SCHIZOFRENIA W

RODZINIE

Zaburzenia rodziny

Wykład 9

dr hab. B. Tryjarska, prof. SWPS

Ogólna charakterystyka objawowa
schizofrenii

Zaburzenia myślenia:

-

formalne (np.: rozkojarzenie, otamowanie

myślenia, rozwlekłość, neologizmy, echolalia);

-

treściowe – urojenia (odsłonięcia, oddziaływania,

ksobne, prześladowcze);

Zaburzenia spostrzegania – halucynacje (słuchowe,

smakowe, węchowe, wzrokowe);

Zaburzenia afektu – spłycenie, stępienie afektu,

zmienność i nieadekwatność uczuć

Postacie schizofrenii – dominujące
objawy



S. paranoidalna – urojenia prześladowcze;



S. katatoniczna – zaburzenia

psychomotoryczne;



S. hebefreniczna – zmiany afektu;



S. prosta – brak objawów wytwórczych,

powolne spłycenie afektu, dziwactwa;



S. rezydualna – objawy przewlekłe

schizofrenii, nasilone tzw. objawy

negatywne

Elementy epidemiologii



Ryzyko zachorowania w ciągu życia – ok.

1% populacji



Płeć – zapadalność taka sama M i K



Miejsce zamieszkania – raczej duże

aglomeracje



Pozycja społeczna – częściej wśród

uboższych warstw społeczeństwa.

Zapadalność podobna we wszystkich

warstwach społeczeństwa.



Początek choroby 15 – 35 rok życia

Przesłanki genetyczne



Badania nad krewnymi:

Bliźnięta jednojajowe 48%
Bliźnięta dwujajowe 17%
Rodzeństwo 9%
Dziecko dwojga rodziców schi. 40%



Raczej udział wielu genów, w tym genów

kodujących receptory czynne w

neurotransmisji

Przesłanki neurofizjologiczne



Badania przy użyciu metod neuroobrazowanie -

zmiany w korze czołowej, skroniowej i układzie

limbicznym.



Hipoteza dopaminowa:

Dominacja objawów wytwórczych – stan

hiperdopaminergiczny;

Dominacja objawów ubytkowych – stan

hipodopaminergiczny.



Hipoteza serotoninowa – zmniejszenie gęstości

receptorów serotoniny w płatach czołowych.

Koncepcja „matki schizofrenogennej”
F. Fromm-Reichman



Matka – nadopiekuńcza, niejawnie lub

otwarcie odrzucająca dziecko, agresywna,

krytyczna wobec dziecka, nadmiernie

wymagająca, hamująca samodzielność

dziecka. Równocześnie nadmiernie lękowe,

dominująca nad mężem i dzieckiem w

sposób manipulacyjny.



Ojciec – bierny, wycofany,

podporządkowany żonie, często nieobecny

w domu.

Koncepcja podwójnego wiązania
G. Batesona



Biorą w niej udział dwie osoby lub więcej. Jedna z nich jest

„ofiarą”.



Doświadczenie to jest powtarzalne. „Ofiara” nie ma

możliwości ucieczki.



Pierwotny negatywny nakaz. (Nie zachowuj się tak, bo cię

ukażę.)



Wtórny negatywny nakaz, który jest w konflikcie z

pierwotnym na wyższym poziomie abstrakcji, często na

poziomie niewerbalnym (Nie kwestionuj mojej miłości, Nie

podporządkowuj się moim zakazom.)



Trzeci negatywny nakaz zakazujący ofierze ucieczkę. (Nie

musi mieć negatywnego charakteru, może być obietnicą

miłości.)

Koncepcja trzypokoleniowej genezy
schizofrenii M. Bowena



Zróżnicowanie JA polega na: pełnym oddzieleniu procesów

emocjonalnych od intelektualnych, niezależności od

akceptacji otoczenia, bazowaniu na własnych

przekonaniach.



Małżonkowie dobierają się ze względu na podobny poziom

zróżnicowania JA.



Osoby w rodzinie o mało zróżnicowanym JA dzielą się

aspektami Ja, korzystają z rodzinnego JA – fuzja.



Niższemu zróżnicowaniu towarzyszy wyższy poziom lęku.

Małżonkowie tacy oscylują między bliskością i dystansem.



Cztery mechanizmy utrzymujące stabilność małżeństwa:

konflikt małżeński, emocjonalny dystans, dysfunkcja

jednego z małżonków, triangulacja dziecka.



Niezróżnicowane JA rodziców przekazywane dziecku.

Powtarzalność tego procesu w kolejnych pokoleniach.

Koncepcja wiązania i odsuwania
H. Stierlin



Dwie tendencje występujące w każdej rodzinie:

wiązanie i odsuwanie. W rodzinach schi.

nasilone te dwa procesy równocześnie.



Delegacje rodzinne są wyrazem zarówno sił

odśrodkowych jak i dośrodkowych; obarczanie

misją dzieci. (Może ona być niemożliwa do

spełnienia.)



Wykluczanie – przypisywanie dziecku cech:

niesamodzielności, niedostępność emocjonalnej,

nieodpowiedzialność, szaleństwa.



Proces wyzyskiwania, poświęceń, wiktymizacji

przekazywany przez pokolenia – udział w

powstawaniu schi.

Koncepcja nadmiernego ujawniania
uczuć



Rodziny różnią się stopniem ujawnianych uczuć.



Szczególnie ważne aspekty: siła ekspresji uczuć,

krytycyzm, wrogość, dominacja (aspekty

werbalne i niewerbalne).



W rodzinach schi. przy wysokim wuu - większa

liczba nawrotów ostrej psychozy; dłuższy czas

przebywania w domu współwystępował z

nawrotami; stresujące wydarzenia nie były

dobrymi predyktorami nawrotów (stały wysoki

poziom pobudzenia).