2012-11-06
Zarządzanie długiem publicznym
część 2 (definicje i ograniczenia)
dr hab. Kamilla Marchewka-Bartkowiak
Co to jest dług publiczny?
" Definicja ekonomiczna oznacza
ekonomiczną istotę zadłużenia
" Definicja operacyjna oznacza definicję
statystyczną i rachunkową oraz ostatecznie
definicję prawną
(w ujęciu międzynarodowymi krajowym)
1
2012-11-06
Dług konwencjonalny
 przykład dualizmu definicji operacyjnej
Eurostatu
dług EDP a dług ESA
Standardy
Procedura nadmiernego
rachunków narodowych
deficytu
i regionalnych
(EDP)
ESA 95
Porównanie definicji długu EDP oraz długu ESA
Dług EDP Dług ESA
Dług w ujęciu brutto Dług w ujęciu brutto lub netto
(po odjęciu wartości aktywów
finansowych)
Wycena według wartości nominalnych, Wycena według wartości rynkowych na
tzn. bez uwzględnienia zmian w koniec roku bilansowego.
rynkowych stopach procentowych,
określona na koniec roku
kalendarzowego
Zobowiązania w walutach obcych
Zobowiązania w walutach obcych
przelicza się na walutę krajową według
szacowane są według kursu
zdefiniowanego w umowie (na koniec kursu transakcji natychmiastowych w
roku). dniu bilansowym.
Liczony w sposób skonsolidowany, tj. po Liczony w sposób skonsolidowany lub
wyemitowaniu przepływów wewnątrz nieskonsolidowany
jednostek sektora
2
2012-11-06
Dług EDP Dług ESA
Obejmuje pozycje (katalog zamknięty): Obejmuje pozycje (katalog otwarty):
" gotówka i depozyty " gotówka i depozyty
" papiery wartościowe inne niż akcje " papiery wartościowe inne niż akcje
wyłączeniem instrumentów pochodnych) " pożyczki udzielone
" pożyczki udzielone " rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe
" inne zobowiązania
Nie uwzględnia wartości odsetek Uwzględnia wartość odsetek liczonych
liczonych według metody memoriałowej według metody memoriałowej
Nie uwzględnia zobowiązań Uwzględnia gwarancje publiczne pod
potencjalnych z tytułu udzielonych określonymi warunkami.
gwarancji publicznych
Government balance sheet
41=42+43 Total assets
42 Non-financial assets
43=44+..+48 Financial assets ESA 95
44 Currency and deposits
45 Securities other than shares
46 Loans
47 Shares and other equity
48 Other financial assets
49=50+..+53 Liabilities
50 Currency and deposits
51 Securities other than shares
52 Loans
53 Other liabilities
54=43-49 Financial assets net of liabilities
Statystyka
55=41-49 Net worth
sektora
Table B - Government debt and link with the deficit
instytucji rządowych
Government deficit (Net lending ( + ) / net
56=23
i samorządowych
borrowing (-) under EDP)
57=63(t)-63(t-1) Change in Government Debt
58 = 56+57 = 59+..+62 Stock flow adjustment (SFA)
Eurostat
59 Net acquisition of financial assets
60 Incurrence in liabilities not in the Government debt
Valuation effects and other changes in volume in
61
Government debt
62 Statistical discrepancies
63=64+65+66 Government debt (nominal value)
64 . Currency and deposits
65=66+67 . Securities other than shares
66 .. short term
67 .. long term
68=69+70 . Loans EDP
69 .. short term
70 .. long term
3
2012-11-06
Kontrowersje wokół definicji długu publicznego
w Unii Europejskiej
Dualizm rozwiązań  brak przejrzystości, podwójna
sprawozdawczość, problem z międzynarodową
porównywalnością danych
" Dług EDP  podstawa wyliczenia unijnego kryterium
zadłużenia, krytykowany ze względu na słabe odzwierciedlenie
rzeczywistego poziomu zobowiązań (także wewnątrz sektora),
węższe ujęcie kategorii przedmiotowych
" Dług ESA  obrazuje rzeczywisty i pełny zakres długu
konwencjonalnego, uwzględnia dług potencjalny, umożliwia
stosowanie podejścia bilansowego, obejmującego zarówno
pasywa, jak i aktywa finansowe sektora publicznego
Standardy rachunków narodowych ESA 95 są porównywalne ze standardami
międzynarodowymi SNA 93
Kraje strefy euro
Dług EDP Dług ESA brutto Dług ESA netto
Austria 176 420 185 282 91 552
Belgia 308 744 320 494 253 035
Finlandia 62 140 75 558 -93 617
Francja 1 327 143 1 481 905 816 660
Grecja 237 181 245 725 176 740
Hiszpania 432 523 512 001 250 249
Holandia 346 224 384 025 151 267
Irlandia 80 295 88 185 20 689
Niemcy
1 641 844 1 715 953 1 122 645
Portugalia 110 376 125 299 79 768
Włochy 1 663 650 1 799 250 1 409 699
8 400
Cypr 8 328 4 906
Malta 3 629 4 340 2 937
Słowacja 18 612 20 389 -2 821
Słowenia 8 472 10 983 -2 305
Dane Eurostat, na koniec 2008 roku (w mln EUR)
4
2012-11-06
Definicja operacyjna długu publicznego w Polsce
państwowy dług publiczny
dług sektora finansów publicznych
(podsektor rządowy, samorządowy,
ubezpieczeń społecznych)
Dług
Skarbu Państwa
dług sektora
instytucji rządowych
i samorządowych
(general government)
(EDP)
Definicja operacyjna długu publicznego w Polsce
(ustawa o finansach publicznych, art. 72)
Oparta o definicję długu EDP
Państwowy dług publiczny (PDP)
 wartość nominalna zobowiązań sektora finansów
publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych
zobowiązań między jednostkami tego sektora. PDP
obejmuje zobowiązania z tytułu:
- wyemitowanych papierów wartościowych
- zaciągniętych kredytów i pożyczek
- zobowiązań wymagalnych.
5
2012-11-06
MF
Sektor general government = sektor
instytucji rządowych i samorządowych wg
regulacji ESA 95
" Instytucje rządowe na szczeblu centralnych
" Instytucje rządowe i samorządowe na szczeblu
regionalnym (nie występuje w Polsce)
" Instytucje samorządowe na szczeblu lokalnym
" Fundusze ubezpieczeń społecznych
(obowiązkowe z mocy prawa, sektor instytucji rządowych i
samorządowych jest odpowiedzialny za zarządzanie w zakresie
rozliczania i zatwierdzania składek i świadczeń)
6
2012-11-06
Zakres sektora finansów publicznych w Polsce
Jednostki sektora finansów publicznych są enumeratywnie wyliczone
w art. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (ufp):
1) organy władzy publicznej,
2) jednostki samorządu terytorialnego i ich związki,
3) jednostki budżetowe,
4) samorządowe zakłady budżetowe,
5) agencje wykonawcze,
6) instytucje gospodarki budżetowej,
7) państwowe fundusze celowe,
8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez jej Prezesa,
9) Narodowy Fundusz Zdrowia,
10) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
11) uczelnie publiczne,
12) Polska Akademia Nauk i jej instytuty,
13) państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje
filmowe,
14) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne wykonujące zadania
publiczne, z wyłączeniem przedsiębiorstw, jednostek badawczo-rozwojowych,
banków i spółek prawa handlowego.
Najważniejsze różnice pomiędzy
długiem EDP a PDP
" do marca 2007 roku Polska zaliczała aktywa finansowe
OFE do sektora general government, w tym zakresie zasady
zostały ujednolicone,
" do 2006 roku Polska wliczała do wskaz
nika PDP wielkości
przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i gwarancji
publicznych, obecnie w tym zakresie zasady zostały
ujednolicone,
" zobowiązania zaciągnięte w ramach Krajowego Funduszu
Drogowego oraz Funduszu Kolejowego nie są zaliczane do
zadłużenia, Eurostat z kolei zalicza KFD i FK do sektora
general government,
" zobowiązania wymagalne zaliczane są do tytułów dłużnych
w ramach metodologii polskiej, a nie unijnej
7
2012-11-06
Prognoza  Strategia zarządzania długiem
sektora finansów publicznych
w latach 2012-2015
y
ródło: Ministerstwo Finansów
Szczegółowa klasyfikacja PDP
(rozporządzenie Ministra Finansów z grudnia 2011 r.)
" Szczegółowa klasyfikacja tytułów dłużnych zaliczanych do
państwowego długu publicznego, w tym do długu Skarbu
Państwa, prezentuje dokładną definicję wg kategorii:
Papiery wartościowe, inne niż akcje
Kredyty i pożyczki
Przyjęte depozyty
Zobowiązania wymagalne
8
2012-11-06
Kredyty i pożyczki !!!
to także:
" umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, które mają wpływ
na poziom długu publicznego,
" papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona,
" umowy sprzedaży, w których cena jest płatna w ratach,
" umowy leasingu zawarte z producentem lub finansującym, w
których ryzyko i korzyści z tytułu własności są przeniesione na
korzystającego z rzeczy,
" a także umowy nienazwane o terminie zapłaty dłuższym niż
rok, związane z finansowaniem usług, dostaw, robót
budowlanych, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do
umowy pożyczki lub kredytu
Interpretacja Ministerstwa Finansów
" Umowy nienazwane (np. kredyt kupiecki, faktoring,
forfaiting), polegające na odroczeniu płatności za wykonane
usługi lub dostawy.
" Jeżeli zobowiązanie finansowe wynikające z przesunięcia
terminu płatności w czasie za dokonane usługi czy też dostawy
wykazują cechy analogiczne do pożyczki (kredytu) powinny
stanowić tytuł dłużny jednostki i ich wartość powinna być
wliczona do długu publicznego.
" Ocena w zakresie zaliczania zobowiązań o odroczonym
terminie płatności do długu JST powinna być dokonana przez
właściwe RIO (regionalna izba obrachunkowa) w oparciu o
konkretny stan faktyczny.
9
2012-11-06
Wykaz zobowiązań jako % do dochodów jednostek woj. wielkopolskiego, - dane KRIO
- stare i nowe zasady klasyfikacji długu
Zobowiązania
Zobowiązania
ogółem
ogółem do
Suma zobowiązań powiększone o
dochodów
Województwo Nazwa JST z cz. D zobow.z cz. D
planowanych
sprawozdania Rb-Z do dochodów
(art. 170 ust. 1)
planowanych
(5) : (3)
(6 + 7) : (3)
wielkopolskie Gm. Lubasz 40,8% 4 780 398,56 64,5%
wielkopolskie Gm. Granowo 33,0% 7 706 342,40 96,1%
wielkopolskie Gm. A
ęka Opatowska 57,4% 2 457 031,87 69,9%
wielkopolskie Gm. Lipno 32,6% 5 530 516,00 62,4%
wielkopolskie Gm. Białośliwie 31,4% 4 107 555,38 65,4%
wielkopolskie M.-Gm. Margonin 46,5% 3 984 314,52 63,4%
wielkopolskie M.-Gm. Krotoszyn 34,2% 36 716 754,84 66,6%
wielkopolskie M.-Gm. Rydzyna 29,4% 10 570 389,46 78,4%
wielkopolskie M.-Gm. Murowana Goślina 59,5% 24 367 803,00 120,4%
wielkopolskie M.-Gm. Kórnik 40,3% 25 866 980,03 74,8%
wielkopolskie M.-Gm. Miejska Górka 32,1% 16 034 598,06 81,8%
wielkopolskie Związek Komunalny Gmin Czyste Miasto,96,5% 345 782,94 99,0%
Czysta Gmina""
Zadłużenie JST
10
2012-11-06
Struktura zadłużenia JST wg szczebli
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
OGÓA
EM 12 266 15 358 17 277 19 105 21 181 24 949 25 876 28 775 40 294 55 094
GMINY 6 248 6 039 6 618 7 552 8 067 9 586 9 959 10 821 14 611 21 930
MIASTA NA PRAWACH POWIATU 5 209 7 995 8 791 9 511 10 415 11 296 11 259 12 775 18 730 23 438
POWIATY 531 891 1 225 1 480 1 816 2 493 2 640 2 889 3 907 5 436
WOJEWÓDZTWA 278 434 643 561 883 1 574 2 019 2 289 3 046 4 291
Na podstawie danych Ministerstwo Finansów
Na podstawie danych Ministerstwo Finansów
11
2012-11-06
Ograniczenia w zaciąganiu
długu publicznego
Rodzaj reguły
Konstrukcja numerycznej reguły budżetowej
budżetowej
(fiskalnej)
Reguła salda Złota reguła  Reguła Limit deficytu Limit Limit
budżetowego równowaga w zrównoważone budżetowego deficytu strukturaln
budżecie go budżetu  wyrażony w budżetoweg ego
bieżącym, wydatki dochody wartościach o w relacji deficytu
majątkowe równają się nominalnych do PKB budżetowe
finansowane wydatkom go
długiem budżetowym
Reguła Limit długu w Limit długu w Limit długu Inne -
zadłużenia wartościach relacji do PKB w relacji do (np. IWZ
nominalnych zdolności jego Polska)
(np. USA) obsługi
Reguła Limit wydatków w Limit wydatków Nominalna stopa Realna Inne
wydatkowa wartościach w wartościach wzrostu wydatków stopa
nominalnych realnych budżetowych wzrostu
wydatków
Reguła Poziom obciążeń Reguła oparta na Możliwości i Inne -
dochodowa podatkowych jako zmianie stawek poziom alokacji
% PKB podatkowych dodatkowo
wypracowanych
dochodów
budżetowych
Reguły ilościowe (numeryczne) a jakościowe
12
2012-11-06
Reguły zadłużenia obowiązujące w Polsce
Kryteria konwergencji
(Traktat z Maastricht oraz Pakt Stabilności i Wzrostu):
- Kryterium deficytu sektora general government
- Kryterium długu sektora general government
Konstytucja RP:
- Limit zaciągania państwowego długu publicznego w relacji do PKB
- Zakaz finansowania sektora publicznego przez Narodowy Bank Polski
Ustawa o finansach publicznych
- Progi ostrożnościowe dot. PDP  50, 55, 60 % PKB
- Ograniczenia zaciągania długu przez JST (w tym IWZ)
Strategia zarządzania długiem SFP
- Ograniczenia dot. zaciągania długu zagranicznego
Ustawa budżetowa i uchwała budżetowa jst
Budżetowe kryteria
konwergencji (spójności)
" maksymalny poziom deficytu sektora general
government
3 % PKB
" maksymalny poziom długu sektora general
government
60 % PKB
13
2012-11-06
Reguły jakościowe
Traktatu z Maastricht dot. długu EDP
" Art. 101 - Zakazane jest udzielanie przez EBC lub banki
centralne Państw Członkowskich, zwane dalej ,,krajowymi
bankami centralnymi , pożyczek na pokrycie deficytu lub
jakichkolwiek innych kredytów instytucjom lub organom
Wspólnoty, rządom centralnym, władzom regionalnym,
lokalnym lub innym władzom publicznym, innym instytucjom
lub przedsiębiorstwom publicznym Państw Członkowskich,
jak również nabywanie bezpośrednio od nich przez EBC lub
krajowe banki centralne ich papierów dłużnych.
" Art. 100  W nadzwyczajnych okolicznościach Rada może
przyznać wspólnotową pomoc finansową krajowi
członkowskiemu.
Reguły jakościowe
Traktatu z Maastricht dot. długu EDP
" Art. 103 - Wspólnota nie odpowiada za zobowiązania
rządów centralnych, władz regionalnych, lokalnych lub
innych władz publicznych, innych instytucji lub
przedsiębiorstw publicznych Państwa Członkowskiego, ani
ich nie przejmuje, z zastrzeżeniem wzajemnych gwarancji
finansowych dla wspólnego wykonania określonego
projektu.
" Państwo Członkowskie nie odpowiada za zobowiązania
rządów centralnych, władz regionalnych, lokalnych lub
innych władz publicznych, innych instytucji lub
przedsiębiorstw publicznych innego Państwa
Członkowskiego, ani ich nie przejmuje, z zastrzeżeniem
wzajemnych gwarancji finansowych dla wspólnego
wykonania określonego projektu.
14
2012-11-06
Budżetowe kryteria konwergencji w 1997 roku
krajów UE (% PKB)
Kraje Deficyt budżetowy (-) Dług publiczny
lub nadwyżka (+)
Austria -2,5 66,1
Belgia -2,1 122,2
Dania 0,7 65,1
Finlandia -0,9 55,8
Francja -3,0 58,0
Grecja -4,0 108,7
Hiszpania -2,6 68,8
Holandia -1,4 72,1
Irlandia 0,9 66,3
Luksemburg 1,7 6,7
Niemcy -2,7 61,3
Portugalia -2,5 62,0
Szwecja -0,8 76,6
Wielka Brytania -1,9 53,4
Włochy -2,7 121,6
y
ródło: ECB
Pakt Stabilności i Wzrostu
obowiązuje wszystkie kraje UE
w tym Polskę od 2004 roku
" Uchwała Rady Europejskiej odnośnie Paktu o Stabilności i
Wzroście Gospodarczym - Amsterdam 17 czerwca 1997
(97/C 236/01),
" Rozporządzenie Rady Nr 1466/97/WE z dnia 7 lipca 1997r. w
sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz
nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych (Dz.U. L 209 z
2.8.1997, str.1)
" Rozporządzenia Rady (WE) Nr 1467 z dnia 7 lipca 1997 r. w
sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego
deficytu (Dz.U. L 209 z 2.8.1997, str.6)
15
2012-11-06
Pakt Stabilności i Wzrostu (PSW)
Procedura nadmiernego deficytu
" Nakładana przez Radę UE na wniosek Komisji po przekroczeniu
przez kraj kryteriów spójności (konwergencji) - od 2011 roku
również po przekroczeniu kryterium zadłużenia !!!.
" Rada wydaje państwu członkowskiemu zalecenie skorygowania
nadmiernego deficytu i wyznacza termin, w jakim należy tego
dokonać.
" Rada monitoruje wykonanie zaleceń. Po ich zastosowaniu może
podjąć decyzję o uchyleniu procedury lub gdy kraj nie zastosuje
się do zaleceń rozpoczyna procedurę nakładania sankcji.
Pakt Stabilności i Wzrostu  1997 rok
(Stability and Growth Pact)
Artykuł 104 - Sankcje
" Rada może zażądać od danego Państwa Członkowskiego, aby
opublikowało dodatkowe informacje, które określi Rada, przed
emisją obligacji i papierów wartościowych,
" wezwać Europejski Bank Inwestycyjny do ponownego rozważenia
polityki udzielania pożyczek wobec danego Państwa
Członkowskiego,
" zażądać złożenia we Wspólnocie przez dane Państwo Członkowskie
nieoprocentowanego depozytu o stosowanej wysokości aż do
czasu, gdy, w ocenie Rady, nadmierny deficyt zostanie skorygowany
(max. 0,5% PKB)
" nałożyć grzywnę w stosownej wysokości.
Ograniczenie wykorzystania
funduszy strukturalnych (fundusze spójności)
16
2012-11-06
Dług publiczny w Unii Europejskiej
160
140
120
kraje strefy euro pozostałe kraje UE
100
80
60
40
20
0
2010 2011
y
ródło: Eurostat
Ilość krajów podlegających procedurze nadmiernego
deficytu a zmiany PKB (27-UE)
30 5
24
20 4
20
3
12
11
10
2
10 6
3
2 2
1
0 0 0
0 0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
-1
-10
-2
-3
-20
-4
-30 -5
procedura PKB
Dane Komisja Europejska
17
w %PKB
Cypr
Malta
Dania
Litwa
Belgia
A
otwa
Polska
Grecja
Wegry
Irlandia
Austria
Niemcy
Estonia
Francja
Włochy
Czechy
Bułgaria
Holandia
Rumunia
Finlandia
Szwecja
Słowacja
Słowenia
Hiszpania
Portugalia
Luksemburg
Wielka Brytania
w %
2012-11-06
Konstytucja RP w art. 216 ust.5
 Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać
gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie
których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5
wartości rocznego produktu krajowego brutto , tj.
60% PKB.
Ponadto zapis konstytucyjny wskazuje na ustawową
podstawę regulacji sposobu obliczania wartości rocznego
PKB oraz państwowego długu publicznego.
Procedury ostrożnościowe i sanacyjne
I próg - PDP/PKB w roku t > 50% ale < 55%
(deficyt / dochody) t+2 d" (deficyt / dochody) t+1
II próg - PDP/PKB > 55% ale < 60%
budżet państwa zrównoważony
lub
(relacja długu SP/PKB) t+2 d" (relacja długu
SP/PKB) t
Sankcje
III próg - PDP/PKB > 60%
jak wyżej
Art. 86
Uofp z 2009 Sankcje
18
2012-11-06
Progi ostrożnościowe PDP  lata 2009-2015
y
ródło: Ministerstwa Finansów, Strategia zarządzania długiem SFP w
latach 2012-2015
Ograniczenia zaciągania długu JST
obowiązujące do końca 2013 r. !!!
Planowane zadłużenie na koniec roku / planowane dochody =
max 60%
Planowana obsługa zadłużenia w roku budżetowym / planowane
dochody (R+O) = max 15%
Art. 86
Uofp z 2005
Dodatkowe ograniczenie  reguła równoważenia salda
bieżącego budżetu JST
Na koniec roku budżetowego wykonane wydatki bieżące nie mogą
być wyższe niż wykonane dochody bieżące powiększone o nadwyżkę
budżetową z lat ubiegłych i wolne środki.
19
2012-11-06
Reguły dodatkowe  ilościowe i jakościowe
" Relacja łącznej kwoty długu JST na koniec kwartału
danego roku budżetowego do planowanych dochodów nie
mogą przekroczyć 60%
" W przypadku gdy relacja PDP/PKB przekroczy 55% -
planowana obsługa długu JST nie może przekroczyć 12%,
" Ograniczeń nie stosuje się do emitowanych papierów
wartościowych, kredytów i pożyczkę zaciągniętych w związku
ze środkami określonymi w umowie zawartej z podmiotem
dysponującym funduszami strukturalnymi lub Funduszem
Spójności UE (w terminie nie dłuższym niż 90 dni po
zakończeniu projektu i otrzymaniu refundacji).
Na podstawie danych Ministerstwo Finansów
20
2012-11-06
Relacja łącznych kwot z tytułu:
" spłat rat kredytów i pożyczek wraz z należnymi w danym roku odsetkami
" wykup papierów wartościowych wraz z odsetkami i dyskontem,
" potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych poręczeń i gwarancji
do planowanych dochodów budżetu JST nie może przekroczyć:
R + O
Do 31 grudnia 2013 Od 1 stycznia 2014
w danym roku budżetowym
oraz w jakimkolwiek roku następnym
po roku budżetowym
w danym roku budżetowym średniej arytmetycznej
z obliczonych ostatnich
trzech lat relacji
15%
jej dochodów bieżących
powiększonych o
wpływy uzyskane ze sprzedaży
majątku oraz pomniejszonych o wydatki bieżące,
do dochodów ogółem budżetu JST
JST
Nowy wskaz
nik zadłużenia JST od 2014 roku
ć� ��
R +� O 1 Dbn-�1 +� Smn-�1 -�Wbn-�1 Dbn-�2 +� Smn-�2 -�Wbn-�2 Dbn-�3 +� Smn-�3 -�Wbn-�3 ��
ć� ��
��
Ł� *�� +� +�
�� ��
D Dn-�2 Dn-�3 ��
Ł� ł�n 3 Ł� Dn-�1
ł�
R plan  planowana na rok budżetowy łączna kwota z tytułu spłaty rat
kredytów i pożyczek oraz wykupu papierów wartościowych
O plan  planowane na rok budżetowy odsetki od kredytów i pożyczek
oraz odsetki i dyskonto od papierów wartościowych, wypłat z tytułu
udzielonych gwarancji i poręczeń
D  dochody ogółem w danym roku
Dbn  dochody bieżące w roku poprzednim n = 1,2,3 (1  rok
poprzedzający rok ustalenia relacji - planowane wartości za trzy
kwartały)
Sm  dochody ze sprzedaży majątku
Wb  wydatki bieżące
21
2012-11-06
Indywidualny wskaz
nik zadłużenia jst (IWZ)
Zalety
" Indywidualnie obliczany jeden wskaz
nik zadłużenia dla poszczególnych
samorządów
" Polepsza możliwości wprowadzenia średnioterminowego zarządzania długiem
jst
" Wzmacnia efektywność zarządzania bieżącymi dochodami i wydatkami - zasada
zrównoważenia salda bieżącego budżetu lub osiągania nadwyżki operacyjnej
" Zmniejsza uzależnienie długu jst od długu SP (wyjątek próg 60% - sankcje:
zrównoważenie całego budżetu jst oraz zakaz udzielania poręczeń i gwarancji)
" Wskazuje na efektywność zarządzania majątkiem trwałym
Wady
" Planowanie na kolejny rok uzależnione od realizacji budżetu w przeszłości (3
lata)
" Ryzyko polityczne
" Problemy konstrukcji IWZ
Przykład
Budżet województwa wielkopolskiego  prognoza
kwoty długu
R  43 490 000
O  7 000 000
R + O = 50 490 000
D  970 556 492
Relacja planowana = 0,05 (lewa strona równania)
Relacja obliczona dla i-1,2,3 = 0,26 (prawa strona
równania)
0,05 d" 0,26
Obliczenie maksymalnego potencjału zadłużenia (R+O)
22
2012-11-06
Gdyby IWZ obowiązywał już w 2008 roku to zdolność do
zadłużania się straciłoby:
" 431 gmin (na 2478)
" 172 powiaty (na 315)
Dodatkowe
informacje
" 9 miasta na prawach powiatu (na 64)
A
ącznie 612 samorządów
Przykłady:
gminy  Świdnica, Karpacz, Buk, Szklarska Poręba, Hel
powiaty  kłodzki, jeleniogórski, kołobrzeski, przemyski
miasta na prawach powiatu  Mysłowice, Słupsk,
Regionalna Izba Obrachunkowa w Katowicach wydała negatywną
opinię i zablokowała pierwszą emisję obligacji Rybnika; gdyż w
2014 r. miasto przekroczyłoby indywidualny wskaz
nik
zadłużenia.
Wykres 5 Wykres 9
Wskaz
nik średniego zadłużenia/dochodów ogółem Relacje w ramach indywidualnego wskaz
nika zadłużenia
w badanej grupie JST (w %) badanych miast (w %)
60
10
49,31
50
43,60
39,89 39,68
39,17
38,53 8,92 8,73
9
40
33,07
28,07
7,63
30
8
7,14 8,12
20
7,56
7
7,20
7,29
10
6
0
2011 2012 2013 2014
2010 2011 2012 2013
R+O/D średnia z trzech poprzednich lat
województwa miasta
Wykres 7
Wykres 10
Wskaz
nik średniej wartości obsługi zadłużenia/dochodów
Liczba miast przewidujacych przekroczenie IWZ
w badanej grupie JST (w %)
w latach 2011-2014
35
15
30
30
27
13
11 25
7,47
9
7,26
7,02 7,14
20
17
7 5,62
5,22
4,46
15
3,94
5 11
3 10
1
5
-1
2010 2011 2012 2013
0
2011 2012 2013 2014
województwa miasta
Biuro Analiz Sejmowych, badanie ankietowe 2011
23
2012-11-06
Ustawa o finansach publicznych
z 2009 roku zakłada:
Wieloletnie planowanie finansowe (WPFP, WPF JST)
Wieloletnia prognoza finansowa JST powinna być realistyczna i
określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej:
" Dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu, w tym obsługę
długu, gwarancje i poręczenia
" Dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku oraz
wydatki majątkowe budżetu
" Wynik budżetu
" Przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu
" Przychody i rozchody budżetu, z uwzględnieniem długu
zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia
" Kwotę długu JST (w tym wg nowego wskaz
nika - IWZ) z
uwzględnieniem obowiazujących ograniczeń
Inne przykłady
Przykład miasta Krakowa  WPF w 2011
PRZEKROCZONE
24