2012-03-16

1

N

IEDOZWOLONE

KLAUZULE

UMOWNE

-

U

MOWY

ADHEZYJNE

U

MOWY

ADHEZYJNE

2012-03-16

2

UMOWY ADHEZYJNE



Adhezja (łac. adhaesio) –
przyleganie , przystąpienie

WZORZEC UMOWY



Efekt zjawiska standaryzacji obrotu w
procedurze zawierania umowy.



Skutki korzystne:



Usprawnienie zarządzania,



Ułatwienie w kontroli i kalkulacji ryzyka,



obniżenie kosztów,



upowszechnienie nowych typów umów,



poprawa jakości kontraktu,



zmniejszenie ryzyka sporów,



lepsze dostosowanie umowy do specyfiki danej
dziedziny obrotu.

WZORZEC UMOWY



Skutki niekorzystne:



-

osłabienie pozycji kontrahentów przedsiębiorcy,

którym łatwiej narzucić korzystne dla przedsiębiorcy
rozwiązania,



utrata wpływu na treść umowy.



zjawisko masowego powielania nieodpowiednich
standardów, które naruszają zasady słuszności
kontraktowej

2012-03-16

3

WZORZEC UMOWY



Wzorzec umowy -przygotowane przez
proponenta z góry, jeszcze przed zawarciem
umowy kształtujące treść stosunku prawnego
wiążącego strony.



Wskazuje na to, że chodzi o propozycję
postanowień składających się na treść stosunku
prawnego przeznaczoną do masowego stosowania
przez tego, kto je ustalił; nie zawierają więc takich
postanowień, które określają indywidualnie drugą
stronę lub precyzują przedmiot umowy

W

ZORZEC

U

MOWY

Występujące nazwy:



regulamin,



ogólne warunki umów,



formularze umów,



taryfy



instrukcje,

WZORZEC UMOWY

Obowiązek doręczenia wzorca - art.

384 par.1 KC:

Ustalony przez jedną ze stron

wzorzec umowy wiąże drugą
stronęjeśli został jej doręczony

przed zawarciem umowy.

2012-03-16

4

WZORZEC UMOWY

Odstępstwo od powinności doręczenia

wzorca - art. 384 par.2 KC:

(dot. sytuacji, gdy posługiwanie się wzorcem jest w

stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte lub
strona z łatwościła dowiedzieć się o jego treści)

Powyższe nie dotyczy umów z udziałem

konsumentów

(wyjątek: umowy powszechnie zawierane w

drobnych, bieżących sprawach życia codziennego)

WZORZEC UMOWY



Norma kolizyjna (art. 385 par.1 k.c.):

W razie sprzeczności treści

umowy z wzorcem umowy
strony są związane umową

WZORZEC UMOWY

Wymagania (Art. 385 par.2

k.c.)

Wzorzec umowy powinien być sformułowany:



jednoznacznie



w sposób zrozumiały

Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy

się na korzyść konsumenta.

2012-03-16

5

WZORZEC UMOWY

Klauzula generalna

– art..385

1

par.1

k.c.

(niedozwolone postanowienia umowne).

Postanowienia umowy zawieranej z

konsumentem

nie uzgodnione

indywidualnie

nie wiążą go, jeżeli:



kształtują jego prawa i obowiązki w sposób
sprzeczny z dobrymi obyczajami,



rażąco naruszając jego interesy

WZORZEC UMOWY

Postanowienia nie uzgodnione indywidualnie:



Na których treść konsument nie miał

rzeczywistego wpływu;



Postanowienia przyjęta z wzorca umowy
zaproponowane konsumentowi



Ciężar dowodu, że postanowienie zostało

uzgodnione indywidualnie, spoczywa na

tym, kto się na to powołuje.

Niedozwolone klauzule umowne

Klauzula generalna

–

w

yłączenia:

Postanowienia

określające główne

świadczenia stron, w tym cenę lub
wynagrodzenie

, jeżeli zostały

sformułowane w sposób jednoznaczny

.

2012-03-16

6

Niedozwolone klauzule umowne

Ocena zgodności postanowienia umowy z

dobrymi obyczajami

–

według stanu z

chwili zawarcia umowy

Niedozwolone klauzule umowne



Przykładowe wyszczególnienie w art..385

3

k.c.

pkt 1)-23)



1)

wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność

względem konsumenta za szkody na osobie,



2)

wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność

względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte

wykonanie zobowiązania,



3)

wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie

wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej
strony,



4)

przewidują postanowienia, z którymi konsument nie

miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy,



5)

zezwalają kontrahentowi konsumenta na

przeniesienie praw i przekazanie obowiązków

wynikających z umowy bez zgody konsumenta,

Niedozwolone klauzule umowne



6) uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia

przez konsumenta zawierania w przyszłości

dalszych umów podobnego rodzaju,



7) uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie

umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej

bezpośredniego związku z umową zawierającą

oceniane postanowienie,



8) uzależniają spełnienie świadczenia od

okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta

konsumenta,



9) przyznają kontrahentowi konsumenta

uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji

umowy,



10) uprawniają kontrahenta konsumenta do

jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny

wskazanej w tej umowie,

2012-03-16

7

Niedozwolone klauzule umowne



11)

przyznają tylko kontrahentowi konsumenta

uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z

umową,



12)

wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi

uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości

lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia
umowy lub jej wykonania,



13)

przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia

konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie

kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub

odstępują od umowy,



14)

pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do

rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej
wypowiedzenia,



15)

zastrzegają dla kontrahenta konsumenta

uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas

nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i
stosownego terminu wypowiedzenia,

Niedozwolone klauzule umowne



16)

nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek

zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia
lub wykonania umowy,



17)

nakładają na konsumenta, który nie wykonał

zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty
rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego,



18)

stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony

ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego
zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego
oświadczenia,



19)

przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta

jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych
przyczyn, istotnych cech świadczenia,

Niedozwolone klauzule umowne



20)

przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do

określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po
zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa

odstąpienia od umowy,



21)

uzależniają odpowiedzialność kontrahenta

konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za

pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera

umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje

zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od

spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych

formalności,



22)

przewidują obowiązek wykonania zobowiązania

przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego

wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta,



23)

wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają

sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego

lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają

rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie

jest miejscowo właściwy.

2012-03-16

8

P

ODMIOTY

UPRAWNIONE

DO

ZŁOŻENIA

POZWU

WS

.

UZNANIA

POSTANOWIEŃ

WZORCA

ZA

NIEDOZWOLONE



Sąd Okręgowy w Warszawie – SOKiK

(Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów)

Pozew

• Każdy zainteresowany

Pozew

• Organizacje konsumenckie
• Rzecznicy konsumentów

Pozew

• Prezes UOKiK

Niedozwolone klauzule umowne

Pozew o uznanie postanowień wzorca za

niedozwolone:



Art. 479

38

§ 1. k.p.c. Powództwo w sprawach

rozpoznawanych według przepisów niniejszego
rozdziału może wytoczyć każdy, kto według
oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę
zawierającą postanowienie, którego uznania za
niedozwolone żąda się pozwem.

Niedozwolone klauzule umowne

Kontrola sądowa –

Tzw. kontrola abstrakcyjna, bo

możliwość skierowania powództwa do
sądu nie zależy od tego, czy dana
osoba rzeczywiście jest związana
umową i nie ma znaczenia rzeczywiste
stosowanie danych zapisów
umownych.

2012-03-16

9

Niedozwolone klauzule umowne

Prawomocny wyrok dot. klauzuli skutkuje jej
umieszczeniem w Rejestrze niedozwolonych
postanowień umownych

Rejestr jest dostępny na stronie:

www.uokik.gov.pl

http://www.uokik.gov.pl/rejestr_klauzul_niedozwolonych2.php

2012-03-16

10

Niedozwolone klauzule umowne



Kontrolę indywidualną (związaną z konkretnymi
przypadkami sporów konsumentów z
przedsiębiorcami) sprawują natomiast odpowiednie
sądy cywilne.