Włodzimierz Gogołek
[e-mail])
Instytut Dziennikarstwa
Uniwersytet Warszawski
Warszawa
Andrzej Urbański
a.urbań[e-mail]
Wydział Nauczycielski
Politechnika Radomska
Radom

Wybrane aspekty edukacyjnych zasobów Sieci

Wstęp

Internet stał się najpopularniejszym medium wykorzystywanym przez dużą część

młodych ludzi. Widocznym tego rezultatem jest problem szybko rosnącego korzystania
z pozauczelnianych źródeł informacji, a szczególnie z zasobów dostępnych za
pośrednictwem Internetu.

44

56

62

38

47

53

61

39

0

20

40

60

80

s

z

k

o

ła

In

te

rn

e

t

gimnazjum

liceum

III rok

V rok

gimnazjum

liceum

III rok

V rok

Rys. 1. Deklaratywne źródło wiedzy uczniów gimnazjum, liceum i studentów
Źródło: W. Gogołek: Nowe media – nowe wyzwania edukacji. Referat wygłoszony
na VI Krajowej Konferencji nt. „Media w edukacji – szanse i zagrożenia”, Toruń 28-29 maja
2007 r. [w druku]

Zważywszy na obserwowaną powszechność tego zjawiska, szukając jego

potwierdzenia, przeprowadzono badania w środowisku studenckim Politechniki Radomskiej,
obejmując nimi studentów z pierwszych czterech lat studiów. Badania obejmowały grupę
118 studentów pochodzących z różnych środowisk miejskich. Największy procent stanowili
studenci z obszaru zamieszkiwania poniżej 10 tys. mieszkańców (51,1%) i studenci
z obszaru zamieszkiwania powyżej 200 tys. (34,0%). Wyniki badań dowodzą znaczącego
wpływu tak rozumianego środowiska, na udzielane przez studentów odpowiedzi.
W miejscowościach liczących poniżej 10 tys. mieszkańców, studenci korzystają znacznie
bardziej intensywnie z Internetu w porównaniu ze studentami z większych miejscowości
– liczących powyżej 200 tys. mieszkańców (tab. 1).

Obszar

zamieszkiwania

10%

25%

50%

75%

>75%

mniej niż 10 tys.

17,8%

15,2%

10,2%

4,2%

2,5%

powyżej 200 tys.

11,9%

13,6%

2,5%

2,5%

2,5%

Tab. 1. Odsetek studentów zdobywających wiedzę w Internecie (w 10%, 25%, 50%, 75%

i powyżej 75%) w zależności od liczby mieszkańców miejscowości

Źródło: opracowanie własne

Badania wykazały, że studenci większość bieżących informacji uzyskują z Internetu.

Nawet tak popularne i opiniotwórcze media jak, prasa, radio czy telewizja, nie są już
podstawowymi źródłami informacji dla studenta. Zdecydowanie Sieć pozostaje ich głównym
źródłem bieżących informacji (rys. 2).

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

P

ro

c

e

n

ty

s

tu

d

e

n

tó

w

w

y

k

o

rz

y

s

tu

ją

c

y

c

h

ź

ró

d

ła

i

n

fo

rm

a

c

ji

Prasa

Radio

TV

Internet

Ź

ródła bieżących informacji

Rys. 2. Ocena wykorzystania źródeł bieżących informacji
Źródło: wyniki badań własnych

Edukacyjne zasoby Sieci

Rozpatrując wykorzystanie Internetu, jako źródła wiedzy związanej z nauką,

na poszczególnych latach studiów, sondaż wykazał znaczącą dynamikę zmian między
I rokiem a IV rokiem studiów. Jest to tendencja wzrostowa z zauważalnym spadkiem
na III roku (rys. 3). Spostrzeżenia te potwierdzają wyniki podobnych badań (rys. 1)
przeprowadzonych w innym środowisku.

60%

62%

64%

66%

68%

70%

72%

74%

I rok

II rok

III rok

IV rok

lata studiów

P

ro

c

e

n

t

w

y

k

o

rz

y

s

ta

n

ia

s

ie

c

i

Rys. 3. Stopień wykorzystania Internetu jako źródła bieżących informacji
Źródło: wyniki badań własnych

Badania wykazały znaczącą niezależność studentów od nauki tradycyjnej –

w uczelni. Sieć jest podstawowym źródłem informacji dla 10% studentów, 33% wiedzy
w Sieci zdobywa co czwarty student, połowa studentów deklaruje, iż Sieć jest w 39%
podstawowym źródłem ich wiedzy. Pozostali studenci ocenili Sieć jako mniej znaczące
źródło wiedzy. Średnio studenci z czterech lat studiów zdobywają niemal jedną trzecią
(31%) wiedzy z Sieci.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

10%

25%

50%

75%

>75%

Procentowy zakres zdobywanej wiedzy

P

ro

c

e

n

r

s

tu

d

e

n

tó

w

z

d

o

b

y

w

a

ją

c

y

c

h

w

ie

d

z

ę

w

p

o

s

z

c

z

e

g

ó

ln

y

c

h

z

a

k

re

s

a

c

h

Rys. 4. Odsetek studentów, którzy zdobywają wiedzę w różnym zakresie w Sieci
Źródło: wyniki badań własnych

Średnio (jaki procent wiedzy zdobywasz na uczelni: 10%, 25%, 50%, 75% i powyżej

75%) tylko około 56% badanych studentów deklaruje, iż zdobywa wiedzę na uczelni.
Prawidłowość ta potwierdza znaczącą rolę Sieci w procesie edukacji, a w konsekwencji
celowość kontrolowanego wykorzystywania tych zasobów podczas procesu edukacji.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

10%

25%

50%

75%

>75%

Procentowy zakres zdobywanej wiedzy

P

ro

c

e

n

t

s

tu

d

e

n

tó

w

zd

o

b

y

w

a

ją

c

y

c

h

w

ie

d

z

ę

w

p

o

s

z

c

z

e

g

ó

ln

y

c

h

za

k

re

s

a

c

h

Rys. 5. Odsetek studentów, którzy zdobywają wiedzę w różnym zakresie na uczelni
Źródło: wyniki badań własnych

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

I rok

II rok

III rok

IV rok

Lata studiów

Rys. 6. Autorytet merytoryczny przypisywany Sieci przez studentów na poszczególnych
latach studiów
Źródło: wyniki badań własnych

Sondaż wykazał, że większym autorytetem wśród studentów cieszą się nauczyciele

przedmiotów ścisłych a mniejszym humanistycznych.

Rok

studiów

Sieć

Informatyka Pedagogika Matematyka

Fizyka

Inne

przedmioty

I

47,7%

49,6%

37,8%

67,0%

36,3%

30,0%

II

64,2%

53,8%

46,9%

68,8%

29,2%

41,5%

III

48,2%

55,9%

34,4%

62,6%

31,2%

33,5%

IV

49,7%

49,7%

42,9%

67,1%

36,8%

35,2%

Tab. 2. Autorytet merytoryczny przypisywany przez studentów Sieci a autorytet
nauczycieli wybranych przedmiotów
Źródło: wyniki badań własnych

Moderowanie zasobów sieciowych

Mając na uwadze znaczącą popularność sieciowych zasobów informacyjnych wśród

studentów, celowe jest kontrolowane wykorzystywanie tych zasobów w procesie
dydaktycznym. Potwierdzeniem skuteczności tej idei – wspomagania nauczania przy
pomocy pozauczelnianych źródeł informacji są m.in. rezultaty badań nad korzystaniem
z zasobów informacyjnych umieszczonych na stronach WWW [Czyżewicz, 2007].

Rysunek nr 7 ilustruje bardzo znaczącą zależność (współczynnik korelacji Pearsona

r=0,7), czasu korzystania przez studentów z materiałów dydaktycznych zgromadzonych na
stronie z uzyskiwanymi wynikami.

Rys. 7. Zależność między osiągniętymi wynikami w nauce a czasem spędzonym na stronie
Źródło: M. Czyżewicz: Wpływ moderowania treści zawartych w Internecie na osiągnięcia
studentów – wyniki badań. [W:] Pedagogika. Prace Naukowe Politechniki Radomskiej
nr 1-2/2007

Podobne wnioski, potwierdzające uzyskiwanie korzystnych rezultatów wspomagania

nauczania zasobami informacyjnymi Internetu, wynikają z kolejnych badań, których
przedmiotem było moderowane korzystanie z zasobów sieciowych (rys. 8) – studenci
korzystali ze ściśle określonych przez nauczyciela zasobów w Internecie.

Rys. 8. Wyniki uzyskane przez studentów (z 13 tematów) przez korzystających
i nie korzystających ze wskazanych zasobów internetowych
Źródło: M. Czyżewicz: Wpływ moderowania treści zawartych w Internecie na osiągnięcia
studentów – wyniki badań. [W:] Pedagogika. Prace Naukowe Politechniki Radomskiej
nr 1-2/2007

Rysunek nr 8 ilustruje osiągnięcia w nauce realizowanej tradycyjnie tylko z udziałem

nauczyciela (grupa kontrolna) oraz z wykorzystaniem przez studentów, zalecanych im
zasobów sieciowych. Uzyskane wyniki dowiodły statystycznie istotnej różnicy wyników
z egzaminów pomiędzy grupą korzystającą z moderowanych zasobów, a grupą kontrolną
[Czyżewicz, 2007]. Średnia wyników grupy kontrolnej była statystycznie istotnie mniejsza
(t-student, α=0,01) od średniej ocen grupy korzystającej z moderowanych zasobów
sieciowych.

Posumowanie

Zasygnalizowane wyniki badań sondażowych dowodzą znaczącego udziału zasobów

sieciowych podczas nauki, wśród studentów wszystkich lat studiów. Zjawisko to, podobne
w różnych środowiskach, wskazuje na celowość jego wykorzystania w codziennej praktyce
edukacji w uczelni. Wymaga to zwrócenia uwagi na zasadność modyfikacji modelu nauki,
a w szczególności roli nauczyciela – mistrza potrafiącego wskazać młodym ludziom zasoby
i te, które nie zasługują na uwagę.

Literatura

Czyżewicz M.: Wpływ moderowania treści zawartych w Internecie na osiągnięcia studentów
– wyniki badań. [W:] Pedagogika. Prace Naukowe Politechniki Radomskiej nr 1-2/2007

0

5

10

15

20

25

30

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

p

u

n

k

ta

c

ja

grupa korzystająca z serw isu moderow anego

grupa korzystająca z serw isu z ograniczonym moderow aniem