SCENOGRAFIA - współcześnie s. oznacza wiedzę, umiejętność i sztukę komponowania sceny i przestrzeni teatralnej, a także metonimicznie samą dekorację sceniczną jako rezultat pracy scenografa; sztuka komponowania trójwymiarowej czasoprzestrzeni; przestała być traktowana jako jako idealna ilustracja tekstu literackiego i stała się narzędziem służącym kompozycji układu scenicznego, który ma na celu interpretację (a nie zilustrowanie) tekstu i ludzkich działań, zobrazowanie sytuacji wypowiadania oraz skonstruowanie sensów przedstawienia jako rezultatu relacji między tekstem i przestrzenią sceniczną.
DEKORACJA - pojęcie d. obejmuje to wszystko, co na scenie stanowi tło dla akcji wykonane za pomocą środków malarskich, plastycznych, architektonicznych itp.
Funkcje dramaturgiczne dekoracji:
Zilustrowanie i uwidocznienie elementów, o których się sądzie, że mogłyby istnieć w świecie dramatu: dekorator wybiera pewne obiekty i miejsca sugerowane przez tekst, by potem uwidocznić je materialnie na scenie w celu stworzenia iluzji uniwersum dramatycznego.
Swobodne konstruowanie i przekształcanie przestrzeni scenicznej, traktowane jako „maszyna do grania”: d. przestaje służyć wiernemu naśladowaniu; staje się pewnym zespołem płaszczyzn itp., które służą aktorom jako strefa ich gry.
Subiektywizacja sceny skomponowanej nie jako układ brył i linii, ale jako zmieniająca się kolorystycznie i świetlnie impresja rzeczywistości, wytwarzająca wobec widza atmosferę oniryczności i fantasmagoryczności.
Dekoracja dźwiękowa - sposób sugerowania za pomocą efektów dźwiękowych istnienia sfery gry poza sceną.
Dekoracja słowna - przedstawiona nie za pomocą środków wizualnych, ale opisana lub sugerowana w komentarzu postaci.
Dekoracja symultaniczna - widoczny przez cały czas trwania spektaklu wystrój sceny przedstawiający kilka miejsc akcji, w których aktorzy grają bądź jednocześnie, bądź przechodzą z jednego miejsca na drugie, kierując w ten sposób uwagę widza na różne sfery gry.
AKTOR - a) Artysta odgrywający role w teatrze lub filmie; określenie zawodu takiego artysty. b) W znaczeniu ogólnym (dziś przenośnym): osoba działająca, biorąca w czymś czynny udział. c) W modelu aktacyjnym: w mniejszym lub większym stopniu zindywidualizowana w strukturze powierzchniowej tekstu manifestacja aktanta ze struktury głębokiej; jednostka dyskursu narracyjnego „odgrywająca rolę” aktanta i będąca rezultatem fabularnych przekształceń syntaktycznych i semantycznych. [zajebiste-przyp.red.] d) W znaczeniu przenośnym: człowiek pozujący w życiu na kogoś innego niż jest, nieszczery w swoich zachowaniach, komediant.
POSTAĆ - Stanowi element strukturalny utworu jako czynnik kształtujący opowieść dramatyczną, organizujący materiał narracyjny i fabułę; element skupiający w sobie pewien kompleks znaczeń przeciwstawiający się innym postaciom. P. dramatyczna daje się określić poprzez wyznaczenie zespołu podstawowych cech dystynktywnych, które można wyróżnić na zasadzie binarnych opozycji przeciwstawnych sobie cech: bohater dobry/bohater zły, kobieta/mężczyzna itp.
INSCENIZACJA - W rozumieniu szerokim termin i. oznacza zespół środków służących interpretacji scenicznej: dekoracje, oświetlenie, muzykę i grę aktorów [...]. W rozumieniu wąskim termin i. określa działanie polegające na skonstruowaniu - w dany miejscu i w danym czasie - różnych elementów w celu dokonania interpretacji scenicznej jakiegoś dzieła dramatycznego.
*dążenie do syntezy
*realizacja tekstu w przestrzeni
Sztuka inscenizacji jest sztuką przestrzennego rozplanowania tego, co dramaturg mógł zaprojektować jedynie w czasie; jest przekształceniem (konkretyzacją) tekstu, które dokonywane jest przez aktora w przestrzeni scenicznej w czasie kiedy czynność ta jest odbierana przez widza.
Autos sacramentales - jednoaktowe sztuki religijne wystawiane z okazji Bożego Ciała( w 14 w. kiedy udział w ceremonii był obowiązkowy). Tematy: 1. biblijne, 2. mitologiczne, 3. zaczerpnięte z literatury.
Zarzuela ( z hiszp. Hiszpańska forma dramatyczno- muzyczna z częściami mówionymi popularna w 17w.). Tematyka mitologiczna np. ”zatoka syren”. (Teatr dworski)
Komedia Dell`arte-inne określenia: komedia al improwiso ,komedia masek, komedia Arlekina, komedia popisu sztuki aktorskiej
Scenerio(Sogetto) - rodzaj scenariusza:scenariusz działań. (kom.dell`art.)
Lazzi- zestaw gagów, żartów(kom.dell`arte)
Maski emploi - przypisana maska (rola) do danej postaci. Grywało się ją tak długo ,jak było się w trupie.(specjalizacja).Typy postaci. Tylko zakochani nie mieli masek. Ściśle określony wygląd każdej z postaci:
Pantalone - starzec, Wenecjanin, kupiec, zamożny, stateczny, cieszy się dużym uznaniem społecznym dopóki nie ogarnie go nieoczekiwana namiętność lub nie zacznie walczyć z latoroślą, maska ciemnobrązowa, haczykowaty nos, bródka, rola poważna, kolor czarno - biały, jego przyjacielem był......
Dottore - Bolończyk, uczony w prawie, filozofii lub teologii, kolor czarny, stanowił tło dla Pantalone, pomagał mu rozwiązywać problemy, postać ozdobna (Pantalone był dynamiczny), często zmieniał nazwę np. na Balanzonne (od banialuki), w miarę rozwoju komedii postać ta traciła na znaczeniu
Cassandro - Neapolitańczyk, kupiec, bywalec w domu Pantalone, jego doradca
Capitano - także bywalec u Pantalone, żołnierz samochwała, postać ozdobna, ekstrawaganckie oracje.
Postaci służących - zanni i servetty, cyrulicy, oberżyści; podział ze względu na kostium:
zanni o stroju luźnym
zanni o stroju obcisłym
zanni o stroju upstrzonym (Arlekin)
Arlekin - mocno wyartykułował go Goldoni, inne imiona: Truffaldino, Bogallino, łajdak i dureń, służący, nogi sztywno wyprostowane, wpychał siebie i swego pana w opresję.
Columbina - miłość Arlekina, servetta.
Para kochanków
Poliszynel
Brigiello - muzykant brutal.
Scapino - też biały kostium, też muzykant, śpiewak, służący przebiegły, ale nie brutalny.
Stały teatr - corrale [podwórze]:
lokowano je na podwórzach,
jedno wejście,
scena organizowana naprędce,
widownia to też okna, balkony na podwórze
sceny przypominały elżbietańskie, ale rozbudowane, na planie prostokąta lub kwadratu )elżbietańska była na planie koła, ośmiokąta),
Scena wygląda jak ucięta scena angielska - bez proscenium,
taki sam schemat zadaszenia -> upały były tak dokuczliwe, że trzeba było zadaszać muszkieteros za pomocą płóciennych zasłon - vellos,
scenografia, jak w Anglii, tworzona w wyobraźni, dramaturgowie nie liczą się z czasem i przestrzenią, przenoszą swoje postacie z jednego miejsca i czasu do drugiego;
teatr publiczny) właśc.. zagroda- podwórze. (1570-80r). Scena skromna, otwarta(tylko częściowo zadaszona - welarium(?). 3 piętra podzielona(proscenium), głębia.
Publiczność uczęszczająca tu: biedna, nieprzekupna,honorowa.
komedii płaszcza i szpady;(twórca:Lope de Rauda)
mocno spokrewnione z komedią dell'arte
obyczajowe tło Hiszpanii
przedstawiciele życia dworskiego, ludowego, hultajskiego (picaros) -> „Pies ogrodnika”, bohaterowie bez psychologii, typowe zachowanie aranżuje namiętność,
passos, występowali tam: błazen = bobo, sprytny sługa pana, hultaj, student, filozof.(Lope de Rauda)
Asmodeusz, demon poczęty z Lilith i Samuela, który miał rozwalać udane związki.
Cyrk Olimpijski
najpiękniejszy teatr romantycznego Paryża
scena pudełkowa posiadała dwie boczne kieszenie
pod scena znajdowały się dwie kondygnacje, nad sceną jedna
nad tym ruchomy pomost
dwie ruchome platformy
dysponował ogromnym budżetem - 100-u osobowy zespół, 30 koni, 3 dekoratorzy, zespół maszynistów z kierownikiem, własna orkiestra i balet
wystawiano obrazy wojskowe, mimodramy, feerie, spektakle mające na celu pokazywanie fenomenów natury - teatr natury
zapadnie, glorie (windy unoszące),
flugi (symulator lotu postaci),
praktykable (zamki, góry)