1

Prof. dr hab. Małgorzata Iwanicz-

Drozdowska

Nadzór nad działalnością bankową –
geneza i cel działania

Zakres zainteresowań instytucji
nadzorczej, czyli etapy „życia” banku

Typy instytucji nadzorczych

Instrumenty nadzorcze

Bazylejski Komitet Nadzoru
Bankowego

Regulacje ostrożnościowe - przegląd

2

Konieczność powołania do życia instytucji
czuwającej nad bezpieczeństwem sektora
bankowego po przykrych doświadczeniach
kryzysowych (Wielki Kryzys lat 1930-tych)

Bezpieczeństwo sektora bankowego leży w
centrum uwagi decydentów. Dlaczego?

Zapewnienie bezpieczeństwa środków
pieniężnych zgromadzonych przez klientów w
bankach (ważne ze względów społecznych i
politycznych!)

Zapewnienie zgodności działalności banków z
przepisami prawa (ważne ze względów
formalno—prawnych)

3

Tworzenie banku, do którego potrzebna jest
licencja i zgoda na rozpoczęcie działalności
(„wejście” do sektora - to już znamy z ćwiczeń 1)

Większość nowo tworzonych banków to spółki-
córki zagranicznych instytucji finansowych.

Funkcjonowanie, które napotyka na wiele
regulacji o charakterze ilościowym i
jakościowym, mających na celu ograniczenie
ryzyka podejmowanego przez banki w ramach
swojej działalności

Banki narzekają na regulacje, ale to dla ich
dobra ☺

☺

☺

☺

4

„Choroba”, czyli kłopoty finansowe – próba
sanacji, a jak się nie uda ...

Likwidacja bądź upadłość, które kończą
funkcjonowanie banku („wyjście” z sektora).

W przypadku kłopotów „im szybciej, tym
lepiej” rozpoznać problem

Doktryna zbyt duży, żeby upaść (too big to
fail) oraz zbyt ważny, żeby upaść (too
important to fail), ale także zbyt duży,
żeby go ratować (too big to rescue)

5

Solo – każdy segment rynku finansowego ma swój
oddzielny organ nadzorczy

Mieszany (solo plus) – obejmujące swoim
zakresem obok banków i inne instytucje
finansowe, z wyłączeniem instytucji
ubezpieczeniowych

Zintegrowany – jedna instytucja nadzorcza dla
wszystkich segmentów rynku finansowego

Twin peaks – dwie instytucje (zintegrowane) o
zróżnicowanym zakresie kompetencji

Do 19 września 2006 r. istniały trzy
oddzielne ciała nadzorcze:

Komisja Nadzoru Bankowego – sektor
bankowy, umiejscowiona przy banku
centralnym

Komisja Papierów Wartościowych i
Giełd – rynek kapitałowy, firmy
inwestycyjne, TFI

Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i
Funduszy Emerytalnych – rynek
ubezpieczeniowy i emerytalny

6

W połowie 2006 r. zapadła decyzja o
zintegrowaniu instytucji
nadzorczych

Proces ten był dwuetapowy:

Od 19 września integracja nadzoru

nad rynkiem kapitałowym i szeroko
rozumiany ubezpieczeniowym

Od 1 stycznia 2008 – włączenie

nadzoru nad bankami

Nadzór zintegrowany sprawuje
Komisja Nadzoru Finansowego
(KNF)

Jej skład jest 7 osobowy:

Przewodniczący i dwóch zastępców
– powoływani przez Premiera

Przedstawiciele dwóch ministerstw,
NBP i Prezydenta

7

Regulacje ostrożnościowe (prewencja)

Inspekcje na miejscu (kontrola)

Inspekcje zza biurka (kontrola)

Zalecenia (kara)

Upomnienia i kary pieniężne (kara)

Ograniczenie prowadzenia określonych
działań (kara)

Regulacje ostrożnościowe (prewencja)

Inspekcje na miejscu (kontrola)

Inspekcje zza biurka (kontrola)

Zalecenia (kara)

Upomnienia i kary pieniężne (kara)

Ograniczenie prowadzenia określonych
działań (kara)

8

Regulacje ostrożnościowe (prewencja)

Inspekcje na miejscu (kontrola)

Inspekcje zza biurka (kontrola)

Zalecenia (kara)

Upomnienia i kary pieniężne (kara)

Ograniczenie prowadzenia określonych
działań (kara)

Regulacje ostrożnościowe (prewencja)

Inspekcje na miejscu (kontrola)

Inspekcje zza biurka (kontrola)

Zalecenia (kara)

Upomnienia i kary pieniężne (kara)

Ograniczenie prowadzenia określonych działań
(kara)

9

Regulacje ostrożnościowe (prewencja)

Inspekcje na miejscu (kontrola)

Inspekcje zza biurka (kontrola)

Zalecenia (kara)

Upomnienia i kary pieniężne (kara)

Ograniczenie prowadzenia określonych działań
(kara)

Regulacje ostrożnościowe (prewencja)

Inspekcje na miejscu (kontrola)

Inspekcje zza biurka (kontrola)

Zalecenia (kara)

Upomnienia i kary pieniężne (kara)

Ograniczenie prowadzenia określonych
działań (kara)

10

Tworzy standardy nadzorcze i regulacyjne

Powstał w 1974 roku (niedługo po upadku
niemieckiego Banku Herstatt) przy Banku
Rozrachunków Międzynarodowych (BIS –
Bank for International Settlements)

W skład Komitetu wchodzą przedstawiciele
27 państw:

Arabii Saudyjskiej, Argentyny, Australii,

Belgii, Brazylii, Chin, Francji, Hiszpanii, Holandii,
Hongkongu, Indii, Indonezji, Japonii, Kanady, Korei
Południowej, Luksemburga, Meksyku, Niemiec, Rosji, RPA,
Singapuru, Szwajcarii, Szwecji, Turcji, Wielkiej Brytanii,
Włoch oraz USA

Rodzaj regulacji

Cel

Limity
koncentracji

Dywersyfikacja portfela aktywów

Współczynnik
wypłacalności i
współczynnik
dźwigni

Zapewnienie odpowiedniego pokrycia
kapitałami (funduszami własnymi)
ryzyka podjętego przez bank

Wskaźniki
płynności

Zapewnienie odpowiedniego pokrycia
KT i DT zobowiązań banku aktywami w
terminie ich wypłaty

Rezerwy (celowe i
ogólne)

Urealnianie wartości portfela aktywów
i wyników finansowych

11

Bardzo ważna wielkość dla oceny
bezpieczeństwa banku i regulacji
ostrożnościowych. Składają się z:

funduszy podstawowych (tier I), w

tym kapitał zakładowy, kapitał
zapasowy, kapitał rezerwowy, wynik z
lat ubiegłych, wynik w trakcie
zatwierdzania i wynik okresu
bieżącego

funduszy uzupełniających (tier II), w tym
pożyczki podporządkowane

Suma tier I i tier II jest pomniejszana
m.in. o udziały kapitałowe w innych
instytucjach finansowych, czyli pozycje,
które „zjadają” kapitały banku

Tier II <= 100% Tier I

Pożyczki podporz. <= 50% Tier I

12

(

)

%

8

≥

+

×

+

+

−

+

=

oper

rynk

kred

III

tier

nia

pomniejsze

II

tier

I

tier

r

r

12,5

r

k

k

k

k

BazyleaII

W

k

tier I

- fundusze podstawowe

k

tier II

- fundusze uzupełniające

k

tier III

- fundusze III kategorii

k

pomniejszenia

– pozycje pomniejszające sumę funduszy

r

kred

- ekspozycja na ryzyko kredytowe (tzw. aktywa ważone

ryzykiem...)
r

rynk

- ekspozycja na ryzyko rynkowe

r

oper

- ekspozycja na ryzyko operacyjne

owe

pozabilans

ia

zobowiazan

aktywa

I

tier

equity

ommon

c

everage

L

+

=

* W pełni wejdzie w życie od 2019 r.

13

dni

30

kolejnych

okresie

w

netto

wyplywy

calkowite

jakosci

wysokiej

o

plynne

aktywa

LCR =

o

stabilneg

ia

finansowan

kwota

wymagana

o

stabilneg

ia

finansowan

kwota

dostepna

NSFR =

* W pełni wejdą w życie od 2019 r.

www.knf.gov.pl

www.mf.gov.pl

www.bis.org