Piątek, 7 listopada 2008 r.

Zaburzenia snu a choroby układu krążenia

Sekcja:

Postepy w medycynie

Data publikacji: 2008-10-15
Dziedzina:

Kardiologia

Istnieje coraz więcej dowodów na to, że zaburzenie struktury snu może
odgrywać istotną rolę w etiopatogenezie chorób układu krążenia, w tym również
nadciśnienia tętniczego.

Jedną z głów nych przyczyn zainteresow ania kardiologów rolą snu były opublikow ane pod koniec lat
osiemdziesiątych w yniki badań z Bostonu, które analizow ały dobow y rozkład częstości w ystępow ania zaw ałów
mięśnia sercow ego, udarów mózgu i nagłej śmierci sercow ej. Okazało się, że najw iększa liczba incydentów
w ystępuje w e w czesnych godzinach porannych, bezpośrednio po przebudzeniu.
Wzrost częstości w ystępow ania zaw ałów mięśnia sercow ego w godzinach porannych w iązano początkow o ze
w zrostem ciśnienia i przyspieszeniem częstości akcji serca po przebudzeniu. Poniew aż od momentu rozpoczęcia
rozw oju zakrzepicy w naczyniu w ieńcow ym do klinicznych objaw ów zaw ału mięśnia sercow ego może upłynąć
kilka godzin, pojaw iła się koncepcja sugerująca, iż - niezależnie od w yżej w spomnianych mechanizmów
zw iązanych bezpośrednio z przebudzeniem - istotną rolę mogą odgryw ać zmiany w regulacji układu krążenia, a
zw łaszcza w aktyw ności układu w spółczulnego zachodzące jeszcze w trakcie snu.

Niebezpieczne zaburzenia oddechu

Ze w zględu na coraz w iększe tempo życia codziennego częstym zjaw iskiem jest skrócenie czasu snu. Rów nież
zmianow y system pracy w ymusza na w ielu osobach odw rócenie rytmu dobow ego snu, a naw et okresow e
pozbaw ienie snu. Uw aża się, że zjaw iska te w pływ ają niekorzystnie na regulację układu sercow o-naczyniow ego i
prow adzą do w zrostu ryzyka w ystąpienia chorób układu krążenia. U osobników narażonych na zbyt częste
pozbaw ienie snu obserw uje się częstsze w ystępow anie nadciśnienia tętniczego.
Najbardziej dramatycznym przykładem zagrożeń, jakie może nieść ze sobą sen, jest zespół nagłej śmierci
now orodków (ang. sudden infant death syndrome, SIDS). Działania profilaktyczne (unikanie układania do snu w
pozycji „na brzuchu") zmniejszyły liczbę zgonów z tego pow odu w ostatnich latach. Tym niemniej zespół nagłej
śmierci now orodków pozostaje nadal istotnym problemem pediatrycznym.
Najistotniejszy z epidemiologicznego i praktycznego punktu w idzenia jest zw iązek chorób układu krążenia z
zaburzeniami oddechu w trakcie snu. Okazało się, że zaburzenia te w ystępują znacznie częściej niż się
pow szechnie uw aża i mogą być zw iązane z w ieloma chorobami układu krążenia. Istotą obturacyjnego bezdechu
sennego są w ielokrotnie naw racające w czasie snu przerw y w oddychaniu lub spłycenia oddechu spow odow ane
zapadaniem się św iatła dróg oddechow ych na poziomie gardła, pomimo zachow anej w zmożonej pracy mięśni
oddechow ych. Charakterystycznym objaw em zespołu jest głośne, nieregularne chrapanie, zaobserw ow ane
przerw y w oddychaniu oraz nadmierna senność w ciągu dnia.

Bezdech rzadko rozpoznaw any

Badanie polisomnograficzne pozw ala na określenie liczby epizodów bezdechu i oddechów spłyconych
przypadających na godzinę snu - jest to tak zw any indeks bezdechów i oddechów spłyconych (ang. apnea
hypopnea index). Za kryterium rozpoznania zespołu bezdechu przyjmuje się indeks pow yżej 5. W zależności od
w artości indeksu, zespół bezdechu jest klasyfikow any jako:
- łagodny - indeks między 5 a 15 epizodów na godzinę;
- umiarkow any - indeks między 15 a 30 epizodów na godzinę;
- ciężki - indeks pow yżej 30 epizodów na godzinę.
Opisyw ane są przypadki chorych z indeksem w ynoszącym 120 epizodów na godzinę, a zatem w ystępow ania
średnio dw óch incydentów bezdechu w każdej minucie snu.
Badania populacyjne w skazują, że zaburzenia oddechu zw iązane ze snem mogą dotyczyć od kilku do kilkunastu

2008-11-06

Zaburzenia snu a choroby układu krą…

http://www.pulsmedycyny.com.pl/ind…

1/2

Badania populacyjne w skazują, że zaburzenia oddechu zw iązane ze snem mogą dotyczyć od kilku do kilkunastu
procent dorosłej populacji. Zespół bezdechu podczas snu w ystępuje częściej u mężczyzn niż kobiet. Częstość
w ystępow ania zaburzeń oddechu w trakcie snu w zrasta w raz z w iekiem oraz stopniem otyłości. Zaburzenia
oddechu w trakcie snu w ystępują u co trzeciej osoby z otyłością znacznego stopnia (w skaźnik masy ciała pow yżej
40 kg/m2). Szacuje się, że zespół bezdechu zw iązanego ze snem jest rozpoznaw any jedynie w 10-20 proc.
przypadków .

Nadciśnienie oporne na leczenie

Konsekw encją gorszej jakości snu są zaburzenia percepcji, trudności w koncentracji, rozdrażnienie oraz objaw y
depresji w okresie czuw ania. Chorzy z zespołem bezdechu zasypiają w najbardziej nietypow ych sytuacjach, a
szczególne zagrożenie niosą w tej grupie chorych zaburzenia percepcji w trakcie prow adzenia samochodu.
Częstość w ystępow ania w ypadków drogow ych u chorych z zespołem bezdechu sennego jest 5-7 razy w iększa
w porów naniu do reszty populacji.
U chorych z zespołem bezdechu zw iązanego ze snem stw ierdza się bardzo w ysokie poziomy aktyw ności
w spółczulnej nie tylko podczas snu, ale rów nież w okresie czuw ania. Badania epidemiologiczne w skazują na
bardzo częste w ystępow anie nadciśnienia tętniczego w śród chorych z zespołem bezdechu. Z drugiej strony,
badania snu w ykazały, że zaburzenia oddychania w trakcie snu stw ierdza się znacznie częściej u chorych z
nadciśnieniem tętniczym niż u osób z praw idłow ymi w artościami ciśnienia tętniczego. Zespół bezdechu
obturacyjnego w ystępuje szczególnie często u chorych z nadciśnieniem tętniczym, u których całodobow e
monitorow anie w ykazało brak spadku ciśnienia tętniczego w godzinach nocnych. Wszystkie te obserw acje
sugerują zw iązek przyczynow o-skutkow y między w ystępow aniem zespołu bezdechu w trakcie snu a rozw ojem
nadciśnienia tętniczego.
Ze w zględu na częste w spółw ystępow anie zaburzeń oddechu w czasie snu i nadciśnienia tętniczego, sugeruje
się, że zespół bezdechu może być najczęstszą w tórną przyczyną nadciśnienia tętniczego. Nadciśnienie tętnicze u
chorych z zespołem bezdechu jest często oporne na leczenie. Najnow sze w skazania dotyczące leczenia
nadciśnienia tętniczego sugerują rozw ażenie zespołu bezdechu zw iązanego ze snem jako przyczyny oporności na
leczenie hipotensyjne.

Sen w m asce

W terapii zespołu bezdechu obturacyjnego istotną rolę odgryw a redukcja masy ciała, unikanie spania w pozycji „na
plecach" oraz zaprzestanie spożyw ania alkoholu i przyjmow ania leków nasennych. W w ybranych przypadkach
ucieka się do zabiegów laryngologicznych. Najw ażniejszą rolę w terapii bezdechu odgryw ają urządzenia (maski),
które w ytw arzając dodatnie ciśnienie w górnych dróg oddechow ych, zapobiegają ich obstrukcji (ang. continuous
positive airw ay pressure, CPAP). Leczenie za pomocą tych urządzeń zapobiega w zrostow i ciśnienia tętniczego i
aktyw ności w spółczulnej w trakcie snu. Długookresow e leczenie CPAP może doprow adzić do obniżenia ciśnienia
tętniczego i zmniejszenia aktyw ności układu w spółczulnego rów nież w okresie czuw ania, co może mieć niezw ykle
istotne znaczenie w prew encji pow ikłań sercow o-naczyniow ych u chorych z zespołem bezdechu.

Stopka autorska:

Autor: prof. Krzysztof Narkiew icz,

Zakład Nadciśnienia Tętniczego, Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG

Artykuł opublikow any w numerze: 16 (179)

Data publikacji: 2008-10-15

2008-11-06

Zaburzenia snu a choroby układu krą…

http://www.pulsmedycyny.com.pl/ind…

2/2