higienistka stomatologiczna 322[03] o1 02 n

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Halina Zwolska
Marta Małysiak

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich
322[03].O1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr n. farm. Elwira Telejko
mgr Magdalena Krystowska

Opracowanie redakcyjne:
mgr Halina Zwolska
mgr Marta Małysiak

Konsultacja:
mgr Ewa Kawczyńska-Kiełbasa

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[03].O1.02
„Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu higienistka stomatologiczna.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

Ćwiczenia

5.1.

Podstawowa terminologia psychologiczna

5.1.1. Ćwiczenia

5.2.

Osobowość

5.2.1. Ćwiczenia

5.3.

Charakterystyka procesów psychicznych w życiu człowieka

5.3.1. Ćwiczenia

5.4.

Style komunikowania się

5.4.1. Ćwiczenia

5.5.

Techniki komunikacji werbalnej i formy komunikacji niewerbalnej

5.5.1. Ćwiczenia

5.6.

Charakterystyka potrzeb człowieka

5.6.1. Ćwiczenia

5.7.

Psychologiczne i społeczne uwarunkowania kontaktu z pacjentem

5.7.1. Ćwiczenia

5.8.

Zasady prowadzenia dyskusji

5.8.1. Ćwiczenia

5.9.

Bariery komunikacyjne oraz sytuacje trudne

5.9.1. Ćwiczenia

5.10.

Zasady rozwiązywania konfliktów międzyludzkich

5.10.1. Ćwiczenia

5.11.

Techniki negocjacji

5.11.1. Ćwiczenia

5.12.

Promocja zdrowia

5.12.1. Ćwiczenia

5.13.

Systemy wartości społecznych

5.13.1. Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

42
54

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie higienistka stomatologiczna.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

pogadanki,

−

wiczeń praktycznych,

−

tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu ze
zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, czy uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest
przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić uczniom
samodzielne udzielanie odpowiedzi na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję
ć

wiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne

możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych
ć

wiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu dydaktycznym szkoły.

Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest udzielenie
odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy
może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną liczbę
możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona jest od
ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego projektu
oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak przeprowadzić proces
oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich umiejętności.

Schemat układu jednostek modułowych

322[03].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej, ochrony

rodowiska

322[03].O1

Podstawy zawodu

322[03].O1.02

Nawiązywanie i utrzymywanie
kontaktów międzyludzkich

322[03].O1.03

Analizowanie budowy, fizjologii

i patofizjologii narządu żucia

322[03].O1.04

Udzielanie pierwszej pomocy

322[03].O1.05

Stosowanie przepisów prawa

i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−−−−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu komunikacji interpersonalnej,

−−−−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−−−−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−−−−

użytkować nowoczesny sprzęt biurowy,

−−−−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−−−−

pracować w grupie,

−−−−

posługiwać się pojęciami: niepełnosprawność, integracja, rodzina, zdrowie,

−−−−

charakteryzować postawę lojalną, dyspozycyjną i dyskretną,

−−−−

uczestniczyć w dyskusji, prezentacji,

−−−−

oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom wybranego zawodu,

−−−−

identyfikować własne cechy osobowości, umiejętności,

−−−−

stosować podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posłużyć się podstawową terminologią z zakresu psychologii,

−

scharakteryzować składniki osobowości,

−

określić czynniki wpływające na kształtowanie osobowości,

−

określić wpływ stanu psychicznego na zdrowie człowieka,

−

określić rolę procesów poznawczych w nawiązywaniu kontaktu z pacjentem,

−

scharakteryzować style oraz techniki komunikacji werbalnej i niewerbalnej,

−

rozróżnić typy zachowań pacjentów,

−

scharakteryzować czynniki społeczne wpływające na zdrowie i możliwości
komunikacyjne pacjentów,

−

rozpoznać potrzeby pacjentów w różnym wieku,

−

ocenić możliwości komunikacyjne dzieci i młodzieży, kobiet w ciąży i karmiących oraz
osób dorosłych i w podeszłym wieku,

−

określić sposoby nawiązywania kontaktu z pacjentem,

−

nawiązać kontakt z pacjentami oraz współpracownikami,

−

zastosować techniki ułatwiające skuteczne komunikowanie się,

−

zastosować argumentację racjonalną i emocjonalną do określonej sytuacji,

−

rozpoznać zakłócenia występujące w procesie komunikowania się,

−

scharakteryzować utrudnienia w komunikowaniu się z pacjentem,

−

poradzić sobie w sytuacjach trudnych,

−

zastosować ogólnie przyjęte normy etyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………………………………………...
Modułowy program nauczania:

Higienistka stomatologiczna 322[03]

Moduł:

Podstawy zawodu 322[03].O1

Jednostka modułowa:

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich
322[03].O1.02

Temat: Skuteczne komunikowanie się z pacjentem. Komunikacja werbalna.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności stosowania zasad skutecznego komunikowania się.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować pojęcia: komunikowanie się, komunikacja interpersonalna, komunikacja
werbalna, komunikacja niewerbalna,

−

wyjaśnić zasady przekazywania komunikatów werbalnych,

−

wymienić cechy dobrego nadawcy i dobrego odbiorcy,

−

scharakteryzować techniki aktywnego słuchania,

−

uzasadnić znaczenie i stosowanie różnych technik komunikacji interpersonalnej
w tworzeniu właściwych relacji z pacjentem,

−

zaprezentować efekt wykonanej pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

metoda sytuacyjna,

−

wiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy:
a)

przebieg procesu komunikacji,

techniki aktywnego słuchania,

style komunikowania się,

–

prezentacje komunikatów werbalnych,

−

kamera wideo, magnetowid, DVD.

Przebieg zajęć:
1.

Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.

Podanie tematu zajęć, uświadomienie celu zajęć.

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Realizacja zajęć:

−

nauczyciel przeprowadza pogadankę na temat ogólnych wiadomości dotyczących
komunikacji, objaśnia pojęcia: komunikacja interpersonalna, komunikacja werbalna
i niewerbalna,

−

nauczyciel zadaje pytanie: „Co rozumiesz przez pojęcie komunikowanie się?”,

−

nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie się do ćwiczeń.

Realizacja ćwiczenia:

−

nauczyciel wyjaśnia, że celem ćwiczenia jest prezentacja przygotowanego przez
uczniów komunikatu werbalnego,

−

nauczyciel wybiera czterech lub pięciu uczniów chętnych do przedstawienia
przygotowanych materiałów,

−

uczniowie kolejno prezentują swoje prace, a nauczyciel nagrywa wystąpienie.

Nauczyciel odtwarza nagranie i następuje dyskusja. Pytania do dyskusji:

−

Jak nadawca zachowywał się podczas wystąpienia?

−

W jaki sposób i jak mówił?

−

Czy komunikat został przedstawiony jasno i zrozumiale?

−

Co zmieniłbyś w przekazie informacji?

−

Czy podczas prezentacji zwracałeś uwagę na odbiorcę?

−

Jak zachowywał się odbiorca?

−

Czy odbiorca miał wpływ i jaki na Twój przekaz informacji?

Zakończenie zajęć
1.

Grupa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prezentacji.

Nauczyciel ocenia aktywność uczniów.

Praca domowa

Wpisz do tabeli cechy dobrego nadawcy i dobrego odbiorcy.

Cechy dobrego nadawcy

Cechy dobrego odbiorcy

………………………………………

……………………………………………

…………………………………………

………………………………………………

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………………………………………...
Modułowy program nauczania:

Higienistka stomatologiczna 322[03]

Moduł:

Podstawy zawodu 322[03].O1

Jednostka modułowa:

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich
322[03].O1.02

Temat: Mój system wartości etycznych.

Cel ogólny: Kształtowanie etycznych zachowań

w relacjach z drugim człowiekiem.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować pojęcia: etyka, etyka zawodowa, normy etyczne,

−

wyjaśnić zasady uczciwego i odpowiedzialnego postępowania wobec drugiej osoby,

−

sformułować zasady etycznego postępowania w różnych sytuacjach zawodowych,

−

określić

skutki nie zastosowania zasad etycznego postępowania,

−

określić własny system wartości.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

metoda sytuacyjna,

−

wiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy przedstawiające definicje: etyki, etyki zawodowej, norm etycznych,

−

encyklopedia,

−

przybory do pisania,

−

kartki samoprzylepne,

−

kartki papieru.

Przebieg zajęć:
1.

Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.

Podanie tematu zajęć, uświadomienie celu zajęć.

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

Realizacja zajęć:

−

nauczyciel przeprowadza pogadankę na temat ogólnych wiadomości dotyczących
etyki, etyki zawodowej, postępowania zgodnie z regułami moralnymi, opierającymi
się

na powszechnie akceptowanych wartościach wynikających z tradycji i kultury

danego społeczeństwa, normami prawnymi o charakterze nakazów i zakazów,
ustalającymi odpowiedzialność

za nieprzestrzeganie prawa,

−

uczniowie przy pomocy nauczyciela starają

się odpowiedzieć na pytanie: co to jest

etyka, etyczne postępowanie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

nauczyciel poleca uczniom zastanowienie się

nad tym, co jest dla nich cenne

i stanowi wartość.

Realizacja ćwiczenia:

−

nauczyciel wyjaśnia, że celem ćwiczenia jest ustalenie, jakie wartości każdy z nich
uważa za szczególnie cenne, które mogą stworzyć osobisty system wartości,

−

uczniowie mają za zadanie wypisać na kartkach samoprzylepnych zasady etyczne,
które znalazłyby swoje miejsce w ich osobistym systemie wartości,

−

po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel wybiera 5-ciu uczniów, którzy przedstawiają na
forum grupy swój system wartości,

−

podsumowaniem prezentacji uczniów ma być wybranie dziesięciu najważniejszych
zasad etycznych, tworzących system wartości,

−

wiczenie ma celu uświadomienie uczniom jakich wartości bronią i jakie są dla nich

najważniejsze.

Dyskusja. Pytania do dyskusji:

−

Czy każdy człowiek powinien umieć rozpoznawać wartości etyczne i stosować je we
wszystkich obszarach swojej działalności – relacjach rodzinnych i towarzyskich,
w szkole, na uczelni, w pracy i życiu publicznym?

−

Jakie są skutki nie stosowania zasad etycznych, które powinny obowiązywać we
wzajemnych relacjach zarówno w życiu osobistym jak i zawodowym?

Zakończenie zajęć
1.

Grupa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prezentacji.

Nauczyciel ocenia aktywność uczniów.

Praca domowa

Opracuj kodeks etycznego postępowania w zawodzie higienistka stomatologiczna.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1.

Podstawowa terminologia psychologiczna

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyszukaj w literaturze i Internecie informacje na temat znaczenia i roli prawej oraz lewej

półkuli mózgowej człowieka. Wskaż, jakie zaburzenia psychiczne mogą powstać, jeśli nie
będą one prawidłowo funkcjonować.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a gotowe
wnioski i wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze i Internecie informacje na temat roli prawej i lewej półkuli,

wypisać funkcje, jakie pełni prawa i lewa półkula,

dokonać analizy tych funkcji i wskazać procesy psychiczne, które są z nimi związane,

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Opracuj słowniczek podstawowych pojęć z zakresu psychologii, uwzględniając

wieloznaczność pojęć i zakres ich stosowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a gotowe
wnioski i wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze i Internecie definicje podstawowych pojęć psychologicznych,

dokonać klasyfikacji alfabetycznej tych pojęć,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

opracować katalog podstawowych pojęć psychologicznych,

opracować formę graficzną,

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Zachowaj się asertywnie w opisanej poniżej sytuacji.
Kolega z pracy, po raz kolejny prosi cię o wykonanie zadania, które należy do jego

obowiązków. Uzasadnia to zmęczeniem i problemami osobistymi, choć wiesz, że to
nieprawda.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
samodzielnie przygotowali scenkę sytuacyjną, a gotowe wnioski i wyniki pracy przedstawili
i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze i Internecie zasady przemawiania, prezentowania, referowania,

wyszukać w literaturze i Internecie zasady zachowania asertywnego,

dobrać odpowiednie wskazówki,

połączyć przemawianie z odpowiednią gestykulacją, tonem głosu, mimiką twarzy,

przygotować autoprezentację,

zaprezentować na forum grupy zachowanie asertywne,

przeprowadzić ocenę własnego wystąpienia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

inscenizacja,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2.

Osobowość

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj pisemnie ankietę, której celem będzie zbadanie, jaki temperament i typ

osobowości ma dany pacjent.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a wyniki
pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze i Internecie zasadnicze elementy ankiety,

wyszukać cechy poszczególnych temperamentów i osobowości,

sformułować pytania,

opracować stronę graficzną ankiety,

przeprowadzić ocenę ankiety,

zaprezentować na forum grupy opracowaną ankietę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Dobierz typ osobowości do podanych zawodów: farmaceuta, dietetyk, ortopeda,

higienistka i asystentka stomatologiczna.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a wyniki
pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze i Internecie charakterystykę osobowości,

wypisać, jakimi cechami powinni się odznaczać przedstawiciele poszczególnych
zawodów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dopasować cechy do typów osobowości,

opracować zestawienie cech i typów osobowości,

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.

Charakterystyka procesów psychicznych w życiu człowieka

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, z jakimi wrażeniami możesz mieć do czynienia oglądając film w dużej sali

kinowej w warunkach opisanych poniżej.

Byłeś na filmie z grupą kolegów. Sala kinowa była pełna, film interesujący, choć w jego

oglądaniu trochę przeszkadzało ci, że niektórzy jedli prażoną kukurydzę, chipsy i pili napoje
z puszki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
a gotowe wnioski i wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze i Internecie charakterystykę wrażenia,

wymienić rodzaje wrażeń,

określić zależność między danym wrażeniem a danym zmysłem,

wybrać wrażenia, które mogą wystąpić w sali kinowej,

wskazać źródło tych wrażeń w sali kinowej,

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Opracuj schemat myślowy człowieka, który boi się pójść do dentysty, bo pamięta, jak

w dzieciństwie miał usuwane zęby.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
przygotowali schemat, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze i Internecie schemat procesu myślenia,

wypisać, jakie etapy obejmuje proces myślenia,

sformułować przykładowe myśli pacjenta na każdym etapie tego procesu,

opracować schemat myślowy,

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj rozmowę z chorym dzieckiem oraz człowiekiem starszym, na temat jego

choroby i emocji, jakie jej towarzyszą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje oraz
przygotowali stosowną prezentację rozmowy, a wyniki pracy i wnioski przedstawili
i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze elementy procesu emocjonalnego,

wypisać, jakie emocje mogą towarzyszyć osobie chorej,

sformułować przykładowe myśli pacjenta na każdym etapie tego procesu,

sformułować pytania odpowiednio do wieku osoby,

określić bodźce biorące udział w tym procesie,

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

instruktaż,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Style komunikowania się

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się przykładami wyjaśnij, w jakich sytuacjach należy stosować niepartnerski

styl komunikowania się z innymi ludźmi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
sformułowali wnioski, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać

literaturze

Internecie

charakterystykę

niepartnerskiego

stylu

komunikowania się,

określić sytuacje, w jakich może być stosowany styl niepartnerski,

dobrać odpowiednie przykłady,

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Połącz style komunikowania się wymienione w lewej kolumnie tabeli z odpowiadającymi

im charakterystykami z prawej kolumny tabeli.

Styl

Charakterystyka

Partnerski

Narzucanie tematu rozmowy i uważanie własnych wypowiedzi za
ważniejsze

Autorytarny

Uważanie celów partnera za ważniejsze od własnych

Uległy

Traktowanie z taką samą powagą własnych celów, jak i celów partnera.
Nie narzucanie swojego punktu widzenia

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
sformułowali wnioski, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze i Internecie charakterystykę stylów komunikowania się,

wypisać cele poszczególnych stylów,

połączyć odpowiednio określenia z charakterystykami,

uzasadnić swój wybór,

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5.

Techniki komunikacji werbalnej i formy komunikacji
niewerbalnej

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź (inscenizację) rozmowę na jeden z poniższych tematów:

rozmowa z pacjentem, który powinien postępować zgodnie z zaleceniami lekarskimi
(np. w zakresie określonej diety, rehabilitacji itp.), a nie chce ich przestrzegać,

rozmowa z klientem apteki, który zamiast leku przepisanego chce zakupić całkiem inny
ś

rodek sugerując się reklamą telewizyjną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
sformułowali argumenty, opracowali sposób ich prezentacji, a wyniki pracy przedstawili na
forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wybrać odpowiednią technikę komunikowania się oraz formy techniki niewerbalnej,

opracować argumenty,

przygotować scenkę sytuacyjną i ją zaprezentować,

dokonać oceny zaprezentowanej rozmowy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

inscenizacja,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ zasady postępowania w następujących przypadkach:

do przychodni przychodzi pacjent i zgłasza żądania, dotyczące umówienia się na wizytę
oraz warunków jej przeprowadzenia, których przychodnia ze względu na brak
możliwości organizacyjnych i ochronę własnych interesów nie może spełnić.
Porozmawiaj z nim stosując odpowiednio dobraną technikę komunikowania,

do apteki przychodzi klient i zgłasza żądani dotyczące zakupu środków, których apteka
ze względu na brak możliwości prawnych, organizacyjnych i ochronę własnych
interesów nie może spełnić. Porozmawiaj z nim stosując odpowiednio dobraną technikę
komunikowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dobrali
argumenty, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze i Internecie charakterystykę różnych technik i form komunikacji,

przeanalizować, która z nich jest właściwa w sytuacji, gdy nie spełniamy żądań drugiej
strony,

dokonać wyboru techniki zdartej płyty,

przygotować odpowiednią odmowę,

poszukać takiego rozwiązania, które zaspokoi interesy pacjenta, ale nie kosztem
interesów innych osób,

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

analiza przypadku,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź telefoniczną rozmowę (inscenizację) z pacjentem, który dzwoni, aby

skrytykować ofertę przychodni (apteki, gabinetu) i warunki w niej panujące. Przeprowadź
z nim rozmowę na ten temat stosując odpowiednią technikę komunikacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dobrali
argumenty, przygotowali stosowną inscenizację, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze i Internecie charakterystykę różnych technik komunikacji,

ocenić, która z nich jest właściwa w sytuacji, gdy spotykamy się z krytyką,

dokonać wyboru techniki otwartych drzwi,

wypisać zasady prowadzenia rozmów telefonicznych,

dobrać właściwy styl komunikowania się,

przygotować odpowiednią rozmowę,

sprowadzić rozmowę z ogólników na konkrety,

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

inscenizacja,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6.

Charakterystyka potrzeb człowieka

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie własnych doświadczeń w dotychczasowych kontaktach z placówkami

zdrowia podaj i omów przykłady, w jaki sposób starają się one zaspokoić potrzeby pacjenta.
Wskaż też obszary, w których potrzeby pacjenta są niezaspokojone. Oceń to zjawisko.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a wyniki
pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

dokonać analizy potrzeb pacjenta,

wypisać sposoby zaspakajania tych potrzeb,

wskazać na przykładach, jakie potrzeby są zaspakajane przez placówki zdrowia,

podać sposoby zaspakajania tych potrzeb,

wskazać obszary potrzeb, które nie są zaspakajane przez placówki zdrowia,

określić przyczynę i skutki tego zjawiska,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1, kolorowe kartki format A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Opracuj ankietę, której celem będzie zbadanie, czy pacjenci są zadowoleni z poziomu

obsługi w gabinecie np. dentystycznym, dietetycznym oraz oferty usług medycznych w nim
ś

wiadczonych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
opracowali ankietę a wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze i Internecie zasadnicze elementy ankiety,

wybrać zagadnienia, o które chcesz zapytać pacjentów,

sformułować pytania,

opracować stronę graficzną ankiety,

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy,

przeprowadzić ocenę własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1, kolorowe kartki format A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Podając odpowiednie przykłady wykaż relację, jaka zachodzi między potrzebami

człowieka, a jego wiekiem oraz scharakteryzuj czynniki kształtujące potrzeby.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, określili
relację, a wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

dokonać analizy hierarchii potrzeb wg A. Maslowa,

wykazać różnicę między potrzebami niższego rzędu a wyższego rzędu,

wypisać, jakie potrzeby ma człowiek na różnych etapach życia,

określić przyczyny zmian w hierarchii potrzeb,

określić, jak potrzeby są zaspakajane,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Przygotuj listę pytań, które mogą być pomocne w rozpoznaniu potrzeb i oczekiwań

pacjenta (klienta apteki).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
opracowali pytania, a wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

znaleźć w Internecie lub literaturze przykłady obsługi pacjenta,

określić o co i w jaki sposób można zapytać pacjenta,

sformułować pytania,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7.

Psychologiczne i społeczne uwarunkowania kontaktu
z pacjentem

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj zestawienie rodzajów wsparcia, z uwzględnieniem ich celów i metod realizacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
opracowali zestawienie, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wypisać cechy poszczególnych rodzajów wsparcia,

usystematyzować te cechy,

określić cel, jaki jest najważniejszy w danym rodzaju wsparcia,

wskazać formy, w jakich wsparcie jest realizowane w praktyce,

opracować formę graficzną zestawienia,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ rolę hospicjum w życiu pacjenta.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a wyniki
pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać informacje na temat hospicjum, jego roli i funkcji,

wypisać zadania hospicjum i formy realizacji tych zadań,

określić warunki, jakie muszą być spełnione, aby zostać wolontariuszem w hospicjum,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

W oparciu o przykłady z tzw. życia codziennego wyjaśnij, jak ludzie reagują na wieść

o chorobie i jak otoczenie reaguje na takie choroby jak: AIDS, sepsa, gruźlica.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dobrali
argumenty, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

określić reakcje osób na wieść, że są chorzy,

określić reakcje osób na wieść o tym, że ktoś jest chory,

dokonać analizy porównawczej tych reakcji,

określić przyczyny i skutki reakcji,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Przygotuj symulację wywiadu z pacjentem w celu rozpoznania czynników, które

ułatwiają i utrudniają mu walkę z chorobą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
przygotowali inscenizację, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać informacji na temat społecznych uwarunkowań choroby,

przygotować pytania mające na celu rozpoznanie czynników wpływających na
psychiczny stan pacjenta,

dokonać klasyfikacji tych czynników ze względu na ich źródło oraz skutki,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

inscenizacja,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8.

Zasady prowadzenia dyskusji

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj scenariusz dyskusji na temat sytuacji w polskiej służbie zdrowia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
opracowali sposób rozpoczęcia i prowadzenia dyskusji, dobrali argumenty, a wyniki pracy
przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w Internecie informacje na temat zasad przeprowadzania dyskusji,

wyszukać informacje na temat rodzajów argumentów,

sformułować odpowiednie argumenty rzeczowe i merytoryczne,

przygotować odpowiednią inscenizację,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Przygotuj scenkę przedstawiającą rozmowę na temat zmian organizacji pracy

w funkcjonowaniu przychodni, apteki lub wybranego gabinetu (np. stomatologicznego,
dietetycznego). W scenariuszu rozmowy uwzględnij argumenty uzasadniające korzyści
z proponowanych zmian i zaproponuj konstruktywne rozwiązanie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
wyboru odpowiednich zachowań i argumentów, przygotowali inscenizację, a wyniki pracy
przedstawili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w Internecie i literaturze zasady prowadzenia dyskusji,

zaproponować przykładowe rozwiązania problemu,

opracować argumenty uzasadniające proponowane rozwiązania,

przygotować odpowiednią inscenizację z zastosowaniem technik komunikacji werbalnej
i niewerbalnej,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

inscenizacja.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9.

Bariery komunikacyjne oraz sytuacje trudne

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż, jakie bariery komunikacji wystąpiły w opisanym poniżej przypadku.
Podczas zebrania pracownik przedstawia trudności, jakie ostatnio zaistniały w firmie.

Kierownik przerywa mu prezentację i sam wylicza przyczyny takiego stanu rzeczy. Nie daje
się przekonać, że przyczyniły się do tego jego decyzje. Podnosi ton głosu, stuka długopisem
o blat stołu i otwiera okno, przez które dobiega hałas uliczny.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeanalizować opisany przypadek,

ocenić rodzaje barier komunikacyjnych,

rozróżnić bariery zewnętrzne i wewnętrzne,

wskazać bariery zaistniałe w opisanej sytuacji,

określić przyczyny powstania tych barier,

zaproponować sposoby ich pokonania,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

analiza przypadku,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

literatura i prasa,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Wyjaśnij zjawisko opisane poniżej.
W jednej sali szpitalnej leży staruszek ze złamaną nogą oraz młody, 19-letni chłopak.

Obaj czują się bardzo samotni i mają problemy z zaprzyjaźnieniem się, bo nie mogą znaleźć
tzw.: ”wspólnego języka”.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeanalizować opisaną sytuację,

wyjaśnić pojęcie „wspólny język”,

ocenić rodzaje barier komunikacyjnych,

rozróżnić bariery zewnętrzne i wewnętrzne,

wskazać bariery zaistniałe w opisanej sytuacji,

określić przyczyny powstania tych barier,

zaproponować sposoby ich pokonania,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

analiza przypadku,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4.

Ćwiczenie 3

Wskaż w przypadku opisanym poniżej rodzaje barier komunikacyjnych.
Pacjent próbuje koncentrować uwagę wszystkich na jego osobie i zaangażować ich

w rozwiązanie jego problemu. Używa przy tym wyszukanych zwrotów, posługuje się
fachową terminologią i nie pozwala innym dojść do słowa. Wtrąca przy tym informacje
z życia prywatnego oraz informacje z życia politycznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
dokonali ich analizy, przygotowali argumenty, sformułowali wnioski, a wyniki pracy
przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeanalizować opisany przypadek,

dokonać analizy rodzajów barier komunikacyjnych,

rozróżnić bariery zewnętrzne i wewnętrzne,

wskazać bariery zaistniałe w opisanej sytuacji,

określić przyczyny powstania tych barier,

zaproponować sposób ich pokonania,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

analiza przypadku,

−

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1 i A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.10. Zasady rozwiązywania konfliktów międzyludzkich

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż sposób rozwiązania konfliktu opisanego poniżej.
Kolega oczernia Cię w oczach szefa, nie realizuje powierzonych mu zadań i przypisuje

sobie Twoje zasługi. Kiedy zwróciłeś mu uwagę na temat jego zachowania, zaczął publicznie
cię krytykować i zarzucił kłamstwo.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
dokonali ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeanalizować opisaną sytuację,

wskazać rodzaje strategii rozwiązywania konfliktów,

wymienić przyczyny zaistniałej sytuacji,

wymienić dążenia każdej strony konfliktu,

dobrać odpowiednią strategię rozwiązywania konfliktu,

dobrać środki, jakimi może posłużyć się szef firmy,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

analiza przypadku,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

W gazecie ukazał się artykuł na temat zajęć jogi oraz ziół stosowanych w medycynie

chińskiej, jako sposobu walki ze stresem. Pacjenci też są nimi zainteresowani. Scharakteryzuj
ten rodzaj zajęć i środków.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w literaturze i Internecie informacje na temat istoty jogi oraz chińskiej
medycyny,

wypisać główne założenia jogi i chińskiej medycyny,

wskazać na związek między jogą a walką ze stresem,

dokonać oceny takiego sposobu walki ze stresem,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4.

Ćwiczenie 3

Przygotuj zajęcia dla grupy swoich kolegów, na których wykorzystasz muzykę

relaksacyjną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
dokonali ich analizy, przygotowali zajęcia, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili
na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przedstawić zasady i cel zajęć relaksacyjnych,

wskazać na znaczenie muzyki w procesie relaksacji,

dobrać odpowiednią muzykę,

zadbać o odpowiednie przygotowanie pomieszczenia (wywietrzenie sali, maty,
oświetlenie),

przeprowadzić zajęcia pod kierunkiem nauczyciela,

dokonać oceny przeprowadzonych zajęć.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

instruktaż,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

prasa,

−

komputer z dostępem do Internetu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1 i A4,

−

magnetofon, odtwarzacz CD.

Ćwiczenie 4

Wskaż sposób rozwiązania konfliktu opisanego poniżej.
Pacjent, będący klientem twojej apteki nie realizuje zaleceń lekarskich, a o swoje złe

samopoczucie obwinia personel medyczny i producentów leków. Grozi, że poda lekarza
i pracowników apteki do sądu, ponieważ chcą go otruć. Wskaż sposób rozwiązania konfliktu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeanalizować opisany przypadek,

wskazać rodzaje strategii rozwiązywania konfliktów,

wymienić przyczyny zaistniałej sytuacji,

wymienić dążenia każdej strony konfliktu,

dobrać odpowiednią strategię rozwiązywania konfliktu,

dobrać środki, jakimi może posłużyć się lekarz,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

analiza przypadku,

−

wiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.11. Techniki negocjacji

5.11.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj scenkę sytuacyjną, której tematem będzie przeprowadzenie negocjacji z osobą

niezgadzającą się na udzielenie jej pomocy medycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, przygotowali scenkę, sformułowali wnioski, a wyniki przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

dokonać oceny stylów negocjacji,

wybrać styl negocjacji,

określić cel, jaki należy osiągnąć,

określić granice ustępstw,

przygotować argumenty merytoryczne i formę ich prezentacji,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

inscenizacja,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

literatura i prasa,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Firma będąca jedynym dostawcą danych materiałów potrzebnych do przeprowadzenia

zabiegów lekarskich oraz leków przedstawiła swoją ofertę, ale jej żądania finansowe są zbyt
wygórowane. Wynegocjuj jak najlepsze warunki dostawy tych materiałów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyjaśnić pojęcie „wspólny język”,

ocenić rodzaje barier komunikacyjnych,

rozróżnić bariery zewnętrzne i wewnętrzne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wskazać bariery zaistniałe w opisanej sytuacji,

określić przyczyny powstania tych barier,

zaproponować sposoby ich pokonania,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4.

Ćwiczenie 3

Przygotuj symulację negocjacji w opisanym przypadku:

Do przychodni (gabinetu) przychodzi pacjent twierdząc, że był umówiony na wizytę.

Sekretarka nie znajduje w preliminarzu nazwiska pacjenta, ani informacji o terminie wizyty.
W dodatku w tym dniu nie ma w gabinecie lekarza, z którym według relacji pacjenta był
omówiony. Pacjent twierdzi, że uzyskał telefoniczne potwierdzenie umówionej wizyty przez
pracownika zastępującego sekretarkę, wymieniając nazwisko tej osoby. Zaproponuj zmianę
terminu wizyty.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, przygotowali argumenty oraz inscenizację, sformułowali wnioski, a wyniki pracy
przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeanalizować opisany przypadek,

dokonać oceny stylów negocjacji,

wybrać styl negocjacji,

określić cel, jaki należy osiągnąć,

określić granice ustępstw,

przygotować argumenty merytoryczne,

przygotować formę prezentacji argumentów,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

inscenizacja,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1 i A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.12. Promocja zdrowia

5.12.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyszukaj dane statystyczne na temat współczesnego modelu polskiej rodziny.

Przeprowadź ich analizę pod kątem funkcji, jakie pełni rodzina i sformułuj odpowiednie
wnioski.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
dokonali ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w Internecie odpowiednie dane statystyczne,

opracować dane według typów rodziny i jej struktury,

dokonać analizy danych pod kątem funkcji, jakie rodzina powinna spełniać,

sformułować właściwe wnioski,

dokonać oceny problemu,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Opracuj plakaty reklamowe promujące akcję dbania np. o higienę jamy ustnej, postawy

ciała, prawidłowe odżywianie, pozbywanie się przeterminowanych lekarstw.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wypisać zagrożenia i korzyści związane z higieną jamy ustnej lub innym zagadnieniem
dotyczącym promocji zdrowia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

określić sposób przekazu informacji,

dobrać formę graficzną,

przygotować plakaty,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj akcje podejmowane przez organizacje rządowe i pozarządowe, mające na

celu promocję zdrowia. Określ rolę rodziny w tym zakresie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, przygotowali argumenty, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na
forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w Internecie, prasie informacje dotyczące akcji promujących zdrowie,

wskazać cel jaki ma być osiągnięty w tych akcjach,

określić sposoby i formy wykorzystywane do promocji zdrowia,

ocenić skuteczność wykorzystywanych środków,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1 i A4,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.13. Systemy wartości społecznych

5.13.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Stwórz swój osobisty system wartości etycznych, wypisując szczególnie cenne wartości

na kartce. Swój wybór uzasadnij.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeczytać materiał nauczania dotyczący wartości etycznych,

wyjaśnić pojęcie wartości etycznych,

wypisać wartości,

uzasadnić swój wybór,

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Opracuj własny kodeks etyki przedstawiciela wybranego zawodu medycznego,

składający się z dziesięciu najistotniejszych Twoim zdaniem zasad.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeanalizować materiał nauczania dotyczący zasad etyki,

sformułować zasady,

opracować formę graficzna,

zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test

jednostopniowy

jednostki

modułowej

„Nawiązywanie

i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 9, 15, 18, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. c, 4. b, 5. a, 6. b, 7. d, 8. c, 9. b, 10. a, 11. d,
12. c, 13. c, 14. a, 15. d, 16. c, 17. d, 18. b, 19. a, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zastosować formy komunikacji niewerbalnej

Rozpoznać elementy komunikacji

Scharakteryzować cechy zachowań asertywnych

Rozpoznać komunikaty

Rozpoznać sposób prowadzenia negocjacji

Zastosować odpowiednią argumentację

Sformułować pytania w rozmowie z klientem

Określić cechy informacji

Zastosować odpowiednią strategię rozwiązywania
konfliktu

10 Zastosować odpowiednią technikę

komunikowania się

11 Rozróżnić bariery komunikacji

12 Rozróżnić potrzeby człowieka

13 Scharakteryzować istotę kodeksu etycznego

14 Dobrać środki służące rozwiązywaniu konfliktów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15 Przeprowadzić negocjacje

16 Określić zachowania asertywne

17 Określić zachowanie etyczne

18 Zastosować argumentację emocjonalną

19 Wyjaśnić znaczenie mowy ciała

20 Zastosować argument z przeciwieństwa

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania,
które sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Wszystkie

zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna

odpowiedź jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej Karcie odpowiedzi.

Zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Komunikacja niewerbalna nie opiera się na
a)

gestach.

słowach.

mimice.

tonie głosu.

Kodowanie w komunikacji to
a)

wiadome zatajanie informacji.

przekazywanie informacji według ustalonego schematu.

używanie odpowiednich skrótów.

wybór odpowiednich znaków do przekazania treści.

Asertywność wynika między innymi z tego, że osoba
a)

narzuca innym własne zdanie.

nie ma własnego zdania.

potrafi wyrazić własne zdanie.

nie liczy się ze zdaniem innych.

„Systematyczne ćwiczenie sprzyja dobrym efektom w odchudzaniu.” Jest to komunikat
a)

krytyczny.

strukturalny.

opiekuńczy.

wspierający.

W negocjacjach
a)

liczy się odpowiednia taktyka.

nie można iść na ustępstwa.

najlepszy jest styl miękki.

zawsze występuje impas.

Wybór sposobu argumentacji zależy od
a)

miejsca prowadzenia rozmowy.

postawionej tezy.

pory dnia.

kraju, z którego pochodzi rozmówca.

Pytania zadawane pacjentowi
a)

muszą być sformułowane w sposób ogólny.

nie mogą być wykorzystywane do badania rynku.

mogą dotyczyć jego prywatnych spraw.

mają służyć poznaniu jego oczekiwań.

Podstawowe cechy informacji to
a)

dokładność, aktualność, racjonalność, rzetelność.

rzetelność, aktualność, prawdziwość, racjonalność.

aktualność, dokładność, kompletność, przydatność.

aktualność, prawdziwość, kompletność, przydatność.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jeżeli w rozwiązaniu konfliktu stosujemy strategię dominacji to oznacza to, że
a)

zależy nam na osiągnięciu kompromisu.

stosujemy groźby i perswazję.

wiadomie rezygnujemy z własnych dążeń.

rozwiązanie sprawy nie powinno nastąpić zbyt szybko.

10.

Technikę otwartych drzwi stosuje się
a)

w odpowiedzi na krytykę.

zawsze kiedy chce się osiągnąć kompromis.

aby podzielić się własnymi emocjami i przeżyciami.

gdy celem jest spełnienie określonych żądań.

11.

Do barier wewnętrznych należą
a)

hałas uliczny, szum w uszach.

głośna muzyka, ból.

głód, brak czasu.

różnice językowe, emocje.

12.

Do potrzeb niższego rzędu należy potrzeba
a)

awansu.

zakupu samochodu.

jedzenia.

pójścia do teatru.

13.

Firmy tworzą kodeksy etyczne, aby
a)

nie musiały przestrzegać przepisów prawa.

mogły działać w szarej strefie.

określić, jakie zachowania są niepożądane.

spełnić ustawowy obowiązek.

14.

Do rozwiązywania konfliktów przy zastosowaniu środków pedagogicznych służy
a)

mediacja.

manipulacja.

nagana.

kara pieniężna.

15.

Formułowanie żądań podczas negocjacji następuje w fazie
a)

rodkowej.

końcowej.

rodkowej i końcowej.

wstępnej.

16.

Asertywność jest to
a)

element negocjacji.

rodzaj techniki komunikacji.

umiejętność odmawiania.

rodzaj potrzeby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

Etyka zawodowa obowiązuje
a)

tylko w godzinach pracy.

tylko, gdy jej zasady są spisane.

podczas rozmowy z pacjentem.

w każdych okolicznościach.

18.

Argumentację emocjonalną można
a)

stosować w każdej sytuacji.

uzupełniać argumentacją rzeczową.

stosować tylko podczas negocjacji.

zawsze zastąpić argumentacją logiczną.

19.

Mowa ciała to
a)

rodzaj komunikacji.

podstawa zachowań etycznych w biznesie.

nazwa choroby cywilizacyjnej.

forma komunikacji werbalnej.

20.

„Jeśli podczas rozmowy z pacjentem nie wolno mówić podniesionym tonem, to tym
bardziej nie wolno wrzeszczeć” to argument
a)

z przykładu.

odwołujący się do tradycji.

z przeciwieństwa.

z milczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……..............................………………………………………………..

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test

dwustopniowy

jednostki

modułowej

„Nawiązywanie

i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 17, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 14, 16, 18, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. c, 5. a, 6. c, 7. c, 8. b, 9. a, 10. d, 11. c,
12. b, 13. b, 14. c, 15. c, 16. d, 17. a, 18. c, 19. b, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wskazać zastosowanie techniki komunikowania
się

Zastosować środki rozwiązywania konfliktów

Zdefiniować proces poznawczy

Dobrać formy komunikacji werbalnej
i niewerbalnej

Rozpoznać zachowanie asertywne

Rozróżnić bariery komunikacji

Zastosować profilaktykę

Rozpoznać sytuację konfliktową

Zastosować ustępstwo w negocjacjach

10 Rozróżnić formy komunikacji interpersonalnej

11 Określić zasady etyki zawodowej

12 Rozpoznać potrzeby i oczekiwania pacjenta

13 Rozpoznać komunikat

14 Dobrać środek prawny do rozwiązania konfliktu

15 Sformułować odpowiednie argumenty

16 Zastosować techniki ułatwiające komunikowanie

się

17 Rozpoznać znaczenie i przyczyny impasu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18 Rozpoznać zasady mowy ciała i wyglądu

w rozmowie

19 Rozróżnić klasyfikację potrzeb

20 Rozróżnić bodźce tworzące bariery

komunikacyjne

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Wszystkie

zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna

odpowiedź jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej Karcie odpowiedzi.

Zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Technikę „zdartej płyty” stosuje się wówczas, gdy rozmówca
a)

jest uparty.

krytykuje nas.

jest niezdecydowany.

jest sympatyczny.

Do rozwiązywania konfliktów stosuje się
a)

korupcję.

mediację.

manipulację.

percepcję.

Proces polegający na odbieraniu bodźców za pomocą wrażeń nazywa się
a)

zapamiętywaniem.

wyobrażeniem.

spostrzeżeniem.

wrażeniem.

W skład komunikacji niewerbalnej wchodzą między innymi
a)

informacje prasowe.

obraz malarski.

pantomima.

list.

Asertywność zawiera w sobie
a)

zrozumienie.

agresję.

pobłażliwość.

uległość.

Osądzanie to bariera polegająca na narzucaniu własnych wartości i wskazywaniu
rozwiązań cudzych problemów. Przykładem jest stwierdzenie
a)

„zabraniam ci mówić w ten sposób”.

„to jest niemożliwe”.

„ty już w życiu nic nie osiągniesz”.

„na twoim miejscu w ogóle bym się tym nie przejmował”.

Profilaktykę stosuje się
a)

u dzieci w wieku przedszkolnym.

tylko w rodzinie.

zawsze, gdy jest to możliwe.

w rozmowie z pacjentem.

Przy diagnozie konfliktu najważniejsze jest ustalenie
a)

winnych.

przyczyny.

czasu powstania konfliktu.

miejsca powstania konfliktu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Głównym czynnikiem powodującym ustępstwo w negocjacjach jest
a)

dążenie do kompromisu.

dominacja jednej ze stron.

upływ czasu.

brak argumentów.

10.

Formy komunikacji interpersonalnej medialnej to m.in.
a)

list, wywiad, ogłoszenie prasowe.

e-mail, telefon, komunikat radiowy.

rozmowa, faks, telefon.

sms, faks, e-mail.

11.

Podstawową zasadą etyki zawodowej nie jest
a)

ochrona praw pacjenta.

przestrzeganie tajemnicy zawodowej.

dbanie o interesy prywatne.

realizowanie przysięgi Hipokratesa.

12.

Pacjenta nie powinno się pytać o
a)

samopoczucie.

orientację seksualną.

ulubiony kolor.

warunki mieszkaniowe.

13.

Zdanie: „Widzę, że nie radzisz sobie z tym zadaniem. Zobacz, ja rozwiązuję to w ten
sposób…” jest komunikatem
a)

krytycznym.

opiekuńczym.

strukturalnym.

wspierającym.

14.

rodek prawny, który służy do rozwiązania konfliktów w pracy zawodowej to

negocjacje.

mediacje.

upomnienie.

manipulacja.

15.

Argument polegający na uzasadnianiu własnego stanowiska w odwołaniu do zdarzeń,
które już miały miejsce to argument
a)

odwołujący się do następstw.

z przykładu.

odwołujący się do tradycji.

z autorytetu.

16.

W trakcie rozmowy z pacjentem należy
a)

uśmiechać się, zadawać dużo pytań, gestykulować.

uśmiechać się, żartować z pacjentem, nie gestykulować.

uśmiechać się, nie zadawać pytań, być powściągliwym.

uśmiechać się, zadawać konkretne pytania, być powściągliwym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

Impas w rozmowach świadczy o
a)

chwilowym braku porozumienia.

możliwości kompromisu.

definitywnym zakończeniu rozmów.

zawarciu porozumienia.

18.

W prowadzeniu rozmowy
a)

nie ma znaczenia wygląd rozmówców, tylko temat.

zawsze występują bariery zewnętrzne.

można wykorzystać komunikację niewerbalną.

nie powinno zachodzić sprzężenie zwrotne.

19.

Potrzeby wyższego rzędu są nazywane kulturalnymi, bo
a)

polegają na chodzeniu do teatru i kina.

mają wpływ na naszą osobowość.

wynikają z kodeksu etycznego.

są kształtowane przez ośrodki kulturalne.

20.

Percepcja jest to
a)

odmiana korupcji.

rodzaj bariery w komunikacji.

metoda badań rynkowych.

sposób rozwiązania konfliktu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……..............................………………………………………………..

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Dietl J., Gasparski W. (red.): Etyka biznesu w działaniu. Warszawa 2001

Dziewiecki M.: Psychologia porozumiewania się. JEDNOŚĆ, Kielce 2000

Gregorczyk S., Romanowska M., Solińska A., Wachowiak P.: Przedsiębiorczość bez
tajemnic. WSiP, Warszawa 2002

Guzera K., Macherek-Mierzejewska J.: Ekonomika przedsiębiorstw. Część 1. Difin,
Warszawa 2005

Haman W., Gut J.: Psychologia szefa. Szef to zawód. HELION, Gliwice 2004

Haman W., Gut J.: Trudny klient. Negocjacje handlowe jako gra. Część II. Grupa
Szkoleniowa Kontrakt-OSH Sp. z o. o., Warszawa 2004

Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. Operon, Gdynia 2003

McKay M., Davis M., Fanning P.: Sztuka skutecznego porozumiewania się, Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001

Nęcki Z.: Komunikacja międzyludzka. Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu,
Kraków 1996

10.

Ostrowska-Dobek B.: Podstawy komunikowania społecznego. ASTRUM, Wrocław 1999

11.

Pease A.: Mowa ciała. Jak odczytywać myśli innych ludzi z gestów? JEDNOŚĆ, Kielce
2004

12.

Pietkiewicz E.: Etyka menedżera. Warszawa 1998

13.

Rybakiewicz J. (red): Człowiek i psychologia. PARK, Bielsko-Biała 2004

14.

Rzepa T.: Psychologia komunikowania się dla menedżerów. Difin, Warszawa 2006

15.

Stankiewicz J.: Komunikowanie się w organizacji. ASTRUM, Wrocław 2006

16.

Szamanek K.: Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny. PWN, Warszawa 2001

17.

Tyszka T.: Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999

18.

Witkowski T.: Psychomanipulacje. Jak je rozpoznawać i jak sobie z nimi radzić? Unus,
Wrocław 2000

Literatura metodyczna:
1.

Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.
ITeE, Radom 2001

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP S.A., Warszawa 1999

Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „śak”,
Warszawa 2003

Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych. Cz. I i II.
ITeE, Radom 1999