WYKŁAD VI
19.11.2009
Temat: Model międzynarodowy - główne cechy i zależności. Usługi jako przedmiot handlu międzynarodowego.
Usługi są szczególnym rodzajem wartości użytkowej, wytwarzanej w wyniku pracy ludzkiej. W odróżnieniu od towarów:
usługi są produktami niematerialnymi, których użyteczność konkretyzuje się u usługobiorcy lub w rzeczy, którą on posiada;
akt produkcji i konsumpcji usług jest zwykle jednoczesny, tzn. usługi na ogół wymagają obecności w jednym miejscu i czasie usługodawcy i usługobiorcy
usługi nie mogą być produkowane na zapas i nie mogą być magazynowane.
W praktyce usługi ściśle związane są z towarami, ponieważ prawie wszystkie towary wymagają do swej produkcji usług a prawie wszystkie usługi, aby mogły być świadczone wymagają określonych dóbr fizycznych.
Umiędzynarodowienie produkcji usług.
W zasadzie usługi wymagają świadczenia w takim miejscu i czasie, w jakim są konsumowane. Jednak postępy w technologii informacyjnej i komunikacyjnej sprawiają, że coraz więcej usług może być produkowanych w jednym miejscu i konsumowanych gdzie indziej.
W konsekwencji produkcja usług w całości lub w części może zostać przez przedsiębiorstwo umiędzynarodowiona, tzn. zlokalizowano poza granicami kraju macierzystego tego przedsiębiorstwa (zgodnie ze strategią podnoszenia konkurencyjności).
Podobnie jak towary usługi podlegają, zatem offshoringowi (procesowi przenoszenia produkcji za granicę), występującemu w dwóch wariantach:
przez ustanowienie filii zagranicznej
przez zlecenie wykonania usługi niezależnemu usługodawcy.
Umiędzynarodowienie produkcji usług - różnice w porównaniu z dobrami:
chociaż sektor usług produkuje zdecydowanie więcej niż sektor przemysłowy, to do handlu międzynarodowego trafia zaledwie 10% produkcji, w porównaniu z 50% wytworzonej produkcji przemysłowej
przenoszenie przez przedsiębiorstwa funkcji usługowych granicę dotyczy wszystkich sektorów gospodarki, podczas gdy lokowanie za granicą produkcji dotyczy głównie przemysłu przetwórczego.
Produkcja usług będąca przedmiotem offshoringu wymaga na ogół wyższych kwalifikacji niż przenoszona za granicę produkcja dóbr, w związku, z czym wpływa na zatrudnienie za granicą przede wszystkim pracowników wykwalifikowanych.
Produkcja usług będących przedmiotem offshoringu może być bardziej mobilna od produkcji przemysłowej, ponieważ jest relatywnie mało kapitałochłonna i wiąże się ze względnie niskimi tzw. kosztami zatopionymi.
Międzynarodowy handel usługami - pojęcie i formy.
Międzynarodowy handel usługami polega na świadczeniu usług przez nierezydentów na rzecz rezydentów krajowych (import) lub przez nierezydentów krajowych na rzecz nierezydentów eksport).
WTO wymienia następujące sposoby świadczenia usług w obrocie międzynarodowym:
transgraniczne świadczenie usług w przypadku, którego nie przemieszcza się ani usługodawca, ani usługobiorca (np. bankowość elektroniczna, kształcenie na odległość)
konsumpcja usług za granicą - jest to sytuacja wymagająca przemieszczenia się usługobiorcy do kraju usługodawcy (np. usługi turystyczne)
świadczenie usług przez ustanowienie obecności handlowej za granicą, co oznacza, że usługodawca (zwykle osoba prawna) tworzy w innym kraju swoje przedsiębiorstwo (przedstawicielstwo, oddział), w którym sprzedaje swoje usługi miejscowym odbiorcom
świadczenie usług za granicą - jest to sytuacja wymagająca przemieszczenia się usługodawców (osób fizycznych) do innego kraju, gdzie świadczą usługi.
Statystyka międzynarodowego handlu usługami
Przedmiotem rejestracji statystycznej są tzw. usługi rynkowe (commercial services), do których zalicza się:
transport
podróże zagraniczne
pozostałe usługi rynkowe
Wśród pozostałych usług można wyodrębnić m.in.: usługi pocztowe, telekomunikacyjne, audiowizualne, ubezpieczeniowe, finansowe, budowlane, informatyczne i informacyjne, kulturalne, usługi w zakresie praw autorskich, patentów i licencji.
Cechy międzynarodowego handlu usługami
chociaż sektor usług generuje około 2/3 światowej wartości dodanej to jego udział w handlu światowym nie przekracza 19%. Poza statystyką obrotu usługowego pozostają te usługi, które są świadczone za pośrednictwem zagranicznych przedsiębiorstw afiliowanych. W niektórych państwach ten sposób sprzedaży usług jest dominujący.
handel usługami rynkowymi jest wysoce skoncentrowany w sensie przestrzennym, bardziej niż handel towarami, w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Wiodący eksporterzy usług rynkowych to UE, USA, Japonia, Chiny i Indie.
2