście mgła gęstnieje i wszystko przysłania. |
| And somebody’s tugging at my arm. | Ktoś szarpie mnie za ramię. |
| I know already what will happen: somebody’ll drag me out of the fog and we’ll be back on the ward and there won’t be a sign of what went on tonight and if I was fool enough to try and tell anybody about it they’d say, Idiot, you just had a nightmare; things as crazy as a big machine room down in the bowels of a dam where people get cut up by robot workers don’t exist. | Wiem, co się teraz stanie: wyciągnie mnie z mgły i znów będziemy wszyscy na oddziale, a po tym, co się działo w nocy, nie będzie żadnego śladu. Gdybym zaś w swojej głupocie starał się to komuś opowiedzieć, zawołałby: “Idioto, męczyły cię zmory! Takie brednie jak maszynownia w środku tamy, w której robotnicy-automaty rozpruwają ludzi, po prostu nie istnieją!” |
| But if they don’t exist, how can a man see them? | Ale skoro nie istnieją, to dlaczego je widziałem? |
| It’s Mr. Turkle that pulls me out of the fog by the arm, shaking me and grinning. He says, “You havin’ a bad dream, Mistuh Bromden.” | To pan Turkle wyciąga mnie za ramię z mgły i potrząsa mną, szczerząc zęby. - Miał pan zły sen, panie Bromden - mówi. |
| He’s the aide works the long lonely shift from 11 to 7, an old Negro man with a big sleepy grin on the end of a long wobbly neck. | Jest to sanitariusz pracujący na długiej, samotnej zmianie od jedenastej do siódmej rano - stary sennie uśmiechnięty Murzyn, któremu głowa kołysze się nieustannie na końcu nieprawdopodobnie długiej szyi. |
| He smells like he’s had a little to drink. “Back to sleep now, Mistuh Bromden.” | Po oddechu Murzyna czuć, że sobie golnął. - Niech pan śpi dalej, panie Bromden. |
| Some nights he’ll untie the sheet from across me if it’s so tight I squirm around. | Czasami w nocy rozluźnia krępujące mnie prześcieradło, jeśli jest tak ciasno związane, że miotam się niespokojnie. |
| He wouldn’t do it if he thought the day crew knew it was him, because they’d probably fire him, but he figures the day crew will think it was me untied it. | Nie robiłby tego, gdyby dzienny personel mógł poznać, iż to jego sprawka, boby go na pewno wylali, ale myślą, że to ja sam - Turkle dobrze o tym wie. |
| I think he really does it to be kind, to help–but he makes sure he’s safe first. | Chce być uczynny, ale musi mieć pewność, że nic mu nie grozi. |
| This time he doesn’t untie the sheet but walks away from me to help two aides I never saw before and a young doctor lift old Blastic onto the stretcher and carry him out, covered with a sheet–handle him more careful than anybody ever handled him before in all his life. | Tym razem nie odwiązuje mi prześcieradła, tylko idzie pomóc młodemu lekarzowi i dwóm innym sanitariuszom, których nigdy nie widziałem na oczy, przenieść starego Blastica z łóżka na nosze i wynieść z sali przykrytego prześcieradłem - obchodzą się z nim bardziej delikatnie, niż kiedykolwiek obchodzono się z nim za życia. |
| 8 | |
| Come morning, McMurphy is up before I am, the first time anybody been up before me since Uncle Jules the Wallwalker was here. | McMurphy jest już na nogach. Pierwszy raz się zdarzyło, żeby ktoś wstał przede mną od czasów Wuja Julesa Ścianochoda. |
| Jules was a shrewd old white-haired Negro with a theory the world was being tipped over on its side during the night by the black boys; he used to slip out in the early mornings, aiming to catch them tipping it. | Był to przebiegły, siwy, stary Murzyn, który wierzył, że sanitariusze w nocy przewracają świat na bok - wykradał się więc z sali skoro świt, żeby ich na tym nakryć. |
| Like Jules, I’m up early in the mornings to watch what machinery they’re sneaking onto the ward or installing in the shaving room, and usually it’s just me and the black boys in the hall for fifteen minutes before the next patient is out of bed. | Ja też wstaję wcześnie, żeby zobaczyć, jakie maszyny sprowadzają cichcem na oddział albo instalują w umywalni, i zwykle przez kwadrans jestem na korytarzu sam na sam z czarnymi, zanim wyłoni się następny pacjent. |
| But this morning I hear McMurphy out there in the latrine as I come out of the covers. | Ale tego ranka słyszę McMurphy’ego w umywalni, gdy tylko wychylam głowę z pościeli. |
| Hear him singing! | Słyszę, że śpiewa! |
| Singing so you’d think he didn’t have a worry in the world. | Śpiewa, jakby był wolny od trosk i zmartwień. |
| His voice is clear and strong slapping up against the cement and steel. “ ‘Your horses are hungry, that’s what she did say.’ ” He’s enjoying the way the sound rings in the latrine. “ ‘Come sit down beside me, an’ feed them some hay.’ ” He gets a breath, and his voice jumps a key, gaining pitch and power till it’s joggling the wiring in all the walls. “ ‘My horses ain’t hungry, they won’t eat your hay-ay-aeee.’ ” He holds the note and plays with it, then swoops down with the rest of the verse to finish it off. “ ‘So fare-thee-well, darlin’, I’m gone on my way.’ ” Singing! | Jego dźwięczny, mocny głos tłucze o beton i stal. - “Twe konie są głodne, tak mi powiedziała”. - Bawi go echo, które się toczy po całej umywalni. - “Usiadłbyś tu przy mnie, siana bym im dała!” - Nabiera tchu, jego głos wzbija się i tężeje, aż drżą druty w ścianach. - “Konie nie tkną siana, które byś im da-łaaaa!” - Rozciąga ostatnią sylabę i przez chwilę wyśpiewuje ją na różne tony, po czym raptownie zniża głos i kończy piosenkę: - “Muszę jechać dalej, żegnaj, moja mała”. Prawdziwy śpiew! |
| Everybody’s thunderstruck. | Wszyscy oniemieli. |
| They haven’t heard such a thing in years, not on this ward. | Czegoś podobnego nie słyszeli od lat, przynajmniej nie tu na oddziale. |
| Most of the Acutes in the dorm are up on their elbows, blinking and listening. | Okresowi w sypialni słuchają wsparci na łokciach i mrugają z niedowierzaniem. |
| They look at one another and raise their eyebrows. | Spoglądają po sobie, unosząc pytająco brwi. |
| How come the black boys haven’t hushed him up out there? | Dlaczego czarni go jeszcze nie uciszyli? |
| They never let anybody raise that much racket before, did they? | Dlaczego tego nowego gościa traktują inaczej? |
| How come they treat this new guy different? | Nikomu innemu nie daliby podnieść takiego rabanu, |
| He’s a man made outa skin and bone that’s due to get weak and pale and die, just like the rest of us. | a przecież McMurphy też jest tylko człowiekiem ze skóry i kości, który kiedyś opadnie z sił, zżółknie i umrze, jak my wszyscy. |
| He lives under the same laws, gotta eat, bumps up against the same troubles; these things make him just as vulnerable to the Combine as anybody else, don’t they? | Podlega tym samym prawom: musi jeść i przezwyciężać podobne przeszkody, więc powinien być równie bezradny wobec Kombinatu jak wszyscy, no nie? |
| But the new guy is different, and the Acutes can see it, different from anybody been coming on this ward for the past ten years, different from anybody they ever met outside. | Ale nowy gość rzeczywiście jest inny - Okresowi to widzą; widzą, że jest inny od wszystkich, którzy przewinęli się przez oddział w ciągu ostatnich dziesięciu lat, inny od wszystkich, z którymi mieli do czynienia na zewnątrz szpitala. |
| He’s just as vulnerable, maybe, but the Combine didn’t get him. “ ‘My wagons are loaded,’ ” he sings, “ ‘my whip’s in my hand…’ ” How’d he manage to slip the collar? | Może i jest tak samo bezsilny jak oni, ale Kombinat jeszcze go nie dostał. - “Wozy pełne czekają, a bat dzierżę w dłoni...” Jak mu się udało nie wpaść w ręce Kombinatu? |
| Maybe, like old Pete, the Combine missed getting to him soon enough with controls. | Może tak jak i staremu Pete’owi nie wmontowali mu na czas zespołów sterujących? |
| Maybe he growed up so wild all over the country, batting around from one place to another, never around one town longer’n a few months when he was a kid so a school never got much a hold on him, logging, gambling, running carnival wheels, traveling lightfooted and fast, keeping on the move so much that the Combine never had a chance to get anything installed. | Może chował się na dziko i tułał po całym kraju, raz był tu, raz tam, jako dzieciak nigdzie nie zagrzał miejsca dłużej niż kilka miesięcy, więc szkoła nie zdążyła go urobić, a potem pracował przy wyrębie lasu, grał w karty, obsługiwał koło fortuny, wędrował chyżo, szybko, wciąż był w ruchu i dlatego Kombinat nie zdołał mu nic wmontować? |
| Maybe that’s it, he never gave the Combine a chance, just like he never gave the black boy a chance to get to him with the thermometer yesterday morning, because a moving target is hard to hit. | Może to właśnie jest odpowiedź, może dlatego Kombinat nie miał z nim szans, tak jak wczoraj rano czarny usiłujący wsadzić mu termometr, bo w ruchomy cel trudno trafić? |
| No wife wanting new linoleum. | Bez żony suszącej mu głowę o nowe linoleum. |
| No relatives pulling at him with watery old eyes. | Bez krewnych wpatrzonych w niego prosząco łzawymi, starczymi oczyma. |
| No one to care about, which is what makes him free enough to be a good con man. | Bez nikogo, na kim by mu naprawdę zależało. |
| And maybe the reason the black boys don’t rush into that latrine and put a stop to his singing is because they know he’s out of control, and they remember that time with old Pete and what a man out of control can do. | Dzięki temu był wolny i mógł być dobrym oszustem. Może czarni dlatego nie pędzą go uciszyć; wiedzą, że nie mają nad nim żadnej władzy, pamiętają, co to było ze starym Pete’em i co może zrobić człowiek bez żadnych instalacji. |
| And they can see that McMurphy’s a lot bigger than old Pete; if it comes down to getting the best of him, it’s going to take all three of them and the Big Nurse waiting on the sidelines with a needle. | Widzą również, że McMurphy jest sporo większy od starego Pete’a; gdyby chcieli go załatwić, musieliby się zabrać do tego we trzech, a i wtedy Wielka Oddziałowa musiałaby stać w pogotowiu ze swoją strzykawką. |
| The Acutes nod at one another; that’s the reason, they figure, that the black boys haven’t stopped his singing where they would stop any of the rest of us. | Okresowi kiwają do siebie głowami; tak, to dlatego czarni pozwalają mu śpiewać, choć każdemu z nas już dawno by zamknęli gębę. |
| I come out of the dorm into the hall just as McMurphy comes out of the latrine. | Wychodzę z sypialni na korytarz, akurat gdy McMurphy wyłania się z umywalni. |
| He’s got his cap on and not much else, just a towel grabbed around his hips. | Ma na sobie cyklistówkę i niewiele więcej; tylko ręcznik wokół bioder, który podtrzymuje jedną ręką. |
| He’s holding a toothbrush in his other hand. | W drugiej niesie szczotkę do zębów. |
| He stands in the hall, looking up and down, rocking up on his toes to keep off the cold tile as much as he can. | Przystaje i kołysząc się na palcach, żeby nie dotknąć piętami lodowatej posadzki, rozgląda się wkoło. |
| Picks him out a black boy, the least one, and walks up to him and whaps him on the shoulder just like they’d been friends all their lives. “Hey there, old buddy, what’s my chance of gettin’ some toothpaste for brushin’ my grinders?” | Wybiera najmniejszego z czarnych, podchodzi do niego i rąbie go pięścią w plecy, jakby się znali od dziecka. - Słuchaj, stary, gdzie mogę dostać pasty, żeby umyć sobie kłapacze? |
| The black boy’s dwarf head swivels and comes nose to knuckle with that hand. | Czarny karzeł odwraca szybko głowę i natyka się nosem na pięść, która go huknęła. |
| He frowns at it, then takes a quick check where’s the other two black boys just in case, and tells McMurphy they don’t open the cabinet till six-forty-five. “It’s a policy,” he says. “Is that right? | Spogląda na nią gniewnie, zerka za siebie, aby na wszelki wypadek sprawdzić, gdzie są pozosta li sanitariusze, po czym mówi McMurphy’emu, że dopiero o szóstej czterdzieści pięć otwiera się szafkę z przyborami toaletowymi. - Zgodnie z regulaminem - dodaje. - Ach tak? |
| I mean, is that where they keep the toothpaste? In the cabinet?” “Tha’s right, locked in the cabinet.” | Trzymacie pastę w szafce? - Tak. W zamkniętej na klucz szafce. |
| The black boy tries to go back to polishing the baseboards, but that hand is still lopped over his shoulder like a big red clamp. “Locked in the cabinet, is it? | Czarny chce wrócić do polerowania listwy przy posadzce, ale dłoń McMurphy’ego niby czerwone kleszcze wciąż ściska go za ramię. - W zamkniętej szafce, tak? |
| Well well well, now why do you reckon they keep the toothpaste locked up? | No, no, no, a czemu to trzymacie pastę do zębów pod kluczem? |
| I mean, it ain’t like it’s dangerous, is it? | Nie jest przecież niebezpieczna, co? |
| You can’t poison a man with it, can you? You couldn’t brain some guy with the tube, could you? | Nie można nią ani nikogo otruć, ani nikomu rozwalić tubką łba, prawda? |
| What reason you suppose they have for puttin’ something as harmless as a little tube of toothpaste under lock and key?” “It’s ward policy, Mr. McMurphy, tha’s the reason.” And when he sees that this last reason don’t affect McMurphy like it should, he frowns at that hand on his shoulder and adds, “What you s’pose it’d be like if evahbody was to brush their teeth whenever they took a notion to brush?” | Więc czemu to, kochasiu, zamykacie w szafce tę małą, niewinną tubkę, co? - Tego wymaga regulamin oddziału, panie McMurphy - odpowiada karzeł, a ponieważ widzi, że słowa te nie wywierają na McMurphym żadnego wrażenia, zerka spod oka na rękę leżącą na jego ramieniu i dodaje: - Jak by to wyglądało, gdyby każdy mył zęby, kiedy mu przyjdzie ochota! |
| McMurphy turns loose the shoulder, tugs at that tuft of red wool at his neck, and thinks this over. “Uh-huh, uh-huh, I think I can see what you’re drivin’ at: | McMurphy puszcza ramię czarnego i zastanawia się nad tym przez chwilę, skubiąc palcami ryże włosy na piersi. - Aha, aha, zaczynam kapować. |
| ward policy is for those that can’t brush after every meal.” “My gaw , don’t you see?” “Yes, now, I do. | Regulamin jest po to, żeby nikt nie ganiał myć zębów po każdym posiłku. - Rety, nic pan... - Nie, nie, już teraz pojąłem. |
| You’re saying people’d be brushin’ their teeth whenever the spirit moved them.” “Tha’s right, tha’s why we–” “And, lordy, can you imagine? | Chodzi o to, że ludzie o różnych porach lataliby szorować zębiska. - Właśnie, dlatego my... - Co by się tu działo! |
| Teeth bein’ brushed at six-thirty, six-twenty–who can tell? maybe even six o’clock. | Myliby zęby o wpół do siódmej, o szóstej dwadzieścia, a nawet - Boże chroń - o szóstej! |
| Yeah, I can see your point.” | Taak, teraz rozumiem. |
| He winks past the black boy at me standing against the wall. “I gotta get this baseboard cleaned, McMurphy.” “Oh. I didn’t mean to keep you from your job.” | Dostrzega mnie przy ścianie i mruga w moją stronę nad głową czarnego. - Muszę skończyć tę listwę, McMurphy. - Ach, przepraszam, nie chciałem przeszkadzać. |
| He starts to back away as the black boy bends to his work again. | McMurphy odsuwa się nieco, a czarny pochyla się nad listwą. |
| Then he comes forward and leans over to look in the can at the black boy’s side. “Well, look here; what do we have here?” The black boy peers down. “Look where?” | Po chwili jednak McMurphy znów podchodzi bliżej, przegina głowę i zagląda do puszki stojącej obok czarnego. - Co my tu mamy? |
| “Look here in this old can, Sam. What is the stuff in this old can?” | Czarny patrzy w dół. - Gdzie? - W tej starej puszce, bratku.Co to za świństwo? |
| “Tha’s… soap powder.” “Well, I generally use paste, but”–McMurphy runs his toothbrush down in the powder and swishes it around and pulls it out and taps it on the side of the can–“but this will do fine for me. | - To... proszek mydlany. - Cóż, zwykle używam pasty, ale... - McMurphy zanurza szczotkę w proszku, obraca, wyciąga i stuka nią o brzeg puszki - ...ale to też się nada. |
| I thank you. | Dziękuję. |
| We’ll look into that ward policy business later.” | A do sprawy regulaminu wrócimy później. |
| And he heads back to the latrine, where I can hear his singing garbled by the piston beat of his toothbrushing. | Po czym wchodzi do umywalni, skąd po chwili znów dolatuje mnie śpiew, zniekształcony trochę przez energiczne ruchy szczotki. |
| That black boy’s standing there looking after him with his scrub rag hanging limp in his gray hand. | Czarny stoi i patrzy za nim, trzymając bezwładnie ścierkę w szarej dłoni. |
| After a minute he blinks and looks around and sees I been watching and comes over and drags me down the hall by the drawstring on my pajamas and pushes me to a place on the floor I just did yesterday. “There! | Po minucie mruga nagle i rozgląda się dookoła, a kiedy dostrzega mnie i odgaduje, że wszystko widziałem, łapie mnie za sznurek od spodni piżamy i ciągnie korytarzem na miejsce, które wyszorowałem akurat wczoraj. - Tu! |
| Damn you, right there! | Tu, niech cię diabli! |
| That’s where I want you workin’, not gawkin’ around like some big useless cow! | Masz pracować, a nie łazić i gapić się jak stara głupia krowa! |
| There! | Tu! |
| There!” | Tu! |
| And I lean over and go to mopping with my back to him so he won’t see me grin. | Odwracam się do czarnego plecami, żeby ukryć uśmiech, pochylam i biorę do roboty. |
| I feel good, seeing McMurphy get that black boy’s goat like not many men could. | Cieszę się, że McMurphy’emu udało się wkurzyć drania. |
| Papa used to be able to do it–spraddle-legged, dead-panned, squinting up at the sky that first time the government men showed up to negotiate about buying off the treaty. “ Canada honkers up there,” Papa says, squinting up. | Tata też umiał robić takie rzeczy - pamiętam, jak stał w szerokim rozkroku i mrużąc oczy spoglądał z kamienną twarzą w niebo, kiedy zjawili się przedstawiciele rządu, żeby odkupić naszą ziemię. - Dzikie gęsi - rzekł tata, zezując do góry. |
| Government men look, rattling papers. “What are you–? | Przedstawiciele rządu zaszeleścili papierami i podnieśli głowy. - Co...? |
| In July? | W lipcu? |
| There’s no–uh–geese this time of year. | To pora roku bez gęsi. |
| Uh, no geese.” | W lipcu gęsi brak. |
| They had been talking like tourists from the East who figure you’ve got to talk to Indians so they’ll understand. Papa didn’t seem to take any notice of the way they talked. | Mówili jak turyści ze wschodniego wybrzeża, przekonani, że właśnie w ten sposób należy rozmawiać z Indianami, jeśli się chce, aby rozumieli. Tata nie zważał na to, jak mówią. |
| He kept looking at the sky. “Geese up there, white man. | Wciąż patrzył w niebo. - Gęsi na niebie, biały człowieku. |
| You know it. | Wiesz dobrze. |
| Geese this year. | Tego roku. |
| And last year. | Ubiegłego roku. |
| And the year before and the year before.” | I rok wcześniej, i jeszcze rok wcześniej. |
| The men looked at one another and cleared their throats. “Yes. | Przedstawiciele spojrzeli po sobie, chrząkając. - Tak. |
| Maybe true, Chief Bromden. | Może prawda, Wodzu Bromden. |
| Now. Forget geese. | Ale teraz gęsi nieważne. |
| Pay attention to contract. | Ważny kontrakt. |
| What we offer could greatly benefit you–your people–change the lives of the red man.” | Kontrakt dać wielkie korzyści wam i waszemu plemieniu. |
| Papa said, “…and the year before and the year before and the year before…” By the time it dawned on the government men that they were being poked fun at, all the council who’d been sitting on the porch of our shack, putting pipes in the pockets of their red and black plaid wool shirts and taking them back out again, grinning at one another and at Papa–they had all busted up laughing fit to kill. | Kontrakt zmienić życie czerwonoskórego człowieka. A tata swoje: - ...i jeszcze rok wcześniej, i jeszcze rok wcześniej, i jeszcze rok wcześniej… Zanim przybysze wreszcie zrozumieli, że się z nich nabija, wszyscy starsi plemienia - którzy siedzieli na progu naszego szałasu, to chowając fajki do kieszeni kraciastych, czerwono-czarnych wełnianych koszul, to znów je wyciągając, i szczerzyli zęby do siebie i taty - już się pokładali ze śmiechu. |
| Uncle R & J Wolf was rolling on the ground, gasping with laughter and saying, “You know it, white man.” | Stryj Skaczący Wilk tarzał się po ziemi i rechocząc tak, że ledwo mógł oddychać, wołał: - Wiesz dobrze, biały człowieku! |
| It sure did get their goat; they turned without saying a word and walked off toward the highway, red-necked, us laughing behind them. | Przedstawiciele rządu wkurzyli się rzeczywiście: bez słowa obrócili się na pięcie i ruszyli w stronę szosy czerwoni jak buraki, my zaś wyliśmy z radości. |
| I forget sometimes what laughter can do. | Czasami zapominam, jak wiele może zdziałać śmiech. |
| The Big Nurse’s key hits the lock, and the black boy is up to her soon as she’s in the door, shifting from foot to foot like a kid asking to pee. | Klucz Wielkiej Oddziałowej wsuwa się do zamka, a gdy tylko ona sama staje w drzwiach, czarny karzeł już tam na nią czeka, przestępując z nogi na nogę jak dzieciak, który chciałby się odlać. |
| I’m close enough I hear McMurphy’s name come into his conversation a couple of times, so I know he’s telling her about McMurphy brushing his teeth, completely forgetting to tell her about the old Vegetable who died during the night. | Jestem akurat niedaleko i słyszę, że nazwisko McMurphy’ego pada kilkakrotnie - widocznie czarny się skarży, że McMurphy umył już zęby, a to, że tej nocy zmarł stary Blastic, wyleciało mu zupełnie z głowy. |
| Waving his arms and trying to tell her what that fool redhead’s been up to already, so early in the morning–disrupting things, goin’ contrary to ward policy, can’t she do something? | Wymachuje rękami i opowiada, czego to ten pomylony rudzielec nie wyrabia z samego rana - przeszkadza w pracy, łamie regulamin; czy ona nie mogłaby temu zaradzić? |
| She glares at the black boy till he stops fidgeting, then looks up the hall to where McMurphy’s singing is booming out of the latrine door louder than ever. “ ‘Oh, your parents don’t like me, they say I’m too po-o-or; they say I’m not worthy to enter your door.’ ” Her face is puzzled at first; like the rest of us, it’s been so long since she’s heard singing it takes her a second to recognize what it is. “ ‘Hard livin’s my pleasure, my money’s my o-o-own, an’ them that don’t like me, they can leave me alone.’ ” She listens a minute more to make sure she isn’t hearing things; then she goes to puffing up. | Oddziałowa wpatruje się w niego lodowatym wzrokiem, dopóki karzeł nie przestaje podrygiwać, a następnie spogląda w stronę otwartych drzwi umywalni, z których jeszcze głośniej niż przedtem grzmi śpiew McMurphy’ego. - “Twa matka mnie nie chce, bo jestem ubooo-gi; mówi, żem niegodzien wejść w jej domu progi”. Na twarzy oddziałowej maluje się zaskoczenie - baba podobnie jak my od tak dawna nie słyszała śpiewu, że w pierwszej chwili w ogóle nie rozumie, co się dzieje. - “Na los się nie skarżę, żyję tak, jak mooo-gę, a jak mnie gdzie nie chcą, ruszam w dalszą drogę!” Strzyże uszami jeszcze przez kilka sekund, żeby się upewnić, czy się nie przesłyszała, po czym zaczyna się nadymać. |
| Her nostrils flare open, and every breath she draws she gets bigger, as big and tough-looking’s I seen her get over a patient since Taber was here. | Nozdrza rozszerzają się jej gwałtownie, a z każdym oddechem staje się coraz większa i potężniejsza; odkąd odszedł Taber, nigdy się tak nie nadymała z gniewu na pacjenta. |
| She works the hinges in her elbows and fingers. | Porusza rękami, żeby sprawdzić zawiasy w łokciach i palcach. |
| I hear a small squeak. | Rozlega się ciche skrzypnięcie. |
| She starts moving, and I get back against the wall, and when she rumbles past she’s already big as a truck, trailing that wicker bag behind in her exhaust like a semi behind a Jimmy Diesel. | Oddziałowa rusza z miejsca; odskakuję szybko pod ścianę, kiedy wielka jak ciężarówa przelatuje z hukiem, zamiast przyczepy holując za sobą w obłoku spalin wiklinowy koszyk. |
| Her lips are parted, and her smile’s going out before her like a radiator grill. | Usta ma rozchylone, uśmiech wyprzedza ją niczym atrapa na masce. |
| I can smell the hot oil and magneto spark when she goes past, and every step hits the floor she blows up a size bigger, blowing and puffing, roll down anything in her path! | Czuję gorącą woń oleju i pracujących silników - oddziałowa z każdym krokiem robi się coraz większa, nadyma się i sapie, zmiażdży wszystko na swojej drodze jak ogromny walec! |
| I’m scared to think what she’ll do. | Lękam się, co będzie. |
| Then, just as she’s rolling along at her biggest and meanest, McMurphy steps out of the latrine door right in front of her, holding that towel around his hips–stops her dead! | Nagle, gdy tak się toczy ogromna i wściekła, McMurphy wychodzi z umywalni, podtrzymując ręcznik na biodrach. Oddziałowa staje w pół kroku! |
| She shrinks to about head-high to where that towel covers him, and he’s grinning down on her. | Kurczy się, że ledwo sięga głową ręcznika! McMurphy szczerzy do niej z góry zęby; |
| Her own grin is giving way, sagging at the edges. “Good morning, Miss Rat-shed! | uśmiech oddziałowej zaczyna blednąc, ustępować, załamują się jej kąciki ust. - Dzień dobry, siostro Srached! |
| How’s things on the outside?” “You can’t run around here–in a towel!” “No?” He looks down at the part of the towel she’s eye to eye with, and it’s wet and skin tight. “Towels against ward policy too? | Co słychać w wielkim świecie? - Nie wolno panu tu chodzić... w samym ręczniku ! - Nie? - McMurphy spogląda na środek mokrego, opinającego go ciasno ręcznika akurat na wysokości nosa oddziałowej. - Ręczniki też są wbrew regulaminowi oddziału? |
| Well, I guess there’s nothin’ to do exec–” “Stop! don’t you dare. | A więc nie pozostaje mi nic innego jak... - Nie! Niech się pan nie waży! |
| You get back in that dorm and get your clothes on this instant!” | Proszę natychmiast wrócić na salę i włożyć ubranie! |
| She sounds like a teacher bawling out a student, so McMurphy hangs his head like a student and says in a voice sounds like he’s about to cry, “I can’t do that, ma’am. | Ponieważ przemawia do niego tonem nauczycielki strofującej ucznia, McMurphy niczym uczniak spuszcza głowę i mówi żałośnie, jakby się zaraz miał rozpłakać: - Nie mogę, psze pani. |
| I’m afraid some thief in the night boosted my clothes whilst I slept. | Jakiś złodziej zwędził mi w nocy ubranie. |
| I sleep awful sound on the mattresses you have here.” “Somebody boosted…?” “Pinched. | Łóżko jest tak wygodne, że spałem jak zabity. - Ktoś zwędził...? - Gwizdnął. |
| Jobbed. Swiped. | Sprzątnął. Rąbnął. |
| Stole,” he says happily. “You know, man, like somebody boosted my threads.” | Ukradł! - woła wesoło. - Do licha, ktoś zwinął moje łachy! |
| Saying this tickles him so he goes into a little barefooted dance before her. “Stole your clothes?” “That looks like the whole of it.” “But–prison clothes? | Tak się cieszy z własnych słów, że zaczyna podskakiwać z radości. - Ktoś ukradł panu ubranie? - Na to wygląda. - Ale ubranie więzienne? |
| Why?” | Po co? |
| He stops jigging around and hangs his head again. “All I know is that they were there when I went to bed and gone when I got up. | McMurphy przestaje skakać i znów zwiesza głowę. - Wiem tylko, że leżało przy łóżku, kiedy się kładłem spać, a kiedy się obudziłem, już go nie było. |
| Gone slick as a whistle. | Znikło bez śladu. |
| Oh, I do know they were nothing but prison clothes, coarse and faded and uncouth, ma’am, well I know it–and prison clothes may not seem like much to those as has more . | Och, dobrze wiem, że to tylko więzienne drelichy, szorstkie, wypłowiałe i niezgrabne… Takie ubranie to może nic atrakcyjnego dla człowieka, który ma co włożyć. |
| But to a nude man–” “That outfit,” she says, realizing, “was supposed to be picked up. | Ale dla nagiego... - To ubranie - przerywa mu oddziałowa, uświadamiając sobie wreszcie, co się stało - zabrano panu zgodnie z przepisami. |
| You were issued a uniform of green convalescents this morning.” | Otrzymał pan w zamian zieloną odzież szpitalną. |
| He shakes his head and sighs, but still don’t look up. “No. No, I’m afraid I wasn’t. | McMurphy potrząsa głową i wzdycha, ale wciąż nie podnosi wzroku. - Nic podobnego. |
| Not a thing this morning but the cap that’s on my head and–” “Williams,” she hollers down to the black boy who’s still at the ward door like he might make a run for it. “Williams, can you come here a moment?” | Rano nie było nic prócz czapki, którą mam na głowie, i... - Williams! - krzyczy siostra Ratched do karła, który wciąż tkwi przy drzwiach oddziału, żeby w razie czego móc prysnąć. - Williams, pozwoli pan na moment? |
| He crawls to her like a dog to a whipping. “Williams, why doesn’t this patient have an issue of convalescents?” | Czołga się do niej jak pies, który spodziewa się kary. - Williams, dlaczego temu pacjentowi nie wydano odzieży? |
| The black boy is relieved. | Karzeł oddycha z ulgą. |
| He straightens up and grins, raises that gray hand and points down the other end of the hall to one of the big ones. “Mistuh Washington over there is ‘signed to the laundry duty this mornin’. | Prostuje się i z uśmiechem wskazuje szarą dłonią jednego z dwóch większych sanitariuszy pracujących na końcu korytarza. - To pan Washington ma dziś klucz do magazynu. |
| Not me. | Nie ja. |
| No.” “Mr. Washington !” | Naprawdę. - Panie Washington !!! |
| She nails him with his mop poised over the bucket, freezes him there. “Will you come here a moment!” | Krzyk przygważdża czarnego do miejsca; kamienieje ze zmywakiem wzniesionym nad kubłem. - Proszę tu podejść! |
| The mop slides without a sound back in the bucket, and with slow, careful movements he leans the handle against the wall. | Zmywak osuwa się bezgłośnie do kubła i czarny powoli, ostrożnie opiera go trzonkiem o ścianę. |
| He turns around and looks down at McMurphy and the least black boy and the nurse. He looks then to his left and to his right, like she might be yelling at somebody else. “Come down here!” | Potem się odwraca, patrzy na McMurphy’ego, na karła i na oddziałową, a następnie rozgląda się na prawo i lewo, jakby myślał, że wołała kogo innego. - Proszę tutaj! |
| He puts his hands in his pockets and starts shuffling down the hall to her. | Sanitariusz chowa ręce do kieszeni i powłócząc nogami sunie wolno w jej stronę. |
| He never walks very fast, and I can see how if he don’t get a move on she might freeze him and shatter him all to hell by just looking; all the hate and fury and frustration she was planning to use on McMurphy is beaming out down the hall at the black boy, and he can feel it blast against him like a blizzard wind, slowing him more than ever. | Nigdy nie chodzi szybko, ale jeśli się teraz nie pospieszy, oddziałowa przemieni go wzrokiem w bryłę lodu i rozbije na miał, bo obróciła przeciwko niemu całą swoją nienawiść, wściekłość i frustrację, które zamierzała wyładować na McMurphym. Nienawiść omiata czarnego jak lodowaty pod- much - sanitariusz zwalnia kroku, czując jej siłę. |
| He has to lean into it, pulling his arms around him. | Wtula głowę w ramiona i garbi się, jakby szedł pod wiatr. |
| Frost forms in his hair and eyebrows. | Włosy i brwi pokrywa mu szron. |
| He leans farther forward, but his steps are getting slower; he’ll never make it. | Czarny garbi się bardziej i bardziej, ale idzie coraz wolniej; nie dojdzie. |
| Then McMurphy takes to whistling “Sweet Georgia Brown,” and the nurse looks away from the black boy just in time. | Lecz McMurphy zaczyna nagle gwizdać skoczną melodię i to ratuje czarnego, bo oddziałowa odrywa od niego wzrok. |
| Now she’s madder and more frustrated than ever, madder’n I ever saw her get. | Jest wściekła, cała się gotuje, jeszcze jej takiej nie widziałem. |
| Her doll smile is gone, stretched tight and thin as a red-hot wire. | Dawno straciła swój porcelanowy uśmiech; usta ma wąskie, zaciśnięte, podobne do kawałka rozgrzanego drutu. |
| If some of the patients could be out to see her now, McMurphy could start collecting his bets. | Gdyby inni pacjenci widzieli ją teraz, McMurphy mógłby od razu zacząć zbierać wygraną. |
| The black boy finally gets to her, and it took him two hours. | Czarny dociera wreszcie do celu - szedł ze dwie godziny. |
| She draws a long breath. “ Washington, why wasn’t this man issued a change of greens this morning? | Oddziałowa wciąga głęboko powietrze. - Panie Washington, dlaczego ten pacjent nie otrzymał dziś rano szpitalnej odzieży? |
| Couldn’t you see he had nothing on but a towel?” “And my cap,” McMurphy whispers, tapping the brim with his finger. “Mr. Washington?” | Nie widział pan, że oprócz ręcznika nie ma nic na sobie? - Mam jeszcze czapkę - szepcze McMurphy, pstrykając palcem w daszek cyklistówki. - Słucham, panie Washington? |
| The big black boy looks at the little one who pointed him out, and the little black boy commences to fidget again. | Duży sanitariusz spogląda na tego, który go wydał, i karzeł znów zaczyna podrygiwać nerwowo. |
| The big boy looks at him a long time with those radio-tube eyes, plans to square things with him later; then the head turns and he looks McMurphy up and down, taking in the hard, heavy shoulders, the lopsided grin, the scar on the nose, the hand clamping the towel in place, and then he looks at the nurse. | Duży przypatruje mu się przez dłuższą chwilę oczami podobnymi do lamp radiowych, jakby mówił, że porachuje się z nim później; następnie odwraca głowę i mierzy wzrokiem McMurphy’ego: widzi szerokie, muskularne ramiona, łobuzerski uśmiech, bliznę na nosie i rękę podtrzymującą ręcznik. Na koniec zerka na oddziałową. |
| “I guess–” he starts out. “You guess! | - Zdaje mi się... - zaczyna. - Zdaje się panu? |
| You’ll do more than guess! | Nie ma się co panu zdawać ! |
| You’ll get him a uniform this instant, Mr. Washington, or spend the next two weeks working on Geriatrics Ward! | Jeśli pacjent natychmiast nie otrzyma odzieży, najbliższe dwa tygodnie spędzi pan na oddziale geriatrycznym! |
| Yes. | Tak jest! |
| You may need a month of bedpans and slab baths to refresh your appreciation of just how little work you aides have to do on this ward. | Może miesiąc podawania basenów i asystowania przy kąpielach błotnych pozwoli panu lepiej docenić, jak mało pracy jest na tym oddziale! |
| If this was one of the other wards, who do you think would be scouring the hall all day? | Kto gdzie indziej szoruje przez cały dzień posadzki? |
| Mr. Bromden here? | Pan Bromden? |
| No, you know who it would be. | O nie, dobrze pan wie, czyje to zadanie. |
| We excuse you aides from most of your housekeeping duties to enable you to see to the patients. | Specjalnie zwalniamy was, sanitariuszy, z innych obowiązków, żebyście mogli więcej czasu poświęcić pacjentom. |
| And that means seeing that they don’t parade around exposed. | Co oznacza, że macie również dbać o to, by nie paradowali nadzy po oddziale. |
| What do you think would have happened if one of the young nurses had come in early and found a patient running round the halls without a uniform? | Co by się stało, gdyby któraś z młodszych pielęgniarek weszła tu rano i ujrzała pacjenta biegającego bez ubrania po korytarzu? |
| What do you think!” | Co by się stało? |
| The big black boy isn’t too sure what, but he gets her drift and ambles off to the linen room to get McMurphy a set of greens–probably ten sizes too small–and ambles back and holds it out to him with a look of the clearest hate I ever saw. | Czarny nie bardzo wie, co by się takiego stało; pojął jednak, czego chce od niego oddziałowa, i rusza leniwym krokiem do magazynu po odzież dla McMurphy’ego - pewnie wybierze o dziesięć numerów za małą - wraca równie leniwie i podaje ją McMurphy’emu, obrzucając go tak nienawistnym spojrzeniem, jakiego dotąd nie widziałem. |
| McMurphy just looks confused, like he don’t know how to take the outfit the black boy’s handing to him, what with one hand holding the toothbrush and the other hand holding up the towel. | McMurphy waha się moment, jakby się zastanawiał, co robić, skoro obie ręce ma zajęte; w jednej ściska bowiem szczotkę, a drugą podtrzymuje ręcznik. |
| He finally winks at the nurse and shrugs and unwraps the towel, drapes it over her shoulder like she was a wooden rack. | Wreszcie mruga do oddziałowej, wzrusza ramionami, odwija ręcznik i zarzuca go jej na ramię niczym na drewniany wieszak. |
| I see he had his shorts on under the towel all along. | Widzę, że przez cały czas miał pod ręcznikiem spodenki. |
| I think for a fact that she’d rather he’d of been stark naked under that towel than had on those shorts. | Mogę się założyć, że oddziałowa wolałaby, żeby był pod nim nagi. |
| She’s glaring at those big white whales leaping round on his shorts in pure wordless outrage. | Wpatruje się w niemej, straszliwej furii w ogromne białe wieloryby baraszkujące na spodenkach. |
| That’s more’n she can take. | Tego już nie może strawić. |
| It’s a full minute before she can pull herself together enough to turn on the least black boy; her voice is shaking out of control, she’s so mad. “Williams… I believe… you were supposed to have the windows of the Nurses’ Station polished by the time I arrived this morning.” | Upływa pełna minuta, nim opanowuje się ostatecznie, by się odezwać do karła, ale głos wciąż drży jej z wściekłości. - Williams... zdaje się... że mieliście wyszorować szybę dyżurki przed moim przyjściem! |
| He scuttles off like a black and white bug. “And you, Washington–and you…” | Williams zmyka niby czarno-biały chrabąszcz. - A wy, Washington... |
| Washington shuffles back to his bucket in almost a trot. | Washington niemal truchtem wraca do swojego kubła. |
| She looks around again, wondering who else she can light into. | Oddziałowa rozgląda się dookoła, zastanawiając się, kogo by tu jeszcze zrugać. |
| She spots me, but by this time some of the other patients are out of the dorm and wondering about the little clutch of us here in the hall. | Spostrzega mnie, ale kilku pacjentów, ciekawych, co się dzieje na korytarzu, wyszło akurat z sypialni. |
| She closes her eyes and concentrates. | Oddziałowa zamyka więc oczy, żeby się skupić. |
| She can’t have them see her face like this, white and warped with fury. | Nie może się pokazać pacjentom w takim stanie, z twarzą bladą i wykrzywioną ze złości. |
| She uses all the power of control that’s in her. | Ze wszystkich sił stara się opanować. |
| Gradually the lips gather together again under the little white nose, run together, like the red-hot wire had got hot enough to melt, shimmer a second, then click solid as the molten metal sets, growing cold and strangely dull. | Wreszcie ściąga wolno wargi pod białym noskiem; zlewają się, jakby rozgrzany do czerwoności drut zaczął się topić, migoczą przez ułamek sekundy, po czym - gdy metal zastyga - stają się twarde, dziwnie matowe i coraz zimniejsze. |
| Her lips part, and her tongue comes between them, a chunk of slag. | Oddziałowa rozchyla je i wysuwa język podobny do odłamka żużlu. |
| Her eyes open again, and they have that strange dull and cold and flat look the lips have, but she goes into her good-morning routine like there was nothing different about her, figuring the patients’ll be too sleepy to notice. “Good morning, Mr. Sefelt, are your teeth any better? | Następnie otwiera oczy, tak samo teraz matowe, zimne i pozbawione wyrazu jak usta; nie przejmując się swoim odmienionym wyglądem, zaczyna się witać z pacjentami zgodnie z codzienną procedurą, pewna, że są jeszcze zbyt śpiący, by zauważyć różnicę. - Dzień dobry, panie Sefelt, wciąż pana bolą zęby? |
| Good morning, Mr. Fredrickson, did you and Mr. Sefelt have a good night last night? | Dzień dobry, panie Fredrickson. Jak się panom spało? |
| You bed right next to each other, don’t you? | Macie sąsiednie łóżka, prawda? |
| Incidentally, it’s been brought to my attention that you two have made some arrangement with your medication–you are letting Bruce have your medication, aren’t you, Mr. Sefelt? | A propos, poinformowano mnie, że weszliście w porozumienie co do brania leków - oddaje pan swoje pigułki koledze, prawda, panie Sefelt? |
| We’ll discuss that later. | Wrócimy do tego później. |
| Good morning, Billy; I saw your mother on the way in, and she told me to be sure to tell you she thought of you all the time and knew you wouldn’t disappoint her. | Dzień dobry, Billy. Rozmawiałam po drodze z twoją mamą, prosiła, by ci powtórzyć, że wciąż myśli o tobie i wierzy, że jej nie zawiedziesz. |
| Good morning, Mr. Harding–why, look, your fingertips are red and raw. | Dzień dobry, panie Harding… Ojej, ma pan paznokcie poobgryzane do żywego mięsa! |
| Have you been chewing your fingernails again?” Before they could answer, even if there was some answer to make, she turns to McMurphy still standing there in his shorts. | Znów pan to robi? Zanim ktokolwiek zdąży jej odpowiedzieć, jeśli nawet wie co, oddziałowa zwraca się do McMurphy’ego stojącego przed nią nadal w samych tylko atłasowych spodenkach. |
| Harding looks at the shorts and whistles. “And you, Mr. McMurphy,” she says, smiling, sweet as sugar, “if you are finished showing off your manly physique and your gaudy underpants, I think you had better go back in the dorm and put on your greens.” | Harding spostrzega je i gwiżdże. - A pan, panie McMurphy - mówi oddziałowa z uśmiechem jak cukierek - mógłby już przestać się afiszować swoją męską budową i krzykliwymi kalesonami, wrócić do sypialni i włożyć odzież szpitalną. |
| He tips his cap to her and to the patients ogling and poking fun at his white-whale shorts, and goes to the dorm without a word. | McMurphy kłania się cyklistówką jej oraz pacjentom, którzy gapią się na jego spodenki i podśmiewają z wielorybów, po czym bez słowa znika w drzwiach sypialni. |
| She turns and starts off in the other direction, her flat red smile going out before her; before she’s got the door closed on her glass station, his singing is rolling from the dorm door into the hall again. “ ‘She took me to her parlor, and coo-oo-ooled me with her fan’ ”–I can hear the whack as he slaps his bare belly–“ ‘whispered low in her mamma’s ear, I luh-uhvvv that gamblin’ man.’ | Oddziałowa odwraca się i rusza w przeciwnym kierunku, niosąc przed sobą swój czerwony, pozbawiony wyrazu uśmiech, ale nim znika w drzwiach dyżurki, śpiew McMurphy’ego znów płynie z sypialni na ko- rytarz. - “Bierze mnie do salonu, chłodzi ruchem wachlarza - słyszę plaśnięcie, kiedy uderza się dłonią po gołym brzuchu - szepcze matce na ucho: koo-cham tego karciarza”. |
| ” Sweeping the dorm soon’s it’s empty, I’m after dust mice under his bed when I get a smell of something that makes me realize for the first time since I been in the hospital that this big dorm full of beds, sleeps forty grown men, has always been sticky with a thousand other smells–smells of germicide, zinc ointment, and foot powder, smell of piss and sour old-man manure, of Pablum and eyewash, of musty shorts and socks musty even when they’re fresh back from the laundry, the stiff odor of starch in the linen, the acid stench of morning mouths, the banana smell of machine oil, and sometimes the smell of singed hair–but never before now, before he came in, the man smell of dust and dirt from the open fields, and sweat, and work. | Sprzątając pustą sypialnię, wymiatam kłaki kurzu spod łóżka McMurphy’ego, gdy nagle uderza mnie w nozdrza zapach, który uświadamia mi po raz pierwszy, odkąd przebywam w szpitalu, że w tej wielkiej sali pełnej łóżek, w której sypia czterdziestu dorosłych mężczyzn, zawsze unosiły się setki zapachów - zapach środków owadobójczych, maści cynkowej, talku, pożywki dla niemowląt, płynu do przemywania oczu; kwaśny smród moczu i starczych ekskrementów; zmurszały cuch kalesonów i skarpet, śmierdzących nawet zaraz po upraniu; intensywna woń wykrochmalonej pościeli; cierpki fetor nieświeżych oddechów; bananowy odór oleju maszynowego, czasem nawet swąd palonych włosów - ale nigdy przedtem, nim McMurphy zjawił się na oddziale, nie czuło się tu zapachu kurzu i ziemi z rozległych pól, męskiego zapachu potu i pracy. |
| 9 | |
| All through breakfast McMurphy’s talking and laughing a mile a minute. | Podczas śniadania McMurphy wciąż śmieje się i gada jak najęty. |
| After this morning he thinks the Big Nurse is going to be a snap. | Po porannym sukcesie uważa, że z Wielką Oddziałową pójdzie mu jak z płatka. |
| He don’t know he just caught her off guard and, if anything, made her strengthen herself. | Nie wie, że tym razem zdołał ją zaskoczyć, ale od tej chwili będzie się miała na baczności. |
| He’s being the clown, working at getting some of the guys to laugh. | McMurphy błaznuje bez przerwy, żeby wreszcie pobudzić kogoś do śmiechu. |
| It bothers him that the best they can do is grin weakly and snigger sometimes. | Nie daje mu spokoju, że pacjenci potrafią najwyżej słabo się uśmiechnąć lub zachichotać cicho. |
| He prods at Billy Bibbit, sitting across the table from him, says in a secret voice, “Hey, Billy boy, you remember that time in Seattle you and me picked up those two twitches? | Bierze się za Billy’ego Bibbita, który siedzi naprzeciw niego, i szepcze poufnie: - Ty, Billy, pamiętasz, jak wtedy w Seattle poderwaliśmy te dwie szproty? |
| One of the best rolls I ever had.” | Dawno takich nie rypałem. |
| Billy’s eyes bob up from his plate. | Billy unosi gwałtownie wzrok znad talerza. |
| He opens his mouth but can’t say a thing. | Otwiera usta, ale nie może wydobyć głosu. |
| McMurphy turns to Harding. “We’d never have brought it off, neither, picking them up on the spur of the moment that way, except that they’d heard tell of Billy Bibbit. | McMurphy zwraca się do Hardinga. - Zresztą wcale by się nam nie udało tak łatwo ich poderwać, gdyby nie to, że słyszały już co nieco o Billym. |
| Billy ‘Club’ Bibbit, he was known as in them days. | W tamtych czasach znany był wszędzie jako Billy Maczuga. |
| Those girls were about to take off when one looked at him and says ‘Are you the renowned Billy Club Bibbit? Of the famous fourteen inches?’ | Dziewczyny już chciały wystawić nas do wiatru, gdy wtem jedna spojrzała na niego. “Czy to przypadkiem nie jest ten sławny Billy Bibbit Maczuga, o którym mówią, że ma trzydziestopięciocentymetrowego...?” |
| And Billy ducked his head and blushed–like he’s doin’ now–and we were a shoo-in. | Billy kiwnął głową, nie dając jej dokończyć, zaczerwienił się - zupełnie tak jak w tej chwili - i dalej wszystko poszło gładko. |
| And I remember, when we got them up to the hotel, there was this woman’s voice from over near Billy’s bed, says, ‘Mister Bibbit, I’m disappointed in you; I heard that you had four–four–for goodness sakes!’ ” And whoops and slaps his leg and gooses Billy with his thumb till I think Billy will fall in a dead faint from blushing and grinning. | Pamiętam jeszcze, że kiedy już wzięliśmy je do hotelu, z łóżka Billy’ego dobiegł mnie głos jego babki: “Panie Bibbit, jestem zawiedziona; słyszałam, że ma pan trzydziesto... trzydziesto... o mój Boże!” McMurphy wybucha śmiechem, wali się po udzie, nachyla się przez stół i szturcha Billy’ego, który o mało nie mdleje, tak się czerwieni i chichocze. |
| McMurphy says that as a matter of fact a couple of sweet twitches like those two is the only thing this hospital does lack. | McMurphy mówi, że naprawdę brakuje mu tu do szczęścia tylko dwóch takich fajnych babek jak tamte. |
| The bed they give a man here, finest he’s ever slept in, and what a fine table they do spread. | W życiu nie spał w równie wygodnym łóżku, a żarcie palce lizać! |
| He can’t figure why everybody’s so glum about being locked up here. “Look at me now,” he tells the guys and lifts a glass to the light, “getting my first glass of orange juice in six months. | Nie pojmuje, dlaczego wszyscy są tacy osowiali, że ich tu zamknięto. - Spójrzcie no - woła podnosząc szklankę do światła - to moja pierwsza szklanka soku pomarańczowego od pół roku! |
| Hooee, that’s good. | Ha, to mi się podoba. |
| I ask you, what did I get for breakfast at that work farm? | Wiecie, co dostawałem na śniadanie na farmie? |
| What was I served? | Czym nas tam karmili? |
| Well, I can describe what it looked like, but I sure couldn’t hang a name on it; morning noon and night it was burnt black and had potatoes in it and looked like roofing glue. | Mogę wam opisać, jak to wyglądało, ale pojęcia nie mam, co to niby było; rano, w południe i wieczorem podawano to przypalone na czarno, znajdowały się w tym kartofle, a konsystencją przypominało lepik. |
| I know one thing; it wasn’t orange juice. | Wiem jedno; nie był to sok pomarańczowy. |
| Look at me now: bacon, toast, butter, eggs–coffee the little honey in the kitchen even asks me if I like it black or white thank you–and a great! big! cold glass of orange juice. | A spójrzcie na mnie teraz: dostaję bekon, grzanki, masło, jajka, kawę - ta ślicznotka w kuchni jeszcze pyta, czy chcę czarną, czy z mlekiem, i mówi mi “dziękuję” - i olbrzymią, wspaniałą szklanicę zimnego soku pomarańczowego! |
| Why, you couldn’t pay me to leave this place!” | Rany, za żadne skarby stąd bym nie wyszedł! |
| He gets seconds on everything and makes a date with the girl pours coffee in the kitchen for when he gets discharged, and he compliments the Negro cook on sunnysiding the best eggs he ever ate. | Wciąż lata po dokładki, obiecuje dziewczynie nalewającej kawę, że po wyjściu ze szpitala umówi się z nią na randkę, wychwala czarnego kucharza mówiąc, że tak smacznych jajek sadzonych jeszcze nigdzie nie jadł. |
| There’s bananas for the corn flakes, and he gets a handful, tells the black boy that he’ll filch him one ‘cause he looks so starved, and the black boy shifts his eyes to look down the hall to where the nurse is sitting in her glass case, and says it ain’t allowed for the help to eat with the patients. “Against ward policy?” “Tha’s right.” “Tough luck”–and peels three bananas right under the black boy’s nose and eats one after the other, tells the boy that any time you want one snuck outa the mess hall for you, Sam, you just give the word. | Do płatków kukurydzianych można sobie wkrajać banany - McMurphy bierze ich całą kiść, proponuje czarnemu sanitariuszowi, że odpali mu jednego, bo wygląda nietęgo; czarny spogląda na koniec korytarza, gdzie w szklanej klatce widać oddziałową, i odpowiada, że personelowi nie wolno jadać z pacjentami. - Regulamin oddziału? - Właśnie. - Twoja strata - oświadcza McMurphy, obiera i pałaszuje po kolei trzy banany pod nosem czarnego, po czym mówi, że gdyby ten miał kiedy ochotę, to wystarczy słowo, a wyniesie mu jednego ze stołówki. |
| When McMurphy finishes his last banana he slaps his belly and gets up and heads for the door, and the big black boy blocks the door and tells him the rule that patients sit in the mess hall till they all leave at seven-thirty. | Zjadłszy całą kiść, klepie się po brzuchu, wstaje i rusza do drzwi, ale duży sanitariusz zagradza mu drogę i tłumaczy, że zgodnie z regulaminem pacjenci wychodzą ze stołówki wszyscy razem o siódmej trzydzieści. |
| McMurphy stares at him like he can’t believe he’s hearing right, then turns and looks at Harding. | McMurphy patrzy na niego, jakby nie był pewien, czy się nie przesłyszał, po czym zerka na Hardinga. |
| Harding nods his head, so McMurphy shrugs and goes back to his chair. “I sure don’t want to go against that goddamned policy.” | Harding kiwa głową, więc McMurphy wzrusza ramionami i wraca na miejsce. - Niech to cholera, nie mam zamiaru łamać regulaminu! |
| The clock at the end of the mess hall shows it’s a quarter after seven, lies about how we only been sitting here fifteen minutes when you can tell it’s been at least an hour. | Zegar na końcu sali wskazuje piętnaście po siódmej; to kłamstwo, że jesteśmy tu dopiero kwadrans, bo nietrudno poznać, że tkwimy w stołówce przynajmniej godzinę. |
| Everybody is finished eating and leaned back, watching the big hand to move to seven-thirty. | Wszyscy skończyli jeść i rozparli się wygodnie na krzesłach; obserwują dużą wskazówkę, czekają, kiedy pokaże wpół do ósmej. |
| The black boys take away the Vegetables’ splattered trays and wheel the two old men down to get hosed off. | Czarni odbierają zachlapane tace od Roślin i wywożą obu staruszków, żeby ich umyć szlauchem. |
| In the mess hall about half the guys lay their heads on their arms, figuring to get a little sleep before the black boys get back. | Połowa chłopaków opiera głowy na rękach, żeby się zdrzemnąć, zanim wrócą czarni. |
| There’s nothing else to do, with no cards or magazines or picture puzzles. | Zupełnie nie wiadomo, co robić - nie ma kart, pism ani łamigłówek. |
| Just sleep or watch the clock. | Można tylko spać albo obserwować zegar. |
| But McMurphy can’t keep still for that; he’s got to be up to something. | McMurphy nie umie siedzieć bezczynnie - musi się czymś zająć. |
| After about two minutes of pushing food scraps around his plate with his spoon, he’s ready for more excitement. | Zaczyna suwać łyżką po talerzu resztki jedzenia, ale już po dwóch minutach nudzi go ta zabawa. |
| He hooks his thumbs in his pockets and tips back and one-eyes that clock up on the wall. | Zahacza kciuki o kieszenie, odchyla się z krzesłem do tyłu i mrużąc jedno oko, spogląda na zegar. |
| Then he rubs his nose. | Potem pociera nos. |
| “You know–that old clock up there puts me in mind of the targets at the target range at Fort Riley. | Wiecie co? Ten zegar na ścianie przypomina mi tarcze na strzelnicy w Fort Riley. |
| That’s where I got my first medal, a sharpshooter medal. | Dostałem tam mój pierwszy medal, odznaczenie doborowego strzelca. |
| Dead-Eye McMurphy. | McMurphy Sokole Oko. |
| Who wants to lay me a pore little dollar that I can’t put this dab of butter square in the center of the face of that clock up there, or at least on the face?” He gets three bets and takes up his butter pat and puts it on his knife, gives it a flip. | Kto się założy o nędznego dolca, że trafię krążkiem masła w sam środek zegara albo przynajmniej w tarczę? Trzech facetów przyjmuje zakład. McMurphy kładzie krążek masła na nożu i zamachuje się nim lekko. |
| It sticks a good six inches or so to the left of the clock, and everybody kids him about it until he pays his bets. | Krążek ląduje dobre piętnaście centymetrów na lewo od zegara i Okresowi zaczynają się nabijać z McMurphy’ego, który płaci wygraną. |
| They’re still riding him about did he mean Dead-Eye or Dead-Eyes when the least black boy gets back from hosing Vegetables and everybody looks into his plate and keeps quiet. | Żartują, czy na pewno zwie się Sokole Oko, a nie przypadkiem Kurze Oko, ale akurat wtedy czarny karzeł wraca od mycia Roślin, więc wszyscy spuszczają oczy i milkną. |
| The black boy senses something is in the air, but he can’t see what. | Karzeł czuje, że coś się stało, ale nie wie, co. |
| And he probably never would of known except old Colonel Matterson is gazing around, and he sees the butter stuck up on the wall and this causes him to point up at it and go into one of his lessons, explaining to us all in his patient, rumbling voice, just like what he said made sense. “The but-ter… is the Re-pub-li-can party…” | Pewnie sam by się nie połapał, gdyby stary pułkownik Matterson, rozglądając się po sali, nie dojrzał masła, natychmiast nie wskazał go palcem i nie rozpoczął wykładu, perorując tak pewnie swoim głębokim głosem, jakby to, co mówił, miało ręce i nogi. - Mas-ło... to partia re-pu-bli-kań-ska... |
| The black boy looks where the colonel is pointing, and there that butter is, easing down the wall like a yellow snail. | Karzeł patrzy tam, gdzie wskazuje pułkownik, i dostrzega krążek masła, który wolno sunie w dół po ścianie niczym żółty ślimak. |
| He blinks at it but he doesn’t say a word, doesn’t even bother looking around to make certain who flipped it up there. | Mały sanitariusz mruga oczami, ale nic nie mówi - nawet nie ogląda się za siebie, bo i tak wie, czyja to sprawka. |
| McMurphy is whispering and nudging the Acutes sitting around him, and in a minute they all nod, and he lays three dollars on the table and leans back. | McMurphy szepcze coś i szturcha siedzących przy nim Okresowych; po chwili kiwają głowami, więc kładzie na stole trzy dolary i opiera się wygodnie. |
| Everybody turns in his chair and watches that butter sneak on down the wall, starting, hanging still, shooting ahead and leaving a shiny trail behind it on the paint. | Wszyscy odwracają się na krzesłach i obserwują zjeżdżające w dół masło, które przyspiesza, na moment staje, a dalej znów spływa równo, pozostawiając na ścianie błyszczący pas. |
| Nobody says a word. | Nikt się nie odzywa. |
| They look at the butter, then at the clock, then back at the butter. | Patrzą na masło, na zegar, znów na masło. |
| The clock’s moving now. | Teraz wskazówki się ruszają. |
| The butter makes it down to the floor about a half a minute before seven-thirty, and McMurphy gets back all the money he lost. | Masło dotyka podłogi pół minuty przed siódmą trzydzieści i McMurphy odzyskuje pieniądze, które wcześniej przegrał. |
| The black boy wakes up and turns away from the greasy stripe on the wall and says we can go, and McMurphy walks out of the mess hall, folding his money in his pocket. | Karzeł otrząsa się z letargu, odwraca głowę od tłustej pręgi i pozwala nam opuścić stołówkę. McMurphy chowa do kieszeni wygraną, |
| He puts his arms around the black boy’s shoulders and half walks, half carries him, down the hall toward the day room. “The day’s half gone, Sam, of buddy, an’ I’m just barely breaking even. | obejmuje ramieniem czarnego i na pół wypycha, na pół wynosi go na korytarz, a później do świetlicy. - Kawał dnia już za nami, stary, a ledwie wyszedłem na zero. |
| I’ll have to hustle to catch up. How about breaking out that deck of cards you got locked securely in that cabinet, and I’ll see if I can make myself heard over that loudspeaker.” | Trzeba się pospieszyć, żeby nadrobić stracony czas. Otwórz szafę i dawaj karty, bratku, a już ja się postaram przekrzyczeć ten piekielny głośnik. |
| Spends most of that morning hustling to catch up by dealing more blackjack, playing for IOUs now instead of cigarettes. | Przez prawie cały ranek śpieszy się rzeczywiście i gra szybciej niż wczoraj: nadal w oko, ale teraz już na weksle, nie na papierosy. |
| He moves the blackjack table two or three times to try to get out from under the speaker. | Przesuwa stolik karciany ze dwa czy trzy razy, byle dalej od głośnika. |
| You can tell it’s getting on his nerves. | Widać, że muzyka działa mu na nerwy. |
| Finally he goes to the Nurses’ Station and raps on a pane of glass till the Big Nurse swivels in her chair and opens the door, and he asks her how about turning that infernal noise off for a while. | Wresz- cie podchodzi do dyżurki i stuka w szybę, a gdy Wielka Oddziałowa odwraca się z fotelem i otwiera drzwi, pyta ją, czy nie można by na pewien czas wyłączyć tego piekielnego jazgotu. |
| She’s calmer than ever now, back in her seat behind her pane of glass; there’s no heathen running around half-naked to unbalance her. | Na swoim fotelu i za swoją szybą oddziałowa jest zupełnie spokojna - zresztą żaden dzikus nie lata teraz nago po oddziale, żeby ją wytrącić z równowagi. |
| Her smile is settled and solid. | Metalowe usta zastygły jej w pewnym siebie uśmiechu. |
| She closes her eyes and shakes her head and tells McMurphy very pleasantly, No. “Can’t you even ease down on the volume? | Mruży oczy, potrząsa głową i odpowiada McMurphy’emu uprzejmie, że nie można. - A trochę ściszyć? |
| It ain’t like the whole state of Oregon needed to hear Lawrence Welk play ‘Tea for Two’ three times every hour, all day long! | Przecież chyba cały Oregon nie musi słuchać trzy razy na godzinę, od świtu do nocy, jak Lawrence Welk gra Herbatkę we dwoje! |
| If it was soft enough to hear a man shout his bets across the table I might get a game of poker going–” “You’ve been told, Mr. McMurphy, that it’s against the policy to gamble for money on the ward.” “Okay, then down soft enough to gamble for matches, for fly buttons–just turn the damn thing down!” “Mr. McMurphy”–she waits and lets her calm schoolteacher tone sink in before she goes on; she knows every Acute on the ward is listening to them–”do you want to know what I think? | Gdyby siostra ściszyła to pudło, żeby nie trzeba się było wydzierać, ile kto stawia, moglibyśmy zagrać partyjkę pokera... - Już panu mówiłam, panie McMurphy, że gry na pieniądze są wbrew regulaminowi oddziału... - Dobra, więc niech siostra ściszy głośnik choć na tyle, żeby można było grać na zapałki czy guziki od rozporków... ale proszę natychmiast ściszyć to diabelstwo! - Panie McMurphy... - zaczyna oddziałowa tonem nauczycielki i robi krótką pauzę, żeby podkreślić swój chłód i opano- wanie; wie, że wszyscy Okresowi chłoną każde słowo rozmowy. - Czy chciałby pan znać moje zdanie? |
| I think you are being very selfish. | Uważam, że pańskie żądania są szalenie egoistyczne. |
| Haven’t you noticed there are others in this hospital besides yourself? There are old men here who couldn’t hear the radio at all if it were lower, old fellows who simply aren’t capable of reading, or working puzzles–or playing cards to win other men’s cigarettes. | Przecież nie jest pan tu sam. Na naszym oddziale są ludzie starzy, którzy wcale nie słyszeliby muzyki, gdybym ją ściszyła, ludzie, którzy nie są już w stanie czytać, układać łamigłówek ani wygrywać w karty papierosów od kolegów. |
| Old fellows like Matterson and Kittling, that music coming from the loudspeaker is all they have. | Dla Mattersona, Kittlinga i pozostałych starców ta muzyka jest jedyną radością. |
| And you want to take that away from them. | A pan chciałby ich jej pozbawić. |
| We like to hear suggestions and requests whenever we can, but I should think you might at least give some thought to others before you make your requests.” | Wszystkie sugestie i propozycje są zawsze mile widziane, ale zanim pan z nimi wystąpi, powinien pan najpierw pomyśleć o innych pacjentach. |
| He turns and looks over at the Chronic side and sees there’s something to what she says. | McMurphy się odwraca, patrzy na Chroników siedzących po swojej stronie świetlicy i widzi, że to, co usłyszał, nie jest do końca pozbawione racji. |
| He takes off his cap and runs his hand in his hair, finally turns back to her. | Zdejmuje cyklistówkę, przejeżdża palcami po włosach i spogląda na oddziałową. |
| He knows as well as she does that all the Acutes are listening to everything they say. “Okay–I never thought about that.” “I thought you hadn’t.” | Wie równie dobrze jak ona, że Okresowi przysłuchują się ich rozmowie. - Hm... to mi nie przyszło do głowy. - Tak też myślałam. |
| He tugs at that little tuft of red showing out of the neck of his greens, then says. “Well, hey; what do you say to us taking the card game someplace else? | McMurphy szarpie kosmyk rudych włosów sterczący mu pod szyją ze szpitalnej bluzy. - No dobrze - mówi - ale może moglibyśmy grać gdzie indziej? |
| Some other room? | W innej sali? |
| Like, say, that room you people put the tables in during that meeting. | Na przykład w tej, do której przed zebra- niem wynosi się stoliki? |
| There’s nothing in there all the rest of the day. | Przez resztę dnia stoi pusta. |
| You could unlock that room and let the card-players go in there, and leave the old men out here with their radio–a good deal all around.” | Można by ją otworzyć i dać karciarzom, a staruszkowie zostaliby tutaj; tym sposobem wszyscy byliby zadowoleni. |
| She smiles and closes her eyes again and shakes her head gently. “Of course, you may take the suggestion up with the rest of the staff at some time, but I’m afraid everyone’s feelings will correspond with mine: we do not have adequate coverage for two day rooms. | Oddziałowa uśmiecha się, przymyka oczy i łagodnie potrząsa głową. - Może pan oczywiście poruszyć przy okazji tę sprawę z resztą personelu, ale obawiam się, że wszyscy powiedzą panu to samo co ja: nie byłoby komu pilnować drugiej sali. |
| There isn’t enough personnel. | Jest nas tu za mało. |
| And I wish you wouldn’t lean against the glass there, please; your hands are oily and staining the window. | I bardzo proszę, żeby się pan nie opierał o szybę: ma pan brudne ręce i zostawia plamy. |
| That means extra work for some of the other men.” | A to znaczy, że ktoś będzie miał przez pana więcej pracy. |
| He jerks his hand away, and I see he starts to say something and then stops, realizing she didn’t leave him anything else to say, unless he wants to start cussing at her. | McMurphy cofa gwałtownie rękę i widzę, że chce coś powiedzieć; gryzie się jednak w język, bo nagle pojmuje, że po tym, co usłyszał, może tylko skląć babę albo zmilczeć. |
| His face and neck are red. | Rumieniec oblewa mu twarz i szyję. |
| He draws a long breath and concentrates on his will power, the way she did this morning, and tells her that he is very sorry to have bothered her, and goes back to the card table. | McMurphy bierze głęboki oddech i tak, jak ona dziś rano, opanowuje się siłą woli, przeprasza oddziałową, że zawracał jej głowę, i idzie do stolika. |
| Everybody on the ward can feel that it’s started. | Wszyscy czują, że wojna się zaczęła. |
| At eleven o’clock the doctor comes to the day-room door and calls over to McMurphy that he’d like to have him come down to his office for an interview. “I interview all new admissions on the second day.” | O jedenastej w drzwiach świetlicy staje lekarz i prosi McMurphy’ego, żeby przyszedł do jego gabinetu na rozmowę. - Zawsze przeprowadzam wywiad z nowymi pacjentami drugiego dnia ich pobytu - mówi. |
| McMurphy lays down his cards and stands up and walks over to the doctor. | McMurphy odkłada karty, wstaje i podchodzi do lekarza. |
| The doctor asks him how his night was, but McMurphy just mumbles an answer. “You look deep in thought today, Mr. McMurphy.” “Oh, I’m a thinker all right,” McMurphy says, and they walk off together down the hall. | Ten pyta, jak mu się spało, ale rudzielec tylko mamrocze coś pod nosem. - Jest pan dziś bardzo zamyślony, panie McMurphy. - O tak, lubię sobie czasem podumać - odpowiada McMurphy i ruszają razem korytarzem. |
| When they come back what seems like days later, they’re both grinning and talking and happy about something. | Kiedy wracają - mam wrażenie, że po upływie kilku dni - obaj uśmiechają się od ucha do ucha i rozprawiają o czymś wesoło. |
| The doctor is wiping tears off his glasses and looks like he’s actually been laughing, and McMurphy is back as loud and full of brass and swagger as ever. | Lekarz wyciera wilgotne od łez binokle i wygląda, jakby naprawdę przed chwilą śmiał się do rozpuku, a McMurphy znów jest normalnym, hałaśliwym, buńczucznym sobą. |
| He’s that way all through lunch, and at one o’clock he’s the first one in his seat for the meeting, his eyes blue and ornery from his place in the corner. | Jest taki przez cały obiad, a gdy o trzynastej ma się rozpocząć zebranie, pierwszy zajmuje miejsce i błyska zawadiacko niebieskimi oczami ze swojego fotela w rogu sali. |
| The Big Nurse comes into the day room with her covey of student nurses and her basket of notes. | Wielka Oddziałowa, niosąc kosz notatek, wmaszerowuje do świetlicy na czele stadka pielęgniarek. |
| She picks the log book up from the table and frowns into it a minute (nobody’s informed on anybody all day long), then goes to her seat beside the door. | Podnosi ze stołu dziennik i zagląda do niego, marszcząc gniewnie brwi (przez cały dzień nikt nie wpisał żadnego donosu), po czym siada po swojej stronie drzwi. |
| She picks up some folders from the basket on her lap and riffles through them till she finds the one on Harding. “As I recall, we were making quite a bit of headway yesterday with Mr. Harding’s problem–” “Ah–before we go into that,” the doctor says, “I’d like to interrupt a moment, if I might. | Wyjmuje z koszyka wszystkie teczki, kładzie je sobie na kolanach i wyszukuje teczkę Hardinga. - O ile pamiętam, posunęliśmy się wczoraj sporo naprzód, analizując problemy pana Hardinga... - Hm... jeśli siostra pozwoli - przerywa jej lekarz - chciałbym coś powiedzieć, zanim wrócimy do tamtej sprawy. |
| Concerning a talk Mr. McMurphy and I had in my office this morning. | Ma to związek z rozmową, jaką dziś rano odbyłem z panem McMurphym u siebie w gabinecie. |
| Reminiscing, actually. | Wspominaliśmy dawne czasy. |
| Talking over old times. You see Mr. McMurphy and I find we have something in common–we went to the same high school.” | Bo wyobraźcie sobie państwo, że pan McMurphy i ja mamy ze sobą wiele wspólnego: chodziliśmy do jednej szkoły. |
| The nurses look at one another and wonder what’s got into this man. | Pielęgniarki spoglądają po sobie zdumione, co mu się stało. |
| The patients glance at McMurphy grinning from his corner and wait for the doctor to go on. | Pacjenci zerkają na uśmiechniętego McMurphy’ego i czekają, co lekarz jeszcze powie. |
| He nods his head. “Yes, the same high school. | Doktor Spivey kiwa głową. - Tak, do jednej szkoły. |
| And in the course of our reminiscing we happened to bring up the carnivals the school used to sponsor–marvelous, noisy, gala occasions. | A wspominając dawne czasy, przypomnieliśmy sobie potańcówki organizowane w naszej szkole... wspaniałe, huczne zabawy. |
| Decorations, crepe streamers, booths, games–it was always one of the prime events of the year. | Mnóstwo dekoracji, serpentyn, przeróżnych straganów i gier... było to zawsze największe wydarzenie roku. |
| I–as I mentioned to McMurphy–was the chairman of the high-school carnival both my junior and senior years–wonderful carefree years…” It’s got real quiet in the day room. | Jak już mówiłem panu McMurphy’emu, przez dwa ostatnie lata byłem przewodniczącym komitetu organizacyjnego. Och, co to były za wspaniałe, beztroskie dni… W świetlicy jest cicho jak makiem zasiał. |
| The doctor raises his head, peers around to see if he’s making a fool of himself. | Lekarz podnosi głowę i zerka po twarzach, żeby się przekonać, czy się nie wygłupił. |
| The Big Nurse is giving him a look that shouldn’t leave any doubts about it, but he doesn’t have on his glasses and the look misses him. “Anyway–to put an end to this maudlin display of nostalgia–in the course of our conversation McMurphy and I wondered what would be the attitude of some of the men toward a carnival here on the ward?” | Spojrzenie Wielkiej Oddziałowej nie powinno mu pozostawić żadnych wątpliwości, ale lekarz nic nie zauważa, bo zapomniał włożyć binokle. - No, dość już tych ckliwych wynurzeń, chciałem tylko powiedzieć, że pan McMurphy i ja zaczęliśmy się zastanawiać, czyby nie urządzić zabawy na naszym oddziale, i ciekawi mnie, co o tym sądzą pacjenci? |
| He puts on his glasses and peers around again. | Wkłada binokle i rozgląda się po sali. |
| Nobody’s jumping up and down at the idea. | Nikt nie skacze do góry z radości. |
| Some of us can remember Taber trying to engineer a carnival a few years back, and what happened to it. | Niektórzy z nas pamiętają, jak kilka lat temu Taber próbował zorganizować zabawę i co z tego wynikło. |
| As the doctor waits, a silence rears up from out of the nurse and looms over everybody, daring anybody to challenge it. | Lekarz czeka daremnie: od oddziałowej promieniuje cisza i spowija nas ciasno, gotowa zmiażdżyć śmiałka, który odważy się odezwać. |
| I know McMurphy can’t because he was in on the planning of the carnival, and just as I’m thinking that nobody will be fool enough to break that silence, Cheswick, who sits right next to McMurphy, gives a grunt and is on his feet, rubbing his ribs, before he knows what happened. “Uh–I personally believe, see”–he looks down at McMurphy’s fist on the chair arm beside him, with that big stiff thumb sticking straight up out of it like a cow prod–“that a carnival is a real good idea. | McMurphy’emu jako współautorowi pomysłu nie za bardzo wypada zabierać głos i myślę sobie, że nikt z pacjentów nie będzie taki głupi, aby przerwać ciszę, kiedy nagle Cheswick, który siedzi obok McMurphy’ego, wydaje pisk i nie za bardzo wiedząc, co się stało, łapie się za bok i zrywa z krzesła. - Hm... ja... osobiście uważam - zerka na opartą na poręczy fotela pięść McMurphy’ego i potężny kciuk sterczący sztywno niczym szpikulec do rażenia prądem bydła - że to naprawdę doskonały pomysł. |
| Something to break the monotony.” “That’s right, Charley,” the doctor says, appreciating Cheswick’s support, “and not altogether without therapeutic value.” “Certainly not,” Cheswick says, looking happier now. “No. | Zawsze jakaś odmiana. - Właśnie, Charley! - woła lekarz, spoglądając na niego z wdzięcznością - i w dodatku nie pozbawiona wartości tera- peutycznych. - Jasne - potwierdza Cheswick, bardziej już zadowolony ze swojej roli. - Oczywiście. |
| Lots of therapeutics in a carnival. You bet.” | Zabawa ma mnóstwo wartości tera- peutycznych. |
| “It would b-b-be fun,” Billy Bibbit says. “Yeah, that too,” Cheswick says. “We could do it, Doctor Spivey, sure we could. | To bezsporny fakt! - B-b-będzie fajnie - mówi Billy Bibbit. - A pewnie - przyznaje Cheswick. - Zrobi się, panie doktorze, damy radę. |
| Scanlon can do his human bomb act, and I can make a ring toss in Occupational Therapy.” “I’ll tell fortunes,” Martini says and squints at a spot above his head. “I’m rather good at diagnosing pathologies from palm reading, myself,” Harding says. “Good, good,” Cheswick says and claps his hands. | Scanlon może udawać bombę, a ja na terapii zajęciowej zmajstruję kółka i będziemy rzucać nimi do celu. - Ja będę przepowiadał przyszłość - oznajmia Martini, zezując na jakiś punkt nad głową. - A ja mogę stawiać z ręki diagnozy psychiatryczne - zgłasza się Harding. - Świetnie, świetnie! - cieszy się Cheswick, klaszcząc w dłonie. |
| He’s never had anybody support anything he said before. “Myself,” McMurphy drawls, “I’d be honored to work a skillo wheel. | Po raz pierwszy ktoś go poparł na zebraniu. - A ja - rzecze McMurphy - z wielką chęcią zatrudnię się przy kole fortuny. |
| Had a little experience…” “Oh, there are numerous possibilities,” the doctor says, sitting up straight in his chair and really warming to it. “Why, I’ve got a million ideas…” | Mam już pewne doświadczenie... - Och, tyle przed nami możliwości! - woła ze szczerym zapałem lekarz, prostując się w fotelu. - Ja sam mam tysiące pomysłów... |
| He talks full steam ahead for another five minutes. | I przez następne pięć minut gęba mu się nie zamyka. |
| You can tell a lot of the ideas are ideas he’s already talked over with McMurphy. | Łatwo poznać, że wiele z tych pomysłów obgadał już wcześniej z McMurphym. |
| He describes games, booths, talks of selling tickets, then stops as suddenly as though the Nurse’s look had hit him right between the eyes. | Mówi o grach, straganach, sprzedawaniu biletów, lecz nagle spostrzega wzrok oddziałowej i milknie, jakby zdzieliła go pięścią między oczy. |
| He blinks at her and asks, “What do you think of the idea, Miss Ratched? Of a carnival? | Mruga i pyta: - A co siostra o tym myśli, siostro Ratched, żebyśmy urządzili zabawę? |
| Here, on the ward?” “I agree that it may have a number of therapeutic possibilities,” she says, and waits. | Tu, na oddziale? - Zgadzam się, że to może mieć pewne wartości terapeutyczne - odpowiada oddziałowa i urywa. |
| She lets that silence rear up from her again. | Znów promieniuje od niej cisza i spowija nas ciasno. |
| When she’s sure nobody’s going to challenge it, she goes on. “But I also believe that an idea like this should be discussed in staff meeting before a decision is reached. | Siostra widzi, że nikt już nie odważy się odezwać, więc ponownie zabiera głos: - Ale uważam, że zanim podejmiemy decyzję, powinniśmy przedyskutować sprawę na zebraniu personelu. |
| Wasn’t that your idea, Doctor?” “Of course. | Chyba taki był pański zamiar, doktorze? - Oczywiście. |
| I merely thought, understand, I would feel out some of the men first. | Chciałem tylko, sama siostra rozumie, poznać opinię pacjentów. |
| But certainly, a staff meeting first. | Ale ma siostra rację, najpierw omówimy projekt na zebraniu personelu. |
| Then we’ll continue our plans.” | Przygotowaniami zajmiemy się później. |
| Everybody knows that’s all there is to the carnival. | Wszyscy wiedzą, że to oznacza koniec planowanej zabawy. |
| The Big Nurse starts to bring things back into hand by rattling the folio she’s holding. | Wielka Oddziałowa potrząsa teczką, żeby zaprowadzić porządek. |
| “Fine. Then if there is no other new business–and if Mr. Cheswick will be seated–I think we might go right on into the discussion. | - Doskonale. Ponieważ nie ma więcej nowych spraw, powrócimy do dyskusji, oczywiście jeśli pan Cheswick zechce usiąść. |
| We have”–she takes her watch from the basket and looks at it–“forty-eight minutes left. | Mamy - wyjmuje z koszyka zegarek - jeszcze czterdzieści osiem minut. |
| So, as I–” “Oh. | A więc, jak już... - Aha. |
| Hey, wait. | Hej, chwileczkę. |
| I remember there is some other new business.” | Coś sobie przypomniałem. |
| McMurphy has his hand up, fingers snapping. | McMurphy podniósł rękę i strzela palcami. |
| She looks at the hand for a long time before she says anything. “Yes, Mr. McMurphy?” “Not me, Doctor Spivey has. | Oddziałowa długo patrzy na nią bez słowa. - Słucham, panie McMurphy? - pyta wreszcie. - Nie mnie proszę słuchać, a pana doktora. |
| Doc, tell ‘em what you come up with about the hard-of-hearing guys and the radio.” | Doktorze, niech pan powie, co pan zadecydował w sprawie pacjentów, którzy nie dosłyszą, i tego głośnika. |
| The nurse’s head gives one little jerk, barely enough to see, but my heart is suddenly roaring. | Oddziałowa podrywa nieznacznie głowę - jest to ruch ledwo dostrzegalny, ale ja go widzę i serce skacze mi z radości. |
| She puts the folio back in the basket, turns to the doctor. “Yes,” says the doctor. “I very nearly forgot.” | Oddziałowa spogląda na lekarza. - Prawda - mówi doktor Spivey - zupełnie zapomniałem. |
| He leans back and crosses his legs and puts his fingertips together; I can see he’s still in good spirits about his carnival. “You see, McMurphy and I were talking about that age-old problem we have on this ward: the mixed population, the young and the old together. | Odchyla się wygodnie, zakłada nogę na nogę i splata dłonie; planowana zabawa najwyraźniej wprawiła go w wyśmienity humor. - Rozmawiałem z panem McMurphym o odwiecznych trud nościach wynikających z tego, że na jednym oddziale przebywają pacjenci zarówno młodzi, jak i w podeszłym wieku. |
| It’s not the most ideal surroundings for our Therapeutic Community, but Administration says there’s no helping it with the Geriatric Building overloaded the way it is. | Nie są to idealne warunki dla naszej grupy terapeutycznej, ale zdaniem kierownictwa szpitala nie ma na to rady, gdyż budynek geriatryczny jest już przepełniony. |
| I’ll be the first to admit it’s not an absolutely pleasant situation for anyone concerned. | Doskonale rozumiem, że obecna sytuacja nie jest przyjemna dla obu stron. |
| In our talk, however, McMurphy and I did happen to come up with an idea which might make things more pleasant for both age groups. | W trakcie rozmowy wpadliśmy na rozwiązanie, które powinno przynieść ulgę młodszym i starszym pacjentom. |
| McMurphy mentioned that he had noticed some of the old fellows seemed to have difficulty hearing the radio. He suggested the speaker might be turned up louder so the Chronics with auditory weaknesses could hear it. | Pan McMurphy wspomniał, że niektórzy starsi Chronicy nie dosłyszą muzyki, i zaproponował, żeby puszczać ją głośniej. |
| A very humane suggestion, I think.” | Uważam, że to bardzo humanitarna sugestia. |
| McMurphy gives a modest wave of his hand, and the doctor nods at him and goes on. “But I told him I had received previous complaints from some of the younger men that the radio is already so loud it hinders conversation and reading. | McMurphy skromnie macha dłonią, na co lekarz kiwa głową i ciągnie dalej: - Odpowiedziałem mu, że młodsi pacjenci nieraz mi się skarżyli, że muzyka już teraz jest zbyt głośna, przeszkadza w rozmowach i czytaniu. |
| McMurphy said he hadn’t thought of this, but mentioned that it did seem a shame that those who wished to read couldn’t get off by themselves where it was quiet and leave the radio for those who wished to listen. | McMurphy przyznał, iż to mu nie przyszło do głowy, choć jego zdaniem to wielka szkoda, że ci, którzy chcą czytać w spokoju, nie mogą się przenieść gdzie indziej i zostawić świetlicy melomanom. |
| I agreed with him that it did seem a shame and was ready to drop the matter when I happened to think of the old tub room where we store the tables during the ward meeting. | Zgodziłem się, że to istotnie wielka szkoda, i już byłem gotów zapomnieć o całej sprawie, kiedy nagle przypomniałem sobie o gabinecie hydroterapii, do którego na czas zebrań wstawia się stoły. |
| We don’t use the room at all otherwise; there’s no longer a need for the hydrotherapy it was designed for, now that we have the new drugs. | Stoi pusty, bo odkąd wprowadzono nowe leki, nie używamy go do zabiegów. |
| So how would the group like to have that room as a sort of second day room, a game room, shall we say?” | Co grupa na to, żebyśmy urządzili tam drugą świetlicę, powiedzmy, salon gier? |
| The group isn’t saying. | Grupa milczy. |
| They know whose play it is next. | Wszyscy wiedzą, do kogo należy następne posunięcie. |
| She folds Harding’s folio back up and puts it on her lap and crosses her hands over it, looking around the room just like somebody might dare have something to say. | Oddziałowa zamyka teczkę Hardinga, kładzie na kolanach, opiera na niej ręce i rozgląda się po sali, żeby zobaczyć, kto się odważy zabrać głos. |
| When it’s clear nobody’s going to talk till she does, her head turns again to the doctor. “It sounds like a fine plan, Doctor Spivey, and I appreciate Mr. McMurphy’s interest in the other patients, but I’m terribly afraid we don’t have the personnel to cover a second day room.” | Widząc, że nikt nie zamierza tego uczynić przed nią, odwraca głowę do lekarza. - Sam pomysł jest doskonały, panie doktorze; doceniam też troskę pana McMurphy’ego o pozostałych pacjentów, ale niestety mamy za mały personel, żeby pozwolić sobie na prowadzenie dwóch świetlic. |
| And is so certain that this should be the end of it she starts to open the folio again. | Jest przekonana, że to załatwia sprawę, więc znów otwiera teczkę. |
| But the doctor has thought this through more than she figured. “I thought of that too, Miss Ratched. | Ale lekarz przemyślał wszystko głębiej, niż się spo- dziewała. - Mnie to również przyszło do głowy. |
| But since it will be largely the Chronic patients who remain here in the day room with the speaker–most of whom are restricted to lounges or wheel chairs–one aide and one nurse in here should easily be able to put down any riots or uprisings that might occur, don’t you think?” | Ponieważ jednak w tej świetlicy pozostaną niemal wyłącznie Chronicy, z których większość porusza się z trudem albo w ogóle nie wstaje z wózków inwalidzkich, nie sądzi siostra, że jedna pielęgniarka i jeden sanitariusz wystarczą w zupełności, żeby opanować każdy bunt czy rewolucję? |
| She doesn’t answer, and she doesn’t care much for his joking about riots and uprisings either, but her face doesn’t change. | Oddziałowa nie odpowiada. Wcale jej się nie podoba ten żart o buntach i rewolucjach, ale wyrazu twarzy nie zmienia. |
| The smile stays. “So the other two aides and nurses can cover the men in the tub room, perhaps even better than here in a larger area. | Nadal się uśmiecha. - Tymczasem - ciągnie lekarz - pozostałe dwie pielęgniarki i dwaj sanitariusze mogą nadzorować pacjentów w gabinecie hydroterapii, i to skuteczniej niż w tej wielkiej sali. |
| What do you think, men? | Co wy na to, panowie? |
| Is it a workable idea? | Warto spróbować? |
| I’m rather enthused about it myself, and I say we give it a try, see what it’s like for a few days. | Osobiście zapaliłem się do tego pomysłu, proponuję zobaczyć, jak to będzie przynajmniej przez kilka dni. |
| If it doesn’t work, well, we’ve still got the key to lock it back up, haven’t we?” “Right!” Cheswick says, socks his fist into his palm. | Jeśli nam się nie spodoba, to zawsze możemy zamknąć gabinet z powrotem na klucz, prawda? - Słusznie! - woła Cheswick, uderzając pięścią w otwartą dłoń. |
| He’s still standing, like he’s afraid to get near that thumb of McMurphy’s again. “Right, Doctor Spivey, if it don’t work, we’ve still got the key to lock it back up. | Wciąż stoi, jakby się bał, że gdy tylko usiądzie, McMur- phy znów dźgnie go kciukiem. - Słusznie, panie doktorze, w razie czego możemy zamknąć gabinet z powrotem na klucz! |
| You bet.” | A pewnie! |
| The doctor looks around the room and sees all the other Acutes nodding and smiling and looking so pleased with what he takes to be him and his idea that he blushes like Billy Bibbit and has to polish his glasses a time or two before he can go on. | Lekarz rozgląda się po świetlicy, widzi, że wszyscy Okresowi kiwają uśmiechnięci głowami, najwyraźniej uradowani jego - jak mu się wydaje - pomysłem; rumieni się więc jak Billy Bibbit i dwa razy przeciera binokle, zanim może mówić dalej. |
| It tickles me to see the little man so happy with himself. | Aż miło widzieć tego małego człowieczka tak zadowolonego z siebie. |
| He looks at all the guys nodding, and nods himself and says, “Fine, fine,” and settles his hands on his knees. | Patrzy na kiwających głowami chłopaków, sam kiwa głową, powtarza: “Świetnie, świetnie”, i wspiera się dłońmi o kolana. - Bardzo dobrze. |
| “Very good. Now. | A teraz, skoro to już postanowione... |
| If that’s decided–I seem to have forgotten what we were planning to talk about this morning?” | Zupełnie zapomniałem, o czym to mieliśmy dziś mówić? |
| The nurse’s head gives that one little jerk again, and she bends over her basket, picks up a folio. | Oddziałowa znów podrywa lekko głowę, pochyla się nad koszykiem i wyjmuje następną teczkę. |
| She fumbles with the papers, and it looks like her hands are shaking. | Mam wrażenie, że drżą jej ręce, kiedy przewraca kartki. |
| She draws out a paper, but once more, before she can start reading out of-it, McMurphy is standing and holding up his hand and shifting from foot to foot, giving a long, thoughtful, “Saaaay,” and her fumbling stops, freezes as though the sound of his voice froze her just like her voice froze that black boy this morning. | Wreszcie wybiera jedną i już ma zacząć ją czytać, ale McMurphy ponownie wstaje z fotela, podnosi do góry dwa palce i przestępując z nogi na nogę, mówi zamyślony: “Przepraszam bardzo, ale...” Oddziałowa kamienieje na dźwięk jego głosu, podobnie jak rano czarny, na którego krzyknęła. |
| I get that giddy feeling inside me again when she freezes. | Na ten widok robi mi się dziwnie lekko na duszy. |
| I watch her close while McMurphy talks. “Saaaaay, Doctor, what I been dyin’ to know is what did this dream I dreamt the other night mean? | Obserwuję pilnie oddziałową, słuchając McMurphy’ego. - Przepraszam bardzo, doktorze, ale umieram z ciekawości, co może znaczyć sen, który miałem dziś w nocy. |
| You see, it was like I was me , in the dream, and then again kind of like I wasn’t me–like I was somebody else that looked like me–like–like my daddy! | Widzi pan, to byłem ja w tym śnie, ale z drugiej strony to jakbym nie był ja... ktoś inny, tyle że do mnie podobny... jak... jak... jak mój tata ! |
| Yeah, that’s who it was. | Tak, to był on. |
| It was my daddy because sometimes when I saw me–him–I saw there was this iron bolt through the jawbone like daddy used to have–” “Your father has an iron bolt through his jawbone?” “Well, not any more, but he did once when I was a kid. | To na pewno był tata, bo chwilami, kiedy widziałem siebie... jego... widziałem tę żelazną szynę, którą miał w szczęce... - Pański ojciec ma w szczęce żelazną szynę? - Już nie ma, ale miał, jak byłem mały. |
| He went around for about ten months with this big metal bolt going in here and coming out here! | Przez całe dziesięć miesięcy chodził z tą szyną, która wchodziła mu tędy, a wychodziła tędy! |
| God, he was a regular Frankenstein. | Boże, wyglądał niczym kumpel Frankensteina! |
| He’d been clipped on the jaw with a pole ax when he got into some kinda hassle with this pond man at the logging mill–Hey! | Dostał siekierą po gębie, bo się posprzeczał z jednym orylem w tartaku... |
| Let me tell you how that incident came about…” Her face is still calm, as though sbe had a cast made and painted to just the look she wants. | Rany, opowiem wam, jak do tego doszło... Twarz oddziałowej nadal jest spokojna niczym odlew pomalowany według jej życzenia. |
| Confident, patient, and unruffled. | Pewna siebie, cierpliwa, niewzruszona. |
| No more little jerk, just that terrible cold face, a calm smile stamped out of red plastic; a clean, smooth forehead, not a line in it to show weakness or worry; flat, wide, painted-on green eyes, painted on with an expression that says I can wait, I might lose a yard now and then but I can wait, and be patient and calm and confident, because I know there’s no real losing for me. | Oddziałowa nie podrywa już nerwowo głowy, siedzi nieruchomo z tą straszną, lodowatą maską i wyciśniętym z czerwonego plastyku spokojnym uśmiechem; na jej gładkim czole nie ma ani jednej zmarszczki świadczącej o zwątpieniu czy obawie, a płaskim, szerokim zielonym oczom już w odlewni namalowano spojrzenie, które mówi: mnie się nie śpieszy, może raz czy drugi pozostanę w tyle, ale mnie się nie śpieszy; jestem cierpliwa, spokojna, pewna siebie - wiem, że nie mogę naprawdę przegrać. |
| I thought for a minute there I saw her whipped. | Przez chwilę wydawało mi się, że jest pokonana. |
| Maybe I did. | Może tak jest w istocie. |
| But I see now that it don’t make any difference. | Teraz jednak widzę, że to nic nie zmienia. |
| One by one the patients are sneaking looks at her to see how she’s taking the way McMurphy is dominating the meeting, and they see the same thing. | Pacjenci jeden po drugim zerkają na nią ukradkiem, żeby sprawdzić, czy jej nie drażni, że McMurphy stał się ośrodkiem zainteresowania, ale wszyscy widzą to samo co ja. |
| She’s too big to be beaten. | Jest za potężna, żeby można ją było zniszczyć. |
| She covers one whole side of the room like a Jap statue. | Zajmuje całą ścianę niczym japońskie bóstwo. |
| There’s no moving her and no help against her. | Samemu nie sposób jej nawet ruszyć z miejsca, a przecież znikąd nie można oczekiwać pomocy. |
| She’s lost a little battle here today, but it’s a minor battle in a big war that she’s been winning and that she’ll go on winning. | Tę rundę przegrała, ale była to tylko mała potyczka w wielkiej wojnie, którą dotychczas wygrywa i będzie wygrywać nadal. |
| We mustn’t let McMurphy get our hopes up any different, lure us into making some kind of dumb play. | Nie możemy pozwolić McMurphy’emu, żeby rozbudził w nas fałszywe nadzieje, nie możemy dać się namówić na robienie głupstw. |
| She’ll go on winning, just like the Combine, because she has all the power of the Combine behind her. | Oddziałowa nadal będzie zwyciężać tak jak Kombinat, którego potęgę ma za sobą. |
| She don’t lose on her losses, but she wins on ours. | Nic nie traci, kiedy sama przegrywa, a zyskuje za każdym razem, gdy my przegrywamy. |
| To beat her you don’t have to whip her two out of three or three out of five, but every time you meet. | Żeby odnieść zwycięstwo, nie wystarczy jej pokonać w dwóch potyczkach z trzech albo w trzech potyczkach z pięciu; trzeba wygrać je wszystkie. |
| As soon as you let down your guard, as soon as you lose once , she’s won for good. | A jak tylko opuści się gardę i raz przegra, ostateczny triumf będzie należał do niej. |
| And eventually we all got to lose. | Dlatego w końcu wszyscy poniesiemy klęskę. |
| Nobody can help that. | Nie ma dla nas ratunku. |
| Right now, she’s got the fog machine switched on, and it’s rolling in so fast I can’t see a thing but her face, rolling in thicker and thicker, and I feel as hopeless and dead as I felt happy a minute ago, when she gave that little jerk–even more hopeless than ever before, on account of I know now there is no real help against her or her Combine. | Oddziałowa włączyła mgielnicę i mgła napływa tak szybko, że oprócz twarzy siostry nie widzę nic; mgła staje się coraz gęstsza i gęstsza, a ja czuję się zupełnie bezradny, martwy, choć jeszcze niedawno byłem szczęśliwy, widząc, jak babsztyl pod- rywa nerwowo głowę - czuję się bardziej bezradny niż kiedykolwiek, bo wiem teraz na pewno, że nikt nie pokona jej i Kom- binatu. |
| McMurphy can’t help any more than I could. | McMurphy nie ma większych szans ode mnie. |
| Nobody can help. | Wszyscy jesteśmy bezsilni. |
| And the more I think about how nothing can be helped, the faster the fog rolls in. | A im więcej myślę o naszej bezsilności, tym szybciej napływa mgła. |
| And I’m glad when it gets thick enough you’re lost in it and can let go, and be safe again. | Na szczęście jest wreszcie tak gęsta, że mogę się w niej ukryć, dać się jej porwać i znów być bezpiecznym. |
| 10 | |
| There’s a Monopoly game going on in the day room. | W świetlicy odchodzi gra w monopol. |
| They’ve been at it for three days, houses and hotels everywhere, two tables pushed together to take care of all the deeds and stacks of play money. | McMurphy i Okresowi grają już trzeci dzień na dwóch stołach zsuniętych razem, żeby pomieścić akcje, stosy monopolowych banknotów oraz planszę, na której stoją teraz wszędzie domy i hotele. |
| McMurphy talked them into making the game interesting by paying a penny for every play dollar the bank issues them; the monopoly box is loaded with change. “It’s your roll, Cheswick.” “Hold it a minute before he rolls. | McMurphy przekonał wszystkich, żeby wpłacali do banku centa za każdego monopolowego dolara, aby gra była bardziej emocjonująca; pudełko od gry jest teraz pełne drobnych. - Twój rzut, Cheswick. - Poczekaj chwilę. |
| What’s a man need to buy thum hotels?” “You need four houses on every lot of the same color, Martini. | Co trzeba mieć, żeby kupić hotel? - Po cztery domy, Martini, na każdym polu tej samej barwy. |
| Now let’s go , for Christsakes.” “Hold it a minute.” | Na miłość boską, gramy! - Nie, poczekaj. |
| There’s a flurry of money from that side of the table, red and green and yellow bills blowing in every direction. “You buying a hotel or you playing happy new year, for Christsakes?” “It’s your dirty roll, Cheswick.” “Snake eyes! | Nagle czerwone, zielone i żółte banknoty sypią się na wszystkie strony. - Co ty wyrabiasz, u diabła, kupujesz hotel czy świętujesz Nowy Rok? - Cholera, Cheswick, twój rzut! - Dwie jedynki! |
| Hoooeee, Cheswicker, where does that put you? | Ha, ha, Cheswick, powiedz, gdzie lądujesz? |
| That don’t put you on my Marvin Gardens by any chance? | Czy przypadkiem nie u mnie na Marvin Gardens? |
| That don’t mean you have to pay me, let’s see, three hundred and fifty dollars?” “Boogered.” “What’s thum other things? | I czy przy- padkiem nie należy mi się od ciebie, niech policzę, trzysta pięćdziesiąt dolarów? - Pieski los! - Co to za dziwoląg? |
| Hold it a minute. | Chwileczkę. |
| What’s thum other things all over the board?” “Martini, you been seeing them other things all over the board for two days. | Co to za dziwolągi łażą po całej planszy? - Do licha, Martini, od dwóch dni widzisz na planszy te swoje dziwolągi. |
| No wonder I’m losing my ass. | Ciągle przez ciebie przegrywam! |
| McMurphy, I don’t see how you can concentrate with Martini sitting there hallucinating a mile a minute.” “Cheswick, you never mind about Martini. | Nie wiem, McMurphy, jak ci to nie przeszkadza, że Martini majaczy sto razy na minutę! - Cheswick, niech ciebie głowa o niego nie boli! |
| He’s doing real good. | Sam świetnie sobie radzi. |
| You just come on with that three fifty, and Martini will take care of himself; don’t we get rent from him every time one of his ‘things’ lands on our property?” “Hold it a minute. | Lepiej dawaj mi te trzy pięćdziesiąt, a jego zostaw w spokoju; przecież płaci uczciwie, kiedy te dziwolągi lądują na naszych polach. - Moment. |
| There’s so many of thum.” “That’s okay, Mart. | Jest ich tyle... - W porządku, Mart. |
| You just keep us posted whose property they land on. | Tylko mów nam, u kogo się zatrzymują. |
| You’re still the man with the dice, Cheswick. | Cheswick, twoja kolej. |
| You rolled a double, so you roll again. | Para; rzucasz jeszcze raz. |
| Atta boy. | Jazda. |
| Faw! a big six.” | Trach! Posuwasz się o sześć. |
| “Takes me to… Chance: ‘You Have Been Elected Chairman of the Board; Pay Every Player–’ Boogered and double boogered!” | - I staję na… “Szansa: Zostałeś wybrany prezesem zarządu: płacisz każdemu z graczy...” Pieski los, pieski los! |
| “Whose hotel is this here for Christsakes on the Reading Railroad?” “My friend, that, as anyone can see, is not a hotel; it’s a depot.” | Czyj to hotel, do cholery, stoi na polu kolei? - Przyjacielu, przecież każdy widzi, że to nie hotel, tylko dworzec! - Hej, bracie, w tej grze nie ma żadnych dworców... |
| “Now hold it a minute–” McMurphy surrounds his end of the table, moving cards, rearranging money, evening up his hotels. | McMurphy króluje po swojej stronie stołu; przesuwa akcje, układa banknoty, poprawia hotele. |
| There’s a hundred. dollar bill sticking out of the brim of his cap like a press card; mad money, he calls it. | Z boku cyklistówki sterczy mu studolarowy banknot, który nazywa swoim zaskórniakiem. |
| “Scanlon? I believe it’s your turn, buddy.” “Gimme those dice. | - Scanlon? Czy to nie twoja kolej, stary? - Dawaj kości. |
| I’ll blow this board to pieces. Here we go. | Wysadzę tę planszę! |
| Lebenty Leben, count me over eleven, Martini.” | Martini, przesuń mnie o jedenaście! |
| “Why, all right.” “Not that one, you crazy bastard; that’s not my piece, that’s my house .” “It’s the same color.” “What’s this little house doing on the Electric Company?” “That’s a power station.” “Martini, those ain’t the dice you’re shaking–” “Let him be; what’s the difference?” “Those are a couple of houses!” | - Dobra, już się robi. - Nie tym, głupcze: to nie pionek, to dom. - Są tego samego koloru. - Co ten dom robi na polu Electric Company? - To elektrownia. - Martini, przecież ty trzęsiesz nie kośćmi, a... - Daj mu spokój, co za różnica? - On rzuca domami! - Trach! |
| “Faw . And Martini rolls a big, let me see, a big nineteen. | I Martini wyrzuca, niech się przyjrzę, dziewiętnaście. |
| Good goin’, Mart; that puts you–Where’s your piece, buddy?” | Świetnie, Mart, stajesz na… Gdzie twój pionek, bratku? |
| “Eh? Why here it is.” | - Co? Tu. |
| “He had it in his mouth, McMurphy. | - Miał go w ustach, McMurphy. |
| Excellent. | Doskonale. |
| That’s two moves over the second and third bicuspid, four moves to the board, which takes you on to–to Baltic Avenue, Martini. | A więc z przedtrzonowego na przedtrzonowy, potem cztery ruchy do planszy i ostatecznie lądujesz na... na Baltic Avenue, Martini. |
| Your own and only property. | Na swoim jedynym polu. |
| How fortunate can a man get, friends? | Niektórzy mają szczęście, przyjaciele! |
| Martini has been playing three days and lit on his property practically every time.” “Shut up and roll, Harding. | Martini już od trzech dni niemal za każdym razem staje na własnym polu. - Harding, zamknij się i rzucaj. |
| It’s your turn.” | Twoja kolej. |
| Harding gathers the dice up with his long fingers, feeling the smooth surfaces with his thumb as if he was blind. | Harding zgarnia kości i obmacuje szczupłymi palcami niczym ślepiec. |
| The fingers are the same color as the dice and look like they were carved by his other hand. | Jego palce są tej samej barwy co kości i wyglądają, jakby je sam wyrzeźbił. |
| The dice rattle in his hand as he shakes it. They tumble to a stop in front of McMurphy. | Potrząsane kości grzechoczą mu w dłoni, a rzucone zatrzymują się przed McMurphym. - Bach. |
| “Faw . Five, six, seven. | Pięć, sześć, siedem. |
| Tough luck, buddy. | Ciężki los, stary. |
| That’s another o’ my vast holdin’s. | Stanąłeś na moich włościach. |
| You owe me–oh, two hundred dollars should about cover it.” Pity. | Jesteś mi winien... o, dwieście dolarów powinno wystarczyć. - Pech. |
| The game goes round and round, to the rattle of dice and the shuffle of play money. | Gra toczy się dalej, słychać grzechot kości i szelest banknotów monopolowych. |
| 11 | |
| There’s long spells–three days, years–when you can’t see a thing, know where you are only by the speaker sounding overhead like a bell buoy clanging in the fog. | Bywają długie okresy - trwające kilka dni albo kilka lat - kiedy nic nie widzę, a orientuję się, gdzie jestem, wyłącznie po muzyce płynącej z głośnika, który zastępuje mi pławę dzwonową. |
| When I can see, the guys are usually moving around as unconcerned as though they didn’t notice so much as a mist in the air. | Inni pacjenci, których czasami dostrzegam, poruszają się zupełnie normalnie, jakby w ogóle nie zauważali mgły. |
| I believe the fog affects their memory some way it doesn’t affect mine. | Pewnie działa im jakoś na mózg, choć na mnie nie ma takiego wpływu. |
| Even McMurphy doesn’t seem to know he’s been fogged in. | Nawet McMurphy nie wie, że się w niej porusza. |
| If he does, he makes sure not to let on that he’s bothered by it. | A jeśli wie, niczym nie daje poznać, że mu to przeszkadza. |
| He’s making sure none of the staff sees him bothered by anything; he knows that there’s no better way in the world to aggravate somebody who’s trying to make it hard for you than by acting like you’re not bothered. | Nie daje zresztą personelowi poznać, że mu to cokolwiek przeszkadza - nic bowiem tak nie irytuje ludzi, którzy chcą ci obrzydzić życie, jak to, że zachowujesz się, jak gdybyś tego nie zauważał. |
| He keeps up his high-class manners around the nurses and the black boys in spite of anything they might say to him, in spite of every trick they pull to get him to lose his temper. | Jest uprzejmy dla pielęgniarek i czarnych, bez względu na to, co do niego mówią i jakich chwytają się sztuczek, żeby wyprowadzić go z równowagi. |
| A couple of times some stupid rule gets him mad, but he just makes himself act more polite and mannerly than ever till he begins to see how funny the whole thing is–the rules, the disapproving looks they use to enforce the rules, the ways of talking to you like you’re nothing but a three-year-old–and when he sees how funny it is he goes to laughing, and this aggravates them no end. | Zdarza się, że krew go zalewa, kiedy słyszy jakieś bzdurne zarządzenie, ale nic nie daje po sobie poznać, staje się jeszcze bardziej grzeczny i uprzejmy, aż wreszcie dostrzega, jakie to wszystko jest śmieszne - zarówno sam regulamin, jak i potępiające spojrzenia, którymi personel zmusza nas do posłuchu, oraz nagany, których nam udziela, jakbyśmy mieli niespełna trzy lata. Wtedy zaczyna rechotać, a to drażni personel jak diabli. |
| He’s safe as long as he can laugh, he thinks, and it works pretty fair. | McMurphy wie, że nic mu nie grozi, dopóki potrafi się śmiać - i ma całkowitą słuszność. |
| Just once he loses control and shows he’s mad, and then it’s not because of the black boys or the Big Nurse and something they did, but it’s because of the patients, and something they didn’t do. | Tylko raz traci panowanie nad sobą i wybucha gniewem, ale nie na Wielką Oddziałową i czarnych za coś, co zrobili, lecz na Okresowych - i to za to, że nie zrobili nic. |
| It happened at one of the group meetings. | Dzieje się to podczas jednego z zebrań. |
| He got mad at the guys for acting too cagey–too chicken-shit, he called it. | McMurphy wścieka się na chłopaków, że są przesadnie ostrożni, a raczej - jak to nazywa - wyjątkowo tchórzliwi. |
| He’d been taking bets from all of them on the World Series coming up Friday. | Wcześniej przyjął od nich zakłady na to, która drużyna zdobędzie mistrzostwo w rozpoczynających się w piątek rozgrywkach baseballowych. |
| He’d had it in mind that they would get to watch the games on TV, even though they didn’t come on during regulation TV time. | Jest pewien, że personel pozwoli nam oglądać mecze, choć nie wypadają w czasie przewidzianym w regulaminie na oglądanie telewizji. |
| During the meeting a few days before he asks if it wouldn’t be okay if they did the cleaning work at night, during TV time, and watched the games during the afternoon. | Kilka dni przed początkiem rozgrywek pyta na zebraniu, czy będzie można sprzątać po kolacji w czasie przeznaczonym na telewizję, a po południu oglądać mecze. |
| The nurse tells him no, which is about what he expected. She tells him how the schedule has been set up for a delicately balanced reason that would be thrown into turmoil by the switch of routines. | Oddziałowa - co go zresztą nie dziwi - odpowiada, że nie, gdyż obecny rozkład zajęć został specjalnie tak ułożony, a jakakolwiek zmiana może wszystko zepsuć. |
| This doesn’t surprise him, coming from the nurse; what does surprise him is how the Acutes act when he asks them what they think of the idea. | McMurphy nie jest zaskoczony, bo właśnie tego po niej oczekiwał; nie może jednak zrozumieć reakcji Okresowych, gdy pyta ich o zdanie. |
| Nobody says a thing. | Nie mówią bowiem nic. |
| They’re all sunk back out of sight in little pockets of fog. | Kryją się w oparach mgły. |
| I can barely see them. “Now look here,” he tells them, but they don’t look. | Ledwo ich widzę. - Odezwij się który! - woła, ale żaden się nie odzywa. |
| He’s been waiting for somebody to say something, answer his question. | McMurphy liczył na poparcie, |
| Nobody acts like they’ve heard it. “Look here, damn it,” he says when nobody moves, “there’s at least twelve of you guys I know of myself got a leetle personal interest who wins these games. | a tu wszyscy milczą, jakby go w ogóle nie słyszeli. - Hej, do diabła! - krzyczy, chcąc wyrwać ich z letargu. - Wiem, że dwunastu z was jest osobiście zain- teresowanych wynikiem rozgrywek. |
| Don’t you guys care to watch them?” “I don’t know, Mack,” Scanlon finally says, “I’m pretty used to seeing that six-o’clock news. | Nie chcecie zobaczyć meczów czy co? - Słuchaj, Mack - mówi wreszcie Scanlon - przyzwyczaiłem się do oglądania wieczornego dziennika. |
| And if switching times would really mess up the schedule as bad as Miss Ratched says–” “The hell with the schedule. | A skoro zmiana miałaby zepsuć cały rozkład zajęć, jak twierdzi siostra Ratched... - Do diabła z rozkładem! |
| You can get back to the bloody schedule next week, when the Series is over. | Cholera, można przecież wrócić do niego w przyszłym tygodniu, po rozgrywkach. |
| What do you say, buddies? | Co wy na to, koledzy? |
| Let’s take a vote on watching the TV during the afternoon instead of at night. | Zróbmy głosowanie, kto woli oglądać mecz, a kto dziennik. |
| All those in favor?” “Ay,” Cheswick calls out and gets to his feet. “I mean all those in favor raise their hands. | Kto jest za meczem? - Ja! - woła Cheswick i wstaje z krzesła. - Wystarczy podnieść rękę. |
| Okay, all those in favor?” | Jeszcze raz: kto chce obejrzeć mistrzostwa? |
| Cheswick’s hand comes up. | Cheswick podnosi rękę. |
| Some of the other guys look around to see if there’s any other fools. | Niektórzy pacjenci rozglądają się po świetlicy, żeby zobaczyć, czy znajdzie się przynajmniej jeszcze jeden idiota. |
| McMurphy can’t believe it. “Come on now, what is this crap? | McMurphy nie wierzy własnym oczom. - Co z wami, chłopaki, przestańcie się wygłupiać! |
| I thought you guys could vote on policy and that sort of thing. | Myślałem, że wolno wam głosować nad zmianami w regulaminie. |
| Isn’t that the way it is, Doc?” | Czyż nie tak, doktorze? |
| The doctor nods without looking up. “Okay then; now who wants to watch those games?” | Lekarz kiwa głową, ale wzrok ma utkwiony w posadzce. - Dobra; kto chce oglądać rozgrywki? |
| Cheswick shoves his hand higher and glares around. | Cheswick pręży rękę w górze i spogląda gniewnie dookoła. |
| Scanlon shakes his head and then raises his hand, keeping his elbow on the arm of the chair. | Scanlon potrząsa głową, a następnie podnosi rękę, nie odrywając łokcia od poręczy fotela. |
| And nobody else. | Ale to już wszyscy. |
| McMurphy can’t say a word. “If that’s settled, then,” the nurse says, “perhaps we should get on with the meeting.” “Yeah,” he says, slides down in his chair till the brim of his cap nearly touches his chest. “Yeah, perhaps we should get on with the sonofabitchin’ meeting at that.” “Yeah,” Cheswick says, giving all the guys a hard look and sitting down, “yeah, get on with the godblessed meeting.” | McMurphy’emu odejmuje mowę. - Skoro to już załatwione - stwierdza oddziałowa - możemy wrócić do spraw bieżących. - Tak - McMurphy osuwa się tak nisko w fotelu, że daszek cyklistówki niemal dotyka mu piersi - tak, kurwa, możemy wrócić do spraw bieżących. - Tak - powtarza Cheswick i siada, spoglądając gniewnie na pozostałych Okresowych - tak, do licha, wracajmy do spraw bieżących. |
| He nods stiffly, then settles his chin down on his chest, scowling. | Kiwa sztywno głową, spuszcza brodę i patrzy przed siebie spode łba. |
| He’s pleased to be sitting next to McMurphy, feeling brave like this. | Jest zadowolony, że siedzi obok McMurphy’ego, i czuje się przy nim odważny. |
| It’s the first time Cheswick ever had somebody along with him on his lost causes. | Wreszcie znalazł kompana, z którym może wspólnie bronić przegranych spraw. |
| After the meeting McMurphy won’t say a word to any of them, he’s so mad and disgusted. | Po zebraniu McMurphy jest tak zagniewany i rozgoryczony, że do nikogo się nie odzywa. |
| It’s Billy Bibbit who goes up to him. “Some of us have b-been here for fi-fi-five years, Randle,” Billy says. He’s got a magazine rolled up and is twisting at it with his hands; you can see the cigarette burns on the backs of his hands. “And some of us will b-be here maybe th-that muh-muh-much longer, long after you’re g-g-gone, long after this Wo-world Series is over. | Billy Bibbit sam podchodzi do niego. - Niektórzy z n-nas są tu już p-p-pięć lat, Randle - mówi, zwijając w ciasny rulon pismo, które trzyma w dłoniach pozna- czonych przez liczne ślady poparzeń papierosami. - I b-będą tu d-drugie ty-ty-tyle, gdy ty s-stąd odejdziesz, a ro-ro- rozgrywki dawno się skończą. |
| And… don’t you see…” He throws down the magazine and walks away. “Oh, what’s the use of it anyway.” | Ech... Nie rozumiesz… Co to ma za sens? Rzuca pismo na posadzkę i odchodzi. |
| McMurphy stares after him, that puzzled frown knotting his bleached eyebrows together again. | McMurphy spogląda za nim zaskoczony i ściąga w zamyśleniu wyblakłe od słońca brwi. |
| He argues for the rest of the day with some of the other guys about why they didn’t vote, but they don’t want to talk about it, so he seems to give up, doesn’t say anything about it again till the day before the Series starts. | Do wieczora wypytuje innych Okresowych, dlaczego nie głosowali, ale nie chcą o tym mówić. W końcu daje za wygraną; ponownie porusza tę sprawę dopiero w przeddzień rozgrywek. |
| “Here it is Thursday,” he says, sadly shaking his head. | - Dziś mamy czwartek - oznajmia, smutno potrząsając głową. |
| He’s sitting on one of the tables in the tub room with his feet on a chair, trying to spin his cap around one finger. | Siedzi na jednym ze stołów w gabinecie hydroterapii, trzyma nogi na krześle i kręci czapkę na jednym palcu. |
| Other Acutes mope around the room and try not to pay any attention to him. | Okresowi wałęsają się bezczynnie po sali i starają się nie zwracać na niego uwagi. |
| Nobody’ll play poker or blackjack with him for money any more–after the patients wouldn’t vote he got mad and skinned them so bad at cards that they’re all so in debt they’re scared to go any deeper–and they can’t play for cigarettes because the nurse has started making the men keep their cartons on the desk in the Nurses’ Station, where she doles them out one pack a day, says it’s for their health, but everybody knows it’s to keep McMurphy from winning them all at cards. | Nie chcą już grać z nim w oko i w pokera na pieniądze - ze złości, że nie głosowali, ograł ich do cna i teraz boją się zadłużyć jeszcze bardziej - a na papierosy nie mogą, bo oddziałowa kazała im złożyć kartony w dyżurce i wydziela po paczce dziennie; niby z troski o ich zdrowie, choć wszyscy wiedzą, że to dlatego, żeby nie przegrywali ich do rudzielca. |
| With no poker or blackjack, it’s quiet in the tub room, just the sound of the speaker drifting in from the day room. | Bez kart panuje w gabinecie cisza przerywana dźwiękami muzyki płynącej ze świetlicy. |
| It’s so quiet you can hear that guy upstairs in Disturbed climbing the wall, giving out an occasional signal, loo loo looo , a bored, uninterested sound, like a baby yells to yell itself to sleep. “Thursday,” McMurphy says again. “Looooo ,” yells that guy upstairs. “That’s Rawler,” Scanlon says, looking up at the ceiling. He don’t want to pay any attention to McMurphy. “Rawler the Squawler. | Jest tak cicho, że z oddziału furiatów słychać szaleńca, który chodzi po ścianach, od czasu do czasu wyjąc przeciągle: uuu, uuu, uuuu - jest to jednostajny, monotonny dźwięk, niczym płacz dziecka, które w ten sposób stara się utulić do snu. - Czwartek - powtarza McMurphy. - Uuuu - wyje szaleniec na piętrze. - To Rawler - stwierdza Scanlon, patrząc w sufit i udając, że nie słyszy McMurphy’ego. - Rawler Krzykacz. |
| He came through this ward a few years back. | Kilka lat temu był na naszym oddziale. |
| Wouldn’t keep still to suit Miss Ratched, you remember, Billy? | Nie chciał słuchać się siostry Ratched i siedzieć spokojnie. Pamiętasz, Billy? |
| Loo loo loo all the time till I thought I’d go nuts. | Tylko uuu, uuu, uuu, i tak bez przerwy, aż myślałem, że oszaleję. |
| What they should do with that whole bunch of dingbats up there is toss a couple of grenades in the dorm. | Wiem, co powinno się zrobić z tymi pomyleńcami na górze; wziąć parę granatów i wrzucić im na oddział. |
| They’re no use to anybody–” “And tomorrow is Friday,” McMurphy says. | Nikt nie ma z nich żadnego... - A jutro jest piątek - mówi McMurphy. |
| He won’t let Scanlon change the subject. “Yeah,” Cheswick says, scowling around the room, “tomorrow is Friday.” | Nie daje Scanlonowi zmienić tematu. - Tak - mówi Cheswick, spoglądając na wszystkich spode łba - jutro jest piątek. |
| Harding turns a page of his magazine. “And that will make nearly a week our friend McMurphy has been with us without succeeding in throwing over the government, is that what you’re saying, Cheswickle? | Harding przewraca stronę pisma, które czyta. - Wkrótce będzie więc tydzień, odkąd przyjaciel McMurphy znalazł się między nami, a dotąd nie udało mu się obalić rządów oddziałowej. Czy to, Cheswick, miałeś na myśli? |
| Lord, to think of the chasm of apathy in which we have fallen–a shame, a pitiful shame.” “The hell with that,” McMurphy says. “What Cheswick means is that the first Series game is gonna be played on TV tomorrow, and what are we gonna be doin’? | Boże, w jakąż apatię popadliśmy ostatnio... wstyd, naprawdę wstyd. - Nie zawracaj głowy! - woła McMurphy. - Cheswickowi chodzi o to, że jutro będą transmitować pierwszy mecz, a my co? |
| Mopping up this damned nursery again.” “Yeah,” Cheswick says. “Ol’ Mother Ratched’s Therapeutic Nursery.” | Znów będziemy szorowali ten przeklęty żłobek! - Właśnie! - oświadcza Cheswick. - Terapeutyczny żłobek Matki Ratched! |
| Against the wall of the tub room I get a feeling like a spy; the mop handle in my hands is made of metal instead of wood (metal’s a better conductor) and it’s hollow; there’s plenty of room inside it to hide a miniature microphone. | Kiedy tak stoję oparty o ścianę, przychodzi mi nagle do głowy, że mogę być mimowolną wtyczką oddziałowej: trzonek mojej szczotki jest przecież metalowy, nie drewniany (metal jest lepszym przewodnikiem), i pusty w środku - dość w nim miejsca, żeby ukryć miniaturowy mikrofon. |
| If the Big Nurse is hearing this, she’ll really get Cheswick. | Jeśli Wielka Oddziałowa słyszy tę rozmowę, na pewno załatwi Cheswicka. |
| I take a hard ball of gum from my pocket and pick some fuzz off it and hold it in my mouth till it softens. “Let me see again,” McMurphy says. “How many of you birds will vote with me if I bring up that time switch again?” | Wyjmuję z kieszeni stwardniałą gumę do żucia, wycieram z kurzu i wsuwam do ust, żeby zmiękła. - Chciałbym się jeszcze raz przekonać - mówi McMurphy - ilu z was, świrusów, głosowałoby za oglądaniem meczu, gdybym znów poruszył to na zebraniu. |
| About half the Acutes nod yes, a lot more than would really vote. | Mniej więcej połowa Okresowych kiwa głowami, ale w rzeczywistości tylu by nie głosowało. |
| He puts his hat back on his head and leans his chin in his hands. “I tell ya, I can’t figure it out. | McMurphy wkłada czapkę i podpiera rękami brodę. - Słuchajcie, zupełnie tego nie rozumiem. |
| Harding, what’s wrong with you , for crying out loud? | Harding, co z tobą, u licha? |
| You afraid if you raise your hand that old buzzard’ll cut it off.” | Boisz się, że stara odgryzie ci łapę, jeśli ją podniesiesz? |
| Harding lifts one thin eyebrow. “Perhaps I am; perhaps I am afraid she’ll cut it off if I raise it.” “What about you, Billy? | Harding unosi jedną cienką brew. - Może tak, może naprawdę się boję, że mi ją odgryzie. - A ty, Billy? |
| Is that what you’re scared of?” | Też się tego boisz? |
| “No. I don’t think she’d d-d- do anything, but”–he shrugs and sighs and climbs up on the big panel that controls the nozzles on the shower, perches up there like a monkey”–but I just don’t think a vote wu-wu-would do any good. | - Nie. Myślę, że nic n-nam nie z-z-zrobi, ale... - Billy wzrusza ramionami, wzdycha, wspina się na wielką konsolę z kurkami do regulacji strumieni wody i kuca na niej jak małpa – ale g-g-głosowanie nic nie d-da. |
| Not in the l-long run. | Nie na d-dłuższą metę. |
| It’s just no use, M-Mack.” “Do any good? | To nie ma sensu, M-Mack. - Nic nie da? |
| Hooee! | Ha! |
| It’d do you birds some good just to get the exercise lifting that arm.” “It’s still a risk, my friend. | Nawet jeśli się pogimnastykujecie, podnosząc łapska, to też jest coś! - Zapominasz o ryzyku, przyjacielu. |
| She always has the capacity to make things worse for us. | Oddziałowa może nam zatruć życie. |
| A baseball game isn’t worth the risk,” Harding says. “Who the hell says so? | Mecz baseballowy nie jest tego wart - stwierdza Harding. - Jak dla kogo! |
| Jesus, I haven’t missed a World Series in years. | Jezu, od lat nie przegapiłem ani jednego meczu. |
| Even when I was in the cooler one September they let us bring in a TV and watch the Series , they’d of had a riot on their hands if they hadn’t. | Nawet kiedy raz we wrześniu siedziałem w kiciu, to dali nam telewizor, żebyśmy mogli oglądać mistrzostwa. Inaczej byłby bunt. |
| I just may have to kick that damned door down and walk to some bar downtown to see the game, just me and my buddy Cheswick.” “Now there’s a suggestion with a lot of merit,” Harding says, tossing down his magazine. “Why not bring that up for vote in group meeting tomorrow? | Chyba muszę po prostu wykopać te cholerne drzwi i razem z moim kumplem Cheswickiem iść obejrzeć mecz w najbliższej knajpie. - Interesująca propozycja - mówi Harding, odkładając pismo. - Może by tak poddać ją jutro pod głosowanie? |
| ‘Miss Ratched, I’d like to move that the ward be transported en masse to the Idle Hour for beer and television.’ ” “I’d second the motion,” Cheswick says. “Damn right.” “The hell with that in mass business,” McMurphy says. “I’m tired of looking at you bunch of old ladies; when me and Cheswick bust outta here I think by God I’m gonna nail the door shut behind me. | “Siostro Ratched, zgłaszam wniosek, żebyśmy się przenieśli en masse do baru Wolna Chwila na piwo i telewizję”. - Ja bym był za! - woła Cheswick. - Pewnie! - A ja mam gdzieś masę - oświadcza McMurphy. - Jesteście wszyscy nudne stare baby; przysięgam, że kiedy ja i Cheswick damy stąd drapaka, zabiję drzwi za nami na gwoździe! |
| You guys better stay behind; your mamma probably wouldn’t let you cross the street.” “Yeah? Is that it?” Fredrickson has come up behind McMurphy. “You’re just going to raise one of those big he-man boots of yours and kick down the door? | Zostaniecie sobie w środku; mamuśka nie puściłaby was samych nawet na drugą stronę ulicy. - Mówisz? - Fredrickson stanął za McMurphym. - A ty co, uniesiesz nogę i jednym kopnięciem rozwalisz drzwi? |
| A real tough guy.” | Taki jesteś niby silny? |
| McMurphy don’t hardly look at Fredrickson; he’s learned that Fredrickson might act hard-boiled now and then, but it’s an act that folds under the slightest scare. “What about it, he-man,” Fredrickson keeps on, “are you going to kick down that door and show us how tough you are?” “No, Fred, I guess not I wouldn’t want to scuff up my boot” “Yeah? | McMurphy nawet się nie ogląda; zorientował się już, że Fredrickson lubi się czasem poawanturować, ale wystarczy jedno ostre słowo, żeby natychmiast spuścił z tonu. - No więc jak, siłaczu? - nastaje Fredrickson. - Wykopiesz drzwi i pokażesz nam, jaki dziarski z ciebie chłop? - Nie, Fred, chyba nie. Szkoda buta. - Mówisz? |
| Okay, you been talking so big, just how would you go about busting out of here?” | Skoro jesteś taki pewny siebie, to którędy byś się stąd wydostał, co? |
| McMurphy takes a look around him. “Well, I guess I could knock the mesh outa one of these windows with a chair when and if I took a notion…” “Yeah? | McMurphy rozgląda się po gabinecie. - No, jak mi przyjdzie ochota dać nogę, wystarczy złapać krzesło i rozwalić nim siatkę w oknie... - Pewien jesteś? |
| You could, could you? | Łatwo ją rozwalisz? |
| Knock it right out? Okay, let’s see you try. | No to lu, jeśli jesteś taki dobry. |
| Come on, he-man, I’ll bet you ten dollars you can’t do it.” “Don’t bother trying, Mack,” Cheswick says. “Fredrickson knows you’ll just break a chair and end up on Disturbed. | No już, siłaczu, stawiam dziesięć dolców, że nie dasz rady. - Nawet nie próbuj, Mack - radzi Cheswick. - Fredrickson wie, że tylko połamiesz krzesło i wylądujesz u furiatów. |
| The first day we arrived over here we were given a demonstration about these screens. | W pierwszym dniu naszego pobytu zademonstrowano nam, jakie te siatki są wytrzymałe. |
| They’re specially made. | Specjalnie wzmocnione. |
| A technician picked up a chair just like that one you’ve got your feet on and beat the screen till the chair was no more than kindling wood. | Technik wziął krzesło jak to, na którym opierasz nogi, i tłukł nim o siatkę, aż rozpadło się w drzazgi. |
| Didn’t hardly dent the screen.” “Okay then,” McMurphy says, taking a look around him. | A siatki nawet nie wgniótł. - Ach tak - mówi McMurphy i znów się rozgląda. |
| I can see he’s getting more interested. | Widzę, że zaczyna się tym coraz bardziej interesować. |
| I hope the Big Nurse isn’t hearing this; he’ll be up on Disturbed in an hour. “We need something heavier. | Mani nadzieję, że Wielka Oddziałowa nie słyszy rozmowy, w przeciwnym razie pośle go piętro wyżej. - Przydałoby się coś cięższego. |
| How about a table?” “Same as the chair. | Może stół? - Nie lepszy niż krzesło. |
| Same wood, same weight.” “All right, by God, let’s just figure out what I’d have to toss through that screen to bust out. | Też z drewna i też za lekki. - Cholera, zastanówmy się, czym trzeba by rzucić, żeby rozwalić siatkę. |
| And if you birds don’t think I’d do it if I ever got the urge, then you got another think coming. | A jeśli myślicie, cwaniaczki, że nie zrobię tego, jak mi przyjdzie ochota, to mnie jeszcze nie znacie. |
| Okay–something bigger’n a table or a chair… Well, if it was night I might throw that fat coon through it; he’s heavy enough.” | Dobra... Coś cięższego niż stół czy krzesło… Gdyby teraz był wieczór, mógłbym rzucić tym tłustym czarnuchem; waży dosyć. |
| “Much too soft,” Harding says. | - Ale jest o wiele za miękki - stwierdza Harding. |
| “He’d hit the screen and it would dice him like an eggplant.” “How about one of the beds?” “A bed is too big even if you could lift it. | - Przeleciałby na drugą stronę poszatkowany jak bakłażan. - Może łóżko? - Łóżko jest za duże, nawet gdybyś zdołał je podnieść. |
| It wouldn’t go through the window.” “I could lift it all right. | Nie przeszłoby przez okno. - Podniósłbym je bez trudu. |
| Well, hell, right over there you are: that thing Billy’s sittin’ on. | Ale dobra, mam to, czego szukam: blok, na którym siedzi Billy. |
| That big control panel with all the handles and cranks. | Ta wielka konsola z różnymi kranami. |
| That’s hard enough, ain’t it? | Chyba jest cholera dostatecznie solidna, co? |
| And it damn well should be heavy enough.” | I dość ciężka. |
| “Sure,” Fredrickson says. “That’s the same as you kicking your foot through the steel door at the front.” “What would be wrong with using the panel? | - Pewnie - przyznaje Fredrickson - ale to tak samo, jakbyś chciał wykopać stalowe drzwi oddziału. - Dlaczego? |
| It don’t look nailed down.” “No, it’s not bolted–there’s probably nothing holding it but a few wires–but look at it, for Christsakes.” Everybody looks. | Przecież nie jest przybita do posadzki? - Nie, nie jest umocowana na stałe, trzymają ją pewnie tylko jakieś druty, ale przyjrzyj się jej, do licha! Wszyscy spoglądają na konsolę. |
| The panel is steel and cement, half the size of one of the tables, probably weighs four hundred pounds. “Okay, I’m looking at it. | Jest to betonowy kloc ze stalową armaturą, o połowę mniejszy od stołu, ale waży ze dwieście kilo. - Dobra, przyjrzałem się. |
| It don’t look any bigger than hay bales I’ve bucked up onto truck beds.” “I’m afraid, my friend, that this contrivance will weigh a bit more than your bales of hay.” “About a quarter-ton more, I’d bet,” Fredrickson says. “He’s right, Mack,” Cheswick says. “It’d be awful heavy.” “Hell, are you birds telling me I can’t lift that dinky little gizmo?” “My friend, I don’t recall anything about psychopaths being able to move mountains in addition to their other noteworthy assets.” “Okay, you say I can’t lift it. | Nie jest wiele większa od bel siana, które wrzucałem na ciężarówki. - Obawiam się, przyjacielu, że waży znacznie więcej od tych bel siana. - Pewnie ze ćwierć tony więcej - dodaje Fredrickson. - Mack, on ma rację - oznajmia Cheswick. - Jest cholernie ciężka. - Twierdzicie, cwaniaczki, że nie dam rady podnieść tego drobiazgu? - Nie przeczę, że psychopaci to nadzwyczajne jednostki, ale nic mi nie wiadomo, jakoby posiadali dar poruszania gór. - Dobra, mówicie, że nie dam rady. |
| Well by God…” | Zaraz się, cholera, przekonacie... |
| McMurphy hops off the table and goes to peeling off his green jacket; the tattoos sticking half out of his T-shirt jump around the muscles on his arms. “Then who’s willing to lay five bucks? | Zeskakuje ze stołu i ściąga zieloną bluzę - grają mu mięśnie na ramionach ozdobionych tatuażami widocznymi do połowy spod krótkich rękawów podkoszulka. - Kto się założy o pięć dolców? |
| Nobody’s gonna convince me I can’t do something till I try it. | Nikt mi nie wmówi, że czegoś nie dam rady zrobić, póki nie spróbuję. |
| Five bucks…” “McMurphy, this is as foolhardy as your bet about the nurse.” “Who’s got five bucks they want to lose? You hit or you sit…” | O pięć dolców... - McMurphy, to jest tak samo nieroztropne jak ten zakład o oddziałową. - Kto chce stracić pięć dolców? Stawiacie czy czekacie... |
| The guys all go to signing liens at once; | Chłopaki rzucają się do wypisywania weksli. |
| he’s beat them so many times at poker and blackjack they can’t wait to get back at him, and this is a certain sure thing. | McMurphy tyle razy orżnął ich w pokera i w oko, że koniecznie chcą się odegrać; tu zaś sukces jest murowany. |
| I don’t know what he’s driving at; broad and big as he is, it’d take three of him to move that panel, and he knows it. | Nie rozumiem, do czego rudzielec zmierza - wie doskonale, że choć jest duży i szeroki w barach, trzeba by trzech takich jak on, żeby konsolę ruszyć z miejsca. |
| He can just look at it and see he probably couldn’t even tip it, let alone lift it. | Wystarczy rzucić na nią okiem, by się zorientować, że nie da rady nawet jej przesunąć, a co dopiero dźwignąć z posadzki. |
| It’d take a giant to lift it off the ground. | Do tego trzeba by olbrzyma. |
| But when the Acutes all get their IOUs signed, he steps up to the panel and lifts Billy Bibbit down off it and spits in his big callused palms and slaps them together, rolls his shoulders. “Okay, stand outa the way. | Ale kiedy wszystkie weksle są gotowe, McMurphy podchodzi do konsoli, zsadza z niej Billy’ego Bibbita, spluwa w pokryte odciskami łapy, zaciera je i porusza ramionami, żeby rozluźnić mięśnie. - Dobra, odsuńcie się. |
| Sometimes when I go to exertin’ myself I use up all the air nearby and grown men faint from suffocation. | Przy wysiłku zużywam całe powietrze i dorośli faceci mdleją z braku tlenu. |
| Stand back. | Cofnijcie się. |
| There’s liable to be crackin’ cement and flying steel. | Beton będzie zaraz pryskał na boki, a stal fruwała dookoła. |
| Get the women and kids someplace safe. | Zabierzcie kobiety i dzieci do schronów. |
| Stand back…” “By golly, he might do it,” Cheswick mutters. “Sure, maybe he’ll talk it off the floor,” Fredrickson says. “More likely he’ll acquire a beautiful hernia,” Harding says. “Come now, McMurphy, quit acting like a fool; there’s no man can lift that thing.” “Stand back, sissies, you’re using my oxygen.” | Cofnijcie się... - Rany, może mu się udać - bąka Cheswick. - Pewnie, sama się uniesie, jak ładnie poprosi - mówi Fredrickson. - Bardziej prawdopodobne, że dorobi się pięknej przepukliny - rzecze Harding. - Daj spokój, McMurphy, nie rób z siebie durnia; wiesz dobrze, że nikt tego nie podniesie. - Precz, maminsynki, zużywacie mi tylko powietrze. |
| McMurphy shifts his feet a few times to get a good stance, and wipes his hands on his thighs again, then leans down and gets hold of the levers on each side of the panel. | Kilka razy przesuwa stopy, żeby się dobrze zaprzeć, wyciera dłonie o uda, schyla się i chwyta krany po obu stronach konsoli. |
| When he goes to straining, the guys go to hooting and kidding him. | Napręża mięśnie - chłopaki zaczynają gwizdać i podśmiewać się z niego. |
| He turns loose and straightens up and shifts his feet around again. “Giving up?” Fredrickson grins. | Puszcza konsolę, prostuje się i znów przesuwa stopy. - Poddajesz się? - pyta z uśmiechem Fredrickson. - Tylko się przymierzałem. |
| “Just limbering up. Here goes the real effort”–and grabs those levers again. | Dopiero teraz wezmę się poważnie do roboty - odpowiada McMurphy i znów chwyta krany. |
| And suddenly nobody’s hooting at him any more. | I nagle cichną gwizdy. |
| His arms commence to swell, and the veins squeeze up to the surface. | Mięśnie mu nabrzmiewają, żyły pęcznieją. |
| He clinches his eyes, and his lips draw away from his teeth. | Zaciska powieki, grymas wykrzywia mu usta, odsłaniając zęby. |
| His head leans back, and tendons stand out like coiled ropes running from his heaving neck down both arms to his hands. | McMurphy odchyla głowę maksymalnie do tyłu, a od rozedrganej szyi aż po dłonie wychodzą mu na wierzch ścięgna napięte jak struny. |
| His whole body shakes with the strain as he tries to lift something he knows he can’t lift, something everybody knows he can’t lift. | Drży cały z wysiłku, starając się podnieść konsolę, choć wie, że nie da rady, i choć wiedzą to wszyscy obecni. |
| But, for just a second, when we hear the cement grind at our feet, we think, by golly, he might do it. | Ale przez sekundę, kiedy beton zgrzyta o posadzkę, myślimy: O rany, może mu się uda! |
| Then his breath explodes out of him, and he falls back limp against the wall. | A potem powietrze ucieka z niego z głośnym sykiem i McMurphy zatacza się bez sił na ścianę. |
| There’s blood on the levers where he tore his hands. | Na kranach widać krew, bo rozharatał sobie ręce. |
| He pants for a minute against the wall with his eyes shut. | Przez chwilę dyszy z zamkniętymi oczami, oparty o ścianę. |
| There’s no sound but his scraping breath; nobody’s saying a thing. | Nie słychać nic oprócz jego świ- szczącego oddechu; nikt się nie odzywa. |
| He opens his eyes and looks around at us. | McMurphy otwiera oczy i spogląda na nas. |
| One by one he looks at the guys–even at me–then he fishes in his pockets for all the IOUs he won the last few days at poker. | Spogląda na każdego po kolei - nawet na mnie - a potem wyciąga z kieszeni wszystkie weksle, które wygrał w karty przez ostatnie kilka dni. |
| He bends over the table and tries to sort them, but his hands are froze into red claws, and he can’t work the fingers. | Pochyla się nad stołem, usiłując je posortować, ale okrwawione, wygięte na kształt szponów dłonie są zupełnie sztywne; nie może rozprostować palców. |
| Finally he throws the whole bundle on the floor–probably forty or fifty dollars’ worth from each man–and turns to walk out of the tub room. | W końcu rzuca weksle na posadzkę - a miał w nich po czterdzieści, może nawet po pięćdziesiąt dolarów od każdego - odwraca się i rusza do wyjścia. |
| He stops at the door and looks back at everybody standing around. “But I tried, though,” he says. “Goddammit, I sure as hell did that much, now, didn’t I?” And walks out and leaves those stained pieces of paper on the floor for whoever wants to sort through them. | W drzwiach przystaje i patrzy na nas. - Przynajmniej się starałem - mówi. - Przynajmniej się starałem, do diabła! Po czym wychodzi, zostawiając na posadzce zbrukane krwią świstki tym, którym chce się w nich grzebać. |
| 12 | |
| A visiting doctor covered with gray cobwebs on his yellow skull is addressing the resident boys in the staff room. | W pokoju lekarskim psychiatra o żółtej czaszce pokrytej szarą pajęczyną, który wizytuje szpital, prowadzi wykład dla stażystów. |
| I come sweeping past him. “Oh, and what’s this here.” | Wchodzę i zaczynam sprzątać obok gościa. - O, a to kto? |
| He gives me a look like I’m some kind of bug. | Patrzy na mnie, jakbym był karaluchem. |
| One of the residents points at his ears, signal that I’m deaf, and the visiting doctor goes on. | Jeden ze stażystów wskazuje na uszy, dając do zrozumienia, że jestem głuchy, i psychiatra mówi dalej. |
| I push my broom up face to face with a big picture Public Relation brought in one time when it was fogged so thick I didn’t see him. | Podjeżdżam ze szczotką pod samą ścianę i staję nos w nos z olbrzymią fotografią, którą rzecznik prasowy powiesił tu kiedyś, gdy mgła była tak gęsta, że go nie widziałem. |
| The picture is a guy fly-fishing somewhere in the mountains, looks like the Ochocos near Paineville–snow on the peaks showing over the pines, long white aspen trunks lining the stream, sheep sorrel growing in sour green patches. | Fotografia przedstawia faceta łowiącego na muszkę pstrągi w górskim potoku; nad sosnami widać ośnieżone szczyty - są to chyba Ochocos niedaleko Paineville - a na brzegach porośniętych zielonymi płatami zajęczego szczawiu bielą się wysmukłe pnie osik. |
| The guy is flicking his fly in a pool behind a rock. | Facet zarzuca wędkę w rozlewisku za głazem. |
| It’s no place for a fly, it’s a place for a single egg on a number-six hook–he’d do better to drift the fly over those riffles downstream. | To nie miejsce, żeby łowić na muszkę, tu najlepsze byłoby jajko na haczyku numer sześć - muszkę powinien zarzucić w wartkiej wodzie nieco dalej. |
| There’s a path running down through the aspen, and I push my broom down the path a ways and sit down on a rock and look back out through the frame at that visiting doctor talking with the residents. | Między osikami wije się ścieżka - wjeżdżam na nią ze szczotką, siadam na kamieniu i spoglądam z ram na psychiatrę przemawiającego do stażystów. |
| I can see him stabbing some point in the palm of his hand with his finger, but I can’t hear what he says because of the crash of the cold, frothy stream coming down out of the rocks. | Widzę, jak uderza palcem w otwartą dłoń, żeby podkreślić wagę swoich słów, ale zagłusza je szum lodowatej, spienionej wody wypływającej ze skał. |
| I can smell the snow in the wind where it blows down off the peaks. | Porywisty wiatr niesie od gór zapach śniegu. |
| I can see mole burrows humping along under the grass and buffalo weed. | Spośród trawy i chwastów wyzierają garby kretowisk. |
| It’s a real nice place to stretch your legs and take it easy. | Miły, zaciszny zakątek, w którym można rozprostować gnaty i odsapnąć. |
| You forget–if you don’t sit down and make the effort to think back–forget how it was at the old hospital. | Człowiek zapomina - chyba że usiądzie i spróbuje sobie przypomnieć - jak wyglądał stary szpital. |
| They didn’t have nice places like this on the walls for you to climb into. | Nie było tam na ścianach takich miłych zakątków, które można odwiedzić. |
| They didn’t have TV or swimming pools or chicken twice a month. | Nie było telewizora, basenów kąpielowych i nie podawano na obiad kurczaków dwa razy w miesiącu. |
| They didn’t have nothing but walls and chairs, confinement jackets it took you hours of hard work to get out of. | Tylko gołe ściany, twarde krzesła i kaftany bezpieczeństwa, z których godzinami nie można było się wyplątać. |
| They’ve learned a lot since then. | Od tego czasu wiele się nauczyli. |
| “Come a long way,” says fat-faced Public Relation. | “Prawdziwy postęp” - powtarza rzecznik prasowy o nabrzmiałej twarzy. |
| They’ve made life look very pleasant with paint and decorations and chrome bathroom fixtures. “A man that would want to run away from a place as nice as this,” says fat-faced Public Relation, “why, there’d be something wrong with him.” | Umilili nam życie farbą, obrazkami i niklowanymi bateriami w umywalni. ,Jest tu tak przyjemnie - mówi rzecznik - że tylko wariat mógłby chcieć stąd uciec!” |
| Out in the staff room the visiting authority is hugging his elbows and shivering like he’s cold while he answers questions the resident boys ask him. | W pokoju lekarskim psychiatra wtula głowę w ramiona i drży z zimna, odpowiadając na pytania stażystów. |
| He’s thin and meatless, and his clothes flap around his bones. | Jest chudy jak szczapa; ubranie zwisa na nim luźno. |
| He stands there, hugging his elbows and shivering. | Stoi tak z wtuloną głową i dygocze. |
| Maybe he feels the cold snow wind off the peaks too. | Może i on czuje lodowaty wiatr wiejący ze szczytów. |
| 13 | |
| It’s getting hard to locate my bed at night, have to crawl around on my hands and knees feeling underneath the springs till I find my gobs of gum stuck there: Nobody complains about all the fog. | Wieczorami coraz trudniej jest mi znaleźć moje łóżko; pełzam na czworakach i obmacuję sprężyny, aż natrafiam na kulki stwardniałej gumy do żucia. Nikt nie skarży się na mgłę. |
| I know why, now: as bad as it is, you can slip back in it and feel safe. | Już wiem dlaczego: jest ohydna, ale przynajmniej można się w niej skryć i czuć bezpiecznym. |
| That’s what McMurphy can’t understand, us wanting to be safe. | Tego właśnie McMurphy nie potrafi zrozumieć - tego, że chcemy być bezpieczni. |
| He keeps trying to drag us out of the fog, out in the open where we’d be easy to get at. | Usiłuje wyciągnąć nas z mgły na otwartą przestrzeń, na której będziemy stanowić łatwy cel. |
| 14 | |
| There’s a shipment of frozen parts come Tin downstairs–hearts and kidneys and brains and the like. | Przyszedł transport zamrożonych części - serc, nerek, mózgów i tym podobnych. |
| I can hear them rumble into cold storage down the coal chute. | Słyszę, jak z łoskotem zjeżdżają rynną zsypową do chłodni. |
| A guy sitting in the room someplace I can’t see is talking about a guy up on Disturbed killing himself. | Ktoś poza zasięgiem mojego wzroku mówi, że na oddziale furiatów zabił się jeden gość. |
| Old Rawler. | Stary Rawler. |
| Cut both nuts off and bled to death, sitting right on the can in the latrine, half a dozen people in there with him didn’t know it till he fell off to the floor, dead. | Obciął sobie oba jaja i siedząc na kiblu wykrwawił się na śmierć - oprócz niego była w toalecie jeszcze cała kupa facetów, ale nic nie zauważyli, dopóki nie osunął się martwy na posadzkę. |
| What makes people so impatient is what I can’t figure; all the guy had to do was wait. | Nie rozumiem, dlaczego niektórym ludziom tak się spieszy; przecież wystarczyło jeszcze trochę poczekać. |
| 15 | |
| I know how they work it, the fog machine. | Wiem, jak działa mgielnica. |
| We had a whole platoon used to operate fog machines around airfields overseas. | W wojsku mieliśmy oddzielny pluton specjalnie do obsługiwania mgielnic na lotniskach w Europie. |
| Whenever intelligence figured there might be a bombing attack, or if the generals had something secret they wanted to pull-out of sight, hid so good that even the spies on the base couldn’t see what went on–they fogged the field. | Kiedy wywiad donosił o planowanych przez nieprzyjaciela nalotach albo generałowie chcieli przeprowadzić tajną akcję tak skrycie i po cichu, żeby nawet szpiedzy w naszej bazie nie wiedzieli, co się święci, lotnisko okrywano mgłą. |
| It’s a simple rig: you got an ordinary compressor sucks water out of one tank and a special oil out of another tank, and compresses them together, and from the black stem at the end of the machine blooms a white cloud of fog that can cover a whole airfield in ninety seconds. | Samo urządzenie jest proste: zwyczajna sprężarka wsysa wodę z jednego zbiornika, specjalny olej z drugiego, miesza je pod ciśnieniem i z czarnego komina zaczynają się wydobywać białe opary mgły, które w dziewięćdziesiąt sekund przysłaniają całe lotnisko. |
| The first thing I saw when I landed in Europe was the fog those machines make. | Pierwsze, co zobaczyłem po wylądowaniu w Europie, to właśnie mgłę wytworzoną przez te aparaty. |
| There were some interceptors close after our transport, and soon as it hit ground the fog crew started up the machines. | Niemieckie myśliwce goniły nasze transportowce, więc jak tylko wylądowaliśmy, obsługa mgielnic od razu puściła w ruch swoje urządzenia. |
| We could look out the transport’s round, scratched windows and watch the jeeps draw the machines up close to the plane and watch the fog boil out till it rolled across the field and stuck against the windows like wet cotton. | Przez okrągłe, porysowane iluminatory obserwowaliśmy dżipy, które podprowadzały pod samoloty mgielnice. Buchające z nich kłęby mgły wkrótce pokryły lotnisko i oblepiły szyby niczym mokra wata. |
| You found your way off the plane by following a little referees’ horn the lieutenant kept blowing, sounded like a goose honking. | Po opuszczeniu samolotu szło się za przypominającym krzyk dzikiej gęsi głosem blaszanego gwizdka porucznika. |
| Soon as you were out of the hatch you couldn’t see no more than maybe three feet in any direction. | Zeskoczywszy na ziemię człowiek nie widział dalej niż na krok. |
| You felt like you were out on that airfield all by yourself. | Czuł się zupełnie sam na lotnisku. |
| You were safe from the enemy, but you were awfully alone. | Nic mu nie groziło ze strony wroga, ale był przeraźliwie samotny. |
| Sounds died and dissolved after a few yards, and you couldn’t hear any of the rest of your crew, nothing but that little horn squeaking and honking out of a soft furry whiteness so thick that your body just faded into white below the belt; other than that brown shirt and brass buckle, you couldn’t see nothing but white, like from the waist down you were being dissolved by the fog too. | Dźwięki rozpraszały się i ginęły kilka metrów dalej; nie słyszał pozostałych żołnierzy ani w ogóle nic prócz świstu gwizdka rozbrzmiewającego pośród miękkiej i puszystej bieli, tak gęstej, że zakrywała każdego do pasa - widział swoją brązową koszulę i mosiężną klamrę, ale poniżej już tylko tę biel, jakby rozpłynęła się w niej reszta jego ciała. |
| And then some guy wandering as lost as you would all of a sudden be right before your eyes, his face bigger and clearer than you ever saw a man’s face before in your life. Your eyes were working so hard to see in that fog that when something did come in sight every detail was ten times as clear as usual, so clear both of you had to look away. | A potem tuż przed oczami wyrastał mu drugi facet podobnie jak on zagubiony we mgle, którego twarz wydawała się większa i wyrazistsza niż jakakolwiek twarz przedtem, tak bowiem trzeba było wytężać wzrok, by przebić mgłę, że gdy wreszcie coś pojawiało się przed oczami, dostrzegało się wszystkie najdrobniejsze szczegóły dziesięć razy wyraźniej niż zazwyczaj. |
| When a man showed up you didn’t want to look at his face and he didn’t want to look at yours, because it’s painful to see somebody so clear that it’s like looking inside him, but then neither did you want to look away and lose him completely. | Z jednej strony obaj pragnęli wtedy odwrócić spojrzenie, żeby się nie oglądać, gdyż widok ich twarzy był aż bolesny przez swoją ostrość - zupełnie jakby żołnierze zaglądali sobie nawzajem w dusze - a z drugiej bali się stracić z oczu. |
| You had a choice: you could either strain and look at things that appeared in front of you in the fog, painful as it might be, or you could relax and lose yourself. | Innego wyboru nie mieli: mogli albo wytężyć wzrok i mimo bólu wpatrywać się w to, co się wyłaniało z mgły, albo też poddać się i całkowicie w niej zagubić. |
| When they first used that fog machine on the ward, one they bought from Army Surplus and hid in the vents in the new place before we moved in, I kept looking at anything that appeared out of the fog as long and hard as I could, to keep track of it, just like I used to do when they fogged the airfields in Europe. | Kiedy personel zaczął używać kupionej z demobilu mgielnicy, którą ukryto za wentylatorami w nowym szpitalu, zanim nas tu przeniesiono, z początku wpatrywałem się we wszystko, co pojawiało się we mgle, równie długo i natarczywie jak niegdyś na lotniskach w Europie, żeby nie stracić tego z oczu. |
| Nobody’d be blowing a horn to show the way, there was no rope to hold to, so fixing my eyes on something was the only way I kept from getting lost. | Nikt nie dął w gwizdek, żeby wskazać mi drogę, nie było też liny, przy której mógłbym iść, więc jedyne, co mi pozostawało, jeśli nie chciałem się zgubić, to utkwić w czymś wzrok i nie spuszczać go ani na sekundę. |
| Sometimes I got lost in it anyway, got in too deep, trying to hide, and every time I did, it seemed like I always turned up at that same place, at that same metal door with the row of rivets like eyes and no number, just like the room behind that door drew me to it, no matter how hard I tried to stay away, just like the current generated by the fiends in that room was conducted in a beam along the fog and pulled me back along it like a robot. | Czasami i tak się gubiłem, zwłaszcza jeśli zagłębiłem się we mgle, żeby się w niej ukryć, i wtedy za każdym razem docierałem do tego samego miejsca: nie oznaczonych żadnym numerem stalowych drzwi, które pokrywały rzędy nitów przypominających oczy. Daremnie starałem się je omijać; stalowe drzwi przyciągały mnie do siebie, jakby pracujący za nimi piekielnicy wysyłali po mnie specjalną wiązkę promieni, która zamieniała mnie w bezwolny automat. |
| I’d wander for days in the fog, scared I’d never see another thing, then there’d be that door, opening to show me the mattress padding on the other side to stop out the sounds, the men standing in a line like zombies among shiny copper wires and tubes pulsing light, and the bright scrape of arcing electricity. | Całymi dniami wędrowałem we mgle przerażony, że już nigdy nic nie ujrzę, gdy nagle dostrzegałem te drzwi - kiedy otwierały się przede mną, widziałem wyciszające obicie po drugiej stronie i trupiobladych chłopaków z naszego oddziału, którzy stali jeden za drugim pośród lśniących zwoi drutów w pulsującym świetle lamp i jaskrawym blasku wyładowań łukowych. |
| I’d take my place in the line and wait my turn at the table. The table shaped like а cross, with shadows of a thousand murdered men printed on it, silhouette wrists and ankles running under leather straps sweated green with use, a silhouette neck and head running up to a silver band goes across the forehead. | Przyłączałem się do szeregu, po czym czekałem na swoją kolejkę przy stole zabiegowym w kształcie krzyża i z wymalowaną sylwetką tysięcy pomordowanych, mającą przy nadgarstkach i kostkach nóg rzemienie zielone od potu, a przy głowie srebrną opaskę zakładaną pacjentowi na czoło. |
| And a technician at the controls beside the table looking up from his dials and down the line and pointing at me with a rubber glove. | Technik stojący obok stołu przy tablicy rozdzielczej podnosił oczy znad czujników i pokręteł, spoglądał na nas i wskazywał mnie dłonią w gumowej rękawiczce: |
| “Wait, I know that big bastard there–better rabbit-punch him or call for some more help or something. | Czekajcie, znam tego wielkiego skurwysyna. Trzeba go walnąć w łeb albo wezwać kogoś do pomocy. |
| He’s an awful case for thrashing around.” | Zawsze szamocze się niemiłosiernie. |
| So I used to try not to get in too deep, for fear I’d get lost and turn up at the Shock Shop door. | Starałem się więc nie zagłębiać we mgle z obawy, że się w niej zgubię i znów wyląduję przed drzwiami wstrząsówki. |
| I looked hard at anything that came into sight and hung on like a man in a blizzard hangs on a fence rail. | Wczepiałem się wzrokiem, w co mogłem, i trwałem tak niczym człowiek uwieszony w czasie zawiei na płocie. |
| But they kept making the fog thicker and thicker, and it seemed to me that, no matter how hard I tried, two or three times a month I found myself with that door opening in front of me to the acid smell of sparks and ozone. | Ale mgła gęstniała bezustannie i mimo moich wysiłków dwa albo trzy razy w miesiącu trafiałem do stalowych drzwi, które natychmiast otwierały się przede mną i cierpki zapach iskier i ozonu uderzał mnie w nozdrza. |
| In spite of all I could do, it was getting tough to keep from getting lost. | Chociaż się starałem, trudno się było nie zgubić. |
| Then I discovered something: I don’t have to end up at that door if I stay still when the fog comes over me and just keep quiet. | A potem odkryłem, że wcale nie muszę lądować przed tymi drzwiami; wystarczy się nie ruszać i milczeć, kiedy napływa mgła. |
| The trouble was I’d been finding that door my own self because I got scared of being lost so long and went to hollering so they could track me. | Zrozumiałem, że to z własnej winy wciąż przed nimi stawałem, bo z przerażenia, że tak długo nic nie widzę, darłem się wniebogłosy: dzięki temu technicy mogli mnie bez trudu odnaleźć. |
| In a way, I was hollering for them to track me; I had figured that anything was better’n being lost for good, even the Shock Shop. | Prawdę mówiąc, krzyczałem właśnie po to, żeby mnie odnaleźli, bo mi się zdawało, iż wszystko, nawet wstrząsówka, jest lepsze od zgubienia się we mgle na zawsze. |
| Now, I don’t know. | Teraz nie mam już tej pewności. |
| Being lost isn’t so bad. | Wcale nie jest źle się zgubić. |
| All this morning I been waiting for them to fog us in again. | Cały ranek czekam, kiedy personel włączy mgielnicę. |
| The last few days they been doing it more and more. | Przez ostatnie kilka dni włączają ją coraz częściej. |
| It’s my idea they’re doing it on account of McMurphy. | Uważam, że ma to związek z McMurphym. |
| They haven’t got him fixed with controls yet, and they’re trying to catch him off guard. | Dotychczas technicy nie zamontowali mu żadnych instalacji i pewnie chcą go zaskoczyć we mgle. |
| They can see he’s due to be a problem; a half a dozen times already he’s roused Cheswick and Harding and some of the others to where it looked like they might actually stand up to one of the black boys–but always, just the time it looked like the patient might be helped, the fog would start, like it’s starting now. | Kombinat dobrze wie, że mogą z nim być kłopoty: już kilka razy udało mu się na tyle rozkręcić Cheswicka, Hardinga i paru innych, że mało brakowało, a postawiliby się sanitariuszom - ale zawsze, gdy byli już na dobrej drodze, napływała mgła, dokładnie jak teraz. |
| I heard the compressor start pumping in the grill a few minutes back, just as the guys went to moving tables out of the day room for the therapeutic meeting, and already the mist is oozing across the floor so thick my pants legs are wet. | Zaledwie kilka minut temu, gdy chłopaki zaczęły wynosić przed zebraniem ze świetlicy stoły, usłyszałem, że za wentylatorem włącza się sprężarka, a już tak gruba warstwa mgły zaległa posadzkę, że nogawki spodni mam mokre. |
| I’m cleaning the windows in the door of the glass station, and I hear the Big Nurse pick up the phone and call the doctor to tell him we’re just about ready for the meeting, and tell him perhaps he’d best keep an hour free this afternoon for a staff meeting. “The reason being,” she tells him, “I think it is past time to have a discussion of the subject of Patient Randle McMurphy and whether he should be on this ward or not.” She listens a minute, then tells him, “I don’t think it’s wise to let him go on upsetting the patients the way he has the last few days.” | Myję szybę w drzwiach dyżurki i słyszę, jak Wielka Oddziałowa podnosi słuchawkę, by powiedzieć lekarzowi, że jesteśmy prawie gotowi i że ma sobie zarezerwować po południu godzinę na zebranie personelu. - Uważam - oświadcza - że najwyższy czas poważnie się zastanowić, czy należy trzymać dłużej pacjenta McMurphy’ego na oddziale, czy nie. - Słucha przez chwilę, a następnie dodaje: - Moim zdaniem nie można mu pozwolić, żeby dalej siał niepokój wśród pacjentów, jak przez ostatnie kilka dni. |
| That’s why she’s fogging the ward for the meeting. | Dlatego właśnie oddziałowa wpompowuje mgłę do świetlicy przed zebraniem. |
| She don’t usually do that. | Normalnie tego nie robi. |
| But now she’s going to do something with McMurphy today, probably ship him to Disturbed. | Ale dziś zamierza rozprawić się z McMurphym, może odesłać go do furiatów. |
| I put down my window rag and go to my chair at the end of the line of Chronics, barely able to see the guys getting into their chairs and the doctor coming through the door wiping his glasses like he thinks the blurred look comes from his steamed lenses instead of the fog. | Odkładam ścierkę i idę usiąść w moim fotelu na końcu rzędu Chroników; ledwo widzę zajmujących miejsca pacjentów i leka rza, który w drzwiach wyciera binokle, przekonany, że widzi niewyraźnie, bo ma zaparowane szkła - istnienia mgły nawet nie podejrzewa. |
| It’s rolling in thicker than I ever seen it before. | A tymczasem jest gęstsza niż kiedykolwiek. |
| I can hear them out there, trying to go on with the meeting, talking some nonsense about Billy Bibbit’s stutter and how it came about. | Słyszę głosy obecnych w świetlicy; plotą różne bzdury o jąkaniu się Billy’ego Bibbita i o tym, skąd się wzięło. |
| The words come to me like through water, it’s so thick. | Mgła jest tak gęsta, że słowa docierają do mnie zniekształcone, jakbym był pod wodą. |
| In fact it’s so much like water it floats me right up out of my chair and I don’t know which end is up for a while. | Wreszcie porywa mnie niczym woda i unosi ze sobą - pływam w niej, nie wiedząc, gdzie jest podłoga, a gdzie sufit. |
| Floating makes me a little sick to the stomach at first. | Od tego bujania robi mi się trochę niedobrze. |
| I can’t see a thing. | Nic nie widzę. |
| I never had it so thick it floated me like this. | Pierwszy raz mgła jest aż tak gęsta, że muszę w niej pływać. |
| The words get dim and loud, off and on, as I float around, but as loud as they get, loud enough sometimes I know I’m right next to the guy that’s talking, I still can’t see a thing. | Głosy to cichną, to znów przybierają na sile, kiedy pływam po świetlicy, ale nawet gdy są donośne, czasami tak donośne, że nie mam wątpliwości, iż jestem tuż obok mówiącego, nadal nic nie widzę. |
| I recognize Billy’s voice, stuttering worse than ever because he’s nervous. “…fuh-fuh-flunked out of college be-be-cause I quit ROTC. | Poznaję głos Billy’ego; chłopak jest potwornie zdenerwowany i jąka się gorzej niż zwykle. - ...wy-wy-wyrzucono mnie z uczelni, b-b-bo nie cho-cho-dziłem na wojsko. |
| I c-c-couldn’t take it. | Nie m-m-mogłem. |
| Wh-wh-wh-whenever the officer in charge of class would call roll, call ‘Bibbit,’ I couldn’t answer. | Kiedy o-oficer, sprawdza- jąc listę, wołał: “Bibbit”, nie po-potrafiłem odpowiedzieć. |
| You were s-s-supposed to say heh–heh–heh… He’s choking on the word, like it’s a bone in his throat. I hear him swallow and start again. “You were supposed to say, ‘Here sir,’ and I never c-c-could get it out.” | A należało zawołać ob-b-b... - Krztusi się, jakby to słowo kością stanęło mu w gardle, wreszcie przełyka i zaczyna od nowa. - Trzeba było odpowiedzieć: “Obecny, panie kapitanie”, a ja nie m- m-mogłem. |
| His voice gets dim; then the Big Nurse’s voice comes cutting from the left. “Can you recall, Billy, when you first had speech trouble? | Jego głos się oddala, po czym nagle z lewej słyszę Wielką Oddziałową: - Czy pamiętasz, Billy, od kiedy masz kłopoty z dykcją? |
| When did you first stutter, do you remember?” | Kiedy zacząłeś się zacinać? |
| I can’t tell is he laughing or what. “Fir-first stutter? | Nie wiem, czy Billy się śmieje, czy co. - Od k-kiedy? |
| First stutter? | Od kiedy? |
| The first word I said I st-stut-tered: m-m-m-m-mamma.” | Jąkałem się już, mówiąc p-pie-pierwsze słowo: m-m-m-m-mama. |
| Then the talking fades out altogether: I never knew that to happen before. | A potem głosy znikają zupełnie - jeszcze się to nigdy nie zdarzyło. |
| Maybe Billy’s hid himself in the fog too. | Może Billy również ukrył się we mgle. |
| Maybe all the guys finally and forever crowded back into the fog. | Może w końcu wszyscy pacjenci pogrążyli się w niej na zawsze. |
| A chair and me float past each other. | Obok mnie przepływa puste krzesło. |
| It’s the first thing I’ve seen. | To jedyna rzecz, którą widzę w mgle. |
| It comes sifting out of the fog off to my right, and for a few seconds it’s right beside my face, just out of my reach. | Wyłania się z oparów po mojej prawej stronie i przez kilka sekund unosi się przy mojej twarzy tuż poza zasięgiem dłoni. |
| I been accustomed of late to just let things alone when they appear in the fog, sit still and not try to hang on. | Nauczyłem się siedzieć spokojnie i nie dotykać ani nie chwytać niczego, co wyłania się z mgły. |
| But this time I’m scared, the way I used to be scared. | Ale tym razem boję się tak jak niegdyś. |
| I try with all I got to pull myself over to the chair and get hold of it, but there’s nothing to brace against and all I can do is thrash the air, all I can do is watch the chair come clear, clearer than ever before to where I can even make out the fingerprint where a worker touched the varnish before it was dry, looming out for a few seconds, then fading on off again. | Ze wszystkich sił próbuję dotrzeć do krzesła i je złapać, ale nie mam się od czego odepchnąć nogami, więc tylko miotam się bezradnie i wpatruję w nie, gdy podpływa trochę bliżej - przez chwilę wisi tuż nade mną i widzę je wyjątkowo wyraźnie, dostrzegam nawet odcisk palca, gdzie stolarz dotknął mokrej politury - ale potem oddala się i znika. |
| I never seen it where things floated around this way. | Nigdy się nie zdarzało, żeby przedmioty pływały w ten sposób w powietrzu. |
| I never seen it this thick before, thick to where I can’t get down to the floor and get on my feet if I wanted to and walk around. | Nigdy nie widziałem tak gęstej mgły, która by mnie unosiła w górze, nie pozwalając stanąć na posadzce. |
| That’s why I’m so scared; I feel I’m going to float off someplace for good this time. | Dlatego się boję: wydaje mi się, że zaraz odpłynę i zniknę w niej na zawsze. |
| I see a Chronic float into sight a little below me. | Jakiś Chronik ukazuje mi się w polu widzenia. |
| It’s old Colonel Matterson, reading from the wrinkled scripture of that long yellow hand. | To stary pułkownik Matterson - jest trochę pode mną i czyta ze zmarszczek na swojej szczupłej, żółtej dłoni. |
| I look close at him because I figure it’s the last time I’ll ever see him. | Przyglądam mu się pilnie, pewien, że go już nigdy nie zobaczę. |
| His face is enormous, almost more than I can bear. | Twarz ma ogromną; ledwo mogę na nią patrzeć. |
| Every hair and wrinkle of him is big, as though I was looking at him with one of those microscopes. | Każdy włos i każda zmarszczka są wielkie, jakbym oglądał twarz starca pod mikroskopem. |
| I see him so clear I see his whole life. | Jest tak wyraźna, że widzę wypisane na niej całe jego życie. |
| The face is sixty years of southwest Army camps, rutted by iron-rimmed caisson wheels, worn to the bone by thousands of feet on two-day marches. | Ta twarz to sześćdziesiąt lat wojskowych obozów na południowym zachodzie Stanów, wyżłobiona jak te tereny żelaznymi obręczami kół jaszczy, starta do kości butami tysięcy maszerujących dniem i nocą żołnierzy. |
| He holds out that long hand and brings it up in front of his eyes and squints into it, brings up his other hand and underlines the words with a finger wooden and varnished the color of a gunstock by nicotine. | Pułkownik unosi do oczu smukłą dłoń, wpatruje się w nią z natężeniem, a następnie drugą ręką podkreśla wypisane na niej słowa suchym jak drewno palcem, brązowym niczym kolba karabinu, ale brązowym od nikotyny, nie od pokostu. |
| His voice as deep and slow and patient, and I see the words come out dark and heavy over his brittle lips when he reads. | Głos pułkownika jest głęboki, niespieszny i cierpliwy - starzec czyta, a z jego wiotkich ust płyną brzemienne, tajemnicze słowa. - Otóż... |
| “No… The flag is… Ah-mer-ica. | Flaga to... A-me-ry-ka. |
| America is… the plum. | Ameryka to... śliwka. |
| The peach. | Brzoskwinia. |
| The wah-ter-mel-on. | Ar-buz. |
| America is… the gumdrop. | Ameryka to... cukierek. |
| The pump-kin seed. | Pes-tka dyni. |
| America is… tell-ah-vision.” | Ameryka to... te-le-wizja. |
| It’s true. | To prawda. |
| It’s all wrote down on that yellow hand. | Wszystko jest wypisane na jego pożółkłej dłoni. |
| I can read it along with him myself. | Mogę czytać razem z nim. - Otóż... |
| “Now… The cross is… Mex-i-co.” | Krzyż to… Mek-syk. |
| He looks up to see if I’m paying attention, and when he sees I am he smiles at me and goes on. “ Mexico is… the wal-nut. | Pułkownik spogląda na mnie, żeby sprawdzić, czy słucham uważnie, a kiedy widzi, że tak, uśmiecha się i czyta dalej. - Meksyk to... orzech wło-ski. |
| The hazelnut. | Orzech laskowy. |
| The ay-corn. | Żo-łądź. |
| Mexico is… the rain-bow. | Meksyk to... tę-cza. |
| The rain-bow is… wooden. | Tęcza to... drewno. |
| Mexico is… woo-den.” | Me- ksyk to... drew-no. |
| I can see what he’s driving at. | Wiem, o czym mówi. |
| He’s been saying this sort of thing for the whole six years he’s been here, but I never paid him any mind, figured he was no more than a talking statue, a thing made out of bone and arthritis, rambling on and on with these goofy definitions of his that didn’t make a lick of sense. | Powtarza to samo, odkąd tu trafił sześć lat temu, ale nigdy go nie słuchałem, miałem go za gadający posąg z połamanych artretyzmem kości, który mamrocze bez sensu i składu różne zbzikowane definicje. |
| Now, at last, I see what he’s saying. | Teraz nareszcie wszystko pojmuję. |
| I’m trying to hold him for one last look to remember him, and that’s what makes me look hard enough to understand. | Chcąc go zatrzymać przed sobą jeszcze na moment, żeby go dobrze zapamiętać, wpatrywałem się w niego tak usilnie, że pojąłem jego słowa. |
| He pauses and peers up at me again to make sure I’m getting it, and I want to yell out to him Yes, I see: Mexico is like the walnut; it’s brown and hard and you feel it with your eye and it feels like the walnut! | Pułkownik przerywa i spogląda na mnie, żeby się upewnić, czy rozumiem, a ja mam ochotę krzyknąć: tak, rozumiem, Meksyk jest jak orzech włoski, brązowy i twardy; obmacujesz go oczami i czujesz, że to orzech włoski! |
| You’re making sense, old man, a sense of your own. | Mówisz do rzeczy, staruszku, na swój sposób do rzeczy. |
| You’re not crazy the way they think.Yes… | Wcale nie jesteś pomyleńcem, za jakiego cię tu mają. Tak... |
| I see… But the fog’s clogged my throat to where I can’t make a sound. | Rozumiem... Ale mgła zatyka mi gardło i nie mogę się odezwać. |
| As he sifts away I see him bend back over that hand. “Now… | Pułkownik odpływa ode mnie, wciąż pochylony nad ręką. - Otóż... |
| The green sheep is… Can-a-da. | Zielona owca to... Ka-na-da. |
| Canada is… the fir tree. | Kanada to... jodła. |
| The wheat field. | Pole pszenicy. |
| The cal-en-dar…” I strain to see him drifting away. | Ka-len-darz... Wytężam wzrok i patrzę, jak odpływa. |
| I strain so hard my eyes ache and I have to close them, and when I open them again the colonel is gone. | Wytężam tak mocno, że pieką mnie oczy i muszę je zamknąć, a gdy je znów otwieram, pułkownika już nie ma. |
| I’m floating by myself again, more lost than ever. | Jeszcze bardziej zagubiony, znów dryfuję samotnie we mgle. |
| This is the time, I tell myself. | Stało się, mówię do siebie. |
| I’m going for good. | Zniknę w niej na zawsze. |
| There’s old Pete, face like a searchlight. | Nagle spostrzegam starego Pete’a: twarz lśni mu niczym reflektor. |
| He’s fifty yards off to my left, but I can see him plain as though there wasn’t any fog at all. | Pete jest z pięćdziesiąt metrów na lewo ode mnie, ale widzę go tak wyraźnie, jakby nie dzieliła nas mgła. |
| Or maybe he’s up right close and real small, I can’t be sure. | A może jest tuż obok, tyle że maleńki? Nie mam pewności. |
| He tells me once about how tired he is, and just his saying it makes me see his whole life on the railroad, see him working to figure out how to read a watch, breaking a sweat while he tries to get the right button in the right hole of his railroad overalls, doing his absolute damnedest to keep up with a job that comes so easy to the others they can sit back in a chair padded with cardboard and read mystery stories and girlie books. | Mówi, że jest bardzo zmęczony, a ja - słysząc jego głos - od razu widzę całe jego życie na kolei; widzę Pete’a, gdy usiłuje zrozumieć, jak można odczytać z zegarka godzinę; gdy poci się z wysiłku, próbując zapiąć właściwy guzik kombinezonu na właściwą dziurkę; gdy dwoi się i troi, by sprostać obowiązkom, które dla każdego innego są tak łatwe, że niemal przez cały dzień może siedzieć wygodnie na krześle, podetknąwszy sobie pod tyłek plik gazet, aby mu było miękko, i czytać kryminały albo oglądać pisma z gołymi babkami. |
| Not that he ever really figured to keep up–he knew from the start he couldn’t do that–but he had to try to keep up, just to keep them in sight. | Pete nigdy nie myślał, że kiedykolwiek dorówna innym ludziom - od początku wiedział, że to mu się nie uda - ale musiał się starać, bo inaczej by został hen w tyle. |
| So for forty years he was able to live, if not right in the world of men, at least on the edge of it. | I dlatego mógł żyć przez te czterdzieści lat, jeśli nawet nie w świecie ludzi, to przynajmniej na jego skraju. |
| I can see all that, and be hurt by it, the way I was hurt by seeing things in the Army, in the war. | Boli mnie to wszystko podobnie jak rzeczy, które widziałem w wojsku i na wojnie. |
| The way I was hurt by seeing what happened to Papa and the tribe. | Podobnie jak bolało mnie to, co spotkało tatę i nasze plemię. |
| I thought I’d got over seeing those things and fretting over them. | Myślałem, że z czasem pogodzę się z tym i przestanę się przejmować. |
| There’s no sense in it. | Bo dręczenie się nie ma sensu. |
| There’s nothing to be done. | Nic nie można poradzić. |
| “I’m tired,” is what he says. “I know you’re tired, Pete, but I can’t do you no good fretting about it. | - Jestem zmęczony - mówi Pete. - Wiem, że jesteś zmęczony, Pete, ale wcale ci nie pomoże, że będę się tym dręczył. |
| You know I can’t.” | Wiesz, że to nic nie da. |
| Pete floats on the way of the old colonel. | Pete odpływa w ślad za pułkownikiem. |
| Here comes Billy Bibbit, the way Pete come by. | Teraz Billy Bibbit pojawia się z tej samej strony co Pete. |
| They’re all filing by for a last look. | Wszyscy przypływają, żeby spojrzeć na mnie po raz ostatni. |
| I know Billy can’t be more’n a few feet away, but he’s so tiny he looks like he’s a mile off. | Wiem, że Billy jest najwyżej metr ode mnie, ale jest tak maleńki, jakby dzielił nas kilometr. |
| His face is out to me like the face of a beggar, needing so much more’n anybody can give. | Twarz ma zwróconą do mnie - jest to twarz żebraka, który potrzebuje stokroć więcej, niż ktokolwiek może mu dać. |
| His mouth works like a little doll’s mouth. “And even when I pr-proposed, I flubbed it. | Porusza ustami nie większymi od ust lalki. - Po-popsułem wszystko, nawet kiedy o-oświadczałem się dziewczynie. |
| I said ‘Huh-honey, will you muh-muh-muh-muh-muh…’ till the girl broke out l-laughing.” | Zapytałem: “Ko-kochanie, czy chcesz zo-zostać moją żo-żo-żo-żo-żo...”, a ona wy-wybuchnęła śmiechem. |
| Nurse’s voice, I can’t see where it comes from: “Your mother has spoken to me about this girl, Billy. | Nie wiem skąd, ale dobiega mnie głos oddziałowej: - Billy, twoja matka opowiadała mi o tej dziewczynie. |
| Apparently she was quite a bit beneath you. | Najwyraźniej była ze znacznie niższej sfery. |
| What would you speculate it was about her that frightened you so, Billy?” “I was in luh-love with her.” | Co twoim zdaniem tak cię w niej przerażało, Billy? - Ko-kochałem ją. |
| I can’t do nothing for you either, Billy. | Tobie też nie mogę pomóc, Billy. |
| You know that. | Wiesz o tym dobrze. |
| None of us can. | Nikt z nas nie może ci pomóc. |
| You got to understand that as soon as a man goes to help somebody, he leaves himself wide open. | Musisz zrozumieć, że gdy tylko człowiek chce pomóc drugiemu, sam się odsłania. |
| He has to be cagey, Billy, you should know that as well as anyone. | A przecież musi być ostrożny, Billy, wiesz o tym równie dobrze jak ja. |
| What could I do? | Cóż mogę zrobić? |
| I can’t fix your stuttering. | Nie wyleczę cię z jąkania. |
| I can’t wipe the razorblade scars off your wrists or the cigarette burns off the back of your hands. | Nie zetrę ci z nadgarstków blizn po żyletce ani z wierzchów twoich dłoni śladów po ga- szonych papierosach. |
| I can’t give you a new mother. | Nie dam ci nowej matki. |
| And as far as the nurse riding you like this, rubbing your nose in your weakness till what little dignity you got left is gone and you shrink up to nothing from humiliation, I can’t do anything about that, either. | A jeśli idzie o znęcanie się oddziałowej, która bezustannie wmawia ci, że jesteś słaby, aż w końcu tracisz godność i kurczysz się z upokorzenia, na to też nic nie poradzę. |
| At Anzio, I saw a buddy of mine tied to a tree fifty yards from me, screaming for water, his face blistered in the sun. | Pod Anzio widziałem kumpla, z twarzą całą w pęcherzach od słońca, przywiązanego do drzewa pięćdziesiąt metrów ode mnie, który błagał o wodę. |
| They wanted me to try to go out and help him. | Inni chcieli, żebym poszedł mu pomóc. |
| They’d of cut me in half from that farmhouse over there. | A przecież wróg ukryty na farmie przeciąłby mnie wpół serią z karabinu maszynowego. |
| Put your face away, Billy. | Zabierz swoją twarz, Billy. |
| They keep filing past. | Przepływają po kolei. |
| It’s like each face was a sign like one of those “I’m Blind” signs the dago accordion players in Portland hung around their necks, only these signs say “I’m tired” or “I’m scared” or “I’m dying of a bum liver” or “I’m all bound up with machinery and people pushing me alla time.” | Zupełnie jakby każda twarz była tabliczką podobną do tych z napisem: .Jestem niewidomy”, które w Portland ślepi makaroniarze z akordeonami noszą na szyi, tyle że te tabliczki mają napisy: “Jestem zmęczony”, “Boję się”, “Umieram na wątrobę”, albo: “Nie chcę już być popychadłem dla ludzi i maszyn”. |
| I can read all the signs, it don’t make any difference how little the print gets. | Mogę je wszystkie odczytać, bez względu na to, jak małe są litery. |
| Some of the faces are looking around at one another and could read the other fellow’s if they would, but what’s the sense? | Niektóre twarze patrzą po sobie; gdyby chciały, mogłyby się nawzajem przeczytać, ale co to miałoby za sens? |
| The faces blow past in the fog like confetti. | Znikają szybko we mgle jak chmura confetti. |
| I’m further off than I’ve ever been. | Jeszcze nigdy nie zapuściłem się tak daleko w mgłę jak teraz. |
| This is what it’s like to be dead. | Chyba tak właśnie jest po śmierci. |
| I guess this is what it’s like to be a Vegetable; you lose yourself in the fog. | Prawdopodobnie tak też jest z Roślinami - są zagubieni we mgle. |
| You don’t move. | Nie poruszają się. |
| They feed your body till it finally stops eating; then they burn it. | Dopóki nie przestaną jeść, sanitariusze karmią ich ciała; potem zostają spalone. |
| It’s not so bad. | We mgle jest w sumie nie najgorzej. |
| There’s no pain. | Nic nie boli. |
| I don’t feel much of anything other than a touch of chill I figure will pass in time. | Czuję tylko lekki chłód, ale i to z czasem przejdzie. |
| I see my commanding officer pinning notices on the bulletin board, what we’re to wear today. | Widzę mojego dowódcę, który przypina do tablicy polecenie, jak mamy się ubrać na misję. |
| I see the US Department of Interior bearing down on our little tribe with a gravel-crushing machine. | Widzę kruszarkę, którą ministerstwo rolnictwa wysyła przeciwko naszemu małemu plemieniu. |
| I see Papa come loping out of a draw and slow up to try and take aim at a big six-point buck springing off through the cedars. | Widzę tatę, jak wybiega z wąwozu: przystaje i składa się do strzału, celując w rosłego szóstaka mknącego przez cedry. |
| Shot after shot puffs out of the barrel, knocking dust all around the buck. | Strzela i strzela, ale tylko wzbija kurz wokół zwierzęcia. |
| I come out of the draw behind Papa and bring the buck down with my second shot just as it starts climbing the rimrock. | Wychodzę z wąwozu za tatą i drugim strzałem powalam jelenia, akurat gdy znika za skałą. |
| I grin at Papa. | Uśmiecham się szeroko do taty. |
| I never knew you to miss a shot like that before, Papa. | Tato, nigdy nie pudłowałeś z takiej odległości. |
| Eye’s gone, boy. | Nie te oczy, synu. |
| Can’t hold a bead. | Nie mogłem utrzymać go na muszce. |
| Sights on my gun just now was shakin’ like a dog shittin’ peach pits. | Lufa drgała mi jak pies srający pestkami brzoskwiń. |
| Papa, I’m telling you: that cactus moon of Sid’s is gonna make you old before your time. | Wierz mi, tato, postarzejesz się przed czasem, jeśli dalej będziesz pił kaktusówkę pędzoną przez Sida. |
| A man drinks that cactus moon of Sid’s boy, he’s already old before his time. | Ten, kto pije samogon Sida, i tak jest przedwcześnie stary. |
| Let’s go gut that animal out before the flies blow him. | Chodź, synu, oprawimy jelenia, zanim zlecą się muchy. |
| That’s not even happening now. | Przecież to się działo dawno temu. |
| You see? | Widzicie? |
| There’s nothing you can do about a happening out of the past like that. Look there, my man … | Nic nie można poradzić na wydarzenia z przeszłości. - Ty, spójrz tylko... |
| I hear whispers, black boys. Look there, that old fool Broom, slipped off to sleep. Tha’s right, Chief Broom, tha’s right. | Słyszę szepty czarnych. - Spójrz na starego Bromdena; dureń usnął. - Słusznie, Wodzu Szczoto, słusznie. |
| You sleep an’ keep outta trouble. | Kimaj i nie rozrabiaj. |
| Yasss . | Tak. |
| I’m not cold any more. | Już mi nie jest zimno. |
| I think I’ve about made it. | Chyba się udało. |
| I’m off to where the cold can’t reach me. | Dotarłem tam, gdzie chłód nie sięga. |
| I can stay off here for good. | Mogę tu zostać na zawsze. |
| I’m not scared any more. | Już się nie boję. |
| They can’t reach me. | Nikt mnie tu nie znajdzie. |
| Just the words reach me, and those’re fading. Well… | Tylko jeszcze słowa docierają do mnie; lecz i one cichną. - Hm... |
| in as much as Billy has decided to walk out on the discussion, does anyone else have a problem to bring before the group? | Skoro Billy postanowił opuścić zebranie, czy ktoś inny chciałby przedstawić grupie swoje problemy? - Właśnie proszę pani, mam jedną sprawę... |
| As a matter of fact, ma’am, there does happen to be something… That’s that McMurphy. | To McMurphy. |
| He’s far away. | Jest bardzo daleko. |
| He’s still trying to pull people out of the fog. | Wciąż usiłuje wyciągać ludzi z mgły. |
| Why don’t he leave me be? “…remember that vote we had a day or so back-about the TV time? | Dlaczego nie zostawi mnie w spokoju? - ...pamięta siostra, że dzień czy dwa temu głosowaliśmy nad zmianą godzin oglądania telewizji? |
| Well, today’s Friday and I thought I might just bring it up again, just to see if anybody else has picked up a little guts.” “Mr. McMurphy, the purpose of this meeting is therapy, group therapy, and I’m not certain these petty grievances–” “Yeah, yeah, the hell with that, we’ve heard it before. | No, dziś jest akurat piątek, więc pomyślałem sobie, że warto do tego wrócić i się przekonać, czy wszyscy nadal trzęsą portkami. - Panie McMurphy, celem tego zebrania jest terapia grupowa i nie sądzę, żeby te dziecinne kaprysy... - Dobra, dobra, słyszeliśmy to już setki razy. |
| Me and some of the rest of the guys decided–” “One moment, Mr. McMurphy, let me pose a question to the group: do any of you feel that Mr. McMurphy is perhaps imposing his personal desires on some of you too much? | Postanowiłem razem z kilkoma... - Chwileczkę, panie McMurphy, chcę zadać grupie pytanie: czy żaden z pacjentów przypadkiem nie uważa, że pan McMurphy próbuje wam narzucić swoją wolę? |
| I’ve been thinking you might be happier if he were moved to a different ward.” | Pomyślałam sobie, że pewnie wolelibyście, aby go przeniesiono na inny oddział. |
| Nobody says anything for a minute. | Przez moment nikt się nie odzywa. |
| Then someone says, “Let him vote, why dontcha? | A potem słyszę: - Niech zrobi głosowanie, wolno mu! |
| Why ya want to ship him to Disturbed just for bringing up a vote? | Dlaczego chce go siostra wysłać za to do furiatów? |
| What’s so wrong with changing time?” “Why, Mr. Scanlon, as I recall, you refused to eat for three days until we allowed you to turn the set on at six instead of six-thirty.” “A man needs to see the world news, don’t he? | Czemu nie można przesunąć godzin? - Ależ, panie Scanlon, dobrze pamiętam, że to właśnie pan przez trzy dni odmawiał jedzenia, dopóki nie pozwoliliśmy panu włączać telewizora o szóstej zamiast o szóstej trzydzieści! - Człowiek musi obejrzeć dziennik, no nie? |
| God, they coulda bombed Washington and it’d been a week before we’d of heard.” “Yes? | Boże, przecież mogliby zbombardować Waszyngton, a my przez tydzień nic byśmy o tym nie wiedzieli. - Tak? |
| And how do you feel about relinquishing your world news to watch a bunch of men play baseball?” “We can’t have both, huh? | I jest pan gotów zrezygnować z dziennika, żeby zobaczyć gromadkę mężczyzn wymachujących kijem i biegających za piłką? - A nie możemy oglądać jednego i drugiego? |
| No, I suppose not. | Nie, pewno nie. |
| Well, what the dickens–I don’t guess they’ll bomb us this week.” | Ech, do licha… Chyba nie zbombardują Waszyngtonu w ciągu tych kilku dni. |
| “Let’s let him have the vote, Miss Ratched.” “Very well. | - Siostro Ratched, proszę mu pozwolić na głosowanie. - Dobrze. |
| But I think this is ample evidence of how much he is upsetting some of you patients. What is it you are proposing, Mr. McMurphy?” | Ale uważam, że to najlepszy dowód, jaki ma negatywny wpływ na innych pacjentów. Co pan proponuje, panie McMurphy? |
| “I’m proposing a revote on watching the TV in the afternoon.” “You’re certain one more vote will satisfy you? | - Jeszcze jedno głosowanie w sprawie zmiany godzin oglądania telewizji. - Jest pan pewien, że jeszcze jedno głosowanie pana usatysfakcjonuje? |
| We have more important things–” “It’ll satisfy me. | Mamy ważniejsze... - Tak, w zupełności. |
| I just’d kind of like to see which of these birds has any guts and which doesn’t.” “It’s that kind of talk, Doctor Spivey, that makes me wonder if the patients wouldn’t be more content if Mr. McMurphy were moved.” “Let him call the vote, why dontcha?” “Certainly, Mr. Cheswick. | Chcę się tylko przekonać, który z tych świrusów jest twardym facetem, a który rozlazłą babą. - Właśnie takie wypowiedzi, panie doktorze, sprawiają, że zastanawiam się, czy pacjenci nie woleliby, abyśmy przenieśli stąd pana McMurphy’ego. - Dajcie nam głosować! - Dobrze, panie Cheswick. |
| A vote is now before the group. | Wniosek wszyscy znają. |
| Will a show of hands be adequate, Mr. McMurphy, or are you going to insist on a secret ballot?”“I want to see the hands. | Czy wystarczy podniesienie rąk, panie McMurphy, czy też domaga się pan tajnego głosowania? - Chcę zobaczyć ręce. |
| I want to see the hands that don’t go up, too.” “Everyone in favor of changing the television time to the afternoon, raise his hand.” | I widzieć również, czyje się nie podniosą! - Proszę więc, żeby ci, którzy chcą oglądać mecz, podnieśli ręce do góry. |
| The first hand that comes up, I can tell, is McMurphy’s, because of the bandage where that control panel cut into him when he tried to lift it. | Ręka McMurphy’ego podnosi się pierwsza. Poznaję ją po bandażu, którym jest obwiązana, odkąd rudzielec skaleczył się przy próbie dźwignięcia konsoli. |
| And then off down the slope I see them, other hands coming up out of the fog. | A potem widzę na stoku wąwozu inne ręce wyłaniające się z mgły. |
| It’s like… that big red hand of McMurphy’s is reaching into the fog and dropping down and dragging the men up by their hands, dragging them blinking into the open. | Zupełnie tak, jakby... jakby wielka czerwona łapa McMurphy’ego zanurzała się we mgle, chwytała za ręce pacjentów i wyciągała ich mrugających oczyma na otwartą przestrzeń. |
| First one, then another, then the next. Right on down the line of Acutes, dragging them out of the fog till there they stand, | Najpierw jednego, potem drugiego, i tak po kolei wyciąga z mgły wszystkich Okresowych. |
| all twenty of them, raising not just for watching TV, but against the Big Nurse, against her trying to send McMurphy to Disturbed, against the way she’s talked and acted and beat them down for years. Nobody says anything. | Cała dwudziestka trzyma ręce w górze, głosując nie tylko za meczem, ale i przeciw Wielkiej Oddziałowej; przeciwko temu, że chce posłać McMurphy’ego do furiatów, przeciwko temu, co robi, co mówi, przeciwko temu, że maltretuje ich od lat. Nikt się nie odzywa. |
| I can feel how stunned everybody is, the patients as well as the staff. | Wszyscy, zarówno pacjenci, jak i personel, są oszołomieni. |
| The nurse can’t figure what happened; yesterday, before he tried lifting that panel, there wasn’t but four or five men might of voted. | Oddziałowa nie rozumie, co się stało; wczoraj, zanim McMurphy spróbował podnieść konsolę, najwyżej czterech czy pięciu chłopaków gotowych było go poprzeć. |
| But when she talks she don’t let it show in her voice how surprised she is. “I count only twenty, Mr. McMurphy.” “Twenty? | Ale kiedy wreszcie siostra Ratched przerywa milczenie, jej głos nie zdradza zdziwienia. - Widzę tylko dwadzieścia rąk, panie McMurphy. - Dwadzieścia? |
| Well, why not? | No, czemu nie? |
| Twenty is all of us there–” His voice hangs as he realizes what she means. “Now hold on just a goddamned minute, lady–” “I’m afraid the vote is defeated.” “Hold on just one goddamned minute!” | Jest nas tu przecież dwudziestu... - Urywa, zrozumiawszy nagle, o co jej chodzi. - Cho- lera, wolnego... - Niestety, wniosek nie przeszedł. - Cholera, wolnego! - Na oddziale jest czterdziestu pacjentów, panie McMurphy. |
| “There are forty patients on the ward, Mr. McMurphy. Forty patients, and only twenty voted. You must have a majority to change the ward policy. | Czterdziestu pacjentów, a tylko dwudziestu z nich głosowało za meczem, podczas gdy regulamin oddziału można zmienić dopiero za zgodą większości. |
| I’m afraid the vote is closed.” | A więc głosowanie skończone. |
| The hands are coming down across the room. | W całej świetlicy opuszczają się ręce. |
| The guys know they’re whipped, are trying to slip back into the safety of the fog. | Chłopcy wiedzą, że zostali pokonani, i usiłują się znów pogrążyć w bezpiecznej mgle. |
| McMurphy is on his feet. “Well, I’ll be a sonofabitch. | McMurphy zrywa się na nogi. - A niech to szlag trafi! |
| You mean to tell me that’s how you’re gonna pull it? | Więc taki chce nam siostra wyciąć numer? |
| Count the votes of those old birds over there too?” “Didn’t you explain the voting procedure to him, Doctor?” “I’m afraid–a majority is called for, McMurphy. | Liczyć również głosy tych staruchów? - Doktorze, czy nie wyjaśnił pan McMurphy’emu zasad głosowania? - Niestety, McMurphy, potrzebna jest zgoda większości. |
| She’s right, she’s right.” | Siostra ma rację. |
| “A majority, Mr. McMurphy; it’s in the ward constitution.” “And I suppose the way to change the damned constitution is with a majority vote. Sure. Of all the chicken-shit things I’ve ever seen, this by God takes the cake!” | Całkowitą rację. - Zgoda większości, panie McMurphy; tego wymaga konstytucja oddziału. - A pewnie tę przeklętą konstytucję też można zmienić jedynie większością głosów. Kurwa, słyszałem o różnych kantach, ale do tego żaden się nie umywa! |
| “I’m sorry, Mr. McMurphy, but you’ll find it written in the policy if you’d care for me to–” “So this’s how you work this democratic bullshit–hell’s bells!” | Przykro mi, panie McMurphy, ale regulamin jest regulaminem. Jeśli życzy pan sobie... - Więc tak wygląda wasza zasrana demokracja! Kurwa! |
| “You seem upset, Mr. McMurphy. Doesn’t he seem upset, Doctor? | - Bardzo się pan denerwuje, panie McMurphy. Prawda, że się bardzo denerwuje, doktorze? |
| I want you to note this.” “Don’t give me that noise, lady. | Proszę to dobrze zapamiętać. - Kobieto, nie zawracaj głowy! |
| When a guy’s getting screwed he’s got a right to holler. | Mam prawo się wściekać, gdy ktoś mnie robi w konia. |
| And we’ve been damn well screwed.” “Perhaps, Doctor, in view of the patient’s condition, we should bring this meeting to a close early today–” “Wait! | A tu w konia zrobiono nas wszystkich! - Panie doktorze, z uwagi na stan pacjenta powinniśmy dziś wcześniej zakończyć zebranie... - Czekajcie! |
| Wait a minute, let me talk to some of those old guys.” “The vote is closed, Mr. McMurphy.” “Let me talk to ‘em.” | Jeszcze moment, dajcie mi pogadać ze staruszkami. - Głosowanie skończone, panie McMurphy. - Dajcie mi z nimi pogadać! |
| He’s coming across the day room at us. | Przechodzi na naszą stronę świetlicy. |
| He gets bigger and bigger, and he’s burning red in the face. | Robi się coraz większy, a twarz płonie mu z wściekłości. |
| He reaches into the fog and tries to drag Ruckly to the surface because Ruckly’s the youngest. | Zanurza rękę we mgle i usiłuje wyciągnąć z niej Ruckly’ego, bo Ruckly jest najmłodszy. - Jak tam, kolego? |
| “What about you, buddy? | Chcesz zobaczyć mecz? |
| You want to watch the World Series? | Mistrzostwa w baseballu? |
| Baseball? Baseball games? | Rozgrywki? |
| Just raise that hand up there–” “Fffffffuck da wife.” “All right, forget it. | Podnieś tylko rękę... - Pppppppierdolę żonę. - Dobra, nieważne. |
| You, partner, how about you? | A ty, stary, co ty na to? |
| What was your name–Ellis? | Jak ci tam... Ellis? |
| What do you say, Ellis, to watching a ball game on TV? | No więc jak, Ellis, chcesz obejrzeć mecz w telewizji? |
| Just raise your hand…” Ellis’s hands are nailed to the wall, can’t be counted as a vote. | Wystarczy, że podniesiesz rękę… Ręce Ellisa są obie w górze, przybite do ściany, ale trudno to uznać za głos. |
| “I said the voting is closed, Mr. McMurphy. | - Panie McMurphy, powiedziałam, że głosowanie skończone. |
| You’re just making a spectacle of yourself.” | Robi pan z siebie pośmiewisko, nic więcej. |
| He don’t pay any attention to her. | McMurphy nie zwraca uwagi na oddziałową. |
| He comes on down the line of Chronics. “C’mon, c’mon, just one vote from you birds, just raise a hand. | Przesuwa się dalej wzdłuż rzędu Chroników. - No, chłopaki, no, tylko jeden głos, niechże któryś podniesie grabę. |
| Show her you can still do it.” “I’m tired,” says Pete and wags his head. “The night is… the Pacific Ocean.” | Pokażcie, że jeszcze potraficie. - Jestem zmęczony - mówi Pete i kołysze głową. - Noc to… Ocean Spokojny. |
| The Colonel is reading off his hand, can’t be bothered with voting. “One of you guys, for cryin’ out loud! | - Pułkownik czyta z ręki i nie ma czasu na nic innego. - Jeden głos, na miłość boską! |
| This is where you get the edge, don’t you see that? | Nie rozumiecie, że tylko tak możemy zdobyć przewagę? |
| We have to do this–or we’re whipped! | Musimy ją zdobyć, bo inaczej leżymy! |
| Don’t a one of you clucks know what I’m talking about enough to give us a hand? | Czy żaden z was, ciołki, tego nie kapuje? Przynajmniej na tyle, żeby podnieść rękę? |
| You, Gabriel? | Gabriel? |
| George? | George? |
| No? | Nie? |
| You, Chief, what about you? | A ty, Wodzu, może ty? |
| He’s standing over me in the mist. | Stoi nade mną we mgle. |
| Why won’t he leave me be? “Chief, you’re our last bet.” | Dlaczego nie zostawi mnie w spokoju? - Wodzu, w tobie nasza ostatnia nadzieja! |
| The Big Nurse is folding her papers; the other nurses are standing up around her. | Wielka Oddziałowa składa papiery; pielęgniarki już podniosły się z miejsc. |
| She finally gets to her feet. “The meeting is adjourned, then, I hear her say. “And I’d like to see the staff down in the staff room in about an hour. | Wreszcie i ona wstaje z fotela. - Zebranie zakończone - mówi. - Oczekuję całego personelu za godzinę w pokoju lekarskim. |
| So, if there is nothing el–” It’s too late to stop it now. | Jeśli nie ma już więcej... Już za późno. |
| McMurphy did something to it that first day, put some kind of hex on it with his hand so it won’t act like I order it. | McMurphy zauroczył moją rękę pierwszego dnia, kiedy ją ściskał, i teraz nie mam nad nią żadnej władzy. |
| There’s no sense in it, any fool can see; I wouldn’t do it on my own. | Każdy głupi wie, że to nie ma sensu; z własnej woli nigdy bym tego nie zrobił. |
| Just by the way the nurse is staring at me with her mouth empty of words I can see I’m in for trouble, but I can’t stop it. | Widzę po oczach oddziałowej, która zaskoczona wpatruje się we mnie bez słowa, że napytam sobie biedy, ale i tak nie mogę powstrzymać ręki. |
| McMurphy’s got hidden wires hooked to it, lifting it slow just to get me out of the fog and into the open where I’m fair game. | McMurphy umocował do niej niewidzialne druty i podnosi ją wolno, wyciąga mnie z mgły na otwartą przestrzeń, gdzie będę zupełnie bezbronny. |
| He’s doing it, wires… | Zmusza mnie, ciągnie druty... |
| No. That’s not the truth. | Nie. To nieprawda. |
| I lifted it myself. | Sam podniosłem rękę. |
| McMurphy whoops and drags me standing, pounding my back. “Twenty-one! | McMurphy wydaje okrzyk radości, podrywa mnie z krzesła i wali po plecach. - Dwadzieścia jeden! |
| The Chief’s vote makes it twenty-one! | Razem z Wodzem mamy dwadzieścia jeden głosów! |
| And by God if that ain’t a majority I’ll eat my hat!” “Yippee,” Cheswick yells. | Do licha, jeśli to nie większość, to ja jestem prawiczką! - Hura! - wrzeszczy Cheswick. |
| The other Acutes are coming across toward me. “The meeting was closed,” she says. | Inni Okresowi ruszają w moją stronę. - Zebranie było już zakończone - mówi oddziałowa. |
| Her smile is still there, but the back of her neck as she walks out of the day room and into the Nurses’ Station, is red and swelling like she’ll blow apart any second. | Wciąż się uśmiecha, ale gdy wychodzi ze świetlicy i idzie do dyżurki, kark ma czerwony i nabrzmiały, jakby zaraz miała wybuchnąć. |
| But she don’t blow up, not right off, not until about an hour later. | Mimo to nie wybucha; jeszcze nie teraz, a dopiero prawie godzinę później. |
| Behind the glass her smile is twisted and queer, like we’ve never seen before. | Tam za szybą uśmiech ma krzywy i dziwaczny, jakiego dotąd jeszcze nikt nie widział. |
| She just sits. | Nic tylko siedzi. |
| I can see her shoulders rise and fall as she breathes. | Widzę jej ramiona podnoszące się i opadające przy każdym oddechu. |
| McMurphy looks up at the clock and he says it’s time for the game. | McMurphy spogląda na zegar i mówi, że już czas na mecz. |
| He’s over by the drinking fountain with some of the other Acutes, down on his knees scouring off the baseboard. | Wraz z kilkoma Okresowymi klęczy przy zbiorniku z wodą pitną i szoruje listwę przy posadzce. |
| I’m sweeping out the broom closet for the tenth time that day. | Ja już po raz dziesiąty tego dnia wymiatam schowek. |
| Scanlon and Harding, they got the buffer going up and down the hall, polishing the new wax into shining figure eights. | Scanlon i Harding jeżdżą po korytarzu froterką - na świeżo woskowanej posadzce powstają lśniące ósemki. |
| McMurphy says again that he guesses it must be game time and he stands up, leaves the scouring rag where it lies. | McMurphy powtarza, że zaraz zacznie się mecz, po czym podnosi się z klęczek, a ścierkę zostawia na podłodze. |
| Nobody else stops work. | Nikt inny nie przerywa pracy. |
| McMurphy walks past the window where she’s glaring out at him and grins at her like he knows he’s got her whipped now. | Mijając szybę, zza której oddziałowa mierzy go gniewnym wzrokiem, McMurphy uśmiecha się szeroko, jakby wiedział, że teraz rozłoży ją na łopatki. |
| When he tips his head back and winks at her she gives that little sideways jerk of her head. | Puszcza do niej oko spod daszka czapki, na co oddziałowa podrywa gwałtownie głowę. |
| Everybody keeps on at what he’s doing, but they all watch out of the corners of their eyes while he drags his armchair out to in front of the TV set, then switches on the set and sits down. | Wszyscy robią swoje, ale ukradkiem obserwują McMurphy’ego, który przysuwa sobie fotel, włącza telewizor i siada przed nim. |
| A picture swirls onto the screen of a parrot out on the baseball field singing razor-blade songs. | Na ekranie pojawia się boisko baseballowe, a na jego tle śpiewająca papuga, która reklamuje żyletki. |
| McMurphy gets up and turns up the sound to drown out the music coming down from the speaker in the ceiling, and he drags another chair in front of him and sits down and crosses his feet on the chair and leans back and lights a cigarette. | McMurphy wstaje, nastawia głośniej telewizor, żeby zagłuszyć muzykę płynącą z megafonu na suficie, przysuwa sobie krzesło, na którym - rozsiadłszy się wygodnie w fotelu - kładzie skrzyżowane nogi, a następnie zapala papierosa. |
| He scratches his belly and yawns. | Drapie się po brzuchu i ziewa. - Fajno jest! |
| “Hoo- weee! Man, all I need me now is a can of beer and a red-hot.” | Przydałaby mi się jeszcze tylko puszka piwa i gorąca kiełbaska. |
| We can see the nurse’s face get red and her mouth work as she stares at him. | Widzimy, że twarz oddziałowej czerwienieje, a usta drgają jej nerwowo. |
| She looks around for a second and sees everybody’s watching what she’s going to do–even the black boys and the little nurses sneaking looks at her, and the residents beginning to drift in for the staff meeting, they’re watching. | Rozgląda się szybko i spostrzega, że wszyscy ją obserwują, ciekawi, co zrobi - nawet czarni i pielęgniarki spozierają na nią z ukosa, przypatrują się jej też stażyści schodzący się na spotkanie personelu. |
| Her mouth clamps shut. | Zaciska mocno usta. |
| She looks back at McMurphy and waits till the razor-blade song is finished; then she gets up and goes to the steel door where the controls are, and she flips a switch and the TV picture swirls back into the gray. | Spogląda na McMurphy’ego i czeka, aż piosenka reklamowa dobiegnie koń- ca: wtedy wstaje, podchodzi do stalowych drzwi z tablicą rozdzielczą, przekręca wyłącznik i gasi obraz. |
| Nothing is left on the screen but a little eye of light beading right down on McMurphy sitting there. | Na szarym ekranie pozostaje tylko mały świetlisty punkcik podobny do oka, wycelowany w siedzącego naprzeciwko McMurphy’ego. |
| That eye don’t faze him a bit. | Ale to jasne ślepie nie przeszkadza mu wcale. |
| To tell the truth, he don’t even let on he knows the picture is turned off; he puts his cigarette between his teeth and pushes his cap forward in his red hair till he has to lean back to see out from under the brim. | McMurphy zachowuje się tak, jakby w ogóle nie zauważył, że zgasł tele- wizor; wkłada w zęby zapalonego papierosa, nasuwa czapkę głęboko na rude kędziory i odchyla głowę, żeby daszek nie zasłaniał mu pola widzenia. |
| And sits that way, with his hands crossed behind his head and his feet stuck out in a chair, a smoking cigarette sticking out from under his hatbrim–watching the TV screen. | Siedzi tak, z rękami pod głową, z nogami na krześle, pali papierosa i wpatruje się w ekran. |
| The nurse stands this as long as she can; then she comes to the door of the Nurses’ Station and calls across to him he’d better help the men with the housework. | Oddziałowa nie może tego dłużej znieść - podchodzi do drzwi dyżurki i woła do McMurphy’ego, żeby pomógł pozostałym pacjentom w sprzątaniu. |
| He ignores her. “I said, Mr. McMurphy, that you are supposed to be working during these hours.” Her voice has a tight whine like an electric saw ripping through pine. “Mr. McMurphy, I’m warning you!” | Nie zwraca na nią uwagi. - Powiedziałam, panie McMurphy, że ma pan wrócić do pracy! - Głos ma piskliwy jak piła elektryczna wrzynająca się w sosnę. - Panie McMurphy, ostrzegam pana! |
| Everybody’s stopped what he was doing. | Wszyscy przerywają pracę. |
| She looks around her, then takes a step out of the Nurses’ Station toward McMurphy. “You’re committed, you realize. You are… under the jurisdiction of me… the staff.” She’s holding up a fist, all those red-orange fingernails burning into her palm. “Under jurisdiction and control | Oddziałowa rozgląda się, a potem robi krok w stronę McMurphy’ego. - Zdaje pan sobie sprawę, że przebywa pan tu na przymusowym leczeniu. Decyzja jest w moich... w naszych... rękach! - Podnosi pięść, czerwonopomarańczowe paznokcie wpijają się jej w dłoń. - Pański los jest w naszych... |
| –” Harding shuts off the buffer, and leaves it in the hall, and goes pulls him a chair up alongside McMurphy and sits down and lights him a cigarette too. “Mr. Harding! | Harding gasi froterkę, zostawia ją na korytarzu, przysuwa sobie fotel, siada obok McMurphy’ego i również zapala pa- pierosa. - Panie Harding! |
| You return to your scheduled duties!” | Ma pan teraz sprzątać! |
| I think how her voice sounds like it hit a nail, and this strikes me so funny I almost laugh. “Mr. Har- ding!” | Przychodzi mi do głowy, że głos oddziałowej brzmi, jakby piła trafiła na gwóźdź; skojarzenie to wydaje mi się tak zabawne, że o mało nie parskam śmiechem. - Panie Harding! |
| Then Cheswick goes and gets him a chair, and then Billy Bibbit goes, and then Scanlon and then Fredrickson and Sefelt, and then we all put down our mops and brooms and scouring rags and we all go pull us chairs up. | Z kolei Cheswick przestaje sprzątać i przysuwa sobie fotel, następnie Billy, po nim zaś Scanlon, potem Fredrickson i Sefelt, a w końcu wszyscy rzucamy zmywaki, szczotki, ścierki i siadamy w świetlicy. - Co wy sobie... |
| “You men –Stop this. | Przestańcie. |
| Stop!” | Przestańcie! |
| And we’re all sitting there lined up in front of that blanked-out TV set, watching the gray screen just like we could see the baseball game clear as day, and she’s ranting and screaming behind us. | Siedzimy w rzędach przed zgaszonym telewizorem, wpatrzeni w szary ekran, udając, że widzimy mecz wyraźnie jak na dłoni, a za nami oddziałowa szaleje i wrzeszczy. |
| If somebody’d of come in and took a look, men watching a blank TV, a fifty-year-old woman hollering and squealing at the back of their heads about discipline and order and recriminations, they’d of thought the whole bunch was crazy as loons. | Gdyby ktoś wszedł wtedy do świetlicy i zobaczył dorosłych facetów obserwujących pusty ekran, a za nimi rozwścieczoną pięćdziesięcioletnią kobietę krzyczącą o posłuszeństwie, porządku i karach, pomyślałby, że ma przed sobą bandę kompletnych wariatów. |
| Part 2 | CZĘŚĆ II |
| 16 | |
| Just at the edge of my vision I can see that white enamel face in the Nurses’ Station, teetering over the desk, see it warp and flow as it tries to pull back into shape. | Kątem oka widzę w dyżurce kołyszącą się nad biurkiem białą, porcelanową twarz oddziałowej - marszczy się, odkształca, a oddziałowa daremnie stara się nad nią zapanować. |
| The rest of the guys are watching too, though they’re trying to act like they aren’t. | Pozostali pacjenci też spoglądają dyskretnie w stronę dyżurki. |
| They’re trying to act like they still got their eyes on nothing but that blank TV in front of us, but anyone can see they’re all sneaking looks at the Big Nurse behind her glass there, just the same as I am. | Niby wciąż obserwują pusty ekran, ale - podobnie jak ja - co rusz zerkają na Wielką Oddziałową. |
| For the first time she’s on the other side of the glass and getting a taste of how it feels to be watched when you wish more than anything else to be able to pull a green shade between your face and all the eyes that you can’t get away from. | Po raz pierwszy role zostały odwrócone; nareszcie ona poznaje na własnej skórze, co to znaczy być na widoku, kiedy człowiek najbardziej na świecie pragnie się odgrodzić nieprzeniknioną zasłoną od ciekawskich spojrzeń, a tymczasem nie ma od nich ucieczki. |
| The residents, the black boys, all the little nurses, they’re watching her too, waiting for her to go down the hall where it’s time for the meeting she herself called, and waiting to see how she’ll act now that it’s known she can be made to lose control. | Stażyści, czarni i pielęgniarki też obserwują oddziałową, czekając, kiedy pójdzie do pokoju lekarskiego na zebranie, które sama zwołała, i zastanawiają się, jak się zachowa teraz, gdy już wiadomo, że ją też można wyprowadzić z równowagi. |
| She knows they’re watching, but she don’t move. Not even when they start strolling down to the staff room without her. | Oddziałowa czuje ich spojrzenia, ale nie rusza się z miejsca, nawet kiedy bez niej wychodzą na korytarz. |
| I notice all the machinery in the wall is quiet, like it’s still waiting for her to move. | Maszyny w ścianach przerwały pracę, jak gdyby też czekały, kiedy oddziałowa wstanie od biurka. |
| There’s no more fog any place. | Nigdzie nie ma mgły. |
| All of a sudden I remember I’m supposed to clean the staff room. | Nagle przypominam sobie, że powinienem sprzątnąć pokój lekarski. |
| I always go down and clean the staff room during these meetings they have, been doing it for years. | Zawsze, od wielu lat, zamiatam go właśnie w trakcie zebrań personelu. |
| But now I’m too scared to get out of my chair. | Ale teraz za bardzo się boję, żeby wstać z fotela. |
| The staff always let me clean the room because they didn’t think I could hear, but now that they saw me lift my hand when McMurphy told me to, won’t they know I can hear? | Pozwalali mi tam sprzątać w przekonaniu, że jestem głuchy; czy się nie zorientowali, że to udawanie, kiedy na ich oczach usłuchałem McMurphy’ego i podniosłem rękę? |
| Won’t they figure I been hearing all these years, listening to secrets meant only for their ears? | Czy się nie domyślili, że przez cały czas słuch miałem w porządku i znam wszystkie tajemnice przeznaczone wyłącznie dla ich uszu? |
| What’ll they do to me in that staff room if they know that? | Co ze mną zrobią w pokoju lekarskim, jeśli odgadli prawdę? |
| Still, they expect me to be in there. | Jednakże spodziewają się, że przyjdę. |
| If I’m not, they’ll know for sure that I can hear, be way ahead of me, thinking, You see? | A jeśli mnie nie będzie, czy to ich nie upewni, że wszystko słyszę, czy - chytrzejsi ode mnie - nie pomyślą: Widzicie? |
| He isn’t in here cleaning, don’t that prove it? | Nie przyszedł sprzątać, to najlepszy dowód! |
| It’s obvious what’s to be done… I’m just getting the full force of the dangers we let ourselves in for when we let McMurphy lure us out of the fog. | Wiadomo, co należy zrobić... Dopiero teraz uzmysławiam sobie, na jakie straszliwe niebezpieczeństwo się naraziliśmy, pozwalając McMurphy’emu wyciągnąć nas z mgły. |
| There’s a black boy leaning against the wall near the door, arms crossed, pink tongue tip darting back and forth over his lips, watching us sitting in front of the TV set. | Przy drzwiach stoi oparty o ścianę czarny z rękami skrzyżowanymi na piersi. Oblizuje wargi i obserwuje nas siedzących przed telewizorem - czubek różowego języka biega mu tam i z powrotem. |
| His eyes dart back and forth like his tongue and stop on me, and I see his leather eyelids raise a little. | Oczy biegają podobnie jak język, aż wreszcie zatrzymują się na mnie. Widzę, że unosi błoniaste powieki. |
| He watches me for a long time, and I know he’s wondering about the way I acted in the group meeting. | Przygląda mi się długo i pewnie się zastanawia nad moim zachowaniem na zebraniu. |
| Then he comes off the wall with a lurch, breaking contact, and goes to the broom closet and brings back a bucket of soapy water and a sponge, drags my arms up and hangs the bucket bale over it, like hanging a kettle on a fireplace boom. “Le’s go, Chief,” he says. “Le’s get up and get to your duties.” | Potem odpycha się gwałtownie od ściany, idzie do schowka na szczotki, wyjmuje kubeł mydlin i gąbkę, po czym podchodzi do mnie, zgina mi rękę w łokciu i zawiesza na niej wiadro jak kociołek na żelaznym drążku nad ogniskiem. - No, Wodzu - mówi. - Wstawaj i bierz się do roboty! |
| I don’t move. | Nie ruszam się. |
| The bucket rocks on my arm. | Kubeł kołysze mi się na ręce. |
| I don’t make a sign I heard. | Nie daję poznać, że słyszałem czarnego. |
| He’s trying to trick me. | Chciał mnie sprawdzić. |
| He asks me again to get up, and when I don’t move he rolls his eyes up to the ceiling and sighs, reaches down and takes my collar, and tugs a little, and I stand up. | Jeszcze raz mówi, żebym wstał, a ponieważ nie reaguję, podnosi z westchnieniem oczy, chwyta mnie za kołnierz i ciągnie do góry - wtedy wstaję. |
| He stuffs the sponge in my pocket and points up the hall where the staff room is, and I go. | Wpycha mi do kieszeni gąbkę i wskazuje palcem w stronę pokoju lekarskiego, więc wychodzę ze świetlicy. |
| And while I’m walking up the hall with the bucket, zoom, the Big Nurse comes past me with all her old calm speed and power and turns into the door. | Idę korytarzem, gdy wtem - szast-prast - wyprzedza mnie Wielka Oddziałowa sunąca w swoim dawnym szybkim tempie, znów opanowana i potężna, po czym skręca do pokoju lekarskiego. |
| That makes me wonder. | Ta jej nagła odmiana wydaje mi się dziwna. |
| Out in the hall all by myself, I notice how clear it is–no fog any place. | Sam na korytarzu, spostrzegam, że wszystko jest wyraźne - nigdzie ani śladu mgły. |
| It’s a little cold where the nurse just went past, and the white tubes in the ceiling circulate frozen light like rods of glowing ice, like frosted refrigerator coils rigged up to glow white. | Czuć natomiast zimny powiew pozostawiony przez oddziałową, a w białych jarzeniówkach na suficie pulsuje zamarznięte światło - wyglądają jak lśniące sople lodu albo jak oszronione rury w lodówce, specjalnie spreparowane, żeby iskrzyły się bielą. |
| The rods stretch down to the staff-room door where the nurse just turned in at the end of the hall–a heavy steel door like the door of the Shock Shop in Building One, except there are numbers printed on this one, and this one has a little glass peephole up head-high to let the staff peek out at who’s knocking. | Ciągną się przez cały korytarz aż do drzwi, za którymi przed chwilą znikła oddziałowa - są to ciężkie stalowe drzwi, podobne do drzwi wstrząsówki w głównym budynku, tyle że z numerem i oszklonym judaszem, przez który personel może zobaczyć, kto puka. |
| As I get closer I see there’s light seeping out this peephole, green light, bitter as bile. | Z bliska widzę, że przez ten otworek wydobywa się zielony blask, gorzki jak żółć. |
| The staff meeting is about to start in there, is why there’s this green seepage; it’ll be all over the walls and windows by the time the meeting is halfway through, for me to sponge off and squeeze in my bucket, use the water later to clear the drains in the latrine. | Oznacza to, że ma się zacząć zebranie; nim minie jego połowa, zielona wydzielina pokryje ściany i okna - będę musiał ją zbierać gąbką i wyciskać do wiadra, a później szorować nią muszle klozetowe. |
| Cleaning the staff room is always bad. | Sprzątanie pokoju lekarskiego jest zawsze nieprzyjemne. |
| The things I’ve had to clean up in these meetings nobody’d believe; horrible things, poisons manufactured right out of skin pores and acids in the air strong enough to melt a man. | Nikt nie uwierzy, co musiałem tu sprzątać, jakie okropieństwa; jady wydzielane prosto z porów i przesycające powietrze kwasy dość silne, żeby rozpuścić człowieka. |
| I’ve seen it. | Sam to widziałem. |
| I been in some meetings where the table legs strained and contorted and the chairs knotted and the walls gritted against one another till you could of wrung sweat out the room. | Byłem na zebraniach, w czasie których nogi stołów trzęsły się i gięły, krzesła zmieniały kształt, ściany tarły się o siebie tak długo, że z pokoju można by wyżymać pot. |
| I've been in meetings where they kept talking about a patient so long that the patient materialized in the flesh, nude on the coffee table in front of them, vulnerable to any fiendish notion they took; they’d have him smeared around in an awful mess before they were finished. | Byłem na zebraniach, w czasie których obradujący tyle mówili o jakimś pacjen- cie, że wreszcie materializował się przed nimi na stoliku, zupełnie nagi i bezbronny wobec ich piekielnych zabiegów; kiedy z nim kończyli, cały był uwalany w cuchnących odchodach. |
| That’s why they have me at the staff meetings, because they can be such a messy affair and somebody has to clean up, and since the staff room is open only during the meetings it’s got to be somebody they think won’t be able to spread the word what’s going on. | Dlatego wpuszczają mnie na zebrania, że wszystko zostaje ubabrane i ktoś musi posprzątać, a ponieważ pokój lekarski otwarty jest tylko w trakcie zebrań, musi to być ktoś, kto nie rozpowie, co się tu dzieje. |
| That’s me. | Czyli właśnie ja. |
| I been at it so long, sponging and dusting and mopping this staff room and the old wooden one at the other place, that the staff usually don’t even notice me; I move around in my chores, and they see right through me like I wasn’t there–the only thing they’d miss if I didn’t show up would be the sponge and the water bucket floating around. | Już od tylu lat zmywam, zamiatam i odkurzam ten pokój, podobnie jak szorowałem ten w poprzednim, drewnianym szpitalu, że personel na- wet mnie nie zauważa; spełniam swoje czynności, a oni patrzą na mnie, w ogóle mnie nie widząc - gdybym się nie zjawił, spostrzegliby tylko brak gąbki i wiadra przemieszczających się samoistnie w powietrzu. |
| But this time when I tap at the door and the Big Nurse looks through the peephole she looks dead at me, and she takes longer than ordinary unlocking that door to let me in. | Kiedy jednak tym razem pukam do drzwi, Wielka Oddziałowa przypatruje mi się bacznie przez judasza i dopiero po chwili wpuszcza mnie do środka. |
| Her face has come back into shape, strong as ever, it seems to me. | Jej twarz znów przybrała dawny wyraz, jeszcze bardziej władczy niż kiedykolwiek. |
| Everybody else goes ahead spooning sugar in their coffee and borrowing cigarettes, the way they do before every meeting, but there’s a tenseness in the air. | Pozostali jak zwykle słodzą kawę albo częstują się papierosami, ale atmosfera w pokoju jest napięta. |
| I think it’s because of me at first. | Najpierw myślę, że to przeze mnie. |
| Then I notice that the Big Nurse hasn’t even sat down, hasn’t even bothered to get herself a cup of coffee. | A potem widzę, że Wielka Oddziałowa dotąd nie usiadła i nawet nie nalała sobie kawy. |
| She lets me slip through the door and stabs me again with both eyes as I go past her, closes that door when I’m in and locks it, and pivots around and glares at me some more. | Świdruje mnie oczami, kiedy ją mijam, po czym zamyka drzwi na zasuwę, odwraca się szybko i dalej mierzy mnie wzrokiem. |
| I know she’s suspicious. | Wiem, że coś podejrzewa. |
| I thought she might be too upset by the way McMurphy defied her to pay any attention to me, but she don’t look shook at all. | Sądziłem, że będzie zbyt roztrzęsiona starciem z McMurphym, żeby zawracać sobie mną głowę, lecz bynajmniej nie jest zdenerwowana, a zupełnie spokojna. |
| She’s clear-headed and wondering now just how did Mr. Bromden hear that Acute McMurphy asking him to raise his hand on that vote? | Zastanawia się, jakim cudem pan Bromden usłyszał, że Okresowy McMurphy prosi go, by podniósł rękę. |
| She’s wondering how did he know to lay down his mop and go sit with the Acutes in front of that TV set? | Zastanawia się, skąd wiedział, o co chodzi, kiedy odłożył szczotkę i usiadł z Okresowymi przed telewizorem. |
| None of the other Chronics did that. | Żaden inny Chronik tego nie uczynił. |
| She’s wondering if it isn’t time we did some checking on our Mr. Chief Bromden. | Zastanawia się, czy przypadkiem nie należy zaintereso- wać się bliżej panem Wodzem Bromdenem. |
| I put my back to her and dig into the corner with my sponge. | Odwracam się do niej plecami i zaczynam szorować podłogę w kącie. |
| I lift the sponge up above my head so everybody in the room can see how it’s covered with green slime and how hard I’m working; then I bend over and rub harder than ever. | Unoszę pokrytą zielonkawym szlamem gąbkę wysoko nad głowę, żeby wszyscy widzieli, jak ciężko pracuję; potem znów się nachylam i szoruję ze wszystkich sił. |
| But hard as I work and hard as I try to act like I’m not aware of her back there, I can still feel her standing at the door and drilling into my skull till in a minute she’s going to break through, till I’m just about to give up and yell and tell them everything if she don’t take those eyes off me. | Ale choć tak się przykładam do pracy i staram nie dać w żaden sposób poznać, że czuję na sobie wzrok oddziałowej, ona nadal stoi przy drzwiach i wwierca mi się ślepiami w czaszkę - lada moment przebije się przez kość! Jeśli natychmiast nie oderwie ode mnie oczu, poddam się, zacznę krzyczeć i wyjawię wszystko! |
| Then she realizes that she’s being stared at too–by all the rest of the staff. | Nagle siostra Ratched zdaje sobie sprawę, że spojrzenia całego personelu skierowane są na nią. |
| Just like she’s wondering about me, they are wondering about her and what she’s planning to do about that redhead back down there in the day room. | Podczas gdy ona zastanawia się nade mną, oni zastanawiają się nad nią i nad tym, co zamierza zrobić z tym rudzielcem w świetlicy. |
| They’re watching to see what she’ll say about him, and they don’t care anything about some fool Indian on his hands and knees in the corner. | Przypatrują się jej, ciekawi, co powie, a pomylony Indianin tkwiący na czworakach w kącie nic ich nie obchodzi. |
| They’re waiting for her so she quits looking at me and goes and draws a cup of coffee and sits down, stirs sugar in it so careful the spoon never touches the side of the cup. | Czekają na nią, więc wreszcie odrywa ode mnie wzrok, odchodzi od drzwi, nalewa sobie kawę, siada, wsypuje cukier i miesza tak ostrożnie, że łyżeczka ani razu nie dzwoni o filiżankę. |
| It’s the doctor who starts things off. “Now, people, if we can get things rolling?” | To lekarz otwiera zebranie. - No więc jak, proszę państwa, możemy zaczynać? |
| He smiles around at the residents sipping coffee. He’s trying not to look at the Big Nurse. She’s sitting there so silent it makes him nervous and fidgety. | Uśmiecha się do stażystów sączących wolno kawę. Usiłuje nie patrzeć na Wielką Oddziałową, która milczy jak grób, co sprawia, że lekarz zaczyna się denerwować i wiercić na krześle. |
| He grabs out his glasses and puts them on for a look at his watch, goes to winding it while he talks. “Fifteen after. | Wyszarpuje z kieszonki i wkłada binokle, żeby zerknąć na zegarek, po czym - nakręcając go - oświadcza: - Kwadrans po. |
| It’s past time we started. | Już dawno powinniśmy byli zacząć. |
| Now. Miss Ratched, as most of you know, called this get-together. | Otóż, jak państwu wiadomo, dzisiejsze zebranie zostało zwołane na życzenie siostry Ratched. |
| She phoned me before the Therapeutic Community meeting and said that in her opinion McMurphy was due to constitute a disturbance on the ward. | Siostra zadzwoniła do mnie przed zebraniem grupy terapeutycznej i powiedziała, że jej zdaniem McMurphy zagraża porządkowi na oddziale. |
| Ever so intuitive, considering what went on a few minutes ago, don’t you think?” | Doskonała intuicja, zważywszy, co się wydarzyło przed kilkoma minutami, prawda? |
| He stops winding his watch on account of it’s tight enough another twist is going to spray it all over the place, and he sits there smiling at it, drumming the back of his hand with pink little fingers, waiting. | Przestaje nakręcać zegarek, bo sprężyna jest już zwinięta tak ciasno, że gdyby jeszcze choć odrobinę przekręcił śrubkę, mechanizm wysadziłby tarczę i rozsypał się po całym pokoju, toteż lekarz tylko się uśmiecha wpatrzony we wskazówki i czeka, bębniąc w wierzch dłoni krótkimi różowymi palcami. |
| Usually at about this point in the meeting she’ll take over, but she doesn’t say anything. “After today,” the doctor goes on, “no one can say that this is an ordinary man we’re dealing with. | Zwykle oddziałowa mniej więcej w tym czasie przejmuje kierowanie zebraniem, ale tym razem siedzi bez słowa. - Po tym, co się stało - ciągnie więc lekarz - zapewne nikt nie powie, że mamy do czynienia ze zwyczajnym pacjentem. |
| No, certainly not. | To chyba jasne. |
| And he is a disturbing factor, that’s obvious. | I jest ewidentne, że zagraża porządkowi. |
| So–ah–as I see it, our course in this discussion is to decide what action to take in dealing with him. | Więc... hm... wydaje mi się, że powinniśmy się zastanowić, co należy przedsięwziąć. |
| I believe the nurse called this meeting–correct me if I’m off base here, Miss Ratched–to talk the situation out and unify the staff’s opinion of what should be done about Mr. McMurphy?” | Oddziałowa po to zwołała zebranie - proszę sprostować, jeśli się mylę, siostro Ratched - żebyśmy omówili za- istniałą sytuację i podjęli jednomyślną decyzję w sprawie pana McMurphy’ego, prawda? |
| He gives her a pleading look, but she still doesn’t say anything. | Spogląda błagalnie na oddziałową, ale ona wciąż milczy. |
| She’s lifted her face toward the ceiling, checking for dirt most likely, and doesn’t appear to have heard a thing he’s been saying. | Zadarła głowę, wpatruje się w sufit - sprawdza pewnie, czy jest czysty - i zachowuje się tak, jakby w ogóle nie słyszała lekarza. |
| The doctor turns to the line of residents across the room; all of them got the same leg crossed and coffee cup on the same knee. “You fellows,” the doctor says, “I realize you haven’t had adequate time to arrive at a proper diagnosis of the patient, but you have had a chance at observing him in action. | Doktor Spivey zwraca się więc do stażystów siedzących w szeregu na końcu pokoju: wszyscy mają tę samą nogę założoną na drugą i trzymają filiżanki na tym samym kolanie. - Jak tam, panowie, zdaję sobie sprawę, że mieliście za mało czasu, żeby postawić ostateczną diagnozę, ale widzieliście zachowanie pacjenta. |
| What do you think?” | Co o nim sądzicie? |
| The question pops their heads up. | Stażyści podrywają głowy. |
| Cleverly, he’s put them on the carpet too. | Bardzo chytrze przekazał im pałeczkę. |
| They all look from him to the Big Nurse. | Spoglądają na Wielką Oddziałową. |
| Some way she has regained all her old power in a few short minutes. | W ciągu kilku krótkich minut udało się jej odzyskać całą dawną moc. |
| Just sitting there, smiling up at the ceiling and not saying anything, she has taken control again and made everyone aware that she’s the force in here to be dealt with. | Siedząc i uśmiechając się w stronę sufitu, nie odzywając się ani słowem, znów zawładnęła oddziałem i wszyscy wiedzą, że to z nią należy się liczyć. |
| If these boys don’t play it just right they’re liable to finish their training up in Portland at the alky hospital. | Ten, który jej podpadnie, będzie kończył staż na odwykówce w Portland. |
| They begin to fidget around like the doctor. “He’s quite a disturbing influence, all right.” | Zaczynają się wiercić równie niespokojnie jak lekarz. - Rzeczywiście zagraża porządkowi. - Pierwszy młodzik woli być ostrożny. |
| The first boy plays it safe. They all sip their coffee and think about that. | Wszyscy trzej stażyści popijają kawę i zastanawiają się nad tym, co powiedział. |
| Then the next one says, “And he could constitute an actual danger.” | Następny mówi: - Może stanowić zagrożenie dla otoczenia. - Słusznie, słusznie - przytakuje lekarz. |
| The boy thinks he may have found the key and goes on. “Quite a danger, in fact,” he says and moves forward in his chair. “Keep in mind that this man performed violent acts for the sole purpose of getting away from the work farm and into the comparative luxury of this hospital.” “Planned violent acts,” the first boy says. | Młodzik sądzi, że jest na właściwym tropie, i ciągnie dalej: - Nawet poważne zagrożenie - dodaje, przesuwając się na brzeg krzesła. - Musimy przecież pamiętać, że dopuszczał się aktów przemocy wyłącznie po to, aby zamienić pobyt na farmie penitencjarnej na pobyt w stosunkowo luksusowych warunkach szpitalnych. - Świadomie dopuszczał się aktów przemocy - wtrąca pierwszy. |
| And the third boy mutters, “Of course, the very nature of this plan could indicate that he is simply a shrewd con man, and not mentally ill at all.” | Trzeci natomiast mamrocze pod nosem: - Oczywiście właśnie to może dowodzić, że pacjent jest tylko chytrym oszustem, zupełnie zdrowym na umyśle. |
| He glances around to see how this strikes her and sees she still hasn’t moved or given any sign. | I zerka na oddziałową, żeby zobaczyć, jak zareaguje, ona jednak wciąż siedzi bez ruchu i nic nie daje po sobie poznać. |
| But the rest of the staff sits there glaring at him like he’s said some awful vulgar thing. | Za to reszta personelu spogląda na niego gniewnie, jakby powiedział coś wyjątkowo nieprzyzwoitego. |
| He sees how he’s stepped way out of bounds and tries to bring it off as a joke by giggling and adding, “You know, like ‘He Who Marches Out Of Step Hears Another Drum’ ”–but it’s too late. | Widzi, że się wygłupił, i usiłuje obrócić wszystko w żart, dodając z chichotem: “Nigdy nie wiadomo, co komu w duszy gra”, ale jest już za późno. |
| The first resident turns on him after setting down his cup of coffee and reaching in his pocket for a pipe big as your fist. “Frankly, Alvin,” he says to the third boy, “I’m disappointed in you. | Pierwszy stażysta odstawia filiżankę, wyciąga z kieszeni fajkę o główce wielkiej jak pięść i rozpoczyna atak. - Szczerze mówiąc, Alvin - rzecze do trzeciego - zawiodłem się na tobie. |
| Even if one hadn’t read his history all one should need to do is pay attention to his behavior on the ward to realize how absurd the suggestion is. | Nie trzeba znać historii choroby pacjenta McMurphy’ego, wystarczy samo jego zachowanie na oddziale, żeby widzieć, jak absurdalna jest twoja sugestia. |
| This man is not only very very sick, but I believe he is definitely a Potential Assaultive. | To człowiek nie tylko bardzo poważnie chory, ale moim zdaniem również potencjalnie groźny dla otoczenia. |
| I think that is what Miss Ratched was suspecting when she called this meeting. | Wydaje mi się, że podobnymi podejrzeniami kierowała się siostra Ratched, zwołując dzisiejsze zebranie. |
| Don’t you recognize the arch type of psychopath? | Nie rozpoznajesz typowych cech psychopatycznych? |
| I’ve never heard of a clearer case. | Nigdy nie zetknąłem się z bardziej oczywistym przypadkiem. |
| This man is a Napoleon, a Genghis Khan, Attila the Hun.” | Ten człowiek to Napoleon, Dżyngis-chan, Attyla. |
| Another one joins in. | Do dyskusji włącza się następny stażysta. |
| He remembers the nurse’s comments about Disturbed. “Robert’s right, Alvin. | Pamięta, że siostra Ratched pragnęła wysłać McMurphy’ego na oddział dla furiatów. - Robert ma rację, Alvin. |
| Didn’t you see the way the man acted out there today? | Czyżbyś nie widział, jak McMurphy się dziś zachowywał? |
| When one of his schemes was thwarted he was up out of his chair, on the verge of violence. | Po odrzuceniu jego projektu natychmiast zerwał się z fotela, gotów do użycia siły. |
| You tell us, Doctor Spivey, what do his records say about violence?” “There is a marked disregard for discipline and authority,” the doctor says. “Right. | Czy mógłby nam pan przypomnieć, doktorze, co wiemy na temat jego awanturniczych skłonności? - Z akt wynika, że pacjent ma lekceważący stosunek do dyscypliny i przełożonych - mówi lekarz. - Właśnie, Alvin. |
| His history shows, Alvin, that time and again he has acted out his hostilities against authority figures–in school, in the service, in jail! | McMurphy niezliczoną ilość razy demonstrował wrogość wobec autorytetów; w szkole, w wojsku, nawet w więzieniu ! |
| And I think that his performance after the voting furor today is as conclusive an indication as we can have of what to expect in the future.” | Sądzę, że jego zachowanie po dzisiejszej awanturze z głosowaniem jest doskonałą zapowiedzią tego, czego możemy oczekiwać po nim w przyszłości. |
| He stops and frowns into his pipe, puts it back in his mouth, and strikes a match and sucks the flame into the bowl with a loud popping sound. | Urywa i marszcząc brwi zagląda do fajki, po czym bierze ją do ust, a następnie przykłada zapałkę i z głośnym cmoknięciem wciąga płomień do środka. |
| When it’s lit he sneaks a look up through the yellow cloud of smoke at the Big Nurse; he must take her silence as agreement because he goes on, more enthusiastic and certain than before. “Pause for a minute and imagine, Alvin,” he says, his words cottony with smoke, “imagine what will happen to one of us when we’re alone in Individual Therapy with Mr. McMurphy. | Zapaliwszy fajkę zerka ukradkiem na Wielką Oddziałową zza chmury żółtego dymu - chyba uważa jej milczenie za poparcie, bo znów zaczyna mówić, z jeszcze większym ożywieniem i pewnością siebie. - Alvin, zastanów się chwilę - radzi, wydmuchując kłaczki dymu. - Wyobraź sobie, co się może stać, kiedy będziesz sam na sam z panem McMurphym podczas terapii indywidualnej. |
| Imagine you are approaching a particularly painful breakthrough and he decides he’s just had all he can take of your–how would he put it?–your ‘damn fool collitch-kid pryin’!’ | Wyobraź sobie, że poruszasz ważne, choć bolesne dla niego sprawy, a on nagle dochodzi do wniosku, że ma już, jak by to ujął, “po uszy twojego wścibstwa”! |
| You tell him he mustn’t get hostile and he says ‘to hell with that,’ and tell him to calm down, in an authoritarian voice, of course, and here he comes, all two hundred and ten red-headed psychopathic Irishman pounds of him, right across the interviewing table at you. | Tłumaczysz mu, że to dla jego dobra, a on ci odpowiada, żebyś go pocałował gdzieś; mówisz mu więc, oczywiście autorytatywnym tonem, żeby się uspokoił, a wtedy on rzuca się na ciebie przez biurko - wściekły, rudy psychopata, irlandzkiego pochodzenia, dziewięćdziesiąt pięć kilo żywej wagi! |
| Are you–are any of us, for that matter–prepared to deal with Mr. McMurphy when these moments arise?” | Czy ty albo w ogóle którykolwiek z nas czuje się na siłach poradzić sobie z panem McMurphym w takiej sytuacji? |
| He puts his size-ten pipe back in the corner of his mouth and spreads his hands on his knees and waits. | Wkłada ogromną faję do kącika ust, rozpościera palce na kolanach i czeka. |
| Everybody’s thinking about McMurphy’s thick red arms and scarred hands and how his neck comes out of his T-shirt like a rusty wedge. | Wszyscy przypominają sobie grube czerwone ręce McMurphy’ego, pokryte bliznami dłonie i kark sterczący z podkoszulka niby rdzawy klin. |
| The resident named Alvin has turned pale at the thought, like that yellow pipe smoke his buddy was blowing at him had stained his face. “So you believe it would be wise,” the doctor asks, “to send him up to Disturbed?” “I believe it would be at the very least safe,” the guy with the pipe answers, closing his eyes. “I’m afraid I’ll have to withdraw my suggestion and go along with Robert,” Alvin tells them all, “if only for my own protection.” | Stażysta imieniem Alvin aż zbladł na tę myśl, zupełnie jakby jasny dym wydmuchiwany przez jego koleżkę osiadł mu na twarzy. - Uważa pan więc, że należy odesłać go na oddział dla furiatów? - pyta lekarz. - Przynajmniej nikomu by nie zagrażał - mówi fajczarz i przymyka oczy. - Wycofuję moje poprzednie oświadczenie i przychylam się do zdania Roberta - oznajmia Alvin. - Choćby z obawy o własną skórę. |
| They all laugh. | Pozostali wybuchają śmiechem. |
| They’re all more relaxed now, certain they’ve come round to the plan she was wanting. | Są teraz znacznie spokojniejsi, pewni, że zaproponowali to, czego oczekiwała od nich oddziałowa, i opijają kawą załatwienie sprawy. |
| They all have a sip of coffee on it except the guy with the pipe, and he has a big to-do with the thing going out all the time, goes through a lot of matches and sucking and puffing and popping of his lips. | Jedynie Robert nie sięga po filiżankę, gdyż ma pełne ręce roboty z fajką, która wciąż mu gaśnie - stażysta zużywa dziesiątki zapałek, ssie, pyka i cmoka ustami. |
| It finally smokes up again to suit him, and he says, a little proudly, “Yes, Disturbed Ward for ol’ Red McMurphy, I’m afraid. | Kiedy wreszcie fajka znów pali mu się równo, oświadcza z niejaką dumą: - Nie ma rady, naszego rudzielca czeka przeprowadzka na piętro. |
| You know what I think, observing him these few days?” “Schizophrenic reaction?” Alvin asks. | Wiecie, co mi przyszło do głowy, kiedy go obserwowałem przez te kilka dni? - Reakcja schizofreniczna? - pyta Alvin. |
| Pipe shakes his head. “Latent Homosexual with Reaction Formation?” the third one says. | Fajka potrząsa głową. - Homoseksualizm ukryty z formowaniem reakcji przeciwnych? |
| Pipe shakes his head again and shuts his eyes. “No,” he says and smiles round the room, “Negative Oedipal .” | Fajka potrząsa głową i przymyka oczy. - Nie - stwierdza i uśmiecha się do zebranych. - Negatywny kompleks Edypa. |
| They all congratulate him. “Yes, I think there is a lot pointing to it,” he says. “But whatever the final diagnosis is, we must keep one thing in mind: we’re not dealing with an ordinary man.” “You–are very, very wrong, Mr. Gideon.” | Pozostali mu gratulują. - Tak, wiele za tym przemawia - dodaje Fajka. - Ale bez względu na ostateczną diagnozę musimy pamiętać o jednym: mamy do czynienia z niezwykłym osobnikiem. - Bardzo się pan myli, panie Gideon. |
| It’s the Big Nurse. | To Wielka Oddziałowa. |
| Everybody’s head jerks toward her–mine too, but I check myself and pass the motion off like I’m trying to scrub a speck I just discovered on the wall above my head. | Głowy obecnych zwracają się w jej stronę - moja również, ale opamiętuję się w porę i udaję, że poruszyłem głową, bo dostrzegłem na ścianie plamę. |
| Everybody’s confused all to hell for sure now. | Wszyscy są kompletnie zdezorientowani. |
| They figured they were proposing just what she’d want, just what she was planning to propose in the meeting herself. | Byli pewni, że proponują to, czego pragnęła i z czym sama zamierzała wystąpić. |
| I thought so too. | Ja też tak myślałem. |
| I’ve seen her send men half the size of McMurphy up to Disturbed for no more reason than there was a chance they might spit on somebody; now she’s got this bull of a man who’s bucked her and everybody else on the staff, a guy she all but said was on his way off the ward earlier this afternoon, and she says no. “No. | Widziałem, jak posyłała do furiatów facetów o połowę mniejszych niż McMurphy, i to tylko dlatego, że mogliby na kogoś splunąć; natomiast teraz ma przeciwko sobie chłopa wielkiego jak dąb, który już raz dał w kość jej i całemu personelowi i którego wcześniej po południu sama chciała się pozbyć, a tu nagle zmienia zdanie. - Nie. |
| I don’t agree. | Nie zgadzam się. |
| Not at all.” | Bynajmniej. |
| She smiles around at all of them. “I don’t agree that he should be sent up to Disturbed, which would simply be an easy way of passing our problem on to another ward, and I don’t agree that he is some kind of extraordinary being–some kind of ‘super’ psychopath.” | - Uśmiecha się do zebranych. - Uważam, że nie należy odsyłać McMurphy’ego na oddział furiatów; jest to najprostsze rozwiązanie, ale polegające wyłącznie na przerzuceniu kłopotu na kogo innego. Ponadto wcale nie sądzę, że mamy do czynienia z człowiekiem wyjątkowym, jakimś superpsychopatą. |
| She waits but nobody is about to disagree. | Robi pauzę, nikt jednak nie zamierza się z nią spierać. |
| For the first time she takes a sip of her coffee; the cup comes away from her mouth with that red-orange color on it. | Oddziałowa po raz pierwszy pociąga łyk kawy; kiedy odejmuje filiżankę od ust, pozostaje na niej czerwonopomarańczowy ślad. |
| I stare at the rim of the cup in spite of myself; she couldn’t be wearing lipstick that color. | Wpatruję się w niego wbrew sobie: niemożliwe, żeby oddziałowa używała szminki tej barwy! |
| That color on the rim of the cup must be from heat, touch of her lips set it smoldering. “I’ll admit that my first thought when I began to recognize Mr. McMurphy for the disturbing force that he is was that he should most definitely be sent up to Disturbed. | Brzeg filiżanki musiał zmienić kolor pod wpływem ciepła - zapewne dotyk warg oddziałowej rozgrzał go do czerwoności. - Przyznaję, że kiedy zdałam sobie sprawę z awanturniczych skłonności pana McMurphy’ego, też pomyślałam, iż należy go koniecznie przenieść na oddział furiatów. |
| But now I believe.it is too late. | Ale według mnie jest już na to za późno. |
| Would removing him undo the harm that he has done to our ward? | Czy usunięcie go naprawi szkody wyrządzone na naszym oddziale? |
| I don’t believe it would, not after this afternoon. | Moim zdaniem nie, zwłaszcza po tym, co się dziś wydarzyło. |
| I believe if he were sent to Disturbed now it would be exactly what the patients would expect. | Jestem pewna, że gdybyśmy teraz wysłali go do furiatów, zrobilibyśmy akurat to, czego spodziewają się po nas pacjenci. |
| He would be a martyr to them. | W ich oczach McMurphy uchodziłby za męczennika. |
| They would never be given the opportunity to see that this man is not an–as you put it, Mr. Gideon–‘extraordinary person.’ ” She takes another sip and sets the cup on the table; the whack of it sounds like a gavel; all three residents sit bold upright. “No. | I nigdy nie mieliby okazji się przekonać, że bynajmniej nie jest on - jak go pan określił, panie Gideon - niezwykłym osobnikiem. Pociąga jeszcze łyk kawy, a następnie stawia filiżankę na stoliku ze stukotem, który brzmi jak uderzenie sędziowskiego młotka - trzej stażyści prostują się natychmiast. - Nie. |
| He isn’t extraordinary. | Daleko mu do tego. |
| He is simply a man and no more, and is subject to all the fears and all the cowardice and all the timidity that any other man is subject to. | Jest tylko człowiekiem i jak każdy człowiek ulega lękom, strachom, bywa tchórzliwy. |
| Given a few more days, I have a very strong feeling that he will prove this, to us as well as the rest of the patients. | Przeczucie mi mówi, że wkrótce się o tym przekonamy, a razem z nami również wszyscy pacjenci. |
| If we keep him on the ward I am certain his brashness will subside, his self-made rebellion will dwindle to nothing, and”–she smiles, knowing something nobody else does–“that our redheaded hero will cut himself down to something the patients will all recognize and lose respect for: a braggart and a blowhard of the type who may climb up on a soapbox and shout for a following, the way we’ve all seen Mr. Cheswick do, then back down the moment there is any real danger to him personally.” | Jestem pewna, że jeśli go tu zatrzymamy, nasz rudy bohater po kilku dniach spokornieje, przestanie się buntować i - oddziałowa uśmiecha się do swoich myśli - ukaże pacjentom swoje prawdziwe oblicze. Straci ich szacunek, kiedy się przekonają, że jest zwykłym chwalipiętą i pieniaczem, który chętnie wchodzi na mównicę i podburza innych, jak to nieraz robił pan Cheswick, ale czym prędzej się wycofuje, gdy tylko jemu zaczyna coś zagrażać. |
| “Patient McMurphy”–the boy with the pipe feels he should try to defend his position and save face just a little bit “does not strike me as a coward.” | - Pacjent McMurphy - młodzik z fajką uważa, że powinien bronić swojego stanowiska, aby przynajmniej częściowo zachować twarz - nie wygląda mi na tchórza. |
| I expect her to get mad, but she doesn’t; she just gives him that let’s-wait-and-see look and says, “I didn’t say he was exactly a coward, Mr. Gideon; oh, no. | Oczekuję, że oddziałowa wpadnie w furię, ale nic podobnego się nie dzieje; spogląda tylko na stażystę, jakby mówiła: “Poczekamy, zobaczymy”, i odpowiada: - Wcale nie nazwałam go tchórzem, panie Gideon. |
| He’s simply very fond of someone. | Ale pan McMurphy bardzo kogoś kocha. |
| As a psychopath, he’s much too fond of a Mr. Randle Patrick McMurphy to subject him to any needless danger.” She gives the boy a smile that puts his pipe out for sure this time. “If we just wait for a while, our hero will–what is it you college boys say?–give up his bit? Yes?” “But that may take weeks–” the boy starts. “We have weeks,” she says. She stands up, looking more pleased with herself than I’ve seen her look since McMurphy came to trouble her a week ago. “We have weeks, or months, or even years if need be. | Jako psychopata za bardzo miłuje niejakiego Randle’a Patricka McMurphy’ego, żeby niepotrzebnie narażać go na niebezpieczeństwo. - Oddziałowa obdarza stażystę tak lodowatym uśmiechem, że fajka gaśnie mu na dobre. - Wystarczy trochę poczekać, a nasz bohater - jak to mówią młodzi? - spuści z tonu, tak? - Ależ to może się ciągnąć tygodniami... - protestuje stażysta. - Mamy tygodnie - odpowiada, wstając, oddziałowa, po raz pierwszy tak zadowolona z siebie, odkąd tydzień temu przybył tu McMurphy i zaczęła się jej udręka. - Mamy tygodnie, miesiące, a nawet lata, jeśli zajdzie potrzeba. |
| Keep in mind that Mr. McMurphy is committed. The length of time he spends in this hospital is entirely up to us. | Proszę pamiętać, pan McMurphy jest tu na przymusowym leczeniu i długość jego pobytu zależy wyłącznie od naszego uznania. |
| Now, if there is nothing else…” | A teraz, jeśli nie ma więcej spraw... |
| 17 | |
| The way the Big Nurse acted so confident in that staff meeting, that worried me for a while, but it didn’t make any difference to McMurphy. | Przez pewien czas niepokoiłem się tym, że Wielka Oddziałowa była tak pewna siebie na zebraniu personelu, ale McMurphy w dalszym ciągu nic sobie z niej nie robił. |
| All weekend, and the next week, he was just as hard on her and her black boys as he ever was, and the patients were loving it. | Przez sobotę, niedzielę oraz cały następny tydzień dokuczał jej i czarnym, ile wlezie, a pacjenci nie posiadali się ze szczęścia. |
| He’d won his bet; he’d got the nurse’s goat the way he said he would, and had collected on it, but that didn’t stop him from going right ahead and acting like he always had, hollering up and down the hall, laughing at the black boys, frustrating the whole staff, even going so far as to step up to the Big Nurse in the hall one time and ask her, if she didn’t mind tellin’, just what was the actual inch-by-inch measurement on them great big of breasts that she did her best to conceal but never could. | Wygrał zakład, bo zalazł babie za skórę, jak obiecał, ale choć zgarnął forsę, nie zmienił postępowania; nadal krzyczał na całe gardło, ganiając po korytarzu, śmiał się z czarnych i przeszkadzał całemu personelowi, a raz nawet podszedł do Wielkiej Oddziałowej i zapytał, czy byłaby łaskawa podać mu dokładnie, co do centymetra, wymiary swoich wielkich cyców, które stara się bezskutecznie ukryć. |
| She walked right on past, ignoring him just like she chose to ignore the way nature had tagged her with those outsized badges of femininity, just like she was above him, and sex, and everything else that’s weak and of the flesh. | Minęła go, ignorując zupełnie tak samo, jak ignoruje te przerośnięte insygnia kobiecości przypięte jej przez naturę, udając, że jest ponad nim, ponad seksem, że jest wyższa ponad wszystko, co słabe i cielesne. |
| When she posted work assignments on the bulletin board, and he read that she’d given him latrine duty, he went to her office and knocked on that window of hers and personally thanked her for the honor, and told her he’d think of her every time he swabbed out a urinal. | Kiedy wywiesiła na tablicy ogłoszeń podział zajęć i McMurphy zobaczył, że wyznaczyła mu sprzątanie toalety, zapukał do jej szyby i podziękował za ten zaszczyt, dodając, że będzie o niej myślał, szorując pisuary. |
| She told him that wasn’t necessary; just do his work and that would be sufficient, thank you. | Odparła, że to zbyteczne: wystarczy, jeśli się będzie dobrze wywiązywał z obowiązków i kropka. |
| The most work he did on them was to run a brush around the bowls once or twice apiece, singing some song as loud as he could in time to the swishing brush; then he’d splash in some Clorox and he’d be through. “That’s clean enough,” he’d tell the black boy who got after him for the way he hurried through his job, “maybe not clean enough for some people, but myself I plan to piss in ‘em, not eat lunch out of ‘em.” | Ale on przejeżdżał każdą muszlę klozetową tylko dwa razy szczotką, śpiewając ile tchu w rytm jej ruchów, wsypywał trochę proszku dezynfekującego i już było po wszystkim. - Bez przesady - rzekł czarnemu, gdy ten chciał go złajać, że się nie przykłada. - Może dla niektórych rzeczywiście są nie dość czyste, ale ja osobiście zamierzam do nich szczać, a nie jeść z nich obiad. |
| And when the Big Nurse gave in to the black boy’s frustrated pleading and came in to check McMurphy’s cleaning assignment personally, she brought a little compact mirror and she held it under the rim of the bowls. | Wreszcie Wielka Oddziałowa uległa prośbom roztrzęsionego sanitariusza i sama przyszła na inspekcję; posługując się puderniczką z lusterkiem zaglądała pod brzegi muszli klozetowych. |
| She walked along shaking her head and saying, “Why, this is an outrage… an outrage…” at every bowl. | Obejrzała wszystkie po kolei, potrząsając głową i powtarzając: - To skandal... skandal... |
| McMurphy sidled right along beside her, winking down his nose and saying in answer, “No; that’s a toilet bowl… a toilet bowl.” | McMurphy chodził za nią krok w krok i uśmiechając się pod nosem, powtarzał w odpowiedzi: - Nie, to muszla klozetowa... muszla klozetowa. |
| But she didn’t lose control again, or even act at all like she might. | Ale oddziałowa nie traciła panowania nad sobą - widać było, że znów bez trudu trzyma nerwy na wodzy. |
| She would get after him about the toilets, using that same terrible, slow, patient pressure she used on everybody, as he stood there in front of her, looking like a little kid getting a bawling out, hanging his head, and the toe of one boot on top of the other, saying, “I try and try , ma’am, but I’m afraid I’ll never make my mark as head man of the crappers.” | Zamiast wybuchnąć, wciąż go strofowała, stosując tę samą powolną, cierpliwą i straszną presję, pod którą uginaliśmy się wszyscy; McMurphy jednak tylko zwieszał głowę jak dzieciak przed nauczycielką, przydeptywał czubkiem jednego buta drugi i mówił: - Staram się i staram, psze pani, ale chyba nie nadaję się na sraczowego. |
| Once he wrote something on a slip of paper, strange writing that looked like a foreign alphabet, and stuck it up under one of those toilet bowl rims with a wad of gum; when she came to that toilet with her mirror she gave a short gasp at what she read reflected and dropped her mirror in the toilet. | Raz napisał coś na skrawku papieru - dziwnym pismem, jakby w obcym alfabecie - i przyczepił gumą do żucia pod krawędzią muszli: oddziałowa aż podskoczyła, kiedy przybliżyła lusterko i przeczytała w nim, co napisał McMurphy, a lusterko wysunęło się jej z dłoni i wpadło do klozetu. |
| But she didn’t lose control. | Nie dała się jednak zirytować. |
| That doll’s face and that doll’s smile were ‘ forged in confidence. | Opanowanie było wyryte na jej lalkowatej, lalkowato uśmiechniętej twarzy. |
| She stood up from the toilet bowl and gave him a look that would peel paint and told him it was his job to make the latrine cleaner , not dirtier. | Oddziałowa podniosła się znad muszli, przeszyła rudzielca spojrzeniem, od którego tynk o mało nie posypał się ze ścian, i powiedziała, że jego zadaniem jest czyścić klozety, a nie świnić w nich jeszcze bardziej. |
| Actually, there wasn’t much cleaning of any kind getting done on the ward. | Prawdę mówiąc, niewiele czyszczenia odchodziło w tym czasie na oddziale. |
| As soon as it came time in the afternoon when the schedule called for house duties, it was also time for the baseball games to be on TV, and everybody went and lined the chairs up in front of the set and they didn’t move out of them until dinner. | Gdy tylko zbliżało się popołudnie i pora przeznaczona na sprzątanie, zaczynały się również mecze baseballowe, a wtedy wszyscy ustawiali fotele przed telewizorem i siedzieli w nich aż do kolacji. |
| It didn’t make any difference that the power was shut off in the Nurses’ Station and we couldn’t see a thing but that blank gray screen, because McMurphy’d entertain us for hours, sit and talk and tell all kinds of stories, like how he made a thousand dollars in one month driving truck for a gyppo outfit and then lost every penny of it to some Canadian in an ax-throwing contest, or how he and a buddy slick-tongued a guy into riding a brahma bull at a rodeo in Albany, into riding him while he wore a blindfold: “Not the bull, I mean, the guy had on the blindfold.” | Nie przeszkadzało nam, że oddziałowa odcina prąd i mamy przed sobą tylko pusty szary ekran, bo McMurphy potrafił zabawiać nas całymi godzinami, opowiadając przeróżne historie o tym, jak niegdyś w ciągu miesiąca zarobił przy zwózce drewna tysiąc dolarów, a potem stracił wszystko do pewnego Kanadyjczyka, który był lepszy od niego w rzucaniu siekierą do celu, albo o tym, jak on i kumpel przekonali jednego faceta, żeby na rodeo w Albany dosiadł byka z zawiązanymi oczami: “Znaczy się nie byk, a ten facet miał mieć zawiązane oczy”. |
| They told the guy that the blindfold would keep him from getting dizzy when the bull went to spinning; then, when they got a bandanna wrapped around his eyes to where he couldn’t see, they set him on that bull backward. | Wmówili w niego, że wtedy nie będzie mu się kręciło w głowie, kiedy byk zacznie biegać w kółko, a gdy już przewiązali mu chustką oczy, posadzili go na byku twarzą do ogona. |
| McMurphy told it a couple of times and slapped his thigh with his hat and laughed everytime he remembered it. “Blindfolded and backwards… | McMurphy opowiadał tę historię kilkakrotnie - za każdym razem bił się czapką po udzie i śmiał do rozpuku. - Z zawiązanymi oczami i w dodatku tyłem... |
| And I’m a sonofagun if he didn’t stay the limit and won the purse. | I niech mnie kule biją, jeśli facet nie utrzymał się najdłużej i nie zdobył nagrody! |
| And I was second; if he’d been throwed I’d of took first and a neat little purse. | Byłem drugi: gdyby byk zrzucił tego frajera, dostałaby mi się całkiem pokaźna sumka. |
| I swear the next time I pull a stunt like that I’ll blindfold the damn bull instead.” | Przysięgam, że jeśli będę chciał powtórzyć ten numer, to zawiążę oczy bykowi! |
| Whack his leg and throw back his head and laugh and laugh, digging his thumb into the ribs of whoever was sitting next to him, trying to get him to laugh too. | Walił się po nodze, odrzucał głowę i zanosił się śmiechem, dźgając kciukiem w żebra najbliższego pacjenta, starając się pobudzić go do wesołości. |
| There was times that week when I’d hear that full-throttled laugh, watch him scratching his belly and stretching and yawning and leaning back to wink at whoever he was joking with, everything coming to him just as natural as drawing breath, and I’d quit worrying about the Big Nurse and the Combine behind her. | W ciągu tego tygodnia nieraz się zdarzało, że słysząc donośny śmiech McMurphy’ego i widząc, jak drapie się po brzuchu, przeciąga, ziewa i odchyliwszy głowę mruga do faceta, z którym dowcipkuje - a wszystko to przychodziło mu nie mniej naturalnie niż oddychanie - przestawałem się martwić Wielką Oddziałową i stojącym za nią Kombinatem. |
| I’d think he was strong enough being his own self that he would never back down the way she was hoping he would. | Wydawało mi się, że będąc taki, jaki jest, McMurphy jest zbyt twardy, żeby się ugiąć, jak tego oczekuje oddziałowa. |
| I’d think, maybe he truly is something extraordinary. | Wyobrażałem sobie, że może rzeczywiście jest nadzwyczajnym człowiekiem. |
| He’s what he is, that’s it. | Po prostu jest sobą i basta. |
| Maybe that makes him strong enough, being what he is. | I może właśnie temu zawdzięcza swoją siłę. |
| The Combine hasn’t got to him in all these years; what makes that nurse think she’s gonna be able to do it in a few weeks? | Skoro Kombinatowi przez tyle lat nie udało się go poskromić, czemu miałoby się udać oddziałowej, i to jeszcze - jak sądzi - w kilka tygodni? |
| He’s not gonna let them twist him and manufacture him. | McMurphy się nie ugnie, nie da się przerobić. |
| And later, hiding in the latrine from the black boys, I’d take a look at my own self in the mirror and wonder how it was possible that anybody could manage such an enormous thing as being what he was. | Później, schowawszy się w toalecie przed czarnymi, oglądałem się w lustrze i rozmyślałem nad tym, jak szalenie trudno jest być sobą. |
| There’d be my face in the mirror, dark and hard with big, high cheekbones like the cheek underneath them had been hacked out with a hatchet, eyes all black and hard and mean-looking, just like Papa’s eyes or the eyes of all those tough, mean-looking Indians you see on TV, and I’d think, That ain’t me, that ain’t my face. | Widziałem w lustrze swoją śniadą, surową twarz, szerokie kości policzkowe - tak wydatne, jakby mięso pod nimi wyrąbano siekierą - czarne oczy, surowe i groźne niczym oczy taty lub oczy groźnych, bezlitosnych Indian pokazywanych w telewizji, i myślałem sobie: to nie ja, to nie moja twarz. |
| It wasn’t even me when I was trying to be that face. | Nie byłem sobą, kiedy starałem się z nią utożsamić. |
| I wasn’t even really me then; I was just being the way I looked, the way people wanted. | Nie, nie byłem - dopasowywałem tylko zachowanie do wyglądu, robiłem to, czego po mnie oczekiwali. |
| It don’t seem like I ever have been me. | Ale chyba nigdy nie byłem sobą. |
| How can McMurphy be what he is? | Jak to się udaje McMurphy’emu? |
| I was seeing him different than when he first came in; I was seeing more to him than just big hands and red sideburns and a broken-nosed grin. | Postrzegałem go teraz inaczej, niż kiedy się tu zjawił, zaczynałem rozumieć, że grube ręce, rude baki, złamany nos i łobuzerski uśmiech to jeszcze nie koniec. |
| I’d see him do things that didn’t fit with his face or hands, things like painting a picture at OT with real paints on a blank paper with no lines or numbers anywhere on it to tell him where to paint, or like writing letters to somebody in a beautiful flowing hand. | Potrafił robić rzeczy nie pasujące ani do jego twarzy, ani do jego rąk, jak na przykład malować obrazki na terapii zajęciowej prawdziwymi farbami na czystym papierze - a nie na takim z gotowym rysunkiem, który należy tylko pokolorować według instrukcji - albo kreślić listy pięknym, zamaszystym pismem. |
| How could a man who looked like him paint pictures or write letters to people, or be upset and worried like I saw him once when he got a letter back? | Jak to możliwe, żeby facet o jego wyglądzie potrafił malować obrazki, pięknie pisać albo denerwować się i martwić po otrzymaniu listu, jak to raz się zda- rzyło? |
| These were the kind of things you expected from Billy Bibbit or Harding. | Mógłbym tego oczekiwać po Billym lub Hardingu. |
| Harding had hands that looked like they should have done paintings, though they never did; Harding trapped his hands and forced them to work sawing planks for doghouses. | Ręce Hardinga wyglądały tak, jakby umiały posługiwać się pędzlem, choć Harding nigdy nie malował; poskramiał swoje ręce i zmuszał je, żeby piłowały deski i zbijały z nich psie budy. |
| McMurphy wasn’t like that. | McMurphy był inny. |
| He hadn’t let what he looked like run his life one way or the other, any more than he’d let the Combine mill him into fitting where they wanted him to fit. | Nie pozwolił, żeby wygląd narzucił mu styl życia; podobnie nie dał Kombinatowi, by obrobił go jak drewniany kołek i wpasował w określony otwór. |
| I was seeing lots of things different. | Wiele rzeczy postrzegałem teraz inaczej. |
| I figured the fog machine had broke down in the walls when they turned it up too high for that meeting on Friday, so now they weren’t able to circulate fog and gas and foul up the way things looked. | Pewnie umieszczona w ścianie mgielnica zepsuła się podczas piątkowego zebrania, kiedy nastawili ją na pełny regulator, i obecnie mgła ani gazy nie utrudniały mi widoczności. |
| For the first time in years 1 was seeing people with none of that black outline they used to have, and one night I was even able to see out the windows. | Po raz pierwszy od lat widziałem ludzi bez czarnej obwódki, która dotąd otaczała ich sylwetki, a pewnej nocy udało mi się nawet wyjrzeć przez okno. |
| Like I explained, most nights before they ran me to bed they gave me this pill, knocked me out and kept me out. | Jak już mówiłem, zwykle przed zagonieniem mnie do łóżka personel dawał mi proszek, po którym natychmiast traciłem przytomność i nie odzyskiwałem jej aż do rana. |
| Or if something went haywire with the dose and I woke up, my eyes were all crusted over and the dorm was full of smoke, wires in the walls loaded to the limit, twisting and sparking death and hate in the air–all too much for me to take so I’d ram my head under the pillow and try to get back to sleep. | Jeśli dawka była za mała i budziłem się wcześniej, oczy miałem sklejone, sypialnię wypełniał dym, a obciążone do granic wytrzymałości druty w ścianach gięły się i iskrzyły, nasycając powietrze wonią śmierci i nienawiści - nie mogąc tego znieść, chowałem głowę pod poduszkę i usiłowałem zasnąć. |
| Every time I peeked back out there would be the smell of burning hair and a sound like sidemeat on a hot griddle. | Ilekroć zaś wystawiałem głowę, czułem swąd palonych włosów i słyszałem syk, jakby ktoś rzucał kawałki mięsa na rozżarzony ruszt. |
| But this one night, a few nights after the big meeting, I woke up and the dorm was clean and silent; except for the soft breathing of the men and the stuff rattling around loose under the brittle ribs of the two old Vegetables, it was dead quiet. | Ale kiedy się obudziłem którejś nocy w kilka dni po tamtym zebraniu, zobaczyłem sypialnię zupełnie wyraźnie, a pomijając równomierne oddechy pacjentów i grzechot narządów pod kruchymi żebrami dwóch starych Roślin, panowała absolutna cisza. |
| A window was up, and the air in the dorm was clear and had a taste to it made me feel kind of giddy and drunk, gave me this sudden yen to get up out of bed and do something. | Okno pozostawiono otwarte, dzięki czemu powietrze było czyste i miało oszałamiający, upajający aromat; zapragnąłem nagle wstać z łóżka i coś zrobić. |
| I slid from between the sheets and walked barefoot across the cold tile between the beds. | Wyślizgnąłem się z pościeli i zacząłem iść boso między łóżkami. |
| I felt the tile with my feet and wondered how many times, how many thousand times, had I run a mop over this same tile floor and never felt it at all. | Czując pod nogami zimną posadzkę, rozmyślałem, ile to razy, ile tysięcy razy szorowałem ją zmywakiem, a nigdy dotąd nie poznałem jej dotyku. |
| That mopping seemed like a dream to me, like I couldn’t exactly believe all those years of it had really happened. | Szorowanie wydało mi się snem, jakbym nie mógł do końca uwierzyć, że już przez tyle lat sprzątam oddział. |
| Only that cold linoleum under my feet was real right then, only that moment. | Jedynie chłodne płytki linoleum pod nogami były dla mnie teraz autentyczne, liczył się wyłącznie ten moment. |
| I walked among the guys heaped in long white rows like snowbanks, careful not to bump into somebody, till I came to the wall with the windows. | Ostrożnie, żeby nikogo nie potrącić, przeszedłem między chłopakami leżącymi na łóżkach w długich białych rzędach niczym zaspy śnieżne i dotarłem do ściany z oknami. |
| I walked down the windows to one where the shade popped softly in and out with the breeze, and I pressed my forehead up against the mesh. | Minąwszy zamknięte okna, zatrzymałem się przy tym, którego zasłona falowała łagodnie na wietrze, i przycisnąłem czoło do siatki. |
| The wire was cold and sharp, and I rolled my head against it from side to side to feel it with my cheeks, and I smelled the breeze. | Była zimna i twarda, a ja tuliłem do niej twarz, dotykając jej to jednym policzkiem, to drugim, i wdychałem woń wiatru. |
| It’s fall coming, I thought, I can smell that sour-molasses smell of silage, clanging the air like a bell–smell somebody’s been burning oak leaves, left them to smolder overnight because they’re too green. | Idzie jesień, myślałem, czując kwaśno-słodkawy zapach kiszonki, tną- cy powietrze niby dźwięk dzwonu, oraz dym ze świeżych dębowych liści, które ktoś zostawił, żeby się tliły przez noc. |
| It’s fall coming, I kept thinking, fall coming; just like that was the strangest thing ever happened. | Idzie jesień, idzie jesień, myślałem, jakby to było najdziwniejsze wydarzenie na świecie. |
| Fall. | Jesień. |
| Right outside here it was spring a while back, then it was summer, and now it’s fall–that’s sure a curious idea. | Na zewnątrz szpitala była niedawno wiosna, po niej lato, a teraz będzie jesień - jakież to niezwykłe. |
| I realized I still had my eyes shut. | Nagle zdałem sobie sprawę, że wciąż mam zamknięte oczy. |
| I had shut them when I put my face to the screen, like I was scared to look outside. | Zamknąłem je, kiedy przykładałem twarz do siatki, bo bałem się wyjrzeć na zewnątrz. |
| Now I had to open them. | Teraz zmusiłem się, żeby je otworzyć. |
| I looked out the window and saw for the first time how the hospital was out in the country. | Wyjrzałem przez okno i ze zdumieniem stwierdziłem, że szpital położony jest poza miastem. |
| The moon was ‘low in the sky over the pastureland; the face of it was scarred and scuffed where it had just torn up out of the snarl of scrub oak and madrone trees on the horizon. | Nisko nad murawą wisiał księżyc o tarczy podrapanej i porysowanej przez gałęzie widniejących na horyzoncie wrzosowców i karłowatych dębów, przez które musiał się przedzierać. |
| The stars up close to the moon were pale; they got brighter and braver the farther they got out of the circle of light ruled by the giant moon. | Widoczne blisko niego gwiazdy były blade; pozostałe lśniły tym jaśniej i jakby odważniej, im się znajdowały dalej od roztaczanego przez olbrzyma świetlistego kręgu. |
| It called to mind how I noticed the exact same thing when I was off on a hunt with Papa and the uncles and I lay rolled in blankets Grandma had woven, lying off a piece from where the men hunkered around the fire as they passed a quart jar of cactus liquor in a silent circle. I watched that big Oregon prairie moon above me put all the stars around it to shame. | Przypomniałem sobie, że to samo zauważyłem przed laty, gdy tata i stryjowie zabrali mnie na polowanie - leżałem wtedy owinięty w utkane przez babcię koce w pewnej odległości od ogniska, otoczonego przez mężczyzn, którzy w milczeniu sączyli kaktusową wódkę z litrowego dzbana, i wpatrywałem się w lśniący nad prerią ogromny oregoński księżyc, z którym nie mogły się równać żadne gwiazdy i ze wstydu blakły jeszcze bardziej. |
| I kept awake watching, to see if the moon ever got dimmer or if the stars got brighter, till the dew commenced to drift onto my cheeks and I had to pull a blanket over my head. | Nie zasypiałem, tylko leżałem, wpatrując się w księżyc, żeby się przekonać, czy z czasem zblednie albo gwiazdy rozbłysną jaśniej, aż wreszcie rosa zaczęła osiadać mi na policzkach i musiałem zakryć głowę kocem. |
| Something moved on the grounds down beneath my window–cast a long spider of shadow out across the grass as it ran out of sight behind a hedge. | Coś poruszyło się pod oknem, przebiegło trawnik, rzucając długi, pająkowaty cień i znikło za żywopłotem. |
| When it ran back to where I could get a better look, I saw it was a dog, a young, gangly mongrel slipped off from home to find out about things went on after dark. | Kiedy wyłoniło się znowu, zobaczyłem, że to pies - młody, wyrośnięty kundel, który wyrwał się z domu, by zbadać, co się dzieje na świecie po zapadnięciu mroku. |
| He was sniffing digger squirrel holes, not with a notion to go digging after one but just to get an idea what they were up to at this hour. | Obwąchiwał nory ziemnych wiewiórek, ale nawet nie próbował się do nich dokopać; po prostu był ciekaw, co robią o tej porze. |
| He’d run his muzzle down a hole, butt up in the air and tail going, then dash off to another. | Wsadzał do nory pysk, wypinał tyłek i merdał ogonem, a potem pędził do następnej. |
| The moon glistened around him on the wet grass, and when he ran he left tracks like dabs of dark paint spattered across the blue shine of the lawn. | Mokra trawa wokół niego lśniła w blasku księżyca, a pies biegając tam i z powrotem zostawiał na niej ciemne odciski łap, zupełnie jakby ktoś chlapał ją czarną farbą. |
| Galloping from one particularly interesting hole to the next, he became so took with what was coming off–the moon up there, the night, the breeze full of smells so wild makes a young dog drunk–that he had to lie down on his back and roll. | Kundel ganiał od jednej fascynującej nory do drugiej, tak oszołomiony całą sytuacją - księżycem, nocą i wiatrem przesyconym tysiącem szalonych zapachów, które działały na szczeniaka jak alkohol - że wreszcie przewrócił się na grzbiet i zaczął tarzać w trawie. |
| He twisted and thrashed around like a fish, back bowed and belly up, and when he got to his feet and shook himself a spray came off him in the moon like silver scales. | Prężył się brzuchem do góry i miotał jak ryba, a gdy podniósł się i otrząsnął z rosy, jej krople zalśniły w świetle księżyca niczym srebrne łuski. |
| He sniffed all the holes over again one quick one, to get the smells down good, then suddenly froze still with one paw lifted and his head tilted, listening. | Jeszcze raz powąchał szybko wszystkie nory, żeby dobrze zapamiętać ich woń, po czym nagle zamarł, nasłuchując z jedną łapą w górze i z głową przekrzywioną na bok. |
| I listened too, but I couldn’t hear anything except the popping of the window shade. | Ja też zacząłem nasłuchiwać, ale oprócz szelestu zasłony nie dobiegł mnie żaden odgłos. |
| I listened for a long time. | Czekałem długo. |
| Then, from a long way off, I heard a high, laughing gabble, faint and coming closer. | Wreszcie usłyszałem wysokie, podobne do śmiechu gęganie, zrazu odległe, potem coraz bliższe. |
| Canada honkers going south for the winter. | Dzikie gęsi lecące zimować na południu. |
| I remembered all the hunting and belly-crawling I’d ever done trying to kill a honker, and that I never got one. | Ile to razy skradałem się i czołgałem, chcąc na nie zapolować, ale ani jednej nie udało mi się ustrzelić. |
| I tried to look where the dog was looking to see if I could find the flock, but it was too dark. | Starałem się patrzeć tam gdzie pies, żeby je dojrzeć, ale było za ciemno. |
| The honking came closer and closer till it seemed like they must be flying right through the dorm, right over my head. | Gęganie stawało się coraz bliższe; miałem wrażenie, że gęsi lecą przez sypialnię i zaraz przefruną mi nad głową. |
| Then they crossed the moon–a black, weaving necklace, drawn into a V by that lead goose. | A potem ujrzałem je na tle księżyca - czarny, ruchomy naszyjnik w kształcie litery V lecący za gąsiorem przewodnikiem. |
| For an instant that lead goose was right in the center of that circle, bigger than the others, a black cross opening and closing, then he pulled his V out of sight into the sky once more. | Przez sekundę przewodnik znajdował się na samym środku tarczy, większy od innych ptaków, czarny krzyż zamykający i rozpościerający ramiona, a potem znów znikł w mroku razem z całym kluczem. |
| I listened to them fade away till all I could hear was my memory of the sound. | Wreszcie krzyk gęsi ucichł w oddali i słyszałem go już tylko w pamięci. |
| The dog could still hear them a long time after me. | Pies słyszał ptaki znacznie dłużej ode mnie. |
| He was still standing with his paw up; he hadn’t moved or barked when they flew over. | Nadal stał z łapą w górze - nawet gdy przelatywały nad nami, nie drgnął ani nie zaszczekał. |
| When he couldn’t hear them any more either, he commenced to lope off in the direction they had gone, toward the highway, loping steady and solemn like he had an appointment. | Kiedy przestał je słyszeć, zaczai biec za nimi w podskokach przez trawnik w stronę szosy, równo i pewnie, jakby miał wyznaczone spotkanie. |
| I held my breath and I could hear the flap of his big paws on the grass as he loped; then I could hear a car speed up out of a turn. | Wstrzymałem oddech i słyszałem miarowy tętent jego szerokich łap, a potem dobiegł mnie warkot samochodu przyspieszającego po wyjściu z zakrętu. |
| The headlights loomed over the rise and peered ahead down the highway. | Reflektory rozbłysły nad wzniesieniem i spojrzały w dół szosy. |
| I watched the dog and the car making for the same spot of pavement. | Patrzyłem, jak samochód i pies zdążają do tego samego punktu. |
| The dog was almost to the rail fence at the edge of the grounds when I felt somebody slip up behind me. | Pies dobiegał akurat do barierki okalającej teren szpitala, kiedy poczułem, że ktoś staje obok mnie. |
| Two people. | Dwie osoby. |
| I didn’t turn, but I knew it was the black boy named Geever and the nurse with the birthmark and the crucifix. | Nie odwracając się, poznałem, że to czarny nazwiskiem Geever i pielęgniarka ze znamieniem i krzyżykiem na szyi. |
| I heard a whir of fear start up in my head. | Zaczęło mi wirować w głowie ze strachu... |
| The black boy took my arm and pulled me around. | Czarny chwyta mnie za ramię i odwraca twarzą do siebie. |
| “I’ll get ‘im,” he says. “It’s chilly at the window there, Mr. Bromden,” the nurse tells me. “Don’t you think we’d better climb back into our nice toasty bed?” “He cain’t hear,” the black boy tells her. “I’ll take him. | - Odprowadzę go - mówi. - Panie Bromden, przy oknie jest chłodno - oświadcza pielęgniarka. - Wrócimy grzecznie do miłego, ciepłego łóżeczka, prawda? - On nic nie słyszy - stwierdza czarny. - Odprowadzę go. |
| He’s always untying his sheet and roaming ‘round.” | Ciągle się odwiązuje i łazi po oddziale. |
| And I move and she draws back a step and says, “Yes, please do,” to the black boy. | Poruszam się - wtedy pielęgniarka cofa się o krok i mówi do czarnego: - Jeśli byłby pan tak dobry... |
| She’s fiddling with the chain runs down her neck. | Cały czas obraca w palcach łańcuszek na szyi. |
| At home she locks herself in the bathroom out of sight, strips down, and rubs that crucifix all over that stain running from the corner of her mouth in a thin line down across her shoulders and breasts. | W domu zamyka się w łazience, żeby jej nikt nie widział, rozbiera do naga i pociera krzyżykiem znamię biegnące od kącika ust przez ramiona aż do piersi. |
| She rubs and rubs and hails Mary to beat thunder, but the stain stays. | Trze znamię ile sił, klepiąc jednocześnie zdrowaśki, lecz to nic nie pomaga. |
| She looks in the mirror, sees it’s darker’n ever. | Spogląda do lustra; znamię jest jeszcze ciemniejsze, niż było. |
| Finally takes a wire brush used to take paint off boats and scrubs the stain away, puts a nightgown on over the raw, oozing hide, and crawls in bed. | Wtedy pielęgniarka bierze drucianą szczotkę używaną do zeskrobywania farby z łódek, zdrapuje nią znamię, naciąga koszulę nocną na krwawiącą ranę i kładzie się do łóżka. |
| But she’s too full of the stuff. | Ale za dużo ma w sobie tego świństwa. |
| While she’s asleep it rises in her throat and into her mouth, drains out of that corner of her mouth like purple spit and down her throat, over her body. | W nocy podchodzi jej do gardła, wylewa się kącikiem ust i ścieka po podbródku na ramiona i piersi. |
| In the morning she sees how she’s stained again and somehow she figures it’s not really from inside her–how could it be? a good Catholic girl like her?–and she figures it’s on account of working evenings among a whole wardful of people like me. | Rano pielęgniarka widzi, że znów ma znamię, nie przychodzi jej jednak do głowy, iż wypłynęło z niej samej - niby dlaczego? Jest przecież dobrą katoliczką! - i winą obarcza mnie oraz pozostałych pacjentów, którymi musi się opiekować. |
| It’s all our fault, and she’s going to get us for it if it’s the last thing she does. | To nasza wina i pielęgniarka zemści się na nas, choćby miała skonać. |
| I wish McMurphy’d wake up and help me. “You get him tied in bed, Mr. Geever, and I’ll prepare a medication.” | Och, żeby McMurphy się obudził i mi pomógł! - Niech go pan przy wiąże do łóżka, panie Geever, a ja przygotuję zastrzyk. |
| 18 | |
| n the group meetings there were gripes coming up that had been buried so long the thing being griped about had already changed. | Na zebraniach grupy wywlekano urazy tak dawne, że często ich przyczyny zostały już usunięte. |
| Now that McMurphy was around to back them up, the guys started letting fly at everything that had ever happened on the ward they didn’t like. “Why does the dorms have to be locked on the weekends?” Cheswick or somebody would ask. “Can’t a fellow even have the weekends to himself?”“Yeah, Miss Ratched,” McMurphy would say. “Why?” “If the dorms were left open, we have learned from past experience, you men would return to bed after breakfast.” “Is that a mortal sin? | Teraz, gdy mieli za sobą McMurphy’ego, chłopcy krytykowali wszystko, co im się nie podobało na oddziale. - Dlaczego w soboty i niedziele zamyka się rano sypialnie? - pytał Cheswick albo któryś inny. - Czy człowiek nie może mieć ani chwili dla siebie? - Właśnie, siostro Ratched - wtrącał McMurphy. - Dlaczego? - Gdybyśmy nie zamykali sypialni, to jak wiemy z doświadczenia, większość pacjentów wracałaby do łóżka prosto po śniadaniu. - Co w tym złego? |
| I mean, normal people get to sleep late on the weekends.” “You men are in this hospital,” she would say like she was repeating it for the hundredth time, “because of your proven inability to adjust to society. | Przecież nawet normalni ludzie lubią dłużej pospać w wolne dni. - Panowie dlatego znaleźli się w szpitalu - mówiła oddziałowa takim tonem, jakby powtarzała to po raz setny - że nie potrafili się dostosować do życia w społeczeństwie. |
| The doctor and I believe that every minute spent in the company of others, with some exceptions, is therapeutic, while every minute spent brooding alone only increases your separation.” “Is that the reason that there has to be at least eight guys together before they can be taken off the ward to OT or PT or one of them Ts?” “That is correct.” “You mean it’s sick to want to be off by yourself?” “I didn’t say that–” “You mean if I go into latrine to relieve myself I should take along at least seven buddies to keep me from brooding on the can?” | Doktor Spivey i ja uważamy, że każda chwila spędzona w towarzystwie kolegów - co prawda nie wszystkich - ma znaczenie terapeutyczne, podczas gdy każda chwila spędzona na samotnych roz- myślaniach tylko powiększa waszą alienację. - Czy dlatego musi być przynajmniej ośmiu chętnych, zanim można iść na terapię zajęciową czy fizjoterapię? - Właśnie. - A więc jeśli ktoś chce być sam, to znaczy, że jest chory, tak? - Tego nie powiedziałam... - Czyli idąc się załatwić, też powinienem brać siedmiu kumpli, żebym przypadkiem nie rozmyślał, siedząc na kiblu? |
| Before she could come up with an answer to that, Cheswick bounced to his feet and hollered at her, “Yeah, is that what you mean?” and the other Acutes sitting around the meeting would say, “Yeah, yeah, is that what you mean?” | Zanim oddziałowa miała czas odpowiedzieć, Cheswick zrywał się z krzesła i krzyczał: - Tak siostra uważa, tak? - Właśnie tak? Właśnie tak? - dopytywali się inni Okresowi siedzący w świetlicy. |
| She would wait till they all died down and the meeting was quiet again, then say quietly, “If you men can calm yourself enough to act like a group of adults at a discussion instead of children on the playground, we will ask the doctor if he thinks it would be beneficial to consider a change in the ward policy at this time. | Oddziałowa czekała, aż zamilkną i znów zapanuje cisza, po czym mówiła spokojnie: - Jeśli panowie się opanują i będą się zachowywać jak dorośli, a nie jak banda rozwrzeszczanych dzieci, zapytamy doktora, czy jego zdaniem zmiana regulaminu byłaby obecnie wskazana. |
| Doctor?” | Panie doktorze? |
| Everybody knew the kind of answer the doctor would make, and before he even had the chance Cheswick would be off on another complaint. “Then what about our cigarettes, Miss Ratched?” “Yeah, what about that,” the Acutes grumbled. | Wszyscy wiedzieli, co orzeknie lekarz, więc zamiast go dopuścić do głosu, Cheswick zgłaszał szybko następną pretensję. - Co z naszymi papierosami, siostro Ratched? - Właśnie, właśnie - mruczeli pacjenci. |
| McMurphy turned to the doctor and put the question straight to him this time before the nurse had a chance to answer. “Yeah, Doc, what about our cigarettes? | Tym razem, nim oddziałowa się namyśliła, co odpowiedzieć, McMurphy zwrócił się wprost do lekarza: - A więc co z naszymi papierosami, doktorze? |
| How does she have the right to keep the cigarettes– our cigarettes–piled up on her desk in there like she owned them, bleed a pack out to us now and again whenever she feels like it. | Jakim prawem ona trzyma nasze papierosy u siebie na biurku, jakby sama je kupiła, i wydziela nam po paczce, kiedy jej przyjdzie ochota? |
| I don’t care much about the idea of buying a carton of cigarettes and having somebody tell me when I can smoke them.” | Nie po to kupuję karton szlugów, żeby ktoś mi dyktował, kiedy mogę je palić! |
| The doctor tilted his head so he could look at the nurse through his glasses. | Lekarz odchylił głowę i spojrzał na oddziałową przez binokle. |
| He hadn’t heard about her taking over the extra cigarettes to stop the gambling. “What’s this about cigarettes, Miss Ratched? | Nie mówiła mu, że zabrała wszystkim papierosy, aby ukrócić hazard. - O co tu chodzi, siostro Ratched? |
| I don’t believe I’ve heard–” “I feel, Doctor, that three and four and sometimes five packages of cigarettes a day are entirely too many for a man to smoke. | Nic mi nie wiadomo... - Uważam, panie doktorze, że trzy, cztery, a czasem nawet i pięć paczek papierosów dziennie to stanowczo za dużo. |
| That is what seemed to be happening last week–after Mr. McMurphy’s arrival–and that is why I thought it might be best to impound the cartons the men purchased at the canteen and allow each man only one pack a day.” | A tyle właśnie zaczęli palić pacjenci, odkąd zjawił się na oddziale pan McMurphy. Dlatego uznałam, że najlepiej będzie rekwirować pacjentom papierosy kupowane w bufecie i wydzielać je im po paczce dziennie. |
| McMurphy leaned forward and whispered loudly to Cheswick, “Hear tell her next decision is about trips to the can; not only does a guy have to take his seven buddies into the latrine with him but he’s also limited to two trips a day, to be taken when she says so.” | McMurphy pochylił się do przodu i szepnął głośno do Cheswicka: - Słyszałem, że jej najnowsze rozporządzenie dotyczy chodzenia do sracza: mało, że każdy musi zabierać ze sobą siedmiu kumpli, to wolno mu chodzić tylko dwa razy dziennie i jedynie wtedy, kiedy ona się zgodzi! |
| And leaned back in his chair and laughed so hard that nobody else could say anything for nearly a minute. | Po czym osunął się na oparcie i śmiał tak głośno, że przez okrągłą minutę nikt nie mógł nic powiedzieć. |
| McMurphy was getting a lot of kick out of all the ruckus he was raising, and I think was a little surprised that he wasn’t getting a lot of pressure from the staff too, especially surprised that the Big Nurse wasn’t having any more to say to him than she was. “I thought the old buzzard was tougher than this,” he said to Harding after one meeting. “Maybe all she needed to straighten her out was a good bringdown. | McMurphy setnie się bawił, wszczynając cały ten rejwach, choć nie mógł zrozumieć, dlaczego personel nie stara się go ukrócić, a zwłaszcza dlaczego Wielka Oddziałowa schodzi mu z drogi. - Myślałem, że twardsza z niej sztuka - rzekł do Hardinga po kolejnym zebraniu. - A wystarczyła jedna awantura, żeby nauczyć babę moresu. |
| The thing is”–he frowned–“she acts like she still holds all the cards up that white sleeve of hers.” | Co prawda zachowuje się tak - zmarszczył brwi - jakby miała asy ukryte w rękawie białego fartucha. |
| He went on getting a kick out of it till about Wednesday of the next week. Then he learned why the Big Nurse was so sure of her hand. | Ale bawił się tylko do następnej środy. Wtedy dowiedział się, dlaczego Wielka Oddziałowa jest taka pewna siebie. |
| Wednesday’s the day they pack everybody up who hasn’t got some kind of rot and move to the swimming pool, whether we want to go or not. | W środy czarni zbierają wszystkich, którzy nie mają grzybicy albo innego syfa, i prowadzą na basen, nie pytając, czy kto ma na to ochotę, czy nie. |
| When the fog was on the ward I used to hide in it to get out of going. | Kiedy oddział zalegała mgła, kryłem się w niej, żeby nie iść. |
| The pool always scared me; I was always afraid I’d step in over my head and drown, be sucked off down the drain and clean out to sea. | Bałem się basenu; przerażało mnie, że wejdę na głęboką wodę i utonę, że wessie mnie rura odpływowa i wyrzuci dopiero na środku oceanu. |
| I used to be real brave around water when I was a kid on the Columbia; I’d walk the scaffolding around the falls with all the other men, scrambling around with water roaring green and white all around me and the mist making rainbows, without even any hobnails like the men wore. | Kiedy byłem mały i mieszkałem nad rzeką Kolumbia, nie brakło mi odwagi: wraz z mężczyznami piąłem się po rusztowaniach wzniesionych przy wodospadach, biegałem w tęczowej mgiełce po śliskich deskach nad ryczącą, spienioną wodą - i to nawet bez podkutych ćwiekami butów, które wkładali mężczyźni. |
| But when I saw my Papa start getting scared of things, I got scared too, got so I couldn’t even stand a shallow pool. | Ale gdy zobaczyłem, że tata zaczyna ulegać różnym lękom, mnie również ogarnęły strachy; w końcu bałem się nawet kałuży. |
| We came out of the locker room and the pool was pitching and splashing and full of naked men; whooping and yelling bounced off the high ceiling the way it always does in indoor swimming pools. | Wyszliśmy z przebieralni prosto na rozkołysany basen, pełen chlapiących się mężczyzn, których wrzaski i krzyki odbijały się od sufitu, jak zawsze na krytych pływalniach. |
| The black boys herded us into it. | Czarni zagonili nas do wody. |
| The water was a nice warm temperature but I didn’t want to get away from the side (the black boys walk along the edge with long bamboo poles to shove you away from the side if you try to grab on) so I stayed close to McMurphy on account of I knew they wouldn’t try to make him go into deep water if he didn’t want to. | Była przyjemna i ciepła, ale nie miałem ochoty oddalać się od brzegu; ponieważ zaś czarni chodzą wzdłuż basenu z długimi bambusowymi drągami i wypychają wszystkich na środek, postanowiłem trzymać się blisko McMurphy’ego -wiedziałem, że nikt nie będzie go zmuszał wbrew jego woli do wypłynięcia na głęboką wodę. |
| He was talking to the lifeguard, and I was standing a few feet away. | Rozmawiał z ratownikiem, a ja znajdowałem się o kilka kroków od niego. |
| McMurphy must of been standing in a hole because he was having to tread water where I was just standing on the bottom. | Musiała być pod nim jakaś dziura, bo przebierał nogami, żeby utrzymać się na wodzie, podczas gdy ja bez trudu dotykałem stopami dna. |
| The lifeguard was standing on the edge of the pool; he had a whistle and a T-shirt on with his ward number on it. | Ratownik stał na brzegu basenu; miał gwizdek i podkoszulek z numerem swojego oddziału. |
| He and McMurphy had got to talking about the difference between hospital and jail, and McMurphy was saying how much better the hospital was. | Porównywali warunki w szpitalu i w więzieniu; McMurphy wychwalał szpital, ale jego racje nie przekonywały ratownika. |
| The lifeguard wasn’t so sure. I heard him tell McMurphy that, for one thing, being committed ain’t like being sentenced. “You’re sentenced in a jail, and you got a date ahead of you when you know you’re gonna be turned loose,” he said. | Usłyszałem, jak mówił McMurphy’emu, że na przykład skierowanie na przymusowe leczenie jest znacznie gorsze od wyroku. - Przy wyroku wiesz przynajmniej z góry, kiedy skończysz odsiadkę - rzekł. |
| McMurphy stopped splashing around like he had been. | McMurphy przestał przebierać nogami. |
| He swam slowly to the edge of the pool and held there, looking up at the lifeguard. “And if you’re committed?” he asked after a pause. | Podpłynął wolno do brzegu, uczepił się poręczy i spojrzał uważnie na ratownika. - A jak jesteś na przymusowym leczeniu? - zapytał po chwili. |
| The lifeguard raised his shoulders in a musclebound shrug and tugged at the whistle around his neck. | Ratownik wzruszył muskularnymi ramionami i szarpnął dłonią gwizdek wiszący mu na szyi. |
| He was an old pro-footballer with cleat marks in his forehead, and every so often when he was off his ward a signal would click back of his eyes and his lips’d go to spitting numbers and he’d drop to all fours in a line stance and cut loose on some strolling nurse, drive a shoulder in her kidneys just in time to let the halfback shoot past through the hole behind him. | Był to stary futbolista z czołem poznaczonym przez piłkarskie korki, któremu często - gdy był poza swoim oddziałem - coś nagle przeskakiwało w mózgu, zaczynał wtedy mamrotać wyliczankę, opadał na czworaki jak do młyna, a następnie gnał za przechodzącą pielęgniarką i walił ją barkiem w nerki, żeby zrobić miejsce dla zawodnika z piłką. |
| That’s why he was up on Disturbed; whenever he wasn’t lifeguarding he was liable to do something like that. | Dlatego właśnie przebywał na oddziale furiatów: kiedy nie pilnował kąpiących się w basenie, mógł w każdej chwili rzucić się na kogoś. |
| He shrugged again at McMurphy’s question, then looked back and forth to see if any black boys were around, and knelt close to the edge of the pool. | Znów w odpowiedzi wzruszył ramionami i upewniwszy się, że w pobliżu nie ma czarnych, ukląkł na brzegu basenu. |
| He held his arm out for McMurphy to look at. “You see this cast?” | Podsunął McMurphy’emu pod nos zgiętą rękę. - Widzisz ten gips? |
| McMurphy looked at the big arm. “You don’t have a cast on that arm, buddy.” | McMurphy spojrzał na nią i rzekł: - Nie masz żadnego gipsu, stary. |
| The lifeguard just grinned. “Well, that cast’s on there because I got a bad fracture in the last game with the Browns. | Ratownik tylko się uśmiechnął. - No więc mam go dlatego, że w ostatnim meczu z Browns odniosłem skomplikowane złamanie. |
| I can’t get back in togs till the fracture knits and I get the cast off. | Nie mogę wrócić na boisko, dopóki kość się nie zrośnie i nie zdejmą mi gipsu. |
| The nurse on my ward tells me she’s curing the arm in secret. | Siostra z mojego oddziału mówi, że potajemnie leczy mi rękę. |
| Yeah, man, she says if I go easy on that arm, don’t exert it or nothing, she’ll take the cast off and I can get back with the ball club.” | Twierdzi, że jeśli będę uważał i nie będę jej zbytnio forsował, zdejmie mi gips i będę mógł wrócić do klubu. |
| He put his knuckles on the wet tile, went into a three-point stance to test how the arm was coming along. | Zgiął nogi i wsparł się pięścią o mokre kafle, żeby sprawdzić, czy ręka dobrze się zrasta. |
| McMurphy watched him a minute, then asked bow long he’d been waiting for them to tell him his arm was healed so he could leave the hospital. | McMurphy przyglądał mu się przez chwilę, po czym spytał, jak długo już czeka, żeby ręka mu wy dobrzała i by mógł wyjść ze szpitala. |
| The lifeguard raised up slowly and rubbed his arm. | Ratownik wyprostował się wolno i potarł ramię. |
| He acted hurt that McMurphy had asked that, like he thought he was being accused of being soft and licking his wounds. “I’m committed,” he said. “I’d of left here before now if it was up to me. | Wyglądało na to, że poczuł się dotknięty pytaniem McMurphy’ego, zupełnie jakby ten zarzucił mu, że cacka się ze sobą jak baba. - Jestem na przymusowym leczeniu - oświadczył. - Gdyby to ode mnie zależało, już dawno bym się stąd wyniósł. |
| Maybe I couldn’t play first string, with this bum arm, but I could of folded towels, couldn’t I? | Może z tą niesprawną ręką nie byłbym pierwszą gwiazdą, ale przynajmniej mógłbym składać w szatni ręczniki, no nie? |
| I could of done something . | Coś mógłbym robić. |
| That nurse on my ward, she keeps telling the doctor I ain’t ready. | Ale pielęgniarka na oddziale wciąż mówi lekarzowi, że jeszcze nie jestem gotów. |
| Not even to fold towels in the crummy old locker room, I ain’t ready.” | Nawet do tego, żeby składać w szatni głupie ręczniki, nawet do tego! |
| He turned and walked over to his lifeguard chair, climbed up the chair ladder like a drugged gorilla, and peered down at us, his lower lip pushed way out. “I was picked up for drunk and disorderly, and I been here eight years and eight months,” he said. | Odwrócił się, podszedł do swojego stanowiska, wspiął się na górę po drabince niczym otumaniony narkotykiem goryl i spojrzał na nas, wysuwając dolną wargę. - Zatrzymano mnie za awanturowanie się po pijaku, a siedzę tu już osiem lat i osiem miesięcy - wyznał. |
| McMurphy pushed backward from the edge of the pool and trod water and thought this over: he’d had a six months’ sentence at the work farm with two months finished, four more to go–and four more months was the most he wanted to spend locked up any place. | McMurphy odepchnął się od brzegu i znów przebierając nogami, żeby utrzymać się na wodzie, zaczął rozmyślać nad tym, co usłyszał. W sądzie dostał pół roku, z czego dwa miesiące odsiedział na farmie, natomiast cztery miał jeszcze przed sobą - ale więcej niż cztery miechy nigdzie nie zamierzał kiblować. |
| He’d been close to a month in this nuthouse and it might be a lot better than a work farm, what with good beds and orange juice for breakfast, but it wasn’t better to the point that he’d want to spend a couple of years here. | Już prawie miesiąc spędził w tym domu wariatów, a choć żyło mu się tu znacznie lepiej niż na farmie - miał wygodne łóżko i sok pomarańczowy na śniadanie - to jednak nie o tyle lepiej, żeby chciał tu tkwić latami. |
| He swam over to the steps at the shallow end of the pool and sat there the rest of the period, tugging that little tuft of wool at his throat and frowning. | Dopłynął do schodków po płytkiej stronie basenu i przesiedział na nich do końca pory kąpieli, szarpiąc kępkę włosów na piersi i marszcząc brwi. |
| Watching him sitting there frowning all to himself, I remembered what the Big Nurse had said in the meeting, and I began to feel afraid. | Obserwując go, gdy tak siedział zafrasowany, przypomniałem sobie, co powiedziała Wielka Oddzia- łowa na zebraniu w pokoju lekarskim, i ogarnął mnie lęk. |
| When they blew the whistle for us to leave the pool and we all were straggling toward the locker room, we ran into this other ward coming into the swimming pool for their period, and in the footbath at the shower you had to go through was this one kid from the other ward. | Kiedy rozległ się gwizdek oznajmiający, że czas już wyjść z wody i udać się do przebieralni, pacjenci z innego oddziału wchodzili właśnie na basen. W brodziku z prysznicem, pod którym trzeba było przejść, leżał jeden z nich |
| He had a big spongy pink head and bulgy hips and legs–like somebody’d grabbed a balloon full of water and squeezed it in the middle–and he was lying on his side in the footbath, making noises like a sleepy seal. | - otyły w biodrach chłopak z grubymi nogami i wielką, gąbczastą, różową głową, przypominający ściśnięty w połowie balon pełen wody - leżał na boku i mruczał jak śpiąca foka. |
| Cheswick and Harding helped him stand up, and he lay right back down in the footbath. | Cheswick i Harding postawili go na nogi, ale zaraz położył się z powrotem. |
| The head bobbed around in the disinfectant. | Głowa kołysała mu się na wodzie przesyconej chlorem. |
| McMurphy watched them lift him standing again. “What the devil is he?” he asked. “He has hydrocephalus,” Harding told him. “Some manner of lymph disorder, I believe. | McMurphy spojrzał na Okresowych, którzy znów podnosili chłopaka. - A temu co jest, do diabła? - zapytał. - Wodogłowie - odparł Harding. - O ile wiem, to zaburzenie węzłów chłonnych. |
| Head fills up with liquid. | Głowa wypełnia się płynem. |
| Give us a hand helping him stand up.” | Pomóż nam go podnieść. |
| They turned the kid loose, and he lay back down in the footbath again; the look on his face was patient and helpless and stubborn; his mouth sputtered and blew bubbles in the milky-looking water. | Kiedy go puścili, chłopak z cierpliwym, bezradnym, a jednocześnie upartym wyrazem twarzy jeszcze raz położył się w brodziku, zaczął prychać i puszczać ustami bańki w mlecznobiałej wodzie. |
| Harding repeated his request to McMurphy to give them a hand, and he and Cheswick bent down to the kid again. | Harding ponownie poprosił McMurphy’ego, żeby im pomógł, i wraz z Cheswickiem pochylił się nad chłopakiem. |
| McMurphy pushed past them and stepped across the kid into the shower. “Let him lay,” he said, washing himself down in the shower. “Maybe he don’t like deep water.” | McMurphy przepchnął się obok nich, przeszedł nad leżącym i stanął pod prysznicem. - Zostawcie go - powiedział, obmywając się dokładnie. - Może nie lubi głębokiej wody. |
| I could see it coming. | Wiedziałem, co się święci. |
| The next day he surprised everybody on the ward by getting up early and polishing that latrine till it sparkled, and then went to work on the hall floors when the black boys asked him to. | Nazajutrz McMurphy zadziwił cały oddział; wstał wcześnie i wyszorował toaletę, aż lśniła, po czym, gdy tylko czarni polecili mu umyć korytarz, od razu zabrał się do roboty. |
| Surprised everybody but the Big Nurse; she acted like it was nothing surprising at all. | Zadziwił wszystkich oprócz Wielkiej Oddziałowej; ona jedna zachowywała się tak, jakby nie zdarzyło się nic nadzwyczajnego. |
| And that afternoon in the meeting when Cheswick said that everybody’d agreed that there should be some kind of showdown on the cigarette situation, saying, “I ain’t no little kid to have cigarettes kept from me like cookies! | A tego samego dnia po południu, kiedy Cheswick oświadczył na zebraniu, że zdaniem wszystkich należy raz na zawsze wyjaśnić sprawę papierosów - “Nie jestem małym dzieckiem, żeby chowano przede mną papierosy jak herbatniki! |
| We want something done about it, ain’t that right, Mack?” and waited for McMurphy to back him up, all he got was silence. | Uważamy, że trzeba coś z tym zrobić, prawda, Mack?” - i czekał, aż rudzielec go poprze, odpowiedziało mu tylko głuche milczenie. |
| He looked over at McMurphy’s corner. | Spojrzał na siedzącego w kącie McMurphy’ego. |
| Everybody did. | Wszyscy na niego spojrzeli. |
| McMurphy was there, studying the deck of cards that slid in and out of sight in his hands. | Rudzielec wpatrywał się w talię kart, która to jawiła się, to nikła mu w dłoni. |
| He didn’t even look up. | Nawet nie podniósł wzroku. |
| It was awfully quiet; there was just that slap of greasy cards and Cheswick’s heavy breathing. “I want something done!” Cheswick suddenly yelled again. | Było niesamowicie cicho; słyszałem jedynie szelest zatłuszczonych kart i ciężki oddech Cheswicka. - Trzeba coś zrobić ! - krzyknął znów Cheswick. - Nie jestem dzieckiem! |
| “I ain’t no little kid!” He stamped his foot and looked around him like he was lost and might break out crying any minute. | Tupnął nogą i rozejrzał się dookoła, jakby nie wiedział, co począć, i miał się zaraz rozpłakać. |
| He clenched both fists and held them at his chubby round chest. | Zacisnął obie pięści i przyłożył je do okrągłej, pulchnej piersi. |
| His fists made little pink balls against the green, and they were clenched so hard he was shaking. | Na tle zielonego ubrania wyglądały jak małe różowe piłeczki; Cheswick zaciskał je tak mocno, że cały dygotał. |
| He never had looked big; he was short and too fat and had a bald spot in the back of his head that showed like a pink dollar, but standing there by himself in the center of the day room like that he looked tiny. | Był niski, gruby, z tyłu głowy miał różową łysinę wielkości dolara i nigdy nie sprawiał wrażenia dużego mężczyzny, ale stojąc samotnie pośrodku świetlicy wydawał się wręcz maleńki. |
| He looked at McMurphy and got no look back, and went down the line of Acutes looking for help. | Patrzył na McMurphy’ego, a ponieważ ten go ignorował, zaczął się rozglądać po innych Okresowych, szukając u nich pomocy. |
| Each time a man looked away and refused to back him up, and the panic on his face doubled. | Wszyscy po kolei odwracali wzrok i odmawiali mu poparcia; na twarzy Cheswicka malowało się coraz większe przerażenie. |
| His looking finally came to a stop at the Big Nurse. He stamped his foot again. “I want something done! | Wreszcie zatrzymał oczy na Wielkiej Oddziałowej i znów tupnął nogą. - Trzeba coś zrobić! |
| Hear me? | Słyszycie? |
| I want something done! | Trzeba coś zrobić! |
| Something! | Trzeba! |
| Something! | Trzeba! |
| Some–” The two big black boys clamped his arms from behind, and the least one threw a strap around him. | Trze… Dwaj rośli czarni otoczyli go od tyłu ramionami, a najniższy okręcił paskiem. |
| He sagged like he’d been punctured, and the two big ones dragged him up to Disturbed; you could hear the soggy bounce of him going up the steps. | Cheswick zwisł bezwładnie jak przedziurawiona piłka, a wtedy dwaj czarni zaczęli go ciągnąć na piętro do furiatów; słychać było głuche dudnienie, z jakim odbijał się od schodów. |
| When they came back and sat down, the Big Nurse turned to the line of Acutes across the room and looked at them. | Kiedy sanitariusze wrócili do świetlicy i zajęli swoje miejsca, Wielka Oddziałowa popatrzyła na siedzących naprzeciw niej Okresowych. |
| Nothing had been said since Cheswick left. “Is there any more discussion,” she said, “on the rationing of cigarettes?” | Od chwili wyprowadzenia Cheswicka nie padło ani jedno słowo. - Czy może jeszcze ktoś chciałby zabrać głos w sprawie racjonowania papierosów? - spytała. |
| Looking down the canceled row of faces hanging against the wall across the room from me, my eyes finally came to McMurphy in his chair in the corner, concentrating on improving his one-handed card cut… and the white tubes in the ceiling begin to pump their refrigerated light again… I can feel it, beams all the way into my stomach. | Spojrzałem na rząd załamanych twarzy pod przeciwległą ścianą, a następnie na McMurphy’ego, który wciąż siedział w rogu świetlicy i ze skupieniem ćwiczył przekładanie kart... Wtem białe jarzeniówki na suficie znów zaczęły pompować lodowate światło... czuję je, promienie dochodzą mi do brzucha, mrożą wnętrzności... |
| After McMurphy doesn’t stand up for us any longer, some of the Acutes talk and say he’s still outsmarting the Big Nurse, say that he got word she was about to send him to Disturbed and decided to toe the line a while, not give her any reason. | Choć McMurphy przestał się za nami wstawiać, niektórzy Okresowi gadają, że nadal chce przechytrzyć Wielką Oddziałową; dowiedział się, że zamierza posłać go do furiatów, i postanowił uspokoić się na pewien czas, aby jej nie dać pretekstu. |
| Others figure he’s letting her relax, then he’s going to spring something new on her, something wilder and more ornery than ever. | Inni mówią, że chce uśpić jej czujność, a potem nagle wyciąć jakiś nowy numer, bardziej szalony i zmyślny od wszystkich dotychczasowych. |
| You can hear them talking in groups, wondering. | Ciągle zastanawiają się i dyskutują tylko o tym. |
| But me, I know why. | Ale ja wiem, dlaczego McMurphy się zmienił. |
| I heard him talk to the lifeguard. | Słyszałem jego rozmowę z ratownikiem. |
| He’s finally getting cagey, is all. | Po prostu stał się przebiegły. |
| The way Papa finally did when he came to realize that he couldn’t beat that group from town who wanted the government to put in the dam because of the money and the work it would bring, and because it would get rid of the village: Let that tribe of fish Injuns take their stink and their two hundred thousand dollars the government is paying them and go some place else with it! | Tak samo jak tata, kiedy w końcu zrozumiał, że nie wygra z mieszkańcami The Dalles, którzy chcieli, żeby rząd postawił tamę, bo oznaczało to pieniądze, pracę i likwidację naszej wioski: niech ci parszywi Indianie biorą dwieście tysięcy dolarów, które rząd im daje, i wynoszą się w cholerę! |
| Papa had done the smart thing signing the papers; there wasn’t anything to gain by bucking it. | Tata słusznie zrobił, podpisując akt sprzedaży; nic by nie zyskał, gdyby się im stawiał. |
| The government would of got it anyhow, sooner or later; this way the tribe would get paid good. | Rząd i tak prędzej czy później zabrałby nam ziemię, a tym sposobem plemię dostało przynajmniej niezły kawał forsy. |
| It was the smart thing. | Tata mądrze postąpił. |
| McMurphy was doing the smart thing. | Teraz McMurphy również postępował mądrze. |
| I could see that. | Rozumiałem go. |
| He was giving in because it was the smartest thing to do, not because of any of these other reasons the Acutes were making up. | Ustąpił nie z powodów, które wymyślali Okresowi, ale ponieważ było to najmądrzejsze, co mógł zrobić. |
| He didn’t say so, but I knew and 1 told myself it was the smart thing to do. | Wiedziałem o tym, choć sam tego nie mówił, i powtarzałem sobie, że postępuje mądrze. |
| I told myself that over and over: It’s safe. | Powtarzałem sobie w kółko, że rozwiązanie, które wybrał, jest bezpieczne. |
| Like hiding. | Jak chowanie się we mgle. |
| It’s the smart thing to do, nobody could say any different. | Postępuje rozsądnie; każdy musi się z tym zgodzić. |
| I know what he’s doing. | Wiem, co robi. |
| Then one morning all the Acutes know too, know his real reason for backing down and that the reasons they been making up were just lies to kid themselves. | A potem pewnego ranka wiedzą to również wszyscy Okresowi, rozumieją, dlaczego ugiął się przed Wielką Oddziałową, i pojmują, że dopatrując się innych przyczyn, chcieli sami siebie oszukać. |
| He never says a thing about the talk he had with the lifeguard, but they know. | McMurphy nic im nie mówił o rozmowie z ratownikiem, ale oni i tak wiedzą. |
| I figure the nurse broadcast this during the night along all the little lines in the dorm floor, because they know all at once. | Moim zdaniem oddziałowa musiała przetransmitować w nocy tę wieść przewodami w podłodze, bo nagle po przebudzeniu pacjenci wiedzą o wszystkim. |
| I can tell by the way they look at McMurphy that morning when he comes in to the day room. | Widzę to po spojrzeniach, którymi obrzucają McMurphy’ego, kiedy wcho- dzi rano do świetlicy. |
| Not looking like they’re mad with him, or even disappointed, because they can understand as well as I can that the only way he’s going to get the Big Nurse to lift his commitment is by acting like she wants, but still looking at him like they wished things didn’t have to be this way. | Nie patrzą na niego, jakby byli źli czy jakby zawiedli się na nim, gdyż rozumieją nie gorzej ode mnie, że jedynie słuchając Wielkiej Oddziałowej może się doczekać zwolnienia ze szpitala; niemniej ich spojrzenia mówią wyraźnie, że wiele by dali, by sprawy potoczyły się inaczej. |
| Even Cheswick could understand it and didn’t hold anything against McMurphy for not going ahead and making a big fuss over the cigarettes. | Nawet Cheswick rozumiał McMurphy’ego i nie miał do niego żalu o to, że go nie poparł i nie zrobił awantury o racjonowanie papierosów. |
| He came back down from Disturbed on the same day that the nurse broadcast the information to the beds, and he told McMurphy himself that he could understand how he acted and that it was surely the sharpest thing to do, considering, and that if he’d thought about Mack being committed he’d never have put him on the spot like he had the other day. | Cheswick wrócił z oddziału dla furiatów po tym, jak siostra Ratched nadała do wszystkich łóżek swój komunikat, i powiedział McMurphy’emu, iż nie dziwi się, że właśnie tak postąpił, było to naprawdę najmądrzejsze, co mógł zrobić, i gdyby sam pamiętał o tym, że Mack jest na przymusowym leczeniu, nigdy by go nie stawiał w podobnie kłopotliwej sytuacji. |
| He told McMurphy this while we were all being taken over to the swimming pool. | Powiedział to McMurphy’emu w drodze na basen. |
| But just as soon as we got to the pool he said he did wish something mighta been done, though, and dove into the water. | A gdy doszliśmy na miejsce, dodał, że jednak żałuje, iż nikt wtedy nic nie zrobił, i skoczył do wody. |
| And got his fingers stuck some way in the grate that’s over the drain at the bottom of the pool, and neither the big lifeguard nor McMurphy nor the two black boys could pry him loose, and by the time they got a screwdriver and undid the grate and brought Cheswick up, with the grate still clutched by his chubby pink and blue fingers, he was drowned. | I tak mocno zacisnął palce na okratowaniu rury odpływowej na dnie, że ani rosły ratownik, ani McMurphy, ani dwaj czarni nie mogli go oderwać, a nim przynieśli śrubokręt, odkręcili kratę i wyciągnęli Cheswicka na brzeg - wciąż wczepionego w nią zsiniałymi, pulchnymi palcami - on już nie żył. |
| 19 | |
| Up ahead of me in the lunch line I see a tray sling in the air, a green plastic cloud raining milk and peas and vegetable soup. | Stojąc w kolejce po obiad widzę, jak gdzieś przede mną wylatuje w powietrze taca - zielona, plastykowa chmura kropiąca mlekiem, groszkiem i zupą jarzynową. |
| Sefelt’s jittering out of the line on one foot with his arms both up in the air, falls backward in a stiff arch, and the whites of his eyes come by me upside down. | Sefelt wyskakuje na jednej nodze z szeregu pacjentów i z rękami wysoko w powietrzu, wygięty w sztywny łuk, pada do tyłu tuż przy mnie, błyskając wywróconymi białkami. |
| His head hits the tile with a crack like rocks under water, and he holds the arch, like a twitching, jerking bridge. | Wali głową w posadzkę z głuchym trzaskiem, jakby ktoś uderzył pod wodą kamieniem o kamień, i leży na niej wyprężony w pałąk niby dygocący, rozedrgany most. |
| Fredrickson and Scanlon make a jump to help, but the big black boy shoves them back and grabs a flat stick out of his back pocket, got tape wrapped around it and covered with a brown stain. He pries Sefelt’s mouth open and shoves the stick between his teeth, | Fredrickson i Scanlon rzucają mu się na pomoc, ale duży czarny odpycha ich, wyciąga z tylnej kieszeni spodni płaski patyk owinięty poplamionym na brązowo plastrem, siłą rozwiera Sefeltowi usta i wpycha mu patyk między zęby. |
| and I hear the stick splinter with Sefelt’s bite. | Słyszę, jak patyk pęka, kiedy Sefelt zaciska szczęki. |
| I can taste the slivers. | Sam czuję na języku smak drewna. |
| Sefelt’s jerks slow down and get more powerful, working and building up to big stiff kicks that lift him to a bridge, then falling–lifting and falling, slower and slower, till the Big Nurse comes in and stands over him and he melts limp all over the floor in a gray puddle. | Drgawki Sefelta stają się rzadsze, ale za to przybierają na sile; potężne skurcze podnoszą go do góry wygiętego w łuk, żeby po chwili znów go rozpłaszczyć na posadzce - unosi się i opada, coraz wolniej i wolniej, aż wreszcie, kiedy staje nad nim Wielka Oddziałowa, rozpływa się u jej stóp niczym szara kałuża. |
| She folds her hands in front of her, might hold a candle, and looks down at what’s left of him oozing out of the cuffs of his pants and shirt. “Mr. Sefelt?” she says to the black boy. “Tha’s right– uhn .” The black boy is jerking to get his stick back. | Oddziałowa składa dłonie na brzuchu, jakby trzymała w nich świecę, i przypatruje się mazi wyciekającej z nogawek, kołnierza i rękawów szpitalnej odzieży. - Pan Sefelt? - pyta czarnego. - Tak. Uhm! - Czarny ciągnie patyk, usiłując go odzyskać. |
| “Mistuh See-fel’ .” “And Mr. Sefelt has been asserting he needs no more medication .” She nods her head, steps back a step out of the way of him spreading toward her white shoes. | - Pan Sefelt. - No proszę, a twierdził, że nie potrzebuje brać leków! - Oddziałowa kiwa głową i cofa się o krok, żeby maź na posadzce nie poplamiła jej białych butów. |
| She raises her head and looks round her at the circle of Acutes that’ve come up to see. | Podnosi wzrok i spogląda po Okresowych, którzy przypatrują się Sefeltowi otoczy- wszy go kołem. |
| She nods again and repeats, “…needs no more medication .” | Znów kiwa głową i powtarza: - ...nie potrze buję brać leków! |
| Her face is smiling, pitying, patient, and disgusted all at once–a trained expression. | Uśmiecha się cierpliwie, ze współczuciem, a zarazem obrzydzeniem - pewnie długo pracowała nad tą miną. |
| McMurphy’s never seen such a thing. “What’s he got wrong with him?” he asks. | McMurphy pierwszy raz jest świadkiem podobnego zdarzenia. - Co mu się stało? - pyta. |
| She keeps her eye on the puddle, not turning to McMurphy. “Mr. Sefelt is an epileptic, Mr. McMurphy. | Oddziałowa wciąż wpatruje się w kałużę; odpowiada McMurphy’emu, nie podnosząc oczu. - Pan Sefelt jest epileptykiem, panie McMurphy. |
| This means he may be subject to seizures like this at any time if he doesn’t follow medical advice. | To znaczy, że jeśli nie będzie się stosował do zaleceń lekarskich, może w każdej chwili mieć napad. |
| He knows better. | Ale pan Sefelt woli się kierować własnym rozumem. |
| We’d told him this would happen when he didn’t take his medication. | Ostrzegaliśmy go, że to się właśnie tak skończy, jeśli nie będzie brał leków. |
| Still, he will insist on acting foolish.” | Ale na upór nie ma lekarstwa. |
| Fredrickson comes out of the line with his eyebrows bristling. | Fredrickson z gniewnie najeżonymi brwiami robi krok do przodu. |
| He’s a sinewy, bloodless guy with blond hair and stringy blond eyebrows and a long jaw, and he acts tough every so often the way Cheswick used to try to do–roar and rant and cuss out one of the nurses, say he’s gonna leave this stinkin’ place! | Jest to żylasty, bezkrwisty blondyn z jasnymi, krzaczastymi brwiami i końską szczęką, który czasami lubi się stawiać podobnie jak Cheswick - wścieka się, wrzeszczy, ruga pielęgniarki i odgraża się, że pójdzie precz z tego parszywego szpitala. |
| They always let him yell and shake his fist till he quiets down, then ask him if you are through , Mr. Fredrickson, we’ll go start typing the release–then make book in the Nurses’ Station how long it’ll be till he’s tapping at the glass with a guilty look and asking to apologize and how about just forgetting those hotheaded things he said, just pigeonhole those old forms for a day or so, okay? He steps up to the nurse, shaking his fist at her. | Pielęgniarki pozwalają mu krzyczeć i wymachiwać pięścią, a kiedy się uspokoi, mówią: “W porządku, panie Fredrickson, zaraz wypiszemy zwolnienie”, po czym zakładają się między sobą, ile czasu upłynie, zanim z miną winowajcy zastuka do dyżurki i będzie je prosił, żeby się nie gniewały, puściły w niepamięć bzdury, które wygadywał ze zdenerwowania, i schowały na razie formularz z powrotem do szuflady, dobrze? Teraz podchodzi do oddziałowej, wygrażając jej pięścią. |
| “Oh, is that it? | - A więc to tak, co? |
| Is that it, huh? | To tak? |
| You gonna crucify old Seef just as if he was doing it to spite you or something?” | Będzie się siostra znęcać nad biedakiem, jakby miał atak jej na złość? |
| She lays a comforting hand on his arm, and his fist unrolls. “It’s okay, Bruce. | Oddziałowa pocieszycielskim gestem kładzie mu rękę na ramieniu i Fredrickson natychmiast opuszcza pięść. - Nie przejmuj się, Bruce. |
| Your friend will be all right. | Twojemu przyjacielowi nic nie będzie. |
| Apparently he hasn’t been swallowing his Dilantin. | Zapewne nie łykał dilantiny. |
| I simply don’t know what he is doing with it.” | Nie mam pojęcia, co robi z pastylkami. |
| She knows as well as anybody; Sefelt holds the capsules in his mouth and gives them to Fredrickson later. | Wie równie dobrze jak my; Sefelt chowa pastylki pod język, a potem oddaje Fredricksonowi. |
| Sefelt doesn’t like to take them because of what he calls “disastrous side effects,” and Fredrickson likes a double dose because he’s scared to death of having a fit. | Nie chce ich brać, bo twierdzi, że mają wręcz katastrofalne działanie uboczne, natomiast Fred rickson - panicznie bojący się ataków - chętnie łyka podwójną dawkę. |
| The nurse knows this, you can tell by her voice, but to look at her there, so sympathetic and kind, you’d think she was ignorant of anything at all between Fredrickson and Sefelt. “Yeahhh,” says Fredrickson, but he can’t work his attack up again. “Yeah, well, you don’t need to act like it was as simple as just take the stuff or don’t take it. | Oddziałowa doskonale zdaje sobie z tego sprawę, przebija to nawet z jej tonu, ale patrząc na nią, gdy tak stoi z dobrotliwym, współczującym uśmiechem na ustach, nikt by się nie domyślił, jak świetnie jest zorientowana w sytuacji. - Taaak - mówi Fredrickson, ale już nie potrafi wzniecić w sobie gniewu. - Tylko że siostra wszystko upraszcza. Decyzja, czy brać leki, czy nie, wcale nie jest łatwa. |
| You know how Seef worries about what he looks like and how women think he’s ugly and all that, and you know how he thinks the Dilantin–” “I know,” she says and touches his arm again. “He also blames his falling hair on the drug. | Siostra wie, jak Sefelt martwi się o swój wygląd, powtarza, że nie podoba się kobietom, i wini dilantinę... - Wiem - odpowiada oddziałowa i znów dotyka jego ramienia. - Wini lek za to, że wypadają mu włosy. |
| Poor old fellow.” “He’s not that old!” “I know, Bruce. | Biedny starowina... - Wcale nie jest stary! - Wiem, Bruce. |
| Why do you get so upset? | Dlaczego się denerwujesz? |
| I’ve never understood what went on between you and your friend that made you get so defensive!” “Well, heck, anyway!” he says and jams his fists in his pockets. | Nie mogę zrozumieć, co was takiego łączy, że go ciągle bronisz? - Ech, do licha! - woła Fredrickson i wpycha pięści do kieszeni. |
| The nurse bends over and brushes a little place clean on the floor and puts her knee on it and starts kneading Sefelt back to some shape. | Oddziałowa schyla się, wyciera kawałek posadzki, klęka na jednym kolanie i zaczyna ugniatać Sefelta jak ciasto, by nadać mu ludzki kształt. |
| She tells the black boy to stay with the poor old fellow and she’ll go send a Gurney down for him; wheel him into the dorm and let him sleep the rest of the day. | Mówi czarnemu, że ma pozostać przy biednym starowinie, a ona pójdzie sprowadzić dla niego wózek; niech zawiozą Sefelta do sypialni i pozwolą mu spać przez resztę dnia. |
| When she stands she gives Fredrickson a pat on the arm, and he grumbles, “Yeah, I have to take Dilantin too, you know. | Prostując się, znów klepie Fredricksona po ramieniu, na co ten mruczy: - Ja przecież też muszę brać dilantinę. |
| That’s why I know what Seef has to face. | Stąd wiem, jak Sefeltowi ciężko się zdecydować. |
| I mean, that’s why I–well, heck–” “I understand, Bruce, what both of you must go through, but don’t you think anything is better than that?” | Dlatego właśnie... Ech, do licha... - Rozumiem, Bruce, że obu wam nie jest łatwo, ale chyba już wszystko jest lepsze niż to! |
| Fredrickson looks where she points. | Fredrickson patrzy w kierunku wskazanym przez oddziałową. |
| Sefelt has pulled back halfway normal, swelling up and down with big wet, rattling breaths. | Sefelt po części wrócił już do siebie; jego klatka piersiowa unosi się i opada, gdy epileptyk parskając śliną wciąga z charkotem powietrze. |
| There’s a punk-knot rising on the side of his head where he landed, and a red foam around the black boy’s stick where it goes into his mouth, and his eyes are beginning to roll back into the whites. | Na głowie, tam gdzie uderzył nią o posadzkę, wyrósł guz wielkości kurzego jaja, a choć patyk sterczący mu z ust nadal otacza czerwona piana, jego oczy obracają się powoli i białka ustępują miejsca źrenicom. |
| His hands are nailed out to each side with the palms up and the fingers jerking open and shut, just the way I’ve watched men jerk at the Shock Shop strapped to the crossed table, smoke curling up out of the palms from the current. | Sefelt to zaciska kurczowo, to znów rozwiera palce rozkrzyżowanych rąk, podobnie jak pacjenci przywiązywani pasami do stołu zabiegowego we wstrząsówce, którym dym idzie z dłoni, gdy technicy włączają prąd. |
| Sefelt and Fredrickson never been to the Shock Shop. | Sefelt i Fredrickson nigdy nie byli we wstrząsówce. |
| They’re manufactured to generate their own voltage, store it in their spines and can be turned on remote from the steel door in the Nurses’ Station if they get out of line–be right in the best part of a dirty joke and stiffen like the jolt hit square in the small of the back. | Są tak zbudowani, że sami wytwarzają elektryczność i magazynują ją w kręgosłupie. Ilekroć podpadną oddziałowej, wystarczy, że wciśnie guzik na tablicy rozdzielczej w dyżurce - obaj bowiem są podłączeni pod zdalne sterowanie - a wtedy, choćby byli akurat w połowie pysznego świńskiego dowcipu, sztywnieją natychmiast, zupełnie jakby piorun trafił ich między nerki. |
| It saves the trouble of taking them over to that room. | Oddziałowa nie musi zadawać sobie trudu, żeby odsyłać ich na elektrowstrząsy. |
| The nurse gives Fredrickson’s arm a little shake like he’d gone to sleep, and repeats, “Even if you take into consideration the harmful effects of the medicine, don’t you think it’s better than that?” | Teraz szarpie Fredricksona za ramię, jakby go chciała wyrwać z drzemki, i mówi: - Jeśli nawet przyjmiemy, że lek ma szkodliwe działanie uboczne, czy może być coś gorszego od tego? |
| As he stares down at the floor, Fredrickson’s blond eyebrows are raised like he’s seeing for the first time just how he looks at least once a month. | Fredrickson wpatruje się w Sefelta i unosi jasne brwi, jakby dopiero teraz dotarło do niego, że i on tak wygląda przynajmniej raz w miesiącu. |
| The nurse smiles and pats his arm and heads for the door, glares at the Acutes to shame them for gathering around watching such a thing; when she’s gone, Fredrickson shivers and tries to smile. | Oddziałowa uśmiecha się, klepie go po ramieniu i idzie w stronę drzwi, obrzucając gniewnym spojrzeniem pozostałych Okresowych, bo chce ich zawstydzić, że się tłoczą, by obejrzeć to nieprzyjemne zajście. Po jej wyjściu z jadalni Fredrickson otrząsa się i uśmiecha z przymusem. |
| “I don’t know what I got mad at the old girl about–I mean, she didn’t do anything to give me a reason to blow up like that, did she?” | - Sam nie wiem, czemu się zezłościłem na siostrę… Przecież nie zrobiła chyba nic takiego, co by usprawiedliwiało mój wybuch, prawda? |
| It isn’t like he wants an answer; it’s more sort of realizing that he can’t put his finger on a reason. | Nie oczekuje odpowiedzi; po prostu nagle zdał sobie sprawę, że nie pamięta przyczyny swojego wybuchu. |
| He shivers again and starts to slip back away from the group. | Znów się otrząsa i wolno odsuwa od grupy. |
| McMurphy comes up and asks him in a low voice what is it they take? | McMurphy podchodzi do niego i pyta cicho, jaki lek muszą brać on i Sefelt. - Dilantinę. |
| “Dilantin, McMurphy, an anti-convulsant, if you must know.” “Don’t it work or something?” “Yeah, I guess it works all right–if you take it.” “Then what’s the sweat about taking it or not?” | Jest to środek przeciwdrgawkowy, choć nie wiem, co ci do tego. - Nie skutkuje czy co? - Skutkuje, jeśli się go bierze. - Więc o co wam idzie? Bierzcie go i koniec. |
| “Look, if you must know! Here’s the dirty sweat about taking it.” | - Nic ci do tego, ale dobra! Pokażę ci, o co nam idzie! |
| Fredrickson reaches up and grabs his lower lip between his thumb and finger, pulls it down to show gums ragged and pink and bloodless around long shiny teeth. “Your gungs ,” he says, hanging onto the lip. “Dilantin gnakes your gungs rot. | Fredrickson podnosi rękę, chwyta palcami dolną wargę i odciąga ją w dół, ukazując poszarpane, bezkrwiste dziąsła i długie, lśniące zęby. - Dziązła - wyjaśnia, nie puszczając wargi. - Od dilantiny niją dziązła. |
| And a seizure gnakes you grit your teeth. | A podczas napadu łamiesz zęby, bo... |
| And you–” There’s a noise on the floor. They look to where Sefelt is moaning and wheezing, just as the black boy draws two teeth out with his taped stick. | Z posadzki rozlega się trzask. Przenoszą wzrok na rzężącego, charczącego Sefelta, akurat gdy czarny wyciąga mu z ust owinięty plastrem patyk, a razem z nim dwa wyłamane zęby. |
| Scanlon takes his tray and walks away from the bunch, saying, “Hell of a life. | Scanlon bierze tacę i odłącza się od pozostałych, mrucząc: - Pieskie życie. |
| Damned if you do and damned if you don’t. | I tak źle, i tak niedobrze. |
| Puts a man in one confounded bind , I’d say.” McMurphy says, “Yeah, I see what you mean,” looking down into Sefelt’s gathering face. | Nie wiadomo, co począć. - Wiem, co masz na myśli - mówi McMurphy, ale nie odrywa oczu od twarzy przychodzącego wolno do siebie Sefelta. |
| His face has commenced to take on that same haggard, puzzled look of pressure that the face on the floor has. | Jego własna twarz ma teraz ten sam napięty, zaszczuty i zdumiony wyraz co ta na podłodze. |
| 20 | |
| Whatever it was went haywire in the mechanism, they’ve just about got it fixed again. The clean, calculated arcade movement is coming back: | Zlikwidowali usterki i znów wszystko funkcjonuje prawidłowo; wróciły równe, precyzyjne ruchy marionetek. |
| six-thirty out of bed, seven into the mess hall, eight the puzzles come out for the Chronics and the cards for the Acutes. in the Nurses’ Station I can see the white hands of the Big Nurse float over the controls. | Szósta trzydzieści - pobudka; siódma - śniadanie, ósma - Chronicy dostają łamigłówki, Okresowi karty... za szybą dyżurki widzę białe dłonie Wielkiej Oddziałowej fruwające nad pokrętłami. |
| 21 | |
| They take me with the Acutes sometimes, and sometimes they don’t. | Czasem czarni zabierają mnie z Okresowymi, a czasem nie. |
| They take me once with them over to the library and I walk over to the technical section, stand there looking at the titles of books on electronics, books I recognize from that year I went to college; I remember inside the books are full of schematic drawings and equations and theories–hard, sure, safe things. | Pewnego dnia biorą mnie z nimi do biblioteki; podchodzę do działu literatury technicznej i czytam tytuły podręczników elektroniki, z których korzystałem, studiując przez rok na wyższej uczelni - pamiętam, że wypełniają je schematy, równania i teorie: trwałe, pewne, bezpieczne. |
| I want to look at one of the books, but I’m scared to. | Chcę obejrzeć jedną z książek, ale się boję. |
| I’m scared to do anything. | Boję się nawet poruszyć. |
| I feel like I’m floating in the dusty yellow air of the library, halfway to the bottom, halfway to the top. | Mam wrażenie, że unoszę się w żółtym, zakurzonym powietrzu biblioteki, mniej więcej w połowie drogi między podłogą a sufitem. |
| The stacks of books teeter above me, crazy, zig-zagging, running all different angles to one another. | Nade mną chwieją się półki ze stosami książek, biegnące szalonymi zygzakami po ścianach i ustawione do siebie pod wszelkimi możliwymi kątami. |
| One shelf bends a little to the left, one to the right. | Ta przegina się na lewo, tamta na prawo. |
| Some of them are leaning over me, and I don’t see how the books keep from falling out. | Niektóre są pochylone; nie wiem, dlaczego nie spadają z nich książki. |
| It goes up and up this way, clear out of sight, the rickety stacks nailed together with slats and two-by-fours, propped up with poles, leaning against ladders, on all sides of me. | Półki piętrzą się jedne na drugich i znikają gdzieś w górze; znajduję się w środku tej chwiejnej konstrukcji, podpartej drągami, wzmocnionej przez listwy i deski, podtrzymywanej przez drabinki. |
| If I pulled one book out, lord knows what awful thing might result. | Bóg raczy wiedzieć, co by się stało, gdybym wyciągnął z półki książkę. |
| I hear somebody walk in, and it’s one of the black boys from our ward and he’s got Harding’s wife with him. | Słyszę, że ktoś wchodzi do biblioteki: to czarny z naszego oddziału i żona Hardinga. |
| They’re talking and grinning to each other as they come into the library. “See here, Dale,” the black boy calls over to Harding where he’s reading a book, “look here who come to visit you. | Rozmawiają i uśmiechają się do siebie. - Hej, panie Dale! - woła czarny do Hardinga czytającego książkę. - Spójrz pan tylko, kto przyszedł! |
| I tole her it wun’t visitin’ hours but you know she jus’ sweet-talk me into bringin’ her right on over here anyhow.” He leaves her standing in front of Harding and goes off, saying mysteriously, “Don’t you forget now, you hear?” | Mówiłem jej, że to nie pora odwiedzin, ale tak ładnie prosiła, że nie mogłem odmówić. - Pozostawia ją przed Hardingiem i wraca do drzwi, szepcząc do niej zagadkowo: - Tylko nie zapomnij, słyszysz? |
| She blows the black boy a kiss, then turns to Harding, slinging her hips forward. “Hello, Dale.” “Honey,” he says, but he doesn’t make any move to take the couple of steps to her. | Żona Hardinga posyła czarnemu całusa, po czym - kołysząc biodrami - odwraca się do męża. - Cześć, Dale. - Cześć, kochanie - odpowiada Harding, ale nie podchodzi do żony. |
| He looks around him at everybody watching. | Ogląda się tylko na obserwujących ich Okresowych. |
| She’s as tall as he is. She’s got on high-heeled shoes and is carrying a black purse, not by the strap, but holding it the way you hold a book. | Żona Hardinga dorównuje mu wzrostem. Ma buty na wysokich obcasach i czarną torebkę, której nie trzyma za pasek, lecz tak, jak trzyma się książkę. |
| Her fingernails are red as drops of blood against the shiny black patent-leather purse. “Hey, Mack,” Harding calls to McMurphy, who’s sitting across the room, looking at a book of cartoons. “If you’ll curtail your literary pursuits a moment I’ll introduce you to my counterpart and Nemesis; I would be trite and say, ‘to my better half,’ but I think that phrase indicates some kind of basically equal division, don’t you?” | Na tle lakierowanej czarnej skóry pomalowane paznokcie wyglądają jak krople krwi. - Hej, Mack! - woła Harding do McMurphy’ego, który siedzi w drugim końcu biblioteki i przegląda komiks. - Jeśli zechcesz przerwać na chwilę ową pasjonującą lekturę, przedstawię cię mojej małżonce i mojej Nemezis; nie zawahałbym się nawet przed określeniem jej jako mojej lepszej połowy, gdyby nie to, że ten banalny zwrot zakłada równy podział, prawda? |
| He tries to laugh, and his two slim ivory fingers dip into his shirt pocket for cigarettes, fidget around getting the last one from the package. | Uśmiecha się z przymusem i wsuwa do kieszeni koszuli dwa smukłe palce barwy kości słoniowej, żeby wziąć papierosa; manipulują przez moment przy paczce i wyciągają ostatniego. |
| The cigarette shakes as he places it between his lips. | Papieros drży, kiedy Harding wkłada go do ust. |
| He and his wife haven’t moved toward each other yet. | Dotychczas ani on, ani jego żona nie zrobili kroku w swoją stronę. |
| McMurphy heaves up out of his chair and pulls his cap off as he walks over. | McMurphy wstaje ciężko z fotela i podchodzi do nich, ściągając cyklistówkę. |
| Harding’s wife looks at him and smiles, lifting one of her eyebrows. “Afternoon, Miz Harding,” McMurphy says. | Kobieta spogląda na niego i z uśmiechem podnosi jedną brew. - Dzień dobry pani - mówi McMurphy. |
| She smiles back bigger than before and says, “I hate Mrs. Harding, Mack; why don’t you call me Vera?” | Żona Hardinga uśmiecha się jeszcze szerzej i oznajmia: - Nie znoszę, jak ktoś mi mówi per pani, Mack. Mów mi Vera, dobrze? |
| They all three sit back down on the couch where Harding was sitting, and he tells his wife about McMurphy and how McMurphy got the best of the Big Nurse, and she smiles and says that it doesn’t surprise her a bit. | Siadają w trójkę na kanapie, którą przedtem zajmował Harding, po czym Harding zaczyna opowiadać żonie o McMurphym i o tym, jak rudzielcowi udało się wyprowadzić z równowagi oddziałową, Vera zaś uśmiecha się i oświadcza, że wcale jej to nie dziwi. |
| While Harding’s telling the story he gets enthusiastic and forgets about his hands, and they weave the air in front of him into a picture clear enough to see, dancing the story to the tune of his voice like two beautiful ballet women in white. | Przejęty opowieścią Harding zapomina o swoich rękach, które zaczynają kreślić w powietrzu to, o czym mówi, tańcząc w takt jego głosu niczym dwie piękne baletnice odziane na biało. |
| His hands can be anything. | Ręce Hardinga potrafią czynić cuda. |
| But as soon as the story’s finished he notices McMurphy and his wife are watching the hands, and he traps them between his knees. | Ale gdy historia dobiega końca, on zaś spostrzega, że McMurphy i Vera obserwują jego dłonie, wciska je między kolana. |
| He laughs about this, and his wife says to him, “Dale, when are you going to learn to laugh instead of making that mousy little squeak?” | Śmieje się przy tym z zakłopotaniem, a wtedy żona mówi do niego: - Kiedy się wreszcie nauczysz śmiać, Dale, zamiast piszczeć jak mysz? |
| It’s the same thing that McMurphy said about Harding’s laugh on that first day, but it’s different somehow; where McMurphy saying it calmed Harding down, her saying it makes him more nervous than ever. | McMurphy podobnie się wyraził o śmiechu Hardinga pierwszego dnia swojego pobytu w szpitalu, ale było to trochę co innego, i o ile słowa McMurphy’ego uspokoiły Hardinga, o tyle słowa żony denerwują go jeszcze bardziej. |
| She asks for a cigarette, and Harding dips his fingers in his pocket again and it’s empty. “We’ve been rationed,” he says, folding his thin shoulders forward like he was trying to hide the half-smoked cigarette he was holding, “to one pack a day. | Vera prosi o papierosa, więc Harding znów sięga do kieszeni; paczka jest jednak pusta. - Racjonują nam papierosy po paczce dziennie - mówi, wysuwając do przodu chude ramiona, jakby chciał ukryć wypalonego do połowy papierosa, którego trzyma w ręce. - W tej sytuacji, najdroższa, trudno być rycerskim wobec dam. - Och, Dale, zawsze ci mało, co? |
| That doesn’t seem to leave a man any margin for chivalry, Vera my dearest.” “Oh Dale, you never do have enough, do you?” His eyes take on that sly, fevered skittishness as he looks at her and smiles. “Are we speaking symbolically, or are we still dealing with the concrete here-and-now cigarettes? | Harding spogląda na nią i uśmiecha się, a w oczach zapalają mu się gorączkowe, figlarne ogniki. - Czy to miała być aluzja, czy też nadal rozmawiamy tylko o papierosach? |
| No matter; you know the answer to the question, whichever way you intended it.” “I didn’t intend nothing by it except what I said, Dale–” “You didn’t intend any thing by it, sweetest; your use of ‘didn’t’ and ‘nothing’ constitutes a double negative. | Zresztą wszystko jedno; zapewne i tak znasz odpowiedź na swoje pytanie, bez względu na to, co sobie imaginowałaś. - Niczego sobie nie imarginowałam, Dale... - Nic sobie nie imaginowałaś, najdroższa. |
| McMurphy, Vera’s English rivals yours for illiteracy. | Słownictwo Very, McMurphy, jest niemal tak ograniczone jak twoje. |
| Look, honey, you understand that between ‘no’ and ‘any’ there is–” “All right! | Posłuchaj, kochanie; mówi się imaginacja, imagizm... - Dość! |
| That’s enough! | Wystarczy! |
| I meant it both ways. I meant it any way you want to take it. | Rozum to sobie, jak chcesz. |
| I meant you don’t have enough of nothing period!” | Zawsze ci mało. |
| “Enough of anything , my bright little child.” | Imarginowałam sobie wszystko! - Imaginowałaś sobie, mój geniuszku. |
| She glares at Harding a second, then turns to McMurphy sitting beside her. “You, Mack, what about you. | Vera przez sekundę wpatruje się w niego gniewnie, po czym odwraca się do McMurphy’ego. - A ty, Mack? |
| Can you handle a simple little thing like offering a girl a cigarette?” | Chyba poczęstowanie kobiety papierosem nie jest zadaniem ponad twoje siły? |
| His package is already lying in his lap. | McMurphy trzyma paczkę na kolanach. |
| He looks down at it like he wishes it wasn’t, then says, “Sure, I always got cigarettes. | Spogląda na nią, jakby wolał, żeby jej nie było, i mówi: - Pewnie, zawsze mam szlugi. |
| Reason is, I’m a bum. I bum them whenever I get the chance is why my pack lasts longer than Harding’s here. | Palę cudze, kiedy tylko mogę, i dlatego paczka starcza mi na dłużej niż Hardingowi. |
| He smokes only his own. | On pali tylko własne. |
| So you can see he’s more likely to run out than–” “You don’t have to apologize for my inadequacies, my friend. | Przez to szybciej mu się... - Nie usprawiedliwiaj mnie, przyjacielu. |
| It neither fits your character nor complements mine.” “No, it doesn’t,” the girl says. “All you have to do is light my cigarette.” | Do ciebie to nie pasuje, a mnie nie pomoże. - Słusznie - wtrąca kobieta. - Lepiej zapal mi papierosa. |
| And she leans so far forward to his match that even clear across the room I could see down her blouse. | I pochyla się nad zapałką tak nisko, że z drugiego końca biblioteki mogę zajrzeć jej w dekolt. |
| She talks some more about some of Harding’s friends who she wishes would quit dropping around the house looking for him. “You know the type, don’t you, Mack?” she says. | Potem wspomina o przyjaciołach Hardinga, mówiąc, że pragnie, by przestali ją nachodzić i pytać o niego. - Wiesz, jakie to typki, Mack? |
| “The hoity-toity boys with the nice long hair combed so perfectly and the limp little wrists that flip so nice.” | Lalusiowaci chłopcy ze sta rannie ufryzowanymi, ładnymi, długimi włosami i wiotkimi dłońmi, którymi tak ślicznie wymachują w powietrzu. |
| Harding asks her if it was only him that they were dropping around to see, and she says any man that drops around to see her flips more than his damned limp wrists. | Harding dopytuje się, czy jego przyjaciele rzeczywiście wpadają tylko dlatego, że chcą się z nim zobaczyć, na co Vera odpowiada, że faceci, którzy przychodzą do niej, potrafią wymachiwać czymś więcej niż wiotkimi dłońmi. |
| She stands suddenly and says it’s time for her to go. | Nagle wstaje i oświadcza, że musi już iść. |
| She takes McMurphy’s hand and tells him she hopes she sees him again sometime and she walks out of the library. McMurphy can’t say a word. | Podaje rękę McMurphy’emu, mówiąc, że ma nadzieję jeszcze się z nim zo- baczyć, i wychodzi z biblioteki. McMurphy nie odzywa się słowem. |
| At the clack of her high heels everybody’s head comes up again, and they watch her walk down the hall till she turns out of sight. “What do you think?” | Słysząc stukot obcasów, wszyscy podnoszą oczy i obserwują Verę, gdy idzie korytarzem, dopóki nie zniknie za rogiem. - Co o niej myślisz? - pyta Harding. |
| Harding says. McMurphy starts. “She’s got one hell of a set of chabobs,” is all he can think of.' “Big as Old Lady Ratched’s.” “I didn’t mean physically, my friend, I mean what do you–” “Hell’s bells, Harding!” McMurphy yells suddenly. “I don’t know what to think! What do you want out of me? | McMurphy raptownie podrywa głowę. - Ale ma bufory! - To jedyne, co mu przychodzi na myśl. - Nie gorsze niż stara Ratched. - Nie chodzi mi o jej wygląd, przyjacielu, lecz... - Do diabła, Harding! - woła nagle McMurphy. - Nie wiem, co mam myśleć! Czego ode mnie chcesz? Nie jestem poradnią matrymonialną. |
| A marriage counsellor? All I know is this: nobody’s very big in the first place, and it looks to me like everybody spends their whole life tearing everybody else down. | Wiem tylko, że choć wszyscy mają swoje braki, nic im nie sprawia takiej frajdy jak wyśmiewanie i poniżanie innych. |
| I know what you want me to think; you want me to feel sorry for you, to think she’s a real bitch. | Mam ci współczuć, powiedzieć, że ożeniłeś się z wredną suką. |
| Well, you didn’t make her feel like any queen either. | A przecież ona też nie czuła się jak królowa, kiedy jej docinałeś! |
| Well, screw you and ‘what do you think?’ | Mam gdzieś ciebie i twoje “co myślisz?” |
| I’ve got worries of my own without getting hooked with yours. | Mam dość własnych zmartwień i nie zamierzam brać twoich na kark! |
| So just quit!” He glares around the library at the other patients. “Alla you! | Odpieprz się! - Rozgląda się po sali, mierząc gniewnym wzrokiem Okresowych. - To się tyczy was wszystkich! |
| Quit bugging me, goddammit!” | Odpieprzcie się, do cholery, przestańcie się mnie wreszcie czepiać! |
| And sticks his cap back on his head and walks back to his cartoon magazine across the room. | Wsadza czapkę na głowę, przechodzi przez bibliotekę i znów bierze komiks. |
| All the Acutes are looking at each other with their mouths open. | Okresowi spoglądają po sobie z otwartymi ustami. |
| What’s he hollering at them about? | O co się na nich wścieka? |
| Nobody’s been bugging him. | Przecież nikt się go nie czepia. |
| Nobody’s asked him for a thing since they found out that he was trying to behave to keep his commitment from being extended. | Odkąd się dowiedzieli, że musi słuchać oddziałowej, aby uzyskać zwolnienie, nikt go nawet o nic nie prosił. |
| Now they’re surprised at the way he just blew up at Harding and can’t figure the way he grabs the book up from the chair and sits down and holds it up close in front of his face–either to keep people from looking at him or to keep from having to look at people. | Dziwią się, że tak się wkurzył na Hardinga, i nie mogą pojąć, dlaczego złapał z furią komiks i wetknął nos w kartki, jakby nie chciał, żeby ktokolwiek go widział, lub sam nie chciał patrzeć na nikogo. |
| That night at supper he apologizes to Harding and says he don’t know what hung him up so at the library. | Wieczorem przy kolacji przeprasza Hardinga; mówi, że nie wie, co go napadło. |
| Harding says perhaps it was his wife; she frequently hangs people up. | Harding oświadcza, że to na pewno wina jego żony; często działa tak na ludzi. |
| McMurphy sits staring into his coffee and says, “I don’t know, man. | McMurphy siedzi ze wzrokiem utkwionym w filiżance. - Nie wiem, stary. |
| I just met her this afternoon. So she sure the hell isn’t the one’s been giving me bad dreams this last miserable week.” “Why, Mis-tur McMurphy,” Harding cries, trying to talk like the little resident boy who comes to the meetings, “you simply must tell us about these dreams. | Do licha, poznałem ją dopiero dziś po południu, a już od tygodnia męczą mnie po nocach zmory. - Ojej, panie McMurphy! - woła Harding, naśladując małego stażystę, który przychodzi na zebrania. - Musi mi pan o nich koniecznie opowiedzieć. |
| Ah, wait until I get my pencil and pad.” Harding is trying to be funny to relieve the strain of the apology. | Chwileczkę, wezmę tylko notes i ołówek. - Błaznuje, żeby rozładować napięcie wywołane przepro- sinami McMurphy’ego. |
| He picks up a napkin and a spoon and acts like he’s going to take notes. “Now. | Bierze serwetkę, łyżkę i udaje, że szykuje się do notowania. - Słucham. |
| Pre-cisely, what was it you saw in these–ah–dreams?” | Co dokładnie widzi pan w tych... snach? |
| McMurphy don’t crack a smile. “I don’t know, man. | McMurphy nawet się nie uśmiecha. - Nie wiem, stary. |
| Nothing but faces, I guess–just faces.” The next morning Martini is behind the control panel in the tub room, playing like he’s a jet pilot. | Chyba tylko twarze... same twarze. * Nazajutrz rano w gabinecie hydroterapii Martini staje za konsolą i zaczyna udawać pilota odrzutowca. |
| The poker game stops to grin at his act. “EeeeeeaahHOOoomeerr. | Pokerzyści przerywają grę, żeby pośmiać się z jego wygłupów. - liiiiiaahHUUuumrrrr. |
| Ground to air, ground to air: object sighted four-oh-sixteen-hundred–appears to be enemy missile. | Ziemia wzywa pilota, ziemia wzywa pilota; zlokalizowano nieznany obiekt, czterdzieści szesnaście na sto; prawdopodobnie pocisk nieprzyjacielski. |
| Proceed at once! EeeahhOOOmmmm.” | Zbadać natychmiast! liiahhUUUmmmm. |
| Spins a dial, shoves a lever forward and leans with the bank of the ship. | Martini przekręca gałkę, przerzuca dźwignię i pochyla się, kiedy samolot wchodzi w zakręt. |
| He cranks a needle to “ON FULL” at the side of the panel, but no water comes out of the nozzles set around the square tile booth in front of him. | Przesuwa do oporu pałąk z boku konsoli, ale choć igła na tarczy wychyla się do końca, z kranów umieszczonych wewnątrz wyłożonej kaflami budki stojącej po drugiej stronie gabinetu nie tryska woda. |
| They don’t use hydrotherapy any more, and nobody’s turned the water on. | Urządzenie nie jest podłączone do sieci, bo hydroterapia dawno wyszła z mody. |
| Brand-new chrome equipment and steel panel never been used. | Fabrycznie nowy chromowany sprzęt i stalowa konsola nigdy nie były w użyciu. |
| Except for the chrome the panel and shower look just like the hydrotherapy outfits they used at the old hospital fifteen years ago: nozzles capable of reaching parts of the body from every angle, a technician in a rubber apron standing on the other side of the room manipulating the controls on that panel, dictating which nozzles squirt where, how hard, how hot–spray opened soft and soothing, then squeezed sharp as a needle-you hung up there between the nozzles in canvas straps, soaked and limp and wrinkled while the technician enjoyed his toy. “EeeeaaooOOOoommm… | Gdyby nie warstwa lśniącego chromu, urządzenie wyglądałoby zupełnie tak samo jak to, którym posługiwano się w starym szpitalu przed piętnastu laty: budka z kranami mogącymi pod dowolnym kątem polewać pacjenta strumieniami wody, a naprzeciw niej konsola, za którą stał technik w gumowym fartuchu i manipulował pokrętłami, ustalając, gdzie skierować strumień, jakiej mocy i jakiej temperatury - początkowo na przykład łagodny i kojący, potem nagle ostry jak igła - pacjent wisiał bezwładnie w płóciennych szelkach między wylotami kranów, cały mokry, ze skórą pomarszczoną od wody, a technik cieszył się swoją zabawką. - liiaauuu Uuummm... |
| Air to ground, air to ground: missile sighted; coming into my sights now… Martini bends down and aims over the panel through the ring of nozzles. | Pilot do wieży, pilot do wieży; pocisk w polu widzenia, biorę go na celownik… Martini pochyla się nad konsolą i celuje w budkę. |
| He closes one eye and peeps through the ring with the other eye. “On target! Ready… Aim… Fi–!” | Przymyka jedno oko, mierząc w sam jej środek. - Gotuj broń, cel, p... |
| His hands jerk back from the panel and he stands bolt upright, hair flying and both eyes bulging out at the shower booth so wild and scared all the card-players spin around in their chairs to see if they can see it too–but they don’t see anything in there but the buckles hanging among the nozzles on stiff new canvas straps. | Nagle odrywa ręce od konsoli, prostuje się tak szybko, że włosy stają mu dęba, i wybałuszając oczy, wpatruje się z przerażeniem w budkę. Gracze obracają się na krzesłach i spoglądają tam gdzie on, widzą jednak tylko metalowe sprzączki kołyszące się na sztywnych, nowych parcianych szelkach między wylotami kranów. |
| Martini turns and looks straight at McMurphy. No one else. | Martini odwraca się i patrzy prosto na McMurphy’ego. |
| “Didn’t you see thum? | Tylko na niego. - Widzisz ich? |
| Didn’t you?” “See who, Mart? | Widzisz? - Gdzie, Mart? |
| I don’t see anything.” “In all those straps? | Nikogo nie widzę. - W tych szelkach. |
| Didn’t you?” | Nie widzisz? |
| McMurphy turns and squints at the shower. | McMurphy uważnie przygląda się budce. - Nie. |
| “Nope. Not a thing.” “Hold it a minute. | Absolutnie nic. - Zaczekaj. |
| They need you to see thum,” Martini says. “Damn you, Martini, I told you I can’t see them! | Chcą, żebyś ich zobaczył - nalega Martini. - Cholera, Martini, mówię ci, że nic nie widzę! |
| Understand? | Rozumiesz? |
| Not a blessed thing!” | Absolutnie nic! |
| “Oh,” Martini says. He nods his head and turns from the shower booth. “Well, I didn’t see thum either. | Ha! - woła Martini i kiwa głową. - Ja też nic nie widzę. |
| I’s just kidding you.” | Tylko żartowałem. |
| McMurphy cuts the deck and shuffles it with a buzzing snap. | McMurphy dzieli talię na dwie części i z głośnym szelestem tasuje karty. - Hm... |
| “Well–I don’t care for that sort of kiddin’, Mart.” He cuts to shuffle again, and the cards splash everywhere like the deck exploded between his two trembling hands. | Nie lubię takich żartów, Mart. - Znów dzieli karty, żeby je przetasować, ale nagle rozsypują się na wszystkie strony, jakby talia wybuchnęła z siłą bomby w jego drżących dłoniach. |
| 22 | |
| I remember it was a Friday again, three weeks after we voted on TV, and everybody who could walk was herded over to Building One for what they try to tell us is chest X-rays for TB, which I know is a check to see if everybody’s machinery is functioning up to par. | Pamiętam, że w piątek w trzy tygodnie po głosowaniu nad zmianą godzin oglądania telewizji zapędzono tych z nas, którzy ruszali się o własnych siłach, do głównego budynku na - jak nam usiłowali wmówić - kontrolne prześwietlenia klatki piersiowej, choć ja wiedziałem, iż właśnie w ten sposób sprawdzają, czy wszystkie wmontowane nam instalacje funkcjonują należycie. |
| We’re benched in a long row down a bail leading to a door marked X-RAY. | Siedzimy obok siebie na długiej ławce w korytarzu przy drzwiach z napisem RENTGEN. |
| Next to X-ray is a door marked EENT where they check our throats during the winter. | Za następnymi drzwiami urzę- duje laryngolog, który w zimie ogląda nam gardła. |
| Across the hall from us is another bench, and it leads to that metal door. | Po przeciwnej stronie korytarza stoi druga ławka; za nią są stalowe drzwi. |
| With the line of rivets. | Te z rzędami nitów. |
| And nothing marked on it at all. | I bez numeru. |
| Two guys are dozing on the bench between two black boys, while another victim inside is getting his treatment and I can hear him screaming. | Drzemią na niej dwaj faceci pilnowani przez dwóch czarnych, a trzeci przechodzi właśnie zabieg - słyszę, jak krzyczy. |
| The door opens inward with a whoosh, and I can see the twinkling tubes in the room. | Nagle drzwi otwierają się z chrzęstem do wewnątrz - widzę migoczące w środku lampy - i sa- nitariusze wywożą na wózku wciąż jeszcze dymiącego nieszczęśnika. |
| They wheel the victim out still smoking, and I grip the bench where I sit to keep from being sucked through that door. | Z całej siły chwytam się rękami ławki, żeby mnie nie wessało do gabinetu elektrowstrząsów. |
| A black boy and a white one drag one of the other guys on the bench to his feet, and he sways and staggers under the drugs in him. They usually give you red capsules before Shock. | Dwóch sanitariuszy, czarny i biały, podnosi na nogi jednego z czekających na ławce; zatacza się otumaniony przez leki - idący do wstrząsówki zawsze dostają czerwone kapsułki - i leci im przez ręce. |
| They push him through the door, and the technicians get him under each arm. | Wpychają go do gabinetu, a tam już technicy biorą go pod pachy. |
| For a second I see the guy realizes where they got him, and he stiffens both heels into the cement floor to keep from being pulled to the table–then the door pulls shut, phumph, with metal hitting a mattress, and I can’t see him any more. “Man, what they got going on in there?” McMurphy asks Harding. “In there? | Widzę go jeszcze przez ułamek sekundy, akurat kiedy facet zdaje sobie sprawę, gdzie trafił, i zapiera się nogami o betonową posadzkę, żeby nie dać się zaciągnąć na stół zabiegowy - a potem drzwi obite z drugiej strony skórą uderzają z sykiem o stalową ramę, zatrzaskują się i nic więcej nie widzę. - Ty, co się tam dzieje? - pyta McMurphy Hardinga. - Tam? |
| Why, that’s right, isn’t it? | Ach, prawda. |
| You haven’t had the pleasure. | Nie miałeś tej przyjemności. |
| Pity. | Szkoda. |
| An experience no human should be without.” Harding laces his fingers behind his neck and leans back to look at the door. “That’s the Shock Shop I was telling you about some time back, my friend, the EST, Electro-Shock Therapy. | Każdy człowiek powinien tego doświadczyć. - Harding zakłada ręce na kark i odchyla się na ławce, wpatrując się w drzwi. -To wstrząsówka, przyjacielu, o której ci kiedyś opowiadałem, gabinet terapii elektrowstrząsowej. |
| Those fortunate souls in there are being given a free trip to the moon. | Szczęśliwcy, którzy tam trafiają, odbywają darmowy lot na Księżyc. |
| No, on second thought, it isn’t completely free. | No, może niezupełnie darmowy. |
| You pay for the service with brain cells instead of money, and everyone has simply billions of brain cells on deposit. You won’t miss a few.” | Płacą szarymi komórkami.Mają ich jednak miliardy, więc spokojnie mogą sobie na to pozwolić. |
| He frowns at the one lone man left on the bench. “Not a very large clientele today, it seems, nothing like the crowds of yesteryear. | Marszczy brwi i spogląda na samotnego pacjenta czekającego na ławce. - Mało dziś klientów, nie to co przed laty! |
| But then, c’est la vie , fads come and go. | Ale c’est la vie, moda szybko się zmienia. |
| And I’m afraid we are witnessing the sunset of EST. | Jesteśmy, niestety, świadkami zmierzchu elektrowstrząsów. |
| Our dear head nurse is one of the few with the heart to stand up for a grand old Faulknerian tradition in the treatment of the rejects of sanity: Brain Burning.” | Nasza kochana oddziałowa jest jedną z niewielu osób gotowych bronić tej chwalebnej tradycji leczenia wyrzutków społeczeństwa przez palenie mózgów. |
| Płoną raźniej niż Faulknerowska stodoła. | |
| The door opens. | Drzwi się otwierają. |
| A Gurney comes whirring out, nobody pushing it, takes the corner on two wheels and disappears smoking up the hall. | Wylatuje z nich nie pchane przez nikogo łóżko - bierze na dwóch rolkach zakręt i dymiąc znika nam z oczu. |
| McMurphy watches them take the last guy in and close the door. “What they do is”–McMurphy listens a moment–“take some bird in there and shoot electricity through his skull?” “That’s a concise way of putting it.” “What the hell for?” | McMurphy patrzy, jak sanitariusze wprowadzają do środka ostatniego pacjenta i zamykają za nim drzwi. - Chcesz powiedzieć - mówi i nasłuchuje przez moment - że biorą tam faceta i puszczają mu prąd przez czaszkę? - Trafnie ujęte. - Po jakie licho? - Dla jego dobra, oczywiście. |
| “Why, the patient’s good, of course. | To wszystko robi się dla dobra pacjentów. |
| Everything done here is for the patient’s good. You may sometimes get the impression, having lived only on our ward, that the hospital is a vast efficient mechanism that would function quite well if the patient were not imposed on it, but that’s not true. | Przebywając wyłącznie na naszym oddziale, można odnieść wrażenie, że szpital to ogromny, precyzyjny mechanizm, który funkcjonowałby bez zarzutu, gdyby usunięto z niego pacjentów; prawda jednak wygląda inaczej. |
| EST isn’t always used for punitive measures, as our nurse uses it, and it isn’t pure sadism on the staff’s part, either. | Elektrowstrząsy też nie są zamierzone jako środek represyjny - choć tak właśnie posługuje się nimi nasza oddziałowa - i zwykle personel nie stosuje ich z pobudek wyłącznie sadystycznych. |
| A number of supposed Irrecoverables were brought back into contact with shock, just as a number were helped with lobotomy and leucotomy. | Pewna liczba pacjentów uznanych za nieuleczalnie chorych odzyskała zmysły właśnie dzięki elektrowstrząsom; lobotomia też pomogła niejednemu. |
| Shock treatment has some advantages; it’s cheap, quick, entirely painless. | Kuracja wstrząsowa ma swoje zalety: jest tania, szybka i zupełnie bezbolesna. |
| It simply induces a seizure.” “What a life,” Sefelt moans. “Give some of us pills to stop a fit, give the rest shock to start one.” | Wywołuje po prostu napad padaczkowy. - Co za życie! - biadoli Sefelt. - Jednym dają prochy, żeby nie mieli napadów, a innym elektrowstrząsy, żeby je wywołać! |
| Harding leans forward to explain it to McMurphy. “Here’s how it came about: two psychiatrists were visiting a slaughterhouse, for God knows what perverse reason, and were watching cattle being killed by a blow between the eyes with a sledgehammer. | Harding nachyla się do McMurphy’ego. - Opowiem ci, jak się to wszystko zaczęło: dwaj psychiatrzy zwiedzający rzeźnię - Bóg wie, z jakich zboczonych powodów - przyglądali się rzeźnikowi, który zabijał bydło, waląc je młotem między oczy. |
| They noticed that not all of the cattle were killed, that some would fall to the floor in a state that greatly resembled an epileptic convulsion. | Zobaczyli, że nie wszystkie sztuki umierają od razu, niektóre najpierw padają na ziemię w drgawkach podobnych do skurczy występujących przy napadzie epileptycznym. |
| ‘Ah, zo ,’ the first doctor says. ‘Ziz is exactly vot ve need for our patients–zee induced fit!’ | “To jest to! - krzyknął pierwszy psychiatra. - Tego właśnie trzeba naszym pacjentom, sztucznie wywołanych napadów!” |
| His colleague agreed, of course. | Drugi się oczywiście zgodził. |
| It was known that men coming out of an epileptic convulsion were inclined to be calmer and more peaceful for a time, and that violent cases completely out of contact were able to carry on rational conversations after a convulsion. | Było rzeczą ogólnie wiadomą, że przez pewien czas po napadzie chorzy są znacznie spokojniejsi, bardziej łagodni i nawet z furiatami, z którymi normalnie nie ma żadnego kontaktu, można swobodnie prowadzić rozmowę. |
| No one knew why; they still don’t. | Nikt nie wiedział, dlaczego tak się dzieje, i dotąd nikt nie wie. |
| But it was obvious that if a seizure could be induced in non-epileptics, great benefits might result. | Ale jasne było, że wywoływanie napadów u nieepileptyków może dać doskonałe wyniki. |
| And here, before them, stood a man inducing seizures every so often with remarkable aplomb.” | Tu zaś psychiatrzy mieli przed sobą człowieka, który bez trudu wywoływał bombowe napady. |
| Scanlon says he thought the guy used a hammer instead of a bomb, but Harding says he will ignore that completely, and he goes ahead with the explanation. “A hammer is what the butcher used. | Scanlon wtrąca, że o ile mu wiadomo, rzeźnik używał młota, nie bomby; Harding jednak nie wdaje się z nim w dyskusję, tylko wraca do swojej opowieści. - Rzeźnik istotnie posługiwał się młotem. |
| And it was here that the colleague had some reservations. | I właśnie dlatego drugi psychiatra miał pewne zastrzeżenia. |
| After all, a man wasn’t a cow. | No bo przecież człowiek to nie krowa. |
| Who knows when the hammer might slip and break a nose? Even knock out a mouthful of teeth? | Młot mógł się ześliznąć i złamać pacjentowi nos albo nawet powybijać zęby. |
| Then where would they be, with the high cost of dental work? | Ładnie by wtedy wyglądali psychiatrzy, gdyby musieli pokrywać koszty robót dentystycznych! |
| If they were going to knock a man in the head, they needed to use something surer and more accurate than a hammer; they finally settled on electricity.” | Jeżeli już mieli walić pacjentów po głowie, potrzebowali czegoś pewniejszego i bardziej precyzyjnego od młota; tak więc zdecydowali się na prąd. - Jezu! |
| “Jesus, didn’t they think it might do some damage? | Czy nie pomyśleli o szkodach, jakie mogą wyrządzić? |
| Didn’t the public raise Cain about it?” | Co na to opinia publiczna? Nikt nie podniósł wrzasku? |
| “I don’t think you fully understand the public, my friend; in this country, when something is out of order, then the quickest way to get it fixed is the best way.” | - Nie rozumiesz jednego, przyjacielu; w Ameryce, jeśli coś się psuje, to najszybszy sposób usunięcia usterek uchodzi za najlepszy. |
| McMurphy shakes his head. “Hoo- wee! | McMurphy potrząsa głową. - Kurwa! |
| Electricity through the head. | Prąd przez głowę! |
| Man, that’s like electrocuting a guy for murder.” “The reasons for both activities are much more closely related than you might think; they are both cures.” “And you say it don’t hurt?” “I personally guarantee it. | Zupełnie jak krzesło elektryczne dla mordercy! - Te dwie metody są jeszcze bliżej spokrewnione, niż myślisz; w obu przypadkach celem jest kuracja. - I mówisz, że to nie boli? - Masz moje słowo. |
| Completely painless. | Cały zabieg jest zupełnie bezbolesny. |
| One flash and you’re unconscious immediately. | Jeden błysk i natychmiast tracisz przytomność. |
| No gas, no needle, no sledgehammer. | Bez narkozy, zastrzyku czy młota. |
| Absolutely painless. | Nic cię nie boli. |
| The thing is, no one ever wants another one. | Tylko że nikt nie ma na to po raz drugi ochoty. |
| You… change. | Bo... bo człowiek się zmienia. |
| You forget things. | Zapomina różne rzeczy. |
| It’s as if”–he presses his hands against his temples, shutting his eyes–“it’s as if the jolt sets off a wild carnival wheel of images, emotions, memories. | Zupełnie jakby... - Harding przyciska dłonie do skroni i zamyka oczy - ... jakby wstrząs puszczał w ruch osza lałe koło fortuny złożone z obrazów, uczuć i wspomnień. |
| These wheels, you’ve seen them; the barker takes your bet and pushes a button. | Znasz te koła; naganiacz przyjmuje od ciebie forsę i naciska guzik. |
| Chang! | Trach! |
| With light and sound and numbers round and round in a whirlwind, and maybe you win with what you end up with and maybe you lose and have to play again. | Błyska, dzwoni, migają zamazane numery i albo wygrywasz, albo przegrywasz i musisz grać dalej. |
| Pay the man for another spin, son, pay the man.” “Take it easy, Harding.” | Szybciej, szybciej, obstawiamy następną kolejkę! - Spokojnie, Harding. |
| The door opens and the Gurney comes back out with the guy under a sheet, and the technicians go out for coffee. McMurphy runs his hand through his hair. | Drzwi się otwierają i wyjeżdża z nich łóżko na rolkach z facetem przykrytym prześcieradłem; technicy wychodzą i idą na kawę. McMurphy przebiega dłonią po włosach. |
| “I don’t seem able to get all this stuff that’s happening straight in my mind.” “What’s that? | - Nie mieści mi się to wszystko w głowie. - Co? |
| This shock treatment?” “Yeah. | Chodzi ci o wstrząsy? - Tak. |
| No, not just that. | Nie, nie tylko. |
| All this…” He waves his hand in a circle. “All these things going on.” | O wszystko... - Zatacza ręką krąg. - Wszystko, co się tu dzieje. |
| Harding’s hand touches McMurphy’s knee. “Put your troubled mind at ease, my friend. | Harding dotyka jego kolana. - Nie przejmuj się, przyjacielu. |
| In all likelihood you needn’t concern yourself with EST. | Według wszelkiego prawdopodobieństwa nie masz się co obawiać elektrowstrząsów. |
| It’s almost out of vogue and only used in the extreme cases nothing else seems to reach, like lobotomy.” “Now lobotomy, that’s chopping away part of the brain?” “You’re right again. | Już niemal zupełnie wyszły z mody; stosowane są tylko w ostateczności, jeśli inne środki nie dają rezultatu, podobnie jak lobotomia. - Lobotomia to odcinanie kawałka mózgu, tak? - Znów trafiłeś w dziesiątkę. |
| You’re becoming very sophisticated in the jargon. | Twoja znajomość żargonu jest coraz lepsza. |
| Yes; chopping away the brain. | Tak, lobotomia to odcinanie kawałka mózgu. |
| Frontal-lobe castration. | Kastracja czołowego płata. |
| I guess if she can’t cut below the belt she’ll do it above the eyes.” “You mean Ratched.” “I do indeed.” “I didn’t think the nurse had the say–so on this kind of thing.” “She does indeed.” | Jeśli nie może przejechać ci nożem po kroczu, chętnie przejedzie ci nim po oczach! - Mówisz o Ratched? - Zgadłeś. - Nie wiedziałem, że ona ma coś do gadania w tych sprawach. - Ma, i to dużo. |
| McMurphy acts like he’s glad to get off talking about shock and lobotomy and get back to talking about the Big Nurse. | Widać, że McMurphy ma już dość słuchania o elektrowstrząsach i lobotomii, jest zadowolony, że rozmowa zeszła na Wielką Oddziałową. |
| He asks Harding what he figures is wrong with her. | Pyta Hardinga, co jego zdaniem jest z babą nie w porządku. |
| Harding and Scanlon and some of the others have all kinds of ideas. | Harding, Scanlon i jeszcze kilku mają podzielone opinie. |
| They talk for a while about whether she’s the root of all the trouble here or not, and Harding says she’s the root of most of it. | Przez chwilę dyskutują o tym, czy to ona jest źródłem wszelkiego zła na oddziale; Harding uważa, że winna jest niemal wszystkiemu. |
| Most of the other guys think so too, but McMurphy isn’t so sure any more. | Inni zgadzają się z nim - jedynie McMurphy nie jest tego pewien. |
| He says he thought so at one time but now he don’t know. | Mówi, że początkowo też tak myślał, ale teraz sam nie wie. |
| He says he don’t think getting her out of the way would really make much difference; he says that there’s something bigger making all this mess and goes on to try to say what he thinks it is. | Sądzi, że pozbycie się oddziałowej niewiele by dało; coś większego od niej jest przyczyną całego zła - zaraz postara się im to lepiej wytłumaczyć. |
| He finally gives up when he can’t explain it. | Ale nie potrafi i wreszcie milknie. |
| McMurphy doesn’t know it, but he’s onto what I realized a long time back, that it’s not just the Big Nurse by herself, but it’s the whole Combine, the nation-wide Combine that’s the really big force, and the nurse is just a high-ranking official for them. | Nie zdaje sobie jeszcze z tego sprawy, ale najwyraźniej zaczyna przeczuwać, co ja pojąłem już dawno: to nie Wielka Oddziałowa jest główną siłą zła, lecz ogromny, obejmujący cały kraj Kombinat, w którym oddziałowa jest tylko jednym z wyż- szych funkcjonariuszy. |
| The guys don’t agree with McMurphy. | Inni pacjenci nie zgadzają się z McMurphym. |
| They say they know what the trouble with things is, then get in an argument about that. | Krzyczą, że dobrze wiedzą, co jest przyczyną zła, i w końcu zaczynają się sprzeczać o to między sobą. |
| They argue till McMurphy interrupts them. “Hell’s bells, listen at you,” McMurphy says. “All I hear is gripe, gripe, gripe. | Kłócą się, aż McMurphy im przerywa. - Rzygać mi się chce od tego waszego gadania! - woła. - Wciąż tylko narzekacie, narzekacie i narzekacie! |
| About the nurse or the staff or the hospital. | Na oddziałową, na personel, na cały szpital. |
| Scanlon wants to bomb the whole outfit. | Scanlon chce wysadzić oddział w powietrze. |
| Sefelt blames the drugs. | Sefelt wini leki. |
| Fredrickson blames his family trouble. | Fredrickson wini swoją rodzinę. |
| Well, you’re all just passing the buck.” | Przecież to same wykręty! |
| He says that the Big Nurse is just a bitter, icy-hearted old woman, and all this business trying to get him to lock horns with her is a lot of bull–wouldn’t do anybody any good, especially him. Getting shut of her wouldn’t be getting shut of the real deep-down hang-up that’s causing the gripes. “You think not?” Harding says. | Mówi, że Wielka Oddziałowa jest tylko zgorzkniałą starą kobietą, zaś podjudzanie go, żeby brał się z nią za łby, było od początku kretyńskim pomysłem - nikomu by to nie wyszło na dobre, zwłaszcza jemu. Zresztą usadzenie oddziałowej niewiele by dało; ich zaćwok i narzekania mają o wiele rozleglejsze i głębsze podłoże. - Tak sądzisz? - pyta Harding. |
| “Then since you are suddenly so lucid on the problem of mental health, what is this trouble? | - Więc bądź łaskaw nas objaśnić, skoro nagle stałeś się taki biegły w sprawach psychia- trii, co to za podłoże? |
| What is this deep-down hang-up, as you so cleverly put it.” “I tell you, man, I don’t know. | Skąd się bierze - jak to zgrabnie ująłeś -nasz zaćwok? - Nie wiem, stary, wierz mi. |
| I never seen the beat of it.” He sits still for a minute, listening to the hum from the X-ray room; then he says, “But if it was no more’n you say, if it was, say, just this old nurse and her sex worries, then the solution to all your problems would be to just throw her down and solve her worries, wouldn’t it?” | Nic podobnego w życiu nie widziałem. - Przez chwilę siedzi bez ruchu, wsłuchując się w szum płynący z gabinetu radiologicznego, po czym dodaje: - Ale gdyby tu szło o starą oddziałową i jej brak wyżycia, wy- starczyłoby ją przedmuchać, żeby rozwiązać wszystkie wasze problemy, tak? |
| Scanlon claps his hands. “Hot damn! | Scanlon klaszcze w dłonie. - Niech mnie licho! |
| That’s it. | To jest pomysł. |
| You’re nominated, Mack, you’re just the stud to handle the job.” “Not me. No sir. | Robota akurat dla ciebie, Mack; taki jurny chłop jak ty najlepiej to załatwi. - Nigdy w życiu. |
| You got the wrong boy.” “Why not? | Znajdź sobie innego frajera. - Dlaczego? |
| I thought you’s the super-stud with all that whambam.” | Myślałem, że to ty właśnie jesteś tu największy kogut. - Nie, stary. |
| “Scanlon, buddy, I plan to stay as clear of that old buzzard as I possibly can.” “So I’ve been noticing,” Harding says, smiling. “What’s happened between the two of you? | Mam zamiar trzymać się od tej jędzy z daleka. - Zauważyłem, że już dłuższy czas to robisz - wtrąca z uśmiechem Harding. - Co między wami zaszło? |
| You had her on the ropes for a period there; then you let up. | Miałeś ją już na linach, gdy nagle spauzowałeś. |
| A sudden compassion for our angel of mercy?” “No; I found out a few things, that’s why. | Zrobiło ci się żal naszego anioła miłosierdzia? - Nie, po prostu dowiedziałem się paru rzeczy. |
| Asked around some different places. I found out why you guys all kiss her ass so much and bow and scrape and let her walk all over you. | Zacząłem się rozpytywać i zrozumiałem, dlaczego wy wszyscy włazicie jej w dupę, płaszczycie się przed nią, pozwalacie, żeby wam chodziła po głowie. |
| I got wise to what you were using me for.” “Oh? That’s interesting.” | Zorientowałem się, do czego chcieliście się mną posłużyć. - Tak? To ciekawe. |
| “You’re blamed right it’s interesting. | - Pewnie, kurwa, że ciekawe. |
| It’s interesting to me that you bums didn’t tell me what a risk I was running, twisting her tail that way. | Ciekawe, że żaden z was, łajdaków, nie uprzedził mnie, co ryzykuję, stając jej okoniem. |
| Just because I don’t like her ain’t a sign I’m gonna bug her into adding another year or so to my sentence. | To, że baba nie przypadła mi do serca, bynajmniej nie znaczy, że gotów jestem przykręcać jej śrubę, aż dorzuci mi rok do odsiadki. |
| You got to swallow your pride sometimes and keep an eye out for old Number One.” “Why, friends, you don’t suppose there’s anything to this rumor that our Mr. McMurphy has conformed to policy merely to aid his chances of an early release?” “You know what I’m talking about, Harding. | Trzeba wiedzieć, z kim nie zadzierać, i umieć schować dumę do kieszeni. - Czyżby pogłoska, że pan McMurphy podporządkował się regulaminowi w nadziei uzyskania wcześniejszego zwolnienia, nie była całkowicie bezpodstawna, przyjaciele? - Nie zawracaj głowy, Harding. |
| Why didn’t you tell me she could keep me committed in here till she’s good and ready to turn me loose?” “Why, I had forgotten you were committed.” Harding’s face folds in the middle over his grin. “Yes. | Dlaczego mi nie powiedziałeś, że baba może mnie tu trzymać, jak długo zechce? - Na śmierć zapomniałem, że jesteś tu przymusowo. - Uśmiech przepołowił twarz Hardinga. - Tak. |
| You’re becoming sly. | Stałeś się wyrachowany. |
| Just like the rest of us.” “You damn betcha I’m becoming sly. | Jak my wszyscy. - Pewnie, że stałem się wyrachowany. |
| Why should it be me goes to bat at these meetings over these piddling little gripes about keeping the dorm door open and about cigarettes in the Nurses’ Station? | Dlaczego to ja mam się ciągle wykłócać na zebraniach o te różne głupstwa, jak niezamykanie na dzień drzwi sypialni czy zwrot papierosów trzymanych w dyżurce? |
| I couldn’t figure it at first, why you guys were coming to me like I was some kind of savior. | Z początku nie mogłem zrozumieć, dlacze- go przylatujecie do mnie ze wszystkim, jakbyście mieli mnie za swojego zbawcę. |
| Then I just happened to find out about the way the nurses have the big say as to who gets discharged and who doesn’t. | Ale później dowiedziałem się przypadkiem, jak bardzo liczy się jej opinia przy wypisywaniu ze szpitala. |
| And I got wise awful damned fast. | Natychmiast przejrzałem na oczy. |
| I said, ‘Why, those slippery bastards have conned me, snowed me into holding their bag. | A to numer, pomyślałem sobie, ale mnie skurwysyny zrobiły na szaro! |
| If that don’t beat all, conned ol’ R. P. McMurphy.’ | Dałem się wykiwać jak pierwszy naiwny! - |
| “ He tips his head back and grins at the line of us on the bench. “Well, I don’t mean nothing personal, you understand, buddies, but screw that noise. | Odchyla głowę i uśmiecha się do nas. - Nie czujcie się urażeni, moi drodzy, ale pieprzę taką zabawę. |
| I want out of here just as much as the rest of you. | Nie mniej od was pragnę się stąd wydostać. |
| I got just as much to lose hassling that old buzzard as you do.” | A przecież włażąc w drogę tej jędzy, ryzykuję tyle samo co ty, Harding. |
| He grins and winks down his nose and digs Harding in the ribs with his thumb, like he’s finished with the whole thing but no hard feelings, when Harding says something else. “No. | Uśmiecha się, mruży oko i dźga go kciukiem w żebra, jakby chciał powiedzieć, że sprawa załatwiona i do nikogo nie żywi urazy, ale Harding odzywa się znowu: - Nie, przyjacielu. |
| You’ve got more to lose than I do, my friend.” | Ryzykujesz znacznie więcej ode mnie. |
| Harding’s grinning again, looking with that skitterish sideways look of a jumpy mare, a dipping, rearing motion of the head. | Uśmiecha się, podrywając nerwowo głowę jak płochliwa klacz, ucieka oczami w bok. |
| Everybody moves down a place. Martini comes away from the X-ray screen, buttoning his shirt and muttering, “I wouldn’t of believed it if I hadn’t saw it,” and Billy Bibbit goes to the black glass to take Martini’s place. “You have more to lose than I do,” Harding says again. “I’m voluntary. | Wszyscy przesuwamy się o jedno miejsce; Martini wraca z prześwietlenia, zapinając koszulę i mrucząc pod nosem: - Nigdy bym w to nie uwierzył, gdybym tego nie widział - a Billy Bibbit wchodzi do środka i staje za czarnym ekranem. - Ryzykujesz znacznie więcej ode mnie - powtarza Harding. - Ja jestem tu dobrowolnie. |
| I’m not committed.” | Nie przymusowo. |
| McMurphy doesn’t say a word. | McMurphy nic nie mówi. |
| He’s got that same puzzled look on his face like there’s something isn’t right, something he can’t put his finger on. | Na jego twarzy maluje się zdumienie i niepewność; wie, że coś jest nie w porządku, ale niezupełnie wie, co. |
| He just sits there looking at Harding, and Harding’s rearing smile fades and he goes to fidgeting around from McMurphy staring at him so funny. He swallows and says, “As a matter of fact, there are only a few men on the ward who are committed. | Wpatruje się w Hardinga; patrzy na niego tak natarczywie, że ten przestaje się płochliwie uśmiechać i zaczyna wiercić się niespokojnie, a w końcu przełyka ślinę i powiada: - Prawdę mówiąc, niewielu z nas jest tu przymusowo. |
| Only Scanlon and–well, I guess some of the Chronics. | Tylko Scanlon... i chyba jeszcze kilku Chroników. |
| And you. | I ty. |
| Not many commitments in the whole hospital. | W całym szpitalu mało kto jest na przymusowym leczeniu. |
| No, not many at all.” | Poważnie. |
| Then he stops, his voice dribbling away under McMurphy’s eyes. | Milknie pod spojrzeniem McMurphy’ego, głos zamiera mu w gardle. |
| After a bit of silence McMurphy says softly, “Are you bullshitting me?” | Zapada cisza, którą dopiero po chwili przerywa szept McMurphy’ego: - Czy to ma być żart? |
| Harding shakes his head. He looks frightened. | Wystraszony Harding potrząsa głową. |
| McMurphy stands up in the hall and says, “Are you guys bullshitting me!” | Wtedy McMurphy wstaje z ławki i krzyczy: - To ma być żart? |
| Nobody’ll say anything. | Nikt się nie odzywa. |
| McMurphy walks up and down in front of that bench, running his hand around in that thick hair. | McMurphy przechadza się wzdłuż ławki, przebiegając dłonią po gęstych włosach. |
| He walks all the way to the back of the line, then all the way to the front, to the X-ray machine. | Idzie na sam koniec, a następnie cofa się na początek i wchodzi do gabinetu radiologicznego. |
| It hisses and spits at him. “You, Billy–you must be committed, for Christsakes!” | Urządzenie syczy na niego i pluje. - Hej, Billy... cholera, przecież ty na pewno jesteś tu przymusowo! |
| Billy’s got his back to us, his chin up on the black screen, standing on tiptoe. No, he says into the machinery. “Then why? | Billy stoi na palcach, plecami do nas, wsparty brodą o górną krawędź czarnego ekranu. - Nie - mówi w stronę urządzenia. - W takim razie dlaczego? |
| Why? | Dlaczego? |
| You’re just a young guy! | Facet w twoim wieku! |
| You oughta be out running around in a convertible, bird-dogging girls. | Powinieneś rozbijać się kabrioletem i podrywać babki! |
| All of this”–he sweeps his hand around him again–”why do you stand for it?” | Dlaczego godzisz się na to wszystko? - pyta, wskazując dookoła ręką. |
| Billy doesn’t say anything, and McMurphy turns from him to another couple of guys. “Tell me why. | Billy nie odpowiada, więc McMurphy zostawia go i wraca do siedzących na ławce. - Wytłumaczcie mi. |
| You gripe, you bitch for weeks on end about how you can’t stand this place, can’t stand the nurse or anything about her, and all the time you ain’t committed. | Wciąż narzekacie na szpital i wieszacie psy na oddziałowej, a przecież nic was tu nie trzyma! |
| I can understand it with some of those old guys on the ward. | Rozumiem, jak to jest z tymi starcami. |
| They’re nuts . | To wariaci! |
| But you, you’re not exactly the everyday man on the street, but you’re not nuts .” | Ale wy, nawet jeśli różnicie się trochę od przeciętnych ludzi, nie jesteście sza- leńcami ! |
| They don’t argue with him. | Dwaj pierwsi milczą. |
| He moves on to Sefelt. “Sefelt, what about you? | McMurphy przesuwa się do Sefelta. - A ty, Sefelt? |
| There’s nothing wrong with you but you have fits. | Miewasz napady, ale poza tym jesteś zupełnie zdrów. |
| Hell, I had an uncle who threw conniptions twice as bad as yours and saw visions from the Devil to boot, but he didn’t lock himself in the nuthouse. | Kurczę, mój wuj nie tylko miewał ataki dwa razy gorsze od twoich, ale na dodatek jeszcze widzenia diabła, a siłą by się nie dał wpakować do czubków. |
| You could get along outside if you had the guts–” “Sure!” It’s Billy, turned from the screen, his face boiling tears. “Sure!” he screams again. “If we had the g-guts! | Mógłbyś żyć na zewnątrz, gdyby starczyło ci odwagi... - Właśnie! - Billy odwrócił się od ekranu, łzy ciekną mu po twarzy. - Właśnie! - krzyczy. - Gdyby s-starczyło nam o-ddwa- gi! |
| I could go outside to-today, if I had the guts. | Gdyby starczyło mi o-odwagi, jeszcze dziś m-mógłbym o-opuścić szpital! |
| My m-m-mother is a good friend of M-Miss Ratched, and I could get an AMA signed this afternoon, if I had the guts!” | Moja m-m-matka jest p-przyjaciółką siostry Rat- ched, więc g-gdyby mi starczyło odwagi, jeszcze dziś mógłbym się wypisać! |
| He jerks his shirt up from the bench and tries to pull it on, but he’s shaking too hard. | Chwyta z ławki koszulę i usiłuje ją włożyć, ale jest zbyt roztrzęsiony. |
| Finally he slings it from him and turns back to McMurphy. “You think I wuh-wuh-wuh- want to stay in here? | Wreszcie rzuca ją w kąt i woła do McMurphy’ego: - Myślisz, że ch-ch-ch-chcę tu być? |
| You think I wouldn’t like a con-con-vertible and a guh-guh-girl friend? | Że nie wolałbym mieć ka-kabrioletu i dziew-czy-czy-czy-ny? |
| But did you ever have people l-l-laughing at you? | Ale czy z ciebie ludzie się k-k-kiedy śmiali? |
| No, because you’re so b-big and so tough! | Nie, bo jesteś d-duży i silny! |
| Well, I’m not big and tough. | Ja nie jestem. |
| Neither is Harding. | Ani Harding. |
| Neither is F-Fredrickson. | Ani F-Fredrickson. |
| Neither is SuhSefelt. | Ani Se-Sefelt. |
| Oh–oh, you–you t-talk like we stayed in here because we liked it! | Ech... ech… Mówisz, jakbyśmy b-byli tu z własnej woli! |
| Oh–it’s n-no use…” He’s crying and stuttering too hard to say anything else, and he wipes his eyes with the backs of his hands so he can see. | Ech, po c-co to wszystko... Nie może mówić dalej, jąka się i szlocha, w końcu ociera wierzchem dłoni oczy, żeby widzieć. |
| One of the scabs pulls off his hand, and the more he wipes the more he smears blood over his face and in his eyes. | Ściąga z niej przy tym strup, a ponieważ dalej trze oczy, rozmazuje sobie krew po całej twarzy i widzi jeszcze gorzej. |
| Then he starts running blind, bouncing down the hall from side to side with his face a smear of blood, a black boy right after him. | Wreszcie, czerwony od krwi, za- czyna biec na oślep korytarzem, zataczając się od ściany do ściany. Czarny rzuca się w pościg. |
| McMurphy turns round to the rest of the guys and opens his mouth to ask something else, and then closes it when he sees how they’re looking at him. | McMurphy zwraca się do pozostałych chłopaków i otwiera usta, żeby ich jeszcze o coś zapytać, ale spostrzegłszy, jak na niego patrzą, daje spokój. |
| He stands there a minute with the row of eyes aimed at him like a row of rivets; then he says, “Hell’s bells,” in a weak sort of way, and he puts his cap back on and pulls it down hard and goes back to his place on the bench. | Przez chwilę stoi nieruchomo przed rzędem wymierzonych w niego oczu, przypominających metalowe nity, a potem - trochę jakby bez przekonania - mówi “zawracanie głowy”, wkłada czapkę, naciąga ją głęboko na oczy i siada z powrotem na ławce. |
| The two technicians come back from coffee and go back in that room across the hall; when the door whooshes open you can smell the acid in the air like when they recharge a battery. | Dwaj technicy wracają z kawy i wchodzą do gabinetu po drugiej stronie korytarza - kiedy stalowe drzwi otwierają się z sykiem, dolatuje mnie zapach kwasu, zupełnie jak przy ładowaniu akumulatora. |
| McMurphy sits there, looking at that door. “I don’t seem able to get it straight in my mind…” | McMurphy wpatruje się w te drzwi. - Jakoś nie mieści mi się to w głowie... |
| 23 | |
| Crossing the grounds back to the ward, McMurphy lagged back at the tail end of the bunch with his hands in the pockets of his greens and his cap tugged low on his head, brooding over a cold cigarette. | W drodze na oddział McMurphy wlókł się na końcu - zadumany, z rękami w kieszeniach, czapką zsuniętą nisko na czoło i wygasłym papierosem w ustach. |
| Everybody was keeping pretty quiet. | Wszyscy zachowywali się cicho. |
| They’d got Billy calmed down, and he was walking at the front of the group with a black boy on one side and that white boy from the Shock Shop on the other side. | Billy dał się uspokoić - szedł teraz na czele grupy pomiędzy czarnym z naszego oddziału i białym sanitariuszem ze wstrząsówki. |
| I dropped back till I was walking beside McMurphy and I wanted to tell him not to fret about it, that nothing could be done, because I could see that there was some thought he was worrying over in his mind like a dog worries at a hole he don’t know what’s down, one voice saying, Dog, that hole is none of your affair–it’s too big and too black and there’s a spoor all over the place says bears or something just as bad. And some other voice coming like a sharp whisper out of way back in his breed, not a smart voice, nothing cagey about it, saying, Sic ‘im, dog, sic ‘im! | Zwolniłem kroku i zrównałem się z McMurphym; chciałem mu powiedzieć, żeby się nie martwił, bo i tak nic nie poradzi. Widziałem, że jakaś myśl nie daje mu spokoju; przypominał psa nad nieznaną norą, któremu jeden głos radzi: “Psie, zostaw w spokoju tę norę! Jest wielka i mroczna, a tropy wkoło niej należą do niedźwiedzia albo do równie groźnego zwierza!”, lecz drugi - ostry, stary jak psia rasa, ale głupi i nieostrożny - rozkazuje: “Szukaj, psie, szukaj!” |
| I wanted to tell him not to fret about it, and I was just about to come out and say it when he raised his head and shoved his hat back and speeded up to where the least black boy was walking and slapped him on the shoulder and asked him, “Sam, what say we stop by the canteen here a second so I can pick me up a carton or two of cigarettes.” | Chciałem powiedzieć McMurphy’emu, żeby się nie przejmował, i już nawet otwierałem usta, gdy nagle podniósł głowę, zsunął z czoła czapkę, dogonił najmniejszego czarnego, klepnął go w ramię i rzekł: - Słuchaj, mały, wstąpmy na moment do bufetu, dobra? Chcę kupić dwa kartony papierosów. |
| I had to hurry to catch up, and the run made my heart ring a high, excited pitch in my head. | Podbiegłem kilka kroków, żeby przyłączyć się do gromadki, i poczułem, że serce bije mi szybko, a krew szumi z podniecenia w głowie. |
| Even in the canteen I still heard that sound my heart had knocked ringing in my head, though my heart had slowed back to normal. The sound reminded me of how I used to feel standing in the cold fall Friday night out on a football field, waiting for the ball to be kicked and the game to get going. | W bufecie, choć puls miałem już normalny, nadal słyszałem szum i dzwoniło mi w uszach, zupełnie jak przed laty w chłodne, jesienne piątkowe wieczory, kiedy po wyjściu na boisko czekałem na wykopanie piłki i początek gry. |
| The ringing would build and build till I didn’t think I could stand still any longer; then the kick would come and it would be gone and the game would be on its way. | Dzwonienie stawało się coraz głośniejsze; myślałem, że dłużej tego nie zniosę, ale wreszcie wykopywali piłkę, dzwonienie cichło i zaczynała się gra. |
| I felt that same Friday-night ringing now, and felt the same wild, stomping-up-and-down impatience. | Teraz słyszałem to samo dzwonienie co w tamte piątkowe wieczory i czułem tę samą dziką niecierpliwość, która ledwie pozwalała mi ustać w miejscu. |
| And I was seeing sharp and high-pitched too, the way I did before a game and the way I did looking out of the dorm window a while back: everything was sharp and clear and solid like I forgot it could be. | A co więcej, widziałem wszystko ostro i wyraźnie, tak jak zawsze przed meczem albo jak wtedy, gdy wyjrzałem w nocy z okna sypialni; wszystko było wyraźne, jasne i nieruchome - nie pamiętałem, że świat może tak wyglądać. |
| Lines of toothpaste and shoelaces, ranks of sunglasses and ballpoint pens guaranteed right on them to write a lifetime on butter under water, all guarded against shoplifters by a big-eyed force of Teddy bears sitting high on a shelf over the counter. | Widziałem pęczki sznurowadeł, rzędy tubek z pastą do zębów, okularów słonecznych i długopisów - z wybitą na nich gwarancją, że będą pisać przez całą wieczność, i to nawet pod wodą na maśle - a na półce nad ladą pluton wielkookich misiów strzegących pilnie tych bogactw przed złodziejami. |
| McMurphy came stomping up to the counter beside me and hooked his thumbs in his pockets and told the salesgirl to give him a couple of cartons of Marlboros. “Maybe make it three cartons,” he said, grinning at her. “I plan to do a lot of smokin’.” | McMurphy podszedł do lady zdecydowanym krokiem, stanął obok mnie, zaczepił kciuki o kieszenie i poprosił sprzedawczynię o dwa kartony Marlboro. - Niech będą trzy - dodał z szerokim uśmiechem. - Mam ochotę dymić jak komin. |
| The ringing didn’t stop until the meeting that afternoon. | Dzwoniło mi w głowie aż do popołudniowego zebrania. |
| I’d been half listening to them work on Sefelt to get him to face up to the reality of his problems so he could adjust (“It’s the Dilantin!” he finally yells. | Słuchałem właśnie jednym uchem, jak personel piłuje Sefelta, przekonując go, żeby wyjawił, co jest przyczyną jego nieprzystosowania (“Dilantina!” - krzyczy wreszcie Sefelt. |
| “Now, Mr. Sefelt, if you’re to be helped, you must be honest,” she says. | “Ależ, panie Sefelt, jeśli mamy panu pomóc, musimy znać prawdę” - powiada oddziałowa. |
| “But, it’s got to be the Dilantin that does it; don’t it make my gums soft?” | “To musi być dilantina; od czego innego miękłyby mi dziąsła?” |
| She smiles. | Oddziałowa uśmiecha się. |
| “Jim, you’re forty-five years old…”) when I happened to catch a look at McMurphy sitting in his corner. | “Jim, ma pan czterdzieści pięć lat...”), gdy wtem wzrok mój padł na McMurphy’ego siedzącego jak zwykle w kącie. |
| He wasn’t fiddling with a deck of cards or dozing into a magazine like he had been during all the meetings the last two weeks. | Nie bawił się talią kart ani nie drzemał nad rozłożonym pismem jak podczas wszystkich zebrań w ciągu ostatnich dwóch tygodni. |
| And he wasn’t slouched down. | Nawet się nie garbił. |
| He was sitting up stiff in his chair with a flushed, reckless look on his face as he looked back and forth from Sefelt to the Big Nurse. | Siedział zupełnie prosto i z zuchwałą miną na zaczerwienionej twarzy patrzył to na Sefelta, to na Wielką Oddziałową. |
| As I watched, the ringing went higher. | Obserwowałem go, a dzwonienie stawało się coraz bardziej przenikliwe. |
| His eyes were blue stripes under those white eyebrows, and they shot back and forth just the way he watched cards turning up around a poker table. | Oczy McMurphy’ego biegały teraz równie szybko jak przy pokerze; zamiast tęczówek widziałem pod bladymi brwiami dwa niebieskie paski. |
| I was certain that any minute he was going to do some crazy thing to get him up on Disturbed for sure. | Byłem pewien, że lada moment zrobi coś szalonego, czym na pewno zasłuży na oddział furiatów. |
| I’d seen the same look on other guys before they’d climbed all over a black boy. | Tak właśnie wyglądali pacjenci, którzy chwilę później rzucali się na czarnych. |
| I gripped down on the arm of my chair and waited, scared it would happen, and, I began to realize, just a little scared it wouldn’t. | Zacisnąłem palce na poręczy fotela i czekałem przerażony tym, co się zaraz stanie i - jak zdałem sobie sprawę - również tym, że nie stanie się nic. |
| He kept quiet and watched till they were finished with Sefelt; then he swung half around in his chair and watched while Fredrickson, trying some way to get back at them for the way they had grilled his friend, griped for a few loud minutes about the cigarettes being kept in the Nurses’ Station. | McMurphy siedział bez słowa i tylko się przyglądał, dopóki oddziałowa nie skończyła z Sefeltem; potem obrócił się w fotelu i obserwował Fredricksona, który - chcąc się odegrać na niej za to, że tak dręczyła jego przyjaciela - przez dobre kilka minut narzekał podniesionym głosem, że papierosy trzymają w dyżurce. |
| Fredrickson talked himself out and finally flushed and apologized like always and sat back down. | Wreszcie wyczerpał wszystko, co miał do powiedzenia, oblał się rumieńcem, przeprosił jak zawsze za swoje wystąpienie i usiadł. |
| McMurphy still hadn’t made any kind of move. | McMurphy dotąd nie uczynił nic. |
| I eased up where I’d been gripping the arm of the chair, beginning to think I’d been wrong. | Rozluźniłem nieco palce na poręczy, podejrzewając, że się jednak omyliłem. |
| There was just a couple of minutes left in the meeting. | Do końca zebrania zostało zaledwie kilka minut. |
| The Big Nurse folded up her papers and put them in the basket and set the basket off her lap on the floor, then let her eyes swing to McMurphy for just a second like she wanted to check if he was awake and listening. | Wielka Oddziałowa pochowała papiery do koszyka, zestawiła go z kolan na ziemię i zerknęła na McMurphy’ego, żeby sprawdzić, czy nie śpi i czy słucha uważnie. |
| She folded her hands in her lap and looked down at the fingers and drew a deep breath, shaking her head. “Boys, I’ve given a great deal of thought to what I am about to say. | Następnie splotła ręce na brzuchu, spojrzała na swoje palce, westchnęła głęboko i potrząsnęła głową. - Długo rozważałam, panowie, to, co wam teraz powiem. |
| I’ve talked it over with the doctor and with the rest of the staff, and, as much as we regretted it, we all came to the same conclusion–that there should be some manner of punishment meted out for the unspeakable behavior concerning the house duties three weeks ago.” She raised her hand and looked around. “We waited this long to say anything, hoping that you men would take it upon yourselves to apologize for the rebellious way you acted. | Zastanawiałam się nad tym z doktorem Spiveyem i z resztą personelu; choć nie było to dla nas przyjemne, uznaliśmy wspólnie, że musicie zostać ukarani za swoje niedopuszczalne zachowanie w porze sprzątania trzy tygodnie temu. - Uniosła rękę i rozejrzała się po świetlicy. - Specjalnie czekaliśmy tak długo, bo łudziliśmy się, że sami uznacie za stosowne przeprosić nas za te buntownicze ekscesy. |
| But not a one of you has shown the slightest sign of remorse.” | Ale dotychczas ani jeden z was nie okazał skruchy. |
| Her hand went up again to stop any interruptions that might come–the movement of a tarot-card reader in a glass arcade case. “Please understand: We do not impose certain rules and restrictions on you without a great deal of thought about their therapeutic value. | Znów podniosła rękę gestem mechanicznego wróżbity, żeby zapobiec protestom. - Postarajcie się zrozumieć, że wszystkie reguły i ograniczenia, które wam narzucamy, są dokładnie przemyślane pod kątem wartości terapeutycznych. |
| A good many of you are in here because you could not adjust to the rules of society in the Outside World, because you refused to face up to them, because you tried to circumvent them and avoid them. | Wielu z was trafiło tu dlatego, że nie umieliście się dostosować do życia w społeczeństwie, nie chcieliście uznać rządzących nim praw, staraliście się spod nich wyłamać lub je obejść. |
| At some time–perhaps in your childhood–you may have been allowed to get away with flouting the rules of society. | Niegdyś - może w dzieciństwie - lekceważenie praw społecznych uchodziło wam na sucho. |
| When you broke a rule you knew it. You wanted to be dealt with, needed it, but the punishment did not come. | Dobrze wiedzieliście, że łamiecie prawo, i oczekiwaliście, a nawet potrzebowaliście kary; tymczasem nikt jej wam nie wymierzał. |
| That foolish lenience on the part of your parents may have been the germ that grew into your present illness. | Ta nierozsądna pobłażliwość rodziców mogła się stać zalążkiem waszej obecnej choroby. |
| I tell you this hoping you will understand that it is entirely for your own good that we enforce discipline and order.” | Mówię to w nadziei, że zrozumiecie, iż narzucamy wam dyscyplinę i zmuszamy was do posłuchu wyłącznie dla waszego dobra . |
| She let her head twist around the room. | Wolno obróciła głowę. |
| Regret for the job she has to do was worked into her face. | Niechęć do czekającego ją obowiązku miała wyraźnie wypisaną na twarzy. |
| It was quiet except for that high fevered, delirious ringing in my head. “It’s difficult to enforce discipline in these surroundings. You must be able to see that. | W świetlicy panowała absolutna cisza - tylko dzwonek w mojej głowie brzęczał gorączkowo. - Sami chyba zdajecie sobie sprawę, jak trudno jest egzekwować dyscyplinę w warunkach szpitalnych. |
| What can we do to you? | Bo cóż możemy wam zrobić? |
| You can’t be arrested. | Nie możemy was aresztować. |
| You can’t be put on bread and water. | Nie możemy zamknąć was o chlebie i wodzie. |
| You must see that the staff has a problem; what can we do?” | Jak widzicie, znaleźliśmy się w kło- potliwej sytuacji: co mamy zrobić? |
| Ruckly had an idea what they could do, but she didn’t pay any attention to it. | Ruckly miał pewną sugestię, ale oddziałowa nie dopuściła go do głosu. |
| The face moved with a ticking noise till the features achieved a different look. | Twarz jej zaczęła się zmieniać, tykając jak zegar, aż wreszcie zastygła w nowy wyraz. |
| She finally answered her own question. “We must take away a privilege. | Wtedy oddziałowa sama udzieliła sobie odpowiedzi. - Musimy wam odebrać jeden z przywilejów. |
| And after careful consideration of the circumstances of this rebellion, we’ve decided that there would be a certain justice in taking away the privilege of the tub room that you men have been using for your card games during the day. | Po dokładnym rozważeniu okoliczności buntu doszliśmy do wniosku, że najsprawiedliwiej będzie pozbawić was przywileju korzystania z gabinetu hydroterapii, w którym grywacie w karty. |
| Does this seem unfair?” | Chyba nie uważacie, że jest to krzywdzące? |
| Her head didn’t move. | Nie poruszyła głową. |
| She didn’t look. | Nie podniosła oczu. |
| But one by one everybody else looked at him sitting there in his corner. | Ale oprócz niej wszyscy, jeden po drugim, kierowali spojrzenia na siedzącego w kącie rudzielca. |
| Even the old Chronics, wondering why everybody had turned to look in one direction, stretched out their scrawny necks like birds and turned to look at McMurphy–faces turned to him, full of a naked, scared hope. | Nawet starzy Chronicy, którzy nie rozumieli, dlaczego wszyscy patrzą akurat w tę stronę, wyciągali chude ptasie szyje i gapili się na McMurphy’ego - dziesiątki nagich, zalęknionych twarzy zwróconych ku niemu z nadzieją. |
| That single thin note in my head was like tires speeding down a pavement. | Pojedynczy ton w mojej głowie był tak wysoki jak pisk opon pędzącego samochodu. |
| He was sitting straight up in his chair, one big red finger scratching lazily at the stitchmarks run across his nose. | McMurphy siedział sztywno w fotelu i czerwonym paluchem drapał się leniwie po bliźnie na nosie. |
| He grinned at everybody looking at him and took his cap by the brim and tipped it politely, then looked back at the nurse. “So, if there is no discussion on this ruling, I think the hour is almost over…” | Uśmiechnął się szeroko do wpatrzonych w niego pacjentów, ujął czapkę za daszek i ukłonił się im grzecznie, a następnie przeniósł wzrok na oddziałową. - Jeśli więc nikt nie chce zabrać głosu w sprawie naszej decyzji, myślę, że czas zakończyć zebranie... |
| She paused again, took a look at him herself. | Przerwała i wreszcie sama spojrzała na McMurphy’ego. |
| He shrugged his shoulders and with a loud sigh slapped both hands down on his knees and pushed himself standing out of the chair. | Rudzielec wzruszył ramionami, westchnął głośno, klepnął się po kolanach i wstał wolno z fotela. |
| He stretched and yawned and scratched the nose again and started strolling across the day-room floor to where she sat by the Nurses’ Station, heisting his pants with his thumbs as he walked. | Wyprostował się, ziewnął, znów podrapał po nosie i podciągając kciukiem spodnie ruszył przez świetlicę w stronę siedzącej przy dyżurce oddziałowej. |
| I could see it was too late to keep him from doing whatever fool thing he had in mind, and I just watched, like everybody else. | Wiedziałem, że już za późno, żeby go powstrzymać od jakiegoś szaleństwa, i tylko patrzyłem na niego, podobnie jak wszyscy. |
| He walked with long steps, too long, and he had his thumbs hooked in his pockets again. | Szedł stawiając długie, przesadnie długie kroki, a kciuki zatknął za kieszenie spodni. |
| The iron in his boot heels cracked lightning out of the tile. | Podkute żelazem obcasy krzesały iskry z posadzki. |
| He was the logger again, the swaggering gambler, the big redheaded brawling Irishman, the cowboy out of the TV set walking down the middle of the street to meet a dare. | Znów był drwalem, chełpliwym szulerem, wielkim, skorym do bitki rudym Irlandczykiem oraz kowbojem z ekranu telewizyjnego, kroczącym środkiem ulicy, żeby przyjąć rzucone wyzwanie. |
| The Big Nurse’s eyes swelled out white as he got close. | Kiedy się zbliżył, oczy wyszły Wielkiej Oddziałowej z orbit. |
| She hadn’t reckoned on him doing anything. | Nie spodziewała się, że McMurphy cokolwiek zrobi. |
| This was supposed to be her final victory over him, supposed to establish her rule once and for all. | Odebranie nam gabinetu miało być jej ostatecznym zwycięstwem, miało raz na zawsze potwierdzić jej władzę. |
| But here he comes and he’s big as a house! | A tu nagle rudzielec idzie prosto na nią i jest wielki jak dom! |
| She started popping her mouth and looking for her black boys, scared to death, but be stopped before he got to her. | Śmiertelnie przerażona otworzyła usta i zaczęła się rozglądać za sanitariuszami, gdy wtem McMurphy zatrzymał się, nie dochodząc do niej. |
| He stopped in front of her window and he said in his slowest, deepest drawl how he figured he could use one of the smokes he bought this mornin’, then ran his hand through the glass. | Stanął przed oknem dyżurki i powiedział, cedząc wolno słowa, że ma ochotę zapalić jedną z fajek, które kupił rano, a następnie przebił ręką szybę. |
| The glass came apart like water splashing, and the nurse threw her hands to her ears. | Szkło bryznęło na boki jak woda, a oddziałowa zakryła dłoń mi uszy. |
| He got one of the cartons of cigarettes with his name on it and took out a pack, then put it back and turned to where the Big Nurse was sitting like a chalk statue and very tenderly went to brushing the slivers of glass off her hat and shoulders. | McMurphy wziął jeden z kartonów ze swoim nazwiskiem, wyjął z niego paczkę papierosów i odłożył go na miejsce. Następnie odwrócił się do Wielkiej Oddziałowej siedzącej bez ruchu jak kredowy posąg i bardzo delikatnie zaczął strzepywać jej z czepka i z ramion odłamki szkła. |
| “I’m sure sorry , ma’am,” he said. “Gawd but I am. | - Strasznie mi przykro - rzekł - jak Boga kocham. |
| That window glass was so spick and span I com- pletely forgot it was there.” | Ale ta szyba była tak czysta, że na śmierć o niej zapomniałem. |
| It took just a couple of seconds. | Całe zajście trwało zaledwie parę sekund. |
| He turned and left her sitting there with her face shifting and jerking and walked back across the day room to his chair, lighting up a cigarette. | McMurphy zostawił oddziałową z rozdygotaną, terkoczącą twarzą i zapaliwszy papierosa, wrócił na swoje miejsce. |
| The ringing that was in my head had stopped. | A mnie przestało dzwonić w głowie. |
| Part 3 | CZĘŚĆ III |
| 24 | |
| After that, McMurphy had things his way for a good long while. | Po tym zajściu McMurphy długo był panem oddziału. |
| The nurse was biding her time till another idea came to her that would put her on top again. | Siostra Ratched czekała, aż przyjdzie jej do głowy jakiś nowy pomysł, dzięki któremu odzyska przewagę. |
| She knew she’d lost one big round and was losing another, but she wasn’t in any hurry. | Wiedziała, że przegrała jedną ważną rundę, a teraz przegrywa drugą, ale bynajmniej jej się nie spieszyło. |
| For one thing, she wasn’t about to recommend release; the fight could go on as long as she wanted, till he made a mistake or till he just gave out, or until she could come up with some new tactic that would put her back on top in everybody’s eyes. | Nie zamierzała przecież zalecić wypisania; mogła więc przeciągać walkę tak długo, jak chciała, a więc dopóki McMurphy nie popełni błędu, nie podda się wyczerpany lub dopóki ona nie obmyśli nowej taktyki, która przyniesie jej pełne zwycięstwo. |
| A good lot happened before she came up with that new tactic. | Ale niejedno wydarzyło się na oddziale, zanim ta nowa taktyka przyszła jej do głowy. |
| After McMurphy was drawn out of what you might call a short retirement and had announced he was back in the hassle by breaking out her personal window, he made things on the ward pretty interesting. | Odkąd McMurphy dał się znów wciągnąć do walki i stłuczeniem szyby w prywatnym oknie siostry Ratched obwieścił powrót na ring, życie na oddziale nabrało kolorów. |
| He took part in every meeting, every discussion–drawling, winking, joking his best to wheedle a skinny laugh out of some Acute who’d been scared to grin since he was twelve. | Rudzielec był obecny na wszystkich zebraniach i uczestniczył we wszystkich dyskusjach. Cedził słowa, mrugał i sypał dowcipami, żeby wydobyć blade uśmiechy z facetów, którzy bali się roześmiać, odkąd skończyli dwanaście lat. |
| He got together enough guys for a basketball team and some way talked the doctor into letting him bring a ball back from the gym to get the team used to handling it. | Zebrał dość chętnych, żeby utworzyć drużynę koszykówki, i przekonał doktora, by pozwolił im zabrać piłkę z sali gimnastycznej i ćwiczyć na oddziale. |
| The nurse objected, said the next thing they’d be playing soccer in the day room and polo games up and down the hall, but the doctor held firm for once and said let them go. “A number of the players, Miss Ratched, have shown marked progress since that basketball team was organized; I think it has proven its therapeutic value.” | Siostra sprzeciwiała się, mówiąc, że wkrótce zechcą grać w piłkę nożną w świetlicy albo w polo na korytarzu, ale przynajmniej tym razem lekarz postawił na swoim. - Niektórzy pacjenci, siostro, wykazują ogromną poprawę zdrowia od chwili powstania drużyny; uważam, że to najlepiej dowodzi jej wartości terapeutycznych - oświadczył. |
| She looked at him a while in amazement. | Oddziałowa przez moment przyglądała mu się ze zdumieniem. |
| So he was doing a little muscle-flexing too. | A więc i on zaczynał podskakiwać. |
| She marked the tone of his voice for later, for when her time came again, and just nodded and went to sit in her Nurses’ Station and fiddle with the controls on her equipment. | Zapamiętała ton jego głosu, żeby porachować się z lekarzem, kiedy odzyska władzę, skinęła głową i wróciła do dyżurki bawić się tarczami na tablicy rozdzielczej. |
| The janitors had put a cardboard in the frame over her desk till they could get another window pane cut to fit, and she sat there behind it every day like it wasn’t even there, just like she could still see right into the day room. | Nowa szyba nie była jeszcze gotowa, więc portierzy wstawili tymczasem tekturę w okno nad biurkiem oddziałowej; siedziała za nią dzień w dzień, jakby jej tam nie było albo jakby widziała przez nią wszystko, co się dzieje w świetlicy. |
| Behind that square of cardboard she was like a picture turned to the wall. | Schowana za prostokątem tektury przypominała obrazek odwrócony przodem do ściany. |
| She waited, without comment, while McMurphy continued to run around the halls in the mornings in his white-whale shorts, or pitched pennies in the dorms, or ran up and down the hall blowing a nickel-plated ref’s whistle, teaching Acutes the fast break from ward door to the Seclusion Room at the other end, the ball pounding in the corridor like cannon shots and McMurphy roaring like a sergeant, “Drive, you puny mothers, drive!” | Czekała i nie mówiła ani słowa, kiedy rano McMurphy latał w szortach w białe wieloryby po oddziale, grał w gazdę jednocentówkami lub ganiał po korytarzu, dmuchając w blaszany sędziowski gwizdek i uczył Okresowych poruszania się z piłką - biegali od drzwi oddziału do drzwi izolatki, kozłując piłkę z dudnieniem głośnym jak salwy armatnie, a on darł się na nich niczym sierżant na musztrze: - Szybciej, takie syny, szybciej ! |
| When either one spoke to the other it was always in the most polite fashion. | W tym czasie McMurphy i oddziałowa odnosili się do siebie z największą kurtuazją. |
| He would ask her nice as you please if he could use her fountain pen to write a request for an Unaccompanied Leave from the hospital, wrote it out in front of her on her desk, and handed her the request and the pen back at the same time with such a nice, “Thank you,” and she would look at it and say just as polite that she would “take it up with the staff”–which took maybe three minutes–and come back to tell him she certainly was sorry but a pass was not considered therapeutic at this time. | McMurphy prosił ją na przykład uprzejmie o wieczne pióro, żeby machnąć podanie o przepustkę na samodzielne wyjście ze szpitala, pisał je na biurku oddziałowej, wręczał jej, zwracał pióro i mówił grzecznie: “Dziękuję”, ona zaś spoglądała na kartkę i równie grzecznie mówiła, że musi poradzić się personelu - wracała mniej więcej po trzech minutach i oświadczała, że bardzo jej przykro, ale nie uważa się, aby wydanie mu przepustki było aktualnie wskazane ze względów terapeutycznych. |
| He would thank her again and walk out of the Nurses’ Station and blow that whistle loud enough to break windows for miles, and holler, “Practice, you mothers, get that ball and let’s get a little sweat rollin’.” | McMurphy znów jej dziękował, wychodził z dyżurki i dął w gwizdek tak głośno, że w całej okolicy drżały szyby. - Ćwiczymy, takie syny! Łapać piłkę, lenie, nie bójcie się zmęczenia! - wrzeszczał. |
| He’d been on the ward a month, long enough to sign the bulletin board in the hall to request a hearing in group meeting about an Accompanied Pass. | Był już na oddziale miesiąc, a więc dostatecznie długo, żeby się wpisać na wywieszoną na tablicy ogłoszeń listę pacjentów ubiegających się o przepustkę na wyjście pod opieką. |
| He went to the bulletin board with her pen and put down under TO BE ACCOMPANIED BY: “A twitch I know from Portland named Candy Starr.”–and ruined the pen point on the period. | Podszedł z wiecznym piórem oddziałowej do tablicy i w rubryce OSOBA TOWARZYSZĄCA napisał: “Candy Starr, znajoma dziwka z Portland”, po czym z taką siłą postawił kropkę, że wygiął stalówkę. |
| The pass request was brought up in group meeting a few days later, the same day, in fact, that workmen put a new glass window in front of the Big Nurse’s desk, and after his request had been turned down on the grounds that this Miss Starr didn’t seem like the most wholesome person for a patient to go pass with, he shrugged and said that’s how she bounces I guess, and got up and walked to the Nurses’ Station, to the window that still had the sticker from the glass company down in the corner, and ran his fist through it again–explained to the nurse while blood poured from his fingers that he thought the cardboard had been left out and the frame was open. “When did they sneak that danged glass in there? | Sprawę jego przepustki rozpatrzono na zebraniu kilka dni później, akurat tego dnia, w którym szklarze wstawili nową szybę w oknie dyżurki. Gdy więc McMurphy usłyszał, że jego prośba spotkała się z odmową, co umotywowano tym, że panna Starr nie wydaje się najwłaściwszą osobą do opieki nad pacjentem, wzruszył ramionami, mówiąc “takie buty”, wstał z fotela, podszedł do nowej szyby, na której wciąż widniała w rogu nalepka firmy szklarskiej, i przebił ją pięścią - po czym, stojąc z zakrwawioną ręką, zaczął tłumaczyć się oddziałowej, że był przekonany, iż po prostu wyjęto z okna tekturę. - Kiedy, do licha, wstawiono tę cholerną szybę? |
| Why that thing is a menace!” | Tylko powoduje wypadki! |
| The nurse taped his hand in the station while Scanlon and Harding dug the cardboard out of the garbage and taped it back in the frame, using adhesive from the same roll the nurse was bandaging McMurphy’s wrist and fingers with. | Oddziałowa założyła mu w dyżurce opatrunek, a Scanlon i Harding wyciągnęli ze śmieci tekturę i przylepili z powrotem do ramy okiennej plastrem z tej samej rolki, z której brała go oddziałowa, żeby zamocować opatrunek na ręce McMurphy’ego. |
| McMurphy sat on a stool, grimacing something awful while he got his cuts tended, winking at Scanlon and Harding over the nurse’s head. | Kiedy dezynfekowała mu skaleczenie, posadziwszy go na stołku, krzywił się straszliwie i mrugał nad jej głową do Scanlona i Hardinga. |
| The expression on her face was calm and blank as enamel, but the strain was beginning to show in other ways. | Twarz oddziałowej nadal była spokojna i gładka niby porcelana, ale jej nerwy dawały znać o sobie. |
| By the way she jerked the adhesive tight as she could, showing her remote patience wasn’t what it used to be. | Po tym, jak szarpała plaster, owijając nim ciasno rękę McMurphy’ego, widać było, że nie panuje nad sobą jak dawniej. |
| We got to go to the gym and watch our basketball team–Harding, Billy Bibbit, Scanlon, Fredrickson, Martini, and McMurphy whenever his hand would stop bleeding long enough for him to get in the game–play a team of aides. | Pewnego dnia nasza drużyna - Harding, Billy Bibbit, Scanlon, Fredrickson, Martini i McMurphy, który włączał się do akcji, gdy tylko ręka przestawała mu krwawić - zagrała w sali gimnastycznej mecz z drużyną sanitariuszy. |
| Our two big black boys played for the aides. They were the best players on the court, running up and down the floor together like a pair of shadows in red trunks, scoring basket after basket with mechanical accuracy. | W jej skład wchodzili obaj rośli czarni z naszego oddziału i byli najlepszymi zawodnikami na sali - biegali obok siebie po boisku, podobni do cieni w czerwonych spodenkach, strzelając kosz po koszu z precyzją automatów. |
| Our team was too short and too slow, and Martini kept throwing passes to men that nobody but him could see, and the aides beat us by twenty points. | Nasi reprezentanci byli za niscy i za wolni, a na dodatek Martini przekazywał piłkę graczom, których nie widział nikt prócz niego, tak że w końcu przeciwnicy pobili nas o dwadzieścia punktów. |
| But something happened that let most of us come away feeling there’d been a kind of victory, anyhow: in one scramble for the ball our big black boy named Washington got cracked with somebody’s elbow, and his team had to hold him back as he stood straining to where McMurphy was sitting on the ball–not paying the least bit of heed to the thrashing black boy with red pouring out of his big nose and down his chest like paint splashed on a blackboard and hollering to the guys holding him, “He beggin’ for it! | Ale wydarzyło się coś, co mimo wszystko pozwoliło nam odejść z pewnym poczuciem zwycięstwa: w trakcie walki o piłkę czarny nazwiskiem Washington oberwał łokciem w twarz i cała drużyna sanitariuszy musiała go trzymać, żeby nie rzucił się na McMurphy’ego, który usiadł spokojnie na piłce i nie zwracał najmniejszej uwagi na czarnucha, gdy ten - z krwią cieknącą mu z wielkiego nosa i spływającą po klatce piersiowej niczym czerwona farba po szkolnej tablicy - wyrywał się kumplom i wrzeszczał: - Puszczajcie! |
| The sonabitch jus’ beggin’ for it!” | Ten skurwiel sam się o to prosi! |
| McMurphy composed more notes for the nurse to find in the latrine with her mirror. | McMurphy znów zaczął przyklejać do muszli klozetowych kartki przeznaczone dla oddziałowej. |
| He wrote long outlandish tales about himself in the log book and signed them Anon. | Wypisywał o sobie w dzienniku różne niestworzone historie i sygnował je “Życzliwy”. |
| Sometimes he slept till eight o’clock. | Czasami spał do ósmej. |
| She would reprimand him, without heat at all, and he would stand and listen till she was finished and then destroy her whole effect by asking something like did she wear a B cup, he wondered, or a C cup, or any ol’ cup at all? | Siostra karciła go za to bez złości, a on czekał, aż skończy, po czym psuł cały efekt jej słów, pytając na przykład, czy nosi dwójkę, trójkę, czy też może w ogóle chodzi bez stanika? |
| The other Acutes were beginning to follow his lead. | Inni Okresowi poszli w jego ślady. |
| Harding began flirting with all the student nurses, and Billy Bibbit completely quit writing what he used to call his “observations” in the log book, and when the window in front of her desk got replaced again, with a big X across it in whitewash to make sure McMurphy didn’t have any excuse for not knowing it was there, Scanlon did it in by accidentally bouncing our basketball through it before the whitewashed X was even dry. | Harding zaczął się zalecać do młodych pielęgniarek, Billy Bibbit przestał wpisywać do dziennika swoje - jak je nazywał - “obserwacje”, a kiedy w okno dyżurki wstawiono szybę z namalowanym na niej wielkim iksem, by McMurphy nie mógł w razie czego twierdzić, że jej nie zauważył, Scanlon stłukł ją niechcący piłką, zanim farba zdążyła wyschnąć. |
| The ball punctured, and Martini picked it off the floor like a dead bird and carried it to the nurse in the station, where she was staring at the new splash of broken glass all over her desk, and asked couldn’t she please fix it with tape or something? | Piłka się przedziurawiła, więc Martini wziął ją z posadzki niby martwego ptaka i zaniósł oddziałowej, która siedziała nieruchomo w dyżurce wpatrzona w odłamki szkła zalegające jej biurko, i zapytał, czy nie mogłaby jej skleić plastrem albo jakoś inaczej naprawić? |
| Make it well again? | Tak, żeby znów była cała? |
| Without a word she jerked it out of his hand and stuffed it in the garbage. | Oddziałowa, nic nie mówiąc, wyrwała mu ją z ręki i wepchnęła głęboko do kosza na śmieci. |
| So, with basketball season obviously over, McMurphy decided fishing was the thing. | Sezon koszykówki najwyraźniej skończył się na dobre, więc McMurphy postanowił przerzucić się na wędkarstwo. |
| He requested another pass after telling the doctor he had some friends at the Siuslaw Bay at Florence who would like to take eight or nine of the patients out deep-sea fishing if it was okay with the staff, and he wrote on the request list out in the hall that this time he would be accompanied by “two sweet old aunts from a little place outside of Oregon City.” | Znów wystąpił o przepustkę, mówiąc zawczasu lekarzowi, że we Florence nad zatoką Siuslaw ma przyjaciół, którzy - jeśli personel nie miałby nic przeciwko temu - chętnie zabraliby na ryby ośmiu czy dziewięciu pacjentów, po czym napisał na liście wywieszonej na korytarzu, że tym razem zaopiekują się nim “dwie przemiłe ciotunie mieszkające w małym miasteczku niedaleko Oregon City”. |
| In the meeting his pass was granted for the next weekend. | Na zebraniu udzielono mu przepustki na najbliższą sobotę. |
| When the nurse finished officially noting his pass in her roll book, she reached into her wicker bag beside her feet and drew out a clipping that she had taken from the paper that morning, and read out loud that although fishing off the coast of Oregon was having a peak year, the salmon were running quite late in the season and the sea was rough and dangerous. And she would suggest the men give that some thought. | Oddziałowa zanotowała to oficjalnie w dzienniku, po czym sięgnęła do koszyka stojącego przy jej krześle, wyjęła artykuł wycięty z porannej gazety i przeczytała, że aczkolwiek połowy na przybrzeżnych wodach Oregonu są w tym roku wyjątkowo obfite, to jednak łososie pojawiły się niezwykle późno i ocean jest już burzliwy i niebezpieczny. Radziła wszystkim dobrze się zastanowić. |
| “Good idea,” McMurphy said. He closed his eyes and sucked a deep breath through his teeth. “Yes sir! | - Świetny pomysł! - zawołał McMurphy, przymknął oczy i ze świstem wciągnął przez zęby powietrze. - Tak jest! |
| The salt smell o’ the poundin’ sea, the crack o’ the bow against the waves–braving the elements, where men are men and boats are boats. | Słony zapach rozhukanej wody, fale bijące o dziób, stawianie czoła żywiołom tam, gdzie najlepiej widać, co wart jest człek i co warta łódź... |
| Miss Ratched, you’ve talked me into it. | Przekonała mnie siostra! |
| I’ll call and rent that boat this very night. | Jeszcze dziś zadzwonię i wynajmę łajbę. |
| Shall I sign you on?” | Może siostrę też zapisać? |
| Instead of answering she walked to the bulletin board and pinned up the clipping. | Oddziałowa w milczeniu podeszła do tablicy ogłoszeń i przypięła artykuł. |
| The next day he started signing up the guys that wanted to go and that had ten bucks to chip in on boat rent, and the nurse started steadily bringing in clippings from the newspapers that told about wrecked boats and sudden storms on the coast. | Nazajutrz McMurphy zaczął zapisywać chętnych na wyprawę i zbierać od nich po dziesięć dolców na wynajęcie łodzi, a oddziałowa zaczęła systematycznie znosić wycinki prasowe o rozbitych łodziach i nagłych sztormach. |
| McMurphy pooh-poohed her and her clippings, saying that his two aunts had spent most of their lives bouncing around the waves in one port or another with this sailor or that, and they both guaranteed the trip was safe as pie, safe as pudding, not a thing to worry about. | McMurphy wyśmiewał ją razem z jej wycinkami, mówiąc, że jego ciotki, które większą część życia spędziły w portach, bujając na falach z różnymi marynarzami, przysięgają, że uczestnicy wyprawy będą bezpieczni jak u mamy pod pierzyną i mają się niczym nie przejmo- wać. |
| But the nurse still knew her patients. | Oddziałowa jednak dobrze znała swoich pacjentów. |
| The clippings scared them more than McMurphy’d figured. | Wycinki przeraziły ich bardziej, niż McMurphy się spodziewał. |
| He’d figured there would be a rush to sign up, but he’d had to talk and wheedle to get the guys he did. | Sądził, że wszyscy będą chcieli jechać, a tymczasem musiał namawiać i przekonywać. |
| The day before the trip he still needed a couple more before he could pay for the boat. | W przeddzień wyjazdu wciąż było o dwóch chętnych za mało, żeby zapłacić za wynajęcie łodzi. |
| I didn’t have the money, but I kept getting this notion that I wanted to sign the list. | Byłem bez pieniędzy, ale miałem ochotę zapisać się na wyprawę. |
| And the more he talked about fishing for Chinook salmon the more I wanted to go. | Im więcej McMurphy mówił o łowieniu łososi, tym bardziej chciałem jechać. |
| I knew it was a fool thing to want; if I signed up it’d be the same as coming right out and telling everybody I wasn’t deaf. | Wiedziałem, że to kretyński pomysł; wpisanie się na listę było przecież równoznaczne z ogłoszeniem wszem i wobec, że nie jestem głuchy. |
| If I’d been hearing all this talk about boats and fishing it’d show I’d been hearing everything else that’d been said in confidence around me for the past ten years. | Jeśli usłyszałem dyskusję o łodziach i rybach, to musiałem także słyszeć wszystkie poufne rozmowy, które prowadzono przy mnie w ciągu ostatnich dziesięciu lat. |
| And if the Big Nurse found out about that, that I’d heard all the scheming and treachery that had gone on when she didn’t think anybody was listening, she’d hunt me down with an electric saw, fix me where she knew I was deaf and dumb. | Gdyby Wielka Oddziałowa się dowiedziała, że znam jej zdradzieckie knowania, rzuciłaby się na mnie z piłą elektryczną i pastwiła nade mną, dopóki nie nabrałaby absolutnej pewności, że jestem głuchoniemy. |
| Bad as I wanted to go, it still made me smile a little to think about it: I had to keep on acting deaf if I wanted to hear at all. | A więc jeśli chciałem słyszeć, musiałem dalej udawać głuchego; mimo że tak bardzo pragnąłem jechać, uśmiechnąłem się na tę myśl. |
| I lay in bed the night before the fishing trip and thought it over, about my being deaf, about the years of not letting on I heard what was said, and I wondered if I could ever act any other way again. | Wieczorem w przeddzień wyprawy leżałem w łóżku, rozmyślając o mojej głuchocie, o latach udawania, że nie słyszę ani słowa, i zastanawiałem się, czy potrafiłbym się zachowywać inaczej. |
| But I remembered one thing: it wasn’t me that started acting deaf; it was people that first started acting like I was too dumb to hear or see or say anything at all. | A potem przypomniałem sobie, że to nie ja zacząłem udawać głuchego; to ludzie zaczęli traktować mnie jak durnia, który nie słyszy, nie widzi i nie potrafi wydusić z siebie słowa. |
| It hadn’t been just since I came in the hospital, either; people first took to acting like I couldn’t hear or talk a long time before that. | Co więcej, traktowali mnie tak nie tylko tuż przed moim przyjściem do szpitala, ale również wiele lat wcześniej. |
| In the Army anybody with more stripes acted that way toward me. | W wojsku odnosili się do mnie w ten sposób wszyscy starsi rangą. |
| That was the way they figured you were supposed to act around someone looked like I did. | Pewnie im się wydawało, że tak właśnie należy postępować wobec kogoś o moim wyglądzie. |
| And even as far back as grade school I can remember people saying that they didn’t think I was listening, so they quit listening to the things I was saying. | Już nawet w szkole ludzie mówili, że chyba nie słucham, co mówią, i sami przestawali mnie słuchać. |
| Lying there in bed, I tried to think back when I first noticed it. | Leżąc na łóżku, usiłowałem sobie przypomnieć, kiedy zdarzyło się to po raz pierwszy. |
| I think it was once when we were still living in the village on the Columbia. | Chyba mieszkaliśmy wtedy jeszcze w naszej wiosce nad brzegiem Kolumbii. |
| It was summer… …and I’m about ten years old and I’m out in front of the shack sprinkling salt on salmon for the racks behind the house, when I see a car turn off the highway and come lumbering across the ruts through the sage, towing a load of red dust behind it as solid as a string of boxcars. | Było lato... ...mam z dziesięć lat i solę przed chatą łososie przed ułożeniem ich na ruszcie, gdy wtem spostrzegam samochód, który skręca z autostrady i kołysząc się na wybojach, wjeżdża między krzaki szałwi, ciągnąc za sobą niczym przyczepy tumany czerwonego pyłu. |
| I watch the car pull up the hill and stop down a piece from our yard, and the dust keeps coming, crashing into the rear of it and busting in every direction and finally settling on the sage and soapweed round about and making it look like chunks of red, smoking wreckage. | Obserwuję samochód, kiedy wjeżdża na wzgórze i zatrzymuje się w pewnej odległości od naszego podwórka; nadciągające za nim tumany pyłu rozbijają się o bagażnik i osiadają wolno na krzakach szałwi i mydlnicy, upodabniając je do czerwonych, dymiących szczątków ocalałych z pożaru. |
| The car sits there while the dust settles, shimmering in the sun. | Pasażerowie czekają, dopóki migocący w słońcu pył nie opadnie zupełnie. |
| I know it isn’t tourists with cameras because they never drive this close to the village. | Wiem, że to nie turyści z aparatami fotograficznymi, bo turyści nigdy nie podjeżdżają tak blisko wioski. |
| If they want to buy fish they buy them back at the highway; they don’t come to the village because they probably think we still scalp people and burn them around a post. | Jeśli chcą ryb, kupują je na autostradzie; wolą trzymać się z dala od naszych siedzib, bo się boją, że ich oskalpujemy albo przywiążemy do pala i spalimy na stosie. |
| They don’t know some of our people are lawyers in Portland, probably wouldn’t believe it if I told them. | Nie wiedzą, że niektórzy członkowie naszego plemienia są prawnikami w Portland; zresztą nie uwierzyliby mi, gdybym im powiedział. |
| In fact, one of my uncles became a real lawyer and Papa says he did it purely to prove he could, when he’d rather poke salmon in the fall than anything. | A przecież jeden z moich stryjów został najprawdziwszym na świecie prawnikiem - jak twierdzi tata, wyłącznie po to, by udowodnić ludziom, że potrafi tego dokonać, choć wolałby polować z ościeniem na ryby przy wodospadzie. |
| Papa says if you don’t watch it people will force you one way or the other, into doing what they think you should do, or into just being mule-stubborn and doing the opposite out of spite. | Tata mówi, że jeśli człowiek nie ma się na baczności, ludzie zmuszą go do robienia tego, czego chcą, albo - jeśli jest uparty - do robienia czegoś wręcz odwrotnego, po prostu im na złość. |
| The doors of the car open all at once and three people get out, two out of the front and one out of the back. | Drzwiczki samochodu otwierają się nagle i wysiadają z niego trzy osoby, z których dwie siedziały z przodu, a jedna z tyłu. |
| They come climbing up the slope toward our village and I see the first two are men in blue suits, and the behind one, the one that got out of the back, is an old white-haired woman in an outfit so stiff and heavy it must be armor plate. | Zaczynają się wspinać po zboczu w stronę wioski; widzę, że dwie pierwsze osoby to mężczyźni w granatowych garniturach, natomiast trzecią, która siedziała z tyłu, jest stara, siwa kobieta w stroju tak sztywnym i ciężkim, jakby był zrobiony z blachy pancernej. |
| They’re puffing and sweating by the time they break out of the sage into our bald yard. | Przedarłszy się wreszcie przez krzaki szałwi, wchodzą na nasze podwórze spoceni i zasapani. |
| The first man stops and looks the village over. | Pierwszy mężczyzna przystaje i rozgląda się po wiosce. |
| He’s short and round and wearing a white Stetson hat. | Jest niski i gruby, a na głowie ma biały kowbojski kapelusz. |
| He shakes his head at the rickety clutter of fishracks and secondhand cars and chicken coops and motorcycles and dogs. “Have you ever in all your born days seen the like? | Kiwa głową, widząc chwiejne ruszty do suszenia ryb, stare samochody, kurniki, motocykle i psy. - Widzieliście kiedy coś podobnego? |
| Have you now? I swear to heaven, have you ever?” | Co? Przynajmniej raz w życiu? |
| He pulls off the hat and pats his red rubber ball of a head with a handkerchief, careful, like he’s afraid of getting one or the other mussed up–the handkerchief or the dab of damp stringy hair. “Can you imagine people wanting to live this way? | Zdejmuje kapelusz i przykłada złożoną chusteczkę do głowy przypominającej czerwoną gumową piłkę - ociera ją tak ostrożnie, jakby się bał, że pogniecie chusteczkę albo rozczochra kępkę zlepionych potem strączkowatych włosów. - Jak ludzie mogą żyć w ten sposób? |
| Tell me, John, can you?” | Jak myślisz, John? |
| He talks loud on account of not being used to the roar of the falls. | Mówi bardzo głośno, bo nie jest przyzwyczajony do ryku wodospadu. |
| John’s next to him, got a thick gray mustache lifted tight up under his nose to stop out the smell of the salmon I’m working on. | John unosi wysoko gęste siwe wąsy, żeby zapach solonych przeze mnie łososi nie wpadał mu w nozdrza. |
| He’s sweated down his neck and cheeks, and he’s sweated clean out through the back of his blue suit. | Szyję i policzki ma zroszone potem, a granatowy garnitur zupełnie przemoczony na plecach. |
| He’s making notes in a book, and he keeps turning in a circle, looking at our shack, our little garden, at Mama’s red and green and yellow Saturday-night dresses drying out back on a stretch of bedcord–keeps turning till he makes a full circle and comes back to me, looks at me like he just sees me for the first time, and me not but two yards away from him. | Sporządza notatki, obracając się w miejscu i obejmując wzrokiem chatę, ogródek oraz czerwone, zielone i żółte wyjściowe sukienki mamy suszące się na sznurze za chatą - wykonawszy pełny obrót, znów staje twarzą do mnie i przygląda mi się, jakby dopiero teraz mnie zauważył, choć cały czas byłem dwa kroki od niego. |
| He bends toward me and squints and lifts his mustache up to his nose again like it’s me stinking instead of the fish. “Where do you suppose his parents are?” John asks. “Inside the house? Or out on the falls? | Nachyla się nade mną, mruży oczy i unosi wąsy, żeby zatkać nos, jakbym to ja cuchnął, a nie ryby. - Jak myślisz, gdzie są jego rodzice? - pyta. - W lepiance czy nad wodospadem? |
| We might as well talk this over with the man while we’re out here.” “I, for one, am not going inside that hovel,” the fat guy says. “That hovel,” John says through his mustache, “is where the Chief lives, Brickenridge, the man we are here to deal with, the noble leader of these people.” “Deal with? Not me, not my job. | Skoro już tu jesteśmy, powinniśmy po- gadać z tym facetem. - Za nic nie wejdę do tej nory - mówi grubas. - Ta nora, Brickenridge - oznajmia John spoza wąsów - to domostwo wodza; faceta, do którego mamy interes, szlachetnego przywódcy tego plemienia. - Interes? Mów o sobie, ja nie mam do niego żadnego interesu.' |
| They pay me to appraise, not fraternize.” | Rząd płaci mi za wycenianie, a nie za gadanie. |
| This gets a laugh out of John. “Yes, that’s true. | Słysząc to, John wybucha śmiechem. - Racja. |
| But someone should inform them of the government’s plans.” “If they don’t already know, they’ll know soon enough.” “It would be very simple to go in and talk with him.” “Inside in that squalor? | Ale ktoś powinien ich powiadomić o planach rządowych. - Jeśli jeszcze nie wiedzą, to dowiedzą się wkrótce. - Przecież to proste, wystarczy wejść i pogadać. - Do tej brudnej dziury? |
| Why, I’ll just bet you anything that place is acrawl with black widows. | Idę o zakład, że roi się tam od pająków. |
| They say these ‘dobe shacks always house a regular civilization in the walls between the sods. | Podobno w tych ruderach z suszonej gliny gnieżdżą się w ścianach miliony robactwa. |
| And hot , lord-a-mercy, I hope to tell you. I’ll wager it’s a regular oven in there. | A gorąco, że pojęcia nie masz. |
| Look, look how overdone little Hiawatha is here. | Spójrz na małego Hajawatę; widzisz, jak ładnie się przypiekł? |
| Ho. | Ho. |
| Burnt to a fair turn, he is.” | Cały jest czerwony. |
| He laughs and dabs at his head and when the woman looks at him he stops laughing. | Śmieje się i znów przykłada chustkę do głowy, lecz milknie, kiedy spogląda na niego kobieta. |
| He clears his throat and spits into the dust and then walks over and sits down in the swing Papa built for me in the juniper tree, and sits there swinging back and forth a little bit and fanning himself with his Stetson. | Odchrząkuje, spluwa na ziemię, a następnie podchodzi do huśtawki, którą tata zawiesił dla mnie na gałęzi jałowca, siada na niej i zaczyna się łagodnie bujać, wachlując się jednocześnie kapeluszem. |
| What he said makes me madder the more I think about it. | Myślę nad tym, co powiedział, i narasta we mnie gniew. |
| He and John go ahead talking about our house and village and property and what they are worth, and I get the notion they’re talking about these things around me because they don’t know I speak English. | Ponieważ grubas i John - bynajmniej się mną nie krępując - dalej rozprawiają o chacie, o wiosce, o ziemi i obliczają, ile co jest warte, zaczynam podejrzewać, iż chyba nie wiedzą, że ro- zumiem każde słowo. |
| They are probably from the East someplace, where people don’t know anything about Indians but what they see in the movies. | Pewnie przyjechali ze Wschodu, gdzie ludzie znają Indian tylko z filmów. |
| I think how ashamed they’re going to be when they find out I know what they are saying. | Wyobrażam sobie, jak będzie im wstyd, kiedy odkryją, że wiem, co wygadywali. |
| I let them say another thing or two about the heat and the house; then I stand up and tell the fat man, in my very best schoolbook language, that our sod house is likely to be cooler than any one of the houses in town, lots cooler! “I know for a fact that it’s cooler’n that school I go to and even cooler’n that movie house in The Dalles that advertises on that sign drawn with icicle letters that it’s ‘cool inside’!” | Czekam jeszcze chwilę, podczas gdy oni mówią o upale i naszym domu, a potem wstaję z kolan i wyjaśniam grubasowi, najpoprawniej, jak się nauczyłem w szkole, że nasza gliniana chata jest znacznie, ale to znacznie chłodniejsza od wszystkich domów w miasteczku. - Jest o wiele chłodniejsza od mojej szkoły i nawet od kina w The Dalles, którego szyld z oszronionych liter głosi, że w środku jest “chłodno i przyjemnie”! |
| And I’m just about to go and tell them, how, if they’ll come on in, I’ll go get Papa from the scaffolds on the falls, when I see that they don’t look like they’d heard me talk at all. | Zamierzam im jeszcze powiedzieć, że jeśli zechcą wejść do środka, to pobiegnę nad wodospad i przyprowadzę tatę, ale oni zachowują się tak, jakby mnie w ogóle nie słyszeli. |
| They aren’t even looking at me. | Nawet na mnie nie patrzą. |
| The fat man is swinging back and forth, looking off down the ridge of lava to where the men are standing their places on the scaffolding in the falls, just plaidshirted shapes in the mist from this distance. | Grubas buja się wolno na huśtawce i zerka w dół pokrytego lawą urwiska na mężczyzn, którzy stoją na rusztowaniach tuż przy wodospadzie - z tej odległości są tylko spowitymi mgiełką niewyraźnymi kształtami w kraciastych koszulach. |
| Every so often you can see somebody shoot out an arm and take a step forward like a swordfighter, and then hold up his fifteen-foot forked spear for somebody on the scaffold above him to pull off the flopping salmon. | Od czasu do czasu robią krok do przodu i niczym szermierze wyrzucają ręce, a następnie podnoszą do góry czterometrowe rozwidlone ościenie, żeby ci wyżej zdjęli z nich mio- tające się łososie. |
| The fat guy watches the men standing in their places in the fifty-foot veil of water, and bats his eyes and grunts every time one of them makes a lunge for a salmon. | Wpatrzony w mężczyzn widocznych na tle piętnastometrowego welonu wody, grubas mruży oczy i chrząka, ilekroć któryś z nich wychyla się, żeby nadziać na oścień rybę. |
| The other two, John and the woman, are just standing. | Tamci, John i kobieta, nadal stoją, jak stali. |
| Not a one of the three acts like they heard a thing I said; in fact they’re all looking off from me like they’d as soon I wasn’t there at all. | Żadne z trojga nie daje poznać, że mnie słyszało; nie patrzą w moją stronę, jakby woleli, żebym był nieobecny. |
| And everything stops and hangs this way for a minute. | Nagle wszystko zamiera i trwa tak przez całą minutę. |
| I get the funniest feeling that the sun is turned up brighter than before on the three of them. | Spostrzegam ze zdumieniem, że słońce świeci teraz na nich jakoś znacznie jaśniej. |
| Everything else looks like it usually does–the chickens fussing around in the grass on top of the ‘dobe houses, the grasshoppers batting from bush to bush, the flies being stirred into black clouds around the fish racks by the little kids with sage flails, just like every other summer day. | Wszystko inne wygląda zupełnie normalnie - zarówno kury grzebiące pazurami w trawie na dachach lepianek, jak i skaczące po krzakach koniki polne i chmary much nad suszącymi się rybami, odganiane przez dzieci miotełkami z szałwi; ot, zwyczajny letni dzień. |
| Except the sun, on these three strangers, is all of a sudden way the hell brighter than usual and I can see the… seams where they’re put together. | Ale trójkę przybyszów słońce oświetla z dziesięć razy jaśniej niż dotychczas i widzę... widzę szwy, gdzie ich zespawano z kawałków. |
| And, almost, see the apparatus inside them take the words I just said and try to fit the words in here and there, this place and that, and when they find the words don’t have any place ready-made where they’ll fit, the machinery disposes of the words like they weren’t even spoken. | I widzę niemal, jak wbudowane w nich urządzenia biorą moje słowa i usiłują je wpasować to tu, to tam, w ten otwór i w tamten, a kiedy się okazuje, że nie ma dla nich żadnego gotowego otworu, po prostu je kasują, jakby ich w ogóle nie było. |
| The three are stock still while this goes on. | Przez cały ten czas trójka przybyszów trwa w zupełnym bezruchu. |
| Even the swing’s stopped, nailed out at a slant by the sun, with the fat man petrified in it like a rubber doll. | Nawet huśtawka się zatrzymała, unieruchomiona pod pewnym kątem przez słońce; skamieniały grubas przypomina gumową lalkę. |
| Then Papa’s guinea hen wakes up in the juniper branches and sees we got strangers on the premises and goes to barking at them like a dog, and the spell breaks. | A potem budzi się perliczka taty śpiąca pośród gałęzi jałowca i na widok obcych zaczyna szczekać jak pies - wtedy czar pryska. |
| The fat man hollers and jumps out of the swing and sidles away through the dust, holding his hat up in front of the sun so’s he can see what’s up there in the juniper tree making such a racket. | Grubas z krzykiem zeskakuje z huśtawki, odbiega kilka metrów od drzewa i osłaniając kapeluszem oczy od słońca, patrzy w górę, żeby zobaczyć, co tak piekielnie jazgocze. |
| When he sees it’s nothing but a speckled chicken he spits on the ground and puts his hat on. “I, myself, sincerely feel ,” he says, “that whatever offer we make on this… metropolis will be quite sufficient.” “Could be. | Spostrzega, że to tylko perliczka, więc spluwa na ziemię i wkłada kapelusz. - Osobiście jestem głęboko przekonany - mówi - że bez względu na to, ile zaproponujemy za... za tę metropolię, będzie to i tak aż nadto. - Możliwe. |
| I still think we should make some effort to speak with the Chief–” The old woman interrupts him by taking one ringing step forward. “No.” | Ale uważam, że powinniśmy spróbować porozmawiać z wodzem… Stara kobieta przerywa mu, wysuwając z chrzęstem nogę do przodu. - Nie. |
| This is the first thing she’s said. “No,” she says again in a way that reminds me of the Big Nurse. | - To pierwsze słowo, jakie wypowiedziała od chwili przyjazdu. - Nie - powtarza w sposób przywodzący na myśl Wielką Oddziałową. |
| She lifts her eyebrows and looks the place over. | Unosi brwi i rozgląda się dokoła. |
| Her eyes spring up like the numbers in a cash register; she’s looking at Mamma’s dresses hung so careful on the line, and she’s nodding her head. | Oczy skaczą jej jak cyfry wybijane przez kasę; patrzy na sukienki mamy rozwieszone równo na sznurze i kiwa głową. |
| “No. We don’t talk with the Chief today. | Nie. Dziś nie będziemy rozmawiać z wodzem. |
| Not yet. | Jeszcze nie teraz. |
| I think. that I agree with Brickenridge for once. Only for a different reason. | Uważam... wyjątkowo zgadzam się z Brickenridge’em. Tyle że z innego powodu. |
| You recall the record we have shows the wife is not Indian but white? | Pamiętacie, że według naszych informacji żona wodza jest nie Indianką, lecz białą kobietą? |
| White. A woman from town. | Białą kobietą z miasteczka. |
| Her name is Bromden. | Nazywa się Bromden. |
| He took her name, not she his. | Wódz przyjął jej nazwisko, nie ona jego. |
| Oh, yes, I think if we just leave now and go back into town, and, of course, spread the word with the townspeople about the government’s plans so they understand the advantages of having a hydroelectric dam and a lake instead of a cluster of shacks beside a falls, then type up an offer–and mail it to the wife, you see, by mistake? I feel our job will be a great deal easier.” | Tak jest; wydaje mi się, że jeśli wrócimy do miasteczka i opowiemy mieszkańcom o planach rządowych, podkreślając korzyści płynące z posiadania tamy i sztucznego jeziora w miejscu skupiska lepianek, a dopiero później wypiszemy ofertę i niby przez pomyłkę, rozumiecie, zaadresujemy ją do żony, to wtedy nasze zadanie będzie znacznie łatwiejsze. |
| She looks off to the men on the ancient, rickety, zigzagging scaffolding that has been growing and branching out among the rocks of the falls for hundreds of years. “Whereas if we meet now with the husband and make some abrupt offer, we may run up against an un told amount of Navaho stubbornness and love of–I suppose we must call it home.” | Spogląda w dal na mężczyzn stojących na starych, rozklekotanych, zygzakowatych rusztowaniach, które w ciągu setek lat pokryły gęsto skały wokół wodospadu. - Gdybyśmy natomiast spotkali się z wodzem teraz i złożyli mu ofertę bez uprzedniego przygotowania gruntu, moglibyśmy napotkać u tego Nawaha zażarty upór wynikający z przywiązania do... domu, chyba tak trzeba nazwać tę ruderę. |
| I start to tell them he’s not Navaho, but think what’s the use if they don’t listen? | Już mam im powiedzieć, że nie jesteśmy Nawahami, ale co to ma za sens, skoro oni i tak nie chcą słuchać? |
| They don’t care what tribe he is. | Wszystko im jedno, do jakiego należymy plemienia. |
| The woman smiles and nods at both the men, a smile and a nod to each, and her eyes ring them up, and she begins to move stiffly back to their car, talking in a light, young voice. “As my sociology professor used to emphasize, ‘There is generally one person in every situation you must never underestimate the power of.’ ” | Kobieta uśmiecha się, kiwa mężczyznom głową, podsumowuje ich oczami jak kasa i rusza sztywno w stronę samochodu, wołając lekkim, młodzieńczym głosem: - Jak wciąż podkreślał mój wykładowca socjologii: “W każdej sytuacji jest zawsze jedna osoba, której władzy nie wolno lekceważyć!” |
| And they get back in the car and drive away, with me standing there wondering if they ever even saw me. | Wsiadają do samochodu i odjeżdżają, a ja stoję i zastanawiam się, czy mnie w ogóle widzieli . |
| I was kind of amazed that I’d remembered that. | Bardzo mnie zdziwiło, że sobie to przypomniałem. |
| It was the first time in what seemed to me centuries that I’d been able to remember much about my childhood. | Chyba pierwszy raz od wieków przypomniałem sobie coś z dzieciństwa. |
| It fascinated me to discover I could still do it. | Zdumiało mnie, że w ogóle cokolwiek pamiętam. |
| I lay in bed awake, remembering other happenings, and just about that time, while I was half in a kind of dream, I heard a sound under my bed like a mouse with a walnut. | Leżałem na posłaniu niby w półśnie, wspominając inne wydarzenia, gdy nagle dobiegł mnie spod łóżka chrobot, jakby mysz gryzła orzech włoski. |
| I leaned over the edge of the bed and saw the shine of metal biting off pieces of gum I knew by heart. | Wychyliłem się z pościeli i ujrzałem błysk metalu tnącego moje ukochane kawałki gumy do żucia. |
| The black boy named Geever had found where I’d been hiding my chewing gum; was scraping the pieces off into a sack with a long, lean pair of scissors open like jaws. | To czarny sanitariusz Geever odkrył, gdzie chowam gumę, i zeskrobywał ją prosto do papierowej torby długimi, cienkimi nożyczkami o ostrzach rozwartych jak szczęki. |
| I jerked back up under the covers before he saw me looking. | Cofnąłem szybko głowę, żeby mnie nie zauważył. |
| My heart was banging in my ears, scared he’d seen me. | Bałem się jednak, że mnie spostrzegł, i krew zaczęła walić mi w uszach. |
| I wanted to tell him to get away, to mind his own business and leave my chewing gum alone, but I couldn’t even let on I heard. | Chciałem mu powiedzieć, żeby odczepił się od mojej gumy i poszedł się zająć własnymi sprawami, ale przecież nie mogłem się nawet zdradzić z tym, iż go słyszałem. |
| I lay still to see if he’d caught me bending over to peek under the bed at him, but he didn’t give any sign–all I heard was the zzzth-zzzth of his scissors and pieces falling into the sack, reminded me of hailstones the way they used to rattle on our tar-paper roof. | Leżałem bez ruchu, by się upewnić, czy rzeczywiście nie widział, jak wyglądam z łóżka, czarny jednak nie przerywał pracy - słyszałem tylko zzzt-zzzt nożyczek i grzechot wpadających do torby kawałków gumy, zbliżony do bębnienia gradu o dach kryty papą. |
| He clacked his tongue and giggled to himself. “Um-ummm. | Geever mlasnął językiem i zachichotał pod nosem. - He, he. |
| Lord Bawd amighty. | O mój Boże. |
| Hee. | He, he. |
| I wonder how many times this muthuh chewed some o’ this stuff? | Ileż razy ten skurwiel przeżuwał je w japie? |
| Just as hard.” | Twarde jak kamień! |
| McMurphy heard the black boy muttering to himself and woke and rolled up to one elbow to look at what he was up to at this hour down on his knees under my bed. | Jego szept zbudził McMurphy’ego, który wsparł się na łokciu ciekaw, co też czarny wyrabia na kolanach pod moim łóżkiem o tak dziwnej porze. |
| He watched the black boy a minute, rubbing his eyes to be sure of what he was seeing, just like you see little kids rub their eyes; then he sat up completely. “I will be a sonofabitch if he ain’t in here at eleven-thirty at night, fartin’ around in the dark with a pair of scissors and a paper sack.” | Obserwował go przez chwilę, przecierając oczy jak dzieciak, który chce się przekonać, czy go wzrok nie myli, a następnie usiadł na łóżku. - Niech mnie licho, czego ten łobuz szuka tu z nożyczkami i z papierową torbą o wpół do dwunastej w nocy? |
| The black boy jumped and swung his flashlight up in McMurphy’s eyes. “Now tell me, Sam: what the devil are you collectin’ that needs the cover of night?” “Go back to sleep, McMurphy. | Czarny zerwał się na nogi i zaświecił mu latarką prosto w oczy. - Gadaj, stary, co tam wydłubujesz, u diabła, pod osłoną nocy? - Idź spać, McMurphy. |
| It don’t concern nobody else.” | Nic ci do tego. |
| McMurphy let his lips spread in a slow grin, but he didn’t look away from the light. | McMurphy rozciągnął wolno usta w szerokim uśmiechu i patrzył prosto w latarkę. |
| The black boy got uneasy after about half a minute of shining that light on McMurphy sitting there, on that glossy new-healed scar and those teeth and that tattooed panther on his shoulder, and took the light away. | Czarny oświetlał mu twarz jeszcze przez kilka chwil, a potem zrobiło mu się nagle nieswojo od gapienia się na świeżą bliznę połyskującą na nosie McMurphy’ego, od wpatrywania się w jego zęby i tatuaż pantery na przedramieniu, więc skierował latarkę w bok. |
| He bent back to his work, grunting and puffing like it was a mighty effort prying off dried gum. “One of the duties of a night aide,” he explained between grunts, trying to sound friendly, “is to keep the bedside area cleaned up.” | Schylił się i wrócił do pracy, sapiąc i prychając, jakby zdrapywanie zeschłej gumy wymagało wielkiego wysiłku. - Obowiązkiem sanitariusza pracującego na wieczornej zmianie - powiedział między jednym prychnięciem a drugim, usiłując nadać głosowi przyjazne brzmienie - jest dbanie o czystość sypialni. |
| “In the dead of night?” | - W środku nocy? |
| “McMurphy, we got a thing posted called a Job Description, say cleanliness is a twenty-fo’-hour job!” “You might of done your twenty-four hours’ worth before we got in bed, don’t you think, instead of sittin’ out there watching TV till ten-thirty. | - Mamy wyraźnie powiedziane, że o czystość należy dbać przez okrągłą dobę! - Wystarczyłoby, gdybyś o nią zadbał, nim położyliśmy się spać, zamiast do wpół do jedenastej gapić się w telewizor. |
| Does Old Lady Ratched know you boys watch TV most of your shift? | Czy stara Ratched wie, że ty i ten drugi prawie przez całą zmianę oglądacie telewizję? |
| What do you reckon she’d do if she found out about that?” | Jak myślisz, co by zrobiła, gdyby się do- wiedziała? |
| The black boy got up and sat on the edge of my bed. | Czarny wstał z kolan i usiadł na moim łóżku. |
| He tapped the flashlight against his teeth, grinning and giggling. | Uśmiechając się i chichocząc, zaczął się stukać latarką w zęby. |
| The light lit his face up like a black jack o’lantern. “Well, let me tell you about this gum,” he said and leaned close to McMurphy like an old chum. “You see, for years I been wondering where Chief Bromden got his chewin’ gum | W jej blasku twarz jego wyglądała jak podświetlona czaszka. - Słuchaj, opowiem ci o tej gumie - rzekł i nachylił się nad McMurphym jak nad najlepszym kumplem. - Widzisz, całe lata się zastanawiam, skąd Wódz Szczota bierze gumę do żucia. |
| –never havin’ any money for the canteen, never havin’ anybody give him a stick that I saw, never askin’ Public Relations–so I watched , and I waited . | Nigdy nie miał ani centa, więc nie mógł jej kupować w bu- fecie, nikt mu jej nie dawał, nigdy nie prosił o nią kobiety z Czerwonego Krzyża; obserwowałem go i czekałem. |
| And look here.” | No i spójrz. |
| He got back on his knees and lifted the edge of my bedspread and shined the light under. “How ‘bout that? | Znów ukląkł, podniósł brzeg mojej pościeli i poświecił latarką. - I co ty na to? |
| I bet they’s pieces of gum under here been used a thousand times!” | Założę się, że wszystkie te kawałki są przeżute co najmniej z tysiąc razy! |
| This tickled McMurphy. He went to giggling at what he saw. | McMurphy zaczął chichotać ubawiony. |
| The black boy held up the sack and rattled it, and they laughed some more about it. | Czarny potrząsnął papierową torbą; słysząc grzechotanie, obaj parsknęli śmiechem. |
| The black boy told McMurphy good night and rolled the top of the sack like it was his lunch and went off somewhere to hide it for later. “Chief?” McMurphy whispered. “I want you to tell me something.” | Potem czarny powiedział McMurphy’emu dobranoc, zawinął brzeg torby, jakby miał w niej drugie śniadanie, i poszedł schować ją sobie na później. - Wodzu! - szepnął McMurphy. - Powiedz mi coś! |
| And he started to sing a little song, a hillbilly song, popular a long time ago: “ ‘Oh, does the Spearmint lose its flavor on the bedpost overnight?’ | I zaczął śpiewać piosenkę popularną bardzo dawno temu: - “Czy gdy wyjmiesz ją z ust na noc, guma traci mięty smak?” |
| “ At first I started getting real mad. | W pierwszej chwili ogarnęła mnie złość. |
| I thought he was making fun of me like other people had. “ ‘When you chew it in the morning,’ ” he sang in a whisper, “ ‘will it be too hard to bite?’ ” But the more I thought about it the funnier it seemed to me. | Myślałem, że McMurphy wyśmiewa się ze mnie tak samo jak inni. - “Czy gdy znów ją bierzesz rano, cała twarda jest jak lak?” - śpiewał szeptem. Ale im dłużej się zastanawiałem, tym bardziej zaczynało mnie to bawić. |
| I tried to stop it but I could feel I was about to laugh–not at McMurphy’s singing, but at my own self. “ ‘This question’s got me goin’, won’t somebody set me right; does the Spearmint lose its flavor on the bedpost o-ver niiiite?’ ” He held out that last note and twiddled it down me like a feather. | Musiałem panować nad sobą, żeby się nie roześmiać - nie tyle z piosenki McMurphy’ego, ile z samego siebie. - “To nie daje mi spokoju, chcę usłyszeć nie lub tak; czy gdy wyjmiesz ją z ust na noc, guma traci mięty smaaaaaaak?” Ciągnął ostatnią zgłoskę i łachotał mnie nią jak piórkiem. |
| I couldn’t help but start to chuckle, and this made me scared I’d get to laughing and not be able to stop. | Nie mogłem się dłużej powstrzymać i parsknąłem cicho; bałem się, że za chwilę zacznę się śmiać i nie będę mógł przestać. |
| But just then McMurphy jumped off his bed and went to rustling through his nightstand, and I hushed. | Ale akurat w tym momencie McMurphy wyskoczył z łóżka i zaczął grzebać w nocnej szafce, więc jakoś się uciszyłem. |
| I clenched my teeth, wondering what to do now. | Zacisnąłem zęby nie wiedząc, co robić. |
| It’d been a long time since I’d let anyone hear me do any more than grunt or bellow. | Od lat ograniczałem się tylko do pochrząkiwań i ryków. |
| I heard him shut the bedstand, and it echoed like a boiler door. | Usłyszałem, jak drzwiczki szafki - niby stalowa klapa - zatrzaskują się z głuchym łoskotem. |
| I heard him say, “Here,” and something lit on my bed. | Usłyszałem, jak McMurphy woła: “łap”, i coś upadło na moje łóżko. |
| Little. | Coś małego. |
| Just the size of a lizard or a snake… “Juicy Fruit is the best I can do for you at the moment, Chief. | Wielkości jaszczurki lub węża... - W tej chwili, Wodzu, mam tylko owocową. |
| Package I won off Scanlon pitchin’ pennies.” And he got back in bed. | Wygrałem paczkę od Scanlona - oznajmił, kładąc się z powrotem do łóżka. |
| And before I realized what I was doing, I told him Thank you. | A ja, nim zdałem sobie sprawę z tego, co robię, powiedziałem mu “dziękuję”. |
| He didn’t say anything right off. | W pierwszej chwili nie rzekł nic. |
| He was up on his elbow, watching me the way he’d watched the black boy, waiting for me to say something else. | Wsparty na łokciu, obserwując mnie tak, jak przedtem obserwował czarnego, czekał, aż jeszcze coś powiem. |
| I picked up the package of gum from the bedspread and held it in my hand and told him Thank you. | Podniosłem z pościeli paczkę gumy i trzymając ją w dłoni, powtórzyłem: - Dziękuję. |
| It didn’t sound like much because my throat was rusty and my tongue creaked. | Wypadło to dość mizernie, bo gardło miałem zardzewiałe i język mi skrzypiał. |
| He told me I sounded a little out of practice and laughed at that. | McMurphy powiedział, że wyraźnie wy- szedłem z wprawy, i wybuchnął śmiechem. |
| I tried to laugh with him, but it was a squawking sound, like a pullet trying to crow. | Ja też spróbowałem się roześmiać, ale pisnąłem tylko jak kurczę, które uczy się piać. |
| It sounded more like crying than laughing. | Było to bardziej zbliżone do płaczu niż do śmiechu. |
| He told me not to hurry, that he had till six-thirty in the morning to listen if I wanted to practice. | McMurphy poradził mi, żebym się nie spieszył, bo jeśli chcę poćwiczyć mówienie, gotów jest mnie słuchać do szóstej trzydzieści. |
| He said a man been still long as me probably had a considerable lot to talk about, and he lay back on his pillow and waited. | Stwierdził, że człowiek, który milczał tak długo jak ja, musi mieć wiele do opowiadania, a następnie położył głowę na poduszce i czekał, aż zacznę mówić. |
| I thought for a minute for something to say to him, but the only thing that came to my mind was the kind of thing one man can’t say to another because it sounds wrong in words. | Przez chwilę zastanawiałem się, co by mu powiedzieć, ale jedyne, co mi przychodziło do głowy, to takie rzeczy, których żaden mężczyzna nie mówi drugiemu, bo nie sposób ująć ich w słowa. |
| When he saw I couldn’t say anything he crossed his hands behind his head and started talking himself. “Ya know, Chief, I was just rememberin’ a time down in the Willamette Valley–I was pickin’ beans outside of Eugene and considering myself damn lucky to get the job. | Kiedy McMurphy zo- baczył, że nie potrafię nic z siebie wydusić, założył ręce za głowę i zaczął opowiadać o sobie. - Pamiętam, jak kiedyś zrywałem fasolę pod Eugene w dolinie Willamette i cholernie byłem rad, że mam tę robotę. |
| It was in the early thirties so there wasn’t many kids able to get jobs. | Było to na początku lat trzydziestych, a wtedy rzadko który dzieciak mógł załapać pracę. |
| I got the job by proving to the bean boss I could pick just as fast and clean as any of the adults. | Dostałem ją, bo udowodniłem nadzorcy, że potrafię zbierać strąki równie szybko i starannie jak dorośli. |
| Anyway, I was the only kid in the rows. | No, w każdym razie byłem tam jedynym dzieciakiem. |
| Nobody else around me but grown-ups. | Ja jeden i sami dorośli. |
| And after I tried a time or two to talk to them I saw they weren’t for listening to me–scrawny little patchquilt redhead anyhow. | Na początku próbowałem z nimi gadać, ale zobaczyłem, że mnie w ogóle nie słuchają; gówno ich obchodzi, co ten rudy mały obdartus ma do powiedzenia. |
| So I hushed. | Więc zamknąłem gębę. |
| I was so peeved at them not listening to me I kept hushed the livelong four weeks I picked that field, workin’ right along side of them, listening to them prattle on about this uncle or that cousin. | Byłem na nich wściekły za to, że nie chcieli mnie słuchać, no i zamknąłem gębę na bite cztery tygodnie, które tam pracowałem. A oni mełli jęzorami, obgadując wujów, stryjów i krewnych |
| Or if somebody didn’t show up for work, gossip about him. | albo, gdy ktoś się nie stawił do roboty, to jego. |
| Four weeks and not a peep out of me. | I tak przez cztery tygodnie; ja tymczasem milczałem jak zaklęty. |
| Till I think by God they forgot I could talk, the mossbacked old bastards. | Aż pewnie w ogóle zapomniały, tępe pierdoły, że umiem mówić! |
| I bided my time. | Czekałem na odpowiednią chwilę. |
| Then, on the last day, I opened up and went to telling them what a petty bunch of farts they were. | I wreszcie ostatniego dnia wygarnąłem im wszystko, żeby wiedzieli, jaka z nich nędzna banda skurwysynów. |
| I told each one just how his buddy had drug him over the coals when he was absent. | Opowiedziałem każdemu po kolei, jak go obsmarowywali kumple pod jego nieobecność. |
| Hooee, did they listen then! | Rany, ale wtedy nastawiali uszu! |
| They finally got to arguing with each other and created such a shitstorm I lost my quarter-cent-a-pound bonus I had comin’ for not missin’ a day because I already had a bad reputation around town and the bean boss claimed the disturbance was likely my fault even if he couldn’t prove it. | W końcu zaczęli się awanturować między sobą, a ja straciłem dodatek wysokości pół centa od każdego zebranego kilograma, który mi się należał za to, że nie opuściłem ani dnia pracy. Nadzorca podejrzewał, że ta burda to moja sprawka, a choć nie mógł mi nic udowodnić, wystarczyło mu, że miałem w mieście złą opinię. |
| I cussed him out too. My shootin’ off my mouth that time probably cost me twenty dollars or so. Well worth it, too.” | Więc jego też zbluzgałem. Mój niewyparzony język kosztował mnie wtedy ze dwadzieścia dolarów, ale nie żałowałem ani centa. |
| He chuckled a while to himself, remembering, then turned his head on his pillow and looked at me. “What I was wonderin’, Chief, are you biding your time towards the day you decide to lay into them?” “No,” I told him. “I couldn’t.” “Couldn’t tell them off? | Przez chwilę rechotał na to wspomnienie, a potem przekręcił głowę na poduszce i spojrzał na mnie. - Powiedz, Wodzu, czy ty też czekasz na odpowiednią chwilę, żeby wszystko wygarnąć? - Nie - odparłem. - Nie dałbym rady. - Nie dałbyś rady? |
| It’s easier than you think.” “You’re… lot bigger, tougher’n I am,” I mumbled. “How’s that? | To łatwiejsze, niż myślisz. - Jesteś... większy, silniejszy niż ja - wymamrotałem. - Co takiego? |
| I didn’t get you, Chief.” | Nie słyszę cię, Wodzu. |
| I worked some spit down in my throat. “You are bigger and tougher than I am. | Zebrałem w gardle trochę śliny. - Jesteś większy i silniejszy ode mnie. |
| You can do it.” “Me? | Dlatego tobie łatwo. - Ja? |
| Are you kidding? | Żartujesz chyba! |
| Criminy, look at you: you stand a head taller’n any man on the ward. | Jak pragnę zdrowia, spójrz w lustro; przerastasz o głowę wszystkich na oddziale! |
| There ain’t a man here you couldn’t turn every way but loose, and that’s a fact!” “No. | Mógłbyś każdego z nas rozłożyć jedną ręką! - Nie. |
| I’m way too little. | Jestem dużo za mały. |
| I used to be big, but not no more. | Kiedyś byłem większy, ale to było dawno temu. |
| You’re twice the size of me.” “Hoo boy, you are crazy, aren’t you? | Teraz jestem o połowę mniejszy od ciebie. - Ho, ho, rety, ty chyba naprawdę jesteś stuknięty! |
| The first thing I saw when I came in this place was you sitting over in that chair, big as a damn mountain. | Od razu zwróciłem na ciebie uwagę, kiedy wszedłem na oddział; siedziałeś na krześle ogromny jak góra. |
| I tell you, I lived all over Klamath and Texas and Oklahoma and all over around Gallup, and I swear you’re the biggest Indian I ever saw.” “I’m from the Columbia Gorge,” I said, and he waited for me to go on. “My Papa was a full Chief and his name was Tee Ah Millatoona. That means The-Pine-That-Stands-Tallest-on-the-Mountain, and we didn’t live on a mountain. | Mówię ci, znam dobrze okręg Klamath, cały Teksas, Oklahomę i okolice Gallup, ale większego Indianina w życiu nie widziałem. - Urodziłem się w wiosce nad Kolumbią - oznajmiłem, a on czekał, co powiem dalej. - Mój tata był prawdziwym wodzem i nazywał się Tee Ah Millatoo, Sosna Stojąca Najwyżej Na Górze, choć wcale nie mieszkaliśmy na szczycie góry. |
| He was real big when I was a kid. My mother got twice his size.” | Pamiętam z dzieciństwa, że był naprawdę ogromny. A potem matka stała się dwa razy większa od niego. |
| “You must of had a real moose of an old lady. How big was she?” “Oh–big, big.” | Musiała być postawną babką. Ile miała wzrostu! - Oj, duża była, duża… |
| “I mean how many feet and inches?” | - Ale ile mierzyła? |
| “Feet and inches? A guy at the carnival looked her over and says five feet nine and weight a hundred and thirty pounds, but that was because he’d just saw her. She got bigger all the time.’” “Yeah? | - Ile mierzyła? Facet na jarmarku obejrzał ją i powiedział, że ma metr siedemdziesiąt pięć i waży pięćdziesiąt dziewięć kilo, ale on jej nie znał. Stawała się coraz większa! |
| How much bigger?” “Bigger than Papa and me together.” “Just one day took to growin’, huh? | To znaczy? - W końcu była większa niż tata i ja razem wzięci. - Mówisz, że pewnego dnia po prostu zaczęła sobie rosnąć? |
| Well, that’s a new one on me: I never heard of an Indian woman doing something like that.” | Ładna historia; nigdy dotąd nie słyszałem, żeby Indianki robiły coś takiego. - Nie była Indianką. |
| “She wasn’t Indian. | Była białą kobietą. |
| She was a town woman from The Dalles.” “And her name was what? | Z The Dalles. - Jak się nazywała? |
| Bromden? | Bromden? |
| Yeah, I see, wait a minute.” He thinks for a while and says, “And when a town woman marries an Indian that’s marryin’ somebody beneath her, ain’t it? | Poczekaj, teraz zaczynam rozumieć. - Zastanawiał się przez chwilę, po czym rzekł: - Jeśli biała kobieta wychodzi za Indianina, to popełnia mezalians, tak? |
| Yeah, I think I see.” “No. It wasn’t just her that made him little. | Dobra, już chyba rozumiem. - Ale to nie tylko przez nią tata tak zmalał. |
| Everybody worked on him because he was big, and wouldn’t give in, and did like he pleased. | Wszyscy go zadręczali, bo był wielki, nie zamierzał się ugiąć i robił, co chciał. |
| Everybody worked on him just the way they’re working on you.” “They who, Chief?” he asked in a soft voice, suddenly serious. “The Combine. | Dręczyli go tak samo, jak teraz dręczą ciebie. - Kto, Wodzu, kto? - zapytał cicho, poważniejąc nagle. - Ludzie Kombinatu. |
| It worked on him for years. | Dręczyli go latami. |
| He was big enough to fight it for a while. | Przez pewien czas był dość silny, żeby z nimi walczyć. |
| It wanted us to live in inspected houses. | Chcieli, żebyśmy żyli w inspekcjonowanych domach. |
| It wanted to take the falls. | Chcieli odebrać nam wodospad. |
| It was even in the tribe, and they worked on him. | Nawet niektórzy członkowie plemienia przyłączyli się do Kom- binatu i też zaczęli dręczyć tatę. |
| In the town they beat him up in the alleys and cut his hair short once. | Pobito go kilkakrotnie w miasteczku, a raz obcięto mu włosy. |
| Oh, the Combine’s big–big. | Och, Kombinat jest potężny... potężny. |
| He fought it a long time till my mother made him too little to fight any more and he gave up.” | Tata walczył z nim uparcie, ale w końcu tak zmalał przez matkę, że dalej już nie mógł i musiał się poddać. |
| McMurphy didn’t say anything for a long time after that. | McMurphy długo milczał. |
| Then he raised up on his elbow and looked at me again, and asked why they beat him up in the alleys, and I told him that they wanted to make him see what he had in store for him only worse if he didn’t sign the papers giving everything to the government. | Potem podniósł się na łokciu, spoj rzał na mnie i zapytał, dlaczego pobito tatę. Wyjaśniłem, że miała to być zapowiedź tego, co go czeka, jeśli nie podpisze papierów i nie odda wszystkiego rządowi. |
| “What did they want him to give to the government?” “Everything. | - Co miał oddać rządowi? - Wszystko. |
| The tribe, the village, the falls…” “Now I remember; you’re talking about the falls where the Indians used to spear salmon–long time ago. | Plemię, wioskę, wodospady... - Aha, teraz sobie przypominam; mówisz o wodospadach, przy których Indianie łowili łososie... Dawno, dawno temu. |
| Yeah. | No tak. |
| But the way I remember it the tribe got paid some huge amount.” “That’s what they said to him. | Ale o ile pamiętam, Indianie dostali wtedy kupę forsy. - Forsa; to był ich argument. |
| He said, What can you pay for the way a man lives? | Tata pytał: Jak można sprzedać swoje życie? |
| He said, What can you pay for what a man is? | Jak można sprzedać to, czym się jest? |
| They didn’t understand. | Nie rozumieli. |
| Not even the tribe. | Nawet członkowie plemienia. |
| They stood out in front of our door all holding those checks and they wanted him to tell them what to do now. | Później gromadzili się przed naszymi drzwiami z czekami w rękach i pytali tatę, co mają dalej robić. |
| They kept asking him to invest for them, or tell them where to go, or to buy a farm. | Chcieli, żeby im powiedział, w co mają inwestować, gdzie iść i czy kupować farmy. |
| But he was too little anymore. And he was too drunk, too. | Ale był już wtedy za mały, a w dodatku za bardzo pijany. |
| The Combine had whipped him. | Kombinat go pokonał. |
| It beats everybody. | Bo Kombinat wygrywa z każdym. |
| It’ll beat you too. | Z tobą też wygra. |
| They can’t have somebody as big as Papa running around unless he’s one of them. | Nie mogli pozwolić, żeby ktoś taki silny jak tata chodził swobodnie po świecie, jeśli nie był jednym z nich. |
| You can see that.” “Yeah, I reckon I can.” “That’s why you shouldn’t of broke that window. | Chyba to rozumiesz. - Tak, chyba tak. - Dlatego źle zrobiłeś, że stłukłeś szybę. |
| They see you’re big, now. | Teraz wiedzą, że jesteś silny. |
| Now they got to bust you.” “Like bustin’ a mustang, huh?” “No. | Teraz muszą cię okiełznać. - Jak dzikiego mustanga, tak? - Nie, nie. |
| No, listen. | Posłuchaj. |
| They don’t bust you that way; they work on you ways you can’t fight! | Mają inne metody; takie, z którymi nie można walczyć! |
| They put things in! | Wsadzają ci różne rzeczy! |
| They install things. | Wmontowują do głowy! |
| They start as quick as they see you’re gonna be big and go to working and installing their filthy machinery when you’re little, and keep on and on and on till you’re fixed!” “Take ‘er easy, buddy; shhh.” “And if you fight they lock you someplace and make you stop–” “Easy, easy, Chief. | Biorą się do roboty, ledwie zobaczą, że będziesz silny; już jako dziecku instalują ci różne parszywe maszynki, instalują i instalują, aż jesteś załatwiony! - Spokojnie, stary, sza! - A jeśli usiłujesz walczyć , zamykają cię... - Spokojnie, Wodzu, spokojnie. |
| Just cool it for a while. | Bądź cicho. |
| They heard you.” | Chyba cię usłyszeli. |
| He lay down and kept still. | Opadł na poduszkę i leżał bez ruchu. |
| My bed was hot, I noticed. | Spostrzegłem, że moja pościel jest mokra od potu. |
| I could hear the squeak of rubber soles as the black boy came in with a flashlight to see what the noise was. | Usłyszałem skrzypnięcie gumowych podeszew - to czarny z latarką przyszedł sprawdzić, czy wszystko jest w porządku. |
| We lay still till he left. “He finally just drank,” I whispered. | Udawaliśmy, że śpimy, i wreszcie wyszedł. - W końcu tata zaczął pić - szepnąłem. |
| I didn’t seem to be able to stop talking, not till I finished telling what I thought was all of it. “And the last I see him he’s blind in the cedars from drinking and every time I see him put the bottle to his mouth he don’t suck out of it, it sucks out of him | Nie mogłem przestać mówić, dopóki nie opowiedziałem wszystkiego. - Pamiętam, jak leżał pod cedrami oślepły od wódki i podnosił butelkę do ust, ale to nie on z niej pił, tylko ona z niego. |
| until he’s shrunk so wrinkled and yellow even the dogs don’t know him, and we had to cart him out of the cedars, in a pickup, to a place in Portland, to die. | Wreszcie tak się skurczył, zmarszczył i zżółkł, że nawet psy przestały go poznawać i musieliśmy zawieźć go furgonetką do zakładu w Portland. Tam umarł. |
| I’m not saying they kill. | Nie, oni nie zabijają. |
| They didn’t kill him. | Taty nie zabili. |
| They did something else.” | Ale to, co zrobili, było znacznie gorsze. |
| I was feeling awfully sleepy. | Nagle poczułem się strasznie śpiący. |
| I didn’t want to talk any more. | Nie miałem ochoty dłużej rozmawiać. |
| I tried to think back on what I’d been saying, and it didn’t seem like what I’d wanted to say. “I been talking crazy, ain’t I?” “Yeah, Chief”–he rolled over in his bed–“you been talkin’ crazy.” “It wasn’t what I wanted to say. | Zacząłem się zastanawiać nad tym, co mówiłem, i zdałem sobie sprawę, że nie powiedziałem tego, co zamierzałem. - Gadałem jak wariat, co? - Tak, Wodzu. - McMurphy przekręcił się na łóżku. - Gadałeś jak wariat. - To wszystko nie było to, co chciałem powiedzieć. |
| I can’t say it all. It don’t make sense.” | Ale inaczej nie umiałem. |
| “I didn’t say it didn’t make sense, Chief, I just said it was talkin’ crazy.” | Plotłem bzdury. - Wcale tak nie uważam. Gadałeś jak wariat, ale to nie były bzdury. |
| He didn’t say anything after that for so long I thought he’d gone to sleep. | Potem milczał tak długo, że myślałem, iż zasnął. |
| I wished I’d told him good night. | Żałowałem, że nie powiedziałem mu dobranoc. |
| I looked over at him, and he was turned away from me. | Spojrzałem na niego: leżał zwrócony do mnie plecami. |
| His arm wasn’t under the covers, and I could just make out the aces and eights tattooed there. | Na odkrytym ramieniu majaczył niewyraźnie tatuaż asów i ósemek. |
| It’s big, I thought, big as my arms used to be when I played football. | Ale ma grube ramię, pomyślałem - moje też było takie, kiedy grałem w piłkę. |
| I wanted to reach over and touch the place where he was tattooed, to see if he was still alive. | Chciałem wyciągnąć rękę i dotknąć tatuażu, żeby się przekonać, czy McMurphy żyje. |
| He’s layin’ awful quiet, I told myself, I ought to touch him to see if he’s still alive… That’s a lie. | Leży bardzo cicho, rzekłem do siebie, powinienem dotknąć go i sprawdzić, czy żyje… To też kłamstwo. |
| I know he’s still alive. That ain’t the reason I want to touch him. | Wiem, że żyje. Nie dlatego chcę go dotknąć. |
| I want to touch him because he’s a man. | Chcę go dotknąć, bo jest mężczyzną. |
| That’s a lie too. | To też kłamstwo. |
| There’s other men around. | Dookoła są sami mężczyźni. |
| I could touch them. | Mógłbym dotknąć któregoś z nich. |
| I want to touch him because I’m one of these queers! | Chcę go dotknąć, bo jestem pederastą! |
| But that’s a lie too. | To też kłamstwo. |
| That’s one fear hiding behind another. | Jeden lęk kryje się pod drugim. |
| If I was one of these queers I’d want to do other things with him. | Gdybym był pederastą, chciałbym robić z nim inne rzeczy. |
| I just want to touch him because he’s who he is. | Chcę go dotknąć dlatego, że jest, kim jest. |
| But as I was about to reach over to that arm he said, “Say, Chief,” and rolled in bed with a lurch of covers, facing me, “Say, Chief, why don’t you come on this fishin’ trip with us tomorrow?” I didn’t answer. | Już miałem wyciągnąć rękę, kiedy McMurphy nagle się odezwał. - Słuchaj, Wodzu! - zawołał, odwracając się do mnie gwałtownie. - Słuchaj, może pojechałbyś jutro z nami na ryby? |
| “Come on, what do ya say? | Nie odpowiedziałem. - No jak? |
| I look for it to be one hell of an occasion. | Szykuje się morowa zabawa. |
| You know these two aunts of mine comin’ to pick us up? | Wiesz pewnie, że mają przyjechać po nas moje dwie ciotki? |
| Why, those ain’t aunts, man, no; both those girls are workin’ shimmy dancers and hustlers I know from Portland. | Więc słuchaj, to nie żadne ciotki, tylko zawodowe tancerki, znajome kurwy z Portland. |
| What do you say to that?” | Co ty na to? |
| I finally told him I was one of the Indigents. “You’re what?” “I’m broke.” “Oh,” he said. “Yeah, I hadn’t thought of that.” | Powiedziałem mu, że jestem w szpitalu na koszt państwa. - Co to ma wspólnego? - Nie mam ani centa. - Aha - mruknął. - O tym nie pomyślałem. |
| He was quiet for a time again, rubbing that scar on his nose with his finger. | Znów milczał długo, pocierając palcem bliznę na nosie. |
| The finger stopped. | Nagle przestał ją pocierać. |
| He raised up on his elbow and looked at me. “Chief,” he said slowly, looking me over, “when you were full-sized, when you used to be, let’s say, six seven or eight and weighed two eighty or so–were you strong enough to, say, lift something the size of that control panel in the tub room?” | Podniósł się na łokciu i spojrzał na mnie. - Wodzu - rzekł wolno, taksując mnie wzrokiem - czy kiedy byłeś duży, to znaczy kiedy miałeś dwa metry wzrostu i ważyłeś ze sto dwadzieścia kilo, potrafiłeś podnosić takie ciężary jak na przykład konsola w gabinecie hydroterapii? |
| I thought about that panel. | Zastanawiałem się chwilę. |
| It probably didn’t weigh a lot more’n oil drums I’d lifted in the Army. | Konsola nie mogła ważyć więcej od blaszanych beczek z ropą, które dźwigałem w wojsku. |
| I told him I probably could of at one time. “If you got that big again, could you still lift it?” I told him I thought so. | Odparłem, że kiedyś pewnie tak. - A dźwignąłbyś ją, gdybyś znów stał się duży? Powiedziałem, że tak mi się zdaje. |
| “To hell with what you think; I want to know can you promise to lift it if I get you big as you used to be? | - Nie obchodzi mnie, co ci się zdaje! Czy gotów jesteś obiecać, że ją podniesiesz, jeśli pomogę ci odzyskać siły? |
| You promise me that, and you not only get my special body-buildin’ course for nothing but you get yourself a ten-buck fishin’ trip, free!” He licked his lips and lay back. “Get me good odds too, I bet.” | Jeśli mi obiecasz, to mało, że przejdziesz pod moim okiem kurs kulturystyczny, ale na dokładkę pojedziesz za frajer na ryby! - Oblizał wargi i upadł na posłanie. - A ja i tak coś na tym zarobię. |
| He lay there chuckling over some thought of his own. | Leżał rechocząc z czegoś, co mu przyszło do głowy. |
| When I asked him how he was going to get me big again he shushed me with a finger to his lips. | Kiedy zapytałem, jak sprawi, że znów będę duży, przyłożył tylko palec do ust. - Tajemnica, stary. |
| “Man, we can’t let a secret like this out. | Nie mogę ci wyjawić, jak to zrobię. |
| I didn’t say I’d tell you how , did I? | Tego zresztą nie obiecywałem. |
| Hoo boy, blowin’ a man back up to full size is a secret you can’t share with everybody, be dangerous in the hands of an enemy. | Ho, ho, nadmuchanie olbrzyma do dawnych rozmiarów to tajemnica, której trzeba strzec pilnie, bo w rękach wroga mogłaby się stać niebezpieczną bronią. |
| You won’t even know it’s happening most of the time yourself. | Sam nawet nie będziesz wiedział, kiedy się powiększasz. |
| But I give you my solemn word, you follow my training program, and here’s what’ll happen.” | Ale daję ci słowo, że jak przejdziesz mój kurs, wszystko się nagle zmieni. Posłuchaj. |
| He swung his legs out of bed and sat on the edge with his hands on his knees. | Spuścił nogi na posadzkę, usiadł na brzegu łóżka i położył ręce na kolanach. |
| The dim light coming in over his shoulder from the Nurses’ Station caught the shine of his teeth and the one eye glinting down his nose at me. | Przyćmione światło sączące się przez drzwi z dyżurki padało mu bokiem na twarz, wydobywając z ciemności blask zębów i wpatrzone we mnie oczy. |
| The rollicking auctioneer’s voice spun softly through the dorm. “There you’ll be. It’s the Big Chief Bromden, cuttin’ down the boulevard–men, women, and kids rockin’ back on their heels to peer at him: | Magiczny głos McMurphy’ego zaczął cicho snuć się po sypialni. - Oto nadchodzisz aleją, ty, Wielki Wódz Bromden, a mężczyźni, kobiety i dzieci zadzierają głowy, żeby ci się przyjrzeć. |
| ‘Well well well, what giant’s this here , takin’ ten feet at a step and duckin’ for telephone wires?’ | “Hej, hej, co to za olbrzym sadzi trzymetrowymi susami i musi się schylać, żeby nie zawadzić głową o druty telegraficzne?” |
| Comes stompin’ through town, stops just long enough for virgins, the rest of you twitches might’s well not even line up ‘less you got tits like muskmelons, nice strong white legs long enough to lock around his mighty back, and a little cup of poozle warm and juicy and sweet as butter an’ honey…” In the dark there he went on, spinning his tale about how it would be, with all the men scared and all the beautiful young girls panting after me. | Przelatujesz przez miasto jak wicher, zatrzymując się tylko dla dziewic; wy, dziwki, nawet się nie pchajcie, chyba że macie cycki jak melony i mocne, zgrabne, białe nogi dostatecznie długie, żeby owinąć nimi jego potężne plecy, a cipy gorące, soczy- ste i słodkie jak miód... Snuł w mroku opowieść i mówił o przyszłości, obiecując, że wszyscy faceci będą się mnie bali, a wszystkie babki będą za mną ganiać. |
| Then he said he was going out right this very minute and sign my name up as one of his fishing crew. | Potem powiedział, że natychmiast idzie wpisać mnie na listę jadących na ryby. |
| He stood up, got the towel from his bedstand and wrapped it around his hips and put on his cap, and stood over my bed. “Oh man, I tell you, I tell you, you’ll have women trippin’ you and beatin’ you to the floor.” | Wstał, wziął z szafki ręcznik, zawiązał go sobie wokół bioder, włożył czapkę i stanął nade mną. - Mówię ci, stary, wierz mi, babki same będą cię przewracać na ziemię, żeby tylko znaleźć się pod tobą. |
| And all of a sudden his hand shot out and with a swing of his arm untied my sheet, cleared my bed of covers, and left me lying there naked. “Look there, Chief. | Nagle wysunął rękę, szybkim ruchem odwiązał krępujące mnie prześcieradło i ściągnął koc, zostawiając mnie nagiego. - Spójrz sam, Wodzu. |
| Haw. | Ha, ha. |
| What’d I tell ya? | Nie mówiłem? |
| You growed a half a foot already.” | Już urosłeś z piętnaście centymetrów! |
| Laughing, he walked down the row of beds to the hall. | Śmiejąc się, ruszył wzdłuż łóżek w stronę drzwi. |
| 25 | |
| Two whores on their way down from Portland to take us deep-sea fishing in a boat! | Dwie kurwy przyjadą z Portland i zabiorą nas na ryby! |
| It made it tough to stay in bed until the dorm lights came on at six-thirty. | Ledwo mogłem się doczekać, aż o szóstej trzydzieści zapalą światło. |
| I was the first one up out of the dorm to look at the list posted on the board next to the Nurses’ Station, check to see if my name was really signed there. | Wstałem z łóżka pierwszy i natychmiast pognałem sprawdzić, czy moje nazwisko rzeczywiście znajduje się na liście wywieszonej przy dyżurce na tablicy ogłoszeń. |
| SIGN UP FOR DEEP SEA FISHING was printed in big letters at the top, then McMurphy had signed first and Billy Bibbit was number one, right after McMurphy. | LISTA OSÓB JADĄCYCH NA RYBY - oznajmiał nagłówek u góry kartki; poniżej wpisał się McMurphy, a zaraz pod nim - przy jedynce - Billy Bibbit. |
| Number three was Harding and number four was Fredrickson, and all the way down to number ten where nobody’d signed yet. | Przy dwójce figurował Harding, przy trójce Fredrickson i tak kolejno do numeru dziesiątego, przy którym widniało puste miejsce. |
| My name was there, the last put down, across from the number nine. | Ja byłem wpisany jako ostatni; dziewiąty, nie licząc McMurphy’ego. |
| I was actually going out of the hospital with two whores on a fishing boat; I had to keep saying it over and over to myself to believe it. | Więc naprawdę miałem się wyrwać ze szpitala i pływać kutrem z kurwami! Musiałem to sobie w kółko powtarzać, żeby uwierzyć. |
| The three black boys slipped up in front of me and read the list with gray fingers, found my name there and turned to grin at me. | Trzej czarni sanitariusze wepchnęli się przede mnie i zaczęli czytać listę, wodząc szarymi paluchami po papierze. Kiedy doszli do mojego nazwiska, odwrócili się do mnie, szczerząc zęby. |
| “Why, who you s’pose signed Chief Bromden up for this foolishness? | - Też coś, kto zapisał Wodza Bromdena na tę kretyńską wyprawę? |
| Inniuns ain’t able to write.” “What makes you think Inniuns able to read?” | Przecież Indiany nie umią pisać. - A co, myślisz, że czytać umią? |
| The starch was still fresh and stiff enough this early that their arms rustled in the white suits when they moved, like paper wings. | Przy każdym ich ruchu świeżo wykrochmalone, sztywne rękawy białych bluz szeleściły niczym papierowe skrzydła. |
| I acted deaf to them laughing at me, like I didn’t even know, but when they stuck a broom out for me to do their work up the hall, I turned around and walked back to the dorm, telling myself, The hell with that. | Udałem, że nie słyszę ich drwin i nie wiem, o co chodzi, ale kiedy mi chcieli wetknąć do ręki szczotkę, żebym pozamiatał za nich korytarz, pomyślałem, że mam to gdzieś, obróciłem się na pięcie i poszedłem z powrotem w kierunku sypialni. |
| A man goin’ fishing with two whores from Portland don’t have to take that crap. | Byle kto nie będzie rozkazywał facetowi, który jedzie z kurwami na ryby. |
| It scared me some, walking off from them like that, because I never went against what the black boys ordered before. | Trochę się bałem, bo dotąd zawsze słuchałem czarnych. |
| I looked back and saw them coming after me with the broom. | Obejrzałem się i zobaczyłem, że idą za mną, niosąc szczotkę. |
| They’d probably have come right on in the dorm and got me but for McMurphy; he was in there making such a fuss, roaring up and down between the beds, snapping a towel at the guys signed to go this morning, that the black boys decided maybe the dorm wasn’t such safe territory to venture into for no more than somebody to sweep a little dab of hallway. | Na pewno wleźliby za mną na salę i zapędzili mnie do roboty, gdyby nie McMurphy, który latał między łóżkami, walił ręcznikiem chłopaków jadących na wycieczkę i wzniecał taki rwetes, że czarni uznali sypialnię za teren raczej niebezpieczny, na który nie warto się zapuszczać tylko po to, żeby wyciągnąć kogoś do posprzątania skrawka korytarza. |
| McMurphy had his motorcycle cap pulled way forward on his red hair to look like a boat captain, and the tattoos showing out from the sleeves of his T-shirt were done in Singapore. | McMurphy, chcąc wyglądać na kapitana statku, naciągnął cyklistówkę głęboko na rude kędziory, a tatuaże na ramionach, widoczne spod krótkich rękawów podkoszulka, obnosił tak dumnie, jakby je przywiózł prosto z Singapuru. |
| He was swaggering around the floor like it was the deck of a ship, whistling in his hand like a bosun’s whistle. “Hit the deck, mateys, hit the deck or I keelhaul the lot of ye from stock to stern!” | Przemierzał z buńczuczną miną sypialnię, udając, że to statek, i gwizdał na palcach jak na bosmańskim gwizdku. - Wszyscy na pokład, tylko żwawo, bo całą bandę poprzeciągam pod kilem! |
| He rang the bedstand next to Harding’s bed with his knuckles. “Six bells and all’s well. | Zastukał w blat nocnego stolika przy łóżku Hardinga. - Raz, dwa, trzy, odpływamy! |
| Steady as she goes. | Trzymać kurs. |
| Hit the deck. | Wszyscy na pokład! |
| Drop your cocks and grab your socks.” | Kończyć branzlowanie, pora na wstawanie! |
| He noticed me standing just inside the doorway and came rushing over to thump my back like a drum. “Look here at the Big Chief; | Kiedy zobaczył mnie w drzwiach, podleciał szybko i zabębnił mi pięścią po plecach. - Bierzcie przykład z Wielkiego Wodza! |
| here’s an example of a good sailor and fisherman: up before day and out diggin’ red worms for bait. | To dopiero marynarz i rybak, zerwał się przed świtem i pognał kopać robaki na przynętę. |
| The rest of you scurvy bunch o’ lubbers’d do well to follow his lead. | Jak wam nie wstyd, nędzne szczury lądowe! |
| Hit the deck. | Wszyscy na pokład! |
| Today’s the day! | Dziś jest wielki dzień! |
| Outa the sack and into the sea!” | Z wyra i do wody! |
| The Acutes grumbled and griped at him and his towel, and the Chronics woke up to look around with beads blue from lack of blood cut off by sheets tied too tight across the chest, looking around the dorm till they finally centered on me with weak and watered-down old looks, faces wistful and curious. | Okresowi narzekali, klęli McMurphy’ego i jego ręcznik, a Chronicy budzili się z twarzami sinymi z niedokrwienia - cias- no wiązane prześcieradła hamowały im krążenie - rozglądali się po sali i w końcu zatrzymywali na mnie słabe, załzawione oczy wyglądające ze smętnych, choć zaciekawionych twarzy. |
| They lay there watching me pull on warm clothes for the trip, making me feel uneasy and a little guilty. | Leżeli i przypatrywali się, jak wkładam ciepłe ubranie, a ja czułem się nieswojo, jakbym miał nieczyste sumienie. |
| They could sense I had been singled out as the only Chronic making the trip. | Wiedzieli, że jestem jedynym Chronikiem dopuszczonym do wyprawy. |
| They watched me–old guys welded in wheelchairs for years, with catheters down their legs like vines rooting them for the rest of their lives right where they are, they watched me and knew instinctively that I was going. And they could still be a little jealous it wasn’t them. | Obserwowali mnie - starzy faceci od lat przyspawani do wózków, z cewnikami oplatającymi im nogi niczym pędy dzikiego wina i na resztę życia przytwierdzającymi ich do szpitala; obserwowali mnie, wiedząc instynktownie, że jadę, i wciąż jeszcze potrafili odczuwać zazdrość, że to ja jadę, a nie oni. |
| They could know because enough of the man in them had been damped out that the old animal instincts had taken over (old Chronics wake up sudden some nights, before anybody else knows a guy’s died in the dorm, and throw back their heads and howl), and they could be jealous because there was enough man left to still remember. | Wiedzieli, bo ludzkie cechy zostały w nich stłumione i górę wzięły dawne zwierzęce instynkty (starzy Chronicy budzą się czasem w nocy, kiedy jeszcze nikt inny nie wie, że na sali ktoś umarł, odrzucają głowy do tyłu i wyją), a potrafili zazdrościć, gdyż mieli jeszcze dość ludzkich cech, żeby pamiętać, jak to było kiedyś. |
| McMurphy went out to look at the list and came back and tried to talk one more Acute into signing, going down the line kicking at the beds still had guys in them with sheets pulled over their heads, telling them what a great thing it was to be out there in the teeth of the gale with a he-man sea crackin’ around and a goddam yo-heave-ho and a bottle of rum. “C’mon, loafers, I need one more mate to round out the crew, I need one more goddam volunteer…” | McMurphy wyszedł rzucić okiem na listę, wrócił i chciał namówić jeszcze jednego z Okresowych; chodził po sypialni, kopiąc łóżka, w których kilku nadal leżało z kocami naciągniętymi na głowy, i opowiadał, jak to wspaniale jest przeciwstawić się wichurze, rozszalałym falom i pokrzykując “jo-ho-ho”, opróżniać butelkę rumu. - No już, lenie, brakuje mi jednego majtka, żeby skompletować załogę, do jasnej cholery, jednego ochotnika... |
| But he couldn’t talk anybody into it. The Big Nurse had the rest scared with her stories of how rough the sea’d been lately and how many boats’d sunk, | Ale nie mógł namówić nikogo - pozostali Okresowi dali się zastraszyć wycinkami Wielkiej Oddziałowej o szalejących ostatnio burzach i zatopionych łodziach. |
| and it didn’t look like we’d get that last crew member till a half-hour later when George Sorensen came up to McMurphy in the breakfast line where we were waiting for the mess hall to be unlocked for breakfast. | Już wyglądało na to, że nie znajdziemy dziesiątego członka załogi, ale pół godziny później, kiedy staliśmy w kolejce, czekając na otwarcie jadalni, do McMurphy’ego podszedł George Sorensen. |
| Big toothless knotty old Swede the black boys called Rub-adub George, because of his thing about sanitation, came shuffling up the hall, listing well back so his feet went well out in front of his head (sways backward this way to keep his face as far away from the man he’s talking to as he can), stopped in front of McMurphy, and mumbled something in his hand. | Duży, bezzębny, żylasty stary Szwed, którego czarni przezywali Czyściochem, bo miał szmergla na punkcie higieny, nadszedł, szurając nogami, z tułowiem odchylonym do tyłu (zawsze się w ten sposób przeginał, żeby trzymać twarz jak najdalej od osoby, z którą rozmawiał), stanął przed McMurphym i wymamrotał coś, zasłaniając dłonią usta. |
| George was very shy. | George był okropnie nieśmiały. |
| You couldn’t see his eyes because they were in so deep under his brow, and he cupped his big palm around most of the rest of his face. | Oczy miał tak głęboko osadzone, że nie można było ich dojrzeć, a wielką łapą zakrywał resztę twarzy. |
| His head swayed like a crow’s nest on top of his mastlike spine. | Głowa kołysała mu się jak bocianie gniazdo na szczycie masztu. |
| He mumbled in his hand till McMurphy finally reached up and pulled the hand away so’s the words could get out. “Now, George, what is it you’re sayin’?” “Red worms,” he was saying. “I joost don’t think they do you no good | Mruczał coś przez palce, ale nic nie można było zrozumieć, dopóki McMurphy nie wyciągnął ręki i nie oderwał mu dłoni od ust. - Co tam mamroczesz, George? - Robaki - powtórzył George. - Wcale się wam nie przydadzą. |
| –not for the Chin-nook.” “Yeah?” McMurphy said. “Red worms? | Nie na łososie. - Hm - mruknął McMurphy. - Robaki? |
| I might agree with you, George, if you let me know what about these red worms you’re speaking of.” “I think joost a while ago I hear you say Mr. Bromden was out digging the red worms for bait.” “That’s right, Pop, I remember.” “So I joost say you don’t have you no good fortune with them worms. | Może i masz rację, George, ale musisz mi powiedzieć, o jakie robaki ci chodzi. - Przed chwilą słyszałem, jak mówiłeś, że pan Bromden poszedł kopać robaki na przynętę. - Owszem, dziadku, pamiętam. - Więc wiedz, że na nic się wam nie zdadzą. |
| This here is the month with one big Chinook run–su-ure. | Teraz jest najlepsza pora na łososie. Pewno. |
| Herring you need. | Ale potrzeba wam śledzi. |
| Su-ure. | Pewno. |
| You jig you some herring and use those fellows for bait, then you have some good fortune.” | Nałapcie śledzi i będziecie mieli przynętę, jak się patrzy. Nałowicie pełno ryb. |
| His voice went up at the end of every sentence–for- chune –like he was asking a question. | Jego głos wznosił się przy końcu każdego zdania - ry-b - jakby George o coś pytał. |
| His big chin, already scrubbed so much this morning he’d worn the hide off it, nodded up and down at McMurphy once or twice, then turned him around to lead him down the hall toward the end of the line. McMurphy called him back. | Pokiwał parę razy wystającą szczęką, którą tak wyszorował przed śniadaniem, że zdrapał z niej skórę, po czym ruszył na koniec kolejki. - Hej, George, zaczekaj, gadasz, jakbyś się znał na tych sprawach! - zawołał za nim McMurphy. |
| “Now, hold ‘er a minute, George; you talk like you know something about this fishin’ business.” George turned and shuffled back to McMurphy, listing back so far it looked like his feet had navigated right out from under him. “You bet, su-ure. | George zawrócił i znów przyczłapał do McMurphy’ego, odchylając się tak bardzo do tyłu, że wyglądał, jakby nie mógł nadążyć za swoimi stopami. - Pewno, że się znam. |
| Twenty-five year I work the Chinook trollers, all the way from Half Moon Bay to Puget Sound. | Dwadzieścia pięć lat łowiłem na troling łososie od Half Moon Bay do Puget Sound. |
| Twenty-five year I fish–before I get so dirty.” | Dwadzieścia pięć lat łowiłem ryby... zanim się tak ubrudziłem. |
| He held out his hands for us to see the dirt on them. | Wyciągnął ręce, żebyśmy mogli zobaczyć, jakie są brudne. |
| Everybody around leaned over and looked. | Wszyscy wokół nachylili się i patrzyli. |
| I didn’t see the dirt but I did see scars worn deep into the white palms from hauling a thousand miles of fishing line out of the sea. | Nie widziałem brudu, ale widziałem głębokie bruzdy wyżłobione od wyciągania z morza tysięcy mil linki. |
| He let us look a minute, then rolled the hands shut and drew them away and hid them in his pajama shirt like we might dirty them looking, and stood grinning at McMurphy with gums like brine-bleached pork. “I had a good troller boat, joost forty feet, but she drew twelve feet water and she was solid teak and solid oak.” He rocked back and forth in a way to make you doubt that the floor was standing level. “She was one good troller boat, by golly!” | Przez chwilę pozwolił nam się przyglądać, a potem zwinął dłonie w pięści i schował pod kurtkę piżamy, jakby się bał, że zabrudzimy je wzrokiem, i dalej stał, uśmiechając się do McMurphy’ego dziąsłami białymi jak solona wieprzowina. - Moja łódź miała tylko dwanaście metrów długości, ale za to trzy i pół zanurzenia i była zbudowana z najlepszego teku i dębu. - Kołysał się w przód i w tył; mieliśmy wrażenie, że stoimy na chybotliwym pokładzie. - Jak Boga kocham, to była łódź! |
| He started to turn, but McMurphy stopped him again. “Hell, George, why didn’t you say you were a fisherman? | Znów chciał odejść, ale McMurphy go zatrzymał. - Do licha, George, dlaczego nie mówiłeś wcześniej, że jesteś rybakiem? |
| I been talking up this voyage like I was the Old Man of the Sea, but just between you an’ me an’ the wall there, the only boat I been on was the battleship Missouri and the only thing I know about fish is that I like eatin’ ‘em better than cleanin’ ‘em.” “Cleanin’ is easy , somebody show you how.” “By God, you’re gonna be our captain, George; we’ll be your crew.” | Ja tu nawijam o wyprawie, jakbym był starym człowiekiem znad morza, a tak mówiąc między nami, jedyna łajba, na której płynąłem, to okręt “Missouri”; o rybach wiem tylko tyle, że wolę je jadać niż patroszyć. - Patroszenie jest łatwe, jeśli się wie, jak to robić. - Do diabła, George, będziesz naszym kapitanem, a my twoją załogą. |
| George tilted back, shaking his head. “Those boats awful dirty any more–everything awful dirty.” “The hell with that. | George odchylił się do tyłu i potrząsnął głową. - Łodzie są teraz okropnie brudne - rzekł. - Wszystko jest teraz strasznie brudne. - Nic podobnego. |
| We got a boat specially sterilized fore and aft, swabbed clean as a bound’s tooth. | Mamy łódź specjalnie wysterylizowaną od dziobu do rufy, mucha nie siada. |
| You won’t get dirty, George, ‘cause you’ll be the captain. | Nie ubrudzisz się, George, bo będziesz kapitanem. |
| Won’t even have to bait a hook; just be our captain and give orders to us dumb landlubbers–how’s that strike you?” | Jako kapitan nie będziesz musiał nawet nakładać przynęty na haczyk, tylko wydawać rozkazy nam, szczurom lądowym. No, co ty na to? |
| I could see George was tempted by the way he wrung his hands under his shirt, but he still said he couldn’t risk getting dirty. | Widziałem, iż George się waha, bo wyłamywał sobie palce pod połą kurtki, wciąż jednak powtarzał, że boi się zabrudzić. |
| McMurphy did his best to talk him into it, but George was still shaking his head when the Big Nurse’s key hit the lock of the mess hall and she came jangling out the door with her wicker bag of surprises, clicked down the line with automatic smile-and-good-morning for each man she passed. | McMurphy namawiał go, jak potrafił, ale George ciągle kręcił głową, gdy wtem w drzwiach na końcu korytarza zazgrzytał klucz: wparowała z niego Wielka Oddziałowa ze swoim koszykiem niespodzianek i stukocząc obcasami przemaszerowała wzdłuż kolejki, każdemu z nas posyłając na powitanie swój automatyczny uśmiech. |
| McMurphy noticed the way George leaned back from her and scowled. | McMurphy zauważył, że George cofnął się i zmarszczył brwi, kiedy go mijała. |
| When she’d passed, McMurphy tilted his head and gave George the one bright eye. “George, that stuff the nurse has been saying about the bad sea, about how terrible dangerous this trip might be–what about that?” “That ocean could be awful bad, sure, awful rough.” | Zaczekał więc, aż oddziałowa sobie pójdzie, po czym przechylił głowę i popatrzył spod oka na swojego rozmówcę. - Powiedz, George, ile twoim zdaniem jest prawdy w tym, co oddziałowa mówiła o burzliwym morzu i grożących nam niebezpieczeństwach? - Morze bywa burzliwe. Pewno. Strasznie burzliwe. |
| McMurphy looked down at the nurse disappearing into the station, then back at George. George started twisting his hands around in his shirt more than ever, looking around at the silent faces watching him. “By golly!” he said suddenly. “You think I let her scare me about that ocean? | McMurphy obejrzał się na oddziałową znikającą właśnie w drzwiach dyżurki i znów wbił wzrok w George’a, który wy- łamywał sobie palce jeszcze gwałtowniej niż przedtem i wodził oczami po otaczających go twarzach. - Jak Boga kocham! - zawołał nagle. - Myślisz, że się przestraszyłem tego jej gadania? |
| You think that?” “Ah, I guess not, George. | Naprawdę tak myślisz? - Nie, George. Nie. |
| I was thinking, though, that if you don’t come along with us, and if there is some awful stormy calamity, we’re every last one of us liable to be lost at sea, you know that? | Ale myślę, jeżeli z nami nie pojedziesz, a zerwie się okropny sztorm, to wszyscy pewnie utoniemy. |
| I said I didn’t know nothin’ about boating, and I’ll tell you something else: these two women coming to get us, I told the doctor was my two aunts, two widows of fishermen. | Mówiłem ci już, że nie mam pojęcia o żegludze, teraz powiem coś więcej. Słyszałeś o tych dwóch babkach, które po nas przyjadą? Oświadczyłem lekarzowi, że to moje ciotki, wdowy po marynarzach. |
| Well, the only cruisin’ either one of them ever did was on solid cement. They won’t be no more help in a fix than me. | Ale choć w łóżku są niezastąpione, na morzu nie przydadzą się bardziej ode mnie. |
| We need you, George.” He took a pull on his cigarette and asked, “You got ten bucks, by the way?” | Bez ciebie nie damy rady, George. - McMurphy zaciągnął się papierosem i spytał: - Masz dziesięć dolców? |
| George shook his head. “No, I wouldn’t suppose so. | George potrząsnął głową. - Tak też myślałem. |
| Well, what the devil, I gave up the idea of comin’ out ahead days ago. | Ech, do diabła, i tak nie zbiję forsy na tej wyprawie. |
| Here.” He took a pencil out of the pocket of his green jacket and wiped it clean on his shirttail, held it out to George. “You captain us, and we’ll let you come along for five.” | Trzymaj. - Wyjął ołówek z kieszeni, wytarł o połę koszuli i podał George’owi. - Bądź naszym kapitanem, to pojedziesz za piątala. |
| George looked around at us again, working his big brow over the predicament. | George znów spojrzał na nas, z niezdecydowaniem marszcząc czoło. |
| Finally his gums showed in a bleached smile and he reached for the pencil. “By golly!” he said and headed off with the pencil to sign the last place on the list. | Wreszcie wyszczerzył dziąsła w wyblakłym uśmiechu i sięgnął po ołówek. - Jak Boga kocham! - powiedział i z ołówkiem w ręce pod reptał wciągnąć się jako ostatni na listę. |
| After breakfast, walking down the hall, McMurphy stopped and printed C-A-P-T behind George’s name. | Po śniadaniu McMurphy zatrzymał się przy tablicy i drukowanymi literami dopisał przy nazwisku George’a KPT. |
| The whores were late. | Kurwy spóźniały się. |
| Everybody was beginning to think they weren’t coming at all when McMurphy gave a yell from the window and we all went running to look. | Już myśleliśmy, że w ogóle nie przyjadą, kiedy nagle McMurphy wrzasnął do nas od okna i wszyscy polecieliśmy popatrzeć. |
| He said that was them, but we didn’t see but one car, instead of the two we were counting on, and just one woman. | Oświadczył, że to one, ale zamiast dwóch samochodów zobaczyliśmy tylko jeden i tylko jedną dziewczynę. |
| McMurphy called to her through the screen when she stopped on the parking lot, and she came cutting straight across the grass toward our ward. | Kiedy zatrzymała się na parkingu, McMurphy zawołał ją przez siatkę w oknie i dziewczyna pobiegła przez trawnik prosto w stronę naszego oddziału. |
| She was younger and prettier than any of us’d figured on. | Była młodsza i ładniejsza, niżeśmy się spodziewali. |
| Everybody had found out that the girls were whores instead of aunts, and were expecting all sorts of things. | Wszyscy już wiedzieli, że dziewczyny to kurwy, a nie żadne tam ciotki, i oczekiwali nie wiadomo czego. |
| Some of the religious guys weren’t any too happy about it. | Niektórzy wierzący nie byli zbyt zadowoleni. |
| But seeing her coming lightfooted across the grass with her eyes green all the way up to the ward, and her hair, roped in a long twist at the back of her head, jouncing up and down with every step like copper springs in the sun, all any of us could think of was that she was a girl, a female who wasn’t dressed white from head to foot like she’d been dipped in frost, and how she made her money didn’t make any difference. | Ale wpatrzeni w tę zielonooką dziewczynę o włosach błyszczących w słońcu niby miedziane sprężyny, związanych w koński ogon, który podskakiwał, gdy biegła do nas lekko przez trawnik, myśleliśmy jedynie o tym, że nareszcie widzimy kobietę, która nie jest ubrana od góry do dołu w biel, jakby ją okrył szron, a jej sposób zarabiania na życie nie miał żadnego znaczenia. |
| She ran right up against the screen where McMurphy was and hooked her fingers through the mesh and pulled herself against it. | Podbiegła do siatki, wczepiła się w nią palcami i podciągnęła do góry. |
| She was panting from the run, and every breath looked like she might swell right through the mesh. | Dyszała po krótkim biegu i z każdym oddechem wyglądało na to, że zaraz przeniknie na drugą stronę. |
| She was crying a little. “McMurphy, oh, you damned McMurphy…” “Never mind that. Where’s Sandra?” “She got tied up, man, can’t make it. But you, damn it, are you okay?” | Miała łzy w oczach. - McMurphy, McMurphy, niech cię licho... - Dobra, dobra, gdzie Sandra? - Coś jej wypadło, stary, nie mogła przyjechać. Ale ty, co z tobą, u licha? |
| “She got tied up!” “To tell the truth”–the girl wiped her nose and giggled”–ol’ Sandy got married . | - Coś jej wypadło! - Tak naprawdę - dziewczyna wytarła nos i zaczęła chichotać - to Sandrunia wyszła za mąż. |
| You remember Artie Gilfillian from Beaverton? | Pamiętasz Artiego Gilfilliana z Beaverton? |
| Always used to show up at the parties with some gassy thing, a gopher snake or a white mouse or some gassy thing like that in his pocket? | Zawsze przychodził na zabawy z jakimś paskudztwem w kieszeni, z zaskrońcem, białą myszką czy czymś takim. |
| A real maniac–” “Oh, sweet Jesus!” McMurphy groaned. “How’m I supposed to get ten guys in one stinkin’ Ford, Candy sweetheart? | Kompletny wariat... - Rany boskie! - jęknął McMurphy. - Cholera, Candy, jak mam upchać dziesięciu facetów do jednego forda? |
| How’d Sandra and her gopher snake from Beaverton figure on me swinging that?” | Jak Sandra i ten jej zaskroniec z Beaverton wyobrażają to sobie? |
| The girl looked like she was in the process of thinking up an answer when the speaker in the ceiling clacked and the Big Nurse’s voice told McMurphy if he wanted to talk with his lady friend it’d be better if she signed in properly at the main door instead of disturbing the whole hospital. | Dziewczyna szykowała się, żeby coś odpowiedzieć, kiedy nagle zagdakał megafon na suficie i rozległ się głos Wielkiej Oddziałowej informujący McMurphy’ego, że jeżeli jego przyjaciółka chce z nim rozmawiać, to powinna się zgłosić przy głównym wejściu i nie zakłócać spokoju w całym szpitalu. |
| The girl left the screen and started toward the main entrance, and McMurphy left the screen and flopped down in a chair in the corner, his head hanging. | Dziewczyna odeszła od siatki i ruszyła do wejścia, McMurphy zaś odsunął się od okna, klapnął na krzesło w kącie i zwiesił głowę. - Cholera! - zawołał. |
| “Hell’s bells ,” he said. The least black boy let the girl onto the ward and forgot to lock the door behind her (caught hell for it later, I bet), and the girl came jouncing up the hall past the Nurses’ Station, where all the nurses were trying to freeze her bounce with a united icy look, and into the day room just a few steps ahead of the doctor. He was going toward the Nurses’ Station with some papers, looked at her, and back at the papers, and back at her again, and went to fumbling after his glasses with both hands. | Najmniejszy czarny wpuścił dziewczynę na oddział i zapomniał zamknąć drzwi (na pewno później dobrze za to oberwał), a ona minęła w podskokach dyżurkę, nic sobie nie robiąc z lodowatych spojrzeń pielęgniarek, i skręciła do świetlicy przed nosem lekarza, który właśnie szedł do dyżurki z jakimiś papierami. Lekarz spojrzał na nią, potem na papiery, potem znów na nią i obiema rękami zaczął szukać binokli. |
| She stopped when she got to the middle of the day-room floor and saw she was circled by forty staring men in green, and it was so quiet you could hear bellies growling, and, all along the Chronic row, hear catheters popping off. | Zatrzymała się dopiero na środku świetlicy, kiedy zobaczyła, że otacza ją czterdziestu wpatrzonych w nią mężczyzn w zielonych ubraniach - było tak cicho, że słyszeliśmy, jak nam burczy w brzuchach i jak strzelają cewniki spadające Chronikom. |
| She had to stand there a minute while she looked around to find McMurphy, so everybody got a long look at her. | Stała tak z dobrą minutę, szukając wzrokiem McMurphy’ego, więc wszyscy zdążyliśmy się jej należycie przyjrzeć. |
| There was a blue smoke hung near the ceiling over her bead; I think apparatus burned out all over the ward trying to adjust to her come busting in like she did–took electronic readings on her and calculated they weren’t built to handle something like this on the ward, and just burned out, like machines committing suicide. | Chmura błękitnego dymu unosiła się jej nad głową - moim zdaniem, to przepalały się urządzenia szpitalne, które chciały się dostroić do jej wkroczenia na salę; wzięły pomiary elektroniczne, obliczyły, że nie są zaprojektowane na kogoś takiego jak ona, i z miejsca się poprzepalały, na swój sposób popełniając samobójstwo. |
| She had on a white T-shirt like McMurphy’s only a lot smaller, white tennis shoes and Levi pants snipped off above her knees to give her feet circulation, and it didn’t look like that was near enough material to go around, considering what it had to cover. | Dziewczyna miała na sobie taki sam biały podkoszulek jak McMurphy, tyle że dużo mniejszy, białe tenisówki i levisy ucięte nad kolanami dla lepszego krążenia - ledwie tego starczyło, by zakryć jej kształty. |
| She must’ve been seen with lots less by lots more men, but under the circumstances she began to, fidget around self-consciously like a schoolgirl on a stage. | Na pewno wielu mężczyzn widziało ją znacznie skąpiej odzianą, ale teraz zarumieniła się speszona jak uczennica na scenie. |
| Nobody spoke while they looked. | Wszyscy wpatrywali się w nią bez słowa. |
| Martini did whisper that you could read the dates of the coins in her Levi pockets, they were so tight, but he was closer and could see better’n the rest of us. | Jedynie Martini szepnął, że widać daty na monetach, które ma w kieszeniach - tak obcisłe były jej dżinsy - ale stał najbliżej i najlepiej widział. |
| Billy Bibbit was the first one to say something out loud, not really a word, just a low, almost painful whistle that described how she looked better than anybody else could have. | Billy Bibbit odezwał się pierwszy, choć w zasadzie nic nie powiedział, tylko wydał niski, prawie bolesny gwizd, który lepiej opisał dziewczynę niż słowa. |
| She laughed and thanked him very much and he blushed so red that she blushed with him and laughed again. This broke things into movement. | Roześmiała się i podziękowała mu gorąco, a gdy się zaczerwienił, również spąsowiała i znów wybuchnęła śmiechem. I to przełamało lody. |
| All the Acutes were coming across the floor trying to talk to her at once. The doctor was pulling on Harding’s coat, asking who is this. | Wszyscy Okresowi rzucili się do niej, mówiąc jeden przez drugiego, a lekarz ciągnął Hardinga za poły kurtki i dopytywał się, kto to jest. |
| McMurphy got up out of his chair and walked through the crowd to her, and when she saw him she threw her arms around him and said, “You damned McMurphy,” and then got embarrassed and blushed again. | McMurphy wstał z krzesła i przecisnął się do niej przez tłum; gdy go ujrzała, zarzuciła mu ręce na szyję, zawołała: “McMurphy, niech cię licho” - po czym zawstydziła się nagle i znów oblała rumieńcem. |
| When she blushed she didn’t look more than sixteen or seventeen, I swear she didn’t. | Przysięgam, że kiedy się rumieniła, wyglądała najwyżej na szesnaście, siedemnaście lat. |
| McMurphy introduced her around and she shook everybody’s hand. | McMurphy przedstawił ją zebranym, a ona każdemu podała rękę. |
| When she got to Billy she thanked him again for his whistle. | Kiedy doszła do Billy’ego, jeszcze raz podziękowała mu za gwizdnięcie. |
| The Big Nurse came sliding out of the station, smiling, and asked McMurphy how he intended to get all ten of us in one car, and he asked could he maybe borrow a staff car and drive a load himself, and the nurse cited a rule forbidding this, just like everyone knew she would. | Chwilę później wślizgnęła się na salę Wielka Oddziałowa i cała w uśmiechach zapytała McMurphy’ego, jak zamierza zmieścić naszą dziesiątkę w jednym samochodzie, a gdy on z kolei zapytał, czy nie mógłby pożyczyć samochodu od kogoś z personelu i sam prowadzić, odpowiedziała, że nie, to zabronione, i wyrecytowała z pamięci odpowiednie zarządzenie, tak jakeśmy się tego spodziewali. |
| She said unless there was another driver to sign a Responsibility Slip that half of the crew would have to stay behind. | Skoro nie ma drugiego kierowcy, który podpisałby oświadczenie, że bierze na siebie odpowiedzialność, połowa załogi musi zostać w szpitalu. |
| McMurphy told her this’d cost him fifty goddam bucks to make up the difference; he’d have to pay the guys back who didn’t get to go. “Then it may be,” the nurse said, “that the trip will have to be canceled–and all the money refunded.” “I’ve already rented the boat; the man’s got seventy bucks of mine in his pocket right now!” “Seventy dollars? | McMurphy zaczął protestować, bo musiałby wtedy wybulić pięć- dziesiąt dolców z własnej kieszeni, aby zwrócić forsę facetom, którzy nie pojadą. - Może w takim razie należy odwołać wycieczkę - powiedziała oddziałowa - i zwrócić pieniądze wszystkim. - Przecież już wynająłem łódź, dałem właścicielowi siedemdziesiąt zielonych! - Siedemdziesiąt dolarów? |
| So? | Tak? |
| I thought you told the patients you’d need to collect a hundred dollars plus ten of your own to finance the trip, Mr. McMurphy.” “I was putting gas in the cars over and back.” “That wouldn’t amount to thirty dollars, though, would it?” | O ile się nie mylę, mówił pan pacjentom, że musi pan zebrać sto dolarów i jeszcze dołożyć dziesięć od siebie, żeby pokryć koszty wycieczki. - Wliczałem koszty benzyny w obie strony. - Trzydzieści dolarów to chyba za dużo na benzynę? |
| She smiled so nice at him, waiting. He threw his hands in the air and looked at the ceiling. | Uśmiechnęła się do niego bardzo mile i czekała, co powie. McMurphy podniósł do góry ręce i spojrzał w sufit. |
| “Hoo boy , you don’t miss a chance do you, Miss District Attorney. | - Jezu, nic pani nie przepuści, pani prokurator. |
| Sure; I was keepin’ what was left over. | Pewnie, że chciałem zatrzymać nadwyżkę dla siebie. |
| I don’t think any of the guys ever thought any different. I figured to make a little for the trouble I took get–” “But your plans didn’t work out,” she said. | Wątpię, żeby chłopcy o tym nie wiedzieli. Uważałem, że coś mi się należy za te wszystkie kłopoty, jakie... - Ale nadzieje spełzły na niczym - przerwała. |
| She was still smiling at him, so full of sympathy. “Your little financial speculations can’t all be successes, Randle, and, actually, as I think about it now, you’ve had more than your share of victories.” She mused about this, thinking about something I knew we’d hear more about later. “Yes. | Nadal uśmiechała się do niego bardzo, bardzo serdecznie. - Nie wszystkie drobne spekulacje finansowe muszą przynosić ci zyski, Randle, i skoro już o tym mowa, moim zdaniem i tak za wiele ci się udawało. - Umilkła na chwilę, ale jasne było, że w przyszłości coś jeszcze usłyszymy na ten temat. - Tak jest. |
| Every Acute on the ward has written you an IOU for some ‘deal’ of yours at one time or another, so don’t you think you can bear up under this one small defeat?” | Otrzymałeś weksle od wszystkich Okresowych za ten lub tamten “interesik”, więc chyba potrafisz znieść to jedno niepowodzenie? |
| Then she stopped. | Nagle ucichła. |
| She saw McMurphy wasn’t listening to her any more. | Spostrzegła, że McMurphy już jej nie słucha. |
| He was watching the doctor. | Obserwował lekarza. |
| And the doctor was eying the blond girl’s T-shirt like nothing else existed. | A lekarz wpatrywał się w podkoszulek dziewczyny, jakby nic innego nie istniało na świecie. |
| McMurphy’s loose smile spread out on his face as he watched the doctor’s trance, and he pushed his cap to the back of his head and strolled to the doctor’s side, startling him with a hand on the shoulder. | Kiedy McMurphy zobaczył, że lekarz gapi się na dziewczynę jak zahipnotyzowany, szeroki uśmiech rozjaśnił mu twarz. Zsunął czapkę na tył głowy, podszedł do medyka i położył mu rękę na ramieniu, wyrywając go z transu. |
| “By God, Doctor Spivey, you ever see a Chinook salmon hit a line? | - Kurczę, czy widział pan kiedy, doktorze, jak łosoś rzuca się na przynętę? |
| One of the fiercest sights on the seven seas. | To jeden z najwspanialszych widoków na wszystkich morzach świata. |
| Say, Candy honeybun, whyn’t you tell the doctor here about deep-sea fishing and all like that…” Working together, it didn’t take McMurphy and the girl but two minutes and the little doctor was down locking up his office and coming back up the hall, cramming papers in a brief case. | Candy, kochanie, opowiedz doktorowi o łowieniu ryb i podobnych sprawach… Pracując we dwoje, McMurphy i dziewczyna w niecałe dwie minuty przekonali lekarza; pobiegł tylko zamknąć gabinet i zaraz wrócił, wpychając papiery do teczki. |
| “Good deal of paper work I can get done on the boat,” he explained to the nurse and went past her so fast she didn’t have a chance to answer, and the rest of the crew followed, slower, grinning at her standing in the door of that Nurses’ Station. | Tę papierkową robotę mogę dokończyć na łodzi - wyjaśnił oddziałowej i przemknął obok niej tak szybko, że nie zdążyła odpowiedzieć. Za nim, bardziej dystyngowanym krokiem, wymaszerowała - szczerząc do niej zęby - reszta załogi. |
| The Acutes who weren’t going gathered at the day-room door, told us don’t bring our catch back till it’s cleaned, and Ellis pulled his hands down off the nails in the wall and squeezed Billy Bibbit’s hand and told him to be a fisher of men. | Okresowi, którzy nie jechali na wycieczkę, stanęli w drzwiach świetlicy i przykazali nam, żebyśmy nie przywozili nie wypatroszonych ryb, a Ellis zdjął ręce z gwoździ w ścianie, uścisnął dłoń Billy’ego i powiedział mu, żeby został rybitwą mężów i niewiast. |
| And Billy, watching the brass brads on that woman’s Levis wink at him as she walked out of the day room, told Ellis to hell with that fisher of men business. | Billy, wpatrzony w mrugające do niego miedziane sztyfty na levisach dziewczyny, która właśnie wychodziła z sali, odpowiedział Ellisowi, że mężów to niech sam sobie łowi. |
| He joined us at the door, and the least black boy let us through and locked the door behind us, and we were out, outside. | Dopędził nas przy drzwiach; gdy tylkośmy przez nie przeszli, najmniejszy czarny zaraz zamknął je na klucz. Nareszcie byliśmy na zewnątrz. |
| The sun was prying up the clouds and lighting the brick front of the hospital rose bed. | Promienie słońca wymykały się spod chmur i rozjaśniały ceglastą fasadę szpitala na kolor pąsowej róży. |
| A thin breeze worked at sawing what leaves were left from the oak trees, stacking them neatly against the wire cyclone fence. There was little brown birds occasionally on the fence; when a puff of leaves would hit the fence the birds would fly off with the wind. | Lekki wiaterek strącał z drzew resztki liści i układał je schludnie przy drucianej siatce, na której gdzieniegdzie siedziały małe brązowe ptaszki; kiedy deszcz liści uderzał o siatkę, podrywały się do lotu. |
| It looked at first like the leaves were hitting the fence and turning into birds and flying away. | Odnosiło się wrażenie, że to liście spadają na siatkę, zamieniają się w ptaki i odlatują. |
| It was a fine woodsmoked autumn day, full of the sound of kids punting footballs and the putter of small airplanes, and everybody should’ve been happy just being outside in it. | Był piękny, aromatyczny, jesienny dzień rozbrzmiewający głosami dzieciaków kopiących piłkę i warkotem awionetek; należało się cieszyć, że w taki dzień jest się na powietrzu. |
| But we all stood in a silent bunch with our hands in our pockets while the doctor walked to get his car. | Ale kiedy lekarz poszedł po samochód, powtykaliśmy ręce do kie- szeni i zbiliśmy się w ciasną, milczącą gromadkę. |
| A silent bunch, watching the townspeople who were driving past on their way to work slow down to gawk at all the loonies in green uniforms. | Staliśmy tak bez słowa i przypatrywaliśmy się ludziom jadącym do pracy, którzy specjalnie zwalniali, żeby się lepiej przyjrzeć wariatom w zielonych ubraniach. |
| McMurphy saw how uneasy we were and tried to work us into a better mood by joking and teasing the girl, but this made us feel worse somehow. | Widząc nasze smętne miny, McMurphy zaczął żartować i przekomarzać się z dziewczyną, żeby poprawić nam humor, ale to tylko jeszcze bardziej nas przygnębiło. |
| Everybody was thinking how easy it would be to return to the ward, go back and say they decided the nurse had been right; with a wind like this the sea would’ve been just too rough. | Mieliśmy ochotę wrócić do szpitala i powiedzieć oddziałowej, że miała rację; przy takim wietrze morze jest zbyt niebezpieczne. |
| The doctor arrived and we loaded up and headed off, me and George and Harding and Billy Bibbit in the car with McMurphy and the girl, Candy; and Fredrickson and Sefelt and Scanlon and Martini and Tadem and Gregory following in the doctor’s car. | Podjechał doktor Spivey; wsiedliśmy i ruszyliśmy, ja, George, Harding i Billy Bibbit w samochodzie z McMurphym i dziewczyną, a Fredrickson, Sefelt, Scanlon, Martini, Tadem i Gregory za nami, w aucie lekarza. |
| Everyone was awfully quiet. | Nikt się nie odzywał. |
| We pulled into a gas station about a mile from the hospital; the doctor followed. | Niecałe dwa kilometry od szpitala zatrzymaliśmy się na stacji benzynowej. |
| He got out first, and the service-station man came bouncing out, grinning and wiping his hands on a rag. | Lekarz wysiadł pierwszy; zaraz podleciał do niego, wycierając ręce o szmatę, uśmiechnięty mechanik. |
| Then he stopped grinning and went past the doctor to see just what was in these cars. | Nagle przestał się uśmiechać - minął lekarza i podszedł do samochodu przyjrzeć się pasażerom. |
| He backed off, wiping his hands on the oily rag, frowning. | Potem cofnął się kilka kroków i marszcząc brwi, dalej tarł ręce poplamionym gałganem. |
| The doctor caught the man’s sleeve nervously and took out a ten-dollar bill and tucked it down in the man’s hands like setting out a tomato plant.“Ah, would you fill both tanks with regular?” the doctor asked. | Lekarz złapał go nerwowo za mankiet, wyjął banknot dziesięciodolarowy i wetknął mu do ręki niczym pestkę w ziemię. - Mógłby pan napełnić oba baki zwyczajną? - poprosił. |
| He was acting just as uneasy about being out of the hospital as the rest of us were. “Ah, would you?” “Those uniforms,” the service-station man said, “they’re from the hospital back up the road, aren’t they?” He was looking around him to see if there was a wrench or something handy. | Poza szpitalem czuł się tak samo nieswojo jak my wszyscy. - Dobrze? - Te ubrania... - zaczął mechanik. - Jesteście z tego szpitala przy szosie, no nie? - Rozglądał się za kluczem francuskim albo czymś równie poręcznym. |
| He finally moved over near a stack of empty pop bottles. “You guys are from that asylum .” | W końcu stanął przy skrzynce z pustymi butelkami po oranżadzie. - Jesteście z domu wariatów! |
| The doctor fumbled for his glasses and looked at us too, like he’d just noticed the uniforms. “Yes. No, I mean. | Lekarz zaczął szukać binokli i spojrzał na nas, jakby dopiero w tej chwili zauważył nasze ubrania. - Tak. Nie, chciałem powiedzieć: nie. |
| We, they are from the asylum, but they are a work crew, not inmates, of course not. | My, raczej oni, są ze szpitala, ale to robotnicy, nie pacjenci. W żadnym razie nie pacjenci. |
| A work crew.” | Robotnicy. |
| The man squinted at the doctor and at us and went off to whisper to his partner, who was back among the machinery. | Mechanik zmrużył oczy, spojrzał na lekarza, a potem na nas i poszedł pogadać ze swoim kumplem, który stał przy pompie. |
| They talked a minute, and the second guy hollered and asked the doctor who we were and the doctor repeated that we were a work crew, and both of the guys laughed. | Szeptali przez chwilę, po czym ten drugi gość zawołał do lekarza, co my za jedni, a gdy lekarz odparł, że jesteśmy robotnikami, obaj faceci zaczęli się śmiać. |
| I could tell by the laugh that they’d decided to sell us the gas–probably it would be weak and dirty and watered down and cost twice the usual price–but it didn’t make me feel any better. | Poznałem po ich śmiechu, że zdecydowali się sprzedać nam benzynę - na pewno słabą, brudną, rozwodnioną i za podwójną cenę - ale bynajmniej nie podniosło mnie to na duchu. |
| I could see everybody was feeling pretty bad. | Wszyscy czuliśmy się podle. |
| The doctor’s lying made us feel worse than ever–not because of the lie, so much, but because of the truth. | Kłamstwo doktora tylko bardziej nas przybiło - nie tyle zresztą samo kłamstwo, ile prawda, która się za nim kryła. |
| The second guy came over to the doctor, grinning. “You said you wanted the Soo-preme, sir? | Drugi facet podszedł do lekarza, uśmiechając się szeroko. - Powiedział pan, że chce pan specjalnej? |
| You bet. | Masz pan rację. |
| And how about us checking those oil filters and windshield wipes?” He was bigger than his friend. | No i może jeszcze sprawdzimy filtry oleju i wycieraczki? - Był większy od swojego kumpla. |
| He leaned down on the doctor like he was sharing a secret. “Would you believe it: eighty-eight per cent of the cars show by the figures on the road today that they need new oil filters and windshield wipes?” | Pochylił się nad lekarzem, jakby chciał mu wyjawić jakąś tajemnicę. - Czy uwierzy pan, że osiemdziesiąt osiem procent samochodów potrzebuje nowych filtrów i nowych wycieraczek? |
| His grin was coated with carbon from years of taking out spark plugs with his teeth. | Jego uśmiech był czarny od wyciągania zębami świec samochodowych. |
| He kept leaning down on the doctor, making him squirm with that grin and waiting for him to admit he was over a barrel. “Also, how’s your work crew fixed for sunglasses? | Mechanik stał pochylony nad lekarzem, wprawiając go w zakłopotanie swoim uśmieszkiem, i czekał, aż ten zrozumie, że nie ma wyboru. - A poza tym czy ci pańscy robotnicy mają okulary przeciwsłoneczne? |
| We got some good Polaroids.” | U nas można kupić bardzo dobre. |
| The doctor knew he had him. | Lekarz czuł, że się nie wybroni. |
| But just the instant he opened his mouth, about to give in and say Yes, anything, there was a whirring noise and the top of our car was folding back. | Ale kiedy już miał otworzyć usta i powiedzieć “tak”, poddać się, zgodzić na wszystko, rozległ się głośny furkot i dach naszego samochodu zaczął podjeżdżać w górę. |
| McMurphy was fighting and cursing the accordion-pleated top, trying to force it back faster than the machinery could handle it. | McMurphy klął, walcząc z fałdującym się powoli wierzchem i usiłował zwinąć go prędzej, niż to robił automat. |
| Everybody could see how mad he was by the way he thrashed and beat at that slowly rising top; when he got it cussed and hammered and wrestled down into place he climbed right out over the girl and over the side of the car and walked up between the doctor and the service-station guy and looked up into the black mouth with one eye. “Okay now, Hank, we’ll take regular, just like the doctor ordered. | Po tym, jak grzmocił pięścią w podnoszący się dach, widać było, że jest wściekły; gdy wreszcie sklął go i wcisnął na miejsce, przelazł nad dziewczyną, zeskoczył na ziemię, stanął między lekarzem i mechanikiem i spojrzał facetowi prosto w rozdziawioną gębę. - Słuchaj, Hank, bierzemy zwyczajną, tak jak ci pan doktor powiedział. |
| Two tanks of regular. | Dwa baki zwyczajnej. |
| That’s all. | To wszystko. |
| The hell with that other slum. | Zapomnij o tych innych cudach. |
| And we’ll take it at three cents off because we’re a goddamned government-sponsored expedition.” | A za benzynę płacimy po cencie mniej od litra, bo jesteśmy, cholera, wyprawą subsydiowaną przez rząd. |
| The guy didn’t budge. “Yeah? | Gość ani drgnął. - Tak! |
| I thought the professor here said you weren’t patients?” “Now Hank, don’t you see that was just a kindly precaution to keep from startlin’ you folks with the truth? | A profesor powiedział, że nie jesteście pacjentami? - Słuchaj, Hank, nie rozumiesz, że powiedział to z dobroci serca, żeby was nie przestraszyć . |
| The doc wouldn’t lie like that about just any patients, but we ain’t ordinary nuts; we’re every bloody one of us hot off the criminal-insane ward, on our way to San Quentin where they got better facilities to handle us. | Cholera, pan doktor nie kłamałby tak o pierwszych lepszych pacjentach, ale my nie jesteśmy zwykli pomyleńcy; wszyscy co do jednego siedzieliśmy na oddziale obłąkanych przestępców, a teraz jedziemy do San Quentin, gdzie lepiej potrafią sobie z nami poradzić. |
| You see that freckle-faced kid there? | Widzisz tego piegusa? |
| Now he might look like he’s right off a Saturday Evening Post cover, but he’s a insane knife artist that killed three men. | Może i wygląda jak z okładki “Saturday Evening Post”, ale to szalony nożownik, artysta w tym fachu; wykończył trzech facetów. |
| The man beside him is known as the Bull Goose Loony, unpredictable as a wild hog. | Gość obok niego znany jest jako Herszt Wariatkowa, nieobliczalny jak dzika świnia. |
| You see that big guy? | A widzisz tego drągala? |
| He’s an Indian and he beat six white men to death with a pick handle when they tried to cheat him trading muskrat hides. | To Indianin, zatłukł sześciu białych na śmierć trzonkiem od kilofa, kiedy go chcieli oszukać na skórkach piżmaków. |
| Stand up where they can get a look at you, Chief.” | Wstań, Wodzu, żeby cię mogli lepiej zobaczyć. |
| Harding goosed me with his thumb, and I stood up on the floor of the car. | Harding dźgnął mnie kciukiem - wstałem, nie wychodząc z samochodu. |
| The guy shaded his eyes and looked up at me and didn’t say anything. “Oh, it’s a bad group, I admit,” McMurphy said, “but it’s a planned, authorized, legal government-sponsored excursion, and we’re entitled to a legal discount just the same as if we was the FBI.” | Gość przysłonił ręką oczy, spojrzał do góry na mnie i nic nie powiedział. - Paskudna banda - oświadczył McMurphy - ale to zaplanowana, zatwierdzona wyprawa, mamy poparcie rządu i prawo do zniżki, podobnie jak FBI. |
| The guy looked back at McMurphy, and McMurphy hooked his thumbs in his pockets and rocked back and looked up at him across the scar on his nose. | Gość przeniósł wzrok na McMurphy’ego; rudzielec zahaczył kciuki o kieszenie spodni i zaczął się kołysać na piętach, przypatrując mu się znad blizny na nosie. |
| The guy turned to check if his buddy was still stationed at the case of empty pop bottles, then grinned back down on McMurphy. “Pretty tough customers, is that what you’re saying, Red? | Mechanik obejrzał się za siebie, żeby sprawdzić, czy jego koleś wciąż tkwi przy skrzy- ni z pustymi butelkami, a potem znów wyszczerzył zęby do McMurphy’ego. - Mówisz, rudy, że twardzi z was goście, co? |
| So much we better toe the line and do what we’re told, is that what you’re saying? | Mamy stulić uszy i robić, co nam każesz, tak? |
| Well, tell me, Red, what is it you’re in for? | A powiedz mi, rudy, za co ciebie przymknęli? |
| Trying to assassinate the President?” “Nobody could prove that, Hank. | Chciałeś zamordować prezydenta? - Tego mi nie udowodnili , Hank. |
| They got me on a bum rap. | Siedzę, bo mnie wrobiły gliny. |
| I killed a man in the ring, ya see, and sorta got taken with the kick.” “One of these killers with boxing gloves, is that what you’re telling me, Red?” | Kiedyś zabiłem człowieka na ringu i już w tym zasmakowałem. - Jeden z tych morderców w bokserskich rękawicach, co, rudy? - Tego nie powiedziałem. |
| “Now I didn’t say that, did I? I never could get used to those pillows you wore. | Nigdy jakoś nie mogłem przywyknąć do poduszek na łapach. |
| No, this wasn’t no televised main event from the Cow Palace; I’m more what you call a back-lot boxer.” The guy hooked his thumbs in his pockets to mock McMurphy. | Nie, to nie było żadne z tych spotkań w Cow Palace, które można obejrzeć w telewizji, jestem, że tak powiem, bokserem ulicznym. Facet zahaczył kciuki o kieszenie, naśladując McMurphy’ego. |
| “You are more what I call a back-lot bull-thrower.” “Now I didn’t say that bull-throwing wasn’t also one of my abilities, did I? But I want you to look here.” He put his hands up in the guy’s face, real close, turning them over slowly, palm and knuckle. “You ever see a man get his poor old meathooks so pitiful chewed up from just throwin’ the bull? | Powiedz raczej: ulicznym zalewajłą. - Słuchaj, koleś, zalewać też potrafię, ale przyjrzyj się dobrze. - Podsunął ręce pod nos facetowi i zaczął nimi powoli obracać. - Widziałeś kiedy, żeby ktoś sobie tak pokiereszował graby tylko od zalewania? |
| Did you, Hank?” | Widziałeś? |
| He held those hands in the guy’s face a long time, waiting to see if the guy had anything else to say. | Przez dłuższą chwilę trzymał mu ręce pod nosem i czekał, co facet powie. |
| The guy looked at the hands, and at me, and back at the hands. | Mechanik spojrzał na ręce, potem na mnie i znowu na ręce. |
| When it was clear he didn’t have anything else real pressing to say, McMurphy walked away from him to the other guy leaning against the pop cooler and plucked the doctor’s ten-dollar bill out of his fist and started for the grocery store next to the station. “You boys tally what the gas comes to and send the bill to the hospital,” he called back. “I intend to use the cash to pick up some refreshments for the men. | Kiedy było już całkiem jasne, że stracił ochotę do dalszej rozmowy, McMurphy zostawił go i podszedł do jego kumpla czekającego przy pustych butelkach, wyjął mu z garści dziesięciodolarowy banknot lekarza i ruszył w kierunku sklepu spożywczego znajdującego się obok stacji. - Podliczcie, ile się należy za benzynę, i wyślijcie rachunek do szpitala! - zawołał przez ramię. - Za tę forsę idę kupić coś do picia dla ludzi. |
| I believe we’ll get that in place of windshield wipes and eighty-eight per cent oil filters.” | To lepsze od wycieraczek i osiemdziesięcioośmioprocentowych filtrów. |
| By the time he got back everybody was feeling cocky as fighting roosters and calling orders to the service-station guys to check the air in the spare and wipe the windows and scratch that bird dropping off the hood if you please, just like we owned the show. | Poczuliśmy się odważni jak tresowane koguty i do jego powrotu wykrzykiwaliśmy rozkazy mechanikom. Kazaliśmy im sprawdzić ciśnienie w zapasowym kole, powycierać szyby i zeskrobać ptasie łajno z maski, zupełnie jakby do nas należał cały ten majdan. |
| When the big guy didn’t get the windshield to suit Billy, Billy called him right back. “You didn’t get this sp-spot here where the bug h-h-hit “ “That wasn’t a bug,” the guy said sullenly, scratching at it with his fingernail, “that was a bird.” | Kiedy większy facet wytarł szybę za mało starannie jak na gust Billy’ego, chłopak przywołał go z powrotem. - Nie wytarłeś t-t-tego miejsca, gdzie p-pacnął owad. - Żaden owad - warknął facet, zdrapując plamę paznokciem. - Ptak. |
| Martini called all the way from the other car that it couldn’t of been a bird. “There’d be feathers and bones if it was a bird.” | Martini krzyknął z drugiego samochodu, że to nie mógł być ptak. - Gdyby pacnął ptak, byłyby pióra i kości! |
| A man riding a bicycle stopped to ask what was the idea of all the green uniforms; some kind of club? | Jakiś człowiek przejeżdżający na rowerze zatrzymał się i zapytał, skąd te zielone ubrania; czy to jakiś klub? |
| Harding popped right up and answered him “No, my friend. | Harding od razu się zerwał, żeby mu odpowiedzieć. - Nie, przyjacielu. |
| We are lunatics from the hospital up the highway, psycho-ceramics, the cracked pots of mankind. | Jesteśmy szaleńcami z tego szpitala przy szosie, psychoceramikami, stukniętymi garnkami ludzkości. |
| Would you like me to decipher a Rorschach for you? | Rozszyfrować panu tekst Rorschacha? |
| No? | Nie? |
| You must burry on? | Spieszy się pan! |
| Ah, he’s gone. | Ha, już go nie ma. |
| Pity.” | Szkoda. |
| He turned to McMurphy. “Never before did I realize that mental illness could have the aspect of power, power . | Nigdy przedtem - zwrócił się do McMurphy’ego - nie zdawałem sobie sprawy, że z chorobą umysłową wiąże się władza. Władza ! |
| Think of it: perhaps the more insane a man is, the more powerful he could become. | Pomyśl; im bardziej człowiek jest pomylony, tym więcej może mieć władzy! |
| Hitler an example. | Na przykład Hitler. |
| Fair makes the old brain reel, doesn’t it? | Aż się w głowie kręci, nie? |
| Food for thought there.” | Warto się nad tym zastanowić. |
| Billy punched a beer can for the girl, and she flustered him so with her bright smile and her “Thank you, Billy,” that he took to opening cans for all of us. | Billy otworzył puszkę piwa, wręczył ją dziewczynie i oczarowany jej promiennym uśmiechem i słowami: “Dziękuję, Bil- ly”, zaczął otwierać puszki dla nas wszystkich. |
| While the pigeons fretted up and down the sidewalk with their hands folded behind their backs. | A tymczasem gołębie z rękami założonymi na plecach dreptały niespokojnie tam i z powrotem po chodniku. |
| I sat there, feeling whole and good, sipping at a beer; I could hear the beer all the way down me–zzzth zzzth, like that. | Siedziałem zadowolony i popijałem piwo, słysząc, jak spływa mi do brzucha z głośnym sykiem - zzt zzt. |
| I had forgotten that there can be good sounds and tastes like the sound and taste of a beer going down. | Nie pamiętałem, że mogą być dobre dźwięki i smaki, takie właśnie jak dźwięk i smak spływającego piwa. |
| I took another big drink and started looking around me to see what else I had forgotten in twenty years. “Man!” McMurphy said as he scooted the girl out from under the wheel and tight over against Billy. “Will you just look at the Big Chief slug down on that firewater! | Pociągnąłem kolejny porządny łyk i zacząłem się rozglądać, żeby sprawdzić, co jeszcze zapomniałem przez te dwadzieścia lat. - Rany! - zawołał McMurphy, siadając za kierownicą i spychając dziewczynę na Billy’ego. - Zobaczcie tylko, jak Wielki Wódz żłopie wodę ognistą! |
| ”–and slammed the car out into traffic with the doctor squealing behind to keep up. | Po czym wyjechał na szosę w takim pędzie, że lekarz musiał z piskiem opon ruszyć w pościg, żeby nie zostać w tyle. |
| He’d shown us what a little bravado and courage could accomplish, and we thought he’d taught us how to use it. | McMurphy pokazał nam, co może zdziałać odrobina odwagi i brawury, my zaś myśleliśmy, że już nas tego nauczył. |
| All the way to the coast we had fun pretending to be brave. When people at a stop light would stare at us and our green uniforms we’d do just like he did, sit up straight and strong and toughlooking and put a big grin on our face and stare straight back at them till their motors died and their windows sunstreaked and they were left sitting when the light changed, upset bad by what a tough bunch of monkeys was just now not three feet from them, and help nowhere in sight. | Przez całą drogę nad morze mieliśmy kupę frajdy, udając odważnych; kiedy na czerwonych światłach ludzie gapili się na nas i na nasze ubrania, naśladowaliśmy McMurphy’ego; prostowaliśmy plecy, żeby wyglądać na silnych i twardych, szczerzyliśmy zęby i też wybałuszaliśmy na nich oczy, aż im gasły silniki, na szybach powstawały pręgi i zostawali z tyłu, gdy zmieniały się światła, zdenerwowani, że taka groźna banda zielonych drabów siedziała przed chwilą o niecały metr od nich, a oni znikąd nie mogli oczekiwać pomocy. |
| As McMurphy led the twelve of us toward the ocean. | Tak to McMurphy wiódł naszą dwunastkę w kierunku oceanu. |
| I think McMurphy knew better than we did that our tough looks were all show, because he still wasn’t able to get a real laugh out of anybody. | Myślę, że lepiej od nas zdawał sobie sprawę, jak bardzo nasze butne miny są tylko na pokaz, bo dotychczas nie zdołał z żad nego z nas wydobyć porządnej salwy śmiechu. |
| Maybe he couldn’t understand why we weren’t able to laugh yet, but he knew you can’t really be strong until you can see a funny side to things. | Może nie mógł zrozumieć, dlaczego wciąż jesteśmy tacy sztywni, ale wiedział, że nikt nie jest naprawdę mocny, dopóki nie widzi, jak wszystko może być zabawne. |
| In fact, he worked so hard at pointing out the funny side of things that I was wondering a little if maybe he was blind to the other side, if maybe he wasn’t able to see what it was that parched laughter deep inside your stomach. | I tak bardzo starał się nas tego nauczyć, że zacząłem podejrzewać, iż nie dostrzega tego, co tłumi nam śmiech w trzewiach. |
| Maybe the guys weren’t able to see it either, just feel the pressures of the different beams and frequencies coming from all directions, working to push and bend you one way or another, feel the Combine at work–but I was able to see it. | Może inni też tego nie widzieli, może tylko czuli ze wszystkich stron napór różnych promieni i fal, które starały się popchnąć lub złamać każdego; może czuli, że Kombinat pracuje - ale ja widziałem . |
| The way you see the change in a person you’ve been away from for a long time, where somebody who sees him every day, day in, day out, wouldn’t notice because the change is gradual. | Widziałem to tak samo, jak się dostrzega zmiany w osobie, której się dawno nie oglądało, chociaż ktoś, kto z nią obcuje na co dzień, nie zauważa ich, bo zachodzą stopniowo. |
| All up the coast I could see the signs of what the Combine had accomplished since I was last through this country, things like, for example–a train stopping at a station and laying a string of full-grown men in mirrored suits and machined hats, laying them like a hatch of identical insects, half-life things coming pht-pht-pht out of the last car, then hooting its electric whistle and moving on down the spoiled land to deposit another hatch. | Na całym wybrzeżu widziałem dowody tego, co Kombinat zdziałał od czasu, kiedy ostatni raz tędy przejeżdżałem. Ujrzałem na przykład pociąg, który zatrzymał się na stacji i wyrzucił z siebie - niczym wylęg bliźniaczych owadów - rząd dorosłych mężczyzn w identycznych garniturach i seryjnych kapeluszach, pac-pac- pac; wypluł te półżywe istoty z ostatniego wagonu, po czym zagwizdał i pojechał dalej po zdewastowanej ziemi złożyć następny wylęg. |
| Or things like five thousand houses punched out identical by a machine and strung across the hills outside of town, so fresh from the factory they’re still linked together like sausages, a sign saying “NEST IN THE WEST HOMES–NO DWN. PAYMENT FOR VETS,” a playground down the hill from the houses, behind a checker-wire fence and another sign that read “ST. LUKE’S SCHOOL FOR BOYS” | Ujrzałem też pięć tysięcy identycznych domów wytłoczonych przez jedną maszynę i rozrzuconych po wzgórzach pod miastem, domów prosto z fabryki, złączonych jeszcze razem jak świeże serdelki, a przy nich tablicę z napisem: OSIEDLAJCIE SIĘ U NAS - WETERANI ZWOLNIENI OD PRZEDPŁATY, u stóp wzgórza zaś plac zabaw okolony drucianą siatką i następną tab- licę: MĘSKA SZKOŁA IM. ŚWIĘTEGO ŁUKASZA, |
| –there were five thousand kids in green corduroy pants and white shirts under green pullover sweaters playing crack-the-whip across an acre of crushed gravel. | i pięć tysięcy dzieciaków ubranych w zielone sztruksowe spodnie, białe koszulki i zielone pulowery, bawiących się w strzelanie z bicza na żwirowanym boisku. |
| The line popped and twisted and jerked like a snake, and every crack popped a little kid off the end, sent him rolling up against the fence like a tumbleweed. | Rzemień zwijał się i podrygiwał, tańczył niby wąż, po czym z głośnym strzałem uderzał jednego chłopczyka, przewracał go i jak piłką ciskał nim o siatkę. |
| Every crack. And it was always the same little kid, over and over. | Zawsze, przy każdym strzale, był to ten sam chłopczyk; ten sam, wciąż ten sam. |
| All that five thousand kids lived in those five thousand houses, owned by those guys that got off the train. | Te pięć tysięcy dzieciaków mieszkało w tych pięciu tysiącach domów należących do facetów, którzy wysiedli z pociągu. |
| The houses looked so much alike that, time and time again, the kids went home by mistake to different houses and different families. | Domy były tak podobne, że dzieciaki myliły się co pewien czas i szły do innych domów i do innych rodzin. |
| Nobody ever noticed. | Nikt tego nie zauważał. |
| They ate and went to bed. | Jadły i kładły się spać. |
| The only one they noticed was the little kid at the end of the whip. | Jedynym dzieciakiem, którego zawsze dostrzegano, był ten chłopczyk wciąż trafiany biczem. |
| He’d always be so scuffed and bruised that he’d show up out of place wherever he went. | Podrapany i posiniaczony, wszędzie rzucał się w oczy. |
| He wasn’t able to open up and laugh either. | Podobnie jak my, nie umiał się odprężyć i roześmiać. |
| It’s a hard thing to laugh if you can feel the pressure of those beams coming from every new car that passes, or every new house you pass. “We can even have a lobby in Washington,” Harding was saying, “an organization NAAIP. | Trudno się śmiać, jeżeli się czuje napór promieni, które płyną z każdego przejeżdżającego samochodu i z każdego mijanego domu. - Możemy nawet mieć lobby w Waszyngtonie - mówi Harding. - Organizację. ZChP. Związek Chorych Psychicznie. |
| Pressure groups. | Grupy nacisku. |
| Big billboards along the highway showing a babbling schizophrenic running a wrecking machine, bold, red and green type: ‘Hire the Insane.’ | Wielkie tablice wzdłuż szosy, a na nich bełkotliwy schizofrenik na buldożerze i duży, czerwono-zielony napis: “Zatrud- niajcie obłąkanych”. |
| We’ve got a rosy future, gentlemen.” | Czeka nas różowa przyszłość, panowie. |
| We crossed a bridge over the Siuslaw. | Przejechaliśmy przez most na rzece Siuslaw. |
| There was just enough mist in the air that I could lick out my tongue to the wind and taste the ocean before we could see it. | W powietrzu unosiła się lekka mgiełka - wystawiając język pod wiatr, czułem smak oceanu, zanim nam się ukazał. |
| Everyone knew we were getting close and didn’t speak all the way to the docks. | Wszyscy wiedzieliśmy, że zbliżamy się do celu, i nikt nic nie mówił przez resztę drogi do przystani. |
| The captain who was supposed to take us out had a bald gray metal head set in a black turtleneck like a gun turret on a U-boat; the cold cigar sticking from his mouth swept over us. | Kapitan, który obiecał nas zabrać, miał łysą, metalowo szarą głowę osadzoną w czarnym golfie jak wieżyczka armatnia na niemieckiej łodzi podwodnej, a w ustach trzymał wygasłe cygaro - skierował je na nas. |
| He stood beside McMurphy on the wooden pier and looked out to sea as he talked. | Stał obok McMurphy’ego na drewnianym pomoście i mówił, patrząc w morze. |
| Behind him and up a bunch of steps, six or eight men in windbreakers were sitting on a bench along the front of the bait shop. | Z tyłu za nim, na podwyższeniu, sześciu czy ośmiu mężczyzn w wiatrówkach siedziało bezczynnie na ławce przed sklepikiem wędkarskim. |
| The captain talked loudly, half to the loafers on his one side and half to McMurphy on the other side, firing his copper-jacket voice someplace in between. “Don’t care. | Donośne słowa kapitana padały jak pociski równo w środek między McMurphym a tamtymi na ławce. - Nic mnie to nie obchodzi. |
| Told you specifically in the letter. | Napisałem w liście. |
| You don’t have a signed waiver clearing me with proper authorities, I don’t go out.” The round head swiveled in the turret of his sweater, beading down that cigar at the lot of us. “Look there. Bunch like that at sea, could go to diving overboard like rats. | Jeśli nie macie zaświadczenia od władz, że za was nie odpowiadam, to nie płynę. - Okrągła głowa przekręciła się w wieżyczce swetra i wycelowała cygaro prosto w nas. - Słuchaj pan, taka ferajna na morzu, mogą powyskakiwać za burtę jak szczury. |
| Relatives could sue me for everything I own. | Rodziny podadzą mnie do sądu i do końca życia ich nie pospłacam. |
| I can’t risk it.” | Nie będę ryzykował. |
| McMurphy explained how the other girl was supposed to get all those papers up in Portland. | McMurphy tłumaczył, że druga dziewczyna miała pozałatwiać wszystko w Portland. |
| One of the guys leaning against the bait shop called, “What other girl? | Jeden z facetów opartych plecami o ścianę sklepiku krzyknął: - Jaka druga dziewczyna? |
| Couldn’t Blondie there handle the lot of you?” | Blondyna nie może was wszystkich obskoczyć? |
| McMurphy didn’t pay the guy any mind and went on arguing with the captain, but you could see how it bothered the girl. | McMurphy nie zwracał na niego uwagi, tylko dalej dyskutował z kapitanem, ale widać było, że Candy przejęła się tym, co gość powiedział. |
| Those men against the shop kept leering at her and leaning close together to whisper things. | Faceci przy sklepiku wciąż łypali na nią lubieżnie i pochyleni szeptali między sobą. |
| All our crew, even the doctor, saw this and got to feeling ashamed that we didn’t do something. | Widzieliśmy to i całej naszej załodze, nawet lekarzowi, było wstyd, że nic nie robimy. |
| We weren’t the cocky bunch that was back at the service station. | Nie byliśmy już tacy pewni siebie jak na stacji benzynowej. |
| McMurphy stopped arguing when he saw he wasn’t getting any place with the captain, and turned around a couple of times, running his hand through his hair. “Which boat have we got rented?” “That’s it there. | McMurphy rozumiejąc, że i tak nic nie zdziała, przestał przekonywać kapitana, obrócił się w miejscu parę razy i przejechał ręką po włosach. - Która to nasza łódź? - Tamta. |
| The Lark . | “Skowronek”. |
| Not a man sets foot on her till I have a signed waiver clearing me. Not a man.” | Ale dopóki nie będę miał tego zaświadczenia, żaden z was nie postawi na niej nogi. Żaden. |
| “I don’t intend to rent a boat so we can sit all day and watch it bob up and down at the dock,” McMurphy said. “Don’t you have a phone up there in your bait shack? | - Nie po to wynajmowałem łódź, żeby tu siedzieć przez cały dzień i patrzeć, jak się buja na wodzie - odparł McMurphy. - Ma pan chyba telefon w tej budzie? |
| Let’s go get this cleared up.” | Chodźmy, zaraz wyjaśnimy sprawę. |
| They thumped up the steps onto the level with the bait shop and went inside, leaving us clustered up by ourselves, with that bunch of loafers up there watching us and making comments and sniggering and goosing one another in the ribs. | Wspięli się po schodach na podwyższenie i weszli do sklepiku, zostawiając nas samych, zbitych w ciasną gromadę; próżniacy przyglądali się nam, robili jakieś uwagi i zanosili się śmiechem, kuksając w żebra. |
| The wind was blowing the boats at their moorings, nuzzling them up against the wet rubber tires along the dock so they made a sound like they were laughing at us. | Kołysane wiatrem łodzie na przystani ocierały się o opony przybite do pomostu, wydając taki dźwięk, jakby też się z nas śmiały. |
| The water was giggling under the boards, and the sign hanging over the door to the bait shack that read “Seaman’s Service–Capt Block, Prop” was squeaking and scratching as the wind rocked it on rusty hooks. | Topiel chichotała pod deskami pomostu, a nad drzwiami sklepiku tablica z napisem USŁUGI ŻEGLARSKIE - KPT. BLOCK piszczała i zgrzytała na zardzewiałych hakach, huśtana przez wiatr. |
| The mussels that clung to the pilings, four feet out of water marking the tide line, whistled and clicked in the sun. | Znaczące linię przyboju małże, przyssane do pali na metr od powierzchni wody, pogwizdywały i kłapały na słońcu. |
| The wind had turned cold and mean, and Billy Bibbit took off his green coat and gave it to the girl, and she put it on over her thin little T-shirt. | Wiatr dął coraz ostrzej i było coraz zimniej, więc Billy zdjął zieloną kurtkę i podał dziewczynie, żeby włożyła ją na cienki podkoszulek. |
| One of the loafers kept calling down, “Hey you, Blondie, you like fruitcake kids like that?” The man’s lips were kidney-colored and he was purple under his eyes where the wind’d mashed the veins to the surface. “Hey you, Blondie,” he called over and over in a high, tired voice, “hey you, Blondie… hey you, Blondie… hey you, Blondie…” | Jeden z facetów ciągle się darł: - Hej, blondyna, co widzisz w tych pomyleńcach? - Wargi miał barwy nerek, a wokół oczu wystąpiły mu pod smagnięciami wiatru fioletowe żyłki. - Hej, blondyna - wołał w kółko wysokim, zmęczonym głosem. - Hej, blondyna... hej, blondyna... hej, blondyna... |
| We bunched up closer together against the wind. “Tell me, Blondie, what’ve they got you committed for?” “Ahr, she ain’t committed, Perce, she’s part of the cure!” “Is that right, Blondie? | Przysunęliśmy się bliżej siebie, żeby zasłonić się od wiatru. - Powiedz, blondyna, za co trafiłaś do czubków? - Ona nie jest stuknięta, Perce, ona należy do kuracji! - Czy tak, blondyna? |
| You hired as part of the cure? | Wynajęli cię, żebyś ich kurowała? |
| Hey you, Blondie.” | Hej, blondyna! |
| She lifted her head and gave us a look that asked where was that hard-boiled bunch she’d seen and why weren’t they saying something to defend her? | Podniosła głowę i zapytała nas wzrokiem, gdzie się podziali ci twardzi faceci, których niedawno widziała, dlaczego żaden z nas jej nie broni. |
| Nobody would answer the look. | Nie mogliśmy spojrzeć jej w oczy. |
| All our hard-boiled strength had just walked up those steps with his arm around the shoulders of that bald-headed captain. | Cała nasza odwaga poszła do sklepiku z ręką na barku łysego kapitana. |
| She pulled the collar of the jacket high around her neck and hugged her elbows and strolled as far away from us down the dock as she could go. | Dziewczyna postawiła kołnierz kurtki, wtuliła głowę w ramiona i odsunęła się od nas najdalej, jak mogła, na koniec pomostu. |
| Nobody went after her. | Żaden z chłopaków nie poszedł za nią. |
| Billy Bibbit shivered in the cold and bit his lip. | Billy Bibbit trząsł się z zimna i zagryzał wargi. |
| The guys at the bait shack whispered something else and whooped out laughing again. “Ask ‘er, Perce–go on.” “Hey, Blondie, did you get ‘am to sign a waiver clearing you with proper authorities? | Faceci przy budzie znów zaczęli szeptać i gruchnęli śmiechem. - Zapytaj ją, Perce, zapytaj! - Hej, blondyna, czy masz zaświadczenie od władz, że za nich nie odpowiadasz? |
| Relatives could sue, they tell me, if one of the boys fell in and drown while he was on board. | Kumple mówią, że jeśli któryś z tych gości wpadnie do wody i się utopi, jego rodzina może cię zaskarżyć. |
| Did you ever think of that? | Nie bądź głupia. |
| Maybe you’d better stay here with us, Blondie.” | Lepiej zostań z nami. - Tak, tak, blondyna. |
| “Yeah, Blondie; my relatives wouldn’t sue. | Moja rodzina nie będzie cię ciągać po sądach. |
| I promise. | Daję słowo. |
| Stay here with us fellows, Blondie.” | Zostań z nami. |
| I imagined I could feel my feet getting wet as the dock sank with shame into the bay. | Zdawało mi się, że pomost zapada się ze wstydu do zatoki i woda obmywa mi stopy. |
| We weren’t fit to be out here with people. | Byliśmy chorzy; nie powinniśmy byli wychodzić między ludzi. |
| I wished McMurphy would come back out and cuss these guys good and then drive us back where we belonged. | Pragnąłem, żeby McMurphy wrócił, sklął porządnie tych typów i odwiózł nas tam, gdzie nasze miejsce: do szpitala. |
| The man with the kidney lips folded his knife and stood up and brushed the whittle shavings out of his lap. He started walking toward the steps. “C’mon now, Blondie, what you want to mess with these bozos for?” | Facet z ustami barwy nerek zamknął nóż, którym coś strugał, wstał, strzepnął wiórki ze spodni i ruszył w stronę schodów. - Poważnie, blondyna, daj sobie spokój z tymi półgłówkami! |
| She turned and looked at him from the end of the dock, then back at us, and you could tell she was thinking his proposition over when the door of the bait shop opened and McMurphy came shoving out past the bunch of them, down the steps. “Pile in, crew, it’s all set! | Dziewczyna odwróciła się i spojrzała z końca pomostu na faceta, a potem na nas; widać było, że się zastanawia nad jego radą, kiedy nagle otworzyły się drzwi sklepiku, McMurphy przepchnął się przez podnoszących się z ławki facetów i zbiegł po schodach. - Właźcie, nie ma na co czekać. |
| Gassed and ready and there’s bait and beer on board.” | Baki pełne, przynęta i piwo na pokładzie. |
| He slapped Billy on the rear and did a little hornpipe and commenced slinging ropes from their snubs. “Ol’ Cap’n Block’s still on the phone, but we’ll be pulling off as quick as he comes out. | Strzelił Billy’ego w tyłek, podskoczył z radości i rzucił się odwiązywać cumy od pachołków. - Kapitan Block tkwi przy telefonie, odpływamy, jak tylko skończy rozmowę. |
| George, let’s see if you can get that motor warmed up. | No, George, zapalaj silnik, pokaż, co potrafisz. |
| Scanlon, you and Harding untie that rope there. | Scanlon, ty i Harding odwiążcie tę linę. |
| Candy! | Candy! |
| What you doing off down there? | Co ty tam robisz? |
| Let’s get with it, honey, we’re shoving off.” | Rusz się, skarbie, odbijamy. |
| We swarmed into the boat, glad for anything that would take us away from those guys standing in a row at the bait shop. | Wgramoliliśmy się na łódkę, gotowi na wszystko, byleby tylko uciec od tych drabów przy ławce. |
| Billy took the girl by the hand and helped her on board. | Billy podał rękę dziewczynie i pomógł jej wejść na pokład. |
| George hummed over the dashboard up on the bridge, pointing out buttons for McMurphy to twist or push. “Yeah, these pukers, puke boats, we call them,” he said to McMurphy, “they joost as easy like driving the ottomobile.” | George stanął nad tablicą rozdzielczą na mostku kapitańskim i, mrucząc, zaczął pokazywać McMurphy’emu, które guziki należy nacisnąć albo przekręcić. - Te łodzie prychają i bekają, jakby się miały porzygać - rzekł - ale dają się prowadzić łatwiej niż samochód. |
| The doctor hesitated before climbing aboard and looked toward the shop where all the loafers stood milling toward the steps. | Jeden lekarz niezdecydowany, czy opuścić pomost, zerkał w stronę sklepiku i próżniaków, którzy tłoczyli się na szczycie schodów. - Może... |
| “Don’t you think, Randle, we’d better wait… until the captain–” McMurphy caught him by the lapels and lifted him clear of the dock into the boat like he was a small boy. | Może byśmy zaczekali... Kapitan… Nie wychodząc z łodzi, McMurphy chwycił go za klapy marynarki, podniósł do góry i postawił na pokładzie jak małego chłopca. |
| “Yeah, Doc,” he said, “wait till the captain what?” | - Zaczekali, doktorze? Niby na co? - spytał |
| He commenced to laugh like he was drunk, talking in an excited, nervous way. “Wait till the captain comes out and tells us that the phone number I gave him is a flophouse up in Portland? | i śmiejąc się jak pijany, ciągnął nerwowym, podnieconym tonem: - Mamy czekać, aż kapitan wróci i powie, że numer, który mu dałem, to numer domu noclegowego w Portland? |
| You bet. | Jeszcze czego. |
| Here, George, damn your eyes; take hold of this thing and get us out of here! | George, niech cię diabli, weź się wreszcie do roboty i wyprowadź łódź z przystani! |
| Sefelt! | Sefelt! |
| Get that rope loose and get on. | Rusz się, odplącz tę linę. |
| George, come on .” | George, pospiesz się! |
| The motor chugged and died, chugged again like it was clearing its throat, then roared full on. | Silnik zaterkotał i zgasł, chrząknął, jakby sobie czyścił gardło, i zawarczał całą mocą. - Hurrra! |
| “Hoowee! There she goes. Pour the coal to ‘er, George, and all hands stand by to repel boarders!” | Nareszcie. Cała naprzód, George, a załoga do mnie! Może trzeba będzie odeprzeć abordaż! |
| A white gorge of smoke and water roared from the back of the boat, and the door of the bait shop crashed open and the captain’s head came booming out and down the steps like it was not only dragging his body behind it but the bodies of the eight other guys as well. | Białe strugi dymu i wody tryskały już z rufy, kiedy drzwi sklepiku otworzyły się z trzaskiem i ukazała się w nich głowa kapitana. Ruszyła po schodach, ciągnąc za sobą nie tylko tułów i członki właściciela, ale jeszcze tych ośmiu facetów. |
| They came thundering down the dock and stopped right at the boil of foam washing over their feet as George swung the big boat out and away from the docks and we had the sea to ourselves. | Zbiegli z tupotem i zatrzymali się na samym skraju pomostu, a spieniona fala oblała im nogi - George zdążył zawrócić łódź i przed nami było już tylko morze. |
| A sudden turn of the boat had thrown Candy to her knees, and Billy was helping her up and trying to apologize for the way he’d acted on the dock at the same time. | Gwałtowny skręt rzucił Candy na kolana: Billy pomógł dziewczynie wstać, jednocześnie przepraszając ją za to, że na pomoście nie stanął w jej obronie. |
| McMurphy came down from the bridge and asked if the two of them would like to be alone so they could talk over old times, and Candy looked at Billy and all he could do was shake his head and stutter. | McMurphy zszedł z mostka i zapytał ich, czy nie chcieliby pogadać w cztery oczy o dawnych czasach; Candy spojrzała na Billy’ego, ale chłopak tylko pokręcił głową i zaczął się jąkać. |
| McMurphy said in that case that he and Candy’d better go below and check for leaks and the rest of us could make do for a while. | McMurphy powiedział, że w takim razie on i Candy zejdą pod pokład sprawdzić, czy łódź nie przecieka, a my chyba damy sobie jakoś radę. |
| He stood at the door down to the cabin and saluted and winked and appointed George captain and Harding second in command and said, “Carry on, mates,” and followed the girl out of sight into the cabin. | Podszedł do drzwi kajuty, zasalutował, mrugnął, mianował George’a kapitanem, a Hardinga pierwszym oficerem, po czym zawołał: “Na razie, chłopcy”, i znikł wraz z dziewczyną. |
| The wind lay down and the sun got higher, chrome-plating the east side of the deep green swells. | Wiatr opadł, słońce wspięło się wyżej, srebrząc od wschodu boki zielonych spiętrzonych fal. |
| George aimed the boat straight out to sea, full throttle, putting the docks and that bait shop farther and farther behind us. | George skierował łódź na pełne morze i zwiększył szybkość, zostawiając pomost i sklepik daleko w tyle. |
| When we passed the last point of the jetty and the last black rock, I could feel a great calmness creep over me, a calmness that increased the farther we left land behind us. | Kiedy minęliśmy cypel osłaniającego przystań falochronu z czarnych skał, poczułem, że ogarnia mnie głęboki spokój, który rośnie w miarę oddalania się od brzegu. |
| The guys had talked excitedly for a few minutes about our piracy of the boat, but now they were quiet. | Przez ostatnie kilka minut chłopcy rozprawiali w podnieceniu o porwaniu łodzi, ale teraz umilkli. |
| The cabin door opened once long enough for a hand to shove out a case of beer, and Billy opened us each one with an opener he found in the tackle box, and passed them around. | Drzwi kajuty uchyliły się na moment i czerwona ręka wysunęła skrzynkę z piwem. Billy znalazł otwieracz w pudle z przyborami wędkarskimi i otworzył każdemu po puszce. |
| We drank and watched the land sinking in our wake. | Piliśmy piwo i patrzyliśmy, jak za nami ląd osuwa się w morze. |
| A mile or so out George cut the speed to what he called a trolling idle, put four guys to the four poles in the back of the boat, and the rest of us sprawled in the sun on top of the cabin or up on the bow and took off our shirts and watched the guys trying to rig their poles. | Mniej więcej o milę od brzegu George zmniejszył szybkość do - jak to nazwał - “trolingowej” i zapędził czterech chłopaków do wędek na rufie; my pozostali porozkładaliśmy się w słońcu na dachu kabiny i na dziobie łodzi, zdjęliśmy koszule i przyglądaliśmy się, jak tamtym idzie oporządzanie wędzisk. |
| Harding said the rule was a guy got to hold a pole till he got one strike, then he had to change off with a man who hadn’t had a chance. | Harding ustalił, że każdy będzie trzymał wędkę, dopóki nie złapie ryby albo nie straci przynęty, po czym odda ją następnemu. |
| George stood at the wheel, squinting out through the salt-caked windshield, and hollered instructions back how to fix up the reels and lines and how to tie a herring into the herring harness and how far back to fish and how deep: “And take that number four pole and you put you twelve ounces on him on a rope with a breakaway rig–I show you how in joost a minute–and we go after that big fella down on the bottom with that pole, by golly!” | George stał przy sterze, spozierał przez szybę oblepioną solą i wykrzykiwał przez ramię wskazówki, jak zakładać kołowrotki i linki, jak mocować śledzie i w jakiej odległości za łodzią je ciągnąć. - Na czwartą wędkę dajcie dwunastouncjowy ciężarek na lince z zabezpieczeniem, zaraz wam pokażę jak, i wyciągniemy największą rybę, z samego dna, jak Boga kocham! |
| Martini ran to the edge and leaned over the side and stared down into the water in the direction of his line. | Martini podbiegł do burty, wychylił się i spojrzał w wodę w ślad za swoją linką. - O! |
| “Oh. Oh, my God,” he said, but whatever he saw was too deep down for the rest of us. | O Jezu! - zawołał, ale to, co tam dostrzegł, było za głęboko, żebyśmy też mogli zobaczyć. |
| There were other sports boats trolling up and down the coast, but George didn’t make any attempt to join them; he kept pushing steadily straight on out past them, toward the open sea. “You bet,” he said. “We go out with the commercial boats, where the real fish is.” | Inne łodzie pływały wzdłuż brzegu, ale George nie próbował nawet do nich dołączyć. Ciągle tylko je wymijał i parł naprzód, na otwarte morze. - Pewno - oświadczył. - Płyniemy tam, gdzie kutry rybackie. Tam są prawdziwe ryby! |
| The swells slid by, deep emerald on one side, chrome on the other. The only noise was the engine sputtering and humming, off and on, as the swells dipped the exhaust in and out of the water, and the funny, lost cry of the raggedy little black birds swimming around asking one another directions. | Pruliśmy spiętrzone fale, srebrne z jednej, a zielone z drugiej strony. Słychać było tylko miarowy terkot i - na zmianę - prychanie silnika, kiedy łódź opadała w dół i woda zalewała rurę wydechową, oraz śmieszne, żałosne krzyki obszarpanych czarnych ptaków, które pływały dookoła, pytając się nawzajem o drogę. |
| Everything else was quiet. | Poza tym było cicho. |
| Some of the guys slept, and the others watched the water. | Niektórzy z chłopaków spali, inni patrzyli na morze. |
| We’d been trolling close to an hour when the tip of Sefelt’s pole arched and dived into the water. “George! | Trolingowaliśmy blisko godzinę, kiedy nagle czubek wędki Sefelta zgiął się w pałąk i zanurzył w wodzie. - George! |
| Jesus, George, give us a hand!” | Jezu, George, pomóż! |
| George wouldn’t have a thing to do with the pole; he grinned and told Sefelt to ease up on the star drag, keep the tip pointed up, up , and work hell outa that fella! “But what if I have a seizure?” Sefelt hollered. “Why, we’ll simply put hook and line on you and use you for a lure,” Harding said. “Now work that fella, as the captain ordered, and quit worrying about a seizure.” | George nie miał zamiaru dotykać wędki, uśmiechnął się tylko i polecił Sefeltowi, żeby zwolnił nieco blokadę na kołowrotku i trzymał wędkę do góry, do góry, aż zmęczy drania. - A jak będę miał napad? - wrzasnął Sefelt. - Nadziejemy cię na haczyk i użyjemy jako przynęty! - zawołał Harding. - A teraz rób, co ci kazał kapitan, i nie martw się o napad. |
| Thirty yards back of the boat the fish broke into the sun in a shower of silver scales, and Sefelt’s eyes popped and be got go excited watching the fish he let the end of his pole go down, and the line snapped into the boat like a rubber band. “Up , I told you! | Trzydzieści metrów za łodzią ryba wyskoczyła z wody w fontannie srebrnych łusek. Sefeltowi oczy wyszły na wierzch; podniecony widokiem ryby opuścił wędkę i linka pękła jak gumka. - Mówiłem ci do góry |
| You let him get a straight pull, don’t you see? | , a ty pozwoliłeś jej ciągnąć poziomo! |
| Keep that tip up … up! | Trzeba trzymać wędkę do góry! |
| You had you one big silver there, by golly.” | Jak Boga kocham, ale miałeś rybę! |
| Sefelt’s jaw was white and shaking when he finally gave up the pole to Fredrickson. “Okay–but if you get a fish with a hook in his mouth, that’s my godblessed fish!” | Sefelt był blady i trzęsła mu się szczęka, kiedy przekazywał wędkę Fredricksonowi. - Masz, ale jak wyciągniesz rybę z haczykiem w paszczy, będzie to moja cholerna ryba! |
| I was as excited as the rest. | Byłem nie mniej podniecony niż inni. |
| I hadn’t planned on fishing, but after seeing that steel power a salmon has at the end of a line I got off the cabin top and put on my shirt to wait my turn at a pole. | Z początku nie miałem zamiaru łowić, ale kiedy zobaczyłem, z jaką siłą łosoś miota się na końcu żyłki, podniosłem się z dachu kabiny, włożyłem koszulę i ustawiłem się w kolejce do wędek. |
| Scanlon got up a pool for the biggest fish and another for the first fish landed, four bits from everybody that wanted in it, and he’d no more’n got his money in his pocket than Billy drug in some awful thing that looked like a ten-pound toad with spines on it like a porcupine. “That’s no fish,” Scanlon said. “You can’t win on that.” “It isn’t a b-b-bird.” “That there, he’s a ling cod,” George told us. “He’s one good eating fish you get all his warts off.” “See there. | Scanlon zaczął zbierać po pół dolara na nagrodę za największą i za pierwszą wyciągniętą rybę, a ledwo schował forsę do kieszeni, Billy wyciągnął jakieś paskudztwo podobne do ogromnej kolczastej ropuchy. - To nie ryba - zawyrokował Scanlon. - Z takim czymś nie możesz wygrać. - A-a-ale i nie p-p-ptak. - To molwa - wyjaśnił George. - Całkiem smaczna ryba, jak jej poobcinać brodawki. - Widzisz? |
| He is too a fish. | Jednak ryba. |
| P-p-pay up.” | P-p-płać! |
| Billy gave me his pole and took his money and went to sit up close to the cabin where McMurphy and the girl were, looking at the closed door forlornly. “I wu-wu-wu-wish we had enough poles to go around,” he said, leaning back against the side of the cabin. | Billy oddał mi wędkę, a sam wziął forsę i spoglądając ze smutkiem na zamknięte drzwi, usiadł pod kajutą, do której wszedł McMurphy z dziewczyną. - Sz-sz-szkoda, że nie ma wędek dla wszystkich - powiedział, opierając się o drewnianą ściankę. |
| I sat down and held the pole and watched the line swoop out into the wake. | Siedziałem, trzymając wędkę i wpatrywałem się w żyłkę zanurzoną w wodzie. |
| I smelt the air and felt the four cans of beer I’d drunk shorting out dozens of control leads down inside me: all around, the chrome sides of the swells flickered and flashed in the sun. | Oddychałem głęboko i czułem, jak cztery wypite przeze mnie puszki piwa powodują spięcia dziesiątków przewodów w moim ciele, a dookoła srebrne stoki fal migotały i iskrzyły się w słońcu. |
| George sang out for us to look up ahead, that here come just what we been looking for. | George krzyknął, żebyśmy spojrzeli do przodu; jest to, czegośmy szukali. |
| I leaned around to look, but all I saw was a big drifting log and those black seagulls circling and diving around the log, like black leaves caught up in a dust devil. | Odwróciłem głowę, ale zobaczyłem tylko ogromny dryfujący pień otoczony przez czarne ptaki, które krążyły i nurkowały wokół niego, podobne do czarnych liści wirujących na wietrze. |
| George speeded up some, heading into the place where the birds circled, and the speed of the boat dragged my line until I couldn’t see how you’d be able to tell if you did get a bite. “Those fellas, those cormorants, they go after a school of candle fishes,” George told us as he drove. “Little white fishes the size of your finger. | George zwiększył szybkość, kierując łódź w stronę ptaków - pęd łodzi tak napiął moją żyłkę, że zacząłem się zastanawiać, po czym poznam, kiedy złapię rybę. - Te ptaszyska to kormorany, lecą za ławicą ryb świecowych - wyjaśnił nam George, sterując. - To takie małe, białe rybki wielkości palca. |
| You dry them and they burn joost like a candle. | Po wysuszeniu palą się jak świece. |
| They are food fish, chum fish. | Są jadalne i świetne na wabia. |
| And you bet where there’s a big school of them candle fish you find the silver salmon feeding.” | Stanowią żer dla łososi, które zawsze towarzyszą dużym ławicom. Pewno! |
| He drove into the birds, missing the floating log, and suddenly all around me the smooth slopes of chrome were shattered by diving birds and churning minnows, and the sleek silver-blue torpedo backs of the salmon slicing through it all. | Ominął pień i wpłynął między kormorany; nagle gładkie stoki fal dookoła nas zaroiły się od nurkujących ptaków, kotłujących się drobnych rybek i srebrzystoniebieskich grzbietów łososi, tnących jak torpedy wodę. |
| I saw one of the backs check its direction and turn and set course for a spot thirty yards behind the end of my pole, where my herring would be. | Jeden z nich się zatrzymał, zawrócił i wycelował w punkt oddalony równo o trzydzieści metrów od czubka mojej wędki, gdzie powinien się znajdować śledź. |
| I braced, my heart ringing, and then felt a jolt up both arms as if somebody’d hit the pole with a ball bat, and my line went burning off the reel from under my thumb, red as blood. “Use the star drag!” George yelled at me, but what I knew about star drags you could put in your eye so I just mashed harder with my thumb until the line turned back to yellow, then slowed and stopped. | Wparłem się nogami w pokład, serce tłukło mi w piersi; nagle poczułem szarpnięcie, jakby ktoś rąbnął w wędzisko kijem baseballowym, i żyłka zaczęła się odwijać z kołowrotka tak szybko, że mi skwierczała pod kciukiem czerwona niczym krew. - Zatrzymaj linkę! - krzyknął do mnie George, ponieważ jednak nie wiedziałem, gdzie na kołowrotku znajduje się blokada, mocniej przycisnąłem kciuk: żyłka znów stała się żółta, zwolniła i wreszcie się zatrzymała. |
| I looked around, and there were all three of the other poles whipping around just like mine, and the rest of the guys scrambling down off the cabin at the excitement and doing everything in their power to get underfoot. | Obejrzałem się; wszystkie wędki drgały tak jak moja. Widząc, co się dzieje, ci z dachu kajuty pozeskakiwali na pokład i zaczęli się nam plątać pod nogami, zupełnie jakby ich kto o to prosił. |
| “Up! Up! | - Do góry! Do góry! |
| Keep the tip up!” George was yelling. “McMurphy! Get out here and look at this.” | Do góry wędy! - darł się George. - McMurphy! Wyłaź, chodź popatrzeć! |
| “Godbless you, Fred, you got my blessed fish!” “McMurphy, we need some help!” | Cholera, Fred, masz moją cholerną rybę! - McMurphy, pomóż nam! |
| I heard McMurphy laughing and saw him out of the corner of my eye, just standing at the cabin door, not even making a move to do anything, and I was too busy cranking at my fish to ask him for help. | Usłyszałem śmiech McMurphy’ego i kątem oka dostrzegłem go w drzwiach kajuty; stał bezczynnie i bynajmniej nie spieszył nam na ratunek, a ja byłem zbyt zajęty wciąganiem linki, żeby go o to prosić. |
| Everyone was shouting at him to do something, but he wasn’t moving. | Wszyscy go wołali, ale on ani myślał się ruszyć. |
| Even the doctor, who had the deep pole, was asking McMurphy for assistance. | Nawet lekarz, który trzymał wędę głębinową, wzywał go na pomoc. |
| And McMurphy was just laughing. | A McMurphy tylko się śmiał. |
| Harding finally saw McMurphy wasn’t going to do anything, so he got the gaff and jerked my fish into the boat with a clean, graceful motion like he’s been boating fish all his life. | Do Hardinga w końcu dotarło, że McMurphy nie zamierza nawet kiwnąć palcem, więc sam porwał za osęk i wciągnął moją rybę na pokład tak zręcznym i płynnym ruchem, jakby to robił od dziecka. |
| He’s big as my leg, I thought, big as a fence post! | Jest grubsza niż moja noga, pomyślałem, grubsza niż pień! |
| I thought, He’s bigger’n any fish we ever got at the falls. | Większa od ryb, które łowiliśmy przy wodospadzie. |
| He’s springing all over the bottom of the boat like a rainbow gone wild! | Skacze po dnie łodzi jak oszalała tęcza! |
| Smearing blood and scattering scales like little silver dimes, and I’m scared he’s gonna flop overboard. | Znaczy je krwią i rozsiewa srebrzyste łuski wielkości dziesięciocentówek; boję się, że odbije się od pokładu i wyleci za burtę. |
| McMurphy won’t make a move to help. | McMurphy ani się ruszy, żeby pomóc. |
| Scanlon grabs the fish and wrestles it down to keep it from flopping over the side. | Scanlon rzuca się na rybę i przygważdża ją do desek, żeby nie wyskoczyła z łodzi. |
| The girl comes running up from below, yelling it’s her turn, dang it, grabs my pole, and jerks the hook into me three times while I’m trying to tie on a herring for her. “Chief, I’ll be damned if I ever saw anything so slow! | Z kajuty wybiega dziewczyna, krzyczy, że teraz jej kolej, do diabła, chwyta moją wędkę i kiedy przyczepiam śledzia, ze trzy razy wbija we mnie haczyk. - Wodzu, niech cię licho, co się tak grzebiesz! |
| Ugh, your thumb’s bleeding. | O! Palec ci krwawi. |
| Did that monster bite you? | Czy ten potwór cię ugryzł? |
| Somebody fix the Chief’s thumb–hurry!” | Niech ktoś opatrzy Wodzowi palec! Szybko! |
| “Here we go into them again,” George yells, and I drop the line off the back of the boat and see the flash of the herring vanish in the dark blue-gray charge of a salmon and the line go sizzling down into the water. | Znów na nie wpływamy! - wrzeszczy George, więc przerzucam żyłkę przez rufę; widzę szarżę błękitnoszarego łososia, śledź znika, żyłka ze świstem pogrąża się w wodzie. |
| The girl wraps both arms around the pole and grits her teeth. “Oh no you don’t, dang you! | Dziewczyna przytula do siebie wędkę obiema rękami i zaciska zęby. - Mam cię, niech cię licho! |
| Oh no…!” | Mam! |
| She’s on her feet, got the butt of the pole scissored in her crotch and both arms wrapped below the reel and the reel crank knocking against her as the line spins out: “Oh no you don’t!” | Korbka kołowrotka ociera się o nią, obracana przez odwijającą się linkę, a ona stoi z wędką wetkniętą między skrzyżowane uda, obejmuje ją poniżej kołowrotka i wrzeszczy do ryby: - Mam cię! |
| She’s still got on Billy’s green jacket, but that reel’s whipped it. She’s and everybody on board sees the T-shirt she had on is gone–everybody gawking, trying to play his own fish, dodge mine slamming around the boat bottom, with the crank of that reel fluttering her breast at such a speed the nipple’s just red blur! | Wciąż jest w zielonej kurtce Billy’ego, lecz teraz kołowrotek rozsunął jej poły i wszyscy widzą, że dziewczyna nie ma podkoszulka - gapią się, mocując się ze swoimi rybami i unikając ciosów mojej, która miota się jeszcze po pokładzie, ale korbka kołowrotka obija się o pierś dziewczyny z taką szybkością, że zamiast sutka widzą tylko czerwoną zamazaną plamę. |
| Billy jumps to help. | Billy skacze dziewczynie na pomoc. |
| All he can think to do is reach around from behind and help her squeeze the pole tighter in between her breasts until the reel’s finally stopped by nothing more than the pressure of her flesh. | Jedyne, co mu przychodzi do głowy, to sięgnąć od tyłu i wcisnąć jej wędkę mocniej między piersi, aż w końcu sam napór ciała zatrzymuje kołowrotek. |
| By this time she’s flexed so taut and her breasts look so firm I think she and Billy could both turn loose with their hands and arms and she’d still keep hold of that pole. | Candy jest tak wyprężona, jej piersi zaś są tak jędrne, że gdyby nawet oboje odjęli ręce od wędki, ta by chyba nie zmieniła pozycji. |
| This scramble of action holds for a space, a second there on the sea–the men yammering and struggling and cussing and trying to tend their poles while watching the girl; the bleeding, crashing battle between Scanlon and my fish at everybody’s feet; the lines all tangled and shooting every which way with the doctor’s glasses-on-a-string tangled and dangling from one line ten feet off the back of the boat, fish striking at the flash of the lens, and the girl cussing for all she’s worth and looking now at her bare breasts, one white and one smarting red–and George takes his eye off where he’s going and runs the boat into that log and kills the engine. | Zamieszanie na morzu trwa przez jakiś czas: faceci wrzeszczą, ciągną i klną, starając się jednocześnie pilnować wędek i patrzeć na dziewczynę; pod nogami toczy się krwawa, zażarta walka Scanlona z moją rybą; żyłki plączą się i pędzą we wszystkie strony; binokle lekarza wkręciły się w linkę i dyndają dobre trzy metry za rufą, ryby wyskakują z wody do lśniących szkieł, dziewczyna klnie, na czym świat stoi, i ogląda swoje gołe piersi, jedną białą, drugą czerwoną i piekącą, George nie patrzy, gdzie płynie - łódź wpada na pień, silnik gaśnie. |
| While McMurphy laughs. | A McMurphy pokłada się ze śmiechu. |
| Rocking farther and farther backward against the cabin top, spreading his laugh out across the water–laughing at the girl, at the guys, at George, at me sucking my bleeding thumb, at the captain back at the pier and the bicycle rider and the service-station guys and the five thousand houses and the Big Nurse and all of it. | Zatacza się coraz bardziej do tyłu i osuwa na dach kajuty, zanosząc się gromkim śmiechem, który się toczy daleko po wodzie. Śmieje się z dziewczyny, z chłopaków, z George’a, ze mnie ssącego zakrwawiony palec, z kapitana na pomoście, z faceta na rowerze, z mecha ników, z pięciu tysięcy domów, z Wielkiej Oddziałowej i ze wszystkiego. |
| Because he knows you have to laugh at the things that hurt you just to keep yourself in balance, just to keep the world from running you plumb crazy. | Bo wie, że trzeba się śmiać ze wszystkiego, co boli, aby zachować równowagę i nie dać się zwariować. |
| He knows there’s a painful side; he knows my thumb smarts and his girl friend has a bruised breast and the doctor is losing his glasses, but he won’t let the pain blot out the humor no more’n he’ll let the humor blot out the pain. | Wie, że nie ma nic bez bólu; wie, że mnie piecze kciuk, dziewczyna ma obtartą pierś, a lekarz stracił binokle, lecz nie pozwala, by zawarty w tym komizm został przysłonięty przez ból, tak samo jak nigdy by nie pozwolił, żeby ból został przysłonięty przez komizm. |
| I notice Harding is collapsed beside McMurphy and is laughing too. | Widzę, że Harding osunął się obok McMurphy’ego i też się śmieje. |
| And Scanlon from the bottom of the boat. | I Scanlon z dna łodzi. |
| At their own selves as well as at the rest of us. | Śmieją się z siebie i z nas. |
| And the girl, with her eyes still smarting as she looks from her white breast to her red one, she starts laughing. | Dziewczyna z wilgotnymi z bólu oczyma patrzy to na białą pierś, to na czerwoną i też wybucha śmiechem. |
| And Sefelt and the doctor, and all. | A za nią Sefelt, lekarz i wszyscy. |
| It started slow and pumped itself full, swelling the men bigger and bigger. | Śmiech rósł i przybierał na sile, a mężczyźni stawali się coraz więksi i więksi. |
| I watched, part of them, laughing with them–and somehow not with them. | Przyglądałem się im; byłem pośród nich i śmiałem się z nimi, lecz także nie z nimi. |
| I was off the boat, blown up off the water and skating the wind with those black birds, high above myself, and I could look down and see myself and the rest of the guys, see the boat rocking there in the middle of those diving birds, see McMurphy surrounded by his dozen people, and watch them, us, swinging a laughter that rang out on the water in ever-widening circles, farther and farther, until it crashed up on beaches all over the coast, on beaches all over all coasts, in wave after wave after wave. | Nie byłem już na łodzi, ale wysoko nad wodą; ślizgałem się z wiatrem wśród czarnych ptaków hen nad sobą, patrzyłem w dół na siebie i resztę załogi, na łódź rozkołysaną między nurkującymi ptakami, na McMurphy’ego w otoczeniu swojej dwunastki, i obserwowałem ich, nas; widziałem, jak wzmaga się nasz śmiech i niesie się po wodzie, zataczając coraz szersze kręgi, dochodzi coraz dalej i dalej, aż w końcu wali się na plaże wzdłuż brzegu, na plaże wzdłuż wszystkich brzegów, fala za falą, fala za falą. |
| The doctor had hooked something off the bottom on the deep pole, and everybody else on board except George had caught and landed a fish by the time he lifted it up to where we could even see it–just a whitish shape appearing, then diving for the bottom in spite of everything the doctor tried to do to hold it. | Lekarz złapał coś na wędę głębinową, lecz wszyscy z wyjątkiem George’a mieli już na swoim koncie po rybie, zanim na tyle wywindował łup, że można go było dostrzec - przez sekundę widzieliśmy białawy kształt, zaraz jednak zanurzył się znów mimo szalonych wysiłków medyka, który nie pozwalał sobie pomóc. |
| As soon as he’d get it up near the top again, lifting and reeling at it with tight, stubborn little grunts and refusing any help the guys might offer, it would see the light and down it would go. | Ile razy podciągał ją do góry, pomagając sobie krótkimi, upartymi chrząknięciami, szarpiąc wędkę i wybierając linkę, ryba na widok światła rzucała się z powrotem w głąb morza. |
| George didn’t bother starting the boat again, but came down to show us how to clean the fish over the side and rip the gills out so the meat would stay sweeter. | George nie zapalał już silnika, tylko zszedł z mostku pokazać nam, jak się patroszy ryby za burtą i wyrywa skrzela, żeby mięso było słodkie. |
| McMurphy tied a chunk of meat to each end of a four-foot string, tossed it in the air, and sent two squawking birds wheeling off, “Till death do them part.” | McMurphy przywiązał dwa kawałki mięsa do końców metrowej linki i cisnął ją do góry, żeniąc dwa skrzeczące ptaki “na śmierć i życie”. |
| The whole back of the boat and most of the people in it were dappled with red and silver. | Cała rufa i większość załogi była upstrzona na czerwono i srebrno. |
| Some of us took our shirts off and dipped them over the side and tried to clean them. | Niektórzy pościągali koszule i moczyli za burtą usi- łując je wyprać. |
| We fiddled around this way, fishing a little, drinking the other case of beer, and feeding the birds till afternoon, while the boat rolled lazily around the swells and the doctor worked with his monster from the deep. | Wałkoniliśmy się tak przez całe popołudnie, trochę łowiąc, pijąc piwo z drugiej skrzynki i karmiąc ptaki. Łódź kołysała się leniwie na falach, a lekarz siłował się z głębinowym potworem. |
| A wind came up and broke the sea into green and silver chunks, like a field of glass and chrome, and the boat began to rock and pitch about more. | Zerwał się wiatr i porozbijał taflę morza na zielone i srebrne odłamki, upodabniając je do mozaiki z metalu i szkła, a łódź zaczęła się mocniej bujać i chybotać. |
| George told the doctor he’d have to land his fish or cut it loose because there was a bad sky coming down on us. | George oznajmił lekarzowi, że musi albo wciągnąć rybę, albo ją odciąć, bo idzie sztorm. |
| The doctor didn’t answer. He just heaved harder on the pole, bent forward and reeled the slack, and heaved again. | Lekarz nic nie odpowiedział, tylko mocniej targnął wędziskiem, po czym zgiął się do przodu, wybrał linkę i znów nim targnął. |
| Billy and the girl had climbed around to the bow and were talking and looking down in the water. | Billy i dziewczyna przeszli na dziób i rozmawiali, spoglądając w fale. |
| Billy hollered that he saw something, and we all rushed to that side, and a shape broad and white was becoming solid some ten or fifteen feet down. | Nagle Billy wrzasnął, że coś widzi; rzuciliśmy się wszyscy w jego stronę i zobaczyliśmy jakiś szeroki, biały przedmiot nabierający kształtów cztery czy pięć metrów pod wodą. |
| It was strange watching it rise, first just a light coloring, then a white form like fog under water, becoming solid, alive… “Jesus God,” Scanlon cried, “that’s the doc’s fish!” | Patrzyliśmy - było to niesamowite uczucie: najpierw widzieliśmy tylko niewyraźne zarysy, potem biały obłok, jakby podwodną mgłę, która gęstniała, nabierała życia... - Jezu! - krzyknął Scanlon. - To ryba doktora! |
| It was on the side opposite the doctor, but we could see by the direction of his line that it led to the shape under the water. “We’ll never get it in the boat,” Sefelt said. “And the wind’s getting stronger.” “He’s a big flounder,” George said. “Sometimes they weigh two, three hundred. | Była co prawda po przeciwnej stronie łodzi niż lekarz, ale widzieliśmy, że jego żyłka prowadzi prosto do tej podwodnej bryły. - Nie damy rady wciągnąć jej do łodzi - oświadczył Sefelt. -Wiatr jest coraz silniejszy. - To ogromny halibut - powiedział George. - Czasami ważą sto albo i sto pięćdziesiąt kilo. |
| You got to lift them in with the winch.” “We’ll have to cut him loose, Doc,” Sefelt said and put his arm across the doctor’s shoulders. The doctor didn’t say anything; | Trzeba je wciągać dźwigiem. - Musimy ją odciąć. - Sefelt położył dłoń na ramieniu lekarza, ale ten milczał. |
| he had sweated clear through his suit between his shoulders, and his eyes were bright red from going so long without glasses. | Marynarkę miał przepoconą na plecach, a oczy zaczerwienione od patrzenia bez binokli. |
| He kept heaving until the fish appeared on his side of the boat. | Nie przestawał zwijać żyłki i wreszcie ryba ukazała się po jego stronie łodzi. |
| We watched it near the surface for a few minutes longer, then started getting the rope and gaff ready. | Jeszcze przez kilka minut obserwowaliśmy ją tuż pod powierzchnią, a potem zaczęliśmy szykować osęk i linę. |
| Even with the gaff in it, it took another hour to drag the fish into the back of the boat. | Nawet po wbiciu osęka męczyliśmy się dalszą godzinę, zanimśmy ją wciągnęli. |
| We had to hook him with all three other poles, and McMurphy leaned down and got a hand in his gills, and with a heave he slid in, transparent white and flat, and flopped down to the bottom of the boat with the doctor. “That was something.” The doctor panted from the floor, not enough strength left to push the huge fish off him. “That was… certainly something.” | Zaczepiliśmy o nią pozostałe wędki, a McMurphy wychyliwszy się za burtę chwycił ją ręką za skrzela, i w końcu udało się nam ją unieść - biała, niemal przezroczysta i płaska, wślizgnęła się do łodzi i klapnęła na pokład razem z lekarzem. - Twarda sztuka - wyjąkał tak zmachany, że nie miał nawet siły jej z siebie zrzucić. - Naprawdę... twarda sztuka. |
| The boat pitched and cracked all the way back to shore, with McMurphy telling grim tales about shipwrecks and sharks. | Łódź trzeszczała i kołysała się gwałtownie przez całą drogę do brzegu, McMurphy zaś snuł ponure opowieści o katastrofach i rekinach. |
| The waves got bigger as we got closer to shore, and from the crests clots of white foam blew swirling up in the wind to join the gulls. | Fale rosły w miarę zbliżania się do przystani, a wiatr porywał z grzebieni strzępy białej piany i ciskał je mewom. |
| The swells at the mouth of the jetty were combing higher than the boat, and George had us all put on life jackets. | Fale przy wejściu do przystani były wyższe od łodzi i George kazał nam włożyć kapoki. |
| I noticed all the other sports boats were in. | Zobaczyłem, że wszystkie inne łodzie zdążyły już wrócić. |
| We were three jackets short, and there was a fuss as to who’d be the three that braved that bar without jackets. | Mieliśmy o trzy kapoki za mało, więc rozpoczęła się dyskusja, którzy z nas mają ryzykować przebycie bez nich ławicy przy falochronie. |
| It finally turned out to be Billy Bibbit and Harding and George, who wouldn’t wear one anyway on account of the dirt. | Na ochotnika zgłosili się Billy Bibbit, Harding i George, który i tak nie włożyłby kapoka z obawy przed bru dem. |
| Everybody was kind of surprised that Billy had volunteered, took his life jacket off right away when we found we were short, and helped the girl into it, but everybody was even more surprised that McMurphy hadn’t insisted that he be one of the heroes; all during the fuss he’d stood with his back against the cabin, bracing against the pitch of the boat, and watched the guys without saying a word. | Wszystkich zaskoczył Billy, bo widząc, że nam trzech brakuje, zdjął swój i pomógł go włożyć dziewczynie, ale jeszcze bardziej zdziwiło nas, że McMurphy wcale nie pragnie być bohaterem - podczas całego zamieszania stał oparty o kajutę, żeby nie stracić równowagi, i bez słowa przyglądał się chłopakom. |
| Just grinning and watching. | Nic, tylko patrzył uśmiechnięty. |
| We hit the bar and dropped into a canyon of water, the bow of the boat pointing up the hissing crest of the wave going before us, and the rear down in the trough in the shadow of the wave looming behind us, and everybody in the back hanging on the rail and looking from the mountain that chased behind to the streaming black rocks of the jetty forty feet to the left, to George at the wheel. | Wpłynęliśmy na ławicę i wpadliśmy w kanion wody, z dziobem na grzbiecie fali idącej przed nami, a rufą w cieniu fali depczącej nam po piętach. Wisieliśmy na koszu rufowym i patrzyliśmy to na pędzącą za nami górę wody, to na przelatujące dwanaście metrów w lewo od łodzi czarne skały falochronu, to na George’a przy sterze. |
| He stood there like a mast. | Stał wyprostowany jak maszt. |
| He kept turning his head from the front to the back, gunning the throttle, easing off, gunning again, holding us steady riding the uphill slant of that wave in front. | Obracał głowę do tyłu i do przodu, przyspieszał, zwalniał, znów przyspieszał i ciągle utrzymywał łódź na wyprzedzającej nas fali. |
| He’d told us before we started the run that if we went over that crest in front , we’d surfboard out of control as soon as the prop and rudder broke water, and if we slowed down to where that wave behind caught up it would break over the stern and dump ten tons of water into the boat. | Powiedział nam wcześniej, że jeżeli tylko miniemy jej grzbiet, to straci panowanie nad łodzią, bo śruba i ster wynurzą się z wody, jeśli zaś dogoni nas fala idąca za nami, to zwali się nam na rufę dziesięć ton wody. |
| Nobody joked or said anything funny about the way he kept turning his head back and forth like it was mounted up there on a swivel. | Nikt nie żartował ani nie śmiał się z tego, że tak dziwnie kręci głową tam i z powrotem, jakby miał ją umocowaną na gwincie. |
| Inside the mooring the water calmed to a choppy surface again, and at our dock, by the bait shop, we could see the captain waiting with two cops at the water’s edge. All the loafers were gathered behind them. | Woda w przystani była spokojna. Na pomoście przy sklepiku czekał na nas kapitan z dwoma gliniarzami, a za nimi zgromadzili się wszyscy próżniacy. |
| George headed at them full throttle, booming down on them till the captain went to waving and yelling and the cops headed up the steps with the loafers. | George ruszył prosto na nich; kapitan zaczął krzyczeć i wymachiwać rękami, po czym zwiał po schodach na górę, a gliniarze i próżniacy za nim. |
| Just before the prow of the boat tore out the whole dock, George swung the wheel, threw the prop into reverse, and with a powerful roar snuggled the boat in against the rubber tires like he was easing it into bed. | Już, już dziób łodzi miał rozpruć pomost, kiedy George dał całą wstecz i z głośnym rykiem silnika podprowadził łódź do gumowych opon tak łagodnie, jakby ją układał do snu. |
| We were already out tying up by the time our wake caught up; it pitched all the boats around and slopped over the dock and whitecapped around the docks like we’d brought the sea home with us. | Nim dogoniła nas fala, byliśmy już na drewnianym nabrzeżu i cumowaliśmy łódź - fala zakołysała wszystkimi łodziami i rozeszła się po przystani -wyglądało to tak, jakbyśmy przywieźli ze sobą morze. |
| The captain and the cops and the loafers came tromping back down the steps to us. | Kapitan, gliny i próżniacy zbiegli z powrotem po schodach. |
| The doctor carried the fight to them by first off telling the cops they didn’t have any jurisdiction over us, as we were a legal, government-sponsored expedition, and if there was anyone to take the matter up with it would have to be a federal agency. | Lekarz od razu na nich wsiadł, mówiąc glinom, że nic im do nas, bo jesteśmy oficjalną wyprawą subsydiowaną przez rząd i jeżeli w ogóle komuś podlegamy, to wyłącznie władzom fede- ralnym. |
| Also, there might be some investigation into the number of life jackets that the boat held if the captain really planned to make trouble. | A oprócz tego, jeżeli kapitan chce się awanturować, warto by policzyć kamizelki ratunkowe na łodzi. |
| Wasn’t there supposed to be a life jacket for every man on board, according to the law? | Czy wedle przepisów nie powinno być tyle kamizelek, ile osób na pokładzie? |
| When the captain didn’t say anything the cops took some names and left, mumbling and confused, and as soon as they were off the pier McMurphy and the captain went to arguing and shoving each other around. | Kapitan nic nie odpowiedział, więc gliniarze spisali tylko kilka nazwisk i poszli, mamrocząc coś i niezupełnie rozumiejąc, co się dzieje, a ledwo znikli z oczu, McMurphy i kapitan zaczęli się kłócić i popychać. |
| McMurphy was drunk enough he was still trying to rock with the roll of the boat and he slipped on the wet wood and fell in the ocean twice before he got his footing sufficient to hit the captain one up alongside of his bald head and settle the fuss. | McMurphy był tak pijany, że ciągle jeszcze starał się kołysać w rytm fal; dwa razy poślizgnął się na mokrym pomoście i dwa razy wpadł do wody, zanim w końcu na tyle odzyskał równowagę, że zdzielił kapitana po łysym łbie i załatwił sprawę. |
| Everybody felt better that that was out of the way, and the captain and McMurphy both went to the bait shop to get more beer while the rest of us worked at hauling our fish out of the hold. | Wszyscy odetchnęli z ulgą, że mamy to już za sobą, po czym kapitan poszedł z McMurphym przynieść jeszcze piwa, a my zaczęliśmy wyciągać ryby z ładowni. |
| The loafers stood on that upper dock, watching and smoking pipes they’d carved themselves. | Próżniacy stali na górnym pomoście i przyglądali się nam, paląc własnoręcznie wystrugane fajki. |
| We were waiting for them to say something about the girl again, hoping for it, to tell the truth, but when one of them finally did say something it wasn’t about the girl but about our fish being the biggest halibut he’d ever seen brought in on the Oregon coast. | Czekaliśmy, kiedy powiedzą coś o dziewczynie, i prawdę mówiąc, pragnęliśmy tego, ale gdy w końcu jeden z nich się odezwał, jego słowa nie dotyczyły dziewczyny, lecz ryby lekarza; oświadczył, że nie widział jeszcze tak wielkiej płastugi złowionej na wodach oregońskich. |
| All the rest nodded that that was sure the truth. | Pozostali potwierdzili, że to szczera prawda. |
| They came edging down to look it over. | Zeszli na dół, żeby lepiej obejrzeć ryby. |
| They asked George where he learned to dock a boat that way, and we found out George’d not just run fishing boats but he’d also been captain of a PT boat in the Pacific and got the Navy Cross. “Shoulda gone into public office,” one of the loafers said. “Too dirty,” George told him. | Zapytali George’a, gdzie się nauczył tak manewrować łodzią, a wtedy wyszło na jaw, że George pływał nie tylko na kutrach rybackich, ale również dowodził torpedowcem na Pacyfiku i ma Krzyż Marynarski. - Dlaczego nie objął pan jakiejś rządowej posady? - zapytał George’a jeden z facetów. - Bo są brudne - wyjaśnił George. |
| They could sense the change that most of us were only suspecting; these weren’t the same bunch of weak-knees from a nuthouse that they’d watched take their insults on the dock this morning. | Wyczuwali w nas zmianę, której istnienie myśmy tylko podejrzewali. To już nie była ta sama gromada tchórzy z domu wariatów, którą rano mogli bezkarnie poniewierać. |
| They didn’t exactly apologize to the girl for the things they’d said, but when they asked to see the fish she’d caught they were just as polite as pie. | I choć właściwie nie przeprosili dziewczyny za ranne docinki, to jednak prosząc ją, by im pokazała rybę, którą sama złapała, byli grzeczni aż miło. |
| And when McMurphy and the captain came back out of the bait shop we all shared a beer together before we drove away. | Gdy zaś McMurphy i kapitan wrócili ze sklepiku, wy- piliśmy wszyscy zgodnie po piwie przed wyruszeniem w drogę powrotną. |
| It was late when we got back to the hospital. | Był już późny wieczór, kiedy dojechaliśmy do szpitala. |
| The girl was sleeping against Billy’s chest, and when she raised up his arm’d gone dead holding her all that way in such an awkward position, and she rubbed it for him. | Dziewczyna spała oparta o pierś Billy’ego; gdy się podniosła, całe ramię miał zdrętwiałe od tego, że ją przytrzymywał, więc mu je rozmasowała. |
| He told her if he had any of his weekends free he’d ask her for a date, and she said she could come to visit in two weeks if he’d tell her what time, and Billy looked at McMurphy for an answer. | Billy powiedział, że chętnie by się z nią umówił, gdyby miał wolne soboty i niedziele; odparła, że może go odwiedzić za dwa tygodnie, jeżeli tylko powie, o której godzinie. Billy zapytał wzrokiem McMurphy’ego. |
| McMurphy put his arms around both of their shoulders and said, “Let’s make it two o’clock on the nose.” “Saturday afternoon?” she asked. | Ten otoczył ich ramionami i rzekł: - Niech będzie punkt druga. - W sobotę po południu? - zapytała Candy. |
| He winked at Billy and squeezed the girl’s head in the crook of his arm. “No. | McMurphy mrugnął do Billy’ego i ścisnął ramieniem głowę dziewczyny. - Nie. |
| Two o’clock Saturday night. | W sobotę o drugiej w nocy. |
| Slip up and knock on that same window you was at this morning. | Wejdź cicho i zapukaj do tego samego okna, do którego podeszłaś dzisiaj. |
| I’ll talk the night aide into letting you in.” | Przekonam nocnego sanitariusza, żeby cię wpuścił. |
| She giggled and nodded. “You damned McMurphy,” she said. | Dziewczyna zachichotała i kiwnęła głową. - McMurphy, niech cię licho! - zawołała. |
| Some of the Acutes on the ward were still up, standing around the latrine to see if we’d been drowned or not. | Niektórzy Okresowi jeszcze nie spali; zebrali się przy toalecie i czekali, żeby się przekonać, czyśmy się nie potopili. |
| They watched us march into the hall, blood-speckled, sunburned, stinking of beer and fish, toting our salmon like we were conquering heroes. | Patrzyli, jak maszerujemy korytarzem, dźwigając łososie, niczym bohaterowie po zwycięskiej bitwie, opaleni, zbryzgani krwią, cuchnący piwem i rybami. |
| The doctor asked if they’d like to come out and look at his halibut in the back of his car, and we all started back out except McMurphy. He said he guessed he was pretty shot and thought he’d hit the hay. | Lekarz zapytał, kto chce wyjść zobaczyć jego halibuta leżącego w bagażniku, i wszyscy ruszyli z powrotem do wyjścia; jeden McMurphy oświadczył, że jest zmęczony i woli walnąć się spać. |
| When he was gone one of the Acutes who hadn’t made the trip asked how come McMurphy looked so beat and worn out where the rest of us looked redcheeked and still full of excitement. | Kiedy odszedł, ktoś się zainteresował, dlaczego McMurphy jest zmęczony i wyczerpany, a my wszyscy tacy rumiani i pełni energii. |
| Harding passed it off as nothing more than the loss of his suntan. “You’ll recall McMurphy came in full steam, from a rigorous life outdoors on a work farm, ruddy of face and abloom with physical health. | Zdaniem Hardinga McMurphy stracił po prostu opaleniznę. - Pamiętacie chyba, że kiedy tu przyjechał, pełen sił, z twarzą czerstwą i tryskającą zdrowiem, był świeżo po długim okresie pracy na wolnym powietrzu. |
| We’ve simply been witness to the fading of his magnificent psychopathic suntan. | Teraz zeszła mu wspaniała opalenizna psychopaty. |
| That’s all. | Ot i odpowiedź. |
| Today he did spend some exhausting hours–in the dimness of the boat cabin, incidentally–while we were out in the elements, soaking up the Vitamin D. Of course, that may have exhausted him to some extent, those rigors down below, but think of it, friends. | A dziś spędził kilka wyczerpujących godzin w mroku kabiny, podczas gdy my chłonęliśmy na zewnątrz witaminę D. Na pewno tam pod pokładem porządnie się nagimnastykował, ale sami zastanówcie się, co lepsze. |
| As for myself, I believe I could have done with a little less Vitamin D and a little more of his kind of exhaustion. | Jeśli chodzi o mnie, z radością zamieniłbym swoją witaminę D na jego rodzaj zmęczenia. |
| Especially with little Candy as a taskmaster. | Chętnie bym się pomęczył, zwłaszcza mając małą Candy za musztrownika. |
| Am I wrong?” | Może nie mam racji? |
| I didn’t say so, but I was wondering if maybe he wasn’t wrong. | Nic nie powiedziałem, ale pomyślałem sobie, że może rzeczywiście się nie myli. |
| I’d noticed McMurphy’s exhaustion earlier, on the trip home, after he’d insisted on driving past the place where he’d lived once. | Już wcześniej, w drodze powrotnej, za- uważyłem znużenie McMurphy’ego, zaraz po tym, jak postanowił, że wrócimy przez miasteczko, w którym niegdyś mieszkał. |
| We’d just shared the last beer and slung the empty can out the window at a stop sign and were just leaning back to get the feel of the day, swimming in that kind of tasty drowsiness that comes over you after a day of going hard at something you enjoy doing–half sunburned and half drunk and keeping awake only because you wanted to savor the taste as long as you could. | Właśnie wypiliśmy do spółki ostatnie piwo i wyrzuciwszy na czerwonym świetle pustą puszkę przez okno, siedzieliśmy wy- godnie rozparci, rozkoszując się minionym dniem i czując, że ogarnia nas przyjemna, leniwa senność, która nachodzi człowie- ka, gdy cały dzień robił coś, co naprawdę lubi. Byliśmy na wpół przypieczeni przez słońce, na wpół pijani i walczyliśmy ze snem tylko po to, żeby jak najdłużej rozkoszować się tym, co się wydarzyło. |
| I noticed vaguely that I was getting so’s I could see some good in the life around me. | Niewyraźnie zdałem sobie sprawę, że zaczynam do- strzegać dobre strony tego, co się dzieje dookoła. |
| McMurphy was teaching me. | Uczyłem się od McMurphy’ego. |
| I was feeling better than I’d remembered feeling since I was a kid, when everything was good and the land was still singing kids’ poetry to me. | Czułem się lepiej niż kiedykolwiek od czasu, gdy byłem brzdącem i wszystko było dobre, a ziemia śpiewała mi dziecinne rymy. |
| We’d drove back inland instead of the coast, to go through this town McMurphy’d lived in the most he’d ever lived in one place. | Zamiast dalej jechać wzdłuż brzegu, skręciliśmy z szosy w bok i zjechaliśmy w dół przez stok wzgórza, by przejechać przez miasteczko, w którym - jako dziecko - McMurphy mieszkał dłużej niż gdzie indziej. |
| Down the face of the Cascade hill, thinking we were lost till… we came to a town covered a space about twice the size of the hospital ground. | Już myślałem, żeśmy zabłądzili, gdy wtem... nagleśmy zobaczyli domy nędznej mieściny - cztery ulice na krzyż porośnięte kępami trzciny. |
| A gritty wind had blown out the sun on the street where he stopped. He parked in some reeds and pointed across the road. “There. | Słońce przysłonił akurat wzbijany przez wicher pył, gdy McMurphy zatrzymał wóz przy jednej z nich i wskazał dom, w którym niegdyś żył. - Tam. |
| That’s the one. | Tak, tamten. |
| Looks like it’s propped up outta the weeds–my misspent youth’s humble abode.” | Wygląda, jakby wyrósł wśród tych chwastów; uboga siedziba mej zmarnowanej młodości. |
| Out along the dim six-o’clock street, I saw leafless trees standing, striking the sidewalk there like wooden lightning, concrete split apart where they hit, all in a fenced-in ring. | Dochodziła szósta, zmierzchało już i ulica była pusta; wzdłuż całej jej długości widziałem tylko bezlistne drzewa sterczące niczym drewniane błyskawice ze spękanego bruku, jakby wbiła je tam ulewa pośród huku. |
| An iron line of pickets stuck out of the ground along the front of a tangleweed yard, and on back was a big frame house with a porch, leaning a rickety shoulder hard into the wind so’s not to be sent tumbling away a couple of blocks like an empty cardboard grocery box. | Za nimi wznosiły się żelazne sztachety obiegające bandą zapuszczone podwórko, na którym widać było obszerny dom z werandą, rachitycznym ramieniem opierający się podmuchom wiatru, żeby nie porwał go niczym puste pudełko z tektury, nie poturlał i nie cisnął gdzieś do dziury. |
| The wind was blowing a few drops of rain, and I saw the house had its eyes clenched shut and locks at the door banged on a chain. | Wtem pierwsze krople deszczu, wielkie jak grudy, posypały się z przygnanej wiatrem chmury; ujrzałem, że dom ma zamknięte oczy, a na łańcuchach u drzwi łomoczą ciężkie kłody strzegące go jak banku. |
| And on the porch, hanging, was one of those things the Japs make out of glass and hang on strings–rings and clangs in the least little blow–with only four pieces of glass left to go. | Na ganku tej starej budy wisiało takie coś, co to Japońce robią z drutów i z kawałków barwionego szkła - drga, dzwoni i brzęczy przy najlżejszym podmuchu - i miało już tylko cztery szkiełka, wszystkie w ruchu. |
| These four swung and whipped and rung little chips off on the wooden porch floor. | Kołysały się i huśtały, a dziesiątki sypiących się z nich okruchów brzęczały o deski werandy. |
| McMurphy put the car back in gear. “Once, I been here–since way the hell gone back in the year we were all gettin’ home from that Korea mess. For a visit. | McMurphy włączył bieg. - Przyjechałem tu raz do rodziny - rzekł. - Dawno już, w odwiedziny. Akurat po tym bigosie w Korei, gdyśmy się wycofali stamtąd i wrócili. |
| My old man and old lady were still alive. | Starzy jeszcze żyli. |
| It was a good home.” | To był dobry dom. |
| He let out the clutch and started to drive, then stopped instead. “My God,” he said, “look over there, see a dress?” He pointed out back. “In the branch of that tree? A rag, yellow and black?” | Puścił sprzęgło i jużeśmy ruszyli, ale raptem wrzucił luz i znów zatrzymał wóz. - Rany! - krzyknął. - Spójrzcie tam, widzicie tę sukienkę? Podniósł rękę i wskazał za siebie. - Widzicie tę szmatę na gałęzi drzewa? |
| I was able to see a thing like a flag, flapping high in the branches over a shed. “The first girl ever drug me to bed wore that very same dress. I was about ten and she was probably less, | Ujrzałem żółto-czarną łatę łopoczącą jak chorągiew wysoko na drzewie rosnącym przy jakiejś stodole czy chlewie. - Nosiła tę sukienkę pierwsza dziewuszka, która - gdy miałem dziesiątą wiosenkę, a ona chyba mniej - zaciągnęła mnie do łóżka. |
| and at the time a lay seemed like such a big deal I asked her if didn’t she think, feel , we oughta announce it some way? | Przespanie się z kimś wydawało mi się czymś tak ważnym, że zapytałem ją głosem niezwykle poważnym, czy nie sądzi, czy nie jest zdania, że powinniśmy to ogłosić bez większego wahania? |
| Like, say, tell our folks, ‘Mom, Judy and me got engaged today.’ | Wystarczyłoby na przykład rzec samo: ,Judy i ja zaręczyliśmy się dziś, mamo”. |
| And I meant what I said, I was that big a fool. I thought if you made it, man, you were legally wed , right there on the spot, whether it was something you wanted or not, and that there wasn’t any breaking the rule. | Może to i dziwne, ale wtedy nie myślałem, że to, co mówię, jest takie naiwne; sądzi- łem, że gdy się kogoś przeleci, to tak, jakby się wzięło ślub , i czy się tego chce, czy nie, trzeba być razem aż po grób. |
| But this little whore–at the most eight or nines–reached down and got her dress oft the floor and said it was mine, said, ‘You can hang this up someplace, I’ll go home in my drawers, announce it that way-they’ll get the idea.’ | A ta mała kurewka, choć szedł jej dopiero ósmy czy dziewiąty rok, taka była krewka, że sięgnęła w bok, podniosła z podłogi sukienkę i powiedziała: “Mój drogi, weź, powieś ją gdzieś na dworze, a ja wrócę do domu w majtkach, tak im oznajmię tę wieść; powinni się skapować”. |
| Jesus, nine years old,” he said, reached over and pinched Candy’s nose, “and knew a lot more than a good many pros.” | Boże, miała dziewięć lat, a nawet ty mogłabyś u niej terminować! - zawołał i uszczypnął Candy w nos. |
| She bit his hand, laughing, and he studied the mark. “So, anyhow, after she went home in her pants I waited till dark when I had the chance to throw that damned dress out in the night–but you feel that wind? | Dziewczyna roześmiała się w głos i ugryzła go w rękę, a on spojrzał na czerwony ślad. - Więc kiedy poszła w majtkach do domu, czekałem, aż się ściemni, rad nierad, żeby po kryjomu wyrzucić ten jej łach przez okno - ale czujecie siłę wiatru? Bach! |
| Caught the dress like a kite and whipped it around the house outa sight and the next morning, by God, it was hung up in that tree for the whole town, was how I figured then, to turn out and see.” | Porwał sukienkę jak latawca wysoko nad dach, a następnego ranka wisiała cholera na tamtej gałęzi, żeby - jak wtedy myślałem - całe miasto odgadło wszystko, widząc ją na uwięzi. |
| He sucked his hand, so woebegone that Candy laughed and gave it a kiss. “So my colors were flown, and from that day to this it seemed I might as well live up to my name–dedicated lover–and it’s the God’s truth: that little nine-year-old kid out of my youth’s the one who’s to blame.” | Zaczął ssać dłoń z miną tak żałosną, że Candy się roześmiała i pocałowała go w rękę. - Tak to wtedy, wiosną, wywiesiłem jak na swoją udrękę ten sztandar niestrudzonego kochanka, ale przysięgam, że wszystkiemu jest winna ta dziewięcioletnia smarkula z czasów mojego dzieciństwa; pierwsza moja wybranka. |
| The house drifted past. He yawned and winked. | Ruszyliśmy, pozostawiając dom i jego zamknięte wrota. McMurphy ziewnął i zmrużył oko. |
| “Taught me to love, bless her sweet ass.” | - Nauczyła mnie kochać, moja dupcia złota! |
| Then–as he was talking–a set of tail-lights going past lit up McMurphy’s face, and the windshield reflected an expression that was allowed only because he figured it’d be too dark for anybody in the car to see, dreadfully tired and strained and frantic , like there wasn’t enough time left for something he had to do… While his relaxed, good-natured voice doled out his life for us to live, a rollicking past full of kid fun and drinking buddies and loving women and barroom battles over meager honors–for all of us to dream ourselves into. | Akurat wtedy, gdy to mówił, tylne światła wyprzedzającego nas samochodu oświetliły mu twarz i w szybie odbił się grymas, na który sobie pozwolił jedynie dlatego, że nie sądził, byśmy w tej ciemności mogli cokolwiek zobaczyć; grymas zmęczenia, napięty i pełen rozpaczy, jakby McMurphy nie miał już czasu na coś, co powinien zrobić... Jednocześnie spokojnym, dobrotliwym głosem opowiadał nam o swoim życiu, żebyśmy mogli sami je przeżyć, wśnić się w barwną przeszłość dziecięcych zabaw, kumpli od pijatyk, zakochanych kobiet i karczemnych bójek o nędzne laury. |
| Part 4 | CZĘŚĆ IV |
| 26 | |
| The Big Nurse had her next maneuver under way the day after the fishing trip. | Nazajutrz po wyprawie Wielka Oddziałowa rozpoczęła kontratak. |
| The idea had come to her when she was talking to McMurphy the day before about how much money he was making off the fishing trip and other little enterprises along that line. | Pomysł przyszedł jej do głowy, gdy poprzedniego dnia rozmawiała z McMurphym o tym, ile zarabia na wyprawie i podobnych przedsięwzięciach. |
| She bad worked the idea over that night, looking at it from every direction this time until she was dead sure it could not fail, and all the next day she fed hints around to start a rumor and have it breeding good before she actually said anything about it. | W nocy rozważyła wszystko do- kładnie i upewniwszy się, że obrana przez nią taktyka jest całkowicie niezawodna, od samego rana zaczęła robić różne aluzje, by - nie krytykując McMurphy’ego wprost - zasiać ziarno niezgody między nim a pacjentami i patrzeć, jak kiełkuje. |
| She knew that people, being like they are, sooner or later are going to draw back a ways from somebody who seems to be giving a little more than ordinary, from Santa Clauses and missionaries and men donating funds to worthy causes, and begin to wonder: What’s in it for them? | Dobrze wiedziała, że ludzie, jak to ludzie, prędzej czy później odsuwają się od jednostek dających z siebie więcej, niż muszą, od świętych Mikołajów, misjonarzy, filantropów, i zaczynają pytać: Co im to daje? |
| Grin out of the side of their mouths when the young lawyer, say, brings a sack of pecans to the kids in his district school–just before nominations for state senate, the sly devil–and say to one another, He’s nobody’s fool. | Uśmiechają się pod nosem, widząc, jak młody prawnik obdarowuje orzeszkami dzieci ze szkoły w swoim okręgu - i to tuż przed wyborami do senatu stanowego, cwaniaczek - i mówią do siebie: Nie w ciemię bity! |
| She knew it wouldn’t take too much to get the guys to wondering just what it was, now that you mention it, that made McMurphy spend so much time and energy organizing fishing trips to the coast and arranging Bingo parties and coaching basketball teams. | Wiedziała, że nie trzeba wiele, by pacjenci - gdy raz skieruje ich na właściwy trop - sami zaczęli się zastanawiać, czemu to McMurphy włożył tyle czasu i wysiłku w zorganizowanie wyprawy rybackiej, przeprowadzenie rozgrywek bingo czy trenowanie drużyny koszykówki. |
| What pushed him to keep up a full head of steam when everybody else on the ward had always been content to drift along playing pinochle and reading last year’s magazines? | Co sprawiało, że ustawicznie pruł całą parą naprzód, podczas gdy innym pacjentom wystarczało leniwe dryfowanie, gra w bezika i przeglądanie starych czasopism? |
| How come this one guy, this Irish rowdy from a work farm where he’d been serving time for gambling and battery, would loop a kerchief around his head, coo like a teenager, and spend two solid hours having every Acute on the ward hoorahing him while he played the girl trying to teach Billy Bibbit to dance? | Dlaczego właśnie on, awanturnik irlandzkiego pochodzenia, przysłany tu z farmy penitencjarnej, na której odpracowywał karę za szulerstwo i pobicie, wiązał sobie na głowie chustkę, mizdrzył się jak dzierlatka i przez bite dwie godziny uczył Billy’ego Bibbita tańczyć, podczas gdy wszyscy Okresowi wyli z radości? |
| Or how come a seasoned con like this–an old pro, a carnival artist, a dedicated odds-watcher gambling man–would risk doubling his stay in the nuthouse by making more and more an enemy out of the woman who had the say–so as to who got discharged and who didn’t? | Co się kryło za tym, że ten stary wyjadacz, zawodowy kostera i cwaniak, jakich mało, umiejący bez pudła przewidzieć szansę powodzenia każdej swojej imprezy, ryzykował przedłużenie pobytu w domu wariatów, robiąc sobie coraz większego wroga z kobiety, której głos w sprawie zwolnienia był decydujący? |
| The nurse got the wondering started by pasting up a statement of the patients’ financial doings over the last few months; it must have taken her hours of work digging into records. | Oddziałowa dała początek tym i podobnym rozważaniom, kiedy wywiesiła na tablicy ogłoszeń obszerny wyciąg z kont pacjentów, ukazujący wszelkie operacje finansowe przeprowadzone przez nich w ciągu ostatnich miesięcy; żeby go sporządzić, musiała ładne kilka godzin grzebać w kartotekach. |
| It showed a steady drain out of the funds of all the Acutes, except one. | Zestawienie dowodziło stałego odpływu funduszy z kont wszystkich Okresowych prócz jednego. |
| His funds had risen since the day he came in. | Fundusze rudzielca rosły od dnia, w którym przybył do szpitala. |
| The Acutes took to joking with McMurphy about bow it looked like he was taking them down the line, and he was never one to deny it. | Okresowi żartowali z McMurphy’ego, że chce ich oskubać do cna, a on ani myślał się wypierać. |
| Not the least bit. | Skądże znowu. |
| In fact, he bragged that if he stayed on at this hospital a year or so he just might be discharged out of it into financial independence, retire to Florida for the rest of his life. | Przechwalał się nawet, że gdyby mu przyszło spędzić tu jeszcze roczek, to zbiłby kupę forsy i uniezależnił się finansowo, a po wyjściu ze szpitala osiadł na Florydzie. |
| They all laughed about that when he was around, but when be was off the ward at ET or OT or PT, or when he was in the Nurses’ Station getting bawled out about something, matching her fixed plastic smile with his big ornery grin, they weren’t exactly laughing. | Przekomarzali się wesoło, dopóki był razem z nimi, ale pochmurnieli natychmiast, gdy tylko się oddalał i szedł na terapię zajęciową, reedukacyjną czy na fizjoterapię albo do dyżurki, żeby oberwać kolejną burę od Wielkiej Oddziałowej i przeciwstawić swój szeroki, bezczelny uśmiech jej nieruchomemu grymasowi odlanemu z plastyku. |
| They began asking one another why he’d been such a busy bee lately, hustling things for the patients like getting the rule lifted that the men had to be together in therapeutic groups of eight whenever they went somewhere (“Billy here has been talkin’ about slicin’ his wrists again,” he said in a meeting when he was arguing against the group-of-eight rule. “So is there seven of you guys who’d like to join him and make it therapeutic?”), and like the way he maneuvered the doctor, who was much closer to the patients since the fishing trip, into ordering subscriptions to Playboy and Nugget and Man and getting rid of all the old McCall’s that bloated-face Public Relation had been bringing from home and leaving in a pile on the ward, articles he thought we might be particularly interested in checked with a green-ink pen. | Pytali jeden drugiego, czemu to ostatnio zrobił się tak uczynny i załatwia im różne sprawy, jak na przykład zniesienie obowiązku chodzenia wszędzie w ośmioosobowych grupach terapeutycznych (“Billy znów przebąkuje, że chce podciąć sobie żyły - powiedział na zebraniu, występując przeciwko tej zasadzie. - Czy jeśli znajdzie jeszcze siedmiu ochotników, będzie to oznaczać, że podcinanie żył stanowi terapię?”) lub przekonanie lekarza, znacznie życzliwszego pacjentom od czasu wyprawy na ryby, by zaprenumerował “Playboya”, “Nuggeta” i “Mana”, wyrzucił zaś plik starych numerów miesięcznika “McCall’s” znoszonych na oddział przez rzecznika o nabrzmiałej twarzy, który zaznaczał w nich zielonym atramentem artykuły mogące nas - jego zdaniem - szczególnie interesować. |
| McMurphy even had a petition in the mail to somebody back in Washington, asking that they look into the lobotomies and electro-shock that were still going on in government hospitals. I just wonder , the guys were beginning to ask, what’s in it for ol’ Mack? | McMurphy wysłał nawet petycję do Waszyngtonu, aby właściwa komisja zbadała pożyteczność stosowania lobotomii i elektrowstrząsów w szpitalach państwowych. - Co on z tego ma? - coraz częściej zachodzili w głowę Okresowi. |
| After the thought had been going around he ward a week or so, the Big Nurse tried to make her play in group meeting; | Minął tydzień, odkąd zaczęli stawiać sobie to pytanie, gdy Wielka Oddziałowa zdecydowała się włączyć do akcji. |
| the first time she tried, McMurphy was there at the meeting and he beat her before she got good and started (she started by telling the group that she was shocked and dismayed by the pathetic state the ward had allowed itself to fall into: Look around, for heaven sakes; actual pornography clipped from those smut books and pinned on the walls–she was planning, incidentally, to see to it that the Main Building made an investigation of the dirt that had been brought into this hospital. | Jej pierwsza próba skończyła się jednak sromotną porażką; obecny na zebraniu McMurphy pokonał ją tak szybko, że nawet nie miała czasu dobrze się rozkręcić. (Na wstępie oznajmiła pacjentom, że jest wstrząśnięta i przerażona ich upadkiem moralnym - “Na miłość boską, wystarczy się rozejrzeć; choćby te świńskie zdjęcia wycięte z pism pornograficznych i porozwieszane na ścianach!” - i zamierza dopilnować, żeby władze szpitalne zainteresowały się tymi brudami. |
| She sat back in her chair, getting ready to go on and point out who was to blame and why, sitting on that couple seconds of silence that followed her threat like sitting on a throne, when McMurphy broke her spell into whoops of laughter by telling her to be sure, now, an’ remind the Main Building to bring their leetle hand mirrors when they came for the investigation)–so the next time she made her play she made sure he wasn’t at the meeting. | Oparła się wygodnie, gotowa mówić dalej i wyjawić, kto jest odpowiedzialny za ten opłakany stan rzeczy, ale gdy tak siedziała na swoim tronie, rozkoszując się ciszą, która zapadła po jej groźbie, McMurphy poradził, by przypomniała władzom, że idąc na inspekcję, mają wziąć puderniczki z lusterkami, i wszyscy gruchnęli śmiechem). Dlatego też, kiedy znów wystąpiła publicznie, postarała się to zrobić pod jego nieobecność. |
| He had a long-distance phone call from Portland and was down in the phone lobby with one of the black boys, waiting for the party to call again. | Wcześniej tego dnia rozmawiał już z Portland, teraz zaś poszedł z czarnym czekać przy kabinach telefonicznych, aż znów zadzwoni międzymiastowa. |
| When one o’clock came around and we went to moving things, getting the day room ready, the least black boy asked if she wanted him to go down and get McMurphy and Washington for the meeting, but she said no, it was all right, let him stay–besides, some of the men here might like a chance to discuss our Mr. Randle Patrick McMurphy in the absence of his dominating presence. | Kiedy o punkt pierwszej zaczęliśmy wynosić ze świetlicy stoły, najmniejszy czarny spytał oddziałową, czy ma iść po McMurphy’ego i Washingtona. Odparła, że nie potrzeba, obejdzie się bez nich - może zresztą pacjenci zechcą skorzystać z tego, że pan Randle Patrick McMurphy nie będzie ich przytłaczał swoją obecnością, aby o nim porozmawiać? |
| They started the meeting telling funny stories about him and what he’d done, and talked for a while about what a great guy he was, and she kept still, waiting till they all talked this out of their systems. | Z początku Okresowi opowiadali o McMurphym zabawne anegdotki i wynosili pod niebiosa jego zalety - oddziałowa siedziała cicho, czekając, aż nachwalą się go do syta. |
| Then the other questions started coming up. | W końcu doszły do głosu nurtujące ich wątpliwości. |
| What about McMurphy? | Jaki on właściwie jest? |
| What made him go on like he was, do the things he did? | Co go pcha do działania? |
| Some of the guys wondered if maybe that tale of him faking fights at the work farm to get sent here wasn’t just more of his spoofing, and that maybe he was crazier than people thought. | Niektórzy zaczęli się zastanawiać, czy jego opowieści o tym, jak na farmie specjalnie wdawał się w bójki, żeby trafić do szpitala, nie są przypadkiem zwykłym mydleniem oczu, a on sam większym szaleńcem, niż się wszystkim wydaje. |
| The Big Nurse smiled at this and raised her hand. “Crazy like a fox,” she said. “I believe that is what you’re trying to say about Mr. McMurphy.” “What do you m-m-mean?” Billy asked. | Słysząc to Wielka Oddziałowa uśmiechnęła się i podniosła rękę. - Jest szalony jak lis - oświadczyła. - Czy to chcieliście powiedzieć? - Co sio-siostra ma na m-m-myśli? - zapytał Billy. |
| McMurphy was his special friend and hero, and he wasn’t too sure he was pleased with the way she’d laced that compliment with things she didn’t say out loud. “What do you m-m-mean, ‘like a fox’?” “It’s a simple observation, Billy,” the nurse answered pleasantly. “Let’s see if some of the other men could tell you what it means. What about you, Mr. Scanlon?” “She means, Billy, that Mack’s nobody’s fool.” | Słowa oddziałowej wydały mu się niezbyt przychylne dla człowieka, którego uważał za swojego przyjaciela i stawiał sobie za wzór. -Co z-z-znaczy “jak lis”? - To zwykłe stwierdzenie faktu, Billy - odparła pogodnie oddziałowa. - Zaraz poprosimy kogoś z obecnych, żeby ci to wyjaśnił. Może pan, panie Scanlon? - Siostra jest zdania, że McMurphy bynajmniej nie jest głupi. |
| “Nobody said he wuh-wuh-wuh- was!” Billy hit the arm of the chair with his fist to get out the last word. “But Miss Ratched was im-implying–” “No, Billy, I wasn’t implying anything. | - Nikt nie twierdzi, że je-je-je-jest! - zawołał Billy, przy ostatnim słowie uderzając pięścią w poręcz fotela, żeby je z sie- bie wydusić. - Ale siostra in-insynuowała... - Nie, Billy, nic nie insynuowałam. |
| I was simply observing that Mr. McMurphy isn’t one to run a risk without a reason. | Po prostu sądzę, że McMurphy nie należy do ludzi, którzy cokolwiek ryzykują bez potrzeby. |
| You would agree to that, wouldn’t you? | Zgadzacie się z tym, prawda? |
| Wouldn’t all of you agree to that?” | Zgadzacie się wszyscy? |
| Nobody said anything. “And yet,” she went on, “he seems to do things without thinking of himself at all, as if he were a martyr or a saint. | Nikt się nie odezwał. - Jednakże to, co robi - ciągnęła oddziałowa - wydaje się całkowicie bezinteresowne, zupełnie jakby był świętym lub męczennikiem. |
| Would anyone venture that Mr. McMurphy was a saint?” | A przecież żaden z was nie uważa go chyba za świętego? |
| She knew she was safe to smile around the room, waiting for an answer. | Wiedziała, że rozglądając się po świetlicy może sobie pozwolić na uśmiech. - Nie. |
| “No, not a saint or a martyr. | Nie jest ani świętym, ani męczennikiem. |
| Here. | Proszę. |
| Shall we examine a cross-section of this man’s philanthropy?” She took a sheet of yellow paper out of her basket. “Look at some of these gifts , as devoted fans of his might call them. | Może przyjrzymy się wspólnie jego działalności filantropijnej. - Wyjęła z koszyka żółtą kartkę. - Jakież to były te “dary” McMurphy’ego, jak je nazywają jego zwolennicy? |
| First, there was the gift of the tub room. | Jednym z darów był na przykład gabinet hydroterapii. |
| Was that actually his to give? | Ale czy ten gabinet należał do niego? |
| Did he lose anything by acquiring it as a gambling casino? | Czy McMurphy cokolwiek stracił, zakładając kasyno gry? |
| On the other hand, how much do you suppose he made in the short time he was croupier of his little Monte Carlo here on the ward? | Jak wam się wydaje, ile zarobił przez ten krótki czas, gdy był krupierem na naszym oddziale? |
| How much did you lose, Bruce? | Ile przegrałeś, Bruce? |
| Mr. Sefelt? Mr. Scanlon? | A panowie Sefelt i Scanlon? |
| I think you all have some idea what your personal losses were, but do you know what his total winnings came to, according to deposits he has made at Funds? | Na pewno każdy z was wie, ile mniej więcej przegrał, ale czy się orientujecie, jak bardzo wzbogacił się McMurphy? |
| Almost three hundred dollars.” | Wpłacił na swoje konto prawie trzysta dolarów! |
| Scanlon gave a low whistle, but no one else said anything. “I have various other bets he made listed here, if any of you care to look, including something to do with deliberately trying to upset the staff. | Scanlon gwizdnął cicho; pozostali Okresowi milczeli. - Poza tym, gdyby ktoś chciał zobaczyć, mam tu również listę poczynionych przez niego zakładów, z których jeden dotyczy świadomego drażnienia personelu. |
| And all of this gambling was, is, completely against ward policy and every one of you who dealt with him knew it.” | A przecież zarówno gry hazardowe, jak i zakłady były i są wbrew regulaminowi oddziału; wiedzieliście o tym dobrze i niepotrzebnie dawaliście się na nie namówić! |
| She looked at the paper again, then put it back in the basket. “And this recent fishing trip? | Znów spojrzała na kartkę, po czym schowała ją do koszyka. - Z kolei wyprawa na ryby. |
| What do you suppose Mr. McMurphy’s profit was on this venture? | Jak sądzicie, ile McMurphy za robił na tym przedsięwzięciu? |
| As I see it, he was provided with a car of the doctor’s, even with money from the doctor for gasoline, and, I am told, quite a few other benefits–without having paid a nickel. | Nie tylko skorzystał z samochodu doktora, ale jeszcze wziął od niego pieniądze na benzynę i - jak słyszałam - na inne zakupy. Sam nie wydał ani centa. |
| Quite like a fox, I must say.” | Prawdziwy z niego lis, nie da się ukryć. |
| She held up her hand to stop Billy from interrupting. “Please, Billy, understand me: I’m not criticizing this sort of activity as such; I just thought it would be better if we didn’t have any delusions about the man’s motives. | Podniosła rękę, nie dając Billy’emu dojść do słowa. - Chwileczkę, Billy, postaraj się mnie zrozumieć; daleka jestem od krytykowania tego rodzaju działalności jako takiej; uważam tylko, że powinniśmy się pozbyć wszelkich złudzeń co do motywów jego postępowania. |
| But, at any rate, perhaps it isn’t fair to make these accusations without the presence of the man we are speaking of. | Nie chciałabym jednak mówić o nim źle pod jego nieobecność. |
| Let’s return to the problem we were discussing yesterday–what was it?” She went leafing through her basket. “What was it, do you remember, Doctor Spivey?” | Wróćmy więc do spraw omawianych na wczorajszym zebraniu... co to było? - Zaczęła szperać w koszyku. - Może pan pamięta, doktorze? |
| The doctor’s head jerked up. “No… wait… I think…” | Lekarz poderwał gwałtownie głowę. - Nie... chwileczkę... wydaje mi się... |
| She pulled a paper from a folder. “Here it is. | Oddziałowa wyciągnęła kartę z jednej z tekturowych teczek. - Już mam. |
| Mr. Scanlon; his feelings about explosives. | Rozmawialiśmy z panem Scanlonem o tym, co sądzi o środkach wybuchowych. |
| Fine. | Doskonale. |
| We’ll go into that now, and at some other time when Mr. McMurphy is present we’ll return to him. | Teraz znów się tym zajmiemy, a do pana McMurphy’ego wrócimy innym razem, kiedy będzie z nami. |
| I do think, however, that you might give what was said today some thought. Now, Mr. Scanlon…” | Radzę wam jednak dobrze przemyśleć moje słowa. A teraz, panie Scanlon... |
| Later that day there were eight or ten of us grouped together at the canteen door, waiting till the black boy was finished shoplifting hair oil, and some of the guys brought it up again. | Kilka godzin później, gdy czekaliśmy w ośmio- czy dziesięcioosobowej grupie przed drzwiami sklepiku, aż czarni ukradną z półki brylantynę, sprawa McMurphy’ego sama wypłynęła w rozmowie. |
| They said they didn’t agree with what the Big Nurse had been saying, but, hell, the old girl had some good points. | Chłopcy się zarzekali, że nie zgadzają się z tym, co mówiła Wielka Oddziałowa, choć... choć, kurczę, staruszka ma sporo racji! |
| And yet, damn it, Mack’s still a good guy… really. | A przecież, niech to diabli, Mack to równy gość... mimo wszystko. |
| Harding finally brought the conversation into the open. “My friends, thou protest too much to believe the protesting. | Harding pierwszy powiedział, co myśli, bez owijania w bawełnę. - Za bardzo się zaklinacie, przyjaciele, żeby można było dać wiarę waszym zaklęciom. |
| You are all believing deep inside your stingy little hearts that our Miss Angel of Mercy Ratched is absolutely correct in every assumption she made today about McMurphy. | W głębi waszych sknerowatych serduszek jesteście zupełnie pewni, że siostra Ratched, nasz anioł miłosierdzia, wcale się nie myli w ocenie McMurphy’ego. |
| You know she was, and so do I. But why deny it? | Ocenia go słusznie; wiecie o tym równie dobrze jak ja. Dlaczego mamy się oszukiwać? |
| Let’s be honest and give this man his due instead of secretly criticizing his capitalistic talent. | Bądźmy ze sobą szczerzy i raczej za- zdrośćmy mu kapitalistycznych talentów zamiast je potajemnie krytykować. |
| What’s wrong with him making a little profit? | Co w tym złego, że się trochę obłowił? |
| We’ve all certainly got our money’s worth every time he fleeced us, haven’t we? | Przecież bawiliśmy się setnie, ilekroć łupił nas ze skóry! |
| He’s a shrewd character with an eye out for a quick dollar. He doesn’t make any pretense about his motives, does he? | To cwany osobnik szukający łatwego zarobku, ale musicie chyba przyznać, że nigdy się z tym nie krył, prawda? |
| Why should we? | Więc dlaczego my mielibyśmy udawać? |
| He has a healthy and honest attitude about his chicanery, and I’m all for him, just as I’m for the dear old capitalistic system of free individual enterprise, comrades, for him and his downright bullheaded gall and the American flag, bless it, and the Lincoln Memorial and the whole bit. Remember the Maine, P. T. Barnum and the Fourth of July. | Fakt, McMurphy jest naciągaczem, ale ma przynajmniej zdrowy, uczciwy stosunek do własnych matactw; podoba mi się jego zuchwała, uparta bezczelność, moi drodzy; jest mi równie bliski jak kochany system kapitalistyczny, zasada wolnej konkurencji, flaga amerykańska, niech Bóg ma ją w swej opiece, Mauzoleum Lincolna i cała reszta; pomszczenie okrętu “Maine”, cyrk Barnuma i święto Czwartego Lipca. |
| I feel compelled to defend my friend’s honor as a good old red, white, and blue hundred-per-cent American con man. | Muszę bronić honoru mojego przyjaciela jako dobrego, stuprocentowego amerykańskiego oszusta w paski i gwiazdy. Filantrop. |
| Good guy, my foot. | Cóż za bzdura! |
| McMurphy would be embarrassed to absolute tears if he were aware of some of the simon-pure motives people had been claiming were behind some of his dealings. | McMurphy rozpłakałby się ze wstydu, gdyby się dowiedział, jakie prostoduszne motywy przypisują mu niektórzy. |
| He would take it as a direct effrontery to his craft.” | Dla zawodowego krętacza to dotkliwa obelga! |
| He dipped into his pocket for his cigarettes; when he couldn’t find any he borrowed one from Fredrickson, lit it with a stagey sweep of his match, and went on. “I’ll admit I was confused by his actions at first. | Sięgnął do kieszeni po papierosy, a gdy ich nie znalazł, wziął jednego od Fredricksona i przytknąwszy teatralnym gestem zapałkę, ciągnął dalej: - Przyznaję, że na początku i mnie zmyliły jego czyny. |
| That window-breaking–Lord, I thought, here’s a man that seems to actually want to stay in this hospital, stick with his buddies and all that sort of thing, until I realized that McMurphy was doing it because he didn’t want to lose a good thing. He’s making the most of his time in here. | Kiedy stłukł szybę w dyżurce, pomyślałem sobie: “Boże, ten człowiek poświęca się dla kumpli, ryzykując zatrzymanie w szpitalu!” Dopiero potem zrozumiałem, że dopóki może nas doić, wcale nie zależy mu na zwolnieniu. |
| Don’t ever be misled by his back-woodsy ways; he’s a very sharp operator, level-headed as they come. | Nie dajcie się zwieść jego prostackim stylem bycia; to cwaniak jakich mało i ma łeb na karku. |
| You watch; everything he’s done was done with reason.” | Zastanówcie się; wszystko, co robi, ma swoje uzasadnienie. |
| Billy wasn’t about to give in so easy. “Yeah. | Billy jednak nie zamierzał ustąpić bez walki. - Mówisz? |
| What about him teaching me to d-dance?” He was clenching his fists at his side; | Więc dlaczego uczy mnie t-tańczyć? - spytał, zaciskając spuszczone wzdłuż boków dłonie. |
| and on the backs of his hands I saw that the cigarette burns had all but healed, and in their place were tattoos he’d drawn by licking an indelible pencil. “What about that, Harding? | Zobaczyłem, że oparzenia papierosowe zagoiły mu się już niemal zupełnie; na ich miejscu widniały teraz tatuaże wyrysowane poślinionym ko- piowym ołówkiem. - Dlaczego, Harding? |
| Where is he making muh-muh-money out of teaching me to dance?” “Don’t get upset, William,” Harding said. “But don’t get impatient, either. | Jak mu się opłaci fi-fi-finansowo dawanie mi le-lekcji tańca? - Nie denerwuj się, William - odparł Harding. - Trochę cierpliwości. |
| Let’s just sit easy and wait–and see how he works it.” | Niedługo się przekonamy. |
| It seemed like Billy and I were the only two left who believed in McMurphy. | Tylko Billy i ja nadal wierzyliśmy w McMurphy’ego. |
| And that very night Billy swung over to Harding’s way of looking at things when McMurphy came back from making another phone call and told Billy that the date with Candy was on for certain and added, writing an address down for him, that it might be a good idea to send her a little bread for the trip. “Bread? | Ale jeszcze tego wieczoru chłopak musiał przyznać rację Hardingowi, bo McMurphy wrócił na oddział po kolejnej rozmowie telefonicznej i oznajmił, że randka z Candy jest murowana, ale zapisując mu adres dodał, iż warto by jej podesłać trochę szmalu na drogę. - Szma-szmalu? |
| Muh-money? | Fo-fo-forsy? |
| How muh-muh-much?” He looked over to where Harding was grinning at him. “Oh, you know, man–maybe ten bucks for her and ten–” “Twenty bucks! | Ile? - zapytał Billy, spoglądając na Hardinga, który uśmiechał się do niego. - Bo ja wiem, stary... może dziesięć dolców dla niej i dziesięć... - Dwadzieścia dolarów! |
| It doesn’t cost that muh-muh-much for bus fare down here.” | Przecież bilet z Po-Po-Portland tyle nie kosztuje! |
| McMurphy looked up from under his hatbrim, gave Billy a slow grin, then rubbed his throat with his hand, running out a dusty tongue. “Boy, oh boy, but I’m terrible dry. | McMurphy spojrzał na Billy’go spod daszka cyklistówki, uśmiechnął się wolno i wysuwając spierzchnięty język, stuknął się kantem dłoni w szyję. - Rety, rety, ale mi zaschło w gardle! |
| Figure to be even drier by a week come Saturday. | A w przyszłą sobotę będzie ze mną jeszcze gorzej. |
| You wouldn’t begrudge her bringin’ me a little swallow, would you, Billy Boy?” | Chyba nie poskąpisz mi jednej butelczyny na przepłukanie gardziołka, co, Billy? |
| And gave Billy such an innocent look Billy had to laugh and shake his head, no, and go off to a corner to excitedly talk over the next Saturday’s plans with the man he probably considered a pimp. | I spojrzał na Billy’ego tak niewinnie, że ten się roześmiał i potrząsnął głową, że nie, skądże znowu, po czym zaszyty w kąt z człowiekiem, którego pewnie miał za alfonsa, zaczął w podnieceniu omawiać plany na przyszłą sobotę. |
| I still had my own notions–how McMurphy was a giant come out of the sky to save us from the Combine that was networking the land with copper wire and crystal, how he was too big to be bothered with something as measly as money–but even I came halfway to thinking like the others. | Ja nadal uważałem McMurphy’ego za olbrzyma, który zstąpił z nieba, żeby wybawić nas od Kombinatu pokrywającego świat siecią z krystalitu i miedzianego drutu, za istotę zbyt potężną, żeby się połakomić na coś tak niskiego jak pieniądze - ale w końcu i ja zacząłem się przychylać do opinii innych, przynajmniej częściowo. |
| What happened was this: He’d helped carry the tables into the tub room before one of the group meetings and was looking at me standing beside the control panel. “By God, Chief,” he said, “it appears to me you grooved ten inches since that fishing trip. | A było to tak: McMurphy pomógł wynieść stoły przed zebraniem, po czym, gdy inni wyszli z gabinetu hydroterapii, zerknął na mnie stojącego przy konsoli. - O rany, Wodzu! - zawołał. - Jeśli mnie wzrok nie myli, od wyprawy na ryby urosłeś ze ćwierć metra! |
| And lordamighty, look at the size of that foot of yours; big as a flatcar!” | Boże miłosierny, spójrz tylko na swoje stopy; są wielkie jak drezyny! |
| I looked down and saw how my foot was bigger than I’d ever remembered it, like McMurphy’s just saying it had blowed it twice its size. “And that arm! | Spojrzałem w dół i zobaczyłem, że stopy rzeczywiście mam ogromne, zupełnie jakby na dźwięk głosu McMurphy’ego powiększyły się dwukrotnie... - A twoje łapy! |
| That’s the arm of an ex-football-playing Indian if I ever saw one. | Prawdziwe łapy siłacza. |
| You know what I think? | Mam pomysł. |
| I think you oughta give this here panel a leetle heft, just to test how you’re comin’.” | Chwyć za konsolę i spróbuj ją podnieść; zobaczymy, czy robisz postępy. |
| I shook my head and told him no, but he said we’d made a deal and I was obligated to give it a try to see how his growth system was working. | Nie chciałem się zgodzić i potrząsnąłem głową, ale przypomniał mi naszą umowę i powiedział, że będzie to dobry sprawdzian jego terapii wzrostowej. |
| I didn’t see any way out of it so I went to the panel just to show him I couldn’t do it. | Nie wiedziałem, jak się z tego wykręcić, więc podszedłem do konsoli, żeby się przymierzyć i udowodnić mu, że nie jestem w stanie jej dźwignąć. |
| I bent down and took it by the levers. “That’s the baby, Chief. | Schyliłem się i ująłem krany w obie ręce. - Pysznie, Wodzu. |
| Now just straighten up. | Teraz do góry. |
| Get those legs under your butt, there… yeah, yeah. | Zaprzyj się nogami, opuść tyłek... o właśnie, właśnie. |
| Easy now… just straighten up. | Spokojnie teraz... wolno i do góry. |
| Hooeee! | Hurrra! |
| Now ease ‘er back to the deck.” | Dobra, postaw ją z powrotem. |
| I thought he’d be real disappointed, but when I stepped back he was all grins and pointing to where the panel was off its mooring by half a foot. | Myślałem, że McMurphy będzie zawiedziony, ale kiedy się wyprostowałem, uśmiechnął się od ucha do ucha, wskazując na podstawę konsoli. Urządzenie stało kilkanaście centymetrów dalej niż przedtem. |
| “Better set her back where she came from, buddy, so nobody’ll know. | - Lepiej postaw ją tam, gdzie była, stary, żeby nikt się nie skapował. |
| Mustn’t let anybody know yet.” | Niech to na razie pozostanie tajemnicą. |
| Then, after the meeting, loafing around the pinochle games, he worked the talk around to strength and gut-power and to the control panel in the tub room. | Po zebraniu przysiadł się do Okresowych grających w bezika i sprowadził rozmowę na temat siły, mięśni i konsoli do hydroterapii. |
| I thought he was going to tell them how he’d helped me get my size back; that would prove he didn’t do everything for money. | Myślałem, że powie im, jak pomógł mi odzyskać dawną moc; niech wiedzą, że nie wszystko robi dla pieniędzy. |
| But he didn’t mention me. | Ale nie wspomniał o mnie ani słowem. |
| He talked until Harding asked him if he was ready to have another try at lifting it and he said no, but just because he couldn’t lift it was no sign it couldn’t be done. | Gadał i gadał, aż wreszcie Harding go spytał, czy ma ochotę znów się do niej przymierzyć; McMurphy odparł, że dla niego jest za ciężka, ale to wcale nie znaczy, że nikt by jej nie podniósł. |
| Scanlon said maybe it could be done with a crane, but no man could lift that thing by himself, and McMurphy nodded and said maybe so, maybe so, but you never can tell about such things. | Scanlon oświadczył, że pewnie da się ją unieść za pomocą dźwigu, lecz dotąd nie urodził się siłacz, który sam by jej podołał. McMurphy pokiwał głową i powiedział, że może tak, może nie, nigdy nic nie wiadomo. |
| I watched the way he played them, got them to come around to him and say, No , by Jesus, not a man alive could lift it–finally even suggest the bet themselves. | Obserwowałem go, jak nimi manewrował, dopóki nie zaczęli wołać, że żaden człowiek nie udźwignie konsoli, i sami nie wpadli na pomysł zakładu. |
| I watched how reluctant he looked to bet. He let the odds stack up, sucked them in deeper and deeper till he had five to one on a sure thing from every man of them, | Widziałem, jak bardzo się ociągał, a oni brnęli coraz głębiej; choć szedł na pewniaka, uległ im dopiero, gdy zaproponowali stosunek pięć do jednego. |
| some of them betting up to twenty dollars. | Niektórzy stawiali nawet i po dwadzieścia dolarów. |
| He never said a thing about seeing me lift it already. | Nie przyznał się wcale, że widział, jak podnosiłem konsolę. |
| All night I hoped he wouldn’t go through with it. | Przez całą noc modliłem się, żeby zrezygnował. |
| And during the meeting the next day, when the nurse said all the men who participated in the fishing trip would have to take special showers because they were suspected of vermin, I kept hoping she’d fix it somehow, make us take our showers right away or something–anything to keep me from having to lift it. | A kiedy nazajutrz na zebraniu oddziałowa oznajmiła, że wszystkich uczestników wyprawy rybackiej czeka dodatkowa kąpiel pod prysznicem, bo prawdopodobnie wrócili zawszeni, miałem nadzieję, że uwolni mnie od podnoszenia konsoli - na przykład każąc nam bezzwłocznie iść do umywalni. Niestety. |
| But when the meeting was over he led me and the rest of the guys into the tub room before the black boys could lock it up, and had me take the panel by the levers and lift. | Zaraz po zebraniu, nim sanitariusze zamknęli gabinet hydroterapii, McMurphy wprowadził mnie i chłopaków do środka i kazał mi podnieść konsolę. |
| I didn’t want to, but I couldn’t help it. | Usłuchałem wbrew sobie; nie miałem innego wyjścia. |
| I felt like I’d helped him cheat them out of their money. | Wstyd mi było, że pomagam mu oskubać chłopaków. |
| They were all friendly with him as they paid their bets, but I knew how they were feeling inside, how something had been kicked out from under them. | Choć wypłacając mu wygraną, nadal odnosili się do niego przyjaźnie, wiedziałem, co czują: pustkę, jakby nagle stracili grunt pod nogami. |
| As soon as I got the panel back in place, I ran out of the tub room without even looking at McMurphy and went into the latrine. | Gdy tylko postawiłem konsolę z powrotem, wyleciałem z gabinetu, nie patrząc na McMurphy’ego i pobiegłem do toalety. |
| I wanted to be by myself. | Chciałem być sam. |
| I caught a look at myself in the mirror. | Spojrzałem w lustro. |
| He’d done what he said; my arms were big again, big as they were back in high school, back at the village, and my chest and shoulders were broad and hard. | McMurphy spełnił daną mi obietnicę: ręce miałem znów tak umięśnione jak wtedy, gdy mieszkałem w naszej wiosce i grałem w szkolnej drużynie, klatkę piersiową potężną, bary szerokie. |
| I was standing there looking when he came in. | Stałem wpatrzony w swoje odbicie, kiedy wszedł McMurphy. |
| He held out a five-dollar bill. “Here you go, Chief, chewin’-gum money.” | Trzymał w ręce banknot pięciodolarowy. - Masz, Wodzu, będziesz miał na gumę do żucia. |
| I shook my head and started to walk out of the latrine. | Potrząsnąłem głową i ruszyłem do drzwi. |
| He caught me by the arm. “Chief, I just offered you a token of my appreciation. | McMurphy chwycił mnie za łokieć. - Wodzu, chciałem ci w ten sposób podziękować za pomoc. |
| If you figure you got a bigger cut comin’–” “No! | Jeśli liczyłeś na większą dolę... - Nie! |
| Keep your money, I won’t have it.” | Nie chcę twoich pieniędzy! |
| He stepped back and put his thumbs in his pockets and tipped his head up at me. He looked me over for a while. | Cofnął się o krok, zahaczył kciuki o kieszenie i odchylił głowę, żeby na mnie spojrzeć.Przyglądał mi się przez chwilę. |
| “Okay,” he said. “Now what’s the story? | - Jak sobie chcesz - rzekł. - Ale o co ci chodzi? |
| What’s everybody in this place giving me the cold nose about?” | Czemu nagle wszyscy patrzą na mnie wilkiem? |
| I didn’t answer him. “Didn’t I do what I said I would? | Nie odpowiedziałem. - Zrobiłem, co obiecałem, nie? |
| Make you man-sized again? | Znów jesteś duży. |
| What’s wrong with me around here all of a sudden? | Co wam się nagle przestało we mnie podobać? |
| You birds act like I’m a traitor to my country.” “You’re always… winning things!” “Winning things! | Boczycie się na mnie, jakbym zdradził ojczyznę. - Wciąż... wciąż wygrywasz! - Wciąż wygrywam?! |
| You damned moose, what are you accusW me of? | Ty durna pało, co ci znów odbiło? |
| All I do is hold up my end of the deal. | Dotrzymuję tylko warunków zakładu. |
| Now what’s so all-fired–” “We thought it wasn’t to be winning things…” I could feel my chin jerking up and down the way it does before I start crying, but I didn’t start crying. | Cholera, co w tym... - Ale myśmy wierzyli, że nie chodzi ci o wygrywanie… Czułem, że broda drży mi gwałtownie, jak zawsze, kiedy zaczynam płakać, ale łzy nie popłynęły mi z oczu. |
| I stood there in front of him with my chin jerking. | Jedynie drgania brody nie mogłem opanować. |
| He opened his mouth to say something, and then stopped. | McMurphy otworzył usta, żeby coś powiedzieć, ale zaraz je zamknął. |
| He took his thumbs out of his pockets and reached up and grabbed the bridge of his nose between his thumb and finger, like you see people do whose glasses are too tight between the lenses, and he closed his eyes. | Puścił kieszenie, podniósł rękę i złapał się dwoma palcami za nasadę nosa, tak jak człowiek, który nosi uciskające go okulary, po czym zacisnął powieki. - Wygrywam, mówisz? |
| “Winning, for Christsakes,” he said with his eyes closed. ‘‘Hoo boy, winning.” | Jezu! - Westchnął, nie otwierając oczu. - Ha, ha, ale wygrywam! |
| So I figure what happened in the shower room that afternoon was more my fault than anybody else’s. | Dlatego uważam, że to, co wydarzyło się tego popołudnia w umywalni, stało się głównie z mojej winy. |
| And that’s why the only way I could make any kind of amends was by doing what I did, without thinking about being cagey or safe or what would happen to me–and not worrying about anything else for once but the thing that needed to be done and the doing of it. | I dlatego właśnie, aby ją choć po części okupić, postąpiłem akurat tak, jak postąpiłem, przynajmniej raz nie myśląc o bezpieczeństwie, ostrożności czy następstwach, nie zaprzątając sobie głowy niczym prócz tego, co należało zrobić. |
| Just after we left the latrine the three black boys came around, gathering the bunch of us for our special shower. | Gdy tylko wyszliśmy z toalety, trzej czarni zaczęli zgarniać wszystkich uczestników wyprawy na dodatkowy prysznic. |
| The least black boy, scrambling along the baseboard with a black, crooked hand cold as a crowbar, prying guys loose leaning there, said it was what the Big Nurse called a cautionary cleansing. | Najmniejszy czarny, który sunął korytarzem z wyciągniętą przed siebie, zgiętą, zimną jak łom ręką i odrywał od ściany opartych o nią pacjentów, powiedział, że Wielka Oddziałowa nazwała ten prysznic kąpielą profilaktyczną. |
| In view of the company we’d had on our trip we should get cleaned before we spread anything through the rest of the hospital. | Musimy się jej poddać ze względu na towarzystwo, w jakim przebywaliśmy na wyprawie, żebyśmy nie roznieśli po szpitalu jakiegoś paskudztwa. |
| We lined up nude against the tile, and here one black boy came, a black plastic tube in his hand, squirting a stinking salve thick and sticky as egg white. | Kiedy ustawiliśmy się nadzy w szeregu, sanitariusze ruszyli do akcji, wyciskając z czarnych plastykowych tubek cuchnącą maź, gęstą i kleistą jak białko. |
| In the hair first, then turn around an’ bend over an’ spread your cheeks! | Najpierw smarowali nam nią włosy, potem padła komenda: Odwrócić się, zrobić skłon i rozchylić pośladki! |
| The guys complained and kidded and joked about it, trying not to look at one another or those floating slate masks working down the line behind the tubes, like nightmare faces in negative, sighting down soft, squeezy nightmare gunbarrels. | Chłopcy narzekali, żartowali i dowcipkowali między sobą, starając się nie patrzeć ani na siebie, ani na bazaltowe maski unoszące się na tle białych kafli jak twarze w negatywie, twarze z koszmarnego snu, spozierające znad miękkich czarnych luf. |
| They kidded the black boys by saying things like “He, Washington, what do you fellas do for fun the other sixteen hours?” “Hey, Williams, can you tell me what I had for breakfast?” | Podśmiewali się z czarnych, pytając na przykład: “Powiedz nam, Washington, czym się zabawiacie przez pozostałe szesnaście godzin?”, albo: “Hej, Williams, widzisz, co jadłem dziś na śniadanie?” |
| Everybody laughed. | Wszystkim było wesoło. |
| The black boys clenched their jaws and didn’t answer; this wasn’t the way things used to be before that damned redhead came around. | Jedynie czarni zaciskali zęby i nie odzywali się słowem - inaczej działo się na oddziale, nim się tu zjawił ten przeklęty rudzielec. |
| When Fredrickson spread his cheeks there was such a sound I thought the least black boy’d be blown clear off his feet. “Hark!” Harding said, cupping his hand to his ear. “The lovely voice of an angel.” | Kiedy Fredrickson rozchylił pośladki, rozległ się głośny grzmot; myślałem, że podmuch przewróci najmniejszego z czarnych. - Cisza! - rozkazał Harding, przykładając dłoń do ucha. - Może znów usłyszymy cudny głos anioła! |
| Everyone was roaring, laughing and kidding one another, until the black boy moved on and stopped in front of the next man, and the room was suddenly absolutely quiet. | Wszyscy wyli, zanosili się śmiechem i sypali żartami, dopóki czarny nie przesunął się dalej i nie zatrzymał się przed następnym facetem; wtedy zapadła głucha cisza. |
| The next man was George. | Następny bowiem był George. |
| And in that one second, with the laughing and kidding and complaining stopped, with Fredrickson there next to George straightening up and turning around and a big black boy about to ask George to lean his head down for a squirt of that stinking salve–right at that time all of us had a good idea about everything that was going to happen, and why it had to happen, and why we’d all been wrong about McMurphy. | I w tej sekundzie, w której ucichły śmiechy, żarty i narzekania, gdy Fredrickson prostował się i odwracał, a duży czarnuch kazał stojącemu obok George’owi nastawić głowę i podniósł tubkę, żeby wycisnąć mu na włosy cuchnącą maź - w tej sekundzie wszyscy już wiedzieliśmy, co się teraz wydarzy, dlaczego nie może być inaczej, i zrozumieliśmy, jak bardzo myliliśmy się co do McMurphy’ego. |
| George never used soap when he showered. | George nie używał mydła, kiedy brał prysznic. |
| He wouldn’t even let somebody hand him a towel to dry himself with. | Nigdy też nie chciał przyjąć od nikogo ręcznika, żeby się wytrzeć. |
| The black boys on the evening shift who supervised the usual Tuesday and Thursday evening showers had learned it was easier to leave it go like this, and they didn’t force him to do any different. | Nauczeni doświadczeniem czarni z wieczornej zmiany, którzy pilnowali nas przy regulaminowych prysznicach we wtorki i czwartki, nie zmuszali go do niczego, żeby uniknąć kłopotów. |
| That was the way it’d been for a long time. All the black boys knew it. | Tak było od lat - trzej sanitariusze obecni w umywalni również o tym wiedzieli. |
| But now everybody knew–even George, leaning backward, shaking his head, covering himself with big oakleaf hands–that this black boy, with his nose busted and his insides soured and his two buddies standing behind him waiting to see what he would do, couldn’t afford to pass up the chance. “Ahhhh, bend you head down here, Geo’ge…” | Ale teraz pojęliśmy wszyscy, zrozumiał to nawet George, który stał przechylony do tyłu, potrząsał głową i zasłaniał się dłońmi wielkimi jak dębowe liście, że ten rozjuszony naszymi docinkami czarny z rozkwaszonym nosem, mający za sobą dwóch kumpli, ciekawych, co zrobi, za nic w świecie nie przepuści podobnej okazji. - No, George, nachyl makówę. |
| The guys were already looking to where McMurphy stood a couple of men down the line. “Ahhhh, c’mon, Geo’ge…” | Chłopcy spojrzeli na McMurphy’ego, który stał nieco dalej w kolejce. - No już, George... |
| Martini and Sefelt were standing in the shower, not moving. | Martini i Sefelt trwali nieruchomo pod włączonym prysznicem. |
| The drain at their feet kept choking short little gulps of air and soapy water. George looked at the drain a second, as if it were speaking to him. | Otwór ściekowy pod ich nogami zachłystywał się spienioną, mydlastą wodą, puszczając pęcherzyki powietrza; starzec przyglądał mu się przez chwilę, jakby uciekająca woda mówiła coś do niego. |
| He watched it gurgle and choke. | Słuchał, jak bulgocze i syczy. |
| He looked back at the tube in the black hand before him, slow mucus running out of the little hole at the top of the tube down over the pig-iron knuckles. | Potem znów spojrzał na tubkę w wyciągniętej do niego czarnej dłoni, zobaczył maź wyciekającą wolno z dziurki i spływającą po żelaznych palcach. |
| The black boy moved the tube forward a few inches, and George listed farther back, shaking his head. “No–none that stoof.” “You gonna have to do it, Rub-a-dub,” the black boy said, sounding almost sorry. “You gonna have to. | Czarny przysunął tubkę bliżej; George odchylił się jeszcze bardziej do tyłu, potrząsając głową. - Nie... nie chcę. - Nie masz wyboru, Czyściochu - powiedział czarny jakby ze smutkiem w głosie. - Nie masz wyboru. |
| We can’t have the place crawlin’ with bugs , now, can we? | Nie możemy po- zwolić, żeby robactwo rozpleniło się po całym szpitalu, prawda? |
| For all I know you got bugs on you a good inch deep!” “No!” George said. ‘Ahhh, Geo’ge, you jes’ don’t have no idea . | A przecież możesz mieć robaki głęboko pod skórą! - Nie! - krzyknął George. - Ach, George, ty nic nie wiesz. |
| These bugs, they very, very teeny–no bigger’n a pinpoint . | Te robaki są małe, maleńkie... nie większe od łebka szpilki. |
| An’, man, what they do is get you by the short hair an’ hang on, an’ drill, down inside you, Geo’ge.” “No bugs!” George said. | A kiedy cię dopadną, George, zaczynają się wkręcać w ciebie coraz głębiej i głębiej. - Żadnych robaków! - zawył George. - Posłuchaj mnie, George. |
| “Ahhh, let me tell you, Geo’ge: I seen cases where these awful bugs achually–” “Okay, Washington,” McMurphy said. | Widziałem takie wypadki, kiedy te ohydne robaki... - Zostaw go, Washington - powiedział McMurphy. |
| The scar where the black boy’s nose had been broken was a twist of neon. | Szrama na nosie czarnego lśniła jak czerwony neon. |
| The black boy knew who’d spoken to him, but he didn’t turn around; the only way we knew he’d even heard was by the way he stopped talking and reached up a long gray finger and drew it across the scar he’d got in that basketball game. | Sanitariusz wiedział, kto się do niego odezwał, ale się nie odwrócił; tylko po tym, że zamilkł na moment i długim popielatym palcem dotknął tej pamiątki po meczu koszykówki, poznaliśmy, iż w ogóle usłyszał słowa McMurphy’ego. |
| He rubbed his nose a second, then shoved his hand out in front of George’s face, scrabbling the fingers around. “A crab , Geo’ge, see? | Potarłszy nos, zbliżył dłoń do twarzy George’a i rozczapierzając palce, zaczął nimi przebierać. - Krab, George, krab. |
| See here? | Widzisz? |
| Now you know what a crab look like, don’t you? | Chyba wiesz, jak wygląda krab, co? |
| Sure now, you get crabs on that fishin’ boat. | Pewnie na łodzi rybackiej musiało być pełno krabów. |
| We can’t have crabs drillin’ down into you, can we, Geo’ge?” “No crabs!” George yelled. | Nie możemy pozwolić, żeby kraby wwierciły się w ciebie, prawda, George? - Żadnych krabów! - wrzasnął George. |
| “No!” He stood straight and his brow lifted enough so we could see his eyes. | - Nie! Wyprostował się i podniósł głowę; po raz pierwszy ujrzeliśmy jego oczy. |
| The black boy stepped back a ways. | Czarny cofnął się o krok. |
| The other two laughed at him. “Somethin’ the matter, Washington, my man?” the big one asked. “Somethin’ holding up this end of the pro-ceedure, my man?” | Dwaj pozostali parsknęli śmiechem. - Co z tobą, kolego? - zapytał większy. - Masz jakieś kłopoty? |
| He stepped back in close. “Geo’ge, I’m tellin’ you: bend down! | Czarny znów przysunął się do George’a. - Nachyl się, George! |
| You either bend down and take this stuff–or I lay my hand on you!” He held it up again; it was big and black as a swamp. “Put this black! filthy! stinkin’! hand all over you!” “No hand!” George said and lifted a fist above his head as if he would crash the slate skull to bits, splatter cogs and nuts and bolts all over the floor. | Albo się nachylisz, żebym mógł ci wycisnąć pastę, albo cię dotknę ! - Podniósł rękę; była wielka i czarna jak bagno. - Przejadę ci tą czarną, ohydną, cuchnącą ręką po całym ciele!!! - Nie! - ryknął George, wznosząc pięść nad głową, gotów roztrzaskać na kawałki szary czerep i rozsypać na wszystkie strony tkwiące w nim zębatki, nakrętki i śrubki. |
| But the black boy just ran the tube up against George’s belly-button and squeezed, and George doubled over with a suck of air. | Wystarczyło jednak, że czarny przyłożył mu tubkę do pępka i nacisnął ją, a George zgiął się wpół, wypuszczając z sykiem powietrze. |
| The black boy squirted a load in his whispy white hair, then rubbed it in with his hand, smearing black from his hand all over George’s head. | Wtedy czarny siknął mu strugą mazi w rzadkie siwe włosy i począł ją wcierać, rozsmarowując czerń ze swojej dłoni po głowie George’a. |
| George wrapped both arms around his belly and screamed. “No! | George skulił się jeszcze bardziej, obejmując się rękami w pasie. - Nie! |
| No!” “Now turn around, Geo’ge–” “I said that’s enough, buddy.” | Nie! - krzyknął. - A teraz odwróć się, George... - Powiedziałem, żebyś go zostawił. |
| This time the way his voice sounded made the black boy turn and face him. | Tym razem coś w głosie McMurphy’ego sprawiło, że czarny odwrócił się w jego stronę. |
| I saw the black boy was smiling, looking at McMurphy’s nakedness–no hat or boots or pockets to hook his thumbs into. The black boy grinned up and down him. | Uśmiechnął się, gdy zobaczył go zupełnie nagiego, z gołą głową, bez kowbojskich butów i spodni, za których kieszenie mógłby zahaczyć kciuki. Wyszczerzył zęby, lustrując go wzrokiem od góry do dołu. |
| “McMurphy,” he said, shaking his head. “Y’know, I was beginnin’ to think we might never get down to it.” “You goddamned coon,” McMurphy said, somehow sounding more tired than mad. The black boy didn’t say anything.' | Ha! - zawołał i potrząsnął głową. - A już myślałem, McMurphy, że nie znajdziemy okazji. - Ty nędzny smoluchu - rzekł McMurphy tonem bardziej znużonym niż gniewnym. Czarny nic nie odpowiedział. |
| McMurphy raised his voice. “Goddamned motherfucking nigger!” | McMurphy podniósł głos: - Ty zafajdany chuju! |
| The black boy shook his head and giggled at his two buddies. “What you think Mr. McMurphy is drivin’ at with that kind of talk, man? | Czarny potrząsnął głową i rechocząc spojrzał na swoich koleżków. - Jak myślicie, do czego pan McMurphy zmierza? |
| You think he wants me to take the initiative? | Może chce mnie sprowokować? |
| Heeheehee. | Ha, ha, ha. |
| Don’t he know we trained to take such awful-soundin’ insults from these crazies?” “Cocksucker! Washington, you’re nothing but a–” | Czyżby nie wiedział, że uczą nas nie reagować na najgorsze obelgi wariatów? - Washington! Ty w mordę jebany… |
| Washington bad turned his back on him, turning to George again. George was still bent over, gasping from the blow of that salve in his belly. | Washington odwrócił się plecami do McMurphy’ego i znów zajął się George’em, który od chwili, gdy maź dotknęła jego brzucha, wciąż stał zgięty wpół, dysząc ciężko. |
| The black boy grabbed his arm and swung ‘him facing the wall. “Tha’s right, Geo’ge, now spread those cheeks.” “No-o-o!” “ Washington,” McMurphy said. | Czarny chwycił George’a za ramię i przekręcił go twarzą do ściany. - Dobra, George, teraz rozchyl pośladki. - Nie-e-e! - Washington - powiedział McMurphy. |
| He took a deep breath and stepped across to the black boy, shoving him away from George. “ Washington, all right, all right…” | Wziął głęboki oddech, podszedł do czarnego i odepchnął go od George’a. - Niech będzie, niech będzie... |
| Everybody could hear the helpless, cornered despair in McMurphy’s voice. “McMurphy, you forcing me to protect myself. | Wszyscy słyszeli bezsilną rezygnację w jego głosie. - McMurphy, zmuszasz mnie, żebym się bronił. |
| Ain’t he forcing me, men?” | Prawda, koledzy? |
| The other two nodded.He carefully laid down the tube on the bench beside George, came back up with his fist swinging all in the same motion and busting McMurphy across the cheek by surprise. | Pozostali dwaj czarni skinęli głowami, więc położył ostrożnie tubkę na ławce obok George’a, po czym odwinął się niespodziewanie i strzelił McMurphy’ego pięścią w szczękę. |
| McMurphy nearly fell. | McMurphy o mało nie upadł. |
| He staggered backward into the naked line of men, and the guys caught him and pushed him back toward the smiling slate face. | Potoczył się na rząd nagich mężczyzn, którzy złapali go pod ramiona i pchnęli w stronę uśmiechniętej bazaltowej twarzy. |
| He got hit again, in the neck, before he gave up to the idea that it had started, at last, and there wasn’t anything now but get what he could out of it. | Znów dostał, tym razem w szyję, ale wreszcie pogodził się z myślą, że bójka się zaczęła i jedyne, co mu pozostaje, to walić, ile wlezie. |
| He caught the next swing blacksnaking at him, and held him by the wrist while he shook his head clear. | Kiedy czarny znów się zamachnął, chwycił go za rękę i potrząsnął głową, żeby oprzytomnieć po poprzednim ciosie. |
| They swayed a second that way, panting along with the panting drain; then McMurphy shoved the black boy away and went into a crouch, rolling the big shoulders up to guard his chin, his fists on each side of his head, circling the man in front of him. | Kołysali się przez chwilę, dysząc w rytm bulgoczącej wody; potem McMurphy odepchnął czarnego, zgiął nogi w kolanach, wtulił głowę w ramiona, żeby chronić podbródek, podniósł pięści po obu stronach głowy i ruszył na przeciwnika. |
| And that neat, silent line of nude men changed into a yelling circle, limbs and bodies knitting in a ring of flesh. | Wtedy cichy, równy rząd nagich mężczyzn przemienił się w rozszalałe koło, w ring zbity z ludzkich ciał. |
| The black arms stabbed in at the lowered red head and bull neck, chipped blood off the brow and the cheek. | Czarne pięści trafiały w zniżoną rudą głowę i szeroki kark, znacząc McMurphy’emu na czerwono skronie i policzki. |
| The black boy danced away. | Sanitariusz odskakiwał po każdym ciosie. |
| Taller, arms longer than McMurphy’s thick red arms, punches faster and sharper, he was able to chisel at the shoulders and the head without getting in close. | Wyższy, z rękami dłuższymi od grubych, czerwonych łap McMurphy’ego, bił go szyb- kimi seriami po ramionach i głowie, nie dopuszczając do zwarcia. |
| McMurphy kept walking forward–trudging, flatfooted steps, face down and squinting up between those tattooed fists on each side of his head–till he got the black boy against the ring of nude men and drove a fist square in the center of the white, starched chest. | McMurphy parł naprzód z twarzą pochyloną w dół, ciężkimi, płaskimi krokami, zerkając co pewien czas na czarnego spomiędzy pokrytych tatuażami pięści, aż wreszcie zepchnął go na ścianę nagich mężczyzn i strzelił pięścią prosto w środek białej, wykrochmalonej bluzy. |
| That slate face cracked pink, ran a tongue the color of strawberry ice cream over the lips. | Bazaltowa twarz pękła wpół; z różowej szczeliny wysunął się język barwy lodów truskawkowych. |
| He ducked away from McMurphy’s tank charge and got in another couple of licks before that fist laid him another good one. | Ale Washington uciekł spod czołgowej szarży McMurphy’ego; zdążył go stuknąć kilka razy, zanim sam znów dostał czerwoną pięścią. |
| The mouth flew open wider this time, a blotch of sick color. | Tym razem otworzył usta znacznie szerzej - niezdrowa różowa plama na czarnym tle. |
| McMurphy had red marks on the head and shoulders, but he didn’t seem to be hurt. | McMurphy miał czerwone ślady na głowie i ramionach, ale nic mu nie było. |
| He kept coming, taking ten blows for one. | Wciąż napierał, inkasując po dziesięć ciosów za każdy własny, a czarny wciąż się cofał. |
| It kept on this way, back and forth in the shower room, till the black boy was panting and staggering and working mainly at keeping out of the way of those clubbing red arms. | Okrążyli tak kilka razy całą umywalnię; w końcu Washington zaczął dyszeć, potykać się i już tylko starał się unikać razów czerwonych cepów. |
| The guys were yelling for McMurphy to lay him out. | Chłopcy wołali do McMurphy’ego, żeby go wykończył. |
| McMurphy didn’t act in any hurry. | Ale rudzielcowi wcale się nie spieszyło. |
| The black boy spun away from a blow on his shoulder and looked quick to where the other two were watching. | Czarny odskoczył po ciosie w ramię i spojrzał szybko na przypatrujących się walce sanitariuszy. - Williams... |
| “Williams… Warren… damn you!” | Warren... niech was cholera! |
| The other big one pulled the crowd apart and grabbed McMurphy around the arms from behind. | Drugi rosły czarny przedarł się przez tłum i chwycił McMurphy’ego od tyłu za ramiona. |
| McMurphy shook him off like a bull shaking off a monkey, but he was right back. | McMurphy strząsnął go jak buhaj małpę, ale czarny znów wskoczył mu na plecy. |
| So I picked him off and threw him in the shower. | Zdjąłem go więc z McMurphy’ego i cisnąłem pod prysznic. |
| He was full of tubes; he didn’t weigh more’n ten or fifteen pounds. | W środku musiał mieć same rurki: nie ważył więcej niż cztery, pięć kilo. |
| The least black boy swung his head from side to side, turned, and ran for the door. | Najmniejszy czarny rozejrzał się na boki, odwrócił się i rzucił do drzwi. |
| While I was watching him go, the other one came out of the shower and put a wrestling hold on me–arms up under mine from behind and hands locked behind my neck–and I had to run backward into the shower and mash him against the tile, and while I was lying there in the water trying to watch McMurphy bust some more of Washington’s ribs, the one behind me with the wrestling hold went to biting my neck and I had to break the hold. | Kiedy patrzyłem, jak ucieka, ten drugi wyszedł spod prysznicu i założył mi chwyt zapaśniczy, wsuwając ręce pod pachy i zaciskając na karku. Wbiegłem z nim tyłem pod prysznic i rozgniotłem go o kafle. Ale kiedy osunąłem się razem z nim na posadzkę, żeby dalej spokojnie obserwować, jak Washingtonowi trzaskają żebra pod ciosami McMurphy’ego, czarnuch zaczął gryźć mnie w kark; wtedy złamałem ten jego uchwyt. |
| He laid still then, the starch washing from the uniform down the choking drain. | Czarny przestał się ruszać, a krochmal z jego uniformu zaczął spływać z wodą do otworu ściekowego. |
| And by the time the least black boy came running back in with straps and cuffs and blankets and four more aides from Disturbed, everybody was getting dressed and shaking my hand and McMurphy’s hand and saying they had it coming and what a rip-snorter of a fight it had been, what a tremendous big victory. | Kiedy najmniejszy czarny przybiegł z powrotem do umywalni wraz z czterema sanitariuszami z oddziału furiatów, niosąc rzemienie, mankiety i koce, Okresowi wkładali właśnie ubrania i ściskali prawice mnie i McMurphy’emu, mówiąc, że czarnym od dawna należało się lanie, że walka była wspaniała i skończyła się wielkim, zasłużonym zwycięstwem. |
| They kept talking like that, to cheer us up and make us feel better, about what a fight, what a victory–as the Big Nurse helped the aides from Disturbed adjust those soft leather cuffs to fit our arms. | Gadali tak, żeby nas pocieszyć i podnieść na duchu, a podczas gdy oni rozwodzili się nad naszym triumfem, Wielka Oddziałowa pomagała sanitariuszom zakładać nam miękkie skórzane mankiety. |
| 27 | |
| Up on Disturbed there’s an everlasting high-pitched machine-room clatter, a prison mill stamping out license plates. | Na oddziale furiatów dudni nieprzerwanie jak w hali fabrycznej czy w więziennej tłoczni tablic rejestracyjnych. |
| And time is measured out by the di- dock , di- dock of a Ping-pong table. | Czas mierzony jest tutaj stukotem piłeczki pingpongowej: pyk-pyk, pyk-pyk. |
| Men pacing their personal runways get to a wall and dip a shoulder and turn and pace back to another wall, dip a shoulder and turn and back again, fast short steps, wearing crisscrossing ruts in the tile floor, with a look of caged thirst. | Pacjenci spacerują każdy własną trasą, chodząc małymi, szybkimi krokami od ściany do ściany, tam i z powrotem niczym zwierzęta w klatce, wydeptując w posadzce krzyżujące się ścieżki. |
| There’s a singed smell of men scared berserk and out of control, and in the corners and under the Ping-pong table there’s things crouched gnashing their teeth that the doctors and nurses can’t see and the aides can’t kill with disinfectant. | W powietrzu unosi się przykra, podobna do spalenizny woń lęku, wydzielana przez chorych oszalałych ze strachu, a pod stołem do ping-ponga i po kątach czają się, zgrzytając zębami, skulone kształty, których lekarze i pielęgniarki nie widzą, sanitariusze zaś nie są w stanie wytruć środkami dezynfekującymi. |
| When the ward door opened I smelled that singed smell and heard that gnash of teeth. | Gdy tylko otworzyły się przed nami drzwi oddziału furiatów i sanitariusze wprowadzili nas do środka, od razu poczułem tę woń spalenizny i usłyszałem zgrzytanie zębów. |
| A tall bony old guy, dangling from a wire screwed in between his shoulder blades, met McMurphy and me at the door when the aides brought us in. | Tuż za drzwiami powitał nas wysoki, kościsty staruch dyndający na drucie przeciągniętym między jego łopatkami. |
| He looked us over with yellow, scaled eyes and shook his head. “I wash my hands of the whole deal,” he told one of the colored aides, and the wire drug him off down the hall. | Obejrzał nas żółtymi, zaropiałymi oczyma i potrząsnął głową. - Umywam od tego ręce - oświadczył czarnym, nim drut pociągnął go za sobą korytarzem. Ruszyliśmy za nim w stronę świetlicy. |
| We followed him down to the day room, and McMurphy stopped at the door and spread his feet and tipped his head back to look things over: he tried to put his thumbs in his pockets, but the cuffs were too tight. “It’s a scene,” he said out of the side of his mouth. | McMurphy stanął w drzwiach w szerokim rozkroku i odchylił głowę, żeby się rozejrzeć; chciał też zahaczyć kciuki o kieszenie, ale skórzane mankiety były zbyt blisko siebie. - Ale cyrk - mruknął do mnie kątem ust. |
| I nodded my head. | Skinąłem głową. |
| I’d seen it all before. | Byłem tu nie po raz pierwszy. |
| A couple of the guys pacing stopped to look at us, and the old bony man came dragging by again, washing his hands of the whole deal. | Kilku facetów przestało spacerować, żeby się nam przyjrzeć, a kościsty staruch znów minął nas na swoim drucie, umywając ręce. |
| Nobody paid us much mind at first. | Z początku nikt nie zwracał na nas specjalnej uwagi. |
| The aides went off to the Nurses’ Station, leaving us standing in the dayroom door. | Sanitariusze weszli do dyżurki, pozostawiając nas w drzwiach świetlicy. |
| Murphy’s eye was puffed to give him a steady wink, and I could tell it hurt his lips to grin. | McMurphy miał jedno oko spuchnięte, jakby je ciągle mrużył, a usta tak pokiereszowane, że uśmiechanie się sprawiało mu ból. |
| He raised his cuffed hands and stood looking at the clatter of movement and took a deep breath. “McMurphy’s the name, pardners,” he said in his drawling cowboy actor’s voice, “an’ the thing I want to know is who’s the peckerwood runs the poker game in this establishment?” | Podniósł skrępowane dłonie, wpatrując się w przechadzających się dudniącymi krokami furiatów, i odetchnął głęboko. - McMurphy, do usług - przedstawił się, przeciągając słowa niczym kowboj na filmie. - Który z was, dzięcioły, grywa tu w pokera? |
| The Ping-pong clock died down in a rapid ticking on the floor. “I don’t deal blackjack so good, hobbled like this, but I maintain I’m a fire-eater in a stud game.” | Pingpongowy zegar zatykał szybko o podłogę i ucichł. - Ze związanymi łapami trudno mi rżnąć w oko, ale w pokera mogę was jeszcze wykosić. |
| He yawned, hitched a shoulder, bent down and cleared his throat, and spat something at a wastepaper can five feet away; it rattled in with a ting and he straightened up again, grinned, and licked his tongue at the bloody gap in his teeth. “Had a run-in downstairs. | Ziewnął, zakrywając ramieniem usta, a następnie pochylił się, odchrząknął i wypluł coś do kosza na śmieci znajdującego się o parę kroków dalej; rozległ się głośny brzęk. McMurphy wyprostował się, uśmiechnął i przejechał językiem po krwawej szparze między zębami. - Mieliśmy na dole małą bijatykę. |
| Me an’ the Chief here locked horns with two greasemonkeys.” | Ja i Wódz wzięliśmy się za bary z dwoma smoluchami. |
| All the stamp-mill racket had stopped by this time, and everybody was looking toward the two of us at the door. | Fabryczne dudnienie ucichło i wszyscy patrzyli w naszą stronę. |
| McMurphy drew eyes to him like a sideshow barker. | McMurphy przyciągał uwagę jak zawodowy naganiacz. |
| Beside him, I found that I was obliged to be looked at too, and with people staring at me I felt I had to stand up straight and tall as I could. | Ponieważ stałem obok niego, furiaci przypatrywali się również i mnie; czując na sobie ich spojrzenia, wyprostowałem się jak struna i podniosłem do góry głowę. |
| That made my back hurt where I’d fallen in the shower with the black boy on me, but I didn’t let on. | Choć plecy bolały mnie jeszcze od tego, jak wbiegłem tyłem w ścianę, żeby rozgnieść czarnucha, nic nie dałem po sobie poznać. |
| One hungry looker with a head of shaggy black hair came up and held his hand like he figured I had something for him. | Jakiś facet o wyglądzie głodomora, z ogromną strzechą czarnych włosów, podszedł do mnie i nadstawił rękę, jakby myślał, że coś dostanie. |
| I tried to ignore him, but he kept running around in front of whichever way I turned, like a little kid, holding that empty hand cupped out to me. | Starałem się nie zwracać na niego uwagi, ale gdziekolwiek się obróciłem, on już tam biegł z wyciągniętą dłonią, natarczywy jak dziecko. |
| McMurphy talked a while about the fight, and my back got to hurting more and more.. I’d hunkered in my chair in the corner for so long that it was hard to stand straight very long. | McMurphy opowiadał o bójce, a mnie coraz bardziej bolały plecy; tyle lat siedziałem zgarbiony w kącie świetlicy, że teraz trudno mi było stać dłuższy czas prosto. |
| I was glad when a little lap nurse came to take us into the Nurses’ Station and I got a chance to sit and rest. | Odetchnąłem z ulgą, kiedy mała skośnooka pielęgniarka zabrała nas do dyżurki i mogłem wreszcie usiąść i odpocząć. |
| She asked if we were calm enough for her to take off the cuffs, and McMurphy nodded. | Zapytała, czy jesteśmy już dość spokojni, by mogła nam zdjąć mankiety; McMurphy skinął brodą. |
| He had slumped over with his head hung and his elbows between his knees and looked completely exhausted–it hadn’t occurred to me that it was just as hard for him to stand straight as it was for me. | Zupełnie wyczerpany, siedział ze zwieszoną głową i łokciami spuszczonymi między kolana - przedtem nie przyszło mi na myśl, że jemu również niełatwo jest prężyć się jak na defiladzie. |
| The nurse–about as big as the small end of nothing whittled to a fine point, as McMurphy put it later–undid our cuffs and gave McMurphy a cigarette and gave me a stick of gum. | Pielęgniarka - nie większa niż dobrze zatemperowany koniec niczego, jak ją później określił McMurphy - zdjęła nam mankiety, po czym dała McMurphy’emu papierosa, a mnie gumę do żucia. |
| She said she remembered that I chewed gum. | Pamiętała, że lubię gumę. |
| I didn’t remember her at all. | Ja natomiast nie pamiętałem jej wcale. |
| McMurphy smoked while she dipped her little hand full of pink birthday candles into a jar of salve and worked over his cuts, flinching every time he flinched and telling him she was sorry. | Zanurzyła w słoiczku z maścią różowe palce wielkości świeczek na urodzinowym torcie i zaczęła smarować nią skaleczenia McMurphy’ego, wzdrygając się i przepraszając, ilekroć on się wzdrygał. |
| She picked up one of his hands in both of hers and turned it over and salved his knuckles. “Who was it?” she asked, looking at the knuckles. “Was it Washington or Warren?” | Ujęła jego dłoń w obie ręce i przekręciła wierzchem do góry, żeby posmarować mu kłykcie. - Który to był? - spytała, patrząc na jego rękę. - Washington czy Warren? |
| McMurphy looked up at her. “ Washington,” he said and grinned. “The Chief here took care of Warren.” | McMurphy spojrzał na pielęgniarkę. - Washington - odparł i uśmiechnął się szeroko. - Warrena załatwił Wódz. |
| She put his hand down and turned to me. | Puściła jego dłoń i odwróciła się do mnie. |
| I could see the little bird bones in her face. “Are you hurt anywhere?” | Widziałem nawet najmniejsze kostki w jej twarzy. - Czy coś pana boli? - zapytała. |
| I shook my head. “What about Warren and Williams?” | Potrząsnąłem głową. - A co z Warrenem i Washingtonem? |
| McMurphy told her he thought they might be sporting some plaster the next time she saw them. | McMurphy powiedział jej, że pewnie będą dźwigać na sobie trochę gipsu, kiedy ich znów zobaczy. |
| She nodded and looked at her feet. “It’s not all like her ward,” she said. “A lot of it is, but not all. | Skinęła głową i spuściła wzrok. - Nie wszędzie jest tak jak na waszym oddziale - oświadczyła. - Niektóre są podobne, ale nie wszystkie. |
| Army nurses, trying to run an Army hospital. | To wina tych wojskowych pielęgniarek usiłujących zaprowadzić tutaj wojskowy rygor. |
| They are a little sick themselves. | Same są niezupełnie normalne. |
| 1 sometimes think all single nurses should be fired after they reach thirty-five.” “At least all single Army nurses,” McMurphy added. He asked how long we could expect to have the pleasure of her hospitality. “Not very long, I’m afraid.” “Not very long, you’re afraid?” McMurphy asked her. | Czasem wydaje mi się, że kiedy niezamężne pielęgniarki kończą trzydzieści pięć lat, powinno się je zwalniać z pracy! - Przynajmniej wszystkie niezamężne pielęgniarki wojskowe - rzekł McMurphy i spytał, jak długo jeszcze będziemy mieli przyjemność korzystać z jej gościnności. - Niestety niedługo. - “Niestety” niedługo? - zdziwił się. - Tak . |
| “Yes. I’d like to keep men here sometimes instead of sending them back, but she has seniority. | Czasem chętnie zatrzymałabym niektórych pacjentów zamiast ich jej odsyłać, ale ona ma starszeństwo. |
| No, you probably won’t be very long–I mean–like you are now.” | Nie, chyba nie pozostaniecie tu długo... |
| The beds on Disturbed are all out of tune, too taut or too loose. | Łóżka na oddziale furiatów są niewygodne; mają albo zbyt mocno, albo zbyt luźno naciągnięte sprężyny. |
| We were assigned beds next to each other. | McMurphy i ja dostaliśmy dwa obok siebie. |
| They didn’t tie a sheet across me, though they left a little dim light on near the bed. | Nie przywiązano mnie prześcieradłem, tylko pozostawiono na stoliku przyćmioną lampkę. |
| Halfway through the night somebody screamed, “I’m starting to spin, Indian! | W środku nocy zbudził mnie krzyk: - Indianinie, zaczynam się kręcić jak bąk! |
| Look me, look me!” | Spójrz na mnie! |
| I opened my eyes and saw a set of long yellow teeth glowing right in front of my face. | Spójrz! - Otworzyłem oczy i zobaczyłem tuż nad sobą długie, połyskujące, żółte zęby. |
| It was the hungry-looking guy. “I’m starting to spin! | Należały do tego głodomora ze świetlicy. - Indianinie, zaczynam się kręcić jak bąk! |
| Please look me!” | Spójrz na mnie, proszę cię! |
| The aides got him from behind, two of them, dragged him laughing and yelling out of the dorm; “I’m starting to spin, Indian!”–then just laugh . | Dwaj sanitariusze złapali go od tyłu za ręce i zaczęli wywlekać z sypialni, a on śmiał się i krzyczał: - Indianinie, zaczynam się kręcić! I znów wybuchał śmiechem. |
| He kept saying it and laughing all the way down the hall till the dorm was quiet again, and I could hear that one other guy saying, “Well… I wash my hands of the whole deal.” “You had you a buddy for a second there, Chief,” McMurphy whispered and rolled over to sleep. | Powtarzał te same słowa i śmiał się przez całą drogę, kiedy go ciągnęli korytarzem; wreszcie znów zapadła cisza i wtedy usłyszałem głos kościstego starucha: - Hm... ja umywam od tego ręce. - Przez chwilę miałeś nowego przyjaciela - szepnął McMurphy i przekręcił się na drugi bok. |
| I couldn’t sleep much the rest of the night and I kept seeing those yellow teeth and that guy’s hungry face, asking to Look me! | Źle spałem przez resztę nocy, wciąż miałem przed oczyma żółte zęby i twarz głodomora; ciągle też słyszałem, jak prosi: “Spójrz na mnie! |
| Look me! | Spójrz na mnie!” |
| Or, finally, as I did get to sleep, just asking. | Ucichł, kiedy wreszcie zasnąłem, ale nadal wpatrywał się we mnie błagalnym wzrokiem. |
| That face, just a yellow, starved need, come looming out of the dark in front of me, wanting things… asking things. | Widziałem jego twarz, żółtą, wygłodzoną, spragnioną; wyłaniała się przede mną z mroku i prosiła... błagała. |
| I wondered how McMurphy slept, plagued by a hundred faces like that, or two hundred, or a thousand. | Nie wiedziałem, jak McMurphy może spać gnębiony przez sto, dwieście czy tysiąc takich twarzy. |
| They’ve got an alarm on Disturbed to wake the patients. | U furiatów dzwonek budzi rano pacjentów. |
| They don’t just turn on the lights like downstairs. | Personel nie włącza samych świateł jak na naszym oddziale. |
| This alarm sounds like a gigantic pencil-sharpener grinding up something awful. | Dzwonek terkocze tak przeraźliwie, jakby ktoś szlifował coś na ogromnej tokarce. |
| McMurphy and I both sat bolt upright when we heard it and were about to lie back down when a loudspeaker called for the two of us to come to the Nurses’ Station. | McMurphy i ja równocześnie poderwaliśmy się na ten dźwięk; zamierzaliśmy się położyć z powrotem, kiedy przez megafon polecono nam zgłosić się do dyżurki. |
| I got out of bed, and my back had stiffened up overnight to where I could just barely bend; I could tell by the way McMurphy gimped around that he was as stiff as I was. | Wstałem z łóżka; plecy tak mi zesztywniały przez noc, że ledwo mogłem się zgiąć. Widząc, jak McMurphy kuleje, poznałem, że on również jest cały sztywny. |
| “What they got on the program for us now, Chief?” he asked. “The boot? The rack? | - Co nas teraz czeka, Wodzu? - zapytał. - Wyrywanie paznokci czy łamanie kołem? |
| I hope nothing too strenuous, because, man, am I stove up bad!” | Mam nadzieję, że nie będą to ciężkie tortury, bo i tak jestem obolały! |
| I told him it wasn’t strenuous, but I didn’t tell him anything else, because I wasn’t sure myself till I got to the Nurses’ Station, and the nurse, a different one, said, “Mr. McMurphy and Mr. Bromden?” then handed us each a little paper cup. | Powiedziałem mu, że nie powinny być ciężkie, ale nic więcej, bo sam nie byłem pewien, co nas czeka, dopóki nie stanęliśmy w drzwiach dyżurki. - Panowie McMurphy i Bromden? - zapytała pielęgniarka, inna niż wczoraj, wręczając nam po papierowym kubeczku. |
| I looked in mine, and there are three of those red capsules. | Zajrzałem do mojego i zobaczyłem trzy czerwone kapsułki. |
| This tsing whirs in any head I can’t stop. “Hold on,” McMurphy says. “These are those knockout pills, aren’t they?” | Wiruje mi w głowie, brzęczy, nie mogę tego powstrzymać! - Chwileczkę - woła McMurphy. - Czy to są prochy stępiające zmysły? |
| The nurse nods, twists her head to check behind her; there’s two guys waiting with ice tongs, hunching forward with their elbows linked. | Pielęgniarka kiwa głową i ogląda się za siebie; w głębi dyżurki stoi ramię w ramię dwóch sprężonych do skoku facetów ze szczypcami do lodu. |
| McMurphy hands back the cup, says, “No sir, ma’am, but I’ll forgo the blindfold. | McMurphy oddaje jej kubeczek ze słowami: - Dziękuję, ale obejdę się bez opaski na oczy. |
| Could use a cigarette, though.” | Za to chętnie bym zapalił papierosa. |
| I hand mine back too, and she says she must phone and she slips the glass door across between us, is at the phone before anybody can say anything else. “I’m sorry if I got you into something, Chief,” McMurphy says, and I barely can hear him over the noise of the phone wires whistling in the walls. | Ja też zwracam kubek. Wtedy pielęgniarka oświadcza, że musi zatelefonować, zasuwa szybko szklane drzwi, nie dając nam dojść do słowa, i wykręca numer. - Przykro mi, Wodzu, że cię w to wrobiłem - mówi McMurphy, ledwie go jednak słyszę poprzez gwizd drutów telefonicz- nych jazgoczących w ścianach. |
| I can feel the scared downhill rush of thoughts in my head. | Czuję, jak przerażone myśli odpływają mi z głowy. |
| We’re sitting in the day room, those faces around us in a circle, when in the door comes the Big Nurse herself, the two big black boys on each side, a step behind her. | Siedzimy w świetlicy, otoczeni kręgiem twarzy, gdy przez drzwi wchodzi Wielka Oddziałowa w asyście obu rosłych czar- nych maszerujących krok za nią. |
| I try to shrink down in my chair, away from her, but it’s too late. | Najchętniej zapadłbym się pod ziemię, uciekł jak najdalej, ale nie jestem w stanie się poruszyć. |
| Too many people looking at me; sticky eyes hold me where I sit. “Good morning,” she says, got her old smile back now. | Zbyt wiele osób mi się przypatruje; ich oczy przykuwają mnie do krzesła. - Dzień dobry - rzecze oddziałowa, uśmiechając się jak dawniej. |
| McMurphy says good morning, and I keep quiet even though she says good morning to me too, out loud. | McMurphy odpowiada, lecz ja milczę, choć siostra, podnosząc głos, mnie również mówi dzień dobry. |
| I’m watching the black boys; one has tape on his nose and his arm in a sling, gray hand dribbling out of the cloth like a drowned spider, and the other one is moving like he’s got some kind of cast around his ribs. | Przyglądam się czarnym; jeden ma plaster na nosie i rękę na temblaku - szara dłoń zwisa bezwładnie jak wyciągnięty z wody martwy pająk - a po sztywnych ruchach drugiego łatwo poznać, że ma na sobie gipsowy gorset. |
| They are both grinning a little. | Obaj uśmiechają się pod wąsem. |
| Probably could of stayed home with their hurts, but wouldn’t miss this for nothing. | Mogli zostać w domu, żeby lizać się z ran, ale za nic nie chcieli przepuścić takiej okazji. |
| I grin back just to show them. | Ja też się uśmiecham; niech sobie nie myślą! |
| The Big Nurse talks to McMurphy, soft and patient, about the irresponsible thing he did, the childish thing, throwing a tantrum like a little boy–aren’t you ashamed? | Wielka Oddziałowa łagodnie i cierpliwie tłumaczy McMurphy’emu, że jego zachowanie było nieodpowiedzialne i dziecinne; wpadł w złość jak mały chłopiec - czy mu nie wstyd? |
| He says he guesses not and tells her to get on with it. | McMurphy na to, że mu nie wstyd; niech przechodzi do sedna. |
| She talks to him about how they, the patients downstairs on our ward, at a special group meeting yesterday afternoon, agreed with the staff that it might be beneficial that he receive some shock therapy–unless he realizes his mistakes. | Oddziałowa opowiada, jak to wczoraj po południu na specjalnym zebraniu pacjenci z naszego oddziału zgodzili się z personelem, że wskazane byłoby poddanie McMurphy’ego kuracji wstrząsowej - chyba że uzna swoje błędy. |
| All he has to do is admit he was wrong, to indicate, demonstrate rational contact, and the treatment would be canceled this time. | Jeśli przyzna, że postąpił niesłusznie, pokaże, iż potrafi być rozsądny, tym razem kuracja zostanie odwołana. |
| That circle of faces waits and watches. | Krąg twarzy patrzy wyczekująco. |
| The nurse says it’s up to him. | Oddziałowa mówi McMurphy’emu, że wszystko zależy od niego. |
| “Yeah?” he says. | - Tak? - pyta rudzielec. |
| “You got a paper I can sign?” “Well, no, but if you feel it nec–” “And why don’t you add some other things while you’re at it and get them out of the way–things like, oh, me being part of a plot to overthrow the government and like how I think life on your ward is the sweetest goddamned life this side of Hawaii–you know, that sort of crap.” | - A przygotowała siostra papier, który mam podpisać? - Nie, ale jeśli pana zdaniem to koniecz... - Niech siostra doda jeszcze parę rzeczy, to załatwimy wszystko za jednym zamachem. No, na przykład, że należę do spisku zmierzającego do obalenia rządu, że uważam oddział siostry za najwspanialszy po Hawajach zakątek na ziemi i tym podobne bzdety. |
| “I don’t believe that would–” “Then , after I sign, you bring me a blanket and a package of Red Cross cigarettes. | - Nie sądzę, żeby... - A kiedy już wszystko podpiszę, przyniesie mi siostra koc i paczkę papierosów z Czerwonego Krzyża. |
| Hooee, those Chinese Commies could have learned a few things from you, lady.”“Randle, we are trying to help you.” | Rany, nawet chińscy komuniści niejednego by się mogli od siostry nauczyć! - Staramy ci się pomóc, Randle. |
| But he’s on his feet, scratching at his belly, walking on past her and the black boys rearing back, toward the card tables. “O-kay, well well well, where’s this poker table, buddies…?” | Ale on zrywa się na nogi, drapie po brzuchu i mijając oddziałową i czarnych, którzy w przestrachu odskakują do tyłu, idzie w stronę stolików karcianych. - Dobra, koledzy, powiedzcie, przy którym to grywacie w pokera? |
| The nurse stares after him a moment, then walks into the Nurses’ Station to use the phone. | Oddziałowa patrzy na niego przez chwilę, a potem wchodzi do dyżurki i podnosi słuchawkę telefonu. |
| Two colored aides and a white aide with curly blond hair walk us over to the Main Building. | Dwóch czarnych sanitariuszy i jeden biały z jasnymi, kręconymi włosami prowadzą nas do głównego budynku. |
| McMurphy talks with the white aide on the way over, just like he isn’t worried about a thing. | McMurphy przez całą drogę rozprawia wesoło z białym sanitariuszem, jakby nie miał żadnych zmartwień. |
| There’s frost thick on the grass, and the two colored aides in front trail puffs of breath like locomotives. | Trawę pokrywa gruba warstwa szronu, a idący przodem czarni wydmuchują kłęby pary niczym dwie lokomotywy. |
| The sun wedges apart some of the clouds and lights up the frost till the grounds are scattered with sparks. | Słońce wbija się klinem między chmury, rozsuwa je i zalewa blaskiem trawnik, który zaczyna lśnić, jakby ktoś rozsypał na nim iskry. |
| Sparrows fluffed out against the cold, scratching among the sparks for seeds. | Wróble z nastroszonymi z zimna piórkami grzebią pośród iskier w poszukiwaniu nasion. |
| We cut across the crackling grass, past the digger squirrel holes where I saw the dog. | Trawa trzeszczy nam pod nogami, mijamy nory wiewiórek ziemnych, przy których widziałem psa. |
| Cold sparks. | Lodowate iskry. |
| Frost down the holes, clear out of sight. | Jak głęboko sięgam okiem, wiewiórcze nory wypełnia szron. |
| I feel that frost in my belly. | Czuję szron w brzuchu. |
| We get up to that door, and there’s a sound behind like bees stirred up. | Podchodzimy do znanych mi drzwi, zza których rozlega się szum podobny do brzęczenia rozgniewanych pszczół. |
| Two men in front of us, reeling under the red capsules, one bawling like a baby, saying, “It’s my cross, thank you Lord, it’s all I got, thank you Lord…” The other guy waiting is saying, “Guts ball, guts ball.” | Przed nami czeka dwóch pacjentów; zataczają się odurzeni czerwonymi kapsułkami, a jeden beczy jak dziecko i powtarza: - To mój krzyż, dzięki ci, Panie; to wszystko, co mam, dzięki ci, Panie... - Męska gra! Męska gra! - mamrocze drugi. |
| He’s the lifeguard from the pool. | Poznaję w nim ratownika z basenu. |
| And he’s crying a little too. | On również popłakuje z cicha. |
| I won’t cry or yell. | Ale ja nie będę płakał ani krzyczał. |
| Not with McMurphy here. | Jestem przecież z McMurphym. |
| The technician asks us to take off our shoes, and McMurphy asks him if we get our pants slit and our heads shaved too. | Technik każe nam zdjąć buty; McMurphy pyta, czy rozetną nam też portki i ogolą głowy. |
| The technician says no such luck. | Technik odpowiada, że tak dobrze nie ma. |
| The metal door looks out with its rivet eyes. | Nity na metalowych drzwiach wpatrują się w nas jak oczy. |
| The door opens, sucks the first man inside. | Drzwi otwierają się i wsysają do wewnątrz pierwszego pacjenta. |
| The lifeguard won’t budge. | Ratownik zapiera się nogami. |
| A beam like neon smoke comes out of the black panel in the room, fastens on his cleat-marked forehead and drags him in like a dog on a leash. | Z czarnego pulpitu wy- strzela snop neonowego światła, wbija się w jego poznaczone korkami czoło i wciąga do środka niby psa na smyczy. |
| The beam spins him around three times before the door closes, and his face is scrambled fear. | Następ- nie, nim zamkną się drzwi, obraca go trzy razy. Z twarzy ratownika bije przerażenie. |
| “Hut one ,” he grunts. “Hut two! | - Rzut raz - mruczy. - Rzut dwa! |
| Hut three!” | Rzut trzy! |
| I hear them in there pry up his forehead like a manhole cover, clash and snarl of jammed cogs. | Słyszę, jak technicy podważają mu wieko czaszki niczym klapę włazu, słyszę chrzęst i zgrzyt zakleszczonych zębatek. |
| Smoke blows the door open, and a Gurney comes out with the first man on it, and he rakes me with his eyes. | Dym bucha, gdy drzwi się znów uchylają i wytacza się przez nie wózek z pierwszym pacjentem; jego oczy prześlizgują się po mnie. |
| That face. | Ta twarz. |
| The Gurney goes back in and brings the lifeguard out. | Wózek wraca do środka i wywozi ratownika. |
| I can hear the yell-leaders spelling out his name. The technician says, “Next group.” | Słyszę tłum kibiców skandujący jego imię. - Następna para - mówi technik. |
| The floor’s cold, frosted, crackling. Up above the light whines, tube long and white and icy. | Posadzka jest zimna, pokrywa ją trzeszczący szron. Nad nami zawodzi smętnie jarzeniówka - długa, biała, lodowata rura. |
| Can smell the graphite salve, like the smell in a garage. | Czuję zapach smaru grafitowego, jakbym był w garażu. |
| Can smell acid of fear. | Czuję kwaśną woń strachu. |
| There’s one window, up high, small, and outside I see those puffy sparrows strung up on a wire like brown beads. | Jest tu tylko jedno okno, małe i wysoko nad ziemią; widzę przez nie siedzące na drucie nastroszone wróble, podobne do nanizanych na sznurek brunatnych paciorków. |
| Their heads sunk in the feathers against the cold. | Głowy mają wtulone w pióra dla ochrony przed chłodem. |
| Something goes to blowing wind over my hollow bones, higher and higher, air raid! air raid! “Don’t holler, Chief…” Air raid! | Nagle zrywa się wiatr, świszcze mi po żebrach coraz cieniej i cieniej, alarm! alarm! - Nie wrzeszcz, Wodzu. Alarm! |
| “Take ‘er easy. | Spokojnie. |
| I’ll go first. | Pójdę pierwszy. |
| My skull’s too thick for them to hurt me. | Czerep mam tak gruby, że nic mi nie zrobią. |
| And if they can’t hurt me they can’t hurt you.” | A jeśli mnie nic nie zrobią, to tobie też nie. |
| Climbs on the table without any help and spreads his arms out to fit the shadow. | Gramoli się na stół bez niczyjej pomocy i wyciąga ramiona wzdłuż konturów namalowanej na nim sylwetki. |
| A switch snaps the clasps on his wrists, ankles, clamping him into the shadow. | Technik obraca przełącznik: na przegubach rąk i na kostkach McMurphy’ego zatrzaskują się uchwyty i przyciskają go mocniej do stołu. |
| A hand takes off his wristwatch, won it from Scanion, drops it near the panel, it springs open, cogs and wheels and the long dribbling spiral of spring jumping against the side of the panel and sticking fast. | Czyjaś ręka zdejmuje mu zegarek, który wygrał od Scanlona, i rzuca obok pulpitu - koperta się otwiera; wypadają zębatki, śrubki, a także długi, zwinięty włos, który się rozkręca, podskakuje i wbija się w pulpit. |
| He don’t look a bit scared. | McMurphy wcale się nie boi. |
| He keeps grinning at me. | Wciąż się do mnie uśmiecha. |
| They put the graphite salve on his temples. “What is it?” he says. “Conductant,” the technician says. “Anointest my head with conductant. | Wcierają mu w skronie grafitowy smar. - Co to? - pyta. - Przewodnik - odpowiada technik. - Namaszczasz mi głowę przewodnikiem. |
| Do I get a crown of thorns?” They smear it on. | A czy koronę cierniową też dostanę? Smarują dalej. |
| He’s singing to them, makes their hands shake. “ ‘Get Wildroot Cream Oil, Cholly…’ ” Put on those things like headphones, crown of silver thorns over the graphite at his temples. | A on śpiewa, aż ręce zaczynają im się trząść. - “Wildroot to najlepsza brylantyna...” Nakładają mu na pokryte smarem skronie obręcz podobną do słuchawek: koronę ze srebrzystych cierni. |
| They try to hush his singing with a piece of rubber hose for him to bite on. “ ‘Mage with thoothing lan-o-lin.’ ” Twist some dials, and the machine trembles, two robot arms pick up soldering irons and hunch down on him. | Następnie wsadzają mu w zęby kawałek gumowej rury, żeby go uciszyć. - “W zgład jej wchodzi czyzda lanolina!” Przekręcają tarczę, wprawiając maszynę w ruch; dwie mechaniczne ręce podnoszą gorące lutownice i opuszczają się nad McMurphym. |
| He gives me the wink and speaks to me, muffled, tells me something, says something to me around that rubber hose just as those irons get close enough to the silver on his temples–light arcs across, stiffens him, bridges him up off the table till nothing is down but his wrists and ankles and out around that crimped black rubber hose a sound like hooeee! and he’s frosted over completely with sparks. | Mruga do mnie i mamrocze coś niewyraźnie, gryząc zębami gumową rurę, stara mi się coś powiedzieć, lecz akurat wtedy lutownice dotykają srebrnej obręczy na jego skroniach - łuk światła przebiega od jednej do drugiej, McMurphy sztywnieje, wygina się jak most, jedynie nadgarstkami i piętami nadal dotyka stołu, z zaciśniętych wokół rury ust wydobywa się “Auuu!” i ciało rudzielca okrywają lśniące jak szron iskry. |
| And out the window the sparrows drop smoking off the wire. | Za oknem dymiące trupy wróbli spadają z drutu na ziemię. |
| They roll him out on a Gurney, still jerking, face frosted white. | Technicy wytaczają McMurphy’ego na wózku; wciąż dygocze, a twarz pokrywa mu biały szron. |
| Corrosion. | Korozja. |
| Battery acid. | Kwas akumulatorowy. |
| The technician turns to me. | Technik odwraca się do mnie. |
| Watch that other moose. | Pilnuj tego draba. |
| I know him. | Ja go znam. |
| Hold him! | Trzymaj go! |
| It’s not a will-power thing any more. | To już nie jest sprawa woli. |
| Hold him! | Trzymaj go! |
| Damn. | Cholera. |
| No more of these boys without Seconal. | Muszą brać seconal i koniec. |
| The clamps bite my wrists and ankles. | Uchwyty wpijają mi się w przeguby. |
| The graphite salve has iron filings in it, temples scratching. | Grafitowy smar zawiera opiłki żelaza, drapią mi skronie. |
| He said something when he winked. | Powiedział coś, kiedy mrugnął. |
| Told me something. | Coś mi powiedział. |
| Man bends over, brings two irons toward the ring on my head. | Ktoś nachyla się i przysuwa dwie lutownice do obręczy na mojej głowie. |
| The machine hunches on me. | Urządzenie zniża się nade mną. |
| AIR RAID. | ALARM. |
| Hit at a lope, running already down the slope. | Przyspieszasz kroku, zbiegasz po stoku. |
| Can’t get back, can’t go ahead, look down the barrel an’ you dead dead dead. | Nie możesz się ruszyć ni w przód, ni w tył, spójrz prosto w lufę i módl się, byś żył, żył, żył. |
| We come up outa the bullreeds run beside the railroad track. I lay an ear to the track, and it burns my cheek. | Wyłaniamy się z kępy trzciny przy torze kolejowym. Przykładam ucho do szyny; parzy mnie w policzek. |
| “Nothin’ either way,” I say, “a hundred miles…” “Hump,” Papa says. “Didn’t we used to listen for buffalo by stickin’ a knife in the ground, catch the handle in our teeth, hear a herd way off?” “Hump,” he says again, but he’s tickled. | - Cisza - mówię - nic w zasięgu stu pięćdziesięciu kilometrów... - Hm - mruczy tata. - Czyż nasi przodkowie nie wbijali noża w ziemię i nie brali rękojeści w zęby, żeby usłyszeć z daleka stado bizonów? - Hm - mruczy znów tata, ale jest zadowolony. |
| Out across the other side of the track a fencerow of wheat chats from last winter. Mice under that stuff, the dog says. | Po drugiej stronie torów sterczą suche badyle pszenicy. Myszy tam siedzą, pokazuje pies. |
| “Do we go up the track or down the track, boy?” “We go across, is what the ol’ dog says.” “That dog don’t heel.” “He’ll do. There’s birds over there is what the of dog says.” | - Idziemy w lewo czy w prawo, synu? - Przejdziemy na drugą stronę, jak nam radzi pies. - Ten pies nie umie tropić. - Nie jest zły. Posłuchajmy psa i chodźmy na drugą stronę; tam na pewno są bażanty. |
| “Better hunting up the track bank is what your ol’ man says.” “Best right across in the chats of wheat, the dog tells me.” | - Posłuchaj starego; lepiej nam się będzie polowało wzdłuż toru. - Najlepiej w pszenicy, posłuchajmy psa. |
| Across–next thing I know there’s people all over the track, blasting away at pheasants like anything. | Przechodzimy na drugą stronę - zanim mogę się zorientować, co się dzieje, na tory wypada chmara myśliwych; strzelają do bażantów, aż pierze leci. |
| Seems our dog got too far out ahead and run all the birds outa the chats to the track. | To nasz pies wbiegł za daleko w pszenicę i wypłoszył wszystkie ptaki na tory. |
| Dog got three mice. …man, Man, MAN, MAN… broad and big with a wink like a star. | Pies złapał trzy myszy. ...prawdziwy mężczyzna, Mężczyzna, MĘŻCZYZNA, MĘŻCZYZNA... szeroki, wielki i mruga jak gwiazda. |
| Ants again oh Jesus and I got ‘em bad this time, prickle-footed bastards. | O Jezu, mrówki, ale mnie oblazły, cięte skurwysyny. |
| Remember the time we found those ants tasted like dill pickles? | Pamiętasz te mrówki, które smakowały jak korniszony? |
| Hee? | He, he? |
| You said it wasn’t dill pickles and I said it was, and your mama kicked the living tar outa me when she heard: Teachin’ a kid to eat bugs! | Twierdziłeś, że to nie są korniszony, a ja wmawiałem w ciebie, że tak. Twoja matka zrobiła mi piekło, kiedy się o tym dowiedziała: jak możesz uczyć dziecko jeść robaki! |
| Ugh. | Uch. |
| Good Injun boy should know how to survive on anything he can eat that won’t eat him first. | Dobry Indianin powinien umieć się wyżywić, jedząc wszystko, co nie zje go pierwsze. |
| We ain’t Indians. | Nie jesteśmy Indianami. |
| We’re civilized and you remember it. | Jesteśmy cywilizowanymi ludźmi. Zapamiętaj to sobie. |
| You told me Papa. When I die pin me up against the sky. | Prosiłeś mnie, tato: Kiedy umrę, przypnij mnie do nieba. |
| Mama’s name was Bromden. | Mama nazywała się Bromden. |
| Still is Bromden. | Nadal nazywa się Bromden. |
| Papa said he was born with only one name, born smack into it the way a calf drops out in a spread blanket when the cow insists on standing up. | Tata powiedział, że urodził się tylko z jednym imieniem, wpadł w nie jak cielę w rozpostarty koc, kiedy krowa koniecznie chce rodzić na stojąco. |
| Tee Ah Millatoona, the Pine-That-Stands-Tallest-on-the-Mountain, and I’m the biggest by God Injun in the state of Oregon and probly California and Idaho. | Tee Ah Millatoona, Sosna Stojąca Najwyżej Na Górze, i do licha, jestem największym Indianinem w całym Oregonie, a pewnie również w Kalifornii i Idaho. |
| Born right into it. | Urodziłem się z tym imieniem. |
| You’re the biggest by God fool if you think that a good Christian woman takes on a name like Tee Ah Millatoona. | Do diabła, jesteś chyba największym durniem na świecie, jeśli myślisz, że chrześcijanka zgodzi się nazywać Tee Ah Millatoona. |
| You were born into a name, so okay, I’m born into a name. | Urodziłeś się z tym imieniem, w porządku; ale ja urodziłam się ze swoim. |
| Bromden. | Bromden. |
| Mary Louise Bromden. | Mary Louise Bromden. |
| And when we move into town, Papa says, that name makes gettin’ that Social Security card a lot easier. | A kiedy przeprowadzimy się do miasta, mówi tata, to z twoim nazwiskiem łatwiej nam będzie otrzymać ubezpieczenie. |
| Guy’s after somebody with a riveter’s hammer, get him too, if he keeps at it. | Jakiś facet z młotkiem do nitowania goni drugiego, załatwi go, jeśli go dopadnie. |
| I see those lightning flashes again, colors striking. | Znów migają mi szybko przed oczami barwne błyski. |
| Ting. Tingle, tingle, tremble toes, she’s a good fisherman, catches hens, puts ‘em inna pens… wire blier, limber lock, three geese inna flock… one flew east, one flew west, one flew over the cuckoo’s nest… O-U-T spells out… goose swoops down and plucks you out. | Ene due like fake, ona dobrym jest rybakiem, łapie kurczaki i wsadza do paki... kosz klosz, kłódkę kładzie, trzy gąsiorki w stadzie... jeden poleciał tam, drugi śmignął siam, trzeci wzbił się nad kukułcze gniazdo... Gę, gę, gę... potem sfrunął, wlazł do... i wyciągnął cię. |
| My old grandma chanted this, a game we played by the hours, sitting by the fish racks scaring flies. | Nuciła mi to moja stara babcia, bawiliśmy się tak przez długie godziny, siedząc przy rusztach z rybami i odpędzając muchy. |
| A game called Tingle Tingle Tangle Toes. | Dziecięca wyliczanka. |
| Counting each finger on my two outspread hands, one finger to a syllable as she chants. | Nucąc, babcia wystukiwała po kolei sylaby na palcach moich nadstawionych rąk. |
| Tingle, ting-le, tang-le toes (seven fingers) she’s a good fisherman, catches hens (sixteen fingers, tapping a finger on each beat with her black crab hand, each of my fingernails looking up at her like a little face asking to be the you that the goose swoops down and plucks out). | E-ne, du-e, li-ke, fa-ke (osiem palców), ona dobrym jest rybakiem (szesnaście palców; wybija mi rytm na palcach czarną, szponiastą dłonią; każdy mój paznokieć jest zwrócony do niej maleńką twarzyczką proszącą, żeby to właśnie ją wyciągnął gąsiorek, kiedy sfrunie). |
| I like the game and I like Grandma. | Lubię tę zabawę i lubię babcię. |
| I don’t like Mrs. Tingle Tangle Toes, catching hens. | Nie lubię tej, która łapie kurczaki. |
| I don’t like her. | Nienawidzę. |
| I do like that goose flying over the cuckoo’s nest. | Lubię gąsiorka, który wzbił się nad kukułcze gniazdo. |
| I like him, and I like Grandma, dust in her wrinkles. | Lubię go i lubię babcię z kurzem wrośniętym w zmarszczki. |
| Next time I saw her she was stone cold dead, right in the middle of The Dalles on the sidewalk, colored shirts standing around, some Indians, some cattlemen, some wheatmen. | Kiedy ją znów ujrzałem, leżała martwa na chodniku w samym środku The Dalles, otoczona przez krąg mężczyzn w kraciastych koszulach, Indian, hodowców i farmerów. |
| They cart her down to the city burying ground, roll red clay into her eyes. | Zawieźli ją na wózku na cmentarz, zasypali jej oczy czerwoną gliną. |
| I remember hot, still electric-storm afternoons when jackrabbits ran under Diesel truck wheels. | Pamiętam gorące, duszne popołudnia przed burzą z piorunami, kiedy zające same wbiegały pod koła ciężarówek. |
| Joey Fish-in-a-Barrel has twenty thousand dollars and three Cadillacs since the contract. | Joey Ryba W Beczce ma po podpisaniu kontraktu dwadzieścia tysięcy dolarów i trzy cadillaki. |
| And he can’t drive none of ‘em. | I ani jednego nie umie prowadzić. |
| I see a dice. | Widzę kość do gry. |
| I see it from the inside, me at the bottom. | Widzę ją od wewnątrz, leżę na jej dnie. |
| I’m the weight, loading the dice to throw that number one up there above me. | Jestem ciężarkiem zatopionym w kości. Kółko nade mną to jedynka. |
| They got the dice loaded to throw a snake eyes, and I’m the load, six lumps around me like white pillows is the other side of the dice, the number six that will always be down when he throws. | Kość jest tak spreparowana, żeby jedynka wypadała za każdym razem. Leżę na sześciu wybrzuszeniach jak na białych poduszkach: kiedy gracz rzuca kość, szóstka zawsze ląduje na spodzie. |
| What’s the other dice loaded for? | A jak jest obciążona druga kość? |
| I bet it’s loaded to throw one too. | Pewnie też tak, żeby wypadała jedynka. |
| Snake eyes. | Para jedynek. |
| They’re shooting with crookies against him, and I’m the load. | Grają z nim oszukanymi kośćmi, a ja jestem ciężarkiem. |
| Look out, here comes a toss. | Uwaga, kolejny rzut. |
| Ay, lady, the smokehouse is empty and baby needs a new pair of opera pumps. | Tak jest, proszę pani, wędzarnia jest pusta, a dzieciak potrzebuje nowych kapci. |
| Comin’ at ya. | Raz, dwa, trzy... |
| Faw! | Trach! |
| Crapped out. | Przegrał. |
| Water. | Woda. |
| I’m lying in a puddle. | Leżę w kałuży. |
| Snake eyes. | Para jedynek. |
| Caught him again. | Znów przegra. |
| I see that number one up above me: he can’t whip frozen dice behind the feedstore in an alley–in Portland. | Widzę nad sobą jedno oczko: nie ma szans przeciwko lewym kościom w grze prowadzonej w zaułku za sklepem z paszą... w Portland. |
| The alley is a tunnel it’s cold because the sun is late afternoon. | Zaułek jest tunelem, jest zimno, bo słońce jest... jest późne popołudnie. |
| Let me… go see Grandma. | Pozwól mi... pójść do babci. |
| Please, Mama. | Proszę cię, mamo. |
| What was it he said when he winked? | Co powiedział, kiedy mrugnął? |
| One flew east one flew west. | Jeden poleciał tam, drugi śmignął siam. |
| Don’t stand in my way. | Zejdź mi z drogi. |
| Damn it, nurse, don’t stand in my way Way WAY! | Do diabła, siostro, zejdź mi z drogi Drogi DROGI! |
| My roll. | Mój rzut. |
| Faw . | Trach. |
| Damn. | Cholera. |
| Twisted again. | Znów się przekręciły. |
| Snake eyes. | Para jedynek. |
| The schoolteacher tell me you got a good head, boy, be something… Be what, Papa? | Synu, nauczycielka powiedziała, że masz łeb na karku, postaraj się zostać kimś... Kim, tato? |
| A rug-weaver like Uncle R & J Wolf? | Tkaczem jak stryj Skaczący Wilk? |
| A basket-weaver? | Wyplataczem koszyków? |
| Or another drunken Indian? | Czy pijakiem jak większość Indian? |
| I say, attendant, you’re an Indian, aren’t you? | Hej, pompiarzu, jesteście Indianinem, prawda? |
| Yeah, that’s right. | Tak, zgadza się. |
| Well, I must say, you speak the language quite well. | No, no, świetnieście się nauczyli mówić po naszemu. |
| Yeah. | Tak. |
| Well… three dollars of regular. | No, no... zwyczajnej za trzy dolary. |
| They wouldn’t be so cocky if they knew what me and the moon have going. | Nie byliby tacy pewni siebie, gdyby wiedzieli o moim przymierzu z księżycem. |
| No damned regular Indian… He who–what was it?–walks out of step, hears another drum. | Do diabła, nie jestem żaden zwyczajny Indianin... Nigdy... jak to idzie... nigdy nie wiadomo, co komu w duszy gra. |
| Snake eyes again. | Znów jedynki. |
| Hoo boy, these dice are cold . | Rany, ależ te kości są zimne. |
| After Grandma’s funeral me and Papa and Uncle Runningand-Jumping Wolf dug her up. | Po pogrzebie babki ja, tata i stryj Skaczący Wilk wykopaliśmy ją z powrotem. |
| Mama wouldn’t go with us; she never heard of such a thing. | Mama nie chciała iść z nami; powiedziała, że to największa bzdura, jaką w życiu słyszała. |
| Hanging a corpse in a tree! | Wieszać zwłoki na drzewie! |
| It’s enough to make a person sick. | Na samą myśl normalnemu człowiekowi robi się niedobrze. |
| Uncle R & J Wolf and Papa spent twenty days in the drunk tank at The Dalles jail, playing rummy, for Violation of the Dead. | Stryj Skaczący Wilk i tata spędzili - grając w remi - dwadzieścia dni wśród pijaków w więzieniu w The Dalles za zbez- czeszczenie zwłok. |
| But she’s our goddanged mother! | Ale, do licha, przecież to nasza matka! |
| It doesn’t make the slightest difference, boys. | Żadna różnica, chłopcy. |
| You shoulda left her buried. | Nie trzeba było jej wykopywać. |
| I don’t know when you blamed Indians will learn. | Kiedy wy, durni Indianie, wreszcie zmądrzejecie? |
| Now, where is she? you’d better tell. | No, coście z nią zrobili? Radzę się przyznać. |
| Ah go fuck yourself, paleface, Uncle R & J said, rolling himself a cigarette. | Ach, odpierdol się, blada twarzy, powiedział stryj Skaczący Wilk, skręcając papierosa. |
| I’ll never tell. | Nie mam zamiaru. |
| High high high in the hills, high in a pine tree bed, she’s tracing the wind with that old hand, counting the clouds with that old chant:… three geese in a flock… What did you say to me when you winked? | Wysoko, wysoko, wysoko nad wzgórzami, wysoko w konarach sosny wytycza starczą dłonią kierunek wiatru i liczy chmury szepcząc: ...trzy gąsiorki w stadzie... Co mi powiedziałeś, kiedy zmrużyłeś oko? |
| Band playing. | Gra orkiestra. |
| Look–the sky , it’s the Fourth of July. | Podnieś głowę... dziś jest święto lipcowe. |
| Dice at rest. | Kości spoczęły. |
| They got to me with the machine again… I wonder… What did he say? …wonder how McMurphy made me big again. | Znów mnie dopadli z maszyną... chciałbym wiedzieć... Co powiedział? ...chciałbym wiedzieć, jak McMurphy przywrócił mi dawny wzrost. |
| He said Guts ball. | Powiedział: Męska gra. |
| They’re out there. | Są na korytarzu. |
| Black boys in white suits peeing under the door on me, come in later and accuse me of soaking all six these pillows I’m lying on! | Czarni sanitariusze w białych uniformach - sikają na mnie przez szparę pod drzwiami, a potem wejdą i oskarżą mnie o to, że zmoczyłem sześć poduszek, na których leżę! |
| Number six. | Szóstka. |
| I thought the room was a dice. | Zdawało mi się, że izolatka jest kością do gry. |
| The number one, the snake eye up there, the circle, the white light in the ceiling… is what I’ve been seeing… in this little square room… means it’s after dark. | Jedynka, oczko w górze nade mną, białe kółko... to przecież lampa na suficie... to ją wciąż widziałem... w tym kwadratowym pokoiku... już musi być wieczór. |
| How many hours have I been out? | Ile godzin leżałem nieprzytomny? |
| It’s fogging a little, but I won’t slip off and hide in it. | Otacza mnie rzadka mgła; nie będę się jednak w niej krył. |
| No… never again… | Nie... już nigdy... |
| I stand, stood up slowly, feeling numb between the shoulders. | Wstaję. Wstałem wolno, czując sztywność między łopatkami. |
| The white pillows on the floor of the Seclusion Room were soaked from me peeing on them while I was out. | Białe poduszki na podłodze były mokre; nasiusiałem na nie, kiedy leżałem nieprzytomny. |
| I couldn’t remember all of it yet, but I rubbed my eyes with the heels of my hands and tried to clear my head. | Nie wszystko potrafiłem sobie przypomnieć; zacząłem więc trzeć dłońmi oczy, żeby otrzeźwieć do reszty. |
| I worked at it. | Starałem się, jak mogłem. |
| I’d never worked at coming out of it before. | Przedtem nigdy nie starałem się otrząsnąć z zamroczenia. |
| I staggered toward the little round chicken-wired window in the door of the room and tapped it with my knuckles. | Podszedłem chwiejnym krokiem do okrągłego, okratowanego okienka w drzwiach i zastukałem w nie palcami. |
| I saw an aide coming up the hall with a tray for me and knew this time I had them beat. | Korytarzem nadchodził właśnie sanitariusz niosący dla mnie na tacy posiłek. |
| 28 | |
| There had been times when I’d wandered around in a daze for as long as two weeks after a shock treatment, living in that foggy, jumbled blur which is a whole lot like the ragged edge of sleep, that gray zone between light and dark, or between sleeping and waking or living and dying, where you know you’re not unconscious any more but don’t know yet what day it is or who you are or what’s the use of coming back at all–for two weeks. | Widząc go, zrozumiałem, że tym razem udało mi się ich pokonać. Bywało, że po elektrowstrząsach chodziłem otępiały nawet przez dwa tygodnie, żyjąc niby na krawędzi snu w zamglonym, pogmatwanym, niewyraźnym świecie, w szarej strefie między światłem i ciemnością, snem i jawą, życiem i śmiercią. Wiedziałem, że jestem już przytomny, ale nie miałem pojęcia, który to dzień tygodnia, kim jestem, czy warto mi wracać do rzeczywistości - i tak przez czternaście dni. |
| If you don’t have a reason to wake up you can loaf around in that gray zone for a long, fuzzy time, or if you want to bad enough I found you can come fighting right out of it. | Jeśli nie ma się powodu, żeby wychodzić z tej szarej, mglistej strefy, można długo wałęsać się po niej, ale jeśli ktoś rzeczywiście pragnie się wydostać i potrafi się przemóc, może to zrobić. |
| This time I came fighting out of it in less than a day, less time than ever. | Tym razem wyszedłem z niej dosłownie w kilka godzin; szybciej niż kiedykolwiek przedtem. |
| And when the fog was finally swept from my head it seemed like I’d just come up after a long, deep dive, breaking the surface after being under water a hundred years. | Kiedy się otrząsnąłem z ostatnich oparów mgły, czułem się, jakbym długo przebywał pod wodą i wreszcie - po stu latach - wypłynął na powierzchnię. |
| It was the last treatment they gave me. They gave McMurphy three more treatments that week. | Moja kuracja wstrząsowa skończyła się na tym jednym zabiegu, McMurphy’ego natomiast poddano jeszcze trzem tego samego tygodnia. |
| As quick as he started coming out of one, getting the click back in his wink, Miss Ratched would arrive with the doctor and they would ask him if he felt like he was ready to come around and face up to his problem and come back to the ward for a cure. | Jak tylko wracał do siebie, a jego oczy odzyskiwały dawny blask, zaraz zjawiała się siostra Ratched z lekarzem i pytała, czy gotów jest uznać swój błąd i wrócić na jej oddział na dalsze leczenie. |
| And he’d swell up, aware that every one of those faces on Disturbed had turned toward him and was waiting, and he’d tell the nurse he regretted that he had but one life to give for his country and she could kiss his rosy red ass before he’d give up the goddam ship. | Wtedy McMurphy wypinał pierś, świadom, że wszyscy furiaci wpatrują się w niego wyczekująco, i mówił oddziałowej, że żal mu, iż może tylko jedno życie oddać za ojczyznę. Niech go pocałuje w dupę, różową i gładką; za nic nie podda statku. |
| Yeh! | Kropka. |
| Then stand up and take a couple of bows to those guys grinning at him while the nurse led the doctor into the station to phone over to the Main Building and authorize another treatment. | Wstawał, kłaniał się na lewo i prawo uśmiechającym się do niego pacjentom, a oddziałowa prowadziła lekarza do dyżurki, żeby zadzwonił do głównego budynku i udzielił zgody na kolejny zabieg. |
| Once, as she turned to walk away, he got hold of her through the back of her uniform, gave her a pinch that turned her face red as his hair. I think if the doctor hadn’t been there, hiding a grin himself, she would’ve slapped McMurphy’s face. | Pewnego razu, nim oddziałowa zdążyła odejść, McMurphy uszczypnął ją przez fartuch w pośladek; zrobiła się czerwona jak włosy rudzielca i pewnie by mu wymierzyła policzek, gdyby nie było przy tym lekarza, który z trudem tłumił śmiech. |
| I tried to talk him into playing along with her so’s to get out of the treatments, but he just laughed and told me Hell, all they was doin’ was chargin’ his battery for him, free for nothing. “When I get out of here the first woman that takes on ol’ Red McMurphy the ten-thousand-watt psychopath, she’s gonna light up like a pinball machine and pay off in silver dollars! | Usiłowałem przekonać McMurphy’ego, by dla uniknięcia dalszych zabiegów przestał się stawiać oddziałowej, ale roześmiał się i powiedział, że ładują mu tylko za frajer akumulatory. - Kiedy stąd wyjdę, pierwsza babka, która prześpi się ze starym McMurphym, dziesięciotysięcznowatowym psychopatą, zaświeci jak automat do gry i zacznie sypać srebrnymi dolarami! |
| No, I ain’t scared of their little battery-charger.” | Do licha, nie boję się tej ich maszynki do ładowania akumulatorów! |
| He insisted it wasn’t hurting him. | Twierdził, że wstrząsy wcale mu nie szkodzą. |
| He wouldn’t even take his capsules. | I dalej odmawiał przyjmowania kapsułek. |
| But every time that loudspeaker called for him to forgo breakfast and prepare to walk to Building One, the muscles in his jaw went taut and his whole face drained of color, looking thin and scared–the face I had seen reflected in the windshield on the trip back from the coast. | Ale ilekroć przez megafon rozległ się głos informujący go, że ma nic nie jeść, bo wkrótce zostanie zaprowadzony na zabieg do głównego budynku, rudzielec zaciskał zęby i krew odpływała mu z twarzy, nagle mizernej i wystraszonej jak podczas powrotu znad morza, kiedy ujrzałem jej odbicie w przedniej szybie samochodu. |
| I left Disturbed at the end of the week and went back to the ward. | Pod koniec tygodnia odesłano mnie z powrotem na nasz oddział. |
| I had a lot of things I wanted to say to him before I went, but he’d just come back from a treatment and was sitting following the ping-pong ball with his eyes like he was wired to it. | Miałem sporo do powiedzenia McMurphy’emu przed rozstaniem, ale akurat wrócił z elektrowstrząsów i siedział, wodząc tępo oczami za piłeczką pingpongową, jakby były połączone z nią drutem. |
| The colored aide and the blond one took me downstairs and let me onto our ward and locked the door behind me. | Dwaj sanitariusze, czarny i biały, sprowadzili mnie po schodach, wpuścili na nasz oddział i zamknęli za mną drzwi. |
| The ward seemed awful quiet after Disturbed. | Po pobycie u furiatów panująca tu cisza wydała mi się niesa mowita. |
| I walked to our day room and for some reason stopped at the door; everybody’s face turned up to me with a different look than they’d ever given me before. | Doszedłem do świetlicy i sam nie wiem czemu, zatrzymałem się w drzwiach, a wtedy wszystkie twarze obróciły się w moją stronę; Okresowi pierwszy raz patrzyli na mnie w ten sposób. |
| Their faces lighted up as if they were looking into the glare of a sideshow platform. “Here, in fronta your very eyes,” Harding spiels, “is the Wild man who broke the arm… of the black boy! Hey-ha, lookee, lookee.” | Policzki jaśniały im, jakby odbijał się w nich blask jaskrawo oświetlonego podestu przed jarmarczną budą. - Oto macie przed sobą dzikiego olbrzyma, który złamał rękę sanitariuszowi! - obwieścił Harding. - Patrzcie i podziwiajcie! |
| I grinned back at them, realizing how McMurphy must’ve felt these months with these faces screaming up at him. | Uśmiechnąłem się do nich szeroko; teraz wiedziałem, co przez te wszystkie miesiące musiał czuć McMurphy, wciąż mając przed sobą ich złaknione twarze. |
| All the guys came over and wanted me to tell them everything that had happened: how was he acting up there? | Podeszli do mnie i zaczęli o wszystko wypytywać: jak on się trzyma tam na górze? |
| What was he doing? | Co robi? |
| Was it true, what was being rumored over at the gym, that they’d been hitting him every day with EST and he was shrugging it off like water, makin’ book with the technicians on how long he could keep his eyes open after the poles touched. | Czy to prawda, jak szeptano na gimnastyce, że dzień w dzień posyłają go na elektrowstrząsy, a on tylko otrząsa się niczym pies po wyjściu z wody i zakłada się z technikami, jak długo utrzyma oczy otwarte po przyłożeniu mu elektrod? |
| I told them all I could, and nobody seemed to think a thing about me all of a sudden talking with people–a guy who’d been considered deaf and dumb as far back as they’d known him, talking, listening, just like anybody. | Opowiedziałem im, co mogłem; nikogo nie dziwiło, że nagle z nimi rozmawiam, że ja, facet, którego zawsze uważali za głuchoniemego, gadam i słyszę. |
| I told them everything that they’d heard was true, and tossed in a few stories of my own. | Potwierdziłem wszystkie plotki, które do nich dotarły, a potem dorzuciłem parę historyjek od siebie. |
| They laughed so hard about some of the things he’d said to the nurse that the two Vegetables under their wet sheets on the Chronics’ side grinned and snorted along with the laughter, just like they understood. | Z niektórych odzywek McMurphy’ego do siostry Ratched śmiali się tak głośno, że dwie Rośliny, leżące pod mokrymi prześcieradłami po stronie Chroników, też zaczęły prychać i chichotać, jakby rozumiały każde słowo. |
| When the nurse herself brought the problem of Patient McMurphy up in group the next day, said that for some unusual reason he did not seem to be responding to EST at all and that more drastic means might be required to make contact with him, Harding said, “Now, that is possible, Miss Ratched, yes–but from what I hear about your dealings upstairs with McMurphy, he hasn’t had any difficulty making contact with you.” | Kiedy zaś nazajutrz na zebraniu oddziałowa sama podniosła sprawę pacjenta McMurphy’ego, mówiąc, że nie wiedzieć czemu elektrowstrząsy nie dają pożądanego efektu i może trzeba się będzie uciec do bardziej drastycznych środków, aby pozytywnie zareagował na leczenie, Harding odpowiedział: - Tak, to możliwe, tak... Ale z tego, co słyszałem o kontaktach siostry z McMurphym na górze, wynika, że on nie ma podobnych trudności z wywoływaniem reakcji u siostry... |
| She was thrown off balance and flustered so bad with everybody in the room laughing at her, that she didn’t bring it up again. | Wszyscy ryknęli śmiechem - zbiło ją tu z tropu i zmieszało tak bardzo, że już nic więcej nie mówiła na temat McMurphy’ego. |
| She saw that McMurphy was growing bigger than ever while he was upstairs where the guys couldn’t see the dent she was making on him, growing almost into a legend. | Zorientowała się, że przebywając na górze McMurphy staje się coraz potężniejszy, obrasta legendą, bo chłopaki nie widzą, na ile zdołała go osłabić. |
| A man out of sight can’t be made to look weak, she decided, and started making plans to bring him back down to our ward. | Trudno jest walczyć z nieobecnym; postanowiła wiec sprowadzić McMurphy’ego z powrotem na oddział. |
| She figured the guys could see for themselves then that he could be as vulnerable as the next man. | Niech zobaczą, że nie jest twardszy od innych. |
| He couldn’t continue in his hero role if he was sitting around the day room all the time in a shock stupor. | Jeśli całymi dniami będzie siedział bezczynnie, otępiały po wstrząsach, wkrótce przestaną go mieć za bohatera. |
| The guys anticipated this, and that as long as he was on the ward for them to see she would be giving him shock every time he came out of it. | Chłopaki odgadły jej zamiary i wiedziały, że dopóki McMurphy pozostanie wśród nich, oddziałowa będzie go dzień w dzień posyłać na elektrowstrząsy, nie dając mu chwili wytchnienia. |
| So Harding and Scanlon and Fredrickson and I talked over how we could convince him that the best thing for everybody concerned would be his escaping the ward. | Tak wiec Harding, Scanlon, Fredrickson i ja postanowiliśmy go przekonać, że dla wszystkich zainteresowanych najlepiej będzie, jeśli ucieknie ze szpitala. |
| And by the Saturday when he was brought back to the ward–footworking into the day room like a boxer into a ring, clasping his hands over his head and announcing the champ was back–we had our plan all worked out. | I nim w sobotę wrócił na oddział - wtańcowując do świetlicy jak bokser na ring, ściskając ręce nad głową i wołając, że mistrz znów jest z nami - mieliśmy już obmyślony plan. |
| We’d wait until dark, set a mattress on fire, and when the firemen came we’d rush him out the door. | Zaczekamy do zmroku i podpalimy materac, a kiedy do środka wpadną strażacy, McMurphy da nogę przez otwarte drzwi. |
| It seemed such a fine plan we couldn’t see how he could refuse. | Był to naszym zdaniem tak znakomity pomysł, że McMurphy nie mógł go nie zaakceptować. |
| But we didn’t think about its being the day he’d made a date to have the girl, Candy, sneak onto the ward for Billy. | Ale zapomnieliśmy, że właśnie na tę noc umówił Billy’ego z Candy i obiecał przemycić ją na oddział. |
| They brought him back to the ward about ten in the morning–“Fulla piss an’ vinegar, buddies; they checked my plugs and cleaned my points, and I got a glow on like a Model T spark coil. | Sanitariusze przyprowadzili McMurphy’ego około dziesiątej rano. - Rozsadza mnie energia, chłopaki; docisnęli mi wtyczki, oczyścili styki, lśnię jak iskrownik od starego forda. |
| Ever use one of those coils around Halloween time? Zam! | Bawiliście się kiedy w dzieciństwie takimi iskrownikami? |
| Pamiętam, że jak się kogoś dotknęło, skakał na metr w górę. | |
| Good clean fun.” | Ubaw był po pachy! |
| And he batted around the ward bigger than ever, spilled a bucket of mop water under the Nurses’ Station door, laid a pat of butter square on the toe of the least black boy’s white suede shoes without the black boy noticing, and smothered giggles all through lunch while it melted to show a color Harding referred to as a “most suggestive yellow,”–bigger than ever, and each time he brushed close by a student nurse she gave a yip and rolled her eyes and pitter-patted off down the hall, rubbing her flank. | Szalał po oddziale większy niż kiedykolwiek, rozlał kubeł brudnej wody pod drzwiami dyżurki, ulokował krążek masła na czubku białego zamszowego buta najmniejszego czarnucha, a gdy ten nic nie zauważył, chichotał w rękaw przez cały obiad, dopóki masło się nie roztopiło i nie pozostawiło na bucie plamy bardzo - zdaniem Hardinga - dwuznacznej barwy. Kiedy mijał na korytarzu którąś z młodych pielęgniarek, dziewczyna piszczała, wywracała oczami i czmychała, stukocząc obcasami i roz- cierając pośladek. |
| We told him of our plan for his escape, and he told us there was no hurry and reminded us of Billy’s date. “We can’t disappoint Billy Boy, can we, buddies? Not when he’s about to cash in his cherry. | Wyjawiliśmy mu plan ucieczki, ale oświadczył, że nie ma gwałtu, i przypomniał nam o randce Billy’ego. - Nie możemy mu przecież sprawić zawodu, koledzy, teraz, kiedy wreszcie Candy ma go rozprawiczyć. |
| And it should be a nice little party tonight if we can pull it off; let’s say maybe it’s my going-away party.” | Jeśli wszystko pójdzie gładko, nieźle się tej nocy zabawimy; będzie to mój pożegnalny jubel. |
| It was the Big Nurse’s weekend to work–she didn’t want to miss his return–and she decided we’d better have us a meeting to get something settled. | W tę sobotę Wielka Oddziałowa nie miała wolnego - specjalnie tak wszystko ułożyła, żeby być na miejscu, kiedy wróci rudzielec - i wkrótce po obiedzie zwołała zebranie, żeby od razu ustalić pewne sprawy. |
| At the meeting she tried once more to bring up her suggestion for a more drastic measure, insisting that the doctor consider such action “before it is too late to help the patient.” | Znów wspomniała o koniecznym, jej zdaniem, zastosowaniu bardziej drastycznych środków wobec McMurphy’ego, usilnie prosząc lekarza, żeby się nad tym zasta- nowił, “nim będzie za późno, by pomóc pacjentowi”. |
| But McMurphy was such a whirligig of winks and yawns and belches while she talked, she finally hushed, and when she did, he gave the doctor and all the patients fits by agreeing with everything she said. “Y’know, she might be right, Doc; look at the good that few measly volts have done me. | Ale przez cały czas, kiedy mówiła, McMurphy mrugał, ziewał i bekał na wyścigi, a gdy wreszcie zamilkła, rozbawił do łez lekarza i wszystkich Okresowych, udzielając jej swojego poparcia. - Chyba siostra ma rację, doktorze; sam pan widzi, ile mi dało tych marnych parę woltów. |
| Maybe if we doubled the charge I could pick up channel eight, like Martini; I’m tired of layin’ in bed hallucinatin’ nothing but channel four with the news and weather.” | Może gdybyśmy podwoili napięcie, mógłbym leżąc w łóżku odbierać ósmy kanał, podobnie jak Martini; czwarty wyłazi mi już bokiem - w kółko nadają tylko komunikaty meteorologiczne i dziennik. |
| The nurse cleared her throat, trying to regain control of her meeting. “I wasn’t suggesting that we consider more shock, Mr. McMurphy–” “Ma’am?” “I was suggesting–that we consider an operation. Very simple, really. | Oddziałowa chrząknęła, żeby zaprowadzić na sali porządek. - Wcale nie mówiłam, że jestem za zwiększeniem napięcia, panie McMurphy... - Słucham? - Moim zdaniem należy się zastanowić nad zabiegiem chirurgicznym. |
| And we’ve had a history of past successes eliminating aggressive tendencies in certain hostile cases–” “Hostile? | To tylko drobny zabieg, ale z reguły następuje po nim zanik agresywnych skłonności u gwałtownych pacjentów... - Gwałtownych? |
| Ma’am, I’m friendly as a pup. | Ależ ja jestem łagodny jak baranek! |
| I haven’t kicked the tar out of an aide in nearly two weeks. | Od dwóch tygodni nie przetrąciłem szczęki żadnemu sanitariuszowi. |
| There’s been no cause to do any cuttin’, now, has there?” | Nie ma więc chyba powodu, żeby mnie brać pod nóż, co? |
| She held out her smile, begging him to see how sympathetic she was. “Randle, there’s no cutting involve–” “Besides,” he went on, “it wouldn’t be any use to lop ‘em off; I got another pair in my nightstand.” “Another–pair?” | Siostra uśmiechnęła się do McMurphy’ego, jakby prosząc, by zrozumiał, że ma na względzie wyłącznie jego dobro. - Nie, Randle, tej operacji nie przeprowadza się skalpelem... - A zresztą - ciągnął - obcięcie ich nic nie zmieni. W szafce mam zapasowe. - Zapasowe?... - Tak, doktorze. |
| “One about as big as a baseball, Doc.” “Mr. McMurphy!” | Jedno z nich jest wielkości piłki baseballowej. - Panie McMurphy! |
| Her smile broke like glass when she realized she was being made fun of. “But the other one is big enough to be considered normal.” | Uśmiech oddziałowej pękł jak szyba, kiedy zrozumiała, że McMurphy się z niej nabija. - Ale drugie jest nie mniejsze niż te, z którymi się urodziłem. |
| He went on like this clear up to the time we were ready for bed. | Żartował tak do późnego wieczora. |
| By then there was a festive, county-fair feeling on the ward as the men whispered of the possibility of having a party if the girl came with drinks. | Na oddziale zapanował wesoły, karnawałowy nastrój; wszyscy szeptali o tym, że czeka nas popijawa, jeśli dziewczyna zjawi się z trunkami. |
| All the guys were trying to catch Billy’s eye and grinning and winking at him every time he looked. | Próbowali przechwycić spojrzenie Billy’ego, a kiedy im się to udawało, puszczali do niego oko. |
| And when we lined up for medication McMurphy came by and asked the little nurse with the crucifix and the birthmark if he could have a couple of vitamins. | Gdy zaś stanęliśmy w kolejce po leki, McMurphy poprosił pielęgniarkę z krzyżykiem i znamieniem o kilka witamin. |
| She looked surprised and said she didn’t see that there was any reason why not and gave him some pills the size of birds’ eggs. | Zdziwiła się, ale powiedziała, że oczywiście, i wręczyła mu parę proszków wielkości średnich jaj. |
| He put them in his pocket. “Aren’t you going to swallow them?” she asked. “Me? | Schował je do kieszeni. - Nie połknie ich pan? - spytała. - Ja? |
| Lord no, I don’t need vitamins. | Skądże znowu, nie potrzebuję witamin. |
| I was just gettin’ them for Billy Boy here. | Wziąłem je dla tego oto kawalera. |
| He seems to me to have a peaked look of late–tired blood, most likely.” “Then–why don’t you give them to Billy?” “I will, honey, I will, but I thought I’d wait till about midnight when he’d have the most need for them” | Kiepsko ostatnio wygląda... w ogóle jest słabowity. - Więc... dlaczego mu ich pan nie da! - Dam, dam, kochanie, ale zaczekam do północy, bo wtedy przydadzą mu się najbardziej. |
| –and walked to the dorm with his arm crooked around Billy’s flushing neck, giving Harding a wink and me a goose in the side with his big thumb as he passed us, and left that nurse pop-eyed behind him in the Nurses’ Station, pouring water on her foot. | I otoczywszy ramieniem poczerwieniały kark Billy’ego, odszedł w stronę sypialni - po drodze puścił oko do Hardinga, a mnie dźgnął kciukiem w żebro - zostawiając pielęgniarkę w drzwiach dyżurki; stała z szeroko otwartymi ustami i lała sobie na nogę wodę z dzbanka. |
| You have to know about Billy Bibbit: in spite of him having wrinkles in his face and specks of gray in his hair, he still looked like a kid–like a jug-eared and freckled-faced and buck-toothed kid whistling barefoot across one of those calendars, with a string of bullheads dragging behind him in the dust–and yet he was nothing like this. | Muszę coś wyjaśnić, jeśli chodzi o Billy’ego Bibbita: choć miał zmarszczki na twarzy i gdzieniegdzie siwe włosy, wciąż wyglądał jak dzieciak z kalendarzowej reprodukcji - piegowaty dzieciak z krzywymi zębami i odstającymi uszami, który, po- gwizdując wesoło, ciągnie za sobą na sznurku kilka złowionych płotek - ale było to tylko złudzenie. |
| You were always surprised to find when he stood up next to one of the other men he was just as tall as anyone, and that he wasn’t jug-eared or freckled or buck-toothed at all under a closer look, and was, in fact, thirty-some years old. | Kiedy stawał przy innych pacjentach, wszyscy spostrzegali zdumieni, że dorównuje im wzrostem, a gdy mu się lepiej przyjrzeć, wcale nie ma piegów, odstających uszu czy krzywych zębów i nie jest dzieciakiem, lecz dorosłym mężczyzną. |
| I heard him give his age only one time, overheard him, to tell the truth, when he was talking to his mother down in the lobby. | Dowiedziałem się, ile ma lat, gdy niechcący podsłuchałem jego rozmowę z matką. |
| She was receptionist down there, a solid, well-packed lady with hair revolving from blond to blue to black and back to blond again every few months, a neighbor of the Big Nurse’s, from what I’d heard, and a dear personal friend. | Matka Billy’ego - masywna, korpulentna kobieta, której włosy co kilka miesięcy ze złocistych stawały się fioletowe, potem czarne, następnie znów złociste - była portierką w naszym szpitalu, a ponadto - jak wieść niosła - sąsiadką Wielkiej Oddziałowej i jej bliską, serdeczną przyjaciółką. |
| Whenever we’d go on some activity Billy would always be obliged to stop and lean a scarlet cheek over that desk for her to dab a kiss on. | Ilekroć szliśmy przez hall, Billy musiał podejść do jej biurka i nachylić szkarłatny policzek, żeby go mogła musnąć uszminkowanymi wargami. |
| It embarrassed the rest of us as much as it did Billy, and for that reason nobody ever teased him about it, not even McMurphy. | Ponieważ peszyło to nas na równi z nim, nikt mu z tego powodu nie dokuczał, nawet McMurphy. |
| One afternoon, I don’t recall how long back, we stopped on our way to activities and sat around the lobby on the big plastic sofas or outside in the two-o’clock sun while one of the black boys used the phone to call his bookmaker, and Billy’s mother took the opportunity to leave her work and come out from behind her desk and take her boy by the hand and lead him outside to sit near where I was on the grass. | Pewnego popołudnia około drugiej, nie pamiętam już, jak dawno temu, zatrzymaliśmy się w hallu w drodze na terapię, czekając, aż czarny skończy rozmawiać przez telefon ze swoim bukmacherem; część z nas porozsiadała się na wielkich, obitych plastykiem kanapach, część wyszła na słońce. Matka Billy’ego wstała od biurka, wzięła syna za rękę, wyprowadziła na zewnątrz i usiadła z nim na trawie niedaleko ode mnie. |
| She sat stiff there on the grass, tight at the bend with her short round legs out in front of her in stockings, reminding me of the color of bologna skins, and Billy lay beside her and put his head in her lap and let her tease at his ear with a dandelion fluff. | Siedziała sztywno wyprostowana, z wyciągniętymi przed siebie krótkimi, pulchnymi nogami, które w pończochach wyglądały jak parówki obciągnięte skórką; Billy położył głowę na jej kolanach, a ona zaczęła łaskotać go w ucho suchym mleczem. |
| Billy was talking about looking for a wife and going to college someday. His mother tickled him with the fluff and laughed at such foolishness. “Sweetheart, you still have scads of time for things like that. | Billy mówił jej właśnie o tym, że powinien się chyba ożenić i pomyśleć o studiach, matka jednak, wciąż kręcąc mleczem, roześmiała się i oświadczyła, że wygaduje głupstwa. - Kochaneczku, masz na to mnóstwo czasu. |
| Your whole life is ahead of you.” “Mother, I’m th-th-thirty-one years old!” | Całe życie jest jeszcze przed tobą. - Mamo, mam trzy-trzy-trzydzieści jeden lat! |
| She laughed and twiddled his ear with the weed. “Sweet heart, do I look like the mother of a middle-aged man?” | Parsknęła śmiechem i znów dotknęła chwastem ucha syna. - Kochaneczku, czy ja wyglądam na matkę człowieka w średnim wieku? |
| She wrinkled her nose and opened her lips at him and made a kind of wet kissing sound in the air with her tongue, and I had to admit she didn’t look like a mother of any kind. | Zmarszczyła nos, rozchyliła usta i z głośnym, wilgotnym cmoknięciem posłała mu całusa - musiałem przyznać, że nie wygląda na matkę, na niczyją matkę. |
| I didn’t believe myself that he could be thirty-one years old till later when I edged up close enough to act a look at the birth date on his wristband. | Wprost nie mogłem uwierzyć, że Billy ma trzydzieści jeden lat, dopóki pewnego razu nie stanąłem przy nim dość blisko, by zobaczyć jego datę urodzenia wypisaną obok nazwiska na plastykowej bransoletce, jakie nosili wszyscy pacjenci. |
| At midnight, when Geever and the other black boy and the nurse went off duty, and the old colored fellow, Mr. Turkle, came on for his shift, McMurphy and Billy were already up, taking vitamins, I imagined. | O północy, kiedy pielęgniarka, Geever i drugi czarny skoń czyli swoją zmianę, a na ich miejsce przyszedł stary Murzyn, pan Turkle, McMurphy i Billy już byli na nogach; pewnie łykali witaminy. |
| I got out of bed and put on a robe and walked out to the day room, where they were talking with Mr. Turkle. Harding and Scanlon and Sefelt and some of the other guys came out too. | Wstałem z łóżka, włożyłem szlafrok i wszedłem do świetlicy, w której rozmawiali z panem Turkle’em. Wkrótce przyłączyli się do nas Harding, Scanlon, Sefelt i jeszcze kilku. |
| McMurphy was telling Mr. Turkle what to expect if the girl did come,–reminding him, actually, because it looked like they’d talked it all over beforehand a couple of weeks back. | McMurphy mówił staremu, co ma robić, gdy zjawi się dziewczyna, a raczej tylko mu przypominał, bo obgadali wszystko dużo wcześniej. |
| McMurphy said that the thing to do was let the girl in the window , instead of risking having her come through the lobby, where the night supervisor might be. | Powiedział, że należy wpuścić dziewczynę oknem; gdyby chciała wejść drzwiami, mogłaby ją zauważyć pielęgniarka dyżurująca w hallu. |
| And to unlock the Seclusion Room then. | A potem trzeba otworzyć izolatkę. |
| Yeah, won’t that make a fine honeymoon shack for the lovers? | Wymarzone miejsce dla kochanków! |
| Mighty secluded. | Znakomicie odizolowane. |
| (“Ahh, McM-Murphy,” Billy kept trying to say.) | (“Ech, McM-Murphy” - usiłował mu przerwać Billy). |
| And to keep the lights out. So the supervisor couldn’t see in. | Świateł nie wolno zapalać, gdyż mogłaby je zobaczyć dyżurna. |
| And close the dorm doors and not wake up every slobbering Chronic in the place. | Drzwi od sypialni muszą być zamknięte, w przeciwnym razie pobudzą się ci zasmarkani Chronicy. |
| And to keep quiet ; we don’t want to disturb them. “Ah, come on, M-M-Mack,” Billy said. | Trzeba siedzieć cicho, żeby ich nie niepokoić. - Ech, daj spokój, M-M-Mack - żachnął się Billy. |
| Mr. Turkle kept nodding and bobbing his head, appearing to fall half asleep. When McMurphy said, “I guess that pretty well covers things,” Mr. Turkle said, “No–not en-tiuhly,” and sat there grinning in his white suit with his bald yellow head floating at the end of his neck like a balloon on a stick. “Come on, Turkle. It’ll be worth your while. | Głowa pana Turkle’a kiwała się i kołysała na wszystkie strony, jakby Murzyn zaraz miał usnąć, ale gdy McMurphy powiedział: “A więc sprawa załatwiona”, pan Turkle odparł: “Nie, niezupełnie”, i uśmiechnął się - jego żółta, łysa czaszka na długiej szyi, unosząca się wysoko nad białym uniformem, wyglądała jak balon na drucie. - No, Turkle, o co ci jeszcze idzie? Sam też skorzystasz.' |
| She should be bringin’ a couple of bottles.” “You gettin’ closer,” Mr. Turkle said. | Dziewczyna ma przynieść parę butelek. - Ciepło, ciepło - oświadczył pan Turkle. |
| His head lolled and bobbled. He acted like he was barely able to keep awake. | Głowa chwiała mu się bez przerwy i leciała na boki; miałem wrażenie, że Murzyn z trudem zachowuje przytomność. |
| I’d heard he worked another job during the day, at a race track. | Podobno za dnia pracował na wyścigach. |
| McMurphy turned to Billy. “Turkle is holdin’ out for a bigger contract, Billy Boy. | McMurphy zwrócił się do Billy’ego. - Turkle chce, żeby go posmarować, Billy. |
| How much is it worth to you to lose your ol’ cherry?” Before Billy could stop stuttering and answer, Mr. Turkle shook his head. | Ile gotów jesteś dać za utratę dziewictwa? Zanim Billy zdążył cokolwiek wyjąkać, pan Turkle potrząsnął głową. |
| “It ain’ that . | - Nie, nie. |
| Not money. She bringin’ more than the bottle with her, though, ain’t she, this sweet thing? | Nie chodzi mi o forsę. Ta słodka lalunia przyniesie przecież coś więcej niż same butelki. |
| You people be sharing more’n a bottle, won’t you.” He grinned around at the faces. | Chyba nie tylko butelkami będziecie się dzielić, co? - Uśmiechnął się szeroko do otaczających go twarzy. |
| Billy nearly burst, trying to stutter something about not Candy, not his girl! | Billy o mało nie pękł, usiłując wydusić z siebie, że z nikim się nie będzie dzielił swoją dziewczyną! |
| McMurphy took him aside and told him not to worry about his girl’s chastity–Turkle’d likely be so drunk and sleepy by the time Billy was finished that the old coon couldn’t put a carrot in a washtub. | McMurphy wziął go na bok i wytłumaczył, że nie ma się co obawiać o cnotę swojej dziewczyny - zanim sam z nią skończy, ten stary śmierdziel, Turkle, będzie na pewno taki pijany i śpiący, że nie zdoła nawet trafić marchewką do wanny. |
| The girl was late again. | Dziewczyna znów się spóźniała. |
| We sat out in the day room in our robes, listening to McMurphy and Mr. Turkle tell Army stories while they passed one of Mr. Turkle’s cigarettes back and forth, smoking it a funny way, holding the smoke in when they inhaled till their eyes bugged. | Siedzieliśmy w szlafrokach w świetlicy, słuchając żołnierskich wspomnień McMurphy’ego i pana Turkle’a, którzy podawali sobie papierosa wyciągniętego przez Murzyna i palili go na zmianę w dziwny sposób, zatrzymując dym w płucach, aż im oczy wychodziły na wierzch. |
| Once Harding asked what manner of cigarette they were smoking that smelled so provocative, and Mr. Turkle said in a high, breath-holding voice, “Jus’ a plain old cigarette. | Harding zapytał, co to za papieros, że tak intrygująco pachnie, a wtedy pan Turkle odpowiedział cienkim głosem, nie wypuszczając powietrza: - Ot, zwykły papierosik. |
| Hee hoe, yes. | He, he. |
| You want a toke?” | Chcesz się sztachnąć? |
| Billy got more and more nervous, afraid the girl might not show up, afraid she might. | Billy denerwował się coraz bardziej - bał się, że dziewczyna nawali; bał się też, że zaraz przyjdzie. |
| He kept asking why didn’t we all go to bed, instead off sitting out here in the cold dark like hounds waiting at the kitchen for table scraps, and we just grinned at him. | Wciąż powtarzał, że powinniśmy wrócić do łóżek zamiast siedzieć w zimnie i po ciemku, czekając jak psy na ochłap, ale tylkośmy się z niego śmiali. |
| None of us felt like going to bed; it wasn’t cold at all, and it was pleasant to relax in the half-light and listen to McMurphy and Mr. Turkle tell tales. | Żaden z nas nie miał ochoty wracać do łóżka; po pierwsze wcale nie było zimno, po drugie z przyjemnością siedzieliśmy w półmroku, słuchając opowieści McMurphy’ego i pana Turkle’a. |
| Nobody acted sleepy, or not even very worried that it was after two o’clock and the girl hadn’t showed up yet. | Nikomu nie chciało się spać i nikt się specjalnie nie martwił tym, że druga dawno minęła, a dziewczyny wciąż nie ma. |
| Turkle suggested maybe she was late because the ward was so dark she couldn’t see to tell which one to come to, and McMurphy said that was the obvious truth, so the two of them ran up and down the halls, turning on every light in the place, were even about to turn on the big overhead wake-up lights in the dorm when Harding told them this would just get all the other men out of bed to share things with. | Pan Turkle wymyślił, że pewnie dlatego się spóźnia, że wszystkie okna są ciemne i nie wie, do którego ma podejść; McMurphy krzyknął, że to święta prawda, i obaj zaczęli biegać po oddziale i zapalać światła. Gotowi byli nawet włączyć ogromne lampy w sypialni, które budziły nas rano, ale Harding ich powstrzymał, mówiąc, że wtedy inni też się zerwą z łóżek i trzeba będzie się z nimi dzielić. |
| They agreed and settled for all the lights in the doctor’s office instead. | Przyznali mu rację i zamiast tego zapalili lampy w gabinecie lekarza. |
| No sooner did they have the ward lit up like full daylight than there came a tapping at the window. | Ledwie na oddziale zrobiło się widno jak w biały dzień, rozległo się stukanie do okna. |
| McMurphy ran to the window and put his face to it, cupping his hands on, each side so he could see. He drew back and grinned at us. | McMurphy natychmiast podbiegł do szyby i przycisnął do niej twarz, osłaniając oczy, żeby lepiej widzieć. Po chwili odwrócił się do nas i uśmiechnął szeroko. |
| “She walks like beauty, in the night,” he said. | - Idzie jak Piękność, w nocy - powiedział. |
| He took Billy by the wrist and dragged him to the window. “Let her in, Turkle. | Chwycił Billy’ego za ramię i pociągnął w stronę okna. - Wpuść ją, Turkle. |
| Let this mad stud at her.” “Look, McM-M-M-Murphy, wait.” Billy was balking like a mule. “Don’t you mamamamurphy me, Billy Boy. | Ten szalony ogier nie może się doczekać. - Ale, McM-M-M-Murphy, zaczekaj! - Billy zapierał się jak muł. - Billy, chłopie, daj spokój z tym mamamamurphy. |
| It’s too late to back out now. | Za późno, żeby się wycofać. |
| You’ll pull through. | Dasz sobie radę. |
| I’ll tell you what: I got five dollars here says you burn that woman down; all right? | Słuchaj, założę się o pięć dolców, że będzie się słaniać na nogach, kiedy z nią skończysz. Przyjmujesz? |
| Open the window, Turkle.” | Otwieraj okno, Turkle! |
| There were two girls in the dark, Candy and the other one that hadn’t shown up for the fishing trip. “Hot dog,” Turkle said, helping them through, “enough for ever’body.” | W mroku stały dwie dziewczyny - Candy i ta, która nie pojechała z nami na ryby. - O raju! - krzyknął Turkle, pomagając im wejść. - Dla nikogo nie zabraknie! |
| We all went to help: they had to lift their tight skirts up to their thighs to step through the window. Candy said, “You damn McMurphy,” and tried so wild to throw her arms around him that she came near to breaking the bottles she held by the neck in each hand. | Wszyscy polecieliśmy pomagać; dziewczyny musiały podnosić obcisłe spódnice wysoko nad kolana, żeby wejść do środka. - McMurphy, niech cię licho! - zawołała Candy i z taką siłą zarzuciła rudzielcowi ręce na szyję, że o mało nie stłukła dwóch butelek, które trzymała w dłoniach. |
| She was weaving around quite a bit, and her hair was falling out of the hairdo she had piled on top of her head. I thought she looked better with it swung at the back like she’d worn it on the fishing trip. | Porządnie się zataczała, a upięte na czubku głowy loki opadały jej na twarz. Wolałem ją, kiedy była uczesana w koński ogon, jak podczas wyprawy. |
| She gestured at the other girl with a bottle as she came through the window. “ Sandy came along. | Wskazała butelką na drugą dziewczynę, która właśnie wdrapywała się na parapet. - Sandy też przyjechała. |
| She just up and left that maniac from Beaverton that she married; isn’t that wild?” | Nagle postanowiła rzucić tego wariata z Beaverton, za którego wyszła. Ale numer, co? |
| The girl came trough the window and kissed McMurphy and said, “Hello, Mack. | Sandy zeskoczyła z parapetu, pocałowała McMurphy’ego i powiedziała: - Cześć, Mack. |
| I’m sorry I didn’t show up. But that’s over. | Przepraszam, że wtedy nie przyjechałam. Ale teraz skończyłam z tym głupkiem na dobre. |
| You can take just so many funsies like white mice in your pillowcase and worms in your cold cream and frogs in your bra.” She shook her head once and wiped her hand in front of her like she was wiping away the memory of her animal-loving, husband. “Cheesus, what a maniac.” | Jak długo można znosić takie dowcipy, jak białe myszy w poszewce, robaki w kremie czy żaby w staniku? - Potrząsnęła głową i machnęła ręką, jakby chciała odsunąć od siebie wszelkie wspomnienia męża miłośnika zwierząt. - Jezu, co za wariat! |
| They were both in skirts and sweaters and nylons and barefoot, and both red-cheeked and giggling. “We had to keep asking for directions,” Candy explained, “at every bar we came to. | Obie bez butów, ubrane były w swetry, spódnice i pończochy, obie miały zaczerwienione policzki, obie chichotały. - Musiałyśmy wstępować do każdego baru, żeby pytać o drogę - wyjaśniła Candy. |
| Sandy was turning around in a big wide-eyed circle. “Whoee, Candy girl, what are we in now? | Sandy kręciła się na pięcie, wytrzeszczając oczy. - Rety, Candy, w cośmy się wpakowały? |
| Is this real? | Czy ja nie śnię? |
| Are we in an asylum? Man!” | Naprawdę jesteśmy u czubków? To mi dopiero! |
| She was bigger than Candy, and maybe five years older, and had tried to lock her bay-colored hair in a stylish bun at the back of her head, but it kept stringing down around her broad milk-fed cheekbones, and she looked like a cowgirl trying to pass herself off as a society lady. | Była wyższa od Candy i jakieś pięć lat starsza. Kasztanowate włosy miała upięte w stylowy kok, ale teraz kosmyki spadały jej na szerokie, mlecznobiałe policzki i wyglądała jak dojarka strugająca damę. |
| Her shoulders and breasts and hips were too wide and her grin too big and open for her to ever be called beautiful, but she was pretty and she was healthy and she had one long finger crooked in the ring of a gallon of red wine, and it swung at her side like a purse. | Ramiona, piersi i biodra miała zbyt wydatne, a uśmiech za szeroki i za otwarty, żeby mogła uchodzić za piękność, lecz była ładna i zdrowa. Jednym palcem trzymała za ucho czterolitrową butlę czerwonego wina, która kołysała się u jej boku niczym torebka. |
| “How, Candy, how, how, how do these wild things happen to us?” She turned around once more and stopped, with her bare feet spread, giggling. “These things don’t happen,” Harding said to the girl solemnly. “These things are fantasies you lie awake at night dreaming up and then are afraid to tell your analyst. | Candy, Candy, Candy, dlaczego to właśnie nam przytrafiają się te dziwne przygody? - Jeszcze raz okręciła się dookoła, stanęła w szerokim rozkroku i zachichotała. - Wcale się wam nie przytrafiają - oświadczył z powagą Harding. - To senne rojenia, które wymyślacie w nocy, a o któ- rych boicie się wspomnieć waszemu psychoanalitykowi. |
| You’re not really here. | W rzeczywistości wcale was tu nie ma. |
| That wine isn’t real; none of this exists. Now, let’s go on from there.” | To wino nie istnieje; nic z tego, co widzisz, nie istnieje naprawdę. Zobaczmy więc, co będzie dalej. |
| “Hello, Billy,” Candy said. “Look at that stuff,” Turkle said. Candy straight-armed one of the bottles awkwardly toward Billy. | - Cześć, Billy - powiedziała Candy. - Spójrzcie, co ona ma! - ucieszył się pan Turkle. |
| “I brought you a present.” “These things are Thorne Smithian daydreams!” Harding said. “Boy!” the girl named Sandy said. “What have we got ourselves into?” “Shhhh,” Scanlon said and scowled around him. “You’ll wake up those other bastards, talking so loud.” “What’s the matter, stingy?” Sandy giggled, starting to turn in her circle again. “You scared there’s not enough to go around?” “ Sandy, I mighta known you’d bring that damn cheap port.” “Boy!” She stopped her turning to look up at me. “Dig this one, Candy. A Goliath–fee, fi, fo, fum.” | Candy ze skrępowaniem wyciągnęła sztywno rękę z butelką do Billy’ego. - Przyniosłam ci prezent. - Prześladują was halucynacje! - zawołał Harding. - Rety! - krzyknęła Sandy. - W cośmy się wplątały! - Szszsz - syknął Scanlon i spojrzał gniewnie na wszystkich. - Zbudzicie tamtych osłów, jak będziecie tak głośno gadać. - Taki jesteś sknera? - Sandy zachichotała i znów zaczęła obracać się wkoło. - Boisz się, że dla ciebie zabraknie? - Sandy, mogłem się spodziewać, że przytaszczysz to kiepskie wińsko! - Rety! - Dziewczyna przystanęła, żeby mi się przyjrzeć. - Spójrz na tego, Candy. Ale Goliat... Fiu, fiu! |
| Mr. Turkle said, “Hot dog,” and locked the screen back, and Sandy said, “Boy,” again. | Pan Turkle znów zawołał: “O raju!”, i zamknął siatkę, a Sandy powtórzyła: “Rety!” |
| We were all in an awkward little cluster in the middle of the day room, shifting around one another, saying things just because nobody knew what else to do yet–never been up against a situation like it–and I don’t know when this excited, uneasy flurry of talk and giggling and shuffling around the day room would’ve stopped if that ward door hadn’t rung with a key knocking it open down the hall–jarred everybody like a burglar alarm going off. | Czuliśmy się nieco speszeni, gdy tak staliśmy w gromadce pośrodku świetlicy i przestępując z nogi na nogę pletliśmy trzy po trzy, bo nie za bardzo wiedzieliśmy, co robić - wszyscy po raz pierwszy znaleźliśmy się w podobnej sytuacji; nie mam pojęcia, jak długo byśmy stali, wymieniając uwagi podnieconymi, nerwowymi głosami, chichocząc i szurając nogami, gdyby nagle w drzwiach oddziału nie zazgrzytał klucz. Podskoczyliśmy jak na dźwięk syreny alarmowej. |
| “Oh, Lord God,” Mr. Turkle said, clapping his hand on the top of his bald head, “it’s the soo-pervisor, come to fire my black ass.” | - O mój Boże! - jęknął pan Turkle, łapiąc się jedną ręką za łysinę. - To dyżurna. Dostanę kopa w czarny tyłek i wylecę z roboty! |
| We all ran into the latrine and turned out the light and stood in the dark, listening to one another breathe. | Wbiegliśmy do toalety, zgasiliśmy światło i staliśmy tak po ciemku, wsłuchując się we własne oddechy. |
| We could hear that supervisor wander around the ward, calling for Mr. Turkle in a loud, half-afraid whisper. | Dyżurna chodziła po oddziale, wołając pana Turkle’a donośnym, ale nieco zalęknionym szeptem. |
| Her voice was soft and worried, rising at the end as she called, “Mr. Tur-kull? Mis-tur Turkle?” “Where the hell is he?” McMurphy whispered. | Głos jej, przyjemny, lecz zdenerwowany, wznosił się pytająco: - Panie Tur-kle? Pa-nie Turkle? - Gdzie on się podział, do diabła? - zapytał McMurphy. |
| “Why don’t he answer her?” “Don’t worry,” Scanlon said. “She won’t look in the can.” “But why don’t he answer? | - Dlaczego jej nie odpowiada? - Nic się nie martw - pocieszył go Scanlon. - Tu go nie będzie szukała. - Ale czemu się nie odzywa? |
| Maybe he got too high.” “Man, what you talkin’? | Pewnie tak się upalił, że nic do niego nie dociera. - Człowieku, co ty wygadujesz? |
| I don’t get too high, not on a little middlin’ joint like that one.” It was Mr. Turkle’s voice somewhere in the dark latrine with us. “Jesus, Turkle, what are you doing in here?” McMurphy was trying to sound stern and keep from laughing at the same time. “Get out there and see what she wants. | Ja miałbym się upalić jednym małym skrętem? - oburzył się pan Turkle z głębi mrocznej toalety. - Jezu, Turkle, co ty tu robisz? - McMurphy usiłował nadać swojemu głosowi srogie brzmienie, ale jednocześnie ledwo powstrzymywał się od śmiechu. - Wyłaź natychmiast i zobacz, czego chce ta baba. |
| What’ll she think if she doesn’t find you?” “The end is upon us,” Harding said and sat down. “Allah be merciful.” | Co sobie pomyśli, jak cię nie znajdzie? - Nasz koniec się zbliża - oznajmił Harding i usiadł. - Niech Allah będzie nam litościwy. |
| Turkle opened the door and slipped out and met her in the hall. | Turkle otworzył drzwi, wysunął się na zewnątrz i podszedł do dyżurnej. |
| She’d come over to see what all the lights were on about. | Zjawiła się, żeby sprawdzić, po co palą się światła. |
| What made it necessary to turn on every fixture in the ward? | Dlaczego zapalił wszystkie lampy na oddziale? |
| Turkle said every fixture wasn’t on; that the dorm lights were off and so were the ones in the latrine. | Turkle odparł, że wcale nie zapalił wszystkich; w sypialni i w toalecie są zgaszone. |
| She said that was no excuse for the other lights; what possible reason could there be for all this light? | Oświadczyła, że to wcale nie tłumaczy, dlaczego inne się palą; po co je włączył? |
| Turkle couldn’t come up with an answer for this, and during the long pause I heard the battle being passed around near me in the dark. | Turkle nie wiedział, co odpowiedzieć - w ciszy, która zapadła, usłyszałem gdzieś w pobliżu brzęk podawanej butelki. |
| Out in the hall she asked him again, and Turkle told her, well, he was just cleanin’ up, policing the areas. | Dyżurna powtórzyła pytanie, a wtedy Turkle odparł, że sprzątał. |
| She wanted to know why, then, was the latrine, the place that his job description called for him to have clean, the only place that was dark? | Czemu więc, skoro dbanie o czystość w toalecie należało do jego obowiązków, akurat tam było ciemno? |
| And the bottle went around again while we waited to see what he’d answer. | Gdy czekaliśmy, co Turkle wymyśli tym razem, znów rozległ się brzęk butelki. |
| It came by me, and I took a drink. I felt I needed it. | Dotarła do mnie; pociągnąłem długi haust, żeby uspokoić nerwy. |
| I could hear Turkle swallowing all the way out in the hall, umming and ahing for something to say. “He’s skulled,” McMurphy hissed. | Słyszałem, jak Turkle przełyka na korytarzu ślinę, chrząka i wzdycha, szukając odpowiedzi. - Zgłupiał do reszty - syknął McMurphy. - Jeden z nas musi iść mu pomóc. |
| “Somebody’s gonna have to go out and help him.” I heard a toilet flush behind me, and the door opened and Harding was caught in the hall light as he went out, pulling up his pajamas. | Ktoś za mną spuścił wodę i drzwi się otworzyły; w świetle wpadającym z korytarza zobaczyłem Hardinga, który wychodził z toalety, podciągając spodnie od piżamy. |
| I heard the supervisor gasp at the sight of him and he told her to pardon him, but he hadn’t seen her, being as it was so dark. “It isn’t dark.” “In the latrine, I meant. | Dyżurnej dech zaparło na jego widok, Harding zaś powiedział, że bardzo przeprasza, ale jej nie widział, bo jest ciemno. - Wcale nie jest ciemno. - Miałem na myśli toaletę. |
| I always switch off the lights to achieve a better bowel movement. | Zawsze gaszę światło, żeby mieć lepsze wypróżnienie. |
| Those mirrors, you understand; when the light is on the mirrors seem to be sitting in judgment over me to arbitrate a punishment if everything doesn’t come out right.” “But Aide Turkle said he was cleaning in there…” “And doing quite a good job, too, I might add–considering the restrictions imposed on him by the dark. | To przez te lustra; kiedy pali się światło, wydaje mi się, że siedzą za nimi sędziowie radzący nad tym, jak mnie ukarać, jeśli mi się nie powiedzie. - Ale sanitariusz Turkle powiedział, że właśnie tam sprzątał... - I mogę dodać od siebie, że robił to doskonale, jeśli wziąć pod uwagę, że niełatwo jest sprzątać w ciemnościach. |
| Would you care to see?” | Chce siostra zobaczyć? |
| Harding pushed the door open a crack, and a slice of light cut across the latrine floor tile. | Pchnął nieco drzwi; smuga światła przecięła posadzkę. |
| I caught a glimpse of the supervisor backing off, saying she’d have to decline his offer but she had further rounds to make. | W szparze mignęła mi sylwetka wycofującej się korytarzem dyżurnej; mówiła, że dziękuje, ale nie skorzysta, bo czeka ją jeszcze obchód całego budynku. |
| I heard the ward door unlock again up the hall, and she let herself off the ward. | Usłyszałem, jak odryglowuje drzwi i wychodzi z naszego oddziału. |
| Harding called to her to return soon for another visit, and everybody rushed out and shook his hand and pounded his back for the way he’d pulled it off. | Harding zawołał za nią, żeby wkrótce znów nas odwiedziła, po czym wszyscy wybiegli z toalety, zaczęli mu ściskać prawicę, walić go po plecach i gratulować, że tak świetnie sobie poradził. |
| We stood there in the hall, and the wine went around again. | Staliśmy na korytarzu, podając sobie butelkę wina. |
| Sefelt said he’d as leave have that vodka if there was something to mix it with. | Sefelt powiedział, że wolałby się napić wódki, gdyby było ją z czym zmieszać. |
| He asked Mr. Turkle if there wasn’t something on the ward to put in it and Turkle said nothing but water. | Spytał pana Turkle’a, czy na oddziale nie ma nic, co można by dolać, ale Turkle oświadczył, że nic oprócz wody. |
| Fredrickson asked what about the cough sirup? “They give me a little now and then from a half-gallon jug in the drug room. | Fredrickson zawołał, że przecież jest syrop na kaszel! - Dają mi czasem po łyżeczce z dwulitrowego dzbana, który trzymają w magazynie leków. |
| It’s not bad tasting. | Całkiem smaczny syrop. |
| You have a key for that room, Turkle?” | Masz klucz od magazynu, Turkle? |
| Turkle said the supervisor was the only one on nights who had a key to the drug room, but McMurphy talked him into letting us have a try at picking the lock. | Turkle odparł, że w nocy tylko dyżurna ma klucz od magazynu leków, ale McMurphy zaczął go namawiać, żeby pozwolił nam spróbować otworzyć drzwi bez klucza. |
| Turkle grinned and nodded his head lazily. While he and McMurphy worked at the lock on the drug room with paper clips, | Turkle uśmiechnął się i skinął leniwie głową, a następnie zabrał się razem z rudzielcem do otwierania zamka spinaczami. |
| the girls and the rest of us ran around in the Nurses’ Station opening files and reading records. “Look here,” Scanlon said, waving one of those folders. “Talk about complete. | Tymczasem dziewczyny i my szaleliśmy w dyżurce; wyciągaliśmy teczki i czyta- liśmy różne papiery. - Patrzcie! - zawołał Scanlon, wymachując teczką. - Ale mają pełne akta! |
| They’ve even got my first-grade report card in here. | Jest tu nawet moja cenzurka z pierwszej klasy! |
| Aaah, miserable grades, just miserable.” | Oj, jakie słabe stopnie; oj, słabiutkie! |
| Bill and his girl were going over his folder. | Billy i Candy przeglądali jego teczkę. |
| She stepped back to look him over. “All these things, Billy? | W końcu dziewczyna cofnęła się o krok, żeby na niego spojrzeć. - Aż tyle tego masz, Billy? |
| Phrenic this and pathic that? | Freni-to i pato-tamto? |
| You don’t look like you have all these things.” | Wcale nie wyglądasz na takiego chorego. |
| The other girl had opened a supply drawer and was suspicious about what the nurses needed with all those hot-water bottles, a million of ‘em, and Harding was sitting on the Big Nurse’s desk, shaking his head at the whole affair. | Druga dziewczyna otworzyła szufladę ze sprzętem medycznym i dziwiła się, po co personelowi tyle termoforów, całe miliony, Harding zaś siedział na biurku Wielkiej Oddziałowej i przypatrywał się nam, potrząsając głową. |
| McMurphy and Turkle got the door of the drug room open and brought out a bottle of thick cherry-colored liquid from the ice box. | McMurphy i Turkle otworzyli magazyn leków, wyjęli z lodówki butlę gęstego, wiśniowego płynu i przynieśli ją do nas. |
| McMurphy tipped the bottle to the light and read the label out loud. “Artificial flavor, coloring, citric acid. | McMurphy podniósł butlę do światła i przeczytał głośno nalepkę. - Środek sztucznie barwiony z dodatkiem substancji smakowych, w tym kwasku cytrynowego. |
| Seventy per cent inert materials–that must be water–and twenty per cent alcohol–that’s fine–and ten per cent codeine Warning Narcotic May Be Habit Forming.” | Siedemdziesiąt procent składników obojętnych - pewnie woda - dwadzieścia procent alkoholu - doskonale - i dziesięć procent kodeiny. Ostrzeżenie: Nadużywanie leku może prowadzić do nałogu. |
| He unscrewed the bottle and took a taste of it, closing his eyes. | Otworzył butelkę i skosztował syropu, przymykając oczy. |
| He worked his tongue around his teeth and took another swallow and read the label again. “Well,” he said, and clicked his teeth together like they’d just been sharpened, “if we cut it a leetle bit with the vodka, I think it’ll be all right. | Przejechał językiem po zębach, pociągnął jeszcze jeden haust i znów przeczytał nalepkę. - No - mruknął i kłapnął zębami, jakby je świeżo naostrzył. - Jeśli rozcieńczymy to odrobiną wódki, powinno być pyszne. |
| How are we fixed for ice cubes, Turkey, old buddy?” | Jak tam stoimy z lodem, Turkle, mój druhu? |
| Mixed in paper medicine cups with the liquor and the port wine, the sirup had a taste like a kid’s drink but a punch like the cactus apple wine we used to get in The Dalles, cold and soothing on the throat and hot and furious once it got down. | Zmieszany z wódką i winem w papierowych kubeczkach służących do podawania leków, syrop smakował jak napój dla dzieci, lecz miał moc kaktusowego wina, które kupowaliśmy w The Dalles; w przełyku czuło się tylko łagodny chłód, ale gdy dochodził do brzucha, wręcz palił wnętrzności. |
| We turned out the lights in the day room and sat around drinking it. | Pogasiliśmy światła w świetlicy i siedzieliśmy, sącząc trunek. |
| We threw the first couple of cups down like we were taking our medication, drinking it in serious and silent doses and looking one another over to see if it was going to kill anybody. | Pierwsze parę kolejek wypiliśmy z powagą i w milczeniu, jakby to było lekarstwo, patrząc po sobie, czy nikt się nie otruje. |
| McMurphy and Turkle switched back and forth from the drink to Turkle’s cigarettes and got to giggling again as they discussed how it would be to lay that little nurse with the birthmark who went off, at midnight. “I’d be scared,” Turkle said, “that she might go to whuppin’ me with that big of cross on that chain. Wun’t that be a fix to be in, now?” | McMurphy i Turkle na zmianę popijali syrop i palili papierosy Murzyna; w pewnym momencie zaczęli chichotać i zastanawiać się, jak by to było przelecieć tę pielęgniarkę ze znamieniem, która o północy skończyła dyżur. - Bałbym się - oświadczył Turkle - że zacznie mnie walić po łbie tym krzyżem, który nosi na łańcuchu. |
| “I’d be scared,” McMurphy said, “that just about the time I was getting my jellies she’d reach around behind me with a thermometer and take my temperature!” That busted everybody up. Harding stopped laughing long enough to join the joking. “Or worse yet,” he said. “Just lie there under you with a dreadful concentration on her face, and tell you–oh Jesus, listen–tell you what your pulse was!” | Strach, no nie? - A ja bym się bał - powiedział McMurphy - że kiedy będę sobie dokazywał na niej w najlepsze, wsadzi mi nagle w tyłek termometr, żeby zmierzyć temperaturę! Wszyscy wybuchnęli śmiechem. Harding przestał się na chwilę śmiać, żeby dodać coś od siebie: - Albo, co gorsze, będzie leżała pod tobą bez ruchu, strasznie skupiona, i... o Jezu, nie mogę... mówiła, jakie masz tętno! |
| “Oh don’t… oh my Gawd…” “Or even worse, just lie there, and be able to calculate your pulse and temperature both–sans instruments!” “Oh Gawd, oh please don’t…” We laughed till we were rolling about the couches and chairs, choking and teary-eyed. The girls were so weak from laughing they had to try two or three times to get to their feet. | - Nie mogę... o rety! - Albo, co jeszcze gorsze, leżała i obliczała twoje tętno i temperaturę jednocześnie - sans instruments! - Nie mogę, litości… Śmialiśmy się tak, że o małośmy nie pospadali z kanap i foteli; krztusiliśmy się, łzy ciekły nam z oczu. Dziewczyny osłabły od śmiechu - dopiero za trzecią próbą udało im się stanąć na nogach. |
| “I gotta… go tinkle,” the big one said and went weaving and giggling toward the latrine and missed the door, staggered into the dorm while we all hushed one another with fingers to the lips, waiting, till she gave a squeal and we heard old Colonel Matterson roar, “The pillow is… a horse!” –and come whisking out of the dorm right behind her in his wheelchair. | - Muszę iść... zrobić psi-psi - oznajmiła większa, po czym zataczając się i chichocząc ruszyła w stronę toalety; pomyliła drzwi i wpadła do sypialni, my zaś czekaliśmy, co będzie dalej, przykładając palce do ust i uciszając się nawzajem. Usłyszeliśmy pisk dziewczyny, ryk starego pułkownika Mattersona: “Poduszka to... koń!”, i Sandy wybiegła z sypialni goniona przez pułkownika na wózku inwalidzkim. |
| Sefelt wheeled the colonel back to the dorm and showed the girl where the latrine was personally, told her it was generally used by males only but he would stand at the door while she was in there and guard against intrusions on her privacy, defend it against all comers, by gosh. | Sefelt odwiózł staruszka z powrotem i osobiście wskazał dziewczynie toaletę; powiedział, że normalnie korzystają z niej wyłącznie mężczyźni, toteż stanie pod drzwiami i będzie pilnował, by żaden nie wszedł; do ostatniej kropli krwi będzie bronił im dostępu! |
| She thanked him solemnly and shook his hand and they saluted each other and while she was inside here came the colonel out of the dorm in his wheelchair again, and Sefelt had his hands full keeping him out of the latrine. | Dziewczyna podziękowała mu uroczyście, podali sobie ręce i zasalutowali; gdy była w środku, z sypialni znów wyleciał na wózku pułkownik - Sefelt ledwo mógł go powstrzymać od wjechania do toalety. |
| When the girl came out of the door he was trying to ward off the charges of the wheelchair with his foot while we stood on the edge of the fracas cheering one guy or the other. | Kiedy dziewczyna wyszła na korytarz, jej strażnik odpierał właśnie nogą szarżę wózka, podczas gdy my staliśmy na skraju pola bitwy, zagrzewając to jednego, to drugiego do walki. |
| The girl helped Sefelt put the colonel back to bed, and then the two of them went down the hall and waltzed to music nobody could hear. | Dziewczyna pomogła Sefeltowi położyć pułkownika do łóżka, a następnie poszli na korytarz tańczyć walca przy muzyce, której nikt poza nimi nie słyszał. |
| Harding drank and watched and shook his head. “It isn’t happening. | Harding pił, rozglądał się i potrząsał głową. - Nic z tego nie dzieje się naprawdę. |
| It’s all a collaboration of Kafka and Mark Twain and Martini.” | To tylko wspólny wymysł Kafki, Marka Twaina i Martiniego. |
| McMurphy and Turkle got to worrying that there might still be too many lights, so they went up and down the hall turning out everything that glowed, even the little knee-high night lights, till the place was pitch black. | McMurphy i Turkle zaniepokoili się nagle, że wciąż pali się zbyt wiele świateł; wstali i pogasili wszystko, co się świeciło, łącznie z małymi lampkami na korytarzu wmurowanymi na wysokości kolan. Oddział pogrążył się w egipskich ciemnościach, |
| Turkle got out flashlights, and we played tag up and down the hall with wheelchairs from storage, having a big time till we heard one of Sefelt’s convulsion cries and went to find him sprawled twitching beside that big girl, Sandy. She was sitting on the floor brushing at her skirt, looking down at Sefelt. | Turkle rozdał nam latarki i zaczęliśmy się ganiać na wózkach inwalidzkich, które wyciągnęliśmy z magazynu; bawiliśmy się znakomicie, gdy wtem rozległ się charakterystyczny okrzyk Sefelta i zobaczyliśmy, że leży w drgawkach na posadzce obok Sandy. Siedziała wpatrzona w niego i wygładzała spódnicę |
| “I never experienced anything like it,” she said with quiet awe. | . - Nigdy nie przeżyłam nic podobnego - szepnęła z przejęciem. |
| Fredrickson knelt beside his friend and put a wallet between his teeth to keep him from chewing his tongue, and helped him get his pants buttoned. | Fredrickson ukląkł przy przyjacielu, wsunął mu w zęby portfel, żeby nie odgryzł sobie języka, i pomógł mu zapiąć spodnie. - Nic ci nie jest? |
| “You all right, Seef? | Sef, nic ci nie jest? |
| Seef?” Sefelt didn’t open his eyes, but he raised a limp hand and picked the wallet out of his mouth. | Sefelt podniósł leniwie rękę i nie otwierając oczu, wyjął z ust portfel. |
| He grinned through his spit. | Uśmiechnął się zaślinionymi wargami. |
| “I’m all right,” he said. | Nic mi nie jest - rzekł. |
| “Medicate me and turn me loose again.” | Dajcie mi tylko prochy; jak je łyknę, znów biorę się do dzieła. |
| You really need some medication, Seef?” “Medication.” “Medication,” Fredrickson said over his shoulder, still kneeling. | - Naprawdę chcesz wziąć proszki, Sef? - Dajcie prochy! - Dajcie prochy! - powtórzył przez ramię Fredrickson, nie podnosząc się z klęczek. - Prochy! |
| “Medication,” Harding repeated and weaved off with his flashlight to the drug room. | Prochy! - zawołał Harding i świecąc sobie latarką, ruszył chwiejnym krokiem do magazynu leków. |
| Sandy watched him go with glazed eyes. She was sitting beside Sefelt, stroking his head in wonderment. “Maybe you better bring me something too,” she called drunkenly after Harding. “I never experienced anything to come even close to it.” | Sandy, która wciąż siedziała przy Sefelcie i głaskała go w zadumie po głowie, powiodła za Hardingiem szklistym wzrokiem. - Może lepiej i mnie coś przynieś! - krzyknęła pijackim głosem. - Nigdy dotąd nie przeżyłam nic choćby trochę po- dobnego! |
| Down the hall we heard glass crash and Harding came back with a double handful of pills; he sprinkled them over Sefelt and the woman like he was crumbling clods into a grave. | Z końca korytarza dobiegł brzęk tłuczonego szkła; Harding wrócił z dwiema garściami pigułek, którymi posypał Sefelta i dziewczynę, jakby kruszył do grobu grudki ziemi. |
| He raised his eyes toward the ceiling. “Most merciful God, accept these two poor sinners into your arms. | Podniósł oczy na sufit. - Najlitościwszy Boże, przyjmij na swoje łono tych biednych grzeszników. |
| And keep the doors ajar for the coming of the rest of us, because you are witnessing the end, the absolute, irrevocable, fantastic end. | I nie zamykaj drzwi przed nami wszystkimi, zbliża się bowiem nasz koniec, nasz ostateczny, nieodwołalny, fantastyczny koniec. |
| I’ve finally realized what is happening. | Wreszcie pojąłem, co się dzieje. |
| It is our last fling. | To nasze ostatnie chwile radości. |
| We are doomed henceforth. | Potem czeka nas zagłada. |
| Must screw our courage to the sticking point and face up to our impending fate. | Musimy zebrać się na odwagę, żeby z podniesionym czołem przyjąć zgotowany nam los. |
| We shall be all of us shot at dawn. | Rano wszyscy zginiemy. Zastrzyk trucizny. |
| One hundred cc’s apiece. | Sto mililitrów dla każdego. |
| Miss Ratched shall line us all against the wall, where we,,, face the terrible maw of a muzzle-loading shotgun which she has loaded with Miltowns! Thorazines! Libriums! Stelazines! | Albo siostra Ratched ustawi nas w szeregu pod ścianą naprzeciw strasznego, ładowanego przez lufę garłacza, który nabije zawczasu miltownami, thorazyną, stelazyną i librium! |
| And with a wave of her sword, blooie! | Następnie opuści szablę: pal! |
| Tranquilize all of us completely out of existence.” He sagged against the wall and slid to the floor, pills hopping out of his hands in all directions like red and green and orange bugs. “Amen,” he said and closed his eyes. | I uspokoi nas na wieki wieków! Oparł się plecami o ścianę i osunął na posadzkę, a z rąk potoczyły mu się na wszystkie strony pigułki podobne do czerwonych, zielonych i pomarańczowych owadów. - Amen - rzekł i zamknął oczy. |
| The girl on the floor smoothed down her skirt over her long hard-working legs and looked at Sefelt still grinning and twitching there under the lights beside her, and said, “Never in my life experienced anything to come even halfway near it.” | Dziewczyna na posadzce obciągnęła spódnicę, zasłaniając długie, spracowane nogi, spojrzała na Sefelta, który leżał przy niej uśmiechnięty, drgając w świetle latarek, i powiedziała: - Nigdy nie przeżyłam nic nawet w części zbliżonego! |
| Harding’s speech, if it hadn’t actually sobered people, had at least made them realize the seriousness of what we were doing. | Przemowa Hardinga, nawet jeśli nas nie otrzeźwiła, to jednak pomogła nam uświadomić sobie powagę tego, co robimy. |
| The night was getting on, and some thought had to be given to the arrival of the staff in the morning. | Nadciągał świt i należało pomyśleć, co będzie, kiedy rano zjawi się personel. |
| Billy Bibbit and his girl mentioned that it was after four o’clock and, if it was all right, if people didn’t mind, they’d like to have Mr. Turkle unlock the Seclusion Room. | Billy Bibbit i jego dziewczyna powiedzieli, że już jest po czwartej, więc jeśli nikt nie weźmie im tego za złe, chcieliby, żeby pan Turkle otworzył izolatkę. |
| They went off under an arch of flashlight beams, and the rest of us went into the day room to see what we could decide about cleaning up. | Przeszli pod szpalerem snopów światła z latarek, my zaś przenieśliśmy się do świetlicy, żeby trochę posprzątać. |
| Turkle was all but passed out when he got back from Seclusion, and we had to push him into the day room in a wheel chair. | Turkle wrócił z izolatki ledwo przytomny i musieliśmy zawieźć go do świetlicy w wózku inwalidzkim. |
| As I walked after them it came to me as a kind of sudden surprise that I was drunk, actually drunk, glowing and grinning and staggering drunk for the first time since the Army, drunk along with half a dozen other guys and a couple of girls–right on the Big Nurse’s ward! | Idąc z tyłu za innymi, ze zdziwieniem stwierdziłem nagle, że jestem pijany, autentycznie pijany; zaróżowiony i uśmiechnięty, po raz pierwszy, odkąd wyszedłem z wojska, zataczam się po pijanemu, a ze mną jest kilku zalanych facetów i dwie wstawione dziewczyny... i to na oddziale Wielkiej Oddziałowej! |
| Drunk and running and laughing and carrying on with women square in the center of the Combine’s most powerful stronghold! | Pijany uganiam się, śmieję i zabawiam z kobietami w samym wnętrzu najsroższej twierdzy Kombinatu! |
| I thought back on the night, on what we’d been doing, and it was near impossible to believe. | Zacząłem sobie przypominać, cośmy wyprawiali tej nocy, i ledwo mogłem w to uwierzyć. |
| I had to keep reminding myself that it had truly happened, that we had made it happen. | Musiałem sobie powtarzać, że wszystko wydarzyło się na prawdę i że to myśmy nadali temu bieg. |
| We had just unlocked a window and let it in like you let in the fresh air. | Wystarczyło otworzyć okno, tak jak wtedy, kiedy się chce wpuścić świeże powietrze. |
| Maybe the Combine wasn’t all-powerful. | Może Kombinat wcale nie był wszechpotężny? |
| What was to stop us from doing it again, now that we saw we could? | Co mogło nas powstrzymać od powtórzenia zabawy, skoro wiedzieliśmy już, jak się do tego zabrać? |
| Or keep us from doing other things we wanted? | Albo od robienia innych rzeczy, na które mieliśmy ochotę? |
| I felt so good thinking about this that I gave a yell and swooped down on McMurphy and the girl Sandy walking along in front of me, grabbed them both up, one in each arm, and ran all the way to the day room with them hollering and kicking like kids. | Myśląc o tym, poczułem się taki szczęśliwy, że krzyknąłem, skoczyłem do McMurphy’ego i Sandy idących przede mną, złapałem ich i podniosłem wysoko, po jednym w każdej ręce, a następnie pobiegłem z nimi do świetlicy, choć oboje darli się wniebogłosy i kopali jak małe dzieci. |
| I felt that good. | Taki byłem szczęśliwy. |
| Colonel Matterson got up again, bright-eyed and full of lessons, and Scanlon wheeled him back to bed. | Pułkownik Matterson znów się wyłonił z sypialni, świeżo wypoczęty i gotów dalej nas pouczać, ale Scanlon zawiózł go z powrotem do łóżka. |
| Sefelt and Martini and Fredrickson said they’d better hit the sack too. | Sefelt, Martini i Fredrickson powiedzieli, że też gruchną się spać. |
| McMurphy and I and Harding and the girl and Mr. Turkle stayed up to finish off the cough sirup and decide what we were going to do about the mess the ward was in. | McMurphy, ja, Harding, dziewczyna i pan Turkle zostaliśmy, żeby dopić syrop i zastanowić się, co począć z bałaganem na oddziale. |
| Me and Harding acted like we were the only ones really very worried– about it; McMurphy and the big girl just sat there and sipped that sirup and grinned at each other and played hand games in the shadows, and Mr. Turkle kept dropping off to sleep. | Chyba jedynie ja i Harding przejmowaliśmy się naprawdę; McMurphy i Sandy tylko popijali syrop, uśmiechali się do siebie i trzymali w mroku za ręce, a pan Turkle co rusz zapadał w drzemkę. |
| Harding did his best to try to get them concerned. “All of you fail to compren’ the complexities of the situation,” he said. “Bull,” McMurphy said. | Harding robił, co mógł, żeby się otrząsnęli. - Nie zdajecie sobie sprawy z powagi sytuacji! - zawołał. - Gówno - powiedział McMurphy. |
| Harding slapped the table. “McMurphy, Turkle, you fail to realize what has occurred here tonight. | Harding uderzył dłonią w stół. - McMurphy, Turkle, czy do was nie dociera, co się tu działo tej nocy? |
| On a mental ward. | Na oddziale szpitala psychiatrycznego! |
| Miss Ratched’s ward! | Na oddziale siostry Ratched! |
| The reekerputions will be… devastating!” | Następstwa będą... straszliwe! |
| McMurphy bit the girl’s ear lobe. | McMurphy ugryzł dziewczynę w ucho. |
| Turkle nodded and opened one eye and said, “Tha’s true. | Turkle skinął głową, otworzył jedno oko i rzekł: - To prawda. |
| She’ll be on tomorrow, too.” “I, however, have a plan,” Harding said. | I co gorsza, oddziałowa przychodzi tej niedzieli. - Mam jednak pewien plan - oświadczył Harding. |
| He got to his feet. He said McMurphy was obviously too far gone to handle the situation himself and someone else would have to take over. | Wstał i powiedział, że skoro McMurphy jest najwyraźniej zbyt pijany, żeby cokolwiek przedsięwziąć, ktoś inny musi przejąć sprawy w swoje ręce. |
| As he talked he stood straighter and became more sober. | Wyłuszczając swój plan, chwiał się coraz mniej i powoli trzeźwiał. |
| He spoke in an earnest and urgent voice, and his hands shaped what he said. | Przekonywał nas usilnie, a jego dłonie kreśliły w powietrzu to, co mówił. |
| I was glad he was there to take over. | Cieszyłem się, że jest tu z nami, gotów wziąć sprawy w swoje ręce. |
| His plan was that we were to tie up Turkle and make it look like McMurphy’d snuck up behind him, tied him up with oh, say, strips of torn sheet, and relieved him of his keys, and after getting the keys had broken into the drug room, scattered drugs around, and raised hell with the files just to spite the nurse–she’d believe that part–then he’d unlocked the screen and made his escape. | Otóż mieliśmy tak związać Turkle’a, jakby to McMurphy zaszedł go od tyłu i skrępował - no, na przykład podartym na pasy prześcieradłem - zabrał mu klucze, włamał się do magazynu i porozsypywał leki, następnie na złość oddziałowej - w to na pewno uwierzy - porozrzucał teczki, a w końcu otworzył siatkę i uciekł przez okno. |
| McMurphy said it sounded like a television plot and it was so ridiculous it couldn’t help but work, and he complimented Harding on his clear-headedness. | McMurphy stwierdził, że to brzmi jak scenariusz telewizyjny i jest tak beznadziejnie głupie, że musi się udać, po czym pochwalił Hardinga za trzeźwe myślenie. |
| Harding said the plan had its merits; it would keep the other guys out of trouble with the nurse, and keep Turkle his job, and get McMurphy off the ward. | Harding podkreślił zalety swojego planu: nikt nie będzie miał kłopotów z oddziałową, Turkle’a nie wyleją z pracy, a McMurphy będzie mógł uciec ze szpitala. |
| He said McMurphy could have the girls drive him to Canada or Tiajuana, or even Nevada if he wanted, and be completely safe; the police never press too hard to pick up AWOLs from the hospital because ninety per cent of them always show back up in a few days, broke and drunk and looking for that free bed and board. | Powiedział, że dziewczyny mogą zawieźć McMurphy’ego do Kanady, Tijuany czy też, jeśli woli, do Newady; nic mu nie grozi, bo policja nigdy się specjalnie nie wysila, żeby łapać uciekinierów ze szpitala, gdyż dziewięćdziesiąt procent i tak zawsze wraca po kilku dniach; pijani i bez centa przy duszy, wiedzą, że tylko tu mogą liczyć na darmowe łóżko i wikt. |
| We talked about it for a while and finished the cough sirup. | Rozmawialiśmy o tym przez chwilę, dopijając syrop. |
| We finally talked it to silence. Harding sat back down. | Wreszcie temat się wyczerpał; zamilkliśmy i Harding usiadł. |
| McMurphy took his arm from around the girl and looked from me to Harding, thinking, that strange, tired expression on his face again. | McMurphy zdjął rękę z pleców dziewczyny i spojrzał w zamyśleniu najpierw na mnie, potem na Hardinga; znów miał na twarzy ten dziwny, zmęczony wyraz. |
| He asked what about us, why didn’t we just up and get our clothes on and make it out with him? “I’m not quite ready yet, Mack,” Harding told him. “Then what makes you think I am?” | Zapytał, co z nami, dlaczego nie włożymy ciuchów i nie zwiejemy razem z nim? - Jeszcze niezupełnie jestem gotów, Mack - odparł Harding. - A myślisz, że ja jestem? |
| Harding looked at him in silence for a time and smiled, then said, “No, you don’t understand. | Harding przypatrywał mu się przez chwilę w milczeniu, po czym uśmiechnął się i rzekł: - Nie, nie rozumiesz. |
| I’ll be ready in a few weeks. | Będę gotów za kilka tygodni. |
| But I want to do it on my own, by myself, right out that front door, with all the traditional red tape and complications. | Ale chcę to zrobić sam i po swojemu, wyjść głównym wejściem, po załatwieniu wszystkich koniecznych formalności. |
| I want my wife to be here in a car at a certain time to pick me up. | Chcę, żeby żona przyjechała po mnie o określonej godzinie. |
| I want them to know I was able to do it that way.” | Chcę, żeby wiedzieli, że potrafiłem wyjść stąd w ten sposób. |
| McMurphy nodded. “What about you, Chief?” “I figure I’m all right. | McMurphy skinął głową. - A ty, Wodzu? - Już mi nic nie jest. |
| Just I don’t know where I want to go yet. And somebody should stay here a few weeks after you’re gone to see that things don’t start sliding back.” “What about Billy and Sefelt and Fredrickson and the rest?” “I can’t speak for them,” Harding said. “They’ve still got their problems, just like all of us. They’re still sick men in lots of ways. | Nie wiem tylko, dokąd się udać. Zresztą ktoś powinien tu zostać jeszcze parę tygodni i dopilnować, żeby rzeczy nie zaczęły powracać do dawnego stanu. - A co z Billym, Sefeltem, Fredricksonem i resztą? - Nie mogę mówić za nich - rzekł Harding. - Wciąż mają swoje problemy, tak samo jak my wszyscy. |
| But at least there’s that: they are sick men now. | Pod wieloma względami są nadal chorymi ludźmi. |
| No more rabbits, Mack. | Ale przynajmniej są chorymi ludźmi , a nie królikami, Mack. |
| Maybe they can be well men someday. | Może kiedyś będą zdrowi. |
| I can’t say.” | Tego nie wiem. |
| McMurphy thought this over, looking at the backs of his hands. | McMurphy zastanawiał się nad tym przez chwilę, wpatrzony w wierzch swoich dłoni. |
| He looked back up to Harding. “Harding, what is it? | Znów spojrzał na Hardinga. - Harding, na czym to polega? |
| What happens?” “You mean all this?” | Co się dzieje? - Chodzi ci o nas? |
| McMurphy nodded. | McMurphy przytaknął. |
| Harding shook his head. “I don’t think I can give you an answer. | Harding potrząsnął głową. - Chyba nie umiem ci odpowiedzieć. |
| Oh, I could give you Freudian reasons with fancy talk, and that would be right as far as it went. | Och, pewnie mógłbym ci wyłożyć całą freudowską teorię ozdobioną pięknymi słówkami i wyłuszczyć, co według niej może być powodem, ale to wcale nie zbliżyłoby nas do sedna. |
| But what you want are the reasons for the reasons, and I’m not able to give you those. | Chcesz znać przyczyny powodów, a tych nie umiem ci podać. |
| Not for the others, anyway. | W każdym razie nie za innych. |
| For myself? | A w moim przypadku? |
| Guilt. | Poczucie winy. |
| Shame. | Wstyd. |
| Fear. | Lęk. |
| Self-belittlement. | Niedocenianie siebie. |
| I discovered at an early age that I was–shall we be kind and say different? | W młodym wieku odkryłem, że jestem... bądźmy wielkoduszni i powiedzmy “inny”. |
| It’s a better, more general word than the other one. | To lepsze, ogólniejsze słowo od tego, którym zwykle posługują się ludzie. |
| I indulged in certain practices that our society regards as shameful. | Pozwalałem sobie na pewne praktyki, które społeczeństwo uważa za wstydliwe. |
| And I got sick. | I zachorowałem. |
| It wasn’t the practices, I don’t think, it was the feeling that the great, deadly, pointing forefinger of society was pointing at me–and the great voice of millions chanting, ‘Shame. | Nie sądzę, żeby powodem były akurat te praktyki, raczej świadomość, że wskazuje na mnie potężny, karzący palec społeczeństwa, a donośny głos milionów powtarza: “Wstyd. |
| Shame. | Wstyd. |
| Shame.’ | Wstyd”. |
| It’s society’s way of dealing with someone different.” “I’m different,” McMurphy said. “Why didn’t something like that happen to me? | Tak społeczeństwo postępuje z odmieńcami. - Ja też jestem inny - rzekł McMurphy. - Dlaczego mnie nie przytrafiło się nic podobnego? |
| I’ve had people bugging me about one thing or another as far back as I can remember but that’s not what–but it didn’t drive me crazy.” “No, you’re right. | Jak daleko sięgam pamięcią, ludzie czepiali się mnie o to czy o tamto, ale to nie od... ale nie zwariowałem od tego. - Nie, masz rację. |
| That’s not what drove you crazy. | Nie od tego zwariowałeś. |
| I wasn’t giving my reason as the sole reason. Though I used to think at one time, a few years ago, my turtleneck years, that society’s chastising was the sole force that drove one along the road to crazy, but you’ve caused me to re-appraise my theory. | Powód mojej choroby nie jest jedynym powodem. Kiedyś, zaraz po studiach, byłem pewien, że potępienie społeczne jest jedyną siłą pchającą ku szaleństwu, ale ty sprawiłeś, że zrewidowałem moją teorię. |
| There’s something else that drives people, strong people like you, my friend, down that road.” “Yeah? | Jest jeszcze coś, przyjacielu, co popycha ludzi, silnych ludzi jak ty, przyjacielu, na drogę szaleństwa. - Tak? |
| Not that I’m admitting I’m down that road, but what is this something else?” | Nie żebym był na tej drodze, ale powiedz, co? |
| “It is us.” He swept his hand about him in a soft white circle and repeated, “Us.” McMurphy halfheartedly said, “Bull,” and grinned and stood up, pulling the girl to her feet. | - My. - Harding zatoczył krąg białą, delikatną ręką i powtórzył: - My. - Gówno - powiedział jakby bez przekonania McMurphy, uśmiechnął się i wstał, pociągając za sobą dziewczynę. |
| He squinted up at the dim clock. “It’s nearly five. | Zmrużył oczy, żeby spojrzeć na niewyraźną tarczę zegara. - Dochodzi piąta. |
| I need me a little shut-eye before my big getaway. | Przyda mi się krótka drzemka przed wielką ucieczką. |
| The day shift doesn’t come on for another two hours yet; let’s leave Billy and Candy down there a while longer. | Dzienna zmiana przychodzi dopiero za dwie godziny; niech Billy i Candy jeszcze sobie pośpią. |
| I’ll cut out about six. | Ruszamy koło szóstej. |
| Sandy, honey, maybe an hour in the dorm would sober us up. | Sandy, koteczku, może godzinka w łóżku by nas otrzeźwiła. |
| What do you say? | Co ty na to? |
| We got a long drive tomorrow, whether it’s Canada or Mexico or wherever.” | Jutro czeka nas długa podróż, może do Kanady, może do Meksyku, a może jeszcze gdzie indziej. |
| Turkle and Harding and I stood up too. | Turkle, Harding i ja wstaliśmy również. |
| Everybody was still weaving pretty much, still pretty drunk, but a mellow, sad feeling, had drifted over the drunk. | Wszyscy nadal nieźleśmy się zataczali i wciąż byliśmy porządnie wstawieni, mimo to zaczął nas ogarniać rzewny, smutnawy nastrój. |
| Turkle said he’d boot McMurphy and the girl out of bed in an hour. “Wake me up too,” Harding said. “I’d like to stand there at the window with a silver bullet in my hand and ask ‘Who wawz that’er masked man?’ as you ride–” “The hell with that. | Turkle obiecał, że za godzinę wykopie McMurphy’ego i dziewczynę z łóżka. - Mnie też obudź - poprosił Harding. - Chcę stać w oknie, ze srebrną kulą w dłoni, kiedy McMurphy zepnie konia ostro- gami i odjedzie w siną dal. - Daj spokój. |
| You guys both get in bed, and I don’t want to ever see hide nor hair of you again. | Idźcie obaj spać. Nie chcę was więcej oglądać. |
| You get me?” | Jasne? |
| Harding grinned and nodded but he didn’t say anything. | Harding uśmiechnął się i skinął głową, ale nic nie powiedział. |
| McMurphy put his hand out, and Harding shook it. | McMurphy podał mu rękę; Harding ją uścisnął. |
| McMurphy tipped back like a cowboy reeling out of a saloon and winked. “You can be bull goose loony again, buddy, what with Big Mack outa the way.” | Rudzielec zatoczył się do tyłu jak pijany kowboj w wahadłowych drzwiach baru i puścił oko. - Kiedy się zmyję, stary, znów będziesz królem wariatkowa. |
| He turned to me and frowned. “I don’t know what you can be, Chief. | Odwrócił się do mnie i zmarszczył brwi. - Nie wiem, Wodzu, kim ty możesz być. |
| You still got some looking to do. | Musisz się rozejrzeć. |
| Maybe you could get you a job being the bad guy on TV rasslin’. | Może mógłbyś grać czarne charaktery w westernach. |
| Anyway, take ‘er easy.” | No, trzymaj się. |
| I shook his hand, and we all started for the dorm. | Uścisnąłem mu dłoń i wszyscy ruszyliśmy do sypialni. |
| McMurphy told Turkle to tear up some sheets and pick out some of his favorite knots to be tied with. | McMurphy powiedział Turkle’owi, żeby podarł parę prześcieradeł i zdecydował, jakimi węzłami chce być skrępowany. |
| Turkle said he would. | Turkle oświadczył, że zaraz weźmie się do dzieła. |
| I got into my bed in the graying light of the dorm and heard McMurphy and the girl get into his bed. | Położyłem się do łóżka w szarzejącej sypialni; słyszałem, jak McMurphy i dziewczyna również się kładą. |
| I was feeling numb and warm. | Czułem odrętwienie i przyjemne ciepło. |
| I heard Mr. Turkle open the door to the linen room out in the hall, heave a long, loud, belching sigh as he pulled the door closed behind him. | Słyszałem, jak pan Turkle otwiera na korytarzu drzwi do magazynu z bielizną, po czym wzdycha głęboko i czka, zamykając je za sobą. |
| My eyes got used to the dark, and I could see McMurphy and the girl snuggled into each other’s shoulders, getting comfortable, more like two tired little kids than a grown man and a grown woman in bed together to make love. | Kiedy moje oczy przywykły do półmroku, zobaczyłem, że McMurphy i dziewczyna przytulają się do siebie, układają wygodnie, bardziej jak dwoje zmęczonych dzieci niż jak dorosły mężczyzna i dorosła kobieta, którzy idą razem do łóżka, żeby się kochać. |
| And that’s the way the black boys found them when they came to turn on the dorm lights at six-thirty. | I tak właśnie wyglądali, kiedy znaleźli ich czarni, którzy przyszli włączyć światło w sypialni o szóstej trzydzieści. |
| 29 | |
| I‘ve given what happened next a good lot of thought, and I’ve come around to thinking that it was bound to be and would have happened in one way or another, at this time or that, even if Mr. Turkle had got McMurphy and the two girls up and off the ward like was planned. | Sporo rozmyślałem o tym, co się następnie stało, i doszedłem do wniosku, że było to nieuniknione i wydarzyłoby się prędzej czy później, nawet gdyby pan Turkle obudził McMurphy’ego i obie dziewczyny i wyprawił ich ze szpitala, jakeśmy zaplanowali. |
| The Big Nurse would have found out some way what had gone on, maybe just by the look on Billy’s face, and she’d have done the same as she did whether McMurphy was still around or not. | Wielka Oddziałowa i tak by odkryła, co się tu działo - może wystarczyłoby jej spojrzeć na twarz Billy’ego - i postąpiłaby tak, jak postąpiła, bez względu na to, czy McMurphy byłby na oddziale, czy nie. |
| And Billy would have done what he did, and McMurphy would have heard about it and come back. | A wówczas Billy zrobiłby to, co zrobił. McMurphy zaś dowiedziałby się o tym i na pewno wrócił. |
| Would have had to come back, because he could no more have sat around outside the hospital, playing poker in Carson‘ City or Reno or someplace, and let the Big Nurse have the last move and get the last play, than he could have let her get by with it right under his nose. | Musiałby wrócić, bo tak jak nie dopuścił do tego, żeby jej to uszło na sucho, kiedy był obecny, tak samo nie mógłby pozwolić, by Wielka Oddziałowa miała ostatnie słowo, gdyby przebywał z dala od szpitala, grał w pokera w Carson City czy w Reno. |
| It was like he’d signed on for the whole game and there wasn’t any way of him breaking his contract. | Zupełnie jakby podpisał kontrakt na całą walkę i w żaden sposób nie mógł się wcześniej wycofać. |
| As soon as we started getting out of bed and circulating around the ward, the story of what had taken place was spreading in a brush fire of low talk. “They had a what?” asked the ones who hadn’t been in on it. “A whore? In the dorm? | Ledwie wstaliśmy z łóżek i zaczęli krążyć po oddziale, przekazywana szeptem wieść o tym, co się wydarzyło w nocy, rozniosła się równie szybko jak ogień po prerii. - Co mieli w sypialni? - dopytywali ci, którzy nie brali udziału w zabawie. - Kurwę? |
| Jesus.” | Jezu ! |
| Not only a whore, the others told them, but a drunken blast to boot. | Nie tylko kurwę, odpowiadali inni, ale i popijawę. |
| McMurphy was planning to sneak her out before the day crew came on but he didn’t wake up. “Now what kind of crock are you giving us?” “No crock. | McMurphy zamierzał wyprowadzić dziewczynę przed nadejściem personelu, ale zaspał. - Co za ciemnotę próbujecie nam wcisnąć? - Żadną ciemnotę. |
| It’s every word gospel. | To wszystko święta prawda. |
| I was in on it.” | Sam brałem w tym udział. |
| Those who had been in on the night started telling about it with a kind of quiet pride and wonder, the way people tell about seeing a big hotel fire or a dam bursting–very solemn and respectful because the casualties aren’t even counted yet–but the longer the telling went on, the less solemn the fellows got. | Uczestnicy zabawy opowiadali o niej z dumą i z przejęciem, jak ludzie, którzy byli świadkami pożaru wielkiego hotelu lub zerwania tamy - pełni powagi i szacunku, bo liczba ofiar jeszcze nie jest znana - a im dłużej opowiadali, tym bardziej się nam robiło wesoło. |
| Everytime the Big Nurse and her hustling black boys turned up something new, such as the empty bottle of cough syrup or the fleet of wheelchairs parked at the end of the hall like empty rides in an amusement park, it brought another part of the night back sudden and clear to be told to the guys who weren’t in on it and to be savored by the guys who were. | Ilekroć Wielka Oddziałowa i krzątający się po salach czarni znajdowali coś nowego, jak pustą butlę po syropie na kaszel albo sznur wózków inwalidzkich stojących na końcu korytarza niby puste gokarty w lunaparku, balowiczom przypominały się nagle jasno i wyraźnie kolejne zdarzenia tej nocy; mogli je rozpamiętywać i relacjonować tym, którzy nie brali w nich udziału. |
| Everybody had been herded into the day room by the black boys, Chronics and Acutes alike, milling together in excited confusion. | Czarni spędzili wszystkich do świetlicy, zarówno Chroników, jak i Okresowych; kręciliśmy się bezładnie w ogól- nym podnieceniu. |
| The two old Vegetables sat sunk in their bedding, snapping their eyes and their gums. | Dwie stare Rośliny siedziały zanurzone w pościeli, mrużąc oczy i kłapiąc bezzębnymi dziąsłami. |
| Everybody was still in pajamas and slippers except McMurphy and the girl; she was dressed, except for her shoes and the nylon stockings, which now hung over her shoulder, and he was in his black shorts with the white whales. | Wszyscy oprócz McMurphy’ego i dziewczyny byli w piżamach i kapciach; rudzielec miał na sobie czarne spodenki w białe wieloryby, Sandy natomiast była całkiem ubrana, tyle że bez butów i bez pończoch - te przerzuciła przez ramię. |
| They were sitting together on a sofa, holding hands. | Siedzieli obok siebie na kanapie, trzymając się za ręce. |
| The girl had dozed off again, and McMurphy was leaning against her with a satisfied and sleepy grin. | Dziewczyna drzemała, a McMurphy opierał się o nią z błogim, sennym uśmiechem. |
| Our solemn worry was giving way, in spite of us, to joy and humor. | Nasza powaga i zatroskanie mimo woli ustępowały miejsca radości i uciesze. |
| When the nurse found the pile of pills Harding had sprinkled on Sefelt and the girl, we started to pop and snort to keep from laughing, and by the time they found Mr. Turkle in the linen room and led him out blinking and groaning, tangled in a hundred yards of torn sheet like a mummy with a hangover, we were roaring. | Kiedy oddziałowa natknęła się na stos pigułek, którymi Harding posypał Sefelta i dziewczynę, dusiliśmy się i prychali, żeby powstrzymać się od śmiechu, lecz gdy czarni znaleźli i wyprowadzili z magazynu z bielizną pana Turkle’a, a my ujrzeliśmy, jak mruga oczami i jęczy poowijany setkami metrów podartych prześcieradeł niby skacowana mumia, ryknęliśmy na cały głos. |
| The Big Nurse took our good humor without so much as a trace of her little pasted smile; every laugh was being forced right down her throat till it looked as if any minute she’d blow up like a bladder. | Wielka Oddziałowa przyjmowała nasz szampański humor bez cienia swojego sztucznego uśmiechu; dławiła się naszym śmiechem, wyglądało, że lada moment trzaśnie jak rybi pęcherz. |
| McMurphy draped one bare leg over the edge of the sofa nd pulled his cap down to keep the light from hurting his reddened eyes, and he kept licking out a tongue that looked like it had been shellacked by that cough syrup. | McMurphy przerzucił jedną gołą nogę przez oparcie kanapy i naciągnął czapkę nisko na czoło, żeby osłonić przed światłem zaczerwienione oczy. Co chwila oblizywał wargi językiem, który po piciu syropu wyglądał jak powleczony szelakiem. |
| He looked sick and terrifically tired, and he kept pressing the heels of his hands against his temples and yawning, but as bad as he seemed to feel he still held his grin and once or twice went so far as to laugh out loud at some of the things the nurse kept turning up. | Rudzielec był blady i okrutnie zmęczony; wciąż przyciskał dłonie do skroni i ziewał, ale choć czuł się tak podle, bez przerwy się uśmiechał, a raz czy dwa nawet zarechotał na widok najnowszych odkryć oddziałowej. |
| When the nurse went in to call the Main Building to report Mr. Turkle’s resignation, Turkle and the girl Sandy took the opportunity to unlock that screen again and wave good-by to all and go loping off across the grounds, stumbling and slipping on the wet, sun-sparkle grass. “He didn’t lock it back up,” Harding said to McMurphy. | Kiedy siostra Ratched weszła do dyżurki, żeby zadzwonić do głównego budynku i zawiadomić dyrekcję o rezygnacji pana Turkle’a - Sandy i Turkle skorzystali z okazji i otworzyli siatkę. Pomachali nam na pożegnanie i ruszyli biegiem przez trawnik, potykając się i ślizgając na mokrej, połyskującej w słońcu trawie. - Nie zamknęli siatki! - krzyknął Harding do McMurphy’ego. |
| “Go on. Go on after them!” McMurphy groaned and opened one eye bloody as a hatching egg. “You kidding me? | - Prędko! Uciekaj za nimi! McMurphy jęknął - spod powieki, niczym kurczę wykluwające się z jajka, wyjrzało przekrwione oko. - Żartujesz chyba. |
| I couldn’t even get my head through that window, let alone my whole body.” “My friend, I don’t believe you fully comprehend–” “Harding, goddam you and your big words; all I fully comprehend this morning is I’m still half drunk. | Łeb mam taki spuchnięty, że w życiu by mi nie przelazł przez okno, a co dopiero ja cały! - Przyjacielu, najwyraźniej nie rozumiesz jeszcze w pełni... - Harding, idź do diabła z tym swoim gadaniem; jedyne, co rozumiem, to że nadal jestem na wpół pijany. |
| And sick. | I źle się czuję. |
| Matter of fact, I think you’re still drunk too. | Co więcej, ty chyba też jesteś pijany. |
| Chief, how about you; are you still drunk?” | A ty, Wodzu, jesteś pijany czy nie? |
| I said that my nose and cheeks didn’t have any feeling in them yet, if this could be taken to mean anything. | Odpowiedziałem, że wciąż nie czuję nosa i policzków, jeśli to o czymś świadczy. |
| McMurphy nodded once and closed his eyes again; he laced his hands across his chest and slid down in his chair, his chin settling into his collar. | McMurphy skinął głową, przymknął oczy, splótł ręce na brzuchu i osunął się nisko w fotelu, opierając podbródek o pierś. |
| He smacked his lips and smiled as if he were napping. “Man,” he said, “everybody is still drunk.” | Mlasnął ustami i uśmiechnął się jakby przez sen. - Do licha - mruknął - wszyscy są jeszcze pijani. |
| Harding was still concerned. He kept on about how the best thing for McMurphy to do was get dressed, quickly, while old Angel of Mercy was in there calling the doctor again to report the atrocities she had uncovered, but McMurphy maintained that there wasn’t anything to get so excited about; he wasn’t any worse off than before, was he? “I’ve took their best punch,” he said. | Zatroskany Harding zaczął go namawiać, by się natychmiast ubrał, korzystając z tego, że nasz anioł miłosierdzia tkwi przy telefonie i wydzwania do lekarza, którego chce powiadomić o naszych ekscesach, ale rudzielec obstawał, iż nie ma się czym denerwować; przecież nie grozi mu nic gorszego niż przedtem, prawda? - Co mogli, już mi zrobili - rzekł. |
| Harding threw up his hands and went off, predicting doom. | Harding podniósł ręce do nieba i odszedł, przepowiadając najgorsze. |
| One of the black boys saw the screen was unlocked and locked it and went into the Nurses’ Station for the big flat ledger, came back out running his finger down the roll and lipping the names he read out loud as he sighted the men that matched up with them. | Jeden z czarnych zobaczył, że siatka jest otwarta, zamknął ją więc i przyniósłszy z dyżurki wielki, cienki dziennik, zaczął czytać na głos listę obecności, przesuwając po niej palcem i odfajkowując paznokciem nazwiska osób, które widział w świetlicy. |
| The roll is listed alphabetically backwards to throw people off, so he didn’t get to the Bs till right at the last. He looked around the day room without taking his finger from that last name in the ledger. “Bibbit. | Żeby ludzi zmylić, lista była ułożona w odwrotnym porządku alfabetycznym, toteż czarny dopiero przy końcu doszedł do litery B. Rozglądał się dookoła, nie odejmując palca od ostatniego nazwiska. - Bibbit. |
| Where’s Billy Bibbit?” His eyes were big. He was thinking Billy’d slipped out right under his nose and would he ever catch it. “Who saw Billy Bibbit go, you damn goons?” | Gdzie jest Billy Bibbit? - Oczy miał rozszerzone ze strachu; myślał, że Billy prysnął przez otwarte okno i bał się, że za to oberwie. - Który z was widział, jak Billy ucieka, przeklęte barany? |
| This set people to remembering just where Billy was; there were whispers and laughing again. | Wtedy chłopcy przypomnieli sobie, gdzie jest Billy; rozległy się szepty i znów gruchnął śmiech. |
| The black boy went back into the station, and we saw him telling the nurse. | Czarny wszedł do dyżurki; widzieliśmy, jak przekazuje wiadomość oddziałowej. |
| She smashed the phone down in the cradle and came out the door with the black boy hot after her; a lock of her hair had broken loose from beneath her white cap and fell across her face like wet ashes. | Rzuciła słuchawkę na widełki i wybiegła, a czarny za nią. Kosmyk siwych włosów wysunął się jej spod czepka i przykleił do twarzy jak mokry popiół. |
| She was sweating between her eyebrows and under her nose. | Między brwiami i pod nosem miała krople potu. |
| She demanded we tell her where the Eloper had gone. | Zażądała, żebyśmy natychmiast wyjawili, dokąd zbieg uciekł. |
| She was answered with a chorus of laughter, and her eyes went around the men. “So? | Odpowiedział jej gromki śmiech, więc zaczęła się nam bacznie przyglądać. - Ach tak? |
| He’s not gone, is he? | Czyli nie uciekł? |
| Harding, he’s still here–on the ward, isn’t he? | Harding, on wciąż tu jest... na oddziale, tak? |
| Tell me. | Proszę mi powiedzieć! |
| Sefelt, tell me!” | Sefelt, słucham! |
| She darted the eyes out with every word, stabbing at the men’s faces, but the men were immune to her poison. | Przy każdym słowie wbijała w nas oczy jak zatrute sztylety, byliśmy jednak odporni na jej truciznę. |
| Their eyes met hers; their grins mocked the old confident smile she had lost. “ Washington! | Śmiało napotykaliśmy jej wzrok, a nasze szerokie uśmiechy drwiły z zadufanego uśmieszku, który utraciła. - Washington! |
| Warren! | Warren! |
| Come with me for room check.” | Sprawdzimy wszystkie sale! |
| We rose and followed as the three of them went along, unlocking the lab, the tub room, the doctor’s office… Scanlon covered his grin with his knotty hand and whispered, “Hey, ain’t it gonna be some joke on of Billy.” We all nodded. | Wstaliśmy i poszliśmy za nimi; przyglądaliśmy się, jak otwierają pracownię, gabinet hydroterapii, gabinet lekarza. Scanlon przysłonił żylastą dłonią uśmiechnięte usta i szepnął: - Ale będą jaja, kiedy znajdą Billy’ego, co? Skinęliśmy głowami. |
| “And Billy’s not the only one it’s gonna be a joke on, now that I think about it; remember who’s in there?” | - I nie tylko Billy’ego; pamiętacie chyba, kogo tam ma ze sobą? |
| The nurse reached the door of the Seclusion Room at the end of the hall. | Oddziałowa doszła do drzwi izolatki mieszczącej się na końcu korytarza. |
| We pushed up close to see, crowding and craning to peep over the Big Nurse and the two black boys as she unlocked it and swung it open. | Przysunęliśmy się blisko, bo chcieliśmy dobrze widzieć; tłoczyliśmy się i wyciągali szyje, żeby zajrzeć przez ramię czarnym i Wielkiej Oddziałowej, która otworzyła drzwi kluczem i pchnęła je do środka. |
| It was dark in the windowless room. | W pozbawionej okien izolatce panował mrok. |
| There was a squeak and a scuffle in the dark, and the nurse reached out, flicked the light down on Billy and the girl where they were blinking up from that mattress on the floor like two owls from a nest. | W ciemnościach rozległ się pisk i szmer, a gdy oddziałowa wyciągnęła rękę i zapaliła światło, ujrzeliśmy Billy’ego i dziewczynę - leżeli na materacu na podłodze i mrugali jak zbudzone sowy. |
| The nurse ignored the howl of laughter behind her. “William Bibbit!” She tried so hard to sound cold and stern. “William… Bibbit!” | Oddziałowa udała, że nie słyszy za sobą wybuchu śmiechu. - Williamie Bibbit! - Jej głos jeszcze nigdy nie brzmiał tak surowo i lodowato. - Williamie… Bibbit! |
| “Good morning, Miss Ratched,” Billy said, not even making any move to get up and button his pajamas. | Dzień dobry, siostro Ratched - przywitał ją Billy, nie usiłując nawet wstać i zapiąć piżamy. |
| He took the girl’s hand in his and grinned. “This is Candy.” | Ujął dłoń dziewczyny i uśmiechnął się szeroko. - To jest Candy. |
| The nurse’s tongue clucked in her bony throat. “Oh, Billy Billy Billy–I’m so ashamed for you.” | Oddziałowa cmoknęła językiem o kościste podniebienie. - Och, Billy, Billy, Billy... tak mi za ciebie wstyd. |
| Billy wasn’t awake enough to respond much to her shaming, and the girl was fussing around looking under the mattress for her nylons, moving slow and warm-looking after sleep. | Billy nie był jeszcze na tyle rozbudzony, żeby dać się zawstydzić, a dziewczyna - ociężała i rozgrzana od snu - ospałymi ruchami usiłowała wyciągnąć pończochy spod materaca. |
| Every so often she would stop her dreamy fumbling and look up and smile at the icy figure of the nurse standing there with her arms crossed, then feel to see if her sweater was buttoned, and go back to tugging for her nylon caught between the mattress and the tile floor. | Co rusz przerywała niezdarne próby, podnosiła głowę i uśmiechała się do lodowatej postaci oddziałowej, stojącej z rękami skrzyżowanymi na piersiach, po czym sprawdzała palcami, czy sweter ma zapięty, i znów zaczynała szarpać pończochy przyciśnięte materacem do posadzki. |
| They both moved like fat cats full of warm milk, lazy in the sun: I guessed they were still fairly drunk too. “Oh, Billy,” the nurse said, like she was so disappointed she might break down and cry. “A woman like this . A cheap! | Oboje poruszali się jak opasłe koty, opite ciepłym mlekiem i leniuchujące na słońcu; podejrzewałem, że też są jeszcze porządnie pijani. - Och, Billy! - zawołała oddziałowa, jakby tak się na nim zawiodła, że gotowa była płakać. - Z taką kobietą! |
| Low! Painted–” “Courtesan?” Harding suggested. “Jezebel?” | Nędzną, wulgarną, umalowaną... - Kurtyzaną? - zaproponował Harding. - Messaliną? |
| The nurse turned and tried to nail him with her eyes, but he just went on. “Not Jezebel? No?” | Oddziałowa odwróciła się i spojrzała na niego, jakby go chciała zabić wzrokiem, ale on nie dał się uciszyć. - Nie Messaliną? Nie? |
| He scratched his head in thought. “How about Salome? | Podrapał się z namysłem po głowie. - Może więc Salome? |
| She’s notoriously evil. | Też bardzo zła kobieta. |
| Perhaps ‘dame’ is the word you want. | A może “dziwka” jest słowem, którego siostra szuka? |
| Well, I’m just trying to help .” | Cóż, staram się tylko pomóc! |
| She swung back to Billy. | Siostra przeniosła oczy na Billy’ego. |
| He was concentrating on getting to his feet. | Usiłował właśnie wstać. |
| He rolled over and came to his knees, butt in the air like a cow getting up, then pushed up on his hands, then came to one foot, then the other, and straightened. | Przekręcił się na brzuch i ukląkł, wypinając tyłek niczym podnosząca się krowa, podparł się rękami, odepchnął, jakby robił pompkę, podciągnął jedną nogę, potem drugą i wreszcie wstał. |
| He looked pleased with his success, as if he wasn’t even aware of us crowding at the door teasing him and hoorahing him. | Tak był rad ze swojego sukcesu, że nawet nie dostrzegł nas wszystkich tłoczących się w drzwiach, choć żartowaliśmy z niego i biliśmy mu brawo. |
| The loud talk and laughter swirled around the nurse. | Nasze głosy i śmiech dudniły wokół oddziałowej. |
| She looked from Billy and the girl to the bunch of us behind her. | Spoglądała to na Billy’ego i dziewczynę, to do tyłu na naszą gromadkę. |
| The enamel-and-plastic face was caving in. | Jej twarz z emalii i plastyku zaczynała się giąć i wypaczać. |
| She shut her eyes and strained to calm her trembling, concentrating. She knew this was it, her back to the wall. | Oddziałowa zacisnęła powieki i skupiła się w sobie, żeby opanować drżenie. Wiedziała, że koniec jest bliski, że przyparto ją do muru. |
| When her eyes opened again, they were very small and still. | Kiedy znów otworzyła oczy, były to wąskie, nieruchome szparki. |
| “What worries me, Billy,” she said–I could hear the change in her voice–”is how your poor mother is going to take this.” | - Martwi mnie, Billy - oświadczyła (słyszałem zmianę w jej głosie) - jak to przyjmie twoja biedna matka. |
| She got the response she was after. | Doczekała się spodziewanej reakcji. |
| Billy flinched and put his hand to his cheek like he’d been burned with acid. “Mrs. Bibbit’s always been so proud of your discretion. | Billy wzdrygnął się i przyłożył dłoń do policzka, jakby oblała go kwasem. - Pani Bibbit zawsze była taka dumna, że ma porządnego syna. |
| I know she has. | Wiem, co mówię. |
| This is going to disturb her terribly. | To będzie dla niej straszny cios. |
| You know how she is when she gets disturbed, Billy; you know how ill the poor woman can become. | Wiesz, jak bardzo przeżywa różne przykrości, Billy, wiesz, jak ciężko je odchorowuje, biedaczka. |
| She’s very sensitive. | Jest bardzo wrażliwa. |
| Especially concerning her son. | Szczególnie, gdy chodzi o jej dziecko. |
| She always spoke so proudly of you. | Zawsze mówi o tobie z taką dumą. |
| She al–” “Nuh! | Zaw... - Nie! |
| Nuh!” | Nie! |
| His mouth was working. He shook his head, begging her. “You d-don’t n-n-need!” “Billy Billy Billy,” she said. “Your mother and I are old friends.” “No!” he cried. | Usta mu drgały i potrząsał błagalnie głową. -Siostra n-nie p-p-powie! - Billy, Billy, Billy... - Westchnęła. - Twoja matka i ja jesteśmy przecież przyjaciółkami. - Nie! - zawołał. |
| His voice scraped the white, bare walls of the Seclusion Room. | Jego krzyk potoczył się po białych, nagich ścianach izolatki. |
| He lifted his chin so he was shouting at the moon of light in the ceiling. “N-n- no!” | Billy zadarł głowę i krzyczał prosto w dysk światła na suficie. - N-n-nie! |
| We’d stopped laughing. | Przestaliśmy się śmiać. |
| We watched Billy folding into the floor, head going back, knees coming forward. | Patrzyliśmy, jak Billy znów się osuwa w dół, opada na kolana i odchyla do tyłu. |
| He rubbed his hand up and down that green pant leg. He was shaking his head in panic like a kid that’s been promised a whipping just as soon as a willow is cut. | Zaczął trzeć ręką nogawkę piżamy i kręcić głową przerażony jak dziecko, któremu obiecano lanie, gdy tylko wytnie się wierzbową rózgę. |
| The nurse touched his shoulder to comfort him. | Oddziałowa dotknęła jego ramienia pocieszycielskim gestem. |
| The touch shook him like a blow. “Billy, I don’t want her to believe something like this of you–but what am I to think?” “Duh-duh-don’t t-tell, M-M-M-Miss Ratched. | Zatrząsł się jak od ciosu. - Billy, nie chcę, żeby twoja matka straciła wiarę w ciebie... ale sama nie wiem, co o tym wszystkim myśleć. - N-n-niech sio-siotra nie m-m-m-mówi. |
| Duh-duh-duh–” “Billy, I have to tell. | N-n-n... - Muszę jej powiedzieć, Billy. |
| I hate to believe you would behave like this, but, really, what else can I think? | Trudno mi uwierzyć, że mogłeś tak postąpić, ale cóż innego mi pozostaje? |
| I find you alone, on a mattress, with this sort of woman.” “No! | Znajduję cię sam na sam na materacu z kobietą tego pokroju! - Nie! |
| I d-d-didn’t. | T-t-to nie ja. |
| I was–” His hand went to his cheek again and stuck there. “She did.” “Billy, this girl could not have pulled you in here forcibly.” She shook her head. “Understand, I would like to believe something else–for your poor mother’s sake.” | To... - Jego dłoń znów dotknęła policzka i przylgnęła do niego. - To ona. - Billy, ta dziewczyna by cię tu siłą nie zaciągnęła. - Oddziałowa potrząsnęła głową. - Zrozum, chciałabym wierzyć, że nie jesteś winien... dla dobra twojej biednej matki. |
| The hand pulled down his cheek, raking long red marks. “She d-did.” He looked around him. “And M-M-McMurphy! He did. | Ręka zjechała po policzku, pozostawiając drugie czerwone szramy. - T-to ona. - Billy rozejrzał się dookoła. - I M-M-M-McMurphy! |
| And Harding! | On i Harding! |
| And the-the-the rest! | I r-r-reszta! |
| They t-t-teased me, called me things!” | D-d-drwili ze mnie, przezywali ! |
| Now his face was fastened to hers. He didn’t look to one side or the other, but only straight ahead at her face, like there was a spiraling light there instead of features, a hypnotizing swirl of cream white and blue and orange. | Utkwił wzrok w oddziałowej - nie patrzył na boki, tylko prosto przed siebie na jej twarz, jakby zamiast rysów widział tam spiralne światło, hipnotyczny, biało-niebiesko-pomarańczowy wir. |
| He swallowed and waited for her to say something, but she wouldn’t; her skill, her fantastic mechanical power flooded back into her, analyzing the situation and reporting to her that all she had to do was keep quiet. “They m-m-made me! | Przełknął ślinę i czekał, co powie siostra Ratched, ale ona nie zamierzała nic mówić; jej doświadczenie i przeogromna, mechaniczna moc, którą znów w sobie czuła, analizowały dane i informowały ją, że ma teraz milczeć. - Z-z-zmusili mnie! |
| Please, M-Miss Ratched, they may-may- MAY –!” | Przysięgam, siostro Ratched, zmu-zmu-ZMU... |
| She checked her beam, and Billy’s face pitched downward, sobbing with relief. | Zgasiła wir i Billy spuścił głowę, łkając z ulgą. |
| She put a hand on his neck and drew his cheek to her starched breast, stroking his shoulder while she turned a slow, contemptuous look across the bunch of us. “It’s all right, Billy. | Oddziałowa położyła mu dłoń na szyi i przytuliła jego policzek do swojej wykrochmalonej piersi, gładząc go po ramieniu i jednocześnie wodząc po nas wolno spojrzeniem pełnym pogardy. - Już dobrze, Billy. |
| It’s all right. | Już dobrze. |
| No one else is going to harm you. | Nie pozwolę cię więcej krzywdzić. |
| It’s all right. | Już dobrze. |
| I’ll explain to your mother.” | Wytłumaczę wszystko twojej matce. |
| She continued to glare at us as she spoke. | Mówiąc to, wpatrywała się w nas z nienawiścią. |
| It was strange to hear that voice, soft and soothing and warm as a pillow, coming out of a face hard as porcelain. “All right, Billy. | Dziwne było, że ten głos, miękki, kojący i ciepły jak poduszka, wydobywa się z twarzy twardej jak porcelana. - Już dobrze, Billy. |
| Come along with me. | Chodź ze mną. |
| You can wait over here in the doctor’s office. | Zaczekasz w gabinecie doktora. |
| There’s no reason for you to be submitted to sitting out in the day room with these… friends of yours.” | Nie ma powodu narażać się dłużej na towarzystwo tych... twoich przyjaciół. |
| She led him into the office, stroking his bowed head and saying, “Poor boy, poor little boy,” while we faded back down the hall silently and sat down in the day room without looking at one another or speaking. | Zaprowadziła go do gabinetu lekarza, głaszcząc po spuszczonej głowie i powtarzając: “Biedne dziecko, biedne dziecko”, my zaś odeszliśmy cicho korytarzem i usiedliśmy w świetlicy, nie patrząc na siebie i nie odzywając się słowem. |
| McMurphy was the last one to take a seat. | McMurphy usiadł ostatni. |
| The Chronics across the way had stopped milling around and were settling into their slots. | Chronicy przestali się już kręcić i też zajmowali miejsca pod swoją ścianą. |
| I looked at McMurphy out of the corner of my eye, trying not to be obvious about it. | Kątem oka spojrzałem na McMurphy’ego, niby to niechcący. |
| He was in his chair in the corner, resting a second before he came out for the next round–in a long line of next rounds. | Siedział jak zawsze w kącie, odpoczywając chwilę przed następną rundą - jedną z wielu. |
| The thing he was fighting, you couldn’t whip it for good. | Tego, z czym walczył, nie sposób było pokonać. |
| All you could do was keep on whipping it, till you couldn’t come out any more and somebody else had to take your place. | Można było tylko bić i bić, aż w końcu opadało się z sił; wtedy ktoś inny musiał wkraczać na ring. |
| There was more phoning going on in the Nurses’ Station and a number of authorities showing up for a tour of the evidence. | W dyżurce znów odchodziły rozmowy telefoniczne; zjawili się też przedstawiciele dyrekcji, żeby obejrzeć dowody rzeczowe. |
| When the doctor himself finally came in, every one of these people gave him a look like the whole thing had been planned by him, or at least condoned and authorized. | Kiedy wreszcie przybył lekarz, patrzyli na niego tak, jakby to on wszystko ukartował albo przynajmniej udzielił nam zgody i obiecał bezkarność. |
| He was white and shaky under their eyes. | Zbladł i zachwiał się pod naporem ich spojrzeń. |
| You could see he’d already heard about most of what had gone on here, on his ward, but the Big Nurse outlined it for him again, in slow, loud details so we could hear it too. Hear it in the proper way, this time, solemnly, with no whispering or giggling while she talked. | Widać było, że wie już, co się wydarzyło tu, na jego oddziale, lecz siostra Ratched zrelacjonowała mu wszystko jeszcze raz, wolno, dokładnie i głośno, żebyśmy też słyszeli i wy- słuchali z należytą powagą, bez chichotów czy szeptów. |
| The doctor nodded and fiddled with his glasses, batting eyes so watery I thought he must be splashing her. | Lekarz kiwał głową i obracał w palcach binokle, mrugając oczami, któ- re były tak załzawione, że na oddziałową na pewno padały krople. |
| She finished by telling him about Billy and the tragic experience we had put the poor boy through. “I left him in your office. | Na koniec opowiedziała mu o Billym i o straszliwej krzywdzie, jakąśmy mu wyrządzili. - Zaprowadziłam go do pańskiego gabinetu. |
| Judging from his present state, I suggest you see him right away. | Z uwagi na jego obecny stan jestem zdania, że powinien pan pójść do niego jak najprędzej. |
| He’s been through a terrible ordeal. | Przeszedł straszną próbę. |
| I shudder to think of the damage that must have been done to the poor boy.” | Drżę na samą myśl o tym, jak bardzo to mogło zaszkodzić biednemu dziecku. |
| She waited until the doctor shuddered too. “I think you should go see if you can speak with him. | Czekała, aż lekarz też zadrży. - Uważam, że powinien pan z nim porozmawiać. |
| He needs a lot of sympathy. | Potrzeba mu ciepła i serdeczności. |
| He’s in a pitiful state.” | Jest w żałosnym stanie. |
| The doctor nodded again and walked off toward his office. | Lekarz skinął głową i ruszył do swojego gabinetu. |
| We watched him go. | Patrzyliśmy, jak się oddala. |
| “Mack,” Scanlon said. “Listen–you don’t think any of us are being taken in by this crap, do you? It’s bad, but we know where the blame lies–we ain’t blaming you.” | Słuchaj, Mack - rzekł Scanlon - słuchaj... chyba nie sądzisz, że daliśmy się nabrać na tę gadkę, co? To paskudna sprawa, ale dobrze wiemy, kto jest odpowiedzialny... nikt z nas nie wini ciebie. |
| “No,” I said, “none of us blame you.” And wished I’d had my tongue pulled out as soon as I saw the way he looked at me. | - Nikt nie wini ciebie - powtórzyłem, lecz McMurphy tak na mnie spojrzał, że natychmiast pożałowałem, że nie odgryzłem sobie języka. |
| He closed his eyes and relaxed. | Zamknął oczy i odprężył się. |
| Waiting, it looked like. | Jak gdyby na coś czekał. |
| Harding got up and walked over to him and had just opened his mouth to say something when the doctor’s voice screaming down the hall smashed a common horror and realization onto everybody’s face. “Nurse!” he yelled. “Good lord, nurse!” | Harding wstał, podszedł do niego i już otwierał usta, żeby coś powiedzieć, gdy wtem z głębi korytarza dobiegł nas krzyk doktora; na naszych twarzach odmalowała się zgroza i świadomość tego, co się wydarzyło. - Siostro! - wrzeszczał lekarz. - Boże, siostro ! |
| She ran, and the three black boys ran, down the hall to where the doctor was still calling. | Oddziałowa i trzej czarni pobiegli w stronę krzyczącego lekarza. |
| But not a patient got up. | Ale żaden z pacjentów nie wstał z miejsca. |
| We knew there wasn’t anything for us to do now but just sit tight and wait for her to come to the day room to tell us what we all had known was one of the things that was bound to happen. | Czuliśmy, że teraz możemy tylko siedzieć nieruchomo i czekać, aż oddziałowa wróci do świetlicy i powie nam, że stało się to, co wszyscy uważaliśmy za nieuniknione. |
| She walked straight to McMurphy. “He cut his throat,” she said. | Podeszła prosto do McMurphy’ego. - Poderżnął sobie gardło - powiedziała. |
| She waited, hoping he would say something. | Czekała w nadziei, że się odezwie. |
| He wouldn’t look up. “He opened the doctor’s desk and found some instruments and cut his throat. | Ale on nawet na nią nie spojrzał. - Otworzył biurko doktora, znalazł jakieś narzędzie chirurgiczne i poderżnął sobie gardło. |
| The poor miserable, misunderstood boy killed himself. | Biedne, nieszczęsne i nie zrozumiane dziecko zabiło się. |
| He’s there now, in the doctor’s chair, with his throat cut.” | Leży teraz w fotelu lekarza z poderżniętym gardłem. |
| She waited again. | Znów zamilkła. |
| But he still wouldn’t look up. “First Charles Cheswick and now William Bibbit! | Ale McMurphy nadal nie podnosił oczu. - Najpierw Charles Cheswick, a teraz William Bibbit! |
| I hope you’re finally satisfied. | Chyba jest pan wreszcie usatysfakcjonowany. |
| Playing with human lives–gambling with human lives–as if you thought yourself to be a God!” | Bawił się pan życiem ludzkim jak talią kart, igrał z życiem ludzkim, jakby się pan uważał za Boga! |
| She turned and walked into the Nurses’ Station and closed the door behind her, leaving a shrill, killing-cold sound ringing in the tubes of light over our heads. | Odwróciła się, weszła do dyżurki i zamknęła za sobą drzwi, a szum jarzeniówek nad naszymi głowami przeszedł w ostry, morderczy, lodowaty pisk. |
| First I had a quick thought to try to stop him, talk him into taking what he’d already won and let her have the last round, but another, bigger thought wiped the first thought away completely. | Przemknęło mi przez głowę, że trzeba powstrzymać McMurphy’ego, przekonać, by zadowolił się dotychczasową wygraną i pozwolił oddziałowej zgarnąć ostatnią pulę, jednakże inna, głębsza myśl całkowicie wyparła tę pierwszą. |
| I suddenly realized with a crystal certainty that neither I nor any of the half-score of us could stop him. | Nagle zrozumiałem z niebywałą jasnością, że ani ja, ani żaden z nas nie zdoła go powstrzymać. |
| That Harding’s arguing or my grabbing him from behind, or old Colonel Matterson’s teaching or Scanlon’s griping, or all of us together couldn’t rise up and stop him. | Pojąłem, że na nic się nie zdadzą argumenty Hardinga czy to, że ja złapię go od tyłu, a nauki starego pułkownika Mattersona i narzekania Scanlona będą równie bezskuteczne. |
| We couldn’t stop him because we were the ones making him do it. | Nie mogliśmy go powstrzymać, bo to my zmuszaliśmy go do działania. |
| It wasn’t the nurse that was forcing him, it was our need that was making him push himself slowly up from sitting, his big hands driving down on the leather chair arms, pushing him up, rising and standing like one of those moving-picture zombies, obeying orders beamed at him from forty masters. | To nie oddziałowa, ale nasza potrzeba sprawiła, że wstał wolno z fotela, odpychając się szerokimi dłońmi od obitych skórą poręczy; to ona kazała mu się podnieść i wyprostować, jakby był automatem z fantastycznego filmu, wykonującym radiowe polecenia swoich czterdziestu panów. |
| It was us that had been making him go on for weeks, keeping him standing long after his feet and legs had given out, weeks of making him wink and grin and laugh and go on with his act long after his humor had been parched dry between two electrodes. | To my pchaliśmy go naprzód od wielu tygodni, utrzymywaliśmy go na nogach, choć dawno się pod nim ugięły, sprawialiśmy, że mrugał, uśmiechał się, rechotał i grał rolę błazna jeszcze długo po tym, jak jego poczucie humoru wypaliło się do cna między dwiema elektrodami. |
| We made him stand and hitch up his black shorts like they were horsehide chaps, and push back his cap with one finger like it was a ten-gallon Stetson, slow, mechanical gestures–and when he walked across the floor you could hear the iron in his bare heels ring sparks out of the tile. | To my zmusiliśmy go do tego, żeby wstał, podciągnął czarne spodenki niby skórzane kowbojskie ochraniacze, jednym palcem zepchnął z czoła cyklistówkę, jakby to był szerokoskrzydły kapelusz - wszystko powolnymi, automatycznymi ruchami - i ruszył przed siebie; kiedy szedł, jego bose stopy krzesały iskry z posadzki, jakby były podkute żelazem. |
| Only at the last–after he’d smashed through that glass door, her face swinging around, with terror forever ruining any other look she might ever try to use again, screaming when he grabbed for her and ripped her uniform all the way down the front, screaming again when the two nippled circles started from her chest and swelled out and out, bigger than anybody had ever even imagined, warm and pink in the light–only at the last, after the officials realized that the three black boys weren’t going to do anything but stand and watch and they would have to beat him off without their help, doctors and supervisors and nurses prying those heavy red fingers out of the white flesh of her throat as if they were her neck bones, jerking him backward off of her with a loud heave of breath, only then did he show any sign that he might be anything other than a sane, willful, dogged man performing a hard duty that finally just had to be done, like it or not. | Dopiero pod koniec - kiedy stłukł szklane drzwi, a ona zwróciła ku niemu twarz, której przerażony grymas tak wrył się nam w pamięć, że już nigdy nie mieliśmy się bać żadnej ze srogich min oddziałowej, po czym krzyknęła, gdy chwycił i rozdarł jej fartuch aż po pępek, a następnie znów krzyknęła, gdy z rozdarcia wychyliły się dwie kule zakończone sutkami, zaczęły pęcz- nieć i pęcznieć, większe, niż można się było spodziewać, ciepłe i różowe w świetle lamp - dopiero pod koniec, kiedy starszy personel pojął, że sam będzie musiał odciągnąć rudzielca, bez oglądania się na czarnych, którzy gapili się, ale nie zamierzali w ogóle się ruszyć, dopiero wtedy lekarze i pielęgniarki zaczęli odrywać grube czerwone paluchy od białego gardła, w które wpiły się tak mocno, jakby były w nie wrośnięte, i wreszcie ściągnęli go z niej, dysząc z wysiłku, dopiero wtedy zrobił coś, co wskazywało, że nie jest normalnym, świadomym swojego czynu człowiekiem, wypełniającym z pasją ciężki obowiązek, który chcąc nie chcąc należało wykonać. |
| He gave a cry. | Krzyknął. |
| At the last, falling backward, his face appearing to us for a second upside down before he was smothered on the floor by a pile of white uniforms, he let himself cry out: A sound of cornered-animal fear and hate and surrender d defiance, that if you ever trailed coon or cougar or lynx is;like the last sound the treed and shot and falling animal makes as the dogs get him, when he finally doesn’t care any more about anything but himself and his dying. | Dopiero pod koniec, gdy już padał do tyłu, a nam mignęła odwrócona do góry twarz, zanim zwalił się na niego stos ciał w białych kitlach i przydusił go do posadzki, dopiero wtedy pozwolił sobie na krzyk. Krzyk zaszczutego zwierzęcia, pełen strachu, nienawiści, rezygnacji i buntu, podobny do ostatniego ryku - zna go ten, kto polował na szopa, pumę czy rysia - jaki wydaje trafione, spadające z drzewa zwierzę, nim rozszarpią je psy, zwierzę, którego nie obchodzi już nic poza nim samym i jego śmiercią. |
| I hung around another couple of weeks to see what was to come. | Zostałem na oddziale jeszcze kilka tygodni, żeby zobaczyć, co będzie dalej. |
| Everything was changing. | Wszystko się zmieniało. |
| Sefelt and Fredrickson signed out together Against Medical Advice, and two days later another three Acutes left, and six more transferred to another ward. | Sefelt i Fredrickson wypisali się razem wbrew zaleceniom lekarskim, dwa dni później odeszło trzech następnych Okresowych, a jeszcze sześciu przeniosło się na inny oddział. |
| There was a lot of investigation about the party on the ward and about Billy’s death, and the doctor was informed that his resignation would be accepted, and he informed them that they would have to go the whole way and can him if they wanted him out. | Odbyło się szczegółowe dochodzenie w sprawie zabawy na oddziale i śmierci Billy’ego, po czym powiadomiono lekarza, że jego rezygnacja zostanie przyjęta; odparł, że dyrekcja musi iść na całego i dać mu wymówienie, jeśli chce się go pozbyć. |
| The Big Nurse was over in Medical for a week, so for a while we had the little Jap nurse from Disturbed running the ward; that gave the guys a chance to change a lot of the ward policy. | Siostra Ratched przez tydzień leżała na urazówce i przez ten czas skośnooka pielęgniarka od furiatów kierowała oddziałem; dało to chłopakom okazję do dokonania znacznych zmian w regulaminie. |
| By the time the Big Nurse came back, Harding had even got the tub room back open and was in there dealing blackjack himself, trying to make that airy, thin voice of his sound like McMurphy’s auctioneer bellow. | Zanim wróciła Wielka Oddziałowa, Harding doprowadził nawet do ponownego otwarcia gabinetu hydroterapii i teraz sam kierował tam grą w oko, starając się nadać swemu cienkiemu, słabemu głosowi tubalne brzmienie licytatorskiego ryku McMurphy’ego. |
| He was dealing when he heard her key hit the lock. | Akurat tasował karty, gdy usłyszeliśmy, jak klucz oddziałowej zgrzyta w zamku. |
| We all left the tub room and came out in the hall to meet her, to ask about McMurphy. | Wyszliśmy wszyscy jej na spotkanie, żeby zapytać o McMurphy’ego. |
| She jumped back two steps when we approached, and I thought for a second she might run. | Kiedyśmy się zbliżyli, odskoczyła dwa kroki do tyłu i przez moment myślałem, że może ucieknie. |
| Her face was bloated blue and out of shape on one side, closing one eye completely, and she had a heavy bandage around her throat. | Twarz miała nabrzmiałą, siną i z jednej strony tak zniekształconą, że oko było zupełnie zamknięte, szyję zaś obwiązaną szerokim bandażem. |
| And a new white uniform. | I nowy biały fartuch. |
| Some of the guys grinned at the front of it; in spite of its being smaller and tighter and more starched than her old uniforms, it could no longer conceal the fact that she was a woman. | Niektórzy faceci uśmiechali się, gapiąc na jej piersi; choć fartuch był mniejszy, ciaśniejszy i bardziej wykrochmalony od tych, które nosiła poprzednio, nie mógł ukryć faktu, że oddziałowa jest kobietą. |
| Smiling, Harding stepped up close and asked what had become of Mack. | Harding podszedł do niej z uśmiechem i spytał, co się dzieje z McMurphym. |
| She took a little pad and pencil from the pocket of her uniform and wrote, “He will be back,” on it and passed it around. | Wyjęła z kieszeni bloczek i ołówek, napisała “wróci” i pokazała nam kartkę. |
| The paper trembled in her hand. “Are you sure?” Harding wanted to know after he read it. | Bloczek drżał jej w dłoni. - Jest siostra pewna? - zapytał Harding po przeczytaniu kartki. |
| We’d heard all kinds of things, that he’d knocked down two aides on Disturbed and taken their keys and escaped, that he’d been sent back to the work farm–even that the nurse, in charge now till they got a new doctor, was giving him special therapy. “Are you quite positive?” Harding repeated. | Dochodziły nas bowiem różne słuchy: że pobił dwóch sanitariuszy na oddziale furiatów, zabrał im klucze i uciekł, że odesłano go z powrotem na farmę penitencjarną, a nawet, że siostra Ratched, sprawująca wyłączną władzę nad oddziałem do chwili znalezienia nowego lekarza, poddaje rudzielca specjalnej terapii. - Czy jest siostra zupełnie pewna? - powtórzył Harding. |
| The nurse took out her pad again. | Oddziałowa znów wyjęła bloczek. |
| She was stiff in the joints, and her more than ever white hand skittered on the pad like one of those arcade gypsies that scratch out fortunes for a penny. | Miała zesztywniałe stawy, toteż bledsza niż kiedykolwiek dłoń skrobała ołówkiem po kartce jak ręka mechanicznego wróżbity, który wypisuje przepowiednie, gdy wrzuci się centa do automatu. |
| “Yes, Mr. Harding,” she wrote. “I would not say so if I was not positive. | “Tak, panie Harding - napisała. - Nie mówiłabym tego, gdybym nie była pewna. |
| He will be back.” | Wróci na oddział”. |
| Harding read the paper, then tore it up and threw the pieces at her. | Harding przeczytał kartkę, podarł na strzępy i rzucił w oddziałową. |
| She flinched and raised her hand to protect the bruised side of her face from the paper. “Lady, I think you’re full of so much bullshit,” Harding told her. | Odskoczyła i podniosła rękę, by osłonić siną, znie- kształconą połowę twarzy przed spadającymi strzępami papieru. - E tam, gówno pani wie! - oświadczył Harding. |
| She stared at him, and her hand wavered over the pad a second, but then she turned and walked into the Nurses’ Station, sticking the pad and pencil back down in the pocket of her uniform. “Hum,” Harding said. “Our conversation was a bit spotty, it seemed. | Spojrzała na niego; jej dłoń zawisła niezdecydowanie nad bloczkiem, po chwili jednak oddziałowa odwróciła się i weszła do dyżurki, chowając do kieszeni ołówek i bloczek. - Hm - mruknął Harding. - Nasza rozmowa urwała się dość nagle. |
| But then, when you are told that you are full of bullshit, what kind of written comeback can you make?” | Ale jak można pisemnie odeprzeć zarzut, że się gówno wie? |
| She tried to get her ward back into shape, but it was difficult with McMurphy’s presence still tromping up and down the halls and laughing out loud in the meetings and singing in the latrines. | Siostra Ratched usiłowała zaprowadzić na oddziale dawny porządek, ale szło jej to niesporo, wciąż bowiem czuło się tu obecność McMurphy’ego; miało się wrażenie, że biega po korytarzach, śmieje się na zebraniach i śpiewa w toalecie. |
| She couldn’t rule with her old power any more, not by writing things on pieces of paper. | Oddziałowa nie mogła odzyskać dawnej władzy, wypisując polecenia na świstkach papieru. |
| She was losing her patients one after the other. | Traciła po kolei wszystkich pacjentów. |
| After Harding signed out and was picked up by his wife, and George transferred to a different ward, just three of us were left out of the group that had been on the fishing crew, myself and Martini and Scanlon. | Kiedy Harding wypisał się ze szpitala i odjechał z żoną, a George przeniósł się na inny oddział, spośród uczestników wyprawy rybackiej pozostało nas tylko trzech - ja, Martini i Scanlon. |
| I didn’t want to leave just yet, because she seemed to be too sure; she seemed to be waiting for one more round, and I wanted to be there in case it came off. | Nie chciałem jeszcze odchodzić, bo oddziałowa wydawała mi się zbyt pewna siebie, zupełnie jakby coś kryła w zanadrzu, więc wolałem być na miejscu, w razie gdyby do czegoś doszło. |
| And one morning, after McMurphy’d been gone three weeks, she made her last play. | I pewnego ranka, w trzy tygodnie po tym, jak zabrano McMurphy’ego, rzuciła na stół swoją ostatnią kartę. |
| The ward door opened, and the black boys wheeled in this Gurney with a chart at the bottom that said in heavy black letters, MCMURPHY, RANDLE P. POST-OPERATIVE. | Otworzyły się drzwi oddziału i czarni wtoczyli wózek szpitalny z umocowaną do niego kartą choroby, na której było wy- pisane grubymi, drukowanymi literami: McMURPHY, RANDLE P. STAN: PO OPERACJI. |
| And below this was written in ink, LOBOTOMY. | A poniżej atramentem: LOBOTOMIA. |
| They pushed it into the day room and left it standing against the wall, along next to the Vegetables. | Wwieźli wózek do świetlicy i ustawili przy ścianie po stronie Chroników. |
| We stood at the foot of the Gurney, reading the chart, then looked up to the other end at the head dented into the pillow, a swirl of red hair over a face milk-white except for the heavy purple bruises around the eyes. | Stanęliśmy przy nim, żeby przeczytać kartę, a potem spojrzeliśmy na głowę wciśniętą w poduszkę i zobaczyliśmy gęstwinę rudych włosów nad mlecznobiałą twarzą z wielkimi fioletowymi sińcami wokół oczu. |
| After a minute of silence Scanlon turned and spat on the floor. “Aaah, what’s the old bitch tryin’ to put over on us anyhow, for crap sakes. That ain’t him.” | Po chwili milczenia Scanlon odwrócił się i splunął na posadzkę. - Ejże, co za numer chce nam wyciąć ta suka, niech ją licho. |
| “Nothing like him,” Martini said. “How stupid she think we are?” “Oh, they done a pretty fair job, though,” Martini said, moving up alongside the head and pointing as he talked. “See. They got the broken nose and that crazy scar–even the sideburns.” | To nie on. - Zupełnie niepodobny - dodał Martini. - Ma nas za naiwniaków, czy co? - Odwalili jednak kawał porządnej roboty - powiedział Martini, przysuwając się bliżej głowy i wskazując palcem. - Zobaczcie, podrobili złamany nos, krzywą bliznę, nawet baki. - |
| “Sure,” Scanlon growled, “but hell!” I pushed past the other patients to stand beside Martini. “Sure, they can do things like scars and broken noses,” I said. “But they can’t do that look . | Pewnie - warknął Scanlon. - Ale, kurwa, co z tego? Przepchnąłem się przez innych pacjentów i stanąłem obok Martiniego. - Pewnie, umieją kopiować blizny i złamane nosy - oświad czyłem. - Ale nie umieli skopiować najważniejszego. |
| There’s nothin’ in the face. | Ta twarz jest pusta. |
| Just like one of those store dummies, ain’t that right, Scanlon?” | Jak twarz manekina z wystawy, nie, Scanlon? |
| Scanlon spat again. “Damn right. | Scanlon znów splunął. - Pewnie. |
| Whole thing’s, you know, too blank . | To wszystko jest jakieś bez wyrazu . |
| Anybody can see that.” “Look here,” one of the patients said, peeling back the sheet, “tattoos.” “Sure,” I said, “they can do tattoos. | Każdy to widzi. - Patrzcie, tatuaże! - zawołał któryś pacjent, unosząc prześcieradło. - Pewnie - rzekłem. - Potrafią robić tatuaże. |
| But the arms, huh? The arms? | Ale spójrzcie na jego ręce! |
| They couldn’t do those. | Rąk już nie potrafili. |
| His arms were big!” | Miał przecież potężne łapy! |
| For the rest of the afternoon Scanlon and Martini and I ridiculed what Scanlon called that crummy sideshow fake lying there on the Gurney, but as the hours passed and the swelling began subsiding around the eyes I saw more and more guys strolling over to look at the figure. | Przez resztę dnia Scanlon, Martini i ja natrząsaliśmy się z tej nędznej cyrkowej kukły, jak Scanlon ochrzcił postać leżącą w świetlicy, ale gdy wraz z upływem czasu opuchlizna wokół oczu nikła coraz bardziej, coraz więcej pacjentów podchodziło do wózka. |
| I watched them walk by acting like they were going to the magazine rack or the drinking fountain, so they could sneak another look at the face. | Patrzyłem, jak - udając, że idą wziąć pismo z półki albo napić się wody - krążą w pobliżu, by jeszcze raz spojrzeć ukradkiem na twarz kukły. |
| I watched and tried to figure out what he would have done. | Obserwowałem ich i usiłowałem odgadnąć, jak by w tej sytuacji postąpił McMurphy. |
| I was only sure of one thing: he wouldn’t have left something like that sit there in the day room with his name tacked on it for twenty or thirty years so the Big Nurse could use it as an example of what can happen if you buck the system. | Mogłem być pewien jednego: nie pozwoliłby, żeby coś takiego z kartą z jego nazwiskiem siedziało przez dwadzieścia czy trzydzieści lat w świetlicy, służąc Wielkiej Oddziałowej za przykład tego, jak kończą ci, którzy próbują walczyć z panującym porządkiem. |
| I was sure of that. | Na pewno by nie pozwolił. |
| I waited that night until the sounds in the dorm told me everybody was asleep, and until the black boys had stopped making their rounds. | Czekałem wieczorem w sypialni, aż sanitariusze skończą obchód. |
| Then I turned my head on the pillow so I could see the bed next to mine. | Kiedy poznałem po odgłosach, że wszyscy już śpią, przekręciłem głowę, żeby widzieć sąsiednie łóżko. |
| I’d been listening to the breathing for hours, since they had wheeled the Gurney in and lifted the stretcher onto the bed, listening to the lungs stumbling and stopping, then starting again, hoping as I listened they would stop for good–but I hadn’t turned to look yet. | Oddech kukły dobiegał mnie już od kilku godzin, odkąd czarni wtoczyli wózek i przenieśli z niego nosze na łóżko; słuchałem, jak płuca gubią rytm, przestają pracować, po czym znów zaczynają, i pragnąłem, żeby przestały na zawsze - ale dopiero teraz spojrzałem po raz pierwszy. |
| There was a cold moon at the window, pouring light into the dorm like skim milk. | Za oknem świecił księżyc; szarawy, chłodny blask sączył się do sypialni. |
| I sat up in bed, and my shadow fell across the body, seeming to cleave it in half between the hips and the shoulders, leaving only a black space. | Kiedy usiadłem w pościeli, mój cień padł na sąsiednie łóżko i sięgającą od ramion po biodra czarną smugą przeciął na dwoje leżącą tam postać. |
| The swelling had gone down enough in the eyes that they were open; they stared into the full light of the moon, open and undreaming, glazed from being open so long without blinking until they were like smudged fuses in a fuse box. | Opuchlizna wokół oczu opadła już na tyle, że były otwarte; patrzyły prosto w jasny księżyc, rozszerzone i widzące, a zarazem szkliste i zadymione jak przepalone korki od tak długiego wpatrywania się w jeden punkt bez mrużenia powiek. |
| I moved to pick up the pillow, and the eyes fastened on the movement and followed me as I stood up and crossed the few feet between the beds. | Przechyliłem się, żeby podnieść poduszkę, a wtedy oczy, pobudzone ruchem, zaczęły wodzić za mną, kiedy wstawałem i pokonywałem niewielką przestrzeń między łóżkami. |
| The big, hard body had a tough grip on life. | Duże, muskularne ciało mocno trzymało się życia. |
| It fought a long time against having it taken away, flailing and thrashing around so much I finally had to lie full length on top of it and scissor the kicking legs with mine while I mashed the pillow into the face. | Długo walczyło, żeby go nie utracić, ciskając się i miotając, aż wreszcie musiałem położyć się na nim całym ciężarem i ścisnąć kolanami jego nogi, które kopały, gdy wgniatałem mu poduszkę w twarz. |
| I lay there on top of the body for what seemed days. | Zdawało mi się, że leżę tak latami. |
| Until the thrashing stopped. | W końcu przestało się miotać. |
| Until it was still a while and had shuddered once and was still again. | W końcu uspokoiło się, zadrżało raz i znów znieruchomiało. |
| Then I rolled off. | Wtedy zsunąłem się z niego. |
| I lifted the pillow, and in the moonlight I saw the expression hadn’t changed from the blank, dead-end look the least bit, even under suffocation. | Podniosłem poduszkę i w blasku księżyca zobaczyłem, że twarz jest tak samo pusta, martwa i bez wyrazu, jak była, nie zmieniło jej nawet uduszenie. |
| I took my thumbs and pushed the lids down and held them till they stayed. | Zamknąłem kciukami powieki i przytrzymałem je chwilę, żeby oczy się nie otworzyły. |
| Then I lay back on my bed. | Potem wróciłem do swojego łóżka. |
| I lay for a while, holding the covers over my face, and thought I was being pretty quiet, but Scanlon’s voice hissing from his bed let me know I wasn’t. “Take it easy, Chief,” he said. “Take it easy. It’s okay.” | Leżałem przez jakiś czas z kocem naciągniętym na głowę, pewien, że tłumi mój oddech, ale syk Scanlona uprzytomnił mi, że tak nie jest. - Spokojnie, Wodzu - powiedział Scanlon. - Spokojnie. Wszystko w porządku. |
| “Shut up,” I whispered. “Go back to sleep.” | - Zamknij się! - szepnąłem. - Idź spać. |
| It was quiet a while; then I heard him hiss again and ask, “Is it finished?” | Zapadła cisza, ale po chwili Scanlon znów syknął i zapytał: - Już po wszystkim? |
| I told him yeah. “Christ,” he said then, “she’ll know. | Powiedziałem mu, że tak. - Cholera - rzekł wtedy - ona to pozna. |
| You realize that, don’t you? | Wiesz chyba, prawda? |
| Sure, nobody’ll be able to prove anything–anybody coulda kicked off in post-operative like he was, happens all the time–but her, she’ll know.” | Pewnie, że nikt nie będzie mógł nic dowieść... wciąż się zdarza, że po operacji ktoś odwala kitę... ale ona będzie wiedziała. |
| I didn’t say anything. “Was I you, Chief, I’d breeze my tail outa here. | Nic nie odpowiedziałem. - Na twoim miejscu, Wodzu, zwiałbym stąd czym prędzej. |
| Yessir. | Tak jest. |
| I tell you what. | Słuchaj. |
| You leave outa here, and I’ll say I saw him up and moving around after you lift and cover you that way. | Uciekaj zaraz, a ja cię będę krył, powiem, że widziałem, jak się ruszał po twoim zniknięciu. |
| That’s the best idea, don’t you think?” “Oh, yeah, just like that. | Dobry pomysł, nie? - Mam sobie tak po prostu wyjść, co? |
| Just ask ‘em to unlock the door and let me out.” | Wystarczy pewnie poprosić, żeby otworzyli drzwi i mnie wypuścili? |
| “No. He showed you how one time, if you think back. | - Nie. Przypomnij sobie; McMurphy pokazał ci, jak się stąd wydostać. |
| That very first week. | W pierwszym tygodniu swojego pobytu. |
| You remember?” | Pamiętasz? |
| I didn’t answer him, and be didn’t say anything else, and it was quiet in the dorm again. | Nie odpowiedziałem. Scanlon też się więcej nie odezwał - sypialnię zaległa cisza. |
| I lay there a few minutes longer and then got up and started putting on my clothes. | Leżałem jeszcze kilka minut, a potem wstałem i zacząłem się ubierać. |
| When I finished dressing I reached into McMurphy’s nightstand and got his cap and tried it on. | Kiedy skończyłem, sięgnąłem do szafki nocnej McMurphy’ego, wziąłem jego czapkę i przymierzyłem. |
| It was too small, and I was suddenly ashamed of trying to wear it. | Była za mała. Nagle zrobiło mi się wstyd, że chciałem ją nosić. |
| I dropped it on Scanlon’s bed as I walked out of the dorm. He said, “Take it easy, buddy,” as I walked out. | Wychodząc z sali, rzuciłem czapkę na łóżko Scanlona. - Trzymaj się, stary - szepnął za mną. |
| The moon straining through the screen of the tub-room windows showed the hunched, heavy shape of the control panel, glinted off the chrome fixtures and glass gauges so cold I could almost hear the click of it striking. | Księżyc wdzierający się przez siatkę w oknach gabinetu hydroterapii oświetlał przygarbiony, zwalisty kształt konsoli; jego blask odbijający się od szybek przyrządów pomiarowych i chromowanych kranów był tak zimny, że rozlegało się ciche dźwięczenie, zupełnie jakby ktoś uderzał w nie soplem. |
| I took a deep breath and bent over and took the levers. | Wziąłem głęboki oddech, schyliłem się i chwyciłem za krany. |
| I heaved my legs under me and felt the grind of weight at my feet. | Wparłem się nogami w posadzkę i usłyszałem, jak ciężar przesuwa się z chrzęstem. |
| I heaved again and heard the wires and connections tearing out of the floor. | Zaparłem się mocniej - rozległ się trzask pękają- cych drutów i rurek w posadzce. |
| I lurched it up to my knees and was able, to get an arm around it and my other hand under it. | Podniosłem konsolę na wysokość kolan i objąłem jedną ręką, a drugą wsunąłem pod spód. |
| The chrome was cold against my neck and the side of my head. | Czułem zimny dotyk chromu na szyi i twarzy. |
| I put my back toward the screen, then spun and let the momentum carry the panel through the Screen and window with a ripping crash. | Odwróciłem się tyłem do okna i okręciłem na pięcie: siła odśrodkowa wybiła siatkę i z głośnym hukiem wyrzuciła konsolę przez okno. |
| The glass splashed out in the moon, like a bright cold water baptizing the sleeping earth. | Szyba rozprysła się w świetle księżyca niczym przejrzysta, zimna woda święcąca uśpioną ziemię. |
| Panting, I thought for a second about going back and getting Scanlon and some of the others, but then I heard the running squeak of the black boys’ shoes in the hall and I put my hand on the sill and vaulted after the panel, into the moonlight. | Przez chwilę stałem zdyszany i wahałem się, czy nie cofnąć się po Scanlona i kilku innych chłopaków, ale na korytarzu rozległ się pisk butów nadbiegających sanitariuszy, więc oparłem się ręką o parapet i wyskoczyłem w ślad za konsolą w księżycowy blask. |
| I ran across the grounds in the direction I remembered seeing the dog go, toward the highway. | Pognałem przez trawnik w tę samą stronę, w którą wtedy pędził pies - w stronę szosy. |
| I remember I was taking huge strides as I ran, seeming to step and float a long ways before my next foot struck the earth. | Pamiętam, że sadziłem wielkimi susami, jakbym po każdym odbiciu długo płynął w powietrzu, nim znów dotykałem stopami ziemi. |
| I felt like I was flying. | Miałem wrażenie, że frunę. |
| Free. | Wolny. |
| Nobody bothers coming after an AWOL, I knew, and Scanlon could handle any questions about the dead man–no need to be running like this. | Wiedziałem, że nikt nie ściga uciekinierów, a Scanlon uwolni mnie od podejrzeń o zabójstwo - nie musiałem biec. |
| But I didn’t stop. | Ale nie przestałem. |
| I ran for miles before I stopped and walked up the embankment onto the highway. | Biegłem kilometrami, nim wreszcie zwolniłem i wszedłem po nasypie na szosę. |
| I caught a ride with a guy, a Mexican guy, going north in a truck full of sheep, and gave him such a good story about me being a professional Indian wrestler the syndicate had tried to lock up in a nuthouse that he stopped real quick and gave me a leather jacket to cover my greens and loaned me ten bucks to eat on while I hitchhiked to Canada. | Podwiózł mnie ciężarówką Meksykanin jadący na północ z transportem owiec; tak go zabajerowałem, że jestem Indianinem i zawodowym zapaśnikiem, którego mafia usiłowała wpakować do czubków, że wysadził mnie czym prędzej, dając mi skórzaną kurtkę, bym zakrył odzież szpitalną, i dziesięć dolarów na jedzenie w drodze do Kanady. |
| I had him write his address down before he drove off and I told him I’d send him the money as soon as I got a little ahead. | Wziąłem jego adres i obiecałem odesłać forsę, jak tylko stanę na nogi. |
| I might go to Canada eventually, but I think I’ll stop along the Columbia on the way. | Może i z czasem wybiorę się do Kanady, ale chyba najpierw zatrzymam się nad Kolumbią. |
| I’d like to check around Portland and Hood River and The Dalles to see if there’s any of the guys I used to know back in the village who haven’t drunk themselves goofy. | Chcę się pokręcić w pobliżu Portland, Hood River i The Dalles, zobaczyć, czy są tam może ludzie z naszej wioski, którzy jeszcze nie zgłupieli od żłopania wódy. |
| I’d like to see what they’ve been doing since the government tried to buy their right to be Indians. | Chcę się przekonać, co porabiają, odkąd rząd usiłował odkupić od nich prawo do bycia Indianami. |
| I’ve even heard that some of the tribe have took to building their old ramshackle wood scaffolding all over that big million-dollar hydroelectric dam, and are spearing salmon in the spillway. | Słyszałem nawet, że niektórzy zaczęli po dawnemu wznosić chwiejne drewniane rusztowania wzdłuż tej wielkiej, miliondolarowej tamy i łowią ościeniem łososie w przepustach. |
| I’d give something to see that. | Muszę to zobaczyć. |
| Mostly, I’d just like to look over the country around the gorge again, just to bring some of it clear in my mind again. | Ale przede wszystkim chcę się rozejrzeć po okolicy, w której kiedyś mieszkałem, i odświeżyć wspomnienia. |
| I been away a long time. | Nie było mnie długo. |