RENESANS
Chilianizm - od gr. chilia - tysiąc - wiara w rychłe nadejście tysiącletniego Kościoła Bożego, szczególnie u pisarzy wczesnochrześcijańskich, w XVI wieku ważny element ideologicznego zaplecza społecznie radykalnych odłamów reformacji.
Danta - vita nova - oczyszczająca (odnawiająca!) moc miłości!!
Petrarca opłakiwał upadek starożytnego Rzymu.
1517 Luter (1483 - 1546)
bulla Exurge Domine (Powstań Panie i osądź sprawę Twoją..!)
fiducja - wiara jako akt ufności w zbawienie ze względu na ofiarę Chrystusa a nie przez dobre uczynki.
Wszystkie prawdy można znaleźć wprost w biblii/ewangeliach ewangelicy
Sejm w Spirze spowodował protest kilku księstw niemieckich i miast protestanci.
1555 pokój religijny w Augsburgu: cum regio - eius religio
Szwajcaria - Genewa - Jan Kalwin (1509 - 1564)
We Francji hugenoci to kalwiniści.
Henryk VIII (rozwód Katarzyna Aragońska) 1534
Tomasz Morus (1478 - 1535) stracony, bo nie chciał uznać go za głowę.
Skandynawia - luteranizm.
Czechy: Jednota Bracka (z żywej tradycji husyckiej) - charakter antyfeudalny. Wygnani Polska.
Antytrynitaryzm - Włochy. Leliusz i Faust Socyn - włosi - Polska - bracia polscy. (Ariusz II/IV, przeczył bóstwo Jezusa Chrystusa i tTrójcy Św. arianie)
HUMANIZM
Humanitas w znaczeniu greckiego paideia.
Boccaccio - nowy podziw dla fantazji, która stworzyła starożytnych bogów.
Humaniora - studia językowo - stylistyczne i literacko - antykwaryczne.
Akademia Romana - kult starożytnego Rzymu przybrał postać skrajnie pogańską (choć humanizm nie był antychrześcijański ani antypapieski) i tak papież dopatrzył się spisku i Kallimach (Filip Buonaccorsi) wylądował w Polsce przez Turcję.
Cyceronianie (oponent - Erazm) i Petrarkizm (Pietro Bembo)
Dialogi Platona + Poetyka Arystotelesa + List do Pizonów Horacego
Aurea mediocritas + furor poeticus + systematyczny wykład teoretycznoliteracki
Marco Giorlamo Vida - Scacchia ludu - Szachy Kochanowskiego i pierwsza nowożytna poetyka De arte poetica
Ilulius Cesar Scaliger - Poeticus libri VII (septem)
Za Cyceronem: docere - delectare - permovere (uczyć[przekonywać] - podobać się - wzruszać)
Platon za nim Arystoteles - opowiadanie proste (naśladowcze-monolog odautorski) i moetyczne (dialog)
Mimesis: natura naturata (to co istnieje obiektywnie) natura naturans (natura tworząca, siły witalne przyrody). Wytwór człowieka lepszy od wytworu natury…
Awerroes - XII wiek, arabski filozof - zakaz przedstawiania istot żywych - zaciera i gmatwa koncepcję mimesis.
Erazm: irenizm, zwracał uwagę na walory kultury greckiej, Addagium collectanea, ojciec duchowy reformacji, choć się odżegnywał odeń.
RENESANS W POLSCE:
1424 koronacja Sonki, włoski humanista Francesco Filelfo. (1398 - 1481)\
Kallimach u Grzegorza z Sanoka.
Jan Długosz (1415 - 1480) był w Bazylei
Paweł Włodkowic (~1370 - 1434) brał udział w soborze w Konstancji, rektor AK, O władzy papieża i cesarza wobec pogan
1520 - dwa edykty zabraniające dzieł Lutra przywożenia. Zygmunt Stary wróg nowej wiary.
Jan Seklucjan (1510 - 1578) - polski luteranin schronienie w Królewcu
1534 Loyola założył Towarzystwo Jezusowe, Hozjusz w 1564 do Polski ich. Ujął się też za zwalczanymi przez wszystkich arianami.
Austra i Polska - chciały wprowadzić zgodę międzywyznaniową.
Łaski studiował u Erazma, kupił odeń bibliotekę
DRUKARSTWO
1453 druk
1455 biblia 42-wersowa
1473 - pierwszy druk na ziemiach polskich. Calendarium cracoviense
1503 z Metzu Kasper Hochfeder założył drukarnię, którą potem przejął Haller. 1506 - Statut Łaskiego (Bogurodzica) - pierwszy druk polski na ziemiach polskich
Heller (winiarz…) vs Ungler
1517 w Krakowie Hieronim Wietor
W Królewcu Seklucjan u Aleksandra Aujezdeckiego.
WALKA O JĘZYK
~1440 Jakub Parkoszowic - pierwszy traktat o ortografii polskiej
1512 Ortographia seu modus recte scribendi Stanisław Zaborowski
Łukasz Górnicki, Jan Kochanowski. Górnicki chciał Patria, Kochanowski Pieśń XII, księgi II: „Tym, co służą ojczyźnie” - choć ojczyzna = ojcowizna też.
Skargi nie opuszcza obawa o niestabilność języka polskiego, który jest językiem żywym.
Biskup Przemyski Jakub Uchański (przyjaciel i protektor Frycza) do Stanisława Hozjusza list po polsku…
Jan Konarski polską mową witał Barbarę Zapola żonę Zygmunta Starego., Samuel Maciejowski po polsku w 1548 nad trumną jego. Marcin Kromer „Rozmowę dworzanina z mnichem” po polsku (co znowu Hozjuszowi się nie podobało).
Hozjusz Księgi o jasnym a szczyrym Słowie Bożym łacina polski, a w ogóle to SCS
SZKOLNICTWO I NAUKA:
De revolutionibus orbium coelestium libri VI Norymberga 1543 - Kościół początkowo życzliwie zainteresowany. W pierwszym wydaniu Kopernik załączył list dedykacyjny do papieża.
1616 na indeksie papieskim
Kochanowski 1544 wpisany do AK
AK broni się przed nowinkami, wchodzi w spór z Towarzystwem Jezusowym, niechętnie dopuszcza nauki humanistyczne. Haha.
1594 Zamoyski z prawą ręką Szymonowicem w Zamościu włąsnym sumptem Collegium Regium
MECENAT
Klemens Janicki - Krzycki Andrzej, Kmita Piotr marszałek koronny.
Dantyszek Jan vel Flachsbinder sekretarzem królewskim z apoparciem Piotra Tomickiego. Jana Campensisa zachęcił do Psalmorum omnium paraphrastica interpretatio (Kraków 1532)
WCZESNA POEZJA ŁACIŃSKA
Przez stulecia zaczęto rymować hexametry i pentametry łącząc cezurę z klauzulą. Są to leonia (od łać. Poety Leona XII wiek) tak pisał wiersze Gall i Wincenty.
Humanizm zrekonstruował system prozodyczny łaciny czasów Cycerona i posługiwał się klasycznym wierszem metrycznym. Jeśli to jest formalna cecha nowej renesansowej poezji to pierwszy był w Polsce Kallimach.
Kallimach vel Filip Buonaccorsi (1437 - 1496), zatarg z papieżem, trafia do Polski, skrzydła Grzegorza z Sanoka arcyb. Lwowskiego, został nauczycielem królewiczów i potem doradcą politycznym Kazimierza Jagiellończyka.
1476 Vita et mores Gregori Sanocei - przesadzona pochwała, rodzaj tekstu parenetycznego, wzór biskupa - humanisty, biskupa - mecenasa.
Consilia Callimachi (Rady Kallimachowe) może napisał też - wskazówki dla monarchy, żeby opierał się na mieszczaństwie.
Carmen sapphicum in vitam gloriosissimi martyris sancti Stanislai - temat hagiograficzny na kształt strofy safickiej no no.
Elegie i epigramaty miłosne do Fanni Swentochy w liczbie 60.
Jego uczniem Maciej Drzewicki.
Sekretarzował mu Biernat z Lublina autor bajek ezopowych i Raju dusznego.
Konrad Celtis vel Celtes aka Konrad Pickel (1459 - 1508 ) wędorowny poeta - humanista. Do Krakowa na AK.
Ars versificandi et carminum - poetyka Lipsk 1486
Założył Sodalitas Litteraria Vistulana - towarzystwo humanistyczne.
Chwalił i ganił też nieporządek, urodę Samratek, obyczaje, złośliwy być umiał.
Kochanka ukryta pod imieniem Halsiny.
Elegia służy pochwala, oda zadumie, epigram złośliwości.
Chciał naturae cernere vultum - naturze zajrzeć w oblicze.
Quattuor libri amorum secundum quattuor latera Germaniae Norymberga 1502 - tam utrwalił 10 letniej wędrówki przez Niemcy (Kraków dlań miastem niemieckim) obrazy. Cykl wg czterech kochanek: Hasilina z Krakowa, Elsula z Regenberga, Urszula z Nadrenii i Barbara z Lubeki.
Paweł z Krosna (~1470 - 1517) czuł się związany z Węgrami.
Epitalamium na ślub Zygmunta I z Barbarą Zapolya.
Elegiacum ad Divam Virginem Mariam (Kraków 1515)
Tematyka chrześcijańska.
Jan z Wiślicy (~1485 - ~1520)
Uczeń Pawła z Krosna.
Bellum Prutenum - wojna pruska.
Mikołaj Hussowczyk vel Hussowski (1475-1485 się rodził - 1520 ) Hussovius od Hussowa koło Białej Rusi.
Carmen de statura feritate ac venatione bisontis 1523 dla Leona X na polecenie Erazma Ciołka.
Andrzej Krzycki ( 1482 - 1537)
Poeta - dworzanin.
„W całej historii literatury polskiej nie spotkamy chyba postaci tak antypatycznej i tak niegodziwej jak Krzycki”- Backvis.
Zwolennik władzy królewskiej i panegirysta.
In Augustissimum Sigismundi regis Poloniae et reginae Barbarae connubium - z Barbarą Zapolya
Encomium Divi Sigismundi, regis Poloniae, post victroriam de Tataris partam
Też na małżeństwo z Boną.
Jana Latalskiego co mu zbarał biskupstwo nienawidził.
Zając i Bona.
De Lydia puella
Wiersz do Beaty Kościeleckiej na kształt Omni die dic Mariae.
Erotyki Carmina amtoria - leitmotivy faliczne i waginalne, zaprzestał jako prymas dopiero . Encomia Lutheri - antyreformacyjna `pochwała Lutra”
Jan Dantyszek vel Dantiscus aka Flachsbinder (że przewoźnik) (1485 - 1548)
Syn kupca I piwowara.
Elegia amtoria tzw. elegia Ad Grineam 1517
Vita Ioannis de Curiis Dantisci (Życie Jana von Höfen Dantyszka) to charakterystyczne zamknięcie twórczości. - wiersz konsolacyjny, szukanie pociechy po trudach życia.
Hymni aliquot ecclesiastici - odchodzi od cyceronianizmu, bo jego zdaniem ejst on niestosowny dla poezji hymnograficznej.
Klemens Janicjus ( 1516 - 1543)
Vitae archiepiscoporum Gnesnensium 1536/37
Vitae regum Polonorum elegiaco carmine desciptae (żywoty królów polskich wierszem elegijnym opisane).
Użytkowy charakter jego twórczości zabezpieczał ją przed uwiądem. Trochę stereotypów językowych...
Niechętny ton relacji o Bolesłwie Smialym wspólny Janickiemu i Miechowicie.
Do królów dołączył In polonici versitus varietatem et inconstantiam dialogus (Dialog przeciwko różnorodności i zmienności polskich strojów) - między Morosophusem 9'z głupia frant) czyli Stańczykiem i Władysławem Jagiełłą. Stańczyk rzekomy obrońca.
Janicki to laudator temporis acti - chwalca czasów minionych.
1542 Tristum liber I. Variarum elegiarum liber I. Epigrammatum liber I. (Żale, elegie, epigramaty)
Trista VII zwana De se ipso ad posteritatem `O sobie samym dla potomności'
Owidiusz „Sulmo mihi patria est” a on Januszkowo...
Przeczucie/przeddzień śmierci.
WCZESNY DRAMAT HUMANISTYCZNY
Ulyssis prudentia in adversiss - grany na Wawelu, znany tylko z tytułu.
Krzysztof Hegendorfin z Lipska (1500 - 1540) komedia De duobus adolescentibus (O dwóch młodzieńcach) typowy przykład humanistycznej comoedia erudita (uczonej) naśladującej technikę Terencjusza i Plauta.
Jakub Locher (1471 - 1528) Iudicium Pardidis, przekład 1542 Sand Parysa, krolowica trojanskiego. Menelaus jedzie do Czech, Czuczyna. Utwór przypomina bardziej moralitet niż dramat humanistyczny. Juno - vita activia, Atena - vita contemplativia, Venus - vita voluptaria.
STANISŁAW KLERYKA - PRZEMIANY WIERSZA POLSKIEGO
Stanisław z Bochni Gąsiorek vel Anserinus aka Kleryka, kapelan królewski.
Poczucie taktu językowego.
Na wesele królewny Izabelle 1539 - mitologiczne imiona własne funkcjonują jako nazwy dla pojęć - wartości zazwyczaj sprzecznych, a tera zgodnych. Juno - bogactwo, Pallas - mądrość, Wenus - uroda.
Fortuna 1531 - zbiór czterowersowych wróżb z rzutów kostką na okoliczności różne. Bogata średniowieczna tradycja. Żartobliwie. Ośmiozgłoskowce.
Typowy asylabiczny zdaniowo - rymowy, jak w Legendzie o św. Aleksym.
Literatura renesansu jest anonimowa, gdy jest porachunkowa lub polemiczna. Czasem nazwisko autora się zagubi...
Pieść o posiędzeniu i zniewoleniu żałosnem ziemie węgierskiej - Cantio de Hungaria i Pieśń o pruskiej porażce - przypisywane mu.
DRAMAT NIEREGULARNY
HOMO LUDENS
Kościół adaptuje niegdyś pogańskie obrządki. Święty Jan, Boże Narodzenie, Wielkanoc - zwyczaje.
Karnawał. Odwrócenie norm społeczno - obyczajowych. Śmiech karnawałowy : mięsopustny vel zapustny. Komizm zapustny przeciwstawia się kulturze rycersko - feudalnej i religijno - kościelnej. Zjawisko groteski wcześniejsze niż nazwa. Nazwa od odkrytych w ruinach Złotego Domu Nerona w XV w. W podziemiach (grotach) ornamentalne dekoracje w sposób fantastyczny łączące motywy figuralne i abstrakcyjne. To niezgodne z kanonem! A gdzie umiar i harmonia?!
DRAMAT MISTERYJNY
Od liturgicznego, którego Trydent zakazał. Rej leje z tego w figliku Jutrznia na rezurekcyją.
Język narodowy, długie cykle zdarzeń z Pisma, Żywotów etc.
Nazwa z łać. Ministerium - ćwiczenie.
Wywodzą się z nich pastorałki i jasełka.
W kościele lub pod niebem.
Scena symultaniczna. - mansiony
Inne: Terencjuszowska: celki ze szmatą. - we wczesnym dramacie szkolnym.
Scena Sukcesywna - włoski architekt i teoretyk Sebastiano Serlino (1475 - 1554) - płaskie malowane tło tzw. prospekt. W Jazdowie do Odprawy posłów chyba to wykorzystano.
Wyparcie sceny symultanicznej przez sukcesywną. Humanistyczni teoretycy uważali, ze symultaniczność to nonsens.
Mikołaj z Wilkowiecka ( ? - 1601) , kaznodzieja u paulinów na Skałce, potem przeor w Częstochowie.
Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim 35 do 21 osób Wszędzie i nigdzie, teraz i zawsze. Profanum jest częścią sacrum, częścią tego co religijne. W IV części w zstąpieniu do „piekłów” na motywach psalmu 23 „Podnieście książęta furty wasze”
MORALITET
1473 Mankind
1539 Hecastus
~1450 Everyman
Sąd Parysa. - z łacińskiego utworu Jakuba Lochera.
Kupiec Mikołaja Reja.
Komedyja Justyna i Konstancyjej Marcina Bielskiego wydana 1557
Marcin Bielski vel Wolski (1495 - 1575), sympatyzował z reformacją, ale z kościolem formalnie nie zerwał. Egzemplifikacja cnót i występków. Małzeństwo czy klasztor? Iustus prawość i sprawiedliwość, Constantia - stałość. Wyst. Bachus i Venus jako personifikacje ujemnych wartości etycznych (ujemne wartości... no tak...). Różne metrum, ale postać zawsze w tym smaym mówi.
DRAMAT MIĘSOPUSTNY
Niemcy Fastnachtspiele.
1551 drukowana Tragedia żebracza Tragedia żebracza nowo uczyniona. Poprzedzona jest „Argumentem” - streszczenia jak w Tassie - jakas tam forma narratora scenicznego.
Mięsopust - okres zawieszenia rygorów społecznych. „mieć mięsopust prawy” - Kochanowski - dobrze się ubawić. Wydobycie słabości i niedostatków ludzkiej natury.
Trochę to ma do Peregrynacji dziadowskiej z 1612 roku.
DIALOGI POLEMICZNE
Antyczny dialog jak platoński a dialog średniowieczny - Streitgedicht.
Rzeczywisty lub nie scenariusz widowiska dysputacyjnego.
1549 Jan Seklucjan (?) Student. Rozprawa krótka a prosta o niektórych ceremoniach a ustawach kościelnych.
Marcin Kromer (~1512 - 1589) Rozmowy Dworzanina z Mnichem:
O wierze i nauce luterskiej;
Czego się chrześcijański człowiek dzieżeć ma:
O Kościele Bożym albo Krystusowym;
O nauce Kościoła świętego.
Zwycięza mnich, choć Dworzanin się zanosił.
Wit Korczewski Rozmowy polskie łacińskim językiem przeplatane. Wydane 1533.
Pan, Chłop, Syn, Klecha, Pleban. Klecha po łbie dostał za wyklinanie. Obrona katolicyzmu jets obroną dawnego świętego spokoju.
Pleban w pierwszej: Gdy, prawi Jadam rąbał drzewa/Jewa zaś kądziel przędła/I gdzież tam byli szlachcicy/Gdyż obydwa robotnicy?/Niemcy też to wykładają/Swoim językiem sprachają/”Wenn Adam hackt' und Eva spann/Wer das da ein Edelmann?”
Z DZIEJÓW SZTUKI NARRACYJNEJ
SYSTEMATYKA ROMANSU
Romanse i powieści niegodne z kanonem estetyki humanistycznej.
Powieść, romans, nowela - historia „Historia trojańska”
Utwór historyczny - kronika, dzieje ”Kronika wszystkiego świata”
Powieść - tyle co łacińskie dictum - opowiedzenie. „Powieść rzeczy istej...”
Romans religijny:
beletryzacje Pisma zwykle apokryficznie rozbudowywane - Rozmyślanie przemyskie
powieści antykatolickie Historyja o papieżu Janie VII
Romans błzeński
Wydania:
Marchołt 1521
Ezop 1522 - wierszowany
Sowizdrzał po 1530
Romans pseudohistoryczny
Przekłady Historii Aleksandra Wielkiego (1510 i 1550)
Historia trojańska
Historyja spraw Atyle Cypran Bazylik (1574)
Historyja prawdziwa książęcia flamandzkiego Jana Marcin Kromer (1570)
Romans moralistyczny
Poncyjan
Historyje rzymskie
Romans rycerski
Historyja o Othonie cesarzu 1569
Historyja o Fortunacie 1570
Romans humanistyczny
Historyja znamienita o Gryzelli Salurskiej księżnie - z Dekameronu, dzień 10 nowela 10 z łac. Przekładu Petrarki.
Anonimowa Historyja o Barnabaszu jako się ten zacny kupiec z drugim kupcem o cnotę swej żony założył - nowela 10 dzień 2
Całego Boccacia lit. Staropolska nie przyswoiła. Znamienna jest tendencja do przewierszowywania go; to nie romans i nowela już ale epyllion - forma małego eposu lub poematu fabularnego.
APOKRYF
1500 Rozmyślanie przemyskie
1532 Rozmyślania dominikańskie
Wawrzyniec z Łaska Sprawa chędoga o męce pana Chrystusowej; Ewangelia Nikodema.
Wchodziły do kazań. Jan z Szamotuł vel Paterek (zm. 1519) Kazania o Najświętszej Pannie
Maryi - opisy urody.
1522 wyd. Baltazar Opec Żywot Pana Jezu Krysta - dzban na promieniu słoneczny
wyciąganie desek, węgiel w sukni. Codzienność przystosowana do tego, by ją przekraczać.
LITERATURA BŁAZEŃSKA - EZOP.
Żywot Ezopa Fryga mędrca obyczajnego i z przypowieściami jego - Biernat z Lublina 1522
Rozmowy, które miał król Salomon mądry z Marchołtem grubym a sprosnym Jan z Koszyczek przekładał..
Eulenspiegel Sownociardłko Sowizrzał
Ezop brzydki, ale naturalia non sunt turpia (to po co golę nogi?)
Bajka, inaczej apolog jest przypowieścią. Bohater skrajnie stypizowany.
LITERATURA BŁAZEŃSKA - MARCHOŁT I SOWIZDRZAŁ
Marchołt w biblii to Maculphus.
Salomon mówi sentencją, Marchołt replikuje aforyzmem zaczerpniętym z przysłów potocnzych i na nich wzorowanym. „Rzygulec porodził Kudmeja Kudmej porodził Mózgowca” - genealogia jego. nie parodiował ale trawestował tekst biblijny.
Po imionach Marchołta przodków imiona prababek jego żony: „Jest ze dwieście rodzajów kurewskich: Kudlicha, Pomyja...”
Till Eulenspiegel - Dyl Sowizdrzał. Sowie zwierciadło - Chłopek Utrzyjzadek - aluzja do speculum pewnie też. Kwestionuje samą zasadę stanowego porządku społecznego.
ROMANS PSEUDOHISTORYCZNY MORALISTYCZNU I RYCERSKI
1543 Krótka rozprawa i De revolutionibus ukazuje się też pozycja Historyje rozmaite z rzysmkich i innych dziejów wybrane z wykładami ich obyczajnemi ludzi ku rozmiłowaniu mąrdości i też innych cnót przywodzące.
Wszystko to z Gesta Romanorum. (Jan z Koszyczek?!)
Noematyka - teoria sensów biblijnych: sensus litteralis i sensus spiritualis Eneida, Boska Komedia. Greckie allegoria.
Petrarca Bocaccio i Tasso alegorycznie odczytywali grecką mitologię i lit. Antyku.
1540 Jan z Koszyczek Poncyjan, który ma w sobie rozmaite powieści miłe barzo ku czcieniu wzięte z rzymskich dziejów.
1535 druk Marcina Bielskiego/Wolskiego Żywoty filozofów to jest Mędrców nauk przyrodzonych i też inszych męzów cnotami ozdobionych ku obyczajnemu nauczaniu każdego krótko wybrane. - jak słownik. Ojcowie kościoła, filozofowi. Przyrodzone bo nie przez objawienie tylko naturalnie jakby przez nich wiedziane czy co.
POGRANICZE PROZY FABULARNEJ
Historyja o papieżu Janie tego imienia VIII, który był Gilberta białogłowa z Anglijej. - spod prasy innowierczej. Druk 1560. Typ literatury skandaliczno - sensacyjnej na użytek propagandy antykatolickiej. Ciągłość papieży zachwiewa.
Powieść zaczyna przeżywać kryzys z powodu konfliktu między verum a versimilitudo - prawdą, a prawdopodobieństwem.
Hagiografia:
Chronica Polonorum Macieja z Miechowa (1457 - 1523) za Długoszem. Dotknął niektórych magnatów.
Kronika Bernarda Wapowskiego. Długosz i Miechowita w jednym.
Kronika wszystkiego świata 1551 Marcin Wolski/Bielski. - jednolita koncepcja dziejów od Starego Zakonu. Niechęć do Kościoła i sympatia dla reformacji. O Janie VII też wspomniał. Czasem coś zabawnego jak przebrany Chrystus i apostołowie za Zygmunta Starego jeszcze.
ANDRZEJ FRYCZ MODRZEWSKI A PUBLICYSTYKA W POŁOWIE WIEKU XVI
PUBLICYSTYKA JAKO SZTUKA WYMOWY.
Frycz (1503 - 1531)
Jego dobrodziejcą był Jan Łaski, co w Bazylei był słuchaczem Erazma i zakupił odeń bibliotekę. Katolicyzm kalwinizm katolicyzm, żona...Tyle o Janie.
1543 ukazał się Łaski, czyli o karze za mężobójstwo w sumie 4 takie mowy bezskuteczne
przy okazji trydentu w 1545 Mowa o wysłaniu posłów na sobór
Sekretarz Jego Królewskiej Mości jak Jan Kochanowski.
1551 Comentatorum
Hozjusz polemizował nie mówiąc z kim
1554 bazylejskie wydanie CAŁOŚCI
155 Aloyso Lippomano do polski nuncjusz. Za dupę Drohojowskiego łapał za związki z Fryczem. Frycz miał niższe święcenia.
1561 Narratio simplex.. (Prosta opowieść o niezwykłej sprawie stanowiącej zgubny przykład, a zarazem użalenie się na krzywdy i skarga przeciw St. Orzechowskiemu)
Dwie natury Jezusa, Trójca. O sylogizmy Frycz wyszedł O. Przybijał tezy papiestwa na drzwiach wolborskiej katedry. Frycz replikował ze spokojem i godnością.
W Polsce pojawił się Franciszek Stankar heretyk dla nas i dla kalwinów tez. Antytrynitaryzm. Syn Bogu równy, Duch niesubstancjonalny. Jak długo żył Łaski herezja ledwo się tliła...Frycz listy do zboru. Jezus pośredniczy poprzez swoją boskość. powiedziano że popadł w herezję stankarowską..
Zygmunt August zachęcił Frycza do O trzech osobach a jednej istocie Boga. Nie był arianinem, ale sympatyzował z hasłami o równości.
STANISŁAW ORZECHOWSKI
Matka była córką księdza obrządku wschodniego. Ojciec wymusił nań kapłaństwo. Plebania w Żurawicy.
Baptismus Ruthenorum (Chrzest Rusinów)
Mowa o prawie bezżeństwa.
Odwołał i nie odwołał a w końcu się ożenił. Rozgrzeszenie, zawieszenie, oczu przymknięcie. Chcieli, żeby pisarz-orator podpierał swym talentem kościół katolicki.
1554 Kroniki polskie od zgonu Zygmunta Pierwszego.
1561 Żywot i śmierć Jana Tarnowskiego - parenetyczna biografia, portret literacki.
1564 Wizerunek udręczonej Rzeczypospolite,j, następne wydania Apocalipsis. Wywodzi na Janie.
REJA JEBIEMY, KOCHANOWSKIEGO JEBIEMY, SĘPA JEBIEMY.
POECI ŁACIŃSCY MINORUM GENTIUM.
Grzegorz z Sambora ur 1523 Życie świętego Stanisława Kostki
Andrzej Trzecieski vel Trzycieski, gdy przybył Lippomano coś tam polemizował.
GÓRNICKIEGO JEBIEMY.
PROZA RELIGIJNA - PIOTR SKARGA.
Semicicero polonus
1577 O jedności Kościoła Bożego pod jednym Pasterzem i o greckim od tej jedności odstąpieniu.
1579 pierwsze wydanie Żywotów świętych
1595 Kazania na niedziele i święta
579 Kazania Sejmowe
Królestwo z pięciu stanów, najwyższy duchowieństwo, reformatorów tępić bo porządek ten naruszają.
1600 Kazania o siedmi sakramentach
LITERATURA SCHYŁKU XVI WIEKU
TEATR I DRAMAT KOŃCA XVI WIEKU.