1

Prof. dr hab. Małgorzata Iwanicz-

Drozdowska

Historia i cel działania

Moral hazard i jego znaczenie dla
systemów gwarantowania depozytów

Główne cechy systemów gwarantowania
depozytów

Dyrektywa UE i rozwiązania polskie

2

Pierwszy powszechny system gwarantowania
depozytów powstał po doświadczeniach
Wielkiego Kryzysu w Stanach Zjednoczonych
– FDIC (Federal Deposit Insurance
Corporation) w 1933 roku.

Dziewięć kolejnych systemów powstało po
około 30 latach, m.in. w Norwegii – 1961
rok, Niemczech – 1966 rok i Finlandii – 1969
rok. Następnie dopiero lata 1980-te i 1990-
te to okres szybkiego rozwoju systemów
gwarantowania depozytów.

3

Stabilizacja systemu bankowego poprzez
zmniejszenie możliwości masowych wypłat
depozytów, tj. runu na banki

Ochrona konsumenta (przeciętnego
deponenta), który nie jest w stanie
samodzielnie ocenić kondycji banku
będącego instytucją zaufania publicznego

Gwarantowanie depozytów może mieć
charakter:

bezpośredni – wypłata depozytów klientom
upadłych banków (pay box system)

pośredni – ratowanie banków przeżywających
kłopoty finansowe (risk minimizer system)

4

Może występować zarówno po stronie
deponentów, jak i banków

L. W. Seidman (FDIC, 1985-1991): „...system
gwarantowania depozytów jest jak
elektrownia atomowa. Jeżeli zostanie
zbudowany bez odpowiednich zabezpieczeń,
zmiecie Cię z powierzchni ziemi. Ale nawet
jak zbudujesz go z zabezpieczeniami, nie
możesz być pewien, że tego nie zrobi”

Jak walczyć z moral hazard ?

„niepełne”, limitowane gwarancje -> obecnie
prawie „legło w gruzach”

w przypadku gwarantowania pośredniego –
maksymalizacja odpowiedzialności właścicieli

5

Zasady przynależności

Zakres i przedmiot gwarancji

Zakres działalności instytucji gwarantującej
depozyty (pay-box i risk minimizer)

Sposób finansowania instytucji gwarantującej
depozyty (ex post i ex ante)

Gwarancjami są objęte depozyty
imienne; określona grupa deponentów
może być wyłączona z gwarancji (m.in.
instytucje finansowe, rząd, dyrektorzy
i menedżerowie, właściciele co
najmniej 5% akcji).

Minimalny poziom gwarancji wynosi
100.000 EUR

6

Każda instytucja kredytowa powinna być
członkiem systemu gwarantowania depozytów
działającego w danym kraju.

W określonych przypadkach instytucja
kredytowa może zostać wykluczona z
systemu.

System gwarantowania depozytów powinien
być w stanie uregulować swoje
zobowiązania wobec deponentów w ciągu
20 dni roboczych od niedostępności wkładu,
z możliwością wydłużenia o 10 dni
roboczych.

Banki powinny udostępniać obecnym i
przyszłym deponentom informacje na temat
zasad gwarantowania depozytów.

7

Czekają nas kolejne zmiany, m.in. związane
z zasadami finansowania, aspektami
transgranicznymi.

Co jeszcze może się zmienić?

Od 1989 roku do 1994 roku system
dualny - Skarb Państwa wziął na
siebie odpowiedzialność za wkłady
oszczędnościowe złożone w bankach
państwowych i tych, które powstały
przed 1989 rokiem

8

W 1994 roku – system
prowizoryczny – Sejm upoważnił
NBP do gwarantowania oszczędności
ludności w 100% do równowartości
złotowej 1000 ECU i 90% od 1001 do
3000 ECU

Grudzień 1994 roku – uchwalenie
ustawy o Bankowym Funduszu
Gwarancyjnym

Luty 1995 roku – wejście w życie
w/w ustawy

9

Ogólnie zgodny z Dyrektywą UE

System obowiązkowy

Gwarancje do 100.000 EUR (od 1
stycznia 2011 r.)

System

risk minimizer

Finansowanie

ex post i ex ante

www.bfg.pl

http://ec.europa.eu/internal_market/bank/guara
ntee/index_en.htm

www.fdic.gov

www.iadi.org

www.efdi.eu