1. Globalizacja

Definicja-nowy jakościowy etap międzynarodowego podziału pracy, który cechuje wyraźny wzrost współpracy międzynarodowej, liczby podmiotów uczestniczących w tych procesach, a szczególnie wzrost znaczenia korporacji transnarodowych w wytwarzaniu globalnego PKB.

Globalizacja jest wyni­kiem rozwoju sił wytwórczych i postępującej internacjonalizacji życia gospo­darczego. Jest procesem wieloczynnikowym, który rozwijał się w przyspieszo­nym tempie, zwłaszcza w ciągu ostatnich 10-15 lat.

Wśród tych czynników można między innymi wymienić:

0. rozwój globalnej gospodarki (stały wzrost eksportu towarów i usług oraz przepływu kapitałów, liberalizacja światowych rynków finansowych, de regulacja prawa antytrustowego oraz proliferacja fuzji i przejęć firm, pojawienie się globalnych rynków konsumenckich oraz globalnych marek firmowych),

1. pojawienie się nowych podmiotów na scenie globalnej (korporacji wielo­narodowych), które integrując swoją produkcję i marketing zdominowały pro­dukcję światową; Światowej Organizacji Handlu (WTO) – pierwszej wielostronnej organizacji mogącej zmuszać rządy poszczególnych państw do re­spektowania określonych reguł; organizacji pozarządowych; regionalnych blo­ków integracyjnych oraz ugrupowań koordynujących politykę ekonomiczną i zagraniczną (na przykład G-7);

2. nowe reguły i normy postępowania (pro rynkowa polityka gospodarcza i demokratyczne systemy rządzenia w coraz większej liczbie państw, coraz po­wszechniejsze respektowanie praw człowieka, konsensus w sprawie celów i działań na rzecz rozwoju, rosnąca świadomość w sprawie zagrożeń ekologicz­nych świata, poszanowanie własności intelektualnej itd.);

3. nowe środki komunikacji międzynarodowej (Internet, komunikacja elek­troniczna i powszechne posługiwanie się komputerami, faks i telefony komór­kowe, szybsze i tańsze środki transportu itd.).

Cechy globalizacji:

-ęłęówielowymiarowość (gospodarka, polityka, wojskowość, kultura itp.);

-złożoność i wielowątkowość (rozwój rynku finansowego, globalizacja działalności przedsiębiorstw, globalny problem ekologii itp.);

-wielopoziomowość (skala świata, sektora, różnych rynków itp.).

-Internacjonalizacja gospodarki i społeczeństwa. Dotyczy całości przepływów czynników produkcji między dwoma czy większą liczbą państw. Ważną cechą internacjonalizacji gospodarki i społeczeństwa jest fakt, że proces ten opiera się na narodowych uczestnikach z ważną rolą państwa jako swoistego regulatora tego procesu.

-Multinacjonalizacja gospodarki i społeczeństwa. Polega ona na transferze i realokacji zasobów, w szczególności kapitału, z jednej gospodarki do drugiej.

Jednym z głównych motorów tego procesu są firmy ponadnarodowe, które realizują zasadę ekspansji rynkowej na drodze optymalizacji kombinacji czynników wytwórczych, a także wywierania wpływu na daną gospodarkę narodową i jej przyszłość. Multinacjonalizacja jest poddawana presji związanej z protekcjonizmem gospodarczym, z obawami przed rządami wielkich przedsiębiorstw zagranicznych, czy też ze strachem przed inwestycjami zagranicznymi.

Autorzy Granic konkurencji opisują sześć obszarów globalizacji. Uważają, iż globalizacja posiada wiele form, a każda z nich zawiera czynniki narodowe jak i globalne.

1)globalizacja finansów ,

2)globalizacja rynków i strategii, w szczególności konkurencji ,

3)globalizacja technologii i co się z tym wiąże- badań, rozwoju oraz wiedzy,

4)globalizacja stylów życia i modeli konsumpcji, w rezultacie globalizacja kultury,

5)globalizacja rządzenia i regulacji prawnych,

6)globalizacja jako polityczne ujednolicanie świata.

Synonimy, wymiary globalizacji:

-internacjonalizacja-intesyfikacja relacji zachodzących między podmiotami

-liberalizacja-znoszenie przeszkód dla wymiany międzynarodowej (dziś musi być taka polityka gosp., ale ma ona różne odcienie np. Niemcy-ortoliberalizm, Anglia-bardziej neoliberalizm

-uniwersalizacja-rozszerzanie się, upowszechnianie na skalę globalną tych smaych towrów, marek, stylów pracy, arządzania gosp., styló życia np. hipermarkety, centra handlowe, style muzyki

-homogenizacja-upodabnianie się na całym świecie tyh samych produktów, wzorców konsumpcji, stylów życia-mcdonaldyzacja-nie ważne jakość towarów tylko ile kto kupi

-westernizacja (amerykanizacja)- rozprzestrzenianie się zachodu, amerykańskiego stylu życia, norm kulturowych kosztem kultury rodzimej

Argumenty zwolenników i krytyków globalizacji

a)Zwolennicy

1.Promuje konkurencje i efektywność gospodarowania, powoduje wzrost standartu życia, poprawe warunków pracy, wieksza dostępność towarów i usług po niższych, konkurencyjnych cenach

2.Wolny przepływ kapitału pozwala na inwestycje w dowolnym miejscu świata, stwarzając możliwości generowania wiekszych zysków

3. Konkurencja pozwala na zwiększenie wydajności, efektywności pracy i obniżkę cen oraz udoskonalenie produktów i usług

4. Tworzy nowe miejsca pracy

5. Upowszechnia nowoczesną technologię, wiedze ekonmiczną, wymusza innowacyjność

6. Kładzie nacisk na zdobycie wysokiego wykształcenia i sepcjalistycznych kwalifikacji zawodowych

7. Krajom otwartym na ten proces stwarza szanse na poprawe miezynarodowej konkurencyjności i poprawę standartów życiowych np. Chiny

8. Globalizacja rozumiana jako wysoki poziom wpsółzależnosci eliminuje konflikty zbrojne i spory międzyn.

9. Globalizacja przeciwdziałą dyktaturom- teza Fukyamy

10. Sprzyja wymianie myśli, informacji, pomysłów (intenet)

11. Łatwość komunikowania się i podróżowania

b) Przeciwnicy

1.Efektem globalizacji jest wzrost konkurencji prowadzącej do likwidacji przedsiębiorstw i miejsc pracy. Korzyści z globalizacji otrzymują jedynie kraje wysoko rozwiniete. Powiększa się nierówność dochodowa między krajami biednymi a bogatymi.

2.Jest procesem asymetrycznym- przynosi korzyści nielicznym, marginalizując pozostałych np. w dziesiątce krajów eksporterów i importerów są te same kraje; 20/80 - 20% ma korzyści a 80% nie ma nic

3.Niszczcy środowisko naturalne

4.Osłabia pozycje państw narodowych na rzecz wzrostu znaczenia Korporacji Transnarodowych (problem cen transferowych)

5. Korporacje inwestują swój kapitał w działalność gosp. kierując sie nie interesem danego kraju, lecz własną "egositycznie" postrzeganą logiką pomnażania zysków- dumping płacowy i surowcowy

6. Nie tworzy nowych miejsc pracy, jedynie je redystrybuje (przenosi)

7. Jest procesem żywiołowym i niekontrolowanym, mogącym destabilizować gosp. narodowe (kryzysy finansowe--> efekt domina

8.Prowokuje separatyzmy i fundamentalizm

9. Relatywna łatwość poruszania się i komunikowania sprzyja rozwojowi zorganizowanej przestępczości międzynarodowej, korupcji, praniu pieniędzy

10. Narzuca obcekulturowo wzorce obyczjaów i zachowań dążąc do ich uniformizacji.

Antyglobalista- przeciwko glob, zlikwidowanie globalizacji

Alterglobalista- krytyk globalizacji, nie jest jej przeciwnikiem, domaga się zmiany- Greenpace, Oxfan, Loly Wallack

B. Barber- pyta globalistów dzięki czemy ich ruch tak sprawnie funkcjonuje mimo, że nie mają zorganizowanej struktury? Komunikacja i łatwowość podróżowania, która krytykują daje im to.

2. Konkurencja globalna

ęłęóŻyjemy w czasach gospodarki globalnej, w której wielkie światowe koncerny stają się jeszcze większe i jeszcze potężniejsze. Powiększają się dzięki fuzjom lub wchłonięciom firm mniejszych. W 1998 r. znana na całym świecie niemiecka korporacja Daimler Benz, produkująca m.in. samochody Mercedes, połączyła się z amerykańską firmą samochodową Chrysler Corporation. Wspólny kapitał dwóch wielkich firm znacznie się powiększył. Ogromna światowa korporacja zyskała nowe rynki zbytu. Niewielka na początku lat 80-tych firma Microsoft, produkująca systemy operacyjne DOS i Windows, pod koniec lat 90-tych stała się ogólnoświatowym koncernem. Pod względem wielkości kapitału i miejsca na światowym rynku oprogramowania nikt nie może się z nią równać. „Po drodze” zdążyła wchłonąć w USA cały szereg mniejszych firm komputerowych. Kolejne wersje systemu operacyjnego Windows wraz z dołączoną przeglądarką Internet Explorer stały się standardem w tej klasie oprogramowania na całym świecie. Konkurenci praktycznie przestali się liczyć. Œwiatowi potentaci w branży spożywczej: Coca Cola, McDonalds, czy potężne korporacje piwne, ciągle zdobywają nowe rynki zbytu. Podobnie wielkie sieci handlowe, które szybko i skutecznie instalują się w coraz to nowych krajach. To tylko kilka przykładów firm ponadnarodowych, które z racji posiadania wielkich środków kapitałowych, mogą inwestować w dowolnym zakątku świata. Ich inwestowaniu sprzyja coraz łatwiejszy przepływ kapitału, bardzo szybki rozwój technik przetwarzania i przesyłania informacji (upowszechnienie poczty elektronicznej, internetu) a przede wszystkich skłonność do finansowania i wprowadzania w życie najnowszych technik zarządzania. Do klienta trafiają szybciej niż mali przedsiębiorcy. Mają pieniądze na reklamę i promocje, dysponują dobrze wykształconym personelem, sprawnie wprowadzają innowacje logistyczne. To wszystko pozwala im obniżać ceny na swoje towary i usługi, eliminując z rynku „mniej sprawne” firmy małe i średnie.

Klient ma do wyboru dwa (lub więcej) produktów, tak samo (lub podobnie) zaspokajających jego potrzeby. Jeśli wybierze jeden, nie wybierze drugiego. W odniesieniu do klienta owe produkty, w znacznym stopniu, nawzajem się wykluczają. Zatem w interesie wielkich korporacji jest raczej zmniejszanie niż powiększanie zróżnicowania swojej oferty handlowej. To z kolei prowadzi do zubożenia asortymentu towarów i usług. Swoją coraz uboższą ofertą wielkie korporacje w pewnym sensie zmuszają klienta do „standardowego” ubierania się, odżywiania. mieszkania i podróżowania. Intensywna reklama telewizyjna unifikuje nasze smaki, „wyjątkowo korzystne” promocje podsuwają nam jeden rodzaj spodni i dwa rodzaje zimowych kurtek. Owocem działalności olbrzymów, gdy już uda się im wyeliminować mniejszych konkurentów, jest zawężenie rynku zbytu (globalne zmniejszenie zróżnicowania towarów i usług) i, w konsekwencji, zmuszanie klientów do ujednolicania swoich potrzeb (smaków, gustów, przyzwyczajeń).

Takie zawężenie rynku raczej pomniejsza niż powiększa szanse dla zaistnienia małych firm. Z oczywistych powodów nie są w stanie konkurować z dużymi, jeśli chodzi o produkt masowy. Ale może z nimi wygrać, wchodząc w nisze rynkowe. Bardziej wybrednego klienta nie zaspokajają produkty olbrzymów, bo im na ogół nie opłaca się zniżać do różnych „fanaberii” niszowego klienta. Tu jest miejsce dla małych. Ale dysponując niewielkim kapitałem, ograniczonym dostępem do informacji i słabą logistyką (np. trudność w sprawnym zorganizowaniu transportu) bardzo trudno im wystartować. Mają jakąś szansę, jeśli otrzymają pomoc z zewnątrz, np. ze strony dobrze działającej administracji rządowej i samorządowej, doradczych grup wspierania małej przedsiębiorczości oraz ... przyjaznego klimatu społecznego. Małe firmy potrzebują wielorakiego wsparcia, aby mogły skutecznie przyczyniać się do poszerzania zróżnicowania konsumpcji. Nie we wszystkich dziedzinach jest to możliwe. Trudno sobie wyobrazić, by w małej firmie powstał nowoczesny samochód, ale znacznie łatwiej np. zakłady krawieckie szyjące bardziej wyszukaną i „niestandardową”, choć niekoniecznie znacznie droższą, odzież. Mała przedsiębiorczość może także tworzyć bardzo zróżnicowany świat usług, nierzadko bardzo specjalistycznych, wymagających od personelu sporych umiejętności. Będą więc zatrudniać ludzi o bardzo różnych (czasem wręcz unikalnych) umiejętnościach. Mała przedsiębiorczość to sposób na przeciwdziałanie unifikacji rynku, ale także, a może przede wszystkim, sposób na znacznie większe zatrudnienie oraz rozwiązanie problemu „populacji ludzi niepotrzebnych”. Jak się wydaje, jest to jedyna droga, by większość „trwale bezrobotnych” mogła wrócić na rynek pracy.

KęłęóONKURENCYJNE CZYNNIKI GLOBALIZACJI
Takie globalne czynniki, jak wielkość eksportu i importu, konkurenci z różnych kontynentów i krajów, współzależność krajów i globalni konkurenci, zwiększają potencjał globalizacyjny sektora i pobudzają potrzebę operowania przez przedsiębiorstwa instrumentami strategii globalnej.
WIELKOŚĆ EKSPORTU l IMPORTU. Najważniejszym konkurencyjnym czynnikiem globalizacji są obroty w imporcie oraz eksporcie dóbr finalnych, półproduktów i usług, mi wyższy jest poziom obrotów handlowych między krajami, tym silniejsze są współzależności konkurentów z różnych krajów i wzrasta konieczność stosowania strategii globalnej. Wyższy poziom wymiany handlowej zmienia charakter sił konkurencji
KONKURENCI Z RÓŻNYCH KONTYNENTÓW l KRAJÓW. Innym kosztowym czynnikiem globalizacji są możliwości istnienia konkurentów pochodzących z różnych kontynentów i krajów. Odmienność doświadczeń wpływa na zróżnicowanie ich celów oraz podejść i powoduje, że globalni konkurenci z różnych kontynentów mają skłonność do wykazywania swojej odrębności.
WSPÓŁZALEŻNOŚĆ KRAJÓW. Konkurenci, stosując strategie globalne, mogą się przyczyniać do tworzenia konkurencyjnej współzależności między krajami. Wynika to z podzielności działań. Na przykład dane przedsiębiorstwo może produkować w swojej fabryce w Meksyku towary zarówno na rynek Stanów Zjednoczonych, jak i Japonii. Zatem udział w rynku japońskim będzie wpływał na wolumen działalności fabryki w Meksyku, co z kolei będzie miało wpływ na koszty i, oczywiście, na wielkość udziału w rynku Stanów Zjednoczonych. Przy istnieniu takich współzależności udział danego konkurenta w rynku jednego kraju będzie miało znaczenie dla jego ogólnej pozycji kosztowej i, tym samym, jego udziału w rynku innego kraju. Powoduje to ponadto konieczność zarządzania przez spółki ich pozycjami konkurencyjnymi łącznie we wszystkich krajach, a nie pozostawiania tego zadania kierownikom lokalnym. W rezultacie inni konkurenci, aby uniknąć kolejnego osłabiania pozycji w poszczególnych krajach, będą musieli zareagować wzrostem swojego uczestnictwa w rynku globalnym, globalnym marketingiem lub globalnym integrowaniem swoich posunięć konkurencyjnych.

ęłęóGLOBALNI KONKURENCI.Globalny charakter konkurenci mają wówczas, gdy stosują takie instrumeny strategii globalnej, jak uczestnictwo w rynku globalnym, oferowanie globalnych produktów lub usług, globalną lokalizację działalności, globalny marketing i globalne posunięcia konkurencyjne. Kiedy konkurenci danego przedsiębiorstw stosują globalną strategię do eksploatowania potencjału globalizacyjnego sektora, musi ono im dorównywać lub wyprzedzać ich. Działania te polegają na: podejmowaniu ekspansji na główne rynki, uzyskiwaniu pierwszeństwa we wprowadzaniu standardowych produktów lub uniformizowaniu programów marketingowych. Konkurenci stosujący strategię globalną wywierają presję zarówno na dany sektor, jak i na cały proces globalizacji. Na przykład konkurent, który oferuje globalnie zuniformizowane produkty lub stosuje globalnie ujednolicony marketing, będzie skłaniał klientów do poszukiwania takich produktów i akceptowania jego działań marketingowych.

ęłęóDwie podstawowe formy globalnej strategii konkurencyjnej to
1) konfiguracja — gdzie i w ilu krajach lokować działalność gospodarczą-W kształtowaniu międzynarodowej konfiguracji swej działalności przedsiębiorstwo funkcjonujące na rynku branżowym globalnym staje przed wyborem, czy koncentrować dany rodzaj działalności w jednym lub dwu krajach, czy też raczej rozproszyć ją w wielu krajach, oraz w jakich konkretnych krajach lokować poszczególne działalności.
2) koordynacja — jak koordynować geograficznie rozproszone czynności- ęłęóW niektórych przypadkach globalna koordynacja działań jest trudna lub wręcz niemożliwa. Znaczne różnice narodowych potrzeb i istotne zróżnicowanie lokalnych warunków działa przeciw koordynacji. Działalność rozproszonych filii niekiedy trudno skoordynować z powodu oporu miejscowych kierownictw, chcących zachować władzę i autonomię. Do tego trzeba dodać bariery językowe i kulturowe. W efekcie koszty koordynacji mogą być niekiedy bardzo wysokie, a w krańcowych przypadkach nawet przewyższać korzyści z niej wynikające.

W kształtowaniu międzynarodowej konfiguracji swej działalności przedsiębiorstwo funkcjonujące na rynku branżowym globalnym staje przed wyborem, czy koncentrować dany rodzaj działalności w jednym lub dwu krajach, czy też raczej rozproszyć ją w wielu krajach, oraz w jakich konkretnych krajach lokować poszczególne działalności.

3.Transfer wiedzy i technologii- technoglobalizm

Transfer pionowy – przekazywany jest cały zasób kompleksowej informacji, poczynając od badań podstawowych poprzez badania stosowane, wytwarzanie produkcji prototypów, wprowadzanie ich do produkcji aż do rozwinięcia produkcji na skalę przemysłową.

Transfer poziomy – przekazuje się technologię zastosowaną przy produkcji określonego wyrobu w danym kraju do produkcji takiego samego wyrobu w innym kraju. (najczęściej stosowany w stosunkach międzynarodowych).

transfer technologii.

Jest to ta forma transferu czynników produkcji której rola sukcesywnie wzrasta. Wraz z umiędzynaradawianiem się życia gospodarczego i z globalizacją gospodarki światowej transfery technologii są coraz większe i coraz szybsze. Głównym ogniwem (siecią) dzięki którym odbywają się transfery technologii są korporacje międzynarodowe; sieć filii, oddziałów korporacji rozsianych po całym świecie powoduje, że technologie są dosyć szybko rozprzestrzeniane do wszystkich filii, wszystkich sieci tej korporacji.

Transfer technologii traktuje się jako przenoszenie w skali międzynarodowej dorobku intelektualnego w zakresie metod wytwarzania, metod organizacji pracy, organizacji produkcji, wiedzy techniczno-organizacyjnej, menedżerskiej i marketingowej.

Formy transferu :

0. przemieszczanie się ludzi o określonej wiedzy (zarówno technicznej, jak również wiedzy menedżerskiej, marketingowej, itd.) z kraju do kraju; proces ten nazywa się „drenażem mózgów” (wielkie korporacje przenoszą ze swoich filii do centrali macierzystych – Stany Zjednoczone, Europa Zach., Japonia – najlepszych pracowników zwerbowanych na rynku pracy danego kraju). Jest to stosunkowo tani i dosyć skuteczny sposób transferu technologii.

1. import towarów ( na podstawie badań tych towarów dokonuje się analizy od strony technicznej, jakie metody produkcji wykorzystano, przy użyciu jakich maszyn, surowców, itd.) – umożliwia to nie wprost transferowania gotowego rozwiązania technicznego, ale przybliża dany kraj w badaniach nad tym nowym rozwiązaniem

2. współpraca produkcyjna – jeżeli istnieje kooperacja pomiędzy przedsiębiorstwami z różnych krajów to w ślad za tą kooperacją idzie również przepływ technologi

3. zakup licencji, sprzedaż licencji – najbardziej klasyczna forma transferu technologii – jeżeli chodzi o sprzedaż licencji, to najczęściej jednak ta forma transferu odnosi się do pewnych rozwiązań technicznych nie najnowocześniejszych (nikt nie sprzedaje licencji na rozwiązania techniczne, które są bardzo nowoczesne)

4. franchising – forma dosyć często wykorzystywana – sprzedaż kompletnej koncepcji przedsiębiorstwa ( nie tylko technologie wytwarzania, czy organizacji pracy, tylko kompletną koncepcję przedsiębiorstwa – począwszy od technologii produkcji, poprzez technologie organizacji pracy, zasady doboru personelu, wystrój wnętrza, znak firmowy, ubiór pracowników, po kolor wykładziny, oświetlenie, itd.) np. sieć McDonald’s, BurgerKing, w przemyśle hotelarskim, w gastronomii. Odbywa się to tak, że wykorzystuje się kapitał miejscowy (on kieruje tą firmą), ale cała koncepcja pochodzi od firmy, która poprzez franchising sprzedaje tą koncepcję. Ten, który kupuje koncepcję później płaci pewien udział swoich zysków na rzecz firmy, która to udostępniła; ma on jednak ograniczoną swobodę jeżeli chodzi o decyzje co do funkcjonowania firmy

5. wymiana dokumentacji nie objętej licencją – często dodatkowo, poza sprzedażą licencji, istnieje potrzeba uzupełnienia dokumentacji o dodatkową dokumentację techniczną

6. świadczenie usług technicznych, np. budowa kompletnych obiektów przemysłowych (wiąże się to nie tylko ze świadczeniem usług budowlanych, ale również z przekazaniem technologii wytwarzania

7. consulting – zamawiając usługi w tym zakresie w firmie zagranicznej, to pracownicy tej firmy wykorzystują swą wiedzę w zakresie organizacji pracy, wiedzę menedżerską, marketingową i przekazują ją nam (przekazują nam pewne sugestie co do możliwości polepszenia funkcjonowania firmy, zwiększenia płynności, itd.)

8. kształcenie kadr za granicą ( rząd finansuje studia obywateli własnego kraju na uczelniach zagranicznych); kształcenie kadr w kraju, ale przez zagranicznych specjalistów (rząd finansuje prowadzenie wykładów przez zagranicznych specjalistów) – jest to forma znacznie tańsza

9. konferencje, seminaria naukowe

10. oficjalne i nieoficjalne kontakty zagraniczne (niekiedy przybierają one formę wywiadu gospodarczego)

11. wspólne badania finansowane w skali międzynarodowej (np. Unia Europejska finansuje wspólne badania nad nowymi rozwiązaniami; owoce tych badań są wspólnym dorobkiem wszystkich krajów i wszystkich przedsiębiorstw na terenie Unii)

12. targi i wystawy

13. literatura fachowa, sieć internetowa

4. Problemy globalne

ęłęóW skrócie:
Problemy, które odgrywają ważną rolę z życiu wszystkich ludzi to problemy globalne.
a)społeczno-gospodarcze:
- bezrobocie
- głód
- korupcja
- ubóstwo
- przymyt
- wyż demograficzny (zob. demograficzne problemyglobalne - niżej)
- choroby (AIDS, SARS, dżuma, nowotwory, depresje, nerwice)
- migracje
- pogłębiające się różnice społeczne
b)polityczne:
- światowy terroryzm
- konflikty zbroje
c)ekologiczne:
- zanieczyszczenie powietrza
- dziura ozonowa
- efekt cieplarniany
- zanieczyszczenie wód
- zanieczyszczenie gleb
- kłusownictwo
- wycinanie drzew
d)cywilizacyjno-kulturowe:
- analfabetyzm (nieumiejętność czytania i pisania)
e)problemy wynikające z postępu technicznego
- rozleniwinie społeczeństwa
- bezrobocie

1. PROBLEMY ZWIĄZANE Z LUDNOŚCIĄ ŚWIATA – DEMOGRAFICZNE

Jest to problem najpoważniejszy, gdyż ma on największy negatywny wpływ na pozostałe problemy. Można powiedzieć, że od problemu demograficznego wszystko się zaczęło.

Ludność świata w drugie połowie XX wieku gwałtownie podwoiła
się. W roku 1975 na Ziemi żyło już 4 miliardy ludzi. Tempo przyrostu naturalnego nie zmniejszyło się w ciągu następnych lat i obecnie na świecie żyje ponad 6 miliardów ludzi. Dostęp do coraz lepszej opieki medycznej, leków, zmniejszenie śmiertelności niemowląt i dzieci, umiejętność leczenia chorób wieku podeszłego, dzięki czemu znacznie wydłużyła się długość życia ludzkiego, również są powodami zwiększenia liczby ludności świata.
Jednak nie we wszystkich krajach świata przyrost demograficzny jest taki sam,
jak również nie jednakowy jest dostęp do opieki medycznej i leków. Najmniejszy przyrost jest w krajach wysoko rozwiniętych, a największy w krajach ubogich, gdzie ludzie utrzymują się za mniej niż jednego dolara dziennie.

W krajach rozwiniętych obserwuje się coraz większe zróżnicowanie ludności według wieku. Przybywa osób będących w wieku poprodukcyjnym, pobierających emerytury, renty, mających łatwy dostęp do opieki zdrowotnej, mieszkających w domach opieki społecznej, na utrzymanie których będzie potrzeba coraz więcej nakładów. Natomiast tempo przyrostu naturalnego uległo obniżeniu. Rodzi się coraz mniej dzieci, społeczeństwo się starzeje.

Obserwuje się również zjawisko zwiększenia się liczby ludności miejskiej. Ludzie
z obszarów wiejskich, żyjący w ubóstwie, migrują do miast w poszukiwaniu środków
do życia. W krajach rozwijających się powoduje to konieczność znalezienia nakładów inwestycyjnych na stworzenie nowych miejsc pracy. Natomiast na wsi zmniejsza się produkcja żywności, co pociąga za sobą konieczność importu żywności z krajów wyżej rozwiniętych. Jednak nie wszyscy, którzy przybyli do miasta, znajdą w nim pracę. Ponownie pozostają bez środków do życia, na obszarach podmiejskich tworzą się tak zwane getta i wzrasta przestępczość. Wzrost liczby ludności w krajach ubogich pociąga za sobą dalsze problemy, a największym z nich jest problem wyżywienia.

2. PROBLEMY WYŻYWIENIA.

Coraz większa liczba ludności świata wymaga coraz większej produkcji żywności. W krajach rozwiniętych problem braku żywności nie występuje. Najwyżej może wystąpić problem braku środków na zakup żywności. W krajach ubogich, w przeludnionych regionach Trzeciego Świata, zjawisko niedożywienia i głodu jest bardzo powszechne. Pół miliarda ludzi na świecie głoduje, a 1/3 ludności Ziemi jest niedożywiona. W krajach Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej tempo produkcji żywności nie nadąża za tempem przyrostu naturalnego. Rolnictwo krajów ubogich jest bardzo zacofane. Stosuje się prymitywne techniki upraw, prymitywne narzędzia i środki. Często rolnictwo nie jest w stanie wytworzyć dostatecznej ilości żywności nawet dla samych mieszkańców wsi. Największy problem stanowi niewydolność rolnictwa afrykańskiego. Tu niedobory żywności mają charakter stały. Kraje rozwinięte podejmują działania mające na celu zmniejszenie niedożywienia i głodu. Dzięki temu, że rolnictwo krajów Europy, Ameryki Północnej i Australii produkuje nadwyżki żywności, mogą one udzielić pomocy żywnościowej krajom ubogim. Lecz to nie rozwiąże problemu wyżywienia. Organizacje zajmujące się taką pomocą złagodzą głód tylko doraźnie. Sposobem na rozwiązanie tego problemu jest udzielenie krajom ubogim pomocy kapitałowo-inwestycyjnej, anulowanie im długów, aby władze mogły podjąć długofalową politykę modernizacji sektora rolniczego,co wymaga wielkich nakładów pieniężnych.
Aby zwiększyć produkcję rolniczą, można rozszerzyć obszary upraw (sposób ekstensywny), zwiększyć nakłady pracy i kapitału (sposób intensywny), należy podjąć prawidłową uprawę przez właściwe nawadnianie, nawożenie, stosowanie roślin odpornych na choroby, wysokoplennych, stworzyć warunki do hodowli bydła, trzody chlewnej. A w krajach z dostępem do mórz i oceanów rozwinąć rybołówstwo. Kraje ubogie muszą dążyć do rozwiązania problemu żywnościowego, ponieważ kraje rozwinięte mogą służyć im pomocą techniczną i doradczą, ale nie mogą ich stale wyręczać przez ciągłą pomoc żywnościową.

3. PROBLEM ZASOBÓW SUROWCOWYCH.

Problem z bogactwami naturalnymi przedstawia się w ten sposób, że zasoby nieodnawialne mogą ulec zupełnemu wyczerpaniu. Rozwój i ekspansja gospodarcza pociąga za sobą wzmożony popyt na surowce, gdyż zwiększyła się ilość produkowanych dóbr. Wyczerpanie zasobów niosłoby za sobą osłabienie rozwoju gospodarki światowej. W latach siedemdziesiątych XX wieku opinia publiczna została zaalarmowana, że rychło mogą wyczerpać się zasoby ropy naftowej i gazu ziemnego. Przewidywania takie odnosiły się również do innych zasobów, ale ich moment wyczerpania był bardzo odległy.
Teoria statyczna mówi, że świat mimo swej wielkości, ma ograniczone zasoby. Eksploatacja tych zasobów wcześniej czy później doprowadzi do ich wyczerpania. W miarę wyczerpywania się zasobów ich cena będzie rosła. Spowodowane to będzie trudnościami w wydobyciu surowców ze złóż coraz trudniej dostępnych oraz małą ich ilością. Wprowadzono więc oszczędności w zużyciu surowców.
Zaczęto również szukać tak zwanych alternatywnych źródeł energii, aby uniezależnić się od zasobów nieodnawialnych i poczynić dalsze ich oszczędności. Zaczęto również uwzględniać ponowne wykorzystanie surowców wtórnych. Jest to teoria dynamiczna. Mówi ona, że przydatność surowców nie wynika z ich właściwości fizycznych czy chemicznych, lecz że zastosowanie surowców wynika z funkcji, jaka została im przydzielona przez ludzką wiedzę. Czyli bariera surowcowa może okazać się tylko problemem okresowym.

4. PROBLEM ZANIECZYSZCZANIA I NISZCZENIA ŚRODOWISKA NATURALNEGO.

Gospodarka światowa rozwijała się kosztem środowiska. Niszczenie środowiska naturalnego rozpoczyna się od eksploatacji zasobów odnawialnych. Wycinanie i wypalanie lasów, górnictwo odkrywkowe, połów ryb i polowanie na zwierzynę. To wszystko zakłóca równowagę środowiska. Następny etap to przetwarzanie zasobów w produkty finalne, czyli zatruwanie środowiska przez fabryki dymami, wyziewami, ściekami, które odprowadzane są do rzek i mórz, odpadami poprodukcyjnymi. Przez to następuje skażenie powietrza, wody, padają kwaśne deszcze (na przykład w Płocku, gdzie znajduje się znany koncern przetwarzający ropę naftową, swojego czasu z deszczem spadała na ziemię siarka), występuje efekt dziury ozonowej, cieplarniany, degradacja gleby, wyjałowienie ziem uprawnych. Pogarszają się warunki bytowania człowieka, pogarsza się stan zdrowia ludności zamieszkującej obszary zanieczyszczone (ma to miejsce np. w Polsce, na obsza

Na całym święcie zwiększyła się częstotliwość i siła występowania klęsk żywiołowych: powodzi, huraganów, susz, nieurodzajów. Ma to związek z zanieczyszczaniem środowiska i jest kolejnym dowodem na to, że świat jest jeden, trzeba o niego dbać, bo nie można po prostu go opuścić i przenieść się w inne miejsce.

Problem ten najszybciej dostrzeżono w krajach rozwiniętych i tam też rozpoczęto akcje na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Podpisano międzynarodowe umowy na rzecz ochrony przyrody i dokonuje się międzynarodowych kontroli ochrony środowiska. Pierwszy dokument podpisano niedawno, bo w 1980 roku i była to „Strategia ochrony świata – ochrona zasobów biologicznych na drodze do Ekorozwoju”. W szczycie Ziemi, w Rio de Janeiro w 1992 roku, udział wzięło 180 krajów świata, które podpisały deklaracje o ochronie środowiska naturalnego Ziemi. W Polsce pierwsze ustawy, dotyczące ochrony środowiska,zostały przyjęte w 1991 roku.rze Górnego Śląska). . Ważne jest także uświadomienie całej społeczności świata, szczególnie w krajach ubogich i rozwijających się, że ochrona środowiska nie jest tylko kaprysem krajów bogatych, ale leży w interesie wszystkich narodów, ponieważ w przeciwnym razie zniszczymy siebie i nasz własny świat. Ochrona środowiska wymaga dużych nakładów, lecz można je uzyskać od międzynarodowych organizacji zajmujących się tym problemem.

5. PROBLEM ZADŁUŻENIA.

W latach siedemdziesiątych XX wieku kraje rozwijające się zaciągnęły pożyczki od banków prywatnych i różnych instytucji finansowych krajów wysoko rozwiniętych. W latach osiemdziesiątych okazało się, że wiele z krajów – dłużników nie jest w stanie spłacić zaciągniętych kredytów.
Kredytobiorcy niedostatecznie wykorzystali kredyty z różnych przyczyn. Niektórzy dokonali nadużyć, przeznaczając kredyty na zakupy zbrojeniowe. Inni błędnie opracowali i prowadzili politykę ekonomiczną. Przy krótkotrwałej recesji na Zachodzie wzrosła też stopa procentowa na światowych rynkach finansowych. Okazało się również, że niektórzy wierzyciele nie zachowali dostatecznej ostrożności i bezkrytycznie oszacowali zdolności absorpcji kredytów i ich zwrotu przez kredytobiorców.

W tej sytuacji dokonano restrukturyzacji zadłużenia czyli przesunięto terminy płatności kredytów wielu dłużnikom (między innymi Polsce, która była zadłużona na 47 miliardów dolarów). Nastąpiło także zjawisko handlu długami. Banki posiadające zaległe należności sprzedawały je po cenie niższej od nominalnej. Za długi Polski płacono 30 centów w 1991 roku, a w 1997 roku już 56 centów. Wyższe ceny długów są wtedy, kiedy większe jest prawdopodobieństwo uzyskania spłaty kredytu. Dług wielu krajów, szczególnie krajów Trzeciego Świata, jest wyższy od wartości ich eksportu.
Z różnych powodów wiele krajów doczekało się częściowego anulowania swoich długów (Polska również). Pozwolono również między innymi na przeznaczenie części zadłużenia
na ochronę środowiska w kraju dłużnika, co jest mile widziane przez organizacje zajmujące się ochroną środowiska krajów wysoko rozwiniętych oraz pozwolono na wykup własnego długu przez kraj zadłużony.
Uważa się, że anulowanie długów krajom najuboższym pomoże im wyjść z problemów niedożywienia i głodu. Zaoszczędzone w ten sposób pieniądze mogłyby być przeznaczone na rozwój gospodarczy i poprawienie bytu najbiedniejszych, zamiast na spłaty zaciągniętych kredytów.