Anna Zalewska – PRI – W15 i W16

IV. Problematyka zdolno ci i inteligencji -5

V. Style jako przejaw RI

IV. 5 . Rola inteligencji w codziennym yciu

A) Kontrowersje zwi zane ze stosowaniem testów

B) Inteligencja a szanse

V. Style – przejaw ró nic indywidualnych w sposobach funkcjonowania

1. Styl jako cecha – przykłady: style my lenia oraz radzenia sobie

2. Style poznawcze jako przykład preferencji poznawczych

A) Poziomy preferencji poznawczych (typy umysłu, style)

B) Charakterystyka wybranych stylów

- ZALE NO - NIEZALE NO OD POLA

- KONKRETNO - ABSTRAKCYJNO

- REFLEKSYJNO - IMPULSYWNO

C) Ogólna charakterystyka stylów poznawczych

D) Reaktywno jako jedna z determinant stylów

E) Czy i jak oddziaływa na style poznawcze

IV. 5. A) Kontrowersje zwi zane ze

stosowaniem testów

TESTY „NEUTRALNE KULTUROWO”- warunki:

•

Brak ró nic mi dzykulturowych (r=,70)

•

Materiał nowy lub równie znany

– nie tylko (testy

słownikowe) i nie zawsze niewerbalny (TMT)

•

Uniwersalne operacje

(edukcja relacji i korelatu;

analiza, synteza, porównywanie)

NIE MA TESTÓW NEUTRALNYCH kulturowo (znaki

drogowe, psycho-testy, egzaminy) – co

najwyzej

„ZREDUKOWANE kulturowo”

•

nie udało si stworzy testu niezale nego od K

•

wyniki testów rosn w kolejnych pokoleniach

5. A) Kontrowersje–stronniczo kulturowa

Stronniczo - testy konstruowane w danych warunkach

kulturowych

faworyzuja osoby nalezace do tej kultury

Stronniczosc - wyjasnia róznice miedzy bialymi i czarnymi (ok. 1 SD)

– rózny SES, wyksztalcenie (W) odzywianie (O)

Quay: test w dialekcie murzy skim - wyniki identyczne (ró nica – 1

SD) Czy test w dialekcie niweluje stronniczosc?

Czy wszystko mozna wyjasnic stronniczoscia ?

Japonskie dzieci o 3-10 wyzszy IQ

w tescie Wechslera

niz

dzieci z USA (nizszy SES, W, O) - zdol. Percepcyjno-przestrzenne

(od 4,5 r.z.)

„geometryczne”

– ewolucyjna hipoteza wyjasniajaca

Zydzi (IQ=113) zd. Werbalne, „algebraicy”

Ró ne hipotezy wyjasniajace:

•

Srodowiskowa (Storfer) – rola matki (stymulowanie rozwoju)

•

Ewolucyjne (Weyl) – „Exodus” i „hodowanie mózgowców”

5. A) Kontrowersje – dyskryminacja -1

Zalo enie: Inteligencja uwarunkowana dziedzicznie, nie

podlega zmianom (oddziaływania – zmiany o ok.1SD)

DYSKRYMINACJA „NEGATYWNA” -PRZYKŁADY
Bad. Goddarda – imigranci Słowianie to osoby opóznione

w rozwoju

(badał pasa erów III i IV klasy) – uzasadnienie

ustawy Imigracyjnej: ochrona USA przed upo ledzeniem

(ograniczenie dla całej Europy Wsch.)

Bad. Burta

– selekcja w wieku 10,6-11,6 lat

(tylko 20 %

najlepszych mozliwosci ksztalcenia akademickiego)

Herrnstein

: 5 postulatów:

1/ ró nice w IQ dziedziczne,

2/ ró nice mi dzy Białymi i Czarnymi du e (1 SD)

3/ nie mo na wyja ni ró nicami kulturowymi

4/ nie mo na zmieni

5/Czarni do zawodówek i „do komiksów”, a

Biali na studia i „do Sokratesa”

5. A) Kontrowersje – dyskryminacja - 2

DYSKRYMINACJA „POZYTYWNA”

Stosowanie odrebnych norm (pkty dodatkowe) (rasa, SES,

miasto-wies, pkty za pochodzenie)

wie (CZ)

miasto (B)

Test moze sluzyc jako narzedzie dla dyskryminacji, jesli

•

nadmierne uogólnienie: „wszyscy czarni (ze wsi) gorsi

od bialych (z miasta), a ci od zóltych”

•

zawód nie wymaga inteligencji abstrakcyjnej, a wynik

testu decyduje (zawód wymaga, a odrebne normy)

5. A) Kontrowersje - ocena testów

Zale nie od celu bada TESTY – szkodliwe lub

przydatne:

•

Pomiar sprawno ci intelektualnej: mierza czynnik „g”

- jesli wazna inteligencja abstrakcyjna najlepsze kryterium

•

Przewidywanie osiagniec szkolnych (0,4-0,7)

- trudne zadania (0,6), prostsze (0,3)

- w Sz. P. lepiej (0,7) ni na studiach (0,3)

•

Przewidywanie osiagniec zawodowych (0,2-0,5)

, ale

je li praca nie wymaga wysokich kwalifikacji zwi zki ujemne (Gardner)

•

Przewidywanie powodzenia w zyciu

•

Badania selekcyjne– wst pna orientacja w mo liwo ciach

Nie wystarczaj dla optymalizacji rozwoju -

ł czenie podej cia

psychometrycznego i jako ciowego (rozwojowego i procesualnego)

-

analiza uzasadnie i analiza bł dnych odpowiedzi

-

Dostarczanie standaryzowanych dawek pomocy

IV. 5. B) Inteligencja a szanse

Linda Gottfredson (1997)
Brak zgody co do definicji inteligencji - IQ odzwierciedla

zdolno ci rozumowania, rozwi zywania problemów,

my lenia abstrakcyjnego i nabywania wiedzy

Testy:

- Maj niewiele wspólnego z codziennym yciem
- Wymagaj abstrahowania, wnioskowania,

porównywania, co niezb dne do rozwi zywania

problemów i wydawania s dów w codziennym yciu

-

Decyduj o szansach yciowych (wykształcenie, ubóstwo

i patologie, kariera zawodowa, powodzenie yciowe)

5. B) Inteligencja a wykształcenie - 1

Jencks - bad. poprzeczne: ka dy rok nauki – IQ wy szy

rednio o 2.5 pkt (jajko czy kura?)

Jakie jest zró nicowanie IQ na danym etapie edukacji -
Czy ka dy z wy szym wykształceniem jest b. inteligentny?
Learned i Wood (1938) - IQ: 10% z matur > 50% studentów

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

MATURA

II ROK

OS TATNI

Min
10%
25%
Me
75%
90%
Max

5. B) Inteligencja a wykształcenie - 2

National Longitudinal Survey of Youth -NLSY (15-29 lat)

Herrnstein i Murray (1994) jak Matarazzo (72): IQ wyk

•

Absolwenci szkół rednich - IQ = 105

•

Licencjat - IQ = 115

•

Doktorat – IQ = 125

5% nie ko czy szkoły redniej – Prawdopod.

porzucenia

IQ: +2SD =1%;

-2SD = 65%

SES: +2SD =2%; -2SD = 20%

Je li SES i IQ niskie – szanse na licencjat „0”

Prawdopodobie stwo zdobycia licencjatu

:

SES: +2SD = 40%

IQ: +2SD = 70%

Wpływ edukacji: krótszy czas nauki - ni szy IQ

(Ceci i Williams,97)

Wpływ edukacji na poziom inteligencji

nie wyja nia, dlaczego:

- b. Inteligentni zdobywaj wy sze poziomy wykształcenia

- Ró nice w IQ u osób o takim samym wykształceniu

5. B) Inteligencja a ubóstwo i patologia

Im wy sze wykształcenie tym wy sza płaca

Je li wykształcenie stałe - im wy szy IQ tym wy sza płaca
Herrnstein i Murray (1994) – Prawdopod.

Ubóstwa (15-29

IQ: +2SD=2%;

-2SD=30%;

SES: +2SD=4%; -2SD=10%

Goddard (14): „przest pcy – upo ledzeni umysłowo”

Hirschi i Hindelang (77): młodociani przest pcy ni szy IQ

Herrnstein i Murray (1994): IQ = 92

Samoopis (narkotyki, włamania, przemoc) – 10 decyl:

IQ: +2SD=5%;

-2SD=16%;

SES: +2SD=12%; -2SD=8%

Wi zienie:

IQ: +2SD=1%;

-2SD=14%;

SES: +2SD=4%; -2SD=10

W Polsce IQ koreluje z przest pczo ci u młodocianych przest pców

r=-,38

(Cegłowski, Strelau, Sobolewski)

5. B) Inteligencja a kariera zawodowa -1

Inteligencja a przewidywanie efektywno ci (Hunter, 86):

Czynno ci przemysłowe -

proste

(ta ma) = ,23

-

precyzyjne

(maszynista) = ,56

Stopie zło ono ci -

niski

(monter) = ,40

-

redni

(nauczyciel w szkole redniej) = ,51

-

wysoki

(dyspozytor ruchu miejskiego) = ,58

Pomiar inteligencji (Schmidt i Hunter, 98):

-

Cechuje trafno i małe koszty

-

Najlepiej teoretycznie uzasadnia wydajno pracy

-

Jest

najsilniejszym predyktorem efektywno ci

pracy spo ród 19

zmiennych (testy integralno ci, sumienno ci, wiedzy zaw.,

wywiady, oceny, do wiadczenie zawodowe)

-

Jest

najlepszym predyktorem pracy wymagaj cej uczenia si

Kombinacja „inteligencja i cechy osobowo ci”

- Najlepszy predyktor powodzenia zawodowego

-

Im wi ksza zło ono pracy tym wi ksza rola inteligencji

(Baehr i Orban, 89; Schmidt i Hunter, 98)

5. B) Inteligencja a kariera zawodowa -2

Inteligencja a przydatno do

zawodu

(Gottfredson, 97)

-

W ramach zawodów du a

wariancja IQ

-

rodkowa liczba 50% w

zakresie 15-20 p. IQ

-

Minimalny próg IQ ro nie ze

wzrostem zło ono ci pracy

-

Opcje zatrudnienia malej z

obni aniem IQ
Przy IQ=80 – b. ograniczone
Przy IQ=120 - nieograniczone

Centyl Zawód

IQ

91

Prawnik

108-130

88

Redaktor

110-127

86

In ynier

108-127

81

Nauczyciel

102-120

70

Piel gniarka

98-116

60

Technik

95-112

55

Policjant

93-110

50

Kasjer

92-109

42

Kierowca

89-106

31

Salowa

85-100

25

Magazynier

82-98

21

Pakowacz

81-96

5. Inteligencja a szanse yciowe

Szanse yc.

%

Szanse nauki

Szanse kariery

IQ

Du e

Powoli

do

ryzyko

5

B. łatwe 79

Trudn. Do

Dobrze

Robotnik 80

Pokonania

20

Praktyczne

Salowa 90

Przeci tne

25

Doskonale Prak

Mechanik 90

25

Abstrakcyjne

Policjant 110

Wi ksze ni

Abstrakcyjne

Ksi gowy 110

Przeci tne

20

Wychodzi poza…

Nauczyciel 120

Ogromne

5

Wychodzi poza.. Prawnik Farmaceuta 120

Bad podłu ne w W-wie (1974 – 11 lat) - Firkowska-Mankiewicz (93)

Osoby z IQ pow. normy cz ciej

- wy sze wykształcenie

Ni osoby pon. Normy i w normie

- Praca umysłowa

- Dobra sytuacja materialna

V. Style – przejaw ró nic indywidualnych

w sposobach funkcjonowania

1. Styl jako cecha - przykłady:

A) Style my lenia

– efekt G i - Sternberg i Grigorenko (97)

- Decyduj o tym, jak osoba dysponuje swoimi zasobami

poznawczymi i kieruje aktywno ci poznawcz

Styl

– typowy dla osoby (nie wiadomy?) sposób funkcjonowania,

powtarzalny, preferowany w sytuacjach wyboru (

cecha

)

Strategie

– wiadomy wybór sposobów odpowiednio do zada ,

kontekstu (Grigorenko, 2000)

B) Style radzenia sobie ze stresem

•

Styl

– wzgl dnie stała dyspozycja podmiotu do okre lonego

zmagania si ze stresem (

cecha osoby)

•

Strategia

– sposoby radzenia w okre lonych sytuacjach

stresowych (typowe – Lazarus; jednorazowe – Strelau)

•

Proces

– ci g zmieniaj cych si w czasie strategii

Efekt G i - CISS Endlera i Parkera (90): G - 33-37%; E - 63-67%

V. 2. Style poznawcze jako preferencje

poznawcze A) Poziomy preferencji

PREFERENCJE

– okre laj wagi (znaczenie) nadawane

róznym mozliwosciom (Nosal, 1992)

KRYTERIA

kształtuj ce: kierunek, cel, sposoby

(przebieg) czynno ci i oceny zachowania

DYSPOZYCJE DO

okre lonych kierunków działania -

skutek stosowania danych kryteriów (zalezne od proc.

umyslowych, potrzeb, wartosci, nawyków)

PREFERENCJE POZNAWCZE

– kryteria i dyspozycje

-

kierunek, sposoby przebiegu czynnosci poznawczych w sytuacjach

swobodnego wyboru

- poszukiwanie i komunikowanie informacji w sytuacjach nowych,

zlozonych, niejasnych i niepewnych

Ró ne poziomy preferencji poznawczych:

ogólne - typy umysłu; szczegółowe - style poznawcze

V. 2. A) Poziomy ... TYPY UMYSŁU

TYPY UMYSLU– zlozona struktura preferencji:

ogólne i szczególowe preferencje oraz relacje miedzy nimi

„Jednostki róznorodnosci”

–

obserwowalne

przejawy

odmian umyslu, ogniska czestszej koncentracji cech

(np. typologia Pawlowa – mysliciel vs artysta)

„Mechanizm generatywny

, który ma postac wirtualna, a

jego manifestacje wspóldeterminowane sa przez inne

czynniki” (np. zapis genetyczny w jadrze komórki)

Typy umyslu Junga - 2 wymiary i 4 funkcje
Odbiór informacji (percepcja-intuicja)
Wartosciowanie (ocena) informacji (myslenie-uczucia)

Jakie ogólne nastawienie: odbiór czy ocena? Jakie funkcje dominuj ?
Jakie s ich kombinacje – 4 podstawowe typy

Zał. Ka dy typ inne: funkcje, standardy, style poznawcze

V. 2. A) Poziomy ... TYPY UMYSŁU

TYP I

Intelektualny

TYP II

KONKRETNO

-

MYSLENIE(wiem)

GLOBALNO-

OBIEKTYWNY

obiektywnosc

OBIEKTYWNY

Sensytywny

STRAZNICY

RACJONALISCI

intuicyjny

PERCEPCJA

INTUICJA

ARTYSCI

IDEALISCI

Konkretnosc

analiza

synteza globalnosc

sentymentalny

TYP III

UCZUCIA (czuje)

TYP IV

K-S

subiektywnosc

G-S

V. 2. A) Poziomy ... style poznawcze

Preferowane w sytuacji wyboru, stale sposoby funkcjono-

wania w zakresie czynnosci poznawczych i intelektual-

nych, odpowiadajace potrzebom osoby

(Matczak 2000)

- Najlepsze dla jednostki, ale niekoniecznie dla zadania

- Nie oznaczaja, ze nie potrafi funkcjonowac odmiennie (!)

Szczególowe sposoby funkcjonowania poznawczego

charakterystyczne dla osoby

(sposoby organizacji i

przetwarzania obrazów, pojec, modeli, programów) (Nosal, 1992)

•

sposoby ujmowania i przegladania pola danych

(np. N-Z od pola –

globalne czy analityczne)

•

oznaczania i klasyfikowania dostrzezonych danych

(np. A-K -

ogólno poj , szeroko zakresu)

•

wykorzystywania i laczenia danych z doswiadczeniem

(np. A-K –

podobie stwa czy ró nice)

•

kontroli i programowania czynnosci poznawczych

(np. R-I;

dokładno czy szybko , ostro no -pochopno )

V. 2. B) Zale no – niezale no od pola

(Witkin)

Stopien, w jakim spostrzeganie zale y od ogólnej

organizacji pola percepcyjnego (Test Ukrytych Figur)

ZALEZNOSC

–

calosciowa organizacja, wskazówki zewn.

(

Globalnosc, male ZRÓZNICOWANIE PSYCHOLO-

GICZNE

) – skrajny przykład „synkretyzm” u dzieci

NIEZALEZNOSC – czesci oddzielone od tla, wskazówki

wewn. (Analitycznosc, duze ZRÓZNICOWANIE

) –

zmiana kontekstu nie wpływa na spostrzeganie

Wi ksza NIEZALE NO , wi ksze oddzielanie:

•

funkcji psychicznych (Emocjonalnych i Pozn.)

•

funkcji neurofizjologicznych (silniejsza lateralizacja, lokalizacja

o rodków mowy w lewej półkuli)

•

Ja od nie-JA (obraz ciala, Pojecie Ja, wyspecjalizowane mech

obronne – izolacja, racjonalizacja)

V. 2. B) Konkretno - abstrakcyjno

Goldstein i Scheerer: Preferencje dotyczace poziomu

ogólnosci stosowanych kategorii pojeciowych

ABSTRAKCYJNOSC

(Abs) – reprezentacje poznawcze

oderwane od konkretnej postaci – relacje pomiedzy

pojeciami nie zaleza od wlasciwosci zmyslowych,

posrednicza pojecia nadrzedne

poj cie - poj cie nadrz dne – poj cie (As – Pies – Azor)
KONKRETNOSC

(Kon) – reprezentacje odzwierciedlaja

obiekty w konkretnym ksztalcie (obrazy), ujmuja

bezposrednie relacje miedzy obiektami, obserwowane

w doswiadczeniu

As – relacja obserwowalna - Azor
Obraz Asa - długi br zowy tułów - Obraz Azora

V. 2. B) Konkretno - abstrakcyjno

BADANIA – uj cie rozwojowe lub poznawcze

ROZWOJOWE

- Sortowanie obiektów (dobieranie par) – wa ne

uzasadnienia (Gardner, Matczak)

Abstrakcyjne:

„płaszcz i suknia”

-

nominalne (nadrzedne pojecia):

odzie

-

lub funkcjonalne (funkcje):

chroni , zdobi

Konkretne:
-

analityczne (cechy zmyslowe): maj r kawy, podobny kształt

-

lub tematyczne (zwiazki przest.-czas): płaszcz nosi si na sukni

POZNAWCZE

Style kodowania i przetwarzania informacji:

obrazowy (Kon)

–

werbalny (Abs);

kwestionariusze (Paivio, Winczo-Kostecka

Lokowanie obiektów na wymiarach (liczba i elastycznosc regul)

godzenie sprzecznych informacji (TZN, Tytuly, Sentencje)

Trzebinski

V. 2. B) Refleksyjno – impulsywno

Kagan - (Test Porównywania Znanych Ksztaltów)

DEFINICJA OPERACYJNA:

REFLEKSYJNOSC – tendencja

Czas

do dlugiego namyslania sie REF
i popelniania niewielu bledów;
IMPULSYWNOSC – tendencja do
szybkiego udzielania odpowiedzi IMP
i popelniania wielu bledów. Bł dy

Tempo poznawcze ???

V. 2. B) Refleksyjno – impulsywno

Ró ne interpretacje psychologiczne REFLEKSYJNO CI

–IMPULSYWNO CI:

•

Stopien kontroli sprawowanej

nad funkcjonowaniem

poznawczym (co to mo e by , czy to na pewno to?)

•

Sposób definiowania kompetencji poznawczych

poprawno - szybkosc

•

Stopien tolerancji na odroczenie wzmocnienia

•

Stopien tolerancji ryzyka poznawczego

•

Strategia poszukiwania informacji

(aktywna,

systematyczna czy chaotyczna, bierna)

V. 2. C) Ogólna charakterystyka stylów

poznawczych – wspólne cechy

1. Duze róznice indywidualne i wi ksze od rozwojowych

(dorosły Imp wi cej bł dów ni Ref. Dziecko)

2. Uwarunkowane biologicznie

(mechanizmy tylko dla N-Z: wrazliwosc AUN, lateralizacja)

wczesnie ujawniane, wzglednie stala pozycja na tle grupy
charakterystyczne zmiany rozwojowe: wzrost do okresu

dorastania, plateau, obni anie si

(Refleksyjno do 10r. .,

Abstrakcyjno do 13 r. ., Niezale no do 17-24 r. .)

3. Modyfikowane przez oddzialywania srodowiska

- zalez od oddzialywan wychowawczych (swoboda -

kontrola: ograniczanie – zale no od pola, Kon)

- opisuja ogólny sposób funkcjonowania

V. 2. C) Ogólna charakterystyka stylów

poznawczych – wspólne cechy

W konkretnych sytuacjach podatne na wplyw instrukcji,

wzmacniania lub modelowania,

Ref

ale róznice interindywidualne nie zanikaja:
- po treningu wszyscy b. refleksyjni

Ref

- ale

Imp

mniej refleksyjni po treningu

Imp

ni

Ref

przed treningiem

T1 T2

4. Przejaw szerszych wymiarów funkcjonowania

- pozwalaj odbiera rzeczywisto zgodnie z potrzebami
- przejaw osobowo ci w sferze poznawczej

V. 2. C) Ogólna charakterystyka stylów

poznawczych – style a mo liwo ci

A/ Generalnie nie wi

si z poziomem INTELIGENCJI,

niektóre jednak,

„wyzsze rozwojowo” zwiazane z IQ,

np.

niezaleznosc od pola, refleksyjnosc, abstrakcyjnosc

B/ Niektórzy badacze (Guilford, Paivio) nie ró nicuj

PREFERENCJI I MOZLIWOSCI:

Style to szczególowe zdolnosci (np. niezaleznosc od pola –

zdolno ci analityczne, wzrokowo-przestrzenne)

Stosowanie stylów

-

facylitacja

: wysoki poziom i doskonalenie zdolnosci,

które u ich podloza (latwe sposoby - Guilford)

-

kompensacja

: niski poziom zdolnosci odpowiedzialnych

za inne style (Paivio: styl wyobra eniowy, obrazowy –

gdy niski poziom zdolno ci werbalnych)

V. 2. C) Ogólna charakterystyka stylów

poznawczych – style a mo liwo ci

C/ Wi kszo

(Sternberg, Witkin, Gardner, Kagan, Matczak):

PREFERENCJE = STYLE POZNAWCZE – to nie s

ZDOLNOSCI = MOZLIWOSCI

- Style = typowe sposoby zmierzania do celu (jak chc ),

zdolnosci dotycza kompetencji (co mog i jak dobrze)

- Zdolnosci wyznaczaja zakres mozliwosci, moga ograniczac

preferencje (preferencje moga byc rezultatem braku zd.)

- Preferencje ukierunkowuja rozwój zdoln. (doskonalenie)
- Style – zm. Posredniczace - wplywaja na stopien realizacji

mozliwosci w rzeczywistym funkcjonowaniu

„móc to nie znaczy chciec”

- Style zwiazane z wymiarami osobowosci

V. 2. C) Ogólna charakterystyka stylów

poznawczych – pomiar

A/ STOSOWANIE ZADAN POZNAWCZYCH–warunki:
•

Zadania podobne jak dla zdolnosci, ale mniej jedno-

znaczne

,

czesciej dywergencyjne, elementy zaklócajace

•

Nie moga byc zbyt trudne

(preferencje nie ujawnia sie)

•

Instrukcja podkresla dowolnosc

,

zacheca do wyboru

zgodnego z preferencjami, nie okresla zachowania

•

Sytuacje niezgodne z dotychczasowym doswiadczeniem

- niepodobne do zada szkolnych

B/ STOSOWANIE KWESTIONARIUSZY

–

bezpo rednie pytania o preferencje

•

Konieczna metapoznawcza wiedza (samoobserwacja i

przemyslenia dotyczace wlasnych czyn. poznawczych)

•

Watpliwosci co do trafnosci (bogatsza samowiedza u

Introwertyków, Refleksyjnych i Abstrakcyjnych)

V. 2. C) Ogólna charakerystyka - czy style

mo na warto ciowa

A/ ROZWOJOWO - TAK

– b. zlozone, trudniejsze (nieza-

leznosc, refleksyjnosc, abstrakcyjnosc) wyzej cenione

B/ SKUTECZNOSC – NIE

: kazdy styl ma swoje (+) i (-)

a/

wartosc stylów zalezy od rodzaju zadan

– patrz tabela

(np. Ref sprzyja w zadaniach konwergencyjnych, Imp w

dywergencyjnych, blyskotliwe dyskusje)

b/

zaleznie od warunków moga wplywac na wyniki testów

inteligencji:

ograniczony czas, premiowanie szybkosci – obniza wyniki Ref.
testy wyboru - nasilaja tendencje do zgadywania Impulsywnych

c/

moze pelnic rózne funkcje i miec odmienne znaczenie

regulacyjne

w zaleznosci od cech temperamentu i osobowosci:

-

„trudne zadanie” u NR – Refleksyjnosc, u WR – Impulsywnosc;

-

„latwe zadanie” – odwrotnie

V. 2. C) Style a efektywno

STYLE

TYPY SYTUACJI

REFLEKSYJNY

Konwergencyjne, analiza szczególów, starannosc,

Wolno i popr. systematycznosc; nauki scisle

IMPULSYWNY

Dywergencyje, szybkie decyzje, ryzyko pozn.;

Szybko i bł dnie n. humanist, artyst, sport, jezyki obce

ABSTRAKYJNY

Zlozone, niejednoznaczne (niespójne, sprzeczne)

Słowa, poj cia Wart. Teoret, Spol, Ekon.

KONKRETNY

Proste, zalezne od autorytetów;

Obrazy

Wart. Estet, Spol, Religijne.

NIEZALEZNY

Selektywnosc, organizacja mat. wzrok-przest.,

Wsk. Wewn tne Brak inf.zwrotnych, N. teoret, przyrod, matem,

ZALEZNY

Zd. Spol, wraz. Spol (twarze), kompetencja inter-

Wk. Zewn trzne personalna, potrzeba info od innych i info zwrot-

nych, konformizm, współdziałanie; N. spol i hum.

Male: asertywnosc, zach przywód, manipulacja

V. 2. D) Reaktywnosc jako jedna z

determinant stylów

Reaktywnosc wyznacza potrzebe stymulacji (WR<NR)
Style - regulatory doplywu
Styl Refleksyjny i Abstrakcyjny

– trudniejsze rozwojowo, b. kosztowne stymulacyjnie:

Abs – wytwarzanie dodatkowych informacji
Ref – poszukiwanie dodatkowych informacji

U NR – POSZUKIWANIE STYMULACJI:
tendencja do umiarkowanych stylów Ref i Abs –

dostarczaja silnej stymulacji poznawczej

U WR – wybór stylów skrajnie Kon i Imp albo skrajnie

Abs i Ref – 2 formy REDUKCJI STYMULACJI

V. 2. D) Reaktywnosc jako jedna z

determinant stylów

Kon/Imp

WR NR Abs/Ref(WR<NR)

Kon++

Kon+

Abs+

Abs++

Imp++

Imp+

Ref+

Ref++

WR

Kon i Imp - ucieczka od stymulacji,

np. Zad. trudne – l k,

niepewna samoocena, (I tak e „lekcewazenie porazki”)

Abs i Ref - zapobieganie nadmiernej stymulacji, jesli WR

jeszcze w optimum aktywacji

(jak styl wspomagajacy)

Abs i Ref same w sobie sa silnie stymulujace, ale ich zastosowanie

prowadzi do zmniejszenia stymulacji:

Abs – redukcja zlozonosci,

upraszczanie, cechy istotne; Ref – ostroznosc i minimalizacja

niepowodzenia, zapobieganie porazce

)

np. Zad. Łatwe – wstyd, l k przed ocen społeczn

V. 2. D) Reaktywnosc jako jedna z

determinant stylów

Jesli u osób WR przestymulowanie - wybierane style

skrajnie Imp i Kon

Imp i Kon wybierane tym czesciej, im:

•

wyzszy jest poziom reaktywnosci osób WR

•

wyzszy poziom pobudzenia

(aktywacji) w danej

sytuacji

•

mlodszy wiek osób WR

(wtedy style Abs i Ref s

trudniejsze, maj wi ksz warto stymulacyjn )

V. 2. E) Czy i jak oddziaływa na style

poznawcze

Style – przejaw indywidualnosci

, „narzedzia” pozwalajace

odbierac rzeczywistosc zgodnie z wewn. potrzebami

Style mozna modyfikowac

(instrukcje, wzmacnianie, cwi-

czenie, modelowanie) ale róznice interindywidualne nie

zanikaja i niewiele wiadomo o trwalosci zmian.

Dlatego 2 cele:

Ksztaltowanie samoswiadomosci

– uswiadamianie, jakie

style preferuja i jak wplywaja one na efekty w róznych

syt. (kiedy sprzyjaja, kiedy utrudniaja realizacje celów)

Zwiekszanie elastycznosci

– gietkosci funkcjonowania

poznawczego – ulatwianie zmiany stylu na

wypracowane inne sposoby funkcjonowania

poznawczego w zaleznosci od wymogów zadan

Przykładowe pytania - 15

Zwi zek mi dzy poziomem inteligencji a efektami uczenia si jest:

a) Podobny bez wzgl du na poziom kształcenia

b) Najwy szy w ród dzieci ze szkół podstawowych

c) Najwy szy w ród młodzie y ze szkół rednich

d) Najwy szy w ród młodzie y akademickiej

Zaznacz bł dne stwierdzenie:

-

Inteligencja jest najsilniejszym predyktorem efektywno ci pracy

spo ród badanych zmiennych

-

Inteligencja jest najlepszym predyktorem pracy wymagaj cej

uczenia si

-

Im wi ksza zło ono pracy tym wi ksza rola inteligencji w

wyznaczaniu efektów

-

Im mniejsza zło ono pracy tym wi ksza rola inteligencji w

wyznaczaniu efektów

Przykładowe pytania - 16

Typy umysłu Junga to:

a) Style radzenia sobie ze stresem

b) Zło ona struktura preferencji poznawczych (ró ne poziomy

preferencji i relacje mi dzy nimi)

c) Style poznawcze

d) Style my lenia

Który z podanych wymogów, okre laj cych warunki bada stylów

poznawczych, jest bł dny:

a) Zadania nie powinny przekracza mo liwo ci badanego

b) Zadania nie powinny by podobne do zada znanych badanemu np.

zada szkolnych

c) Instrukcja do bada powinna precyzowa dokładnie co lub jak

robi

d) Zadania powinien cechowa pewien stopie niejednoznaczno ci